http://content.loctite-europe.com/wwdh/tr/book/Index_p.

html

YAPIŞTIRICI MÜHENDİSLİĞİ GENEL BİLGİLERİ

Araştırma, Geliştirme, Mühendislik ve Yenilik, Loctite Corporation’ın

temel özellikleridir.

Halen dünya çapında 80’den fazla ülkede ürünleri pazarlanan Loctite, yapıştırıcı,
sızdırmazlık ve diğer özel kimyasalların önde gelen imalatçılarından biri olduğunu
kanıtlamıştır.

Fakat biz başarılarıyla yetinen bir firma değiliz. Dünya çapındaki yedi büyük araştırma
laboratuarında her gün, Loctite kimyager ve mühendisleri enerjilerini araştırma ve
geliştirmeye harcamaktadırlar. Araştırma Geliştirme & Mühendislik konusunda o kadar
ciddiyiz ki, son beş yıl boyunca Ar-Ge için yaklaşık 130 milyon $’lık yatırım yaptık.
Satışımızın %4’ünü bu hayati sahaya yatırma felsefemizin bir uzantısı olarak, geçen yıl Ar-
Ge yatırımımız 30 milyon $’a ulaştı. Bu yatırım, teknoloji lideri konumumuzu
korumaktadır.

“Loctite Global Tasarım El Kitabı” Loctite çalışanlarının yıllar içinde oluşturduğu teknik
bilgi birikimini kapsar. Her zaman olduğu gibi, amacımız size - dünya çapındaki mevcut ve
hedef müşte-rilerimize - en iyi hizmeti sunmaktır. Bu kılavuzun sizler için faydalı bir
yardımcı olacağını umuyoruz.

Saygılarımla,

Heinrich Grün

Mühendislik Yapıştırıcıları Kıdemli Başkan Yardımcısı Loctite İcra Komitesi Başkanı

Yayınlayan ve içeriğinden sorumlu olan:

Loctite European Group Arabellastrasse 17 D-81925 Munich, Germany Tel. 49 89 92 68 0

Loctite North America 1001 Trout Brook Crossing Rocky Hill, Connecticut 06067 Tel. 860
571 5100

1
Katkıda bulunanlar:

Wilfred H. Barbeau, John Cocco, Simon Cowdrey, S. Kyle Eyles, Craig Ferguson, Dr.
Wolfgang Fleischmann, Allen D. Forgach, Dr. Florian Garnich, James J. Heaton, Dr. Alan
F. Lennox, Wolfgang Mayer, Rudolf Neumayer, James A. McNickle, Donald A. Nolan,
Jerry G. Perkins

Yazı İşleri Müdürü:

Patrícia Reis e Silva Grundmüller

Editörler:

Simon Cowdrey, Craig Ferguson, Dr. Alan F. Lennox, Dr. Pierfranco Mauro, Rudolf
Neumayer, Bob Orme, Mónica Müller

Grafik Tasarım: Loctite North America and Grafik Design Krön, Munich, Germany

Basım: Erasmusdruck GmbH Mainz, Germany

Fotoğraf kaynakları: Fotoğraf ve çizimler Loctite North America; Loctite Deutschland

GmbH, Munich Loctite European Group, Munich

Düzeltilmiş ikinci baskı © 1995 © 1998

LOCTITE, RESINOL, CHIPBONDER, PRISM, TAK PAK, VARIDOT, DRI-LOC, DRI-

SEAL, VIBRA-SEAL

Loctite Corporation 10 Columbus Boulevard Hartford Square North Hartford, CT 06106’ya

ait markalardır.

Tüm hakkı saklıdır. Bu kitabın hiçbir kısmı Loctite Corporation’ın izni olmaksızın
çoğaltılamaz.

1.2 Dünya Çapında Eşzamanlı Mühendislik

1.2.1 Üretim Hattı Simülasyonu

Loctite, ürünlerinin uygulanması, kürleştirilmesi ve parçaların taşınmasında üretim hattı

şartlarının simülasyonu için, robotlar dahil birçok ekipman kurmuştur. Bunun,
ihtiyaçlarınızın tamamen karşılandığından emin olmak için en iyi yol olduğuna inanıyoruz.
Ayrıca bize, farklı montaj metodlarını gösterme, ve test değerlerine sizin özel montaj
şartlarınızda da ulaşılabileceğini ispatlama imkanı vermektedir.

Loctite, kullanıcı mamul performans testlerine temel teşkil edecek şekilde imalat hattı ürün
uygulama simülasyonlarını sürekli olarak yapmaktadır. Bu yöntem bize, müşterilerin yeni
geliştirdikleri parçaların numuneleri elimize gelmeden önce ürünlerimizin parçalar
üzerindeki performansını belirleme imkanı verir. Loctite ayrıca, uygulama - performans
sonuçlarının tekrar edilebilirliğini de garantiliyerek, güvenilirlik ve kalite beklentilerini
artırır.

2
1.2.2 Test ve Değerlendirme

Loctite, müşteri parçalarının veya müşteri parçası simülasyonlarının kullanıldığı kapsamlı

mühendislik test ve değerlendirme imkanları sunar. Bu, bize ürün geliştirme
prototiplerinden gerçek parça verileri elde etme imkanı verir. Kapsamlı bir uzun vadeli
çevresel ve dinamik test tesisi, uzun vadeli güvenilirliğin öngörülmesi için gerekli test
değerlerini sağlar. Bu test imkanları ile gerçek müşteri parçalarının birlikte kullanılması,
size en yüksek düzeyde tasarım ve geliştirme desteği sağlama hedefimize ulaşırken en
büyük yardımcımızdır.

Münih Mühendislik Merkezimizdeki ekipmanlara bir örnek, kullanım şartlarında

karşılaşılacak çok çeşitli yükleri simüle edebilen son model titreşim/bükülme test cihazıdır.

Bir robot sistemi hızlı şekilde programlanıp, proses simülasyonu için kullanılabilir.

Büyük parçalar, uzun vadeli performans öngörülerinin

doğrulanması amacıyla titreşim ve gerilme yüklerine tabi tutulur. [11]

Loctite’ın Avrupa Mühendislik Merkezi Laboratuarı,

en son test ve proses ekipmanları ile donatılmıştır.
3
1.2.3 Ekipman geliştirme

Loctite, teknolojisinin değişen imalat ve montaj yöntemlerine uygunluğunu sağlayan,

Robotlar da dahil geniş bir uygulama ekipmanları serisi geliştirmiştir. Yeni ürünler ve yeni
uygulama ihtiyaçlarına cevap verecek, tam otomatik üretim hatlarına entegre edilebilir
uygulama metodları sürekli geliştirilmektedir.

1.2.4 Tasarım Desteği

Tasarıma tam destek verme görevimizin bir parçası olarak Loctite, Montaj için Tasarım
kavramları çerçevesinde ; RETCALC (Sıkıgeçme veya koaksiyal yapıştırma uygulamaları
için tasarım parametreleri), LOCAD (Loctite Uygulama Örnekleri Veri Tabanı) ve DFMA
(Üretim ve Montaj İçin Tasarım) gibi bir dizi tasarım yazılımı kullanmaktadır.

Loctite video kasetleri, elkitapları ve diğer eğitim araçları, mühendislerin bilgi ve

tecrübelerini paylaşmalarına yardımcı olur.

1.2.5 Eğitim araçları geliştirme

Loctite, yeni montaj teknolojilerinin mühendislik/üretim yönlerini kapsayan video ve

benzeri eğitim araçlarını geliştirmekte ve kullanmaktadır. Ayrıca, müşterilerimizin Loctite
teknolojilerinden tam verim alabilmesi için sürekli destek sağlanmaktadır. [12]

4
1.2.6 Loctite Tasarım Ekibi ile Daha Yüksek Karlılık

Tüm endüstri dallarında, imalatçılar yeni ve gelişmiş ürünlerle kar marjlarını yükseltmek ve
rakiplerini geride bırakmak zorunluluğu ile karşı karşıyadır. Loctite, ürünlerinin fiyatını kat
kat aşan faydalar sağlayarak bu yönde sizlere yardımcı olmaya kararlıdır. Tasarım
mühendisleri ile, ürün geliştirme, imalat, pazarlama ve hatta dış tedarikçiler ekip halinde
çalışarak, mevcut ve gelecekteki ihtiyaçlarınıza yenilikçi ve maliyet düşürücü çözümler
üretmeye devam edecektir.

Yeni ürün geliştirme çalışmalarının başlangıcında Loctite’ı devreye sokmanız, bizi tasarım
ekibinizin bir parçası yapacaktır. Uygulamanızı analiz edip anlayarak, kaliteli ve maliyet
düşürücü çözümler üretmenize yardımcı olabiliriz.

1.2.7 Uygulama alanları şunları kapsar:

 Yapıştırma
 Kaplama
 Contalama
 Flanş Birleştirme
 Emprenye Etme
 Sıkı Geçme (Koaksiyal yapıştırma)
 Dolgu
 Sızdırmazlık
 Vida Gevşemezlik
 Boru Sızdırmazlık

Loctite, farklı amaçlar için geliştirilmiş bir dizi özel yapıştırıcı ve sızdırmazlık ürünü
sunmaktadır.

1.2.8 Ürün grupları şunlardır:

 Anaerobikler
 Siyanoakrilatlar
 Silikonlar
 Poliüretanlar
 Mühendislik Yapıştırıcıları
 Primer/Aktivatör/Hızlandırıcılar
 Epoksiler
 UV ile hızlı kuruyan ürünler dahil Reaktif Akrilikler
 Temizleyiciler

1.2.9 Tasarım mühendisliği için yapıştırıcı CAD yazılımı

Loctite Corporation, Dünya Çapında Ürün Serisi’ni kapsayan yeni bir interaktif CAD
yazılımı geliştirmiştir. Yeni program, PC tabanlı Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD)
yazılımları ile birlikte kullanılmak üzere tasarlanmıştır. CAD yazılımının içinden çalıştırılan
Loctite programı, mühendis ve tasarımcılara Loctite’ın Dünya Çapında Ürün Serisini tanıma
ve parçaları birleştirme, yalıtma ve kaplama ihtiyaçları için seçim yapma olanağı sağlar.
Seçim kriterleri Loctite Worldwide Design Handbook ‘ta bulunan bilgiler ile tam
uyumludur. [13]

5
CAD sistemleri, ürün tasarımının başlangıç aşamasında Loctite ürünleri ile ilgili bilgilere
ulaşma olanağı sağlamak üzere geliştirilmiştir. Bu yaklaşım, Loctite ürünlerinin yenilikçi
kullanımına yönelik Ar&Ge stratejisiyle uyumludur.

Loctite interaktif CAD yazılım programı, kendi türündeki ilk ticari program olması
bakımından çok önemlidir. Dünya çapındaki milyonlarca PC CAD kullanıcısının
hizmetinde olan program, büyük imalatçıların hızla dünya çapında ürünler geliştirdiği ve
gerçekleştirdiği bir zamanda kullanıma sunulmuştur.

Yapıştırıcılar için proje sembolleri

Contalama

Yapıştırma

Diş Kaplama

Emprenye Etme

Kaplama

Dolgu

Sıkı Geçme

Loctite’ın Dünya Çapındaki Tesisleri

6
Dünya çapında telefon numaraları
Dünyanın her yerinde tasarım desteği

Loctite Uygulama Mühendisliği Merkezleri, tasarımlarınızı süratle değerlendirecek ve

parçalarınızı test edecek eksiksiz donanıma ve personele sahiptir. Size en yakın merkezin
adres ve telefonu için aşağıya bakınız:

TURKEY
Türk Henkel Kimya Sanayi ve Ticaret A.S.

Business Unit Loctite, Kayisdagi Cad. Karaman Ciftligi Yolu Kar Plaza D Blok TR-81120
Icerenköy-Istanbul,  Phone: +90-216-469 05 96

7
TEKNİK BİLGİLERİ

2 Giriş: Yapıştırıcı Mühendisliği Genel Bilgileri 21-48

3 Vida Gevşemezlik 51-69

4 Boru Dişleri Sızdırmazlığı 71-79

5 Gözeneklerin kapatılması 81-95

6 Contalama 97-113

7 Sıkı Geçme 115-137

8 Flanşlı Kavrama 139-145

9 Yapıştırma 147-169

10 Tıbbi ürünler 171-181

11 Elektronik 183-213

12 Teknik Bilgiler 215-223

13 Uygulama ve Dozaj Ekipmanları 225-352

14 Ekler 355-391

15 Fihrist 393-452

8
GİRİŞ:

YAPIŞTIRICI MÜHENDİSLİĞİ GENEL BİLGİLERİ

Bir teknolojinin yapısı diğer yapılardan farksızdır: önce temeller gelir. Yapıştırıcı
teknolojisinin temelleri şunlardır: doğru planlama ve kullanılan malzemeleri tam anlamıyla
tanıma.[22]

2.1 Yapıştırıcı Mühendisliği Genel Bilgileri

Yapıştırma; kaynak, lehim, perçin vs. yanında endüstriyel bir birleştirme yöntemi olarak
kullanılmaya ilk başladığından beri, başarılı bir yapıştırma için en önemli parametreleri
bulmak amacıyla birçok araştırma, geliştirme ve mühendislik çalışması yapılmıştır. Bu
bölümde, yapıştırıcı mühendisliği terimlerini açıklamak amacıyla yapıştırıcı teknolojisi
temelleri ele alınacak ve sonraki bölümler için bir temel oluşturulacaktır.

2.1.1 Yapıştırma ek yeri

Yapıştırıcılar, aynı veya farklı malzemeden yapılmış yüzeyler arasında bir çeşit köprüdür.
Yapışma mekanizması şunlara bağlıdır:

 Yapıştırıcının yüzeye yapışma kuvveti - adhezyon; ve

 Yapıştırıcının iç kuvveti - kohezyon (bkz. şekil 1).

2.1.2 Adhezyon

“Adhezyon” iki maddenin temas yüzeylerindeki yapışma kuvvetidir. “Van der Waals
kuvvetleri” olarak adlandırılan çekim ve yüzeye tutunma fiziksel kuvvetleri yapışmada en
önemli faktördür. Eğer yapıştırıcı, mekanik olarak işlenmiş yüzeylerdeki pürüzlere tam
olarak temas edemezse, bu moleküller arası kuvvetler oldukça zayıflar. Bu nedenle
yapıştırıcının yüzey pürüzlerine tam olarak nüfuz etmesi ve bütün yüzeyi ıslatması gerekir.
Dolayısıyla, yapıştırmanın kuvveti hem yüzeyin ıslatılmasına (maksimum moleküller arası
temas için), hem de yüzeyin yapışma özelliklerine bağlıdır. Belirli bir yapıştırıcı yüzey
gerilimi için ıslatma, yapıştırıcı sürülen yüzeyin yüzey gerilimine ve yapıştırıcının
viskozitesine bağlıdır. Yüzeyde kirlerin bulunması da ıslatmayı olumsuz etkiler.

Şekil 1: Yapıştırma ek yerindeki kuvvetler. [23]

9
2.1.3 Kohezyon

“Kohezyon”, yapıştırıcı molekülleri arasında bulunan ve yapıştırıcıyı birarada tutan

kuvvettir. Şu kuvvetler kohezyona etki eder:

 Moleküller arası çekim kuvvetleri (Van der Waals kuvvetleri)

 Polimer moleküllerinin kendi aralarında kenetlenmesi.

Bir zincirin kuvvetinin en zayıf halkası tarafından belirlenmesi kuralına uygun olarak,
yapıştırma işleminde adhezyon ve kohezyon kuvvetleri yaklaşık eşit olmalıdır.

2.2 Loctite Yapıştırıcılarının Kürleşme Mekanizmaları

Loctite yapıştırıcılarının çoğu reaktif polimerlerdir. Muhtelif kimyasal polimerizasyon

reaksiyonları ile sıvı halden katı hale geçerler. Loctite herbiri farklı durumlar için özel
kürleşme şekillerine sahip birçok yapıştırıcı geliştirmiştir. Kürleşme özelliklerine göre
yapıştırıcıları aşağıdaki gruplara ayırmak mümkündür:

 Anaerobik reaksiyon
 Ultraviyole (UV) ışığı ile (ayrıca ikinci bir kürleşme opsiyonu)
 Aniyonik reaksiyon (siyanoakrilatlar)
 Aktivatör ile (modifiye akrilikler)
 Nemle kürleşme (silikonlar, üretanlar)
 Isıyla kürleşme (epoksiler)

2.2.1 Anerobik reaksiyonla kürleşen yapıştırıcılar

Anaerobik yapıştırıcılar, oksijenle temasları kesildiğinde oda sıcaklığında kürleşen tek-

bileşenli malzemelerdir. Sıvı haldeki yapıştırıcının içinde bulunan kürleştirici bileşen,
havadaki oksijenle temasta olduğu sürece etkisiz kalır. Eğer yapıştırıcının oksijen ile teması
kesilirse, örneğin yapıştırılacak yüzeyler arasında hapsolduğunda, kürleşme hızla
gerçekleşir - aynı zamanda metalle temas söz konusu ise kürleşme daha da hızlanır.
Kürleşmeyi aşağıdaki şekilde düşünebilirsiniz: oksijenle temas kesildiğinde serbest
radikaller oluşur ve metal iyonlarının (Cu, Fe) etkisiyle bu serbest radikaller
polimerizasyonu başlatır (bkz. şekil 2).

Kılcallık etkisiyle sıvı yapıştırıcı en küçük boşluklara girerek ek yerini doldurur. Bu şekilde,
kürleşen yapıştırıcı yüzey pürüzlerinin tam şeklini almış olur. Kürleşme işlemi ayrıca, bir
katalizör vazifesi gören metal yüzey ile yapıştırıcının teması ile de hızlanır (bkz. şekil 3).
Pasif malzemelerin katalizör etkisi azdır veya hiç yoktur, böyle durumlarda hızlı ve tam
kürleşme için aktivatör kullanılması gereklidir. Sıvı haldeki aktivatör, yapıştırıcı sürülmeden
önce yapıştırılacak yüzeylerden birine veya ikisine uygulanır. Aktivatör ile yapıştırıcının
karıştırılması söz konusu olmadığı için, açıkta bekleme süresi gibi bir kaygı yoktur.

Anaerobik reaksiyon ile kürleşen yapıştırıcıların genel özellikleri şunlardır:

 Çok yüksek kesme mukavemeti

 Yüksek sıcaklık dayanımı (-55 °C’den maksimum +230 °C’ye kadar)
 Hızlı kürleşme
 Tek bileşenli olmaları nedeniyle otomatik makinalarla tatbik kolaylığı

10
  Parça yüzeylerinin parlatılması gerekmez; 8 ila 40 µm. (Ra) arası yüzey pürüzlüğü
kabul edilebilir
 Yapıştırmanın yanında sızdırmazlık ve mükemmel kimyasal dayanım
 Yüksek titreşim mukavemeti
 Yüksek dinamik yük mukavemeti [24]

Şekil 2: Anaerobik reaksiyon ile kürleşen yapıştırıcıların

kürleşme işlemi: Sıvı haldeki (1) yapıştırıcı sürekli oksijen
takviyesi ile dengede tutulur. Yapıştırıcı yüzeyler arasında
hapsolduğu ve oksijen ile teması kesildiği zaman (2), metal
iyonlarıyla reaksiyon sonucu peroksitler serbest radikallere
dönüşür. Daha sonra serbest radikaller polimer zincirleri
oluşumunu başlatır (3). Kürleşmiş hal, birbirine kenetlenmiş
polimer zincirleri ile katı bir yapı arzeder.

Aktif Malzemeler Pasif Malzemeler Yavaş Kürleşme*

Hızlı Kürleşme
Pirinç
Bronz Anodik kaplamalar
Bakır Alüminyum (Bakır oranı düşük)
Demir Seramikler
Çelik Kromat kaplamalar
Cam
Yüksek alaşım çeliği
Nikel
Oksit kaplamalar
Plastikler
Gümüş
Paslanmaz çelik
Kalay
Çinko
* Hızlı kürleşme için aktivatör kullanınız.

Şekil 3: Pasif ve aktif malzemelerin anaerobik kürleşmeye etkileri.[25]

11
Anaerobik ürünlerin kürleşmesi, özellikle kürleşme hızı şunlar tarafından etkilenir:

 Yapıştırılacak malzemeler (şekil 4)

 Yapıştırılacak parçalar arasındaki boşluk (şekil 5)
 Sıcaklık (şekil 6)
 Aktivatör (şekil 7)

Şekil 4, sol: Kürleşme hızı - malzeme Şekil 5, sağ: Kürleşme hızı - boşluk.

12
Şekil 6, sol: Kürleşme hızı - sıcaklık. Şekil 7, sağ: Kürleşme hızı - aktivatör. [26]

Anaerobik yapıştırıcıların tipik uygulamaları

Uygulama Loctite Ürün Aktivatör (Opsiyon)

Vida gevşemezliği 222, 243, 262, 2701, 272, 290
Boru sızdırmazlık 545, 577 Anaerobik ürünlerin
kürleşmesini
Contalama (flanş sızdırmazlığı) 510, 5205, 5206
hızlandırmak için
Sıkı geçme (silindirik 603, 620, 641, 661 7471 ve 7649
yapıştırma) aktivatörler kullanılır
Yapıştırma 366

2.2.2 Ultraviyole (UV) ışığı ile kürleşen yapıştırıcılar

Bu yapıştırıcıların kürleşme süresi UV ışığının şiddetine ve dalga boyuna bağlıdır.

Polimerizasyon UV ışığı tarafından başlatılır, dolayısıyla mutlaka uygun ışık kaynağı ve
doğru tatbikat gereklidir. Fotoinisyatörler UV tarafından parçalanır. Oluşan serbest
radikaller de polimerizasyonu başlatır (bkz. şekil 8). Loctite UV kürleşme sistemleri, Loctite
ürünlerinin kürleşme özellikleri ile mükemmel uyumlu ışık yayarlar.

Başlıca üç tip UV ile kürleşme ihtiyacı vardır:

 UV ışığı ile derinlemesine kürleşme

 UV ışığı ile yüzeysel kürleşme
 İkincil kürleşme sistemleri [27]

13
Şekil 8: UV ile kürleşen yapıştırıcılarda kürleşme işlemi: sıvı durumda iken (1) monomer ve
fotoinisyatörler birbirini etkilemeden birarada bulunurlar. UV ışığı uygulandığı zaman (2),
fotoinisyatörler serbest radikallere dönüşür. Serbest radikaller monomer zincirlerinin
oluşumunu başlatır (3). Kürleşmiş durumda birbirine kenetlenmiş polimer zincirleri (4).

Şekil 9: Elektromanyetik spektrum. Şekilde, elektromanyetik spektrumu oluşturan ışıma

enerjisi tipleri ve ilgili dalga boyları görülmektedir.. [28]

Derinlemesine kürleşme

Yapıştırıcıyı maksimum derinlikte kürleştirmek için, 300 ila 400 nm. (uzun UV dalga
boyları, UVA-ışığı) aralığında dalga boyu yayan, yüksek ışık şiddetinde ultraviyole
kaynaklarına ihtiyaç vardır (bkz. şekil 10).

Yüzeysel kürleşme

Özellikle UV malzemeler ile dolgu veya yapıştırma yapılırken yüzeysel kürleşme önemlidir.
Eğer yetersiz UV lambaları kullanılırsa yapışkan bir yüzey kalabilir. Bunu önlemek için,
UV ışık kaynağı 280 nm. (UVC-ışığı)’nin altında yüksek şiddette ışık yaymalıdır. Bu husus,
yapıştırıcı yüzeyinin temas halinde olduğu havadaki oksijenin kürleşmeyi engelleyici
etkisini ortadan kaldırmakta çok etkilidir (bkz. şekil 11). Loctite “yüksek enerji” ultraviyole
ışık sistemlerinin ışıma spektrumu, yüzey yapışkanlığı kalmadan kürleşmeyi garanti eder.

14
İkincil mekanizma ile kürleşme

Birçok uygulamada UV ışığı yapıştırıcı tarafından ıslatılan tüm bölgelere ulaşamaz. Bu

nedenle Loctite, UV ışığı almayan alanlar için ikincil kürleşme sistemi olan yapıştırıcılar
geliştirmiştir :

 Anaerobik kürleşme
 Isı
 Ortam nemi
 Aktivatörler

Şekil 10, sol: Derinlemesine kürleşme esnasında UV ürünlerin tipik kürleşme davranışı.

15
 Şekil 11, sağ: Yüzeysel kürleşme esnasında UV ürünlerin tipik kürleşme davranışı. [29]

Yapıştırıcı Yüzeysel İkincil Kürleşme Mekanizması

kürleşme Derinlemesine
için kürleşme için
optimum optimum dalga
dalga boyu
boyu
  UVA- görünür anaerobik ısı ortam aktivatör
UVC-ışığı ışığı ışık nemi 7471 7649 7380
322 x x              
366 x x   x x   x x  
394 A/B x x              
661 x x   x x   x x  
3016 x x     x        
3491 x x              
3103 x   x            
3106 x   x            
3608 x x     x        
3920 x x             x
5088 x x       x      
5091 x x       x      
5293 x x       x      
5960 x x              

16
Daha önce açıklandığı gibi, UV yapıştırıcının kürleşmesi yapışma çizgisine ulaşan ışığın
dalga boyu ve şiddetine bağlıdır. Bu nedenle, en uygun yapıştırıcının seçiminde farklı
malzemelerin UV geçirgenliği önemli bir kriterdir (bkz. şekil 12). PC (Polikarbonat), PVC
(Polivinil klorid) veya benzeri malzemelerden yapılmış parçaları yapıştırmak için, “görünür
ışıkla kürleşen” yapıştırıcılar geliştirilmiştir. Bu yapıştırıcılar UVA-ışığı ile kürleşebilirler,
420 nm. (görünür ışık) civarında yüksek şiddette ışığa tabi tutulduklarında çok daha iyi
kürleşme performansı gösterirler. [30]

Şekil 12: Cam ve plastiklerin UV geçirgenliği

UV ışığı ile kürleşen yapıştırıcıların genel özellikleri şunlardır:

 yüksek kuvvet
 yüksek boşluk doldurma kabiliyeti
 çok kısa ilk kürleşme süresi
 ortam şartlarına iyi / çok iyi dayanım
 tek bileşenli oldukları için otomatik tatbik sistemlerine uygunluk

2.2.3 Aniyonik reaksiyonla kürleşen yapıştırıcılar (Siyanoakrilatlar)

Tek bileşenli siyanoakrilat yapıştırıcılar, hafifçe alkalin özellik gösteren yüzeyler ile temas
ettiklerinde kürleşirler. Genel olarak havadaki ve yapıştırılacak yüzeydeki ortam nemi
kürleşmeyi birkaç saniye içinde başlatmak için yeterlidir. Yapıştırılacak yüzey üzerindeki
nem, yapıştırıcının içindeki dengeleyiciyi nötralize eder, böylece polimerizasyon bir
yüzeyden diğerine gerçekleşir. En hızlı ilk kürleşmeyi elde etmek için tercihan “sıfır
boşluk” gereklidir. Çalışma ortamında, oda sıcaklığında %40 ila %60 bağıl nem bulunması
halinde en iyi netice elde edilir. Düşük nem kürleşmeyi yavaşlatır, yüksek nem ise
hızlandırır fakat yapıştırıcının en son tutma kuvvetini olumsuz etkiler (bkz. şekil 13).

Siyanoakrilatlar: (hızlı yapıştırıcılar) yüzeyler arasında kaldıklarında çok hızlı kürleşirler.

Yüzeylerde yoğuşmuş olan nem kürleşme reaksiyonunu başlatır, reaksiyon malzeme
yüzeyinden yapıştırıcı tabakasının ortasına doğru ilerler. Siyanoakrilatlar küçük parçaları
yapıştırmakta ve son derece hızlı olması gereken birleştirme işlemlerinde kullanılır. Sınırlı
boşluk doldurma kabiliyetleri nedeniyle (maksimum 0.25 mm.) az boşluklu parçalar
arasında kullanılırlar. Birçok malzemeye mükemmel yapışırlar, çekme ve kesme
dayanımları çok iyidir. Cam veya sürekli suya maruz kalan parçalarda kullanılmamaları
gerekir.

17
UV yapıştırıcı ve sızdırmazlık ürünlerinin tipik uygulamaları: [31]

Camı cama veya metale yapıştırma 3491

Şeffaf plastikleri yapıştırma 322, 3103, 3106
Elektronik komponentleri yalıtma ( örneğin röleler) 3016
Elektronik komponentleri PCB’ye yapıştırma 3608
PCB’lerin kaplanması (elektronik) 394, 5293
Yüksek sıcaklık uygulamalarında yapıştırma/sızdırmazlık 5088, 5091
Metal sıkı geçmede, taşan yapıştırıcının UV ile hızlı kürleştirilmesi 661
Metal ve plastik yapıştırmada, taşan yapıştırıcının UV ile hızlı 366, 3920
kürleştirilmesi

Kuru hava genellikle yapıştırıcının kuvvetini olumsuz etkilemez. Fakat kürleşme süresinin
uzaması imalatı yavaşlatır. Bir hava şartlandırma sistemi ile, yapıştırma yapılan yerde tercih
edilen nem seviyesi sabit tutulabilir. Asidik yüzeyler (pH<7) kürleşmeyi yavaşlatır veya
engeller, buna karşılık alkalin yüzeyler (pH>7) kürleşmeyi hızlandırır (bkz. şekil 14).

Şekil 13: Bağıl nemin bir fonksiyonu olarak siyanoakrilat yapıştırıcıların kürleşmesi.

18
  

Şekil 14: Siyanoakrilat yapıştırıcılarda kürleşme işlemi şöyle tarif edilebilir: asidik
dengeleyici yapıştırıcı moleküllerinin reaksiyona girmelerini engelleyerek sıvı halde
kalmayı sağlar (1). Yüzey nemi dengeleyiciyi nötralize eder (2) ve polimerizasyon başlar
(3). Örgü şeklinde birçok polimerizasyon zinciri oluşur (4). [32]

Yapıştırıcı uygulandıktan sonra polimerizasyon birkaç saniye içinde başladığı için parçalar
hemen birleştirilmelidir. Yapıştırıcının açıkta kalma süresi, bağıl neme, yapışma
yüzeylerindeki neme, yapıştırıcıya ve ortam sıcaklığına bağlıdır. Çok hızlı kürleştikleri için,
siyanoakrilat yapıştırıcılar özellikle küçük parçaların yapıştırılması için uygundur.

Siyanoakrilat yapıştırıcılar yalnızca bir yüzeye sürülmelidir. En iyi yapışma için boşluğu
dolduracak kadar yapıştırıcı uygulanması şarttır.

Yukarıda açıklandığı gibi, kürleşme hızı yapıştırılacak yüzeylerdeki neme bağlıdır.

Kürleşmeyi hızlandırmak veya ortam neminden bağımsız hale getirmek için aktivatörler
kullanılabilir. Taşan yapıştırıcı veya açıktaki yapıştırıcı damlası da (kablo tespiti
uygulamasındaki gibi) aktivatörler kullanılarak saniyeler içinde kürleştirilir.

Siyanoakrilat aktivatörleri:

Aktivátör Solvent Kürleşme Hızı

7113 heptan orta
7452 aseton hızlı
712 izopropanol çok hızlı

Siyanoakrilat yapıştırıcıların genel özellikleri şunlardır:

19
  çok yüksek kesme ve çekme mukavemeti
 çok yüksek kürleşme hızı (saniyeler içinde tutar)
 hemen hemen tüm malzemeleri yapıştırır

yaşlanmaya dayanıklıdır

Siyanoakrilat yapıştırıcıların tipik uygulamaları şunlardır: [33]

Genel yapıştırma, özellikle gözenekli ve hafifçe 401

asidik yüzeyler
Genel yapıştırma, özellikle yapıştırması zor 406
plastikler, çok hızlı kürleşme
Genel yapıştırma, daha iyi boşluk doldurma için 411
yüksek viskozite
Genel yapıştırma, özellikle gözenekli yüzeyler, 454
mükemmel boşluk doldurma, jel kıvamında
Genel yapıştırma, uçuculuğu düşük, kokusu az, 460
görünümün öncelikle önemli olduğu uygulamalar
Farklı malzemelerin yapıştırılması, en esnek 480
siyanoakrilat, çoğunlukla metali plastiğe yapıştırmada
kullanılır
Metali metale veya diğer malzemelere yapıştırma 496
Çeşitli malzemeleri yapıştırma, en yüksek sıcaklık ve 4210
ısıl yaşlanma dayanımı

2.2.4 Aktivatör ile kürleşen yapıştırıcılar (modifiye akrilikler)

Bu yapıştırıcılar oda sıcaklığında aktivatör ile kürleşir. Yapıştırıcının türüne göre, yapıştırıcı
ve aktivatör yapıştırılacak yüzeylere ayrı ayrı uygulanabilir veya hemen uygulama
öncesinde bir statik mikserde karıştırılabilir. Bazı yapıştırıcılar düşük viskoziteli bir
aktivatör ile kullanılır. Bu yapıştırıcılar hiçbir zaman aktivatörle karıştırılmamalıdır.
Yapıştırıcı ve aktivatör her zaman ayrı ayrı tatbik edilmelidir. İki parça birbirine temas
ettiğinde yapıştırıcı kürleşmeye başlar.

Sıvı aktivatörü ortadan kaldıran, yapıştırıcı ile aktivatörün aynı kıvamda olduğu akrilik
yapıştırıcılar da vardır. Bunlar iki bileşenli sistemlerdir ve yapıştırıcı ile aktivatör yan yana
veya üst üste şeritler halinde uygulanır. Yapıştırılacak parçalar birleştirilirken yapıştırıcı da
karışmış olur. Eğer karışmış haldeki yapıştırıcı 5 dakika veya daha uzun bekleyebiliyor ise
bir statik mikser de kullanılabilir. Statik mikser tarafından önceden karıştırılmış yapıştırıcı
kullanmanın avantajı, karışmanın parçaları birleştirme esnasındaki harekete bağımlı
olmamasıdır.

20
Şekil 15: Uygulama ihtiyaçlarına bağlı olarak a) veya b) metodu seçilebilir. Her durumda,
yapıştırıcının A ve B kısımları yüzeyler birleştirildiğinde karışacak şekilde tatbik
edilmelidir.

Modifiye akrilik yapıştırıcıların genel özellikleri şunlardır:

 çok yüksek kesme ve çekme mukavemeti

 yüksek darbe mukavemeti
 geniş çalışma sıcaklık aralığı (-55 °C ila +120 °C)
 hemen hemen tüm malzemeler yapıştırılabilir
 yüksek boşluk doldurma kabiliyeti (özellikle önceden karıştırılan akrilikler)
 ortam şartlarına yüksek dayanım

Modifiye akrilik yapıştırıcıların tipik uygulamaları şunlardır: [34]

Tipik Ürün Kürleşme

Uygulamalar mekanizması
Hoparlör 3292 2 komponentli
yapıştırma A/B
Mıknatıs 3273 2 komponentli
yapıştırma A/B
Mıknatıs 3920 aktivatör 7380
yapıştırma veya 7387,
ilaveten UV
Yapısal 330 aktivátör 7380
yapıştırma veya 7387

2.2.5 Ortam nemi ile kürleşen yapıştırıcılar

Bu yapıştırıcı/sızdırmazlık ürünleri (çoğunlukla) ortam nemi ile reaksiyonu içeren bir

kondenzasyon reaksiyonu ile kürleşirler.

Bu guruba giren iki tip genel kimyasal vardır:

21
Silikonlar:

Bu malzemeler oda sıcaklığında ortam nemi ile vulkanize olurlar RTV(Room Temperature
Vulcanising). Siyanoakrilatlarda dengeleyicinin nem tarafından nötralize edildiği aniyonik
reaksiyona karşılık, silikonlarda kenetlenme için su molekülleri kullanılır. Bu nedenle,
suyun silikonun içine, vulkanizasyonun gerçekleştiği bölgeye nüfuz etmesi gerekir. Su
molekülü silikon molekülleri zincirine eklendiği zaman bir yan ürün açığa çıkar.
Kürleşmenin kimyasal özelliğine bağlı olarak yan ürün asidik (ör: asetik asit), bazik (ör:
amin) veya nötr (ör: oxim veya alkol) olabilir.

Bu yapıştırıcıların kürleşme hızı öncelikle bağıl neme bağlıdır.

Kürleşme mekanizmasının tabiatı gereği, silikonlar yapışma sathının dış kenarlarından

içeriye doğru vulkanize olur. Nemin, vulkanizasyonun gerçekleştiği her noktaya ulaşması
gerektiği için, kürleşme derinliği 10 - 15 mm. ile sınırlıdır.

Şekil 16: Kürleşme hızı - bağıl nem. [35]

Silikon elastomerlerin (veya kürleşmiş silikon) genel özellikleri şunlardır:

 mükemmel sıcaklık dayanımı (230 °C’den fazla)

 esnek, dayanıklı, uzama katsayısı yüksek
 düşük ile orta sertlik
 birçok akışkan için etkili sızdırmazlık
 mükemmel boşluk doldurma

22
 Şekil. 17: Silikonla yapıştırılmış tipik ek yeri.

Silikonların tipik uygulamaları şunlardır: [36]

Uygulama Ürün İlave kürleşme

Mekanizması
Otomotiv sanayinde contalama ve 5900, 5910, 5699, -
sızdırmazlık 5999
Yüksek sıcaklık uygulamalarında 5920 -
sızdırmazlık
Yapıştırma ve dolgu (özellikle küçük 5088, 5091 UV-ışığı ile
parçalar)
Sızdırmazlık ve dolgu (nötr yan ürün) 5140 -
Baskılı devre kartlarının kaplanması 5293 UV-ışığı ile

Poliüretanlar:

Poliüretanlar (genellikle) suyun, izosiyanat grupları içeren bir katkı maddesi ile reaksiyonu
neticesinde oluşurlar. Silikonlarda olduğu gibi, su molekülünün yapıştırıcının içine nüfuz
ederek yapıştırıcı bağlarının oluştuğu her noktaya ulaşması gerekir. Bunun sonucunda
silikonlar ile aynı kürleşme hadisesi meydana gelir, fakat yan ürün açığa çıkmaz. Kürleşme
hızı yine ortamın bağıl nemine bağlıdır.

Poliüretanların genel özellikleri şunlardır:

 mükemmel dayanıklılık
 esneklik, yüksek uzama yeteneği
 mükemmel boşluk doldurma
 kürleştikten sonra boyanabilme
 mükemmel kimyasal direnç

En iyi ve uzun ömürlü yapışma için uygun temizleyici ve primerlerin (yapışma başlatıcı)
kullanılması tavsiye edilir. Yapıştırılacak yüzeye göre farklı primerler kullanılır.

23
2.2.6 Isı ile kürleşen yapıştırıcılar

Isı ile kürleşen yapıştırıcılar genellikle tek bileşenli yapıştırıcılardır. Tipik örnek ısı ile
kürleşen epoksilerdir.Kürleşme sıcaklığı yapıştırıcıya göre değişir. Tipik olarak minimum
kürleşme sıcaklığı 100 °C’dir.

Kürleşme süresi kürleşme sıcaklığına bağlıdır - kürleşme sıcaklığı yükseldikçe süre kısalır.
Normalde sertleştiriciyi harekete geçirmek ve polimerizasyonu başlatmak için gerekli bir
minimum sıcaklık vardır.

Poliüretanların tipik uygulamaları şunlardır: [37]

Uygulama Ürün Primerler Temizleyiciler

Yapıştırma 3951 7251, 7252, 7253 7211
Sızdırmazlık 5221 7251, 7252, 7253 7211

Şekil 18: Kürleşme süresi-sıcaklık.

Yalnızca ısı ile kürleşen yapıştırıcıların yanında, ısıyı ilave kürleşme yöntemi olarak
kullanan başka yapıştırıcılar da vardır. Anaerobik yapıştırıcılar da tipik olarak 120 °C’de ısı
ile kürleştirilebilir.

Isı ile kürleşen yapıştırıcıların özellikleri kimyasal temel ile yakın alakalıdır ve çok farklı
olabilir (epoksi, metakrilat gibi).

Isı ile kürleşen epoksilerin genel özellikleri şunlardır :

 orta ile yüksek kuvvet

 birçok yüzeye iyi yapışma
 iyi boşluk doldurma
 iyi ile çok iyi çevresel direnç

24
Tipik uygulamalar şunlardır:

Uygulama Ürün Kürleşme Mekanizması

SMD yapıştırma (elektronik) 3609, 3611, 3612 yalnızca ısı
Röle yalıtma 3016 ısı + UV
Emprenye etme Resinol 90C yalnızca ısı
Vida gevşemezlik, Boru sızdırmazlık, tüm anaerobik yapıştırma ısı/anaerobik
Sıkı geçme ve sızdırmazlık ürünleri
Yapıştırma 366 ısı/anaerobik/UV

2.3 Yapıştırılacak Yüzeyler için Ön-İşlem

En iyi yapışma için iyi bir ön-işlem gereklidir. Yapışma kuvveti büyük ölçüde yapıştırılacak
yüzeyler ile yapıştırıcı arasındaki adhezyon kuvveti tarafından belirlenir. Yüzeyler iyi
temizlendiği ve ön-işlem yapıldığı oranda yapışma kuvvetinin artacağı iyi anlaşılmalıdır
(bk. şekil 19).

Adhezyon kuvveti şu şekilde artırılabilir:

 yağ alma veya mekanik aşındırma ile istenmeyen yüzey tabakalarının temizlenmesi
 primer ile kaplayarak yeni, aktif bir yüzey oluşturulması
 aşındırma, korona işlemi, düşük plazma işlemi vs. ile yüzey aktivitesinin
değiştirilmesi.

Şekil 19, sol: Yapıştırılacak yüzeylerdeki kirler adhezyonu düşürür.

2.3.1 Yapıştırılacak yüzeylerin yağdan arındırılması

Mümkün olan en iyi yapışmayı elde etmek için yapıştırılacak yüzeylerden yağ, gres, toz ve
diğer kalıntıların tamamen temizlenmesi gerekir. Kalıntı bırakmadan buharlaşan solventler
25
buna uygundur. En önemli solventler ve temizleme kapasiteleri tabloda görülebilir. Alkalin
veya asit bazlı sulu temizleyiciler her zaman korozyon önleyici içerirler. Bunlar eğer
temizleme sonrası yüzeyde kalırsa , yapışma kuvvetini azaltabilir veya yapıştırıcının
kürleşmesini engelleyebilir. Eğer bu tür temizlik sistemleri kullanılacaksa, mutlaka önceden
testler yapılmalıdır. Her durumda tüm yüzeyler iyice durulanmalı veya silinmelidir.

Solvent Temizleme Yanıcı veya

Kapasitesi parlayıcı
Hidrokarbonlar (ör: İyi Evet
izoparafinler)
Ketonlar (ör: aseton) İyi Evet
Alkoller (ör: Orta Evet
izopropanol)
Su bazlı İyi Hayır

Şekil 20: Yıkama çözeltisi: Konsantrasyonun yapıştırıcının son kuvvetine etkisi.

Şekil 21: Yıkama çözeltisi: Konsantrasyonun yapıştırıcının son kuvvetine etkisi.

Eğer yüksek miktarlı imalatlar için özel yağ alma banyoları kullanılıyorsa, temizlik
banyosunun kirlenmemesi için çok kirli yüzeylere ön-temizlik yapılması tavsiye edilir.
Buharlı yağ alma sistemleri çok sık kullanılır. Bu yöntemde solvent kaynama noktasına

26
kadar ısıtılır ve buharlaştırılır. Soğuk parçalar buharlaşmış temizleyici ile temas ettiğinde,
temizleyici yüzeyler üzerinde yoğuşur. Oluşan sıvı yüzeylerde kalmış kir ve gres
parçacıklarını temizler.

Yağ alma, çoğunlukla tamamen kapalı makinalarda, yağ alma solventleri ile yapılır. Birçok
uygulamada yüzeylere hızlı etkili bir temizleyici ile ön-işlem yapılması yeterlidir. Bu
şekilde yüzeyler yağ, gres, kir ve diğer kalıntılardan temizlenir ve yapıştırma için hazır olur.
Solventler ile temizlik yapılırken daha iyi netice almak için , yüzeylerden kiri ayıran
kimyasal işlem mekanik olarak ta desteklenebilir (bir temizlik bezi ile ovalamak,
fırçalamak). [40]

2.3.2 Mekanik ön-işlem

Kirli metal yüzeyler çoğunlukla bir oksit tabakasıyla kaplıdır ve bu tabaka yağ alma ile
temizlenemez. Böyle durumlarda, zımparalama, taşlama veya tel fırça ile fırçalama gibi
mekanik ön-işlem gereklidir.

Zımparalama geniş yüzeyleri temizlemek için iyi bir yöntemdir. Çok kalın zımpara
kullanmamak kaydıyla, bu yöntemle elde edilen yüzey pürüzlüğü çok iyi yapıştırma sağlar.
Taşlama ile de aynı şekilde iyi bir yüzey pürüzlüğü elde edilir. Bu yöntemde yüzey
pürüzlüğünü iyi seçmek önemlidir (ör: aluminyum için 300 ila 600, çelik için 100).
Taşlama, zımparalama veya fırçalama sonrası, tüm kalıntıların temizlenmesi için parçalara
yağ alma işlemi uygulanmalıdır. Çok kirli parçalar mekanik işlem öncesi de yağdan
arındırılmalıdır ki, kullanılan zımpara veya taş yüzeydeki kirleri bulaştırmasın. Pratikte
mekanik ön-işlem metodlarının kullanılması çok kolaydır ve genellikle yeterli yapışma
kuvveti sağlarlar.

Eğer plastik veya lastik parçalar yapıştırılacak ise, yüzey tabakası, kalıp ayırıcı ve
vulkanizasyon tabakası gibi yabancı maddeler öncelikle temizlenmelidir. Plastikler için
alaşımlı döküm veya alüminyum oksit aşındırıcılar iyi sonuç vermektedir. Lastik yüzeyler
solventlerle veya taşlanarak temizlenebilir.

2.3.3. Aşındırma

Yüzeyleri aşındırmakta nispeten aşındırıcı olan kimyasallar kullanılır. Yüzeye bağlı olarak
çok asidik veya kuvvetli alkalin ürünler tercih edilir. Aşındırma sonucunda, malzeme
yüzeyine reaktif gruplar eklenmesi ve yapıştırıcının mekanik olarak kenetlenebileceği
gözenekler açılması nedeniyle yüzeyde değişim meydana gelir. Bu işlemin neticesi
malzemeden malzemeye değişebilir. Aşındırıcı çözeltilerin uygulama ve atık yönünden
giderek pahalı olması nedeniyle bu yöntemin sanayide kullanımı sınırlıdır.

2.3.4 Yüzey iyonizasyon ön-işlemi

Yüzey iyonizasyon ön-işlemi, ıslak kimyasal ön-işleme benzer biçimde yüzeylerin

polaritesini ve enerjisini değiştirir. Malzemeye, parçanın şekline, imalat akışına ve parça
adedine bağlı olarak 41. sayfadaki tabloda yer alan işlemler uygulanır.

2.3.5 Primerler

Primerler genellikle solvent içerisinde seyreltilmiş reaktif kimyasallardan oluşur. Primer,

malzeme yüzeyine fırça ile sürülerek veya sprey halinde sıkılarak kullanılır. Taşıyıcı

27
solventin uçması beklenir, geride aktif kimyasallar kalır. Primer çeşidine bağlı olarak-
siyanoakrilatlar için poliolefin primerleri gibi- yüzey anında yapıştırma işlemine hazır hale
gelebilir. Yüzey primerleri genellikle, yüzey ile yapıştırıcı arasında kimyasal köprü
oluşturarak yapışabilme özelliğini artırırlar. Genel olarak bir primerdeki reaktif maddeler
çok fonksiyonludur, bir dizi reaktif gurup yüzey ile reaksiyona girerken ilave guruplar
yapıştırıcı ile uyumu sağlar.

[41]

Malzeme Ön-İşlem Yöntemi

  Yağ Mekanik Aşındırma Primer Düşük
alma aşındırma (yapıştırıcıya Korona basınç
göre) plazma
Metaller xxx xxx x x   x
Cam xxx x x x x x
Seramikler xxx   x x x x
Plastikler xxx xxx x x xxx xxx
Lastik xxx x   x x x
Ahşap x xxx   x   x
xxx = tercih edilen yöntem
x = alternatif veya ilave yöntem

2.3.6 Islatılabilirlik testi

Yüzey hazırlıkları “su kopma testi” ile değerlendirilebilir. Temizlenmiş yüzeylere saf su
damlaları bırakılır. Yetersiz temizlenmiş yüzeyde damlanın küresel şekli büyük ölçüde
korunur, ve yüzeyin tekrar temizlenmesi gerektiğini gösterir. Eğer su yüzeyde akıyorsa
ıslatma başarılıdır; yüzey yeterli temizlenmiştir.

Bu yöntem aluminyum ve magnezyum üzerindeki anodik kaplamalar için uygun değildir.

Su kopma testinin avantajı, “test sıvısı” olan suyun kolay bulunabilmesidir.

Fakat avantajı bununla sınırlı kalır, çünkü suyun sertliği yüzey gerilimini etkiler. Bazı
durumlarda, damıtılmış su bile su kopma testinde güvenilir sonuç vermez.Bu nedenle kritik
uygulamalarda, belirli yüzey gerilimlerine sahip yüzey gerilim sıvıları kullanılmalıdır.
Dikkat edilmesi gereken nokta, bu testin yalnızca ıslatılabilirliği gösterdiği, yapıştırılma
kabiliyetini ölçmediğidir. [42]

28
 Şekil 22: Yüzey hazırlığı, “su kopma” testi veya belirli yüzey gerilim sıvıları ile test
edilebilir.

2.4 Temizleyiciler, Aktivatörler ve Primerler

2.4.1 Temizleyiciler

Yapıştırıcı kullanırken en iyi neticeyi elde etmek için, yapıştırılacak parçaların tüm
kirlerden temizlenmiş olması tavsiye edilir. Küçük çaplı seri imalatlar, montaj veya bakımda
elle temizleme için Loctite çevreyle dost temizleyiciler üretmektedir. Bu temizleyiciler
kalıntı bırakmadan çoğu gres, yağ ve kaydırıcı sıvıları temizler.

2.4.2 Aktivatörler

Yapıştırıcılara ilaveten aktivatörler de üretilmektedir. Bazı yapıştırıcılarda (ör: modifiye

akrilikler) aktivatör kürleşmeyi başlatmak için gereklidir, bazılarında ise (ör: anaerobikler)
kürleşmeyi hızlandırmak veya takviye etmek için isteğe bağlıdır. Primerlerin aksine,
aktivatörler normalde adhezyonu kuvvetlendirmez, fakat doğru kürleşmeyi garantileyerek
kohezyonu güçlendirir.[43]

29
 Temizleyici Esası Tipik Uygulama
7063 Hidrokarbon/Alkol Metal, seramik, cam, bazı plastikleri
Dimethoksimetan temizlemek için - çok çabuk buharlaşma
7070 Hidrokarbon/ Hassas plastikler dahil tüm malzemeler için
d-Limonen ideal, silikon esaslı yağlar dahil mineral ve
sentetik tüm yağları temizler

Aktivátör Taşıyıcı Kullanıldığı Tipik Uygulama

Solvent Yapıştırıcı
712 izopropanol Tüm  En yüksek kürleşme hızı için
Siyanoakrilatlar yapıştırma öncesi malzeme
yüzeylerine uygulanır

 Beyazlanmayı engellemek için taşan

siyanoakrilata veya açıktaki
siyanoakrilat damlasına uygulanır.
7452 aseton Tüm  En yüksek kürleşme hızı için
Siyanoakrilatlar yapıştırma öncesi malzeme
yüzeylerine uygulanır

 Beyazlamayı engellemek için taşan

siyanoakrilata veya açıktaki
siyanoakrilat damlasına uygulanır
7113 heptan Tüm  En yüksek kürleşme hızı için
Siyanoakrilatlar yapıştırma öncesi malzeme
yüzeylerine uygulanır

 Beyazlamayı engellemek için taşan

siyanoakrilata veya açıktaki
siyanoakrilat damlasına uygulanır
7380 solvent 330, 3290  Yapıştırıcının kürleşmesi için
yüzeylerden birine uygulanır
7387 heptan/ 330, 3290  Yapıştırıcının kürleşmesi için
/izopropanol yüzeylerden birine uygulanır
7471 aseton/ Tüm anaerobik  Kürleşmeyi hızlandırmak için bir
/izopropanol yapıştırıcılar yüzeye uygulanır
7649 aseton Tüm anaerobik  Kürleşmeyi hızlandırmak için bir
yapıştırıcılar yüzeye uygulanır [44]

30
 Şekil 23: Düşük yüzey enerjili plastikleri yapıştırmanın ne kadar kolay olduğu görülüyor:
Loctite 770 püskürtün, yapıştırıcı sürün, parçaları birleştirin, bitti!

2.4.3 Primerler

Primerler, yapıştırma işleminde adhezyonun kuvvetli ve uzun ömürlü olması için

kullanılırlar, fakat yapıştırıcının kürleşmesine katkıları yoktur. Primerler, malzeme yüzeyi
ile yapıştırıcı arasında bir köprü olduklarından, tüm yapıştırıcılar ile kullanılacak genel bir
primer yoktur. Bu nedenle Loctite en kuvvetli ve uzun ömürlü adhezyonu sağlamak üzere
farklı primerler üretmektedir.

Bir primerin nasıl kullanıldığına örnek olarak, siyanoakrilat primeri 770 ile bir uygulama
gösterilmiştir. PP (Polipropilen), PE (Polietilen), PTFE (Politetrafluoretilen) gibi plastikler,
silikonlar ve birçok termoplastik elastomer için, yapıştırılacak yüzeylerde yüzey
iyonizasyon ön-işlemi gereklidir. Loctite, bu tür plastiklerin başarıyla yapıştırılması için bir
primer geliştirmiştir. Loctite 770 (primer), ve Loctite 406 (siyanoakrilat yapıştırıcı) birlikte
kullanıldığında en iyi netice elde edilir.

PP, PE ve termoplastik elastomerlerde yüksek kuvvet elde edilir. Artık silikonlar, PTFE ve
türevi plastikler de belirli bir başarı ile yapıştırılabilmektedir. Primerin yüzey iyonizasyon
ön-işlemine oranla önemli bir avantajı kolay uygulanmasıdır: malzeme yüzeylerine mümkün
olduğunca ince bir tabaka halinde fırça veya sprey ile tatbik edilir. Kısa bir kuruma
süresinden sonra (10 ila 60 saniye), yapıştırıcı normal biçimde uygulanır ve parçalar
birleştirilir (bkz. şekil 23). [45]

Loctite 770 primer, ön-işlemsiz kolayca yapıştırılabilen plastiklerde (ör: PVC (Polivinil
klorid), ABS (Akrilnitril-bütadiyen-stiren), NBR (Nitril lastik) kullanılmamalıdır). Örneğin,
eğer PVC ile PP yapıştırılacak ise, yalnızca PP yüzeyine primer ile ön-işlem yapılmalıdır.
Tabii ki, her yapıştırma işleminde olduğu gibi yüzeyler önceden temizlenmelidir. Kullanımı
çok kolay olduğu, ve yüzey enerjisi düşük polar olmayan plastiklerde yüksek kuvvet

31
sağladığı için Loctite 770, daha karmaşık yüzey ön-işlemlerine ilginç bir alternatiftir (bkz.
şekil 23).  

Primer Taşıyıcı Kullanıldığı Tipik Uygulama

Solvent Yapıştırıcı
770 heptan Tüm  PE, PP, Silikon,Termoplastik Elastomerler,
Siyanoakrilatlar PTFE ve benzeri polar olmayan
793 Su/Glikol plastiklerde kullanılır
7211 propanol 5221  cam, metal ve bazı plastiklere yapışmayı
kuvvetlendirmek için yüzey temizleyici ve
primer
7251 metiletilketon 3951, 5221  plastik ve ahşapta yapışmayı kuvvetlendirir
7252 metiletilketon 3951,5221  cama yapışmayı kuvvetlendirir
7253 metiletilketon 3951, 5221  metale yapışmayı kuvvetlendirir

2.5 Yapıştrma Ek Yerindeki Kopmanın Değerlendirilmesi

Yapıştırılmış bir ek yerindeki kopmanın bazı önemli nedenleri parçaların gözle kontrolu ile
tespit edilebilir. Böylece kopmanın adhezyon veya kohezyon kopmasından mı
kaynaklandığı, yoksa parçaların mı zarar gördüğü tespit edilebilir.

 Adhezyon kopması - Yapıştırıcı parça yüzeylerinin birinden komple ayrılır.

 Kohezyon kopması - Yapıştırıcının kendisi kopar. Yapıştırıcı kalıntıları her iki parça
yüzeyinde görülebilir.

2.5.1 İyileştirme değerlendirmesi ve yöntemleri

Kopmuş bir ek yerinin görünümü yalnızca zayıf noktanın nerede olduğunu gösterir, fakat
kopma nedenini söylemez. Problemi ortadan kaldırmak için, kopma nedenlerini bulmak
esastır.  [47]

Kopma türü Kuvveti artırma yöntemleri

Adhezyon kopması Yapışmanın zayıf noktası, yapıştırılan parça ile yapıştırıcı
arasındaki temas yüzeyidir. Ya malzeme yapıştırmaya uygun
değil, ya da yapıştırma yüzeyi kirlidir. Her iki durumda da
kuvvet, yüzeye uygun ön- işlem yapılmasıyla artırılabilir.
Kohezyon kopması Yapıştırıcı dış etkiler nedeniyle aşırı gerilime maruz kalmıştır
(ör: gerilim tepeleri, sıcaklık, yaşlanma vs.). Çözüm: Parçaların
şeklinde değişiklik yapmak ve/veya daha uygun yapıştırıcı
seçmek.

2.5.2 Yapıştırma ek yeri kopmalarının sebep ve çözümleri

Muhtemel Sebepler Çözümler
Hatalı parçalar Toleranslar, boşluk ve malzemeleri kontrol ve daha

32

Kirli parçalar
Hatalı yapıştırma
Yapıştırıcının yetersiz kürleşmesi
Mekanik aşırı gerilme veya
istenmeyen gerilmeler (soyulma)
Termal aşırı gerilim
Sıvı veya gaz halindeki ortamdan
korozyon oluşması veya
yapıştırıcının tahrip olması
dikkatli takip edin
Ön-işlemin uygunluğunu kontrol edin ve gerekli
şekilde değiştirin (ör: temizleme maddeleri, temizleme
işlemi, ara depolama vs.).
Tüm proses parametrelerini, yapıştırma işlemini kontrol
edin ve birleştirme şekli ve süresini iyileştirin,
birleştirme süresince tüm kürleşme şartlarının
sağlandığını kontrol edin.
Kürleşme ön şartlarını (ör: boşluk, havasızlık, sıcaklık,
nem vs.) kontrol edin. Kürleşme süresinin teknik
data’ya uygunluğunu kontrol edin. Yapıştırıcının raf
ömrünü doldurmadığından emin olun.
Yapışma yüzeyini genişletin ve/veya kuvvet tatbik
edilen ek yeri geometrisini değiştirin. Yapıştırıcının
gerilim türüne uygunluğunu (çekme, kesme vs.) kontrol
edin.
Yüksek sıcaklığa daha dayanıklı yapıştırıcı seçin.
Parçalar arasındaki boşluğun ortam ile temasını uygun
bir kaplama ile, veya yapıştırılan parçaların şeklini
değiştirerek engelleyin.

2.6 Yapıştırıcı Uygulamasında Hata Tespiti

Yapıştırıcı uygulamalarında başarıyı garantilemek için dikkat edilecek birçok nokta vardır.
Loctite Corporation, ortaya çıkabilecek tüm problemler için kapsamlı mühendislik desteği
sağlamaktadır.

Basit şekilde, yapıştırıcı problemlerinin çoğu aşağıdaki guruplara göre sınıflandırılabilir:

 Kürleşme/katılaşma yok: Sıvı yapıştırıcı beklendiği şekilde katılaştı mı, yoksa bazı
faktörler prosesi geciktirdi veya durdurdu mu ?
 Yapıştırıcı yok: Bu çok basit gözükse de, en iyi uzmanlar her zaman istenen yerde
yapıştırıcı varlığını kontrol ederler.
 Adhezyon yok: Yüzeye yapışmayı engelleyen kirler veya bozukluklar mı var ?
 Performans yok: Diğer faktörleri ve prosesin doğruluğunu kontrol ettikten sonra,
uygun yapıştırıcı seçilmiş mi ?

2.7 Yapıştırma Bağlantıların Sökülmesi

Birçok ek yeri alışılmış “çekme” veya “itme” yöntemleriyle sökülebilir. Yüksek-kuvvette
yapıştırılmış bağlantılarda, sökme öncesi 300 °C - 400 °C’ye kadar ısıtmak faydalıdır.
Yapıştırıcı kalıntıları mekanik olarak temizlenebilir. Yeniden yapıştırmadan önce yüzeyler
temizlenmelidir.

2.8 Yapıştırma Bağlantıların Yaşlanması

33
Uzun vadeli yaşlanmanın etkileri yalnızca, tasarım parametreleri de dahil birbirini etkileyen
birçok parametrenin dikkatli incelenmesiyle tahmin edilebilir. Loctite özel uygulamalar için
bu desteği sağlayabilir. Isıl yaşlanma grafikleri teknik veri sayfalarında gösterilmiştir. Bu
grafiklerde, tüm yapıştırıcılar sürekli ısı ve zaman etkisi altında test edilmiştir. Özel
uygulamalarda yapıştırıcıların yaşlanma davranışı ile ilgili daha detaylı tespitler yapmak
için, orijinal malzemeler ile gerçek uygulama şartları simüle edilerek deneyler yapılmalıdır.

VİDA GEVŞEMEZLİK
Anaerobik gevşemezlik ürünü kullanılmış bir vida, üzerinde bulunduğu aksamın ömrünün
sonuna kadar görev yapar, titreşimden gevşemez, yerine kaynamaz. [52]

Şekil 24: Dişli bağlantıların güvenilirliği, bağlantıya civata ekseni doğrultusunda

veya eksene dik gerilim uygulayan kuvvet ve torklara bağlıdır.

3.1 Dişli Bağlantılar Neden Gevşer

Archimedes (İ.Ö 287 - 212) tarafından icad edilen su vidası, günümüzde bağlantı
teknolojisinde yaygın olarak kullanılan dişli bağlayıcıların geliştirilmesine temel olmuştur.
Halen makina imalatı, kurulması ve tamirinde kullanılan en önemli sökülebilir parçalar dişli
bağlantılardır. O kadar yaygındırlar ki, oldukları gibi kabul edilirler ve işlevleri ciddi olarak
incelenmez. Bir dişli bağlantının gevşemesi için iki ana neden vardır:

 uzama sebebiyle gerilimin gevşemesi, ve

 kendinden açılma

3.1.1 Uzama

Bir dişli bağlantı, civatanın boyu ekseni doğrultusunda kalıcı şekilde değiştiği zaman
“uzamış” olarak adlandırılır. Sıcaklık değişimlerinde veya contalı yüzeylerde olduğu gibi
malzemenin kendisi gevşer. Bu, civatanın üstündeki gerilimi ve neticede sıkıştırma
kuvvetini düşürür. Kalıcı boy değişikliklerine şunlar sebep olabilir:

34
  Ezilme - Bitişik parçaların kaba yüzeyleri (ör: somun, pul), civata geriliminin
baskısı ile düzleşir.
 Büzülme - Civata veya somunun dayanma yüzeyindeki yüzey basıncı malzemenin
sıkışma kuvvetini aşar.

3.1.2 Uzamanın engellenmesi

Beklenen yassılaşma ve büzülme miktarı dengelenecek şekilde bağlantının elastikiyeti

artırılabilirse, ön-gerilim kuvvetindeki düşme büyük ölçüde engellenebilir. Bu aşağıdaki
şekillerde gerçekleştirilebilir:

 l/d oranı yüksek civatalar ile (l = civata boyu, d = civata çapı);

 şapkalı civata ve somunlar, ayrıca yüzey basıncını azaltan ve dolayısıyla dayanma
yüzeylerinin yassılaşmasını engelleyen sertleştirilmiş ve tavlanmış rondelalar;
 yaylı veya içbükey rondelalı civata ve somunlar
 konik yaylı rondelalar veya poyra yaylı rondelalar [53]

3.1.3 Kendinden açılma

Sıkma işlemi bittikten sonra, sıkıştırma kuvveti civata üzerindeki ön-yük tarafından
sürdürülür. Ön-yük’ün ortaya çıkmasının nedeni, civatanın bir yay gibi gerilmiş olması ve
gerilimin somunu civatanın başına doğru çekmesidir. Böylece bir sıkıştırma oluşur.
Sıkıştırma torku ortadan kalktıktan sonra, gerilim civata ile somunu birbirinden sökme
yönündedir. Dişler arasındaki ve civata başı ile somunun altındaki sürtünmeler bu kuvvete
karşı gelip civatadaki gerilimi korumaya yardımcı olurlar. Bu sistemin matematiksel
gösterimi aşağıdaki gibidir.

TL = FV x d x µth/(2 x cos) + FV x dh x µh/2-FV x d x tan/2

Burada

TL = sıkıştırma sonrası civata üzerindeki bileşke tork

FV = civata üzerindeki gerilim
d = vidanın yiv çapı
dh = civata başı etkin çapı
 = vidanın helezon açısı
 = vida dişi yarım açısı (ISO dişler için 30°)
µth = vida diş sürtünme katsayısı
somunun sabit olduğu varsayılarak, civata başı ile flanş yüzeyi arasındaki sürtünme
µh =
katsayısı

Eğer sıkıştırılmış sistem değişken yükler veya titreşime tabi tutulursa, sürtünmenin
kilitleyici etkisi azalır, somun dişler üzerinde dönerek gevşeme meydana gelir. Titreşimler
boyuna, enine veya her ikisinin kombinasyonu şeklinde olabilir. Değişken yatay yüklerden
kaynaklanan enine titreşimler, çok daha zararlıdır ve önlem alınmamış standart bir dişli
bağlantıyı hızla gevşetir. Darbeli eksenel yüklerden kaynaklanan boyuna kuvvetler
gevşemeye daha az neden olurlar.

35
3.2.4 Kendinden açılmanın engellenmesi

Bu önlemler, doğru olarak sıkıştırılmış civataların istenmeyen gevşemelerini engeller:

 Yüksek-çekme dayanımlı civataların kullanılması, izafi hareketin engellenmesi için

yeterince yüksek ön-gerilim kuvvetlerine imkan verir.
 l/d oranı yüksek tasarımlar (l = civata boyu, d = civata çapı), bağlantının esnekliğini
artırır. (Tarihsel olarak, l/d > 6 en iyi değerdir.)
 Civata ve somunun alt (dayanma) yüzey- lerinin şekli ve pürüzlüğü değiştirilerek
sürtünme artırılabilir.
 Yapıştırıcı kullanılarak, dişler arası boşluk tamamen doldurulur ve yapıştırıcı
kürleştiği zaman sürtünme artırılır, yatay hareket etme imkanı ortadan kaldırılır.
 Pozitif bir bağlantı yaratılarak, (ör: punto kaynak, girişimli (çapı delikten büyük)
vida), dişlerdeki kayma engellenebilir. [54]

3.2 Vida Gevşemezlik - Çeşitleri ve Yöntemleri

Vida gevşemezlik çeşitleri ve yöntemleri üç guruba ayrılabilir:

3.2.1 Ezilme yöntemi:

Bağlantının esnekliğinin artırılması, montaj sonrası ezilmenin etkisini dengeler. Ön-gerilmiş

kuvvet büyük ölçüde korunur ve dişli bağlantının gevşemesi engellenir. Ancak bu yöntem,
gerilim altındaki parçalar arasında izafi kuvvetler varsa, dişli bağlantının kendinden
açılmasını engelleyemez. Konik yaylı rondela veya yüksek sertlikte porya yaylı rondela
ezilme yöntemlerine örnek verilebilir. Diğer elemanların, örneğin yaylı rondela, elastik
rondela, tırnaklı ve pervane şekilli rondela, kenetleme etkisi yetersizdir. 8.8 veya daha
yüksek vasıflı (ABD eşdeğeri 5) civataların kenetlenmesi için uygun değildirler.

Şekil 25: Motor karterine monte edilen bir saplama Loctite vida gevşemezlik ürünü ile
kenetleniyor. [55]

3.2.2 Civata kaybının engellenmesi: (Baskın tork - tipi çözümler)

Civata kaybı önleme yöntemleri kısmen gevşeme veya açılmaya izin verir, fakat dişli
bağlantının dağılmasını engeller. Örneğin: taç somun, tutma teli, dişleri arasında metal veya
plastik dolgulu civatalar. Bu teknikler çoğunlukla bağlantı parçası kaybını engeller, fakat
sıkıştırma yükünü korumakta etkisizdir.

36
3.2.3 Kendinden - açılmanın engellenmesi

Kendinden-açılma engelleme yöntemleri dişli bağlantının kendiliğinden açılmasını engeller.

Şunları kapsar:

 kilit dişi olan civata ve somunlar

 başı tırtıllı civatalar
 yapıştırıcılar

3.3 Loctite Vida Gevşemezliği Ürünleri

Kendinden-açılmayı engelleme yöntemleri en yüksek vida gevşemezlik standartlarına uygun
olmalıdır. Loctite, karşılıklı dişler arasındaki mikroskobik boşlukları tamamen dolduran tek-
bileşenli sıvı yapıştırıcılar geliştirmiştir (bkz. Bölüm 2 Giriş). Havasız ortamda metal ile
temas ettiklerinde sert, dayanıklı bir termoset plastik haline gelirler. Yapıştırıcı karşılıklı
yüzeyler arasında bağ kurar, yüzey pürüzlüklerinin şeklini alarak dişlerin hareketini
engeller. Bu şekilde problem başladığı yerde çözülmüş olur. Bu nedenle Loctite vida
gevşemezlik ürünleri en etkili dişli bağlantı kenetleme yöntemlerinden biridir.

Civata diş boyunun tamamen yapıştırıcı tarafından ıslatılması ve yapıştırıcının kürleşmesini

engelleyecek bir neden olmaması önemlidir. (Bazı yağlar ve temizleme ürünleri,
yapıştırıcının anaerobik reaksiyon ile kürleşmesini yavaşlatabilir, hatta engelleyebilir).

Şekil 26: Eğer kör bir delik “yapıştırıcı deposu” olarak kullanılırsa, parçalar
birleştirilirken yapıştırıcının sıkışan hava tarafından dışarı itilmesi engellenir. Geniş
parçalarda, deliğin içine plastik tıkaçlar koyularak yapıştırıcı kaybı en aza indirilebilir.
Kör deliklerde yapıştırıcı saplamaya sürülürse, dişler arasında az yapıştırıcı kalacağı için
kuvvet düşük olur. [56]

Sıvı yapıştırıcı el ile veya özel uygulama cihazları ile tatbik edilir. Dişlerin doğru şekilde
yapıştırıcı tarafından ıslatılması şunlara bağlıdır: diş büyüklüğü, yapıştırıcının viskozitesi ve
parçaların şekli. Büyük boyutlu parçalarda, her iki tarafa da yapıştırıcı sürülmesiyle yeterli
yapıştırıcı uygulanması sağlanır. Kör deliklerde yapıştırıcının dişli deliğin dibine
uygulanması önemlidir. Miktar, itilen yapıştırıcının montajdan sonra tüm diş boyunu
dolduracağı kadar olmalıdır (bkz. şekil 26).

37
 Şekil 27: Dişli bir bağlantıda kuvvetlerin etkime şekli.

Anaerobik reaksiyon ile kürleşen bazı Loctite vida gevşemezlik ürünleri, sıvı halde iken
dişlerdeki sürtünmeyi azaltmaya yardımcı olurlar. Kaydırıcılık etkileri, yağlı civatalara
yakındır. Bu özellik, anaerobik reaksiyon ile kürleşen vida gevşemezlik ürünlerinin,
otomatik üretim hatlarındaki mevcut montaj ekipmanlarında kullanılmasına imkan verir.
Ancak, ön-gerilimin ve montaj torkunun yeniden tanımlanması gerekir.

3.3.1 Doğru sıkıştırma kuvvetinin elde edilmesi

Bir civata ve somun satın alan kişi, istisnalar dışında yalnızca birtek şey alıyordur:
sıkıştırma kuvveti. Kullanıcı, kuvvetin ne olacağını ve ne kadar süreyle değerini
koruyacağını bilmek ister. Ayrıca bir süre sonra sıkıştırma kuvvetini ortadan kaldırmak ta
isteyebilir. Civata ve somunlar bu ihtiyaçlara cevap verirler, fakat uzun süreli çözüm
olabilmeleri için doğru “mühendislik” gereklidir.

Bir vida veya civatayı başına tork uygulayarak sıkarız. Saat yönündeki tork civata - somun
mesafesini kısaltır. Eğer bir dirençle karşılaşılırsa (sıkıştırma kuvveti gibi), uygulanan tork
ile bağlantının direnç torku arasında denge kuruluncaya kadar civata dönmeye devam eder.
Direç torkunun üç bileşeni vardır, civata başının altındaki sürtünme, karşılıklı dişler
arasındaki sürtünme, civata geriliminden doğan dolaylı tork. Torkun bu üç faktör arasında
dağılımı şekil 27 ve 28’de gösterilmiştir. [57]

Denge denklemi matematiksel olarak şu şekilde ifade edilir: T = KdF,

Burada

38
 Tork
T =

D = Nominal civata çapı

F = Dolaylı kuvvet veya sıkıştırma yükü
K = Tüm sürtünmeyi ve sürtünmenin etkidiği dişler arasında ve civata başının altındaki
değişken çapı dikkate alan deneysel bir sabit. (Sürtünme katsayısı ile bağlantılı
olmakla birlikte aynı şey değildir).

K değerleri deneysel olarak tespit edilebilir (bkz. şekil 29).

Kaba veya parlatılmış, oksitlenmiş, kimyasal işleme tabi tutulmuş ve/veya yağlanmış
yüzeyler arasındaki çok yüksek basınçların sonucu olan sürtünme, ve dolayısıyla K çok
değişkenlik gösterir. Yağlı çeliğin K değeri 0.11 ile 0.17 arasında, bir başka deyişle ± %20
değişir. Toplam sürtünme, sıkma torkunun yüzde 80 -90’ını emer (bkz. şekil 28). Bu
nedenle, doğru civata gerilimini garantileyecek tork değerlerinin belirlenmesi için, herbir
özel uygulamayı tork test cihazında test etmek ihtiyatlı bir davranış olacaktır. Yağlayıcılar
ve dişlere uygulanan diğer malzemelerin teknik verilerinde genellikle K değerleri şekil
30’da olduğu gibi tork gerilim eğrilerinde gösterilmiştir. Bu değerler 3/8 x 16 civata ve
somunlarda (yaklaşık metrik M10), somun döndürülerek elde edilmiştir. Hem dişler hem de
somun yüzeyi yağlanmıştır. Somun veya civata başının baskı yüzeyinin yağlanmaması K
değerini neredeyse iki katına çıkartır. Loctite vida gevşemezlik ürünleri, kontrollu tork
gerilim eğrileri sağlar, dolayısıyla seri imalat için çok uygundurlar. K değerini etkileyen
faktörler şunlardır: dişli bağlantı ve flanş malzemeleri, sıkma hızı, civata kalitesi, seçilen
Loctite ürünü, diş toleransı ve yüzey pürüzlüğü.

Sıkılmış bir Civatada Tork Emilmesi

Sıkma Torkunun %’si
  UNC* UNF**
Civata gerilimi 15% 10%
Diş sürtünmesi 39% 42%
Başın sürtünmesi    46%    48%

Toplam
Sıkma torku 100% 100%
Açılma torku 70% 80%
*Unified National Coarse, kalın diş
**Unified National Fine, ince diş
Şekil 28: Sıkılmış bir civatada tork emilmesi.

Tipik* K Değerleri - Farklı Malzemeler Üzerinde Kaydırıcı Vida

Gevşemezlik Ürünleri
Malzeme Yağ
Kaydırıcı Vida Gevşemezlik Ür.
Çelik 0,15 0,14

39
 Fosfat 0,13 0,11
Kadmiyum 0,14 0,13
Paslanmaz 404 0,22 0,17
Çinko 0,18 0,16
Pirinç 0,16 0,09
Silikon bronz 0,18 0,24
A1. 6262.Ta 0,17 0,29
Vida gevşemezlik ürünü uygulamadan tüm numuneler %5 yağ çözeltisine (%95 su)
batırılıp, kurutulmuştur. (Heat Bath Corp., Lab Oil 72D)

*Aynı parti numunelerde değer aralığı ±%15 idi; fakat farklı numune partileri
sapmayı ±%20’ye yükseltebilir.
Şekil 29: Tipik K değerleri - farklı malzemeler üzerinde kaydırıcı vida gevşemezlik ürünleri.
[58]

Şekil 30: Tork gerilimi.

3.3.2 Doğru civatanın seçilmesi

Gerekli sıkıştırma kuvveti F’i elde etmek için tasarımcı uygun bir civata seçmelidir.
Sıkıştırma kuvveti, civatadaki gerilime aşağıdaki denklem ile bağlıdır:

S=F/A

Burada A, civatanın kesit alanı veya daha genel olarak, sıkıştırma yükünü elde etmekte
kullanılan civataların alanları toplamıdır. Eğer civata malzemesi belirli ise, optimum S
değeri bilinmektedir (çoğunlukla deney kuvvetinin %75’i kullanılır), ve A hesaplanabilir.
Bundan sonra civata boyu ve adedi tork gerilim denkleminden bulunabilir:

T=KDF

Sıkma torku civatada bir burulma kesme gerilimi yaratır. Eğer bu gerilim civatanın nominal
gerilim değerini aşarsa, civata değeri artırılarak herbir civataya düşen yük azaltılmalıdır. Bu
işlem ters yönde de çalıştırılabilir. Eğer yer kısıtları civata adedini sınırlıyorsa, yukarıdaki
denklem civata malzemesinin ne olması gerektiğini belirlemekte kullanılır.
40
Pratikte k değeri uygulamaya özeldir ve herbir durum için deneysel olarak belirlenmelidir.
Yukarıdaki denklem ve şekil 30 yalnızca yol gösterici olarak kullanılmalı, gerçek değerler
deneysel olarak bulunmalıdır. [59]

3.3.3 Yorulma etkileri

Civatalı bir bağlantının yorulmaya dayanımı iki şekilde değerlendirilmelidir: civatanın

yorulması, civatalanan malzemenin yorulması. Düzgün sıkılmış bir civata, sert bir ek
yerinde yorulma nedeniyle sorun çıkarmaz. Ek yerindeki harici gerilme yükü civata yükünü
aşıncaya kadar, başlangıçtaki civata gerilimi nisbeten sabit kalır. Eğer tasarımcılar
hesaplanan çalışma yükünün civata ön-yükünden fazla olmasına izin vermez ise, civata
kayda değer gerilim değişikliklerine maruz kalmaz, böylece de ek yerindeki yük periyodları
ne olusa olsun yorulma nedeniyle sorun çıkmaz.

Bu kayda değer esneklik olmayan bir durumdur. Vida veya civata bağlantılarındaki
değişken gerilim, bağlanan parçaların esnekliği ile birlikte artar. Eğer esneklik çok fazla ise,
civatadaki ön-yük ne olursa olsun, değişken gerilim zaman içinde yorulma problemlerine
neden olur.

Periyodik yükler nedeniyle oluşan periyodik gerilim değişimlerini tek başına ortadan
kaldıracak en büyük faktör civatanın ön-gerilim veya ön-yüküdür. Test sonuçları, nisbeten
elastik civata ile bağlanan sert parçaların, yorulmayı engellemenin en iyi yöntemi olduğunu
göstermiştir. Bununla beraber, Loctite vida gevşemezlik ürünleri kullanıldığında, bu
yapıştırıcılar dişler arasındaki tüm boşlukları doldurur ve mikroskobik hareketlere imkan
vermezler.

3.3.4 Emniyetli bir tasarım yük seviyesi spektrum analizi seçimi

Tasarımcılar yorulmaya dayanıklı tasarım yapma konusunda tecrübelidirler. Düzgün

birleştirilmiş bir ek yeri, yorulmaya yol açacak kuvvetlere sık maruz kalmayacak şekilde
tasarlanmıştır (bkz. Bölüm 6 Contalama). Bir uygulamanın kuvvet spektrumu
incelendiğinde problem görünür hale gelir. Şekil 31 bir uçak ek yerindeki gerilim
ölçümünün ufak bir bölümünü göstermektedir. (Fallstaff, Savaş Uçağı Yorulma Yük
Spektrumu.)

Hemen akla gelen soru, ek yerinin tasarım yükünün ne olması gerektiğidir. Biliyoruz ki,
üzerine uygulanan yüklerden daha kuvvetli birleştirilmiş bir ek yerinde, civatalara periyodik
yükler binmeyecektir. Sıkıştırma kuvveti, civata hiçbir zaman 4450 Newton (1000 lb F)
kırılmayı görmeyecek kadar yüksek mi olmalıdır, veya birkaç yüz yük tepesine izin verme
riski alınabilir mi? Cevap iki aşamalıdır. İlk olarak, spektrum meydana gelme adedi
yönünden incelenmelidir. Şekil 32 böyle bir analizin neticesidir.

41
 Şekil 31: Yük spektrumu.

Şekil 32: Spektrum toplaması.

Daha sonra, yorulma kadar ciddi diğer bir husus göz önüne alınmalıdır. Bir ek yerinin aşırı
yüklenmesi, civataların kendinden-açılmasına neden olacaktır. Ek yerinin yalnızca 50 kere
yan kayması sıkıştırma yükünde %50 kayıba neden olur. Sıkıştırma kuvveti kaybolduğu
zaman, daha düşük kuvvette ve daha sık aralıkla gelen yükler kaymaya neden olur. Bu
nedenle tasarımcı, civata ölçüsünü belirlerken, gevşemezlik yöntemini de seçmelidir. Birçok
gevşemezlik yöntemi hem sıkıştırma kuvvetini hem de kendinden-açılma eğilimini etkiler.
Eğer civata kendinden-açılmaya karşı emniyete alınabiliyorsa, birkaç yüz adet aşırı yük
periyodu performansı etkilemeyecektir. Tasarım yükü, maliyet ve ağırlık avantajları göz
önüne alınarak, tepe yük değerinin bir yüzdesi olacak şekilde seçilir. Loctite vida
gevşemezlik ürünleri, sıkıştırma kuvvetini koruma ve kendinden-açılma eğilimini ortadan
kaldırma yönünden en iyi çözümdür.

3.4 Önceden-Uygulanmış Civata Kaplamaları

Sürekli bir imalat hattında elle uygulama tercih edilmiyorsa, veya uygulama ekipmanları
kullanılamıyorsa herhangi bir civata yapıştırıcı ile önceden kaplanabilir.

Loctite Corporation, dünyanın birçok ülkesinde Önceden-Uygulanmış gevşemezlik ve

sızdırmazlık ürünleri sunmaktadır. Bu Önceden-Uygulanmış ürünler yüksek adette imalat
yapılan montaj hatları için çok uygundur, ilave işlem gerektirmez ve çoğu erkek veya dişi
dişli bağlantıya uygulanabilir. Maliyet ve zamandan tasarruf sağlanır.
42
Loctite Dri-Loc ürünleri olarak adlandırılan gevşemezlik ürünleri kuru bir kaplamanın
içinde mikro-kapsüller içerir. Parçalar birleştirildiği esnada mikro-kapsüller kırılır ve aktif
madde açığa çıkarak yapıştırıcı sıvı anaerobik ürünlere benzer şekilde kürleşir. Kuvvetleri,
sıvı ve gazlara direnç özellikleri de anaerobiklere benzer.

Herhangi bir civata üzerine kaplanmış Loctite Dri-Loc ürünleri kalite garantisi yönünden de
avantajlar sağlar. Kaplamada kullanılan yapıştırıcı miktarı, uzman kaplama firmaları
tarafından yapılan kalite kontrollar sayesinde oldukça hassas ve sabittir. Mevcut montaj
ekipmanları, genellikle herhangi bir değişiklik yapılmaksızın önceden kaplanmış civataları
kullanacak şekilde ayarlanabilir.[61]

Şekil 33: Önceden kaplanmış vida gevşemezlik ürünleri tüm dişli bağlantı çeşitleri için
uygundur.

Tüm Loctite Önceden-Uygulanmış ürünleri su bazlıdır, solvent içermezler, yanıcı ve zararlı

değildirler. Kolay görülebilmeleri için canlı renktedirler ve parça üzerindeki depolama
ömürleri uzundur. Tüm dişli bağlantılar eşdeğer Loctite sıvı anaerobik ürünü tatbik edilerek
tekrar kullanılabilir.

Daha detaylı bilgi en yakın Loctite bürosundan alınabilir. [62]

3.5 Vida Gevşemezlik Yöntemlerinin Karşılaştırması:

Vida gevşemezlik ürünü uygulanmış bir bağlantıyı test etmenin en iyi yolu, bir dinamik test
makinasında periyodik yükler altındaki davranışını test etmektir. Civata gerilimindeki kayıp
ne kadar az ise, bağlantı o kadar güvenilirdir.

3.5.1 Farklı gevşemezlik yöntemlerinde sıkıştırma yükü korunmasının

test edilmesi

Farklı gevşemezlik yöntemlerinde sıkıştırma yükü korunma eğrilerinin belirlenmesi için,

Junker makinasına benzer bir test makinası kullanılır (bkz. şekil 34). Gerdirilmiş civataya
,civata eksenine düşey olarak, bir kam tarafından ayarlanan hareket ünitesi ile gerilim
uygulanır.

43
Şekil 34: Vida gevşemezlik yöntemlerinin karşılaştırmalı testi için Loctite civata test
makinası (Junker sistemine benzer enine şok ve titreşim makinası). Pnömatik çekiçler
gerilim altındaki parçalara yer değiştirme miktarı ± a olacak şekilde hareket verir. Aynı
esnada mevcut ön-gerilim kuvveti FV yük periyodlarında sürekli olarak ölçülür. Farklı
gevşemezlik yöntemlerinin karakteristik sıkıştırma kuvveti korunma eğrileri test sonuçları
ile karşılaştırılır.[63]

Şekil 35’te görüldüğü gibi, test edilen yöntemler içinde Loctite sıvı gevşemezlik ürünleri en
iyi sıkıştırma yükü korunma performansına sahiptir. Mekanik yöntemlerin çoğu bu testte
başarısız olur. Bu tür metodlar bir noktaya kadar faydalıdırlar, ancak gördükleri işlev
fiyatları ile karşılaştırıldığında tercih edilmeleri zordur. Loctite vida gevşemezlik ürünleri
kullanıldığında ilave mekanik önlemler için çaba ve para harcamak gerekmez, çünkü bir
ürün her çeşit vidaya uyar. Böylece ekonomik bir biçimde çoğu vida gevşemezlik
problemleri çözümlenir.

Periyodik yük performansı yönünden benzer bir başarı yalnızca flanş yüzeyini sıkıştıran
yivli civatada görülmektedir. Dezavantajları ise şunlardır: yüksek maliyet, flanşa baskı
yüzeyi için nispeten geniş alan gerekmesi, ve civata temas alanında flanş yüzeyine hasarın
kaçınılmaz olması. Testere dişi açılmış bir civatanın dişleri, civatanın sıkıldığı flanş
yüzeyine gömülür. Civata başının ve somunun baskı yüzeyleri gevşetme esnasında bozulur,
muhtemel uygulama imkanları kısıtlanır. Yüzeyleri sertleştirilmiş parçalar güvenilir şekilde
birleştirilemez.

3.6 Vida Gevşemezlik ve Üretim

3.6.1 Loctite vida gevşemezlik ürünlerinin sökülmesi ve yeniden
kullanılabilirliği

Civatanın yeniden kullanılması bakım ve tamir işlemlerinde önemlidir. Doğru seçilmiş

Loctite ürünleri sıradan aletlerle civataya zarar vermeden sökülebilir.

44
 Şekil 35: Loctite civata test makinası sonuçlarına göre farklı vida gevşemezlik
yöntemlerinin sıkıştırma yükü koruma performansları.

3.6.2 Açılma kuvveti

Açılma torku karşılaştırmalı testlerde ıslatma, adhezyon ve kürleşme derecesinin bir ölçüsü
olarak kullanılır. Genel olarak açılma torku ile kendinden açılma direnci arasında direk ilişki
yoktur. Pratikte çoğunlukla dişli bağlantıların normal aletler ile sökülebilir olması istenir.
[64]

Loctite bu ihtiyaçlara cevap vermek için açılma torku düşük ve yüksek ürünler geliştirmiştir.
Ayrım yapılabilmesi için “normal aletlerle sökülebilir” ve “sökülmesi zor” tanımları
seçilmiştir. Yapıştırıcılar boşluk doldurduğu için civata korozyon nedeniyle yerine
kaynayamaz. Yapıştırıcı ile kenetlenmiş bir vida, yeni yapıştırıcı uygulanmadan önce eskisi
temizlenerek tekrar kullanılabilir.

Açılma kuvveti şunlara bağlıdır:

 diş uzunluğu
 diş malzemesi uyumu
 yüzey işlemi
 ön-gerilim torku
 civata çapı

Not: Civatalar görünür elastikiyet sınırına kadar zorlanmışlarsa yeniden kullanılmamalıdır.

Yeniden kullanıldıklarında, aynı ön-gerilim kuvveti uygulandığında kopma riski vardır.

Loctite vida gevşemezlik ürünlerinin büyük bir avantajı, civata büyüklüğü ve çapı ne olursa
olsun sıvı yapıştırıcının başarılı olmasıdır. Özel kenetlemeli civatalar büyük stoklar
gerektirirken, Loctite vida gevşemezlik yapıştırıcıları tüm standart ve özel civatalarda

45
kullanılabilir. Özel kenetleme civataları ve sistemleri arama ve sipariş etme ihtiyacı ortadan
kalkar.

3.6.3 Vida gevşemezlik ürünleri kenetler ve sızdırmaz

Vida gevşemezlik ürünleri işlevsel güvenilirlikten fazlasını yapar: Dişler arasındaki boşluğu
dolduran sıvı yapıştırıcı kürleştiğinde yalnızca bağıl hareketi engellemez - aynı zamanda
sızdırmazlık sağlar. Mükemmel kimyasal dayanımları sayesinde vida gevşemezlik ürünleri
endüstrideki birçok sıvı ve gazın sızdırmazlığında kullanılır. Ayrıca bağlantının ömrünü
kısaltacak nem ve korozyon yapıcıların sızmasını da engeller. Bu sızdırmazlık özelliği
sayesinde kör delikler yerine daha kolay ve maliyeti az olan iki tarafı açık delikler
kullanılabilir.

3.6.4 Gıda sanayinde vida gevşemezlik ürünleri*

Birçok Loctite vida gevşemezlik ürünü yiyecek ve içecek sanayinde kullanılmıştır. Tüketici
sağlığının korunması açısından yerel sağlık teşkilatları katı şartnameler düzenlemiştir.
Yalnızca bu yerel şartnamelere uyan, test edilmiş sentetik ürünler kullanılabilir. Daha fazla
teknik destek için en yakın Loctite bürosu ile temas kurunuz.

*Yerel kurallar çok farklıdır. Kullanıcılar yerel kuralları araştırmalı ve uymalıdır.[65]

Şekil 36: Loctite 243’ün Almanya’da gıda ve içme suyunda kullanılabilirlik test sertifikası.

3.6.5 Maliyet Verimliliği

Loctite vida gevşemezlik ürünleri, pahalı özel kenetleme civata ve somunlarının yerine
geçerek maliyet düşürürler. Daha ucuz standart civata ve vidalar kullanılabilir.

Şekil 37 “yivli civata” ile “yapıştırıcı” gevşemezlik yöntemlerinin maliyetini

kıyaslamaktadır. Loctite ile kenetlenmiş normal bir civatanın maliyeti %100 kabul
edilmiştir. Tablo, yüzeyi sıkıştıran yivli civata ile maliyet artış veya düşüşlerini
göstermektedir. Loctite ile kenetlenmiş normal civataların fiyatı toplamda daha avantajlıdır
çünkü malzeme maliyeti montaj maliyetinden daha yüksektir. Bu maliyet kıyaslamasında,
sıvı yapıştırıcılar kullanıldığı zaman civataların yağ alma ve temizlik maliyeti dikkate
alınmamıştır, çünkü maliyete çok az tesir edecek şekilde partiler halinde yapılabilir. Montaj
46
maliyeti yapıştırıcının el ile veya otomatik olarak uygulanmasına göre değişebilir. Ancak
bunun toplam maliyete etkisi az olacaktır.

Sonuçlar gösteriyor ki Loctite ile vida gevşemezliği daha düşük maliyetli bir yöntemdir.
Aynı zamanda sızdırmazlık sağlama özelliğinden ve kör delikler yerine açık delikler
kullanılmasından doğan avantajlar da dikkate alınmamıştır.

Ayrıca Loctite’ın yüksek kaliteli vida gevşemezlik ürünleri, daha tasarım aşamasında temin
edilerek maliyet düşüşü ve gevşemeye karşı garantili kenetleme sağlanır.

Yöntem Malzeme Montaj Toplam

Maliyeti Maliyeti Maliyet
Yivli başlı civata 130% 65% 118%
Loctite yapıştırıcısı 100% 100% 100%
(standart civata)
Şekil 37: “Yivli civata” ve “yapıştırıcı” gevşemezlik yöntemlerinin maliyet kıyaslaması.
Metindeki notlara bakınız. (Alman Maliyetleri esas alınmıştır). [66]

3.6.6 Yapıştırıcı uygulanması

Loctite vida gevşemezlik ürünlerinin kenetleme etkisi yapması için bir yüze sürülmeleri
yeterlidir. Eğer yapıştırıcı dişlere damlatılarak uygulanıyorsa, vida veya civata yerine
sıkıldığında dişlere düzgün yayılacak kadar miktarda kullanılması önemlidir.

Loctite vida gevşemezlik ürünleri erkek ve dişi dişlere uygulanabilir. Önemli olan nokta,
dişler arasındaki boşluğun tamamen doldurulmasıdır. Loctite vida gevşemezlik ürünlerinin
tüm 10 ml, 50 ml ve 250 ml ambalajları, şişeden direk kullanım amacıyla ağızlıklıdır. Bu
şekilde uygulamanın pratikliği ve esnekliğine karşı, her sefer farklı miktarda yapıştırıcı
uygulanması gibi bir sakıncası vardır.

Otomatik tatbik ekipmanları miktarın hassas biçimde kontroluna imkan verir. Loctite tatbik
ekipmanları, kendi yapıştırıcılarının temel özelliklerine uygun tasarlanmış olup, güvenilir,
hava boşluksuz uygulama imkanı sağlar. Standart ekipmanların kullanımı mümkün değilse,
Loctite kullanıcı ihtiyaçları doğrultusunda özel cihazlar tasarlar ve imal eder. İstenen
otomasyon derecesine bağlı olarak manuel veya otomatik tatbik sistemleri kullanılabilir.

Yapıştırıcı çıkış ucunun yapıştırılacak parçaya el ile yaklaştırıldığı sistemler manuel olarak
adlandırılır.

Otomatik sistemler “yarı otomatik” ve “otomatik” olarak ayrılabilir. Yarı otomatik

sistemlerde yapıştırıcı çıkış ucu veya yapıştırılacak parça gerekli konuma otomatik olarak
gelir, ve yapıştırıcı tatbiki manuel olarak başlatılır. Bu şekilde, yapıştırıcı tatbik
pozisyonunu ve yapıştırıcı miktarı tam olarak tekrar edilebilir. Tam otomatik sistemlerde
yapıştırılacak parçanın konumu taşıyıcı aksam (döner masa vs.) ile ayarlanır ve yapıştırıcı
tatbiki otomatik olarak gerçekleşir.

Bir uygulama sisteminin faydası, imalat prosesine entegre edilebilir olmasına bağlıdır.
Otomatik veya manuel sistemlerden hangisinin en uygun olduğu özel ihtiyaçlara göre
değişir. Herbir vida gevşemezlik ürününün kendine has kimyasal ve fiziksel özellikleri de

47
uygulama sistemi seçimini etkiler. Sistemlerin ana parçaları Uygulama ve Dozaj
Ekipmanları (bkz. Bölüm 13) bölümünde açıklanmıştır.

3.7 Vida Gevşemezlik Ürün Seçimi

Doğru malzemenin hızlı şekilde seçilebilmesi için, aşağıdaki seçim tablolarında yalnızca en
önemli seçim kriterlerine yer verilmiştir. Fakat, seçim tabloları yalnızca tavsiye
niteliğindedir - son kararı almadan önce teknik dataların incelenmesi ve imalat şartlarında
ön testlerin yapılması önemlidir.

Vida gevşemezlik ürünü seçim tablosunu kullanırken aşağıdaki bilgiler gereklidir:

 Sıcaklık - sürekli çalışma sıcaklığı bilinmelidir

 Diş büyüklüğü - viskozitenin belirlenmesi için gereklidir; (ince veya kaba diş,
boşluk vs.)
 Önemli çevresel faktörler - kimyasal ve çevresel faktörler dikkate alınmalıdır
 Kuvvet - “normal aletlerle sökülebilir” veya “zor sökülür” kuvvetlerden biri
seçilmelidir,
 Malzeme - kürleşme için aktivatör gerekip gerekmediğini belirlemek amacıyla
bilinmelidir. Malzeme kürleşme hızını etkiler.

Şekil 38: 5/16” UNC çelik saplamalar Loctite 270 kullanılarak aluminyum silindir kafasına
sökülmez şekilde kenetleniyor. Bu kuvvette bir vida gevşemezlik ürünü hem erkek, hem de
dişi dişlere sürüldüğü taktirde, kam mili rulman emniyet somunları sökülse de saplamalar
sıkıca yerine kentlenmiş olarak kalıyor (West McLaren Mercedes MP4/12). [68]

48
Vida Gevşemezlik Ürünleri - Gevşemeyi ve dişlerde korozyonu engeller.

Sıvı
Uygulama Yöntemi
Sıcaklık dayanımı 150°C
Diş Çapı M 12’ye kadar M 36’ya kadar M 20’ya kadar
Kuvvet Orta/Yüksek Yüksek Orta Orta/Yüksek Yüksek
Ürün 290 222 243 262 2701
Uygulama Sistemleri (bkz. Bölüm 13)
Manuel El Tipi 97001 Parça no.

Manuel Aplikatör 97003 Parça 97004 Parça no. 97003 Parça

no. no.
Yarı Otomatik Kontrol
97102 Parça no.
Cihazları
Otomatik Kontrol Cihazları 97103/97123 Parça no.

Uygulama Sistemlerinin Açıklaması (geniş bilgi için Bölüm 13,Uygulama ve Dozaj

Ekipmanları) Manuel El Tipi - Sıvı haznesi elde taşınır; miktar ve akış hızı kullanıcı
tarafından ayarlanır Manuel Aplikatör - Sıvı haznesi sabittir; akış önceden ayarlıdır; miktarı
kullanıcı belirler Yarı otomatik Kontrol Cihazı - Akış hızı ve miktar önceden ayarlıdır;
kullanıcı işlemi başlatır Otomatik Kontrol Cihazı - Sıvı haznesi sabittir; tüm değişkenler
önceden ayarlıdır; otomatik makinalar ve robotlarda kullanılır

Bu kitabın önceki baskılarında yer alıp, bu baskısında olmayan ürünler genel olarak halen
mevcuttur. Lütfen daha fazla bilgi için en yakın Loctite bürosu ile temas kurun. [69]

Vida Gevşemezlik Ürünleri - Gevşemeyi ve dişlerde korozyonu engeller.

Uygulama Yöntemi Sıvı Önceden-Uygulanmış

Sıcaklık Dayanımı 200°C 150°C 200°C 150°C
Diş Çapı M 36’ya kadar
Kuvvet Yüksek Orta/Yüksek Düşük
Ürün 272 2050 2015 202
Uygulama Sistemleri (bkz. Bölüm 13)
Manuel El Tipi -

Manuel Aplikatör
97004 Parça no.
Yarı Otomatik Kontrol Daha geniş bilgi için Loctite ile temas
Cihazları 97102 Parça no. kurun.

Otomatik Kontrol
97103/97123 Parça
Cihazları
no.

49
 

Uygulama Sistemlerinin
Açıklaması (geniş bilgi için Bölüm 13,Uygulama ve Dozaj Ekipmanları) Manuel El Tipi -
Sıvı haznesi elde taşınır; miktar ve akış hızı kullanıcı tarafından ayarlanır Manuel Aplikatör
- Sıvı haznesi sabittir; akış önceden ayarlıdır; miktarı kullanıcı belirler Yarı otomatik
Kontrol Cihazı - Akış hızı ve miktar önceden ayarlıdır; kullanıcı işlemi başlatır Otomatik
Kontrol Cihazı - Sıvı haznesi sabittir; tüm değişkenler önceden ayarlıdır; otomatik
makinalar ve robotlarda kullanılır

Bu kitabın önceki baskılarında yer alıp, bu baskısında olmayan ürünler genel olarak halen
mevcuttur. Lütfen daha fazla bilgi için en yakın Loctite bürosu ile temas kurun. [71]

BORU DİŞLERİ SIZDIRMAZLIĞI

Mekanik sistemlerin mükemmel olmayan dünyasında, boru bağlantılarının ilave
sızdırmazlık önlemleri gerektirdiği bilinir. Loctite Corporation bu amaçla, kapsamlı
testlerden geçirilmiş ve onaylanmış birçok ürün sunmaktadır. [72]

4.1 Boru Sızdırmazlık

Boru sızdırmazlık ürünleri, boru ek yerlerinden sıvı ve gazların sızmasını engeller. Titreşim,
basınç ve sıcaklık değişimleri nedeniyle bütün bu tür ek yerleri “dinamik” kabul edilir.

4.1.1 Dünyada kullanılan boru dişi tasarımları

Şekil 39: Her iki tarafta paralel dişleri olan dişli bağlantı.

50
 Şekil 40: Konik-paralel dişli bağlantı

1. Amerikan standart konik boru dişi, NPT (National Pipe Thread) veya Konik Dişli olarak
adlandırılır.

2.Avrupa serisi, paralel dişi ve konik erkek.

3. Amerikan standart kuru-sızdırmazlık. Bu serinin genel şekli konik dişliler gibidir, ancak
yassılaştırılmıştır.

4. Avrupa ve Amerikan standartları için düz dişler - Metrik veya SAE. [73]

51
4.1.2 Sızdırmazlık ürünü tipleri
 Kürleşmeyen boru macunları: dişli bağlantıların spiral sızıntı yollarını tıkamanın
en eski yöntemlerinden biri olan boru macunları, yağlar ve dolgu maddelerinden
yapılmıştır.
 Avantajları: dişleri yağlayarak bağlantının sıkılmasına imkan verirler fakat
gevşemezlik sağlamazlar.
 Dezavantajları: basınçla dışarı atılabilirler, solvent dayanımları düşüktür ve paralel
dişlerde iş görmezler.

 Solvent esaslı boru macunları: Solvent esaslı kuruyan boru macunları da dişli
bağlantıların sızdırmazlığı için eski bir yöntemdir.
 Avantajları: kaydırıcılık ve sıkıştırma sağlarlar, dışarı itilmeleri daha zordur.
 Dezavantajları: Kürleşme esnasında solven-tin uçmasıyla büzülürler. Boşlukları en
aza indirmek için tekrar torklama gerekir. Sürtünme yoluyla gevşemezlik sağlarlar.

 PTFE bant: En iyi bilineni Teflon® banttır. PTFE bant başlangıçta iyi bir
sızdırmazlık sağlar ve kimyasallara dayanır. Oksijen gazında izin verilen tek organik
sızdırmazlık malzemesidir.
 Avantajları: kaydırıcılık sağlar; solventlere dayanır.
 Dezavantajları: sökülme yönünde de kaydırıcılığı nedeniyle bağlantıların
gevşemesine imkan verir. Dinamik yükler ezilmesini hızlandırarak zaman içinde
sızıntıya neden olur. Kaydırıcılık özelliği aşırı torklamaya yol açarak gerilimi
artırabilir veya kopmaya neden olabilir. PTFE bantların genellikle hidrolik
sistemlerde kullanımı yasaklanmıştır, çünkü kopan parçalar önemli delikleri tıkayıp
ciddi problemlere neden olabilirler.

Teflon®; E.I. DuPont de Nemours Co., Inc.’ın tescilli markasıdır.

 Ezilebilir malzeme: gerçekte bir “sızdırmazlık ürünü” olmamakla birlikte,
tasarımcılar teorik olarak sızdırmazlık ürünü gerektirmeyen kuru-sızdırmazlık türü
bağlantıları teknik şartnamelere koymaktadır.
 Avantajları: hassas işlenmiş bağlantılarda etkili olur.
 Dezavantajları: yüksek işleme maliyeti ve tutturması güç toleranslar.

Şekil 41: Loctite dişli parçaların sızdırmazlığı için mühendislik ürünleri sunar.[74]

52
 Şekil 42: Loctite sıkma torkuna bağlı olmadan sızdırmazlık sağlar.
 Loctite sızdırmazlık ürünleri: Loctite anaerobik sızdırmazlık ürünleri kürleşerek,
erimeyen, dayanıklı, plastik dolgu halini alırlar ve basınç ve tork değeri ne olusa
olsun sızdırmazlık sağlarlar.

Avantajları:

  montaj esnasında kaydırıcılık

 montaj torkuna bağlı olmadan sızdırmazlık
 borunun yırtılma basıncına kadar dayanım
 yıllar sonra bile belirli torkla sökülme
 taşan ürünün kürleşmeyerek kolay temizlenmesi
 kritik hidrolik bağlantılar için dolgu maddesiz çeşitler
 bağlantı başına en düşük maliyet
 imalat hatlarında kolay dozajlama
 Önceden-Uygulanmış çeşitler

Dezavantajları:

 oksijen ve kuvvetli oksitleyici maddelere uygun değildir

 200 °C üzerinde sızdırmazlık için uygun değildir
 M80 (R3”)’den büyük boru çapları için tavsiye edilmez

4.1.3 Boru sızdırmazlığında temel faktörler

Tasarımda sızdırmazlık ürünleri seçilirken, kullanım ömrü boyunca boru bağlantılarının

maruz kaldığı birçok etki bilinmeli ve anlaşılmalıdır. Sızdırmazlık ürünleri güvenilirlik ve
uzun vadeli kalite yönünden seçilmelidir. Günümüzde makinaların yağ veya başka maddeler
sızdırması artık kabul edilmemektedir. En kötü vibrasyon, kimyasal madde, ısı ve basınç
darbelerinde dahi borular sızdırmamalıdır.

Doğru şekilde işlenmiş ve monte edilmiş dişli boru bağlantılarında dahi sızıntı yolları
olabilir. Diş yüzeylerindeki bozukluklarda da sızıntı yolları bulunabilir. Bu nedenle,
sızdırmazlık ürününün diş yüzeylerine uyacak şekilde yeterli ıslatma kabiliyetine sahip
olması gereklidir. Boru çapı da bir faktördür: 8 mm çaplı bağlantılar için tasarlanmış bir
sızdırmazlık ürünü 80 mm çaplı bağlantılarda iş görmez. [75]

Birçok sızdırmazlık malzemesi diş yüzeylerindeki pürüzleri tam olarak doldurmaz.

Yalnızca, diş yanaklarındaki ön-gerilimin çok yüksek olması nedeniyle yüzey pürüzlerine
sıkışarak sızdırmazlık sağlar. Kuru-sızdırmazlık türü dişler, yalnızca sabit bir yüksek

53
sıkışma altında sızdırmazlığı koruyabilir. Fakat dinamik uygulamalarda bu ön-gerilimleri
elde etmek veya sürdürmek çoğunlukla imkansızdır. Bunun üç nedeni vardır:

 Boru bağlantıları çoğunlukla dirsek, gösterge vs.nin hizalanması amacıyla bir miktar
gevşetilir, gerekli ön-gerilim ortadan kalkar.
 Vibrasyon nedeniyle diş yanakları sürtünerek gevşer. Hidrolik hortumlar gibi esnek
bağlantılar bu etkiye daha çok maruz kalır.
 Bağlantıdaki oynama sızdırmazlık bantlarını dışarı itebilir.

Loctite anaerobik sızdırmazlık ürünleri boşlukları tamamen doldurarak sızdırmazlık sağlar.

Sızdırmazlık ürünü doğru seçildiğinde bağlantıdaki oynamaları engelleyecek kuvvet elde

edilir, ve çoğu sızmanın nedeni ortadan kalkmış olur.

4.1.4 Kolay montaj ve sökülme

Loctite anaerobik sızdırmazlık ürünleri el ile, otomatik veya yarı-otomatik ekipmanlarla

uygulanabilir. Taşan kısım silinebilir veya yıkanabilir.

Eski tip boru macunları ile montaj yavaş ve kirli olmaktadır ve gerekli ön-gerilimi
sağlayacak torku ayarlamak zorlaşmaktadır. PTFE bant kullanıldığında, boru bağlantıları ve
döküm parçalarda aşırı-gerilime neden olmadan montaj yapmak yetenek gerektirmektedir.

Loctite boru sızdırmazlık ürünleri hızlı ve temizdir, doğrudan şişesinden veya uygulama
cihazlarıyla tatbik edilebilir. Paralel veya konik dişli bağlantılar monte edilirken,
sızdırmazlık ürünü hem erkek hem de dişi parçaya sürülmelidir. Anaerobik ürünler dişleri
tamamen doldurarak, ön-gerilim ayarlanmasını daha az hassas hale getirirler.

Loctite sızdırmazlık ürünleri aynı zamanda, uzun süre sonra bile bakım amacıyla kolay
sökülmeyi garanti eder, çünkü bağlantı korozyon veya kaynama yapmaz. Dişlerin arası
dolmuş olduğundan nem veya korozif kimyasallar araya giremez. Farklı kenetleyici
kuvvetler mevcut olmakla birlikte, tüm Loctite sızdırmazlık ürünleri normal el aletleriyle
sökülebilir. [76]

4.1.5 Tıkanma tehlikesi yoktur

Tüm sızdırmazlık ürünleri boruların içine kaçabilir. PTFE bant, birçok küçük delik içeren
hidrolik sistemlerde özellikle tehlikelidir. Anaerobik sızdırmazlık ürünleri ise birçok sıvı
içerisinde çözünebilirler.

4.1.6 Kimyasal dayanım

Kürleştikten sonra, Loctite sızdırmazlık ürünleri birçok endüstriyel sıvı ve gazlara dayanır
(bkz. Ek’teki Dayanım tabloları).

4.1.7 Çevreyle dost

Kürleşmiş Loctite boru gevşemezlik ürünlerinin zehirleyiciliği çok düşüktür, gıda ve içecek
sanayinde yaygın olarak kullanılırlar. Fakat bu tür kullanımlar yerel kanunlara tabidir ve her
zaman kanunlara uyulmalıdır.

54
4.1.8 Sıcaklık

Aşağıdaki seçim tablosunda yer alan Loctite boru sızdırmazlık ürünleri -55 °C ila +150 °C
(-65°F ila +300°F) kullanım sıcaklıklarına dayanır. Daha yüksek sıcaklıklara kısa süreli
maruz kalma sızdırmazlık etkisini azaltmaz.

Not: Eğer şartlar 150 °C’nin üzerinde sıcaklıklara sürekli maruz kalacak bir sızdırmazlık
ürünü gerektiriyorsa, Loctite 272 gibi ürünler kullanılmalıdır. Loctite 272 dünya çapında
yaygın bir üründür. 232 °C (450 °C)’ye kadar çalışma sıcaklığına tabi boru sızdırmazlık
uygulamalarında kullanılabilir. Sökmek için 260 °C (500 °F)’ye kadar ısıtmak gerekebilir.

.2 Önceden-Uygulanmış Boru Sızdırmazlık Ürünleri

Loctite Corporation, dünyanın birçok ülkesinde Önceden-Uygulanmış, gevşemezlik
sağlayan ve sağlamayan boru sızdırmazlık ürünleri sunar. Bu Önceden-Uygulanmış boru
sızdırmazlık ürünleri, yüksek miktarlı seri imalat hatlarında ilave işlem yapmadan kullanıma
uygundur, ve çoğu dişi ve erkek dişli bağlantıya tatbik edilebilir. Maliyette düşme, zaman
tasarrufu sağlar ve yapıştırıcının herbir parçada doğru yere uygulandığını garantiler. [77]

Gevşemezlik te sağlayan sızdırmazlık ürünleri Loctite Dri-Loc adıyla bilinir, ve kuru bir
kaplamanın içinde mikro-kapsüller içerir. Parçalar birleştirilirken kapsüller kırılır ve
içlerindeki aktif kimyasal açığa çıkar. Bunun sonucunda yapıştırıcı sıvı anaerobiklere benzer
şekilde kürleşir ve, sıvı ve gazlara karşı benzer dayanıma sahip olur.

Gevşemezlik sağlamayan boru sızdırmazlık ürünleri Loctite Dri-Seal veya Vibraseal adıyla
bilinirler. Bu kuru kaplamalar kürleşmez, dolayısıyla anında sızdırmazlık ve kolay
sökülebilirlik sağlar.

Tüm Loctite Önceden-Uygulanmış ürünleri su bazlıdır ve solvent içermez. Yanıcı ve zararlı

değildirler. Kolay görülebilmeleri için tüm ürünler parlak renklidir ve parça üzerinde
saklama ömürleri uzundur.

Şekil 43: Pratikte tüm dişli bağlantı tipleri önceden-kaplama için uygundur.

Tüm dişli bağlantılar, eşdeğer Loctite sıvı anaerobik vida gevşemezlik veya sızdırmazlık
ürünü uygulanarak tekrar kullanılabilir.

En yakın Loctite bürosundan daha detaylı bilgi ve teknik destek sağlanabilir. [78]

55
4.3 Maliyet Verimliliği
Yandaki tablo 1,000 adet bağlantı için sızdırmazlık ürünü maliyetini hesaplamakta
kullanılabilir.

Uygulama maliyeti genellikle sızdırmazlık ürünü maliyetini kat kat aşar. Ancak bu
maliyetler de, sızdırma durumundaki işçilik ve kayıp maliyetleri ile kıyaslandığında
önemsizdir. Dünya çapındaki yüzlerce Loctite kullanıcısı, Loctite sızdırmazlık ürünleri ile
diğer yöntemlerin gerçek maliyetini kıyaslamıştır. Bu testler tekrar tekrar, Loctite
ürünlerinin boru sızdırmazlığında en düşük maliyetli çözüm olduğunu göstermiştir. Loctite
mühendisleri karşılaştırmalı değerlendirmeler için yardıma hazırdır.

Boru Cihaz ile El ile

tatbik tatbik
(ml) (ml)
1/8" (3 mm) 25 40
1/4" (6 mm) 45 60
3/8" (10 mm) 60 90
1/2" (13 mm) 90 130
3/4" (19 mm) 190 250
1" (25 mm) 360 440
Tablo: 1,000 adet bağlantı için sızdırmazlık ürünü miktarı

4.4 Boru Sızdırmazlık Ürünü Seçimi

Boru sızdırmazlık ürünleri, boru sistemlerinde 150 °C’ye kadar sıvı ve gazların
sızdırmazlığı için geliştirilmiştir.

Bu ürünler, döküm, karbon çeliği ve paslanmaz çelik gibi metal boru malzemelerinde
kullanılmak için tasarlanmıştır. Sıvı boru sızdırmazlık ürünlerinin genel olarak
termoplastiklerde kullanılması tavsiye edilmez. Termoplastik boruların sızdırmazlığı
uygulamaları için en yakın Loctite bürosu ile temas kurun.

Ürün seçiminde dikkate alınacak beş faktör şunlardır:

 Gerekli akışkan dayanımı

 Maksimum boru çapı
 Diş tipi (bu toleransı etkiler)
 Sökülme zorluğu
 Sızdırmazlık erişim süresi
 150 °C’den yüksek sıcaklıklar ve zor ortamlar için en yakın Loctite bürosu ile temas
kurun. [79]

Boru Sızdırmazlık Ürünleri - Dişli bağlantılarda ve boru sistemlerinde 150 °C’ye kadar
akışkan sızdırmazlığı sağlar. Karbon çeliği, döküm ve paslanmaz çelik gibi metal borularda
kullanılmak içindir. Çoğu termoplastikte kullanılmaz.

56
 Önceden-Uygulanmış
Uygulama Yöntemi Sıvı

Maksimum Diş Çapı 3/4" (19 mm) 3" (80 mm) M 36’ya kadar
Sıcaklık Dayanımı 150°C 120°C
Sökülme Kuvveti Düşük Orta Yok
Anında Düşük Basınç
Evet Evet-tam basınç
Sızdırmazlıgı
Ürün 545 577 5061
Uygulama Sistemleri (bkz. Bölüm 13)
Manuel El Tipi -
97002 sz.

Manuel Aplikatör
97004 Parça no.
Daha geniş bilgi için
Yarı Otomatik Daha geniş bilgi için Loctite ile temas kurun
Kontrol Cihazları 97102 Parça no. Loctite ile temas
kurun
Otomatik Kontrol
97103/97123
Cihazları
Parça no.

150 °C’den yüksek sıcaklıklar ve zor kimyasal ortamlar için Loctite’ı arayınız. Tam
sızdırmazlık performansı 24 saatte elde edilir.

Uygulama Sistemlerinin Açıklaması (geniş bilgi için Bölüm 13,Uygulama ve Dozaj

Ekipmanları) Manuel El Tipi - Sıvı haznesi elde taşınır; miktar ve akış hızı kullanıcı
tarafından ayarlanır Manuel Aplikatör - Sıvı haznesi sabittir; akış önceden ayarlıdır; miktarı
kullanıcı belirler Yarı otomatik Kontrol Cihazı - Akış hızı ve miktar önceden ayarlıdır;
kullanıcı işlemi başlatır Otomatik Kontrol Cihazı - Sıvı haznesi sabittir; tüm değişkenler
önceden ayarlıdır; otomatik makinalar ve robotlarda kullanılır

Bu kitabın önceki baskılarında yer alıp, bu baskısında olmayan ürünler genel olarak halen
mevcuttur. Lütfen daha fazla bilgi için en yakın Loctite bürosu ile temas kurun

TURKEY
Türk Henkel Kimya Sanayi ve Ticaret A.S.
Business Unit Loctite
Kayisdagi Cad. Karaman Ciftligi Yolu Kar
Plaza D Blok
TR-81120 Icerenköy-Istanbul

Phone:  +90-216-469 05 96

57
58
[410]

TANIMLAR
Bu tercüme Loctite Corporation tarafından, American Society for Testing and Materials
(ASTM), 1916 Race Street , Philadelphia, PA 19103-1187, U.S.A. lisansı altında
yapılmıştır. ASTM bu tercümeyi ne desteklemiş ne de onaylamıştır, ve her durumda yalnızca
İngilizce baskı, basıldığı ve ASTM tarafından onaylandığı haliyle resmi tercüme olarak
kabul edilecektir. Loctite Corporation ve ASTM dışında üçüncü şahıslar tarafından bu
tercümenin çoğaltılması A.B.D. ve uluslararası telif yasaları gereğince kesin olarak
yasaktır.

A-evresi, - bazı termoset reçinelerde, malzemenin halen eriyebilir ve bazı sıvılarda

çözülebilir olduğu, ilk reaksiyon evresi. Bazen Resol olarak ta adlandırılır. (Bkz. B-evresi
ve C-evresi)

açık montaj süresi - Bkz. süre, montaj

açılı ek yeri - Bkz. ek yeri, açılı

adhezyon, iki yüzeyin, valans kuvvetleri veya kenetlenme etkisi veya her ikisi tarafından
bir arada tutulması durumu. (Bkz. adhezyon, mekanik ve adhezyon, özgül)

adhezyon, mekanik, yapıştırıcının iki yüzeyi kenetlenme etkisiyle bir arada tuttuğu
adhezyon şekli. (Bkz. adhezyon, özgül)

adhezyon, özgül, iki yüzeyin, kohezyona neden olanlar gibi aynı tür valans kuvvetleri
tarafından bir arada tutulduğu adhezyon şekli. (Bkz. adhezyon, mekanik)

ahşap kaplama - genel olarak kalınlığı 0.01 - 0.25 in. (0.3 mm - 6.3 mm) arasında olan ve
laminasyonda kullanılan ince ahşap tabakası.

ahşap kopması - ahşap liflerinin yapıştırılmış örneklerin mukavemet testlerinde kopması,

genel olarak kopmanın görüldüğü toplam alanın yüzdesi şeklinde ifade edilir.

ahşap, mekanik lamine - ahşap tabakalarının mekanik bağlayıcılar ile birleştirildiği, ve tüm
laminasyon katlarındaki damarların temelde paralel olduğu birleştirme şekli.

ahşap, yapıştırma lamine - ahşap tabakalarının yapıştırıcı ile yapıştırıldığı, ve tüm

laminasyon katlarındaki damarların temelde paralel olduğu birleştirme şekli.

akış , katılaşmamış yapıştırıcının yapıştırma işlemi esnasındaki hareketi.

59
akma değeri - yükte artış olmadan deformasyonun belirgin şekilde arttığı gerilim (normal
veya kesme) değeri.

astar, bir yüzeye gözenekleri doldurmak, ve böylece daha sonra uygulanacak yapıştırıcı
veya kaplamanın emilmesini azaltmak veya, yapışmayı kuvvetlendirecek şekilde yüzey
özelliklerini değiştirmek amacıyla uygulanan malzeme.

astarlamak, astar sürme işlemi.

ayrı uygulanan yapıştırıcı - Bkz. yapıştırıcı, ayrı uygulanan.

B-evresi - Bazı termoset reçinelerde, malzemenin halen ısı ile yumuşadığı ve bazı sıvılar ile
temas ettiğinde şiştiği, fakat tamamen erimediği ve çözülmediği ara reaksiyon evresi.
Kürleşmemiş bir termoset yapıştırıcının içindeki reçine genelde bu evrededir. Bazen Resitol
olarak ta adlandırılır. (Bkz. A-evresi ve C-evresi)

bağlayıcı, bir yapıştırıcının formülünde yer alan ve öncelikle görevi iki maddeyi bir arada
tutacak yapışma kuvvetlerini sağlamak olan bileşen. (Bkz. genişletici ve dolgu)

basınç-hassas yapıştırıcı - Bkz. yapıştırıcı, basınç-hassas.

bindirme ek yeri - Bkz. ek yeri, bindirme.

blokaj, bir malzemenin tabakaları arasında, depolama veya kullanım esnasında orta
düzeyde basınç altında meydana gelen şekilde, istenmeyen yapışma.

bloke olmuş kürleşme etmeni, reaktif halden çıkartılmış, istendiğinde fiziksel veya
kimyasal yollarla reaktif hale getirilebilen kürleşme etmeni veya sertleştirici.

C-evresi, bazı termoset reçinelerde, malzemenin nispeten erimez ve çözülmez olduğu son
reaksiyon evresi. Tam kürleşmiş yapıştırıcı tabakası içindeki bazı termoset reçineler bu
evrededir. Bazen Resit olarak ta adlandırılır. (Bkz. A-evresi ve B-evresi)

çalışma ömrü - bir yapıştırıcının, katalizör, solvent veya diğer bir bileşen ile karıştırıldıktan
sonra kullanılmaya uygun kaldığı süre. (Bkz. depolama ömrü)

çapraz lamine - Bkz. lamine, çapraz.

çatlama, ince çatlakların, bir yapıştırıcı tabakasının yüzeyi üzerinde veya yüzeyin altında,
veya tabakanın derinliğine ağ şeklinde yayılması.

çift dağılım - Bkz. dağılım.

çoklu-kondenzasyon - Bkz. kondenzasyon.

dağılım, birim ek yeri yüzeyine uygulanan yapıştırıcı miktarı, genel olarak bin fit kare
başına yapıştırıcı noktası olarak ifade edilir.

(1) tek dağılım, yapıştırıcının ek yerini oluşturan yüzeylerden birine uygulandığını gösterir.

(2) çift dağılım, yapıştırıcının ek yerini oluşturan yüzeylerden ikisine uygulandığını gösterir.

60
değiştirici, bir yapıştırıcı formülüne eklenen ve onun özelliklerini değiştiren, kimyasal
olarak etkisiz herhangi bir katkı. (Bkz. dolgu, plastikleştirici ve genişletici)

delaminasyon, bir laminasyondaki tabakaların yapıştırıcı kopması nedeniyle, yapıştırıcının

ortasından veya yapıştırıcı ile tabaka arasından ayrılması.

depolama ömrü - ambalajlı bir yapıştırıcının belirtilen sıcaklık şartlarında depolanabildiği

ve kullanılmaya uygun kaldığı zaman süresi. Raf Ömrü de denir. (Bkz. çalışma ömrü)

dolgu, bir yapıştırıcıya eklenerek onun çalışma özellikleri, kalıcılığı, kuvveti, veya diğer
niteliklerini iyileştiren, kendisi nispeten yapışkan olmayan madde. (bkz. bağlayıcı ve
genişletici)

dolgu plakası, yapıştırılacak parçalar ile basınç uygulanan yüzey arasına yerleştirilen, veya
bir istifteki parçaların aralarına dağıtılan, ve yapıştırılacak alanda basıncın düzgün
dağılmasına yardımcı olan esnek veya deforme olabilir malzeme tabakası.

doymamış ek yeri - Bkz. ek yeri, doymamış.

dışarı itilme, yapıştırılan parçalara uygulanan basınç nedeniyle yapışma çizgisinden

dışarıya yapıştırıcı itilmesi.

eğrilik, orijinal, doğru veya düz yüzeyden önemli ölçüde sapma.

ek yeri, iki yapışanın bir yapıştırıcı tabakası ile bir arada tutulduğu bölge. (Bkz. yapışma)

ek yeri, açılı - her iki yapışandan benzer açılarda parçalar kesilmesi, ve kesilmiş bölgelerin
birleştirilmesi ile oluşan ek yeri. (Bkz. ek yeri, bindirme)

ek yeri, bindirme - yapışanlardan birinin kısmen diğeri üzerine yerleştirilmesi ve bindirilen

kısımların yapıştırılması ile oluşan ek yeri. (Bkz. ek yeri, açılı)

ek yeri, doymamış - tatmin edici yapışma sağlamaya yeterli yapıştırıcı bulunmayan ek yeri.

NOT - Bu durum yapıştırıcı tabakasının boşluğu dolduramayacak kadar ince olmasından,

yapıştırıcının yapışan yüzeylere aşırı nüfuz etmesinden, montaj süresinin aşırı kısalığından,
veya aşırı basınç uygulanmasından kaynaklanabilir.

ek yeri yaşlanma süresi - Bkz. süre, ek yeri şartlandırma.

ek yeri şartlandırma süresi - Bkz. süre, ek yeri şartlandırma.

elastomer, deforme edici kuvvet kaldırıldığında, oda sıcaklığında orijinal ölçü ve şeklini
kazanma yeteneği olan makro-moleküler malzeme.

genişletici, birim alanda gerekli ilk bağlayıcı miktarını azaltmak amacıyla bir yapıştırıcıya
eklenen ve genellikle bir miktar yapıştırma özelliği olan madde. (bkz. bağlayıcı, seyreltici,
dolgu ve inceltici)

ılık-katılaşan yapıştırıcı - Bkz. yapıştırıcı, ılık-katılaşan.

61
ıslak kuvvet, Bkz. kuvvet, ıslak.

imalat birimi, bir defada işlenen bitmiş yapıştırıcı veya bitmiş yapıştırıcı bileşeni miktarı.

imalat-öncesi test, (1) yapıştırıcı imalatçısı tarafından, yapıştırıcı partisinin yerleştirilmiş

imalat testlerine uygunluğunu belirlemek, (2) kullanıcı tarafından, bir yapıştırıcı
kullanılmadan önce kalitesini belirlemek, veya (3) şartname sorumlusu tarafından, bir
yapıştırıcının nitelendirme testi gerektirmeyen bir şartnameye uygunluğunu belirlemek
amacıyla gerçekleştirilen test veya testler serisi.

inceltici, bir yapıştırıcıya eklenerek onun kıvamını veya diğer özelliklerini değiştiren uçucu
sıvı. (Bkz. seyreltici ve genişletici)

ipliklenme, yapıştırıcı transfer yüzeyleri ayrıldığında oluşan lif veya iplikler. (Bkz. uzama)

jel, içlerinde sıvı tutulan katı bileşenler ağından oluşan yarı-katı sistem.

jelleşme, jel oluşması.

kabartı, yapışanın yüzeyindeki yükselti; sınırları ve şekli belirsizdir, patlayıp yassılaşabilir.

NOT - yetersiz yapıştırıcı, yetersiz kürleşme süresi, sıcaklık veya basınç; veya hapsolmuş
hava, su, veya solvent buharı kabartıya neden olabilir.

kabul testi, tedarik makamı veya onun atadığı kişi veya kişilerce, bir mal partisinin
satınalma emri veya kontratına uygunluğunu belirlemek veya satıcı tarafından temin edilen
malın tutarlılığını belirlemek amacıyla yürütülen bir test veya test serisi.

NOT - Genellikle şartnamelerde örnekleme tekniği, test prosedürleri , ve minimum kabul

şartları belirtilmektedir.

kalofan, çam ağacı özünden ham terepentin damıtılması esnasında artık olarak elde edilen
bir reçine (sakız kalofan), veya ağacın kökünden ve diğer taraflarından elde edilen özüt
(ağaç kalofanı).

kap ömrü - Bkz. çalışma ömrü.

kapalı montaj süresi - Bkz. süre, montaj.

katalizör, asıl etkin maddelere oranla az miktarda eklendiği zaman bir yapıştırıcının
kürleşme hızını belirgin olarak arttıran madde. (Bkz. sertleştirici ve yavaşlatıcı).

katı madde muhtevası, yapıştırıcının içindeki uçucu olmayan maddelerin ağırlık olarak
yüzdesi.

katılaşma süresi - Bkz. süre, katılaşma.

katılaşma sıcaklığı - Bkz. sıcaklık, katılaşma.

katılaşmak, kondenzasyon, polimerizasyon, oksidasyon, vulkanizasyon, jelleşme,

hidratasyon, veya uçucu komponentlerin buharlaşması gibi fiziksel veya kimyasal bir etki

62
ile, bir yapıştırıcının sabitleşmiş veya sertleşmiş hale gelmesi. (Bkz. kürleşmek ve
kurumak).

katman, yüzeyine, yapıştırıcı-içeren bir madde yapıştırma veya kaplama gibi bir amaçla
sürülen malzeme. Yapışandan daha geniş anlamlı bir sözcüktür. (Bkz. yapışan).

kayma, yapıştırma işlemi esnasında yapışanların birbirine göre hareket etmesi.

kendinden kürleşen, Bkz. kendinden vulkanize olan.

kendinden vulkanize olan, bir yapıştırıcının ısı uygulanmadan vulkanize olma özelliği

kıvam, bir yapıştırıcının deformasyona karşı koyma özelliği.

NOT - Kıvam temel bir özellik olmayıp, viskozite, plastisite ve diğer olayların sonucudur.
(Bkz. viskozite ve viskozite katsayısı).

kohezyon, aynı malzemeye ait parçacıkların birincil veya ikincil valans kuvvetleri
tarafından bir arada tutulması. Yapıştırıcı alanında kullanılan anlamı, yapıştırıcı
parçacıklarının bir arada tutulması durumu.

kondenzasyon, iki veya daha fazla molekülün, suyun veya diğer bazı basit maddelerin
açığa çıkması ile birleştiği kimyasal reaksiyon. Eğer bir polimer oluşuyorsa, prosese çoklu-
kondenzasyon denir. (Bkz. polimerizasyon).

kontrplak - ahşap tabakalarının birbirine veya bir tahtaya yapıştırılması ile elde edilen
malzeme. İki tür kontrplak vardır, (1) tabaka kontrplak ve (2) tahta çekirdekli kontrplak.

NOT - Genel olarak tabakalardan biri veya bir kaçının yongaları diğerlerine dik açıdadır, ve
her zaman tek sayıda tabaka kullanılır.

kopma, kohezyon, bir yapıştırma bağlantının, ayrılma yapıştırıcının içinde olmak üzere
kopması.

kopma, yapıştırıcı, bir yapıştırma bağlantının, ayrılma yapıştırıcı ile yapışan yüzeyi
arasında olmak üzere kopması.

kopolimer - Bkz. polimer.

kopolimerizasyon - Bkz. polimerizasyon.

kötüleşme, yaşlanmanın etkisiyle nişasta kolası kıvamının koyulaşması.

kurumak, buharlaşma, emilme veya her ikisinin etkisiyle solventi kaybolan yapıştırıcının
fiziksel durumunun değişmesi. (Bkz. kürleşmek ve katılaşmak)

kuru kuvvet - Bkz. kuvvet, kuru.

kuru yapışmak - Bkz. yapışmak, kuru.

kuruma sıcaklığı - Bkz. sıcaklık, kuru.

63
kuruma süresi - Bkz. süre, kuruma.

kuvvet, kuru - bir yapıştırma ek yerinin, belirtilen şartlar altında kurutulduktan veya
standart laboratuar ortamında şartlandırıldıktan hemen sonra tespit edilen kuvveti. (Bkz.
kuvvet, ıslak)

kuvvet, ıslak - bir yapıştırma ek yerinin, belirli süre, sıcaklık ve basınç şartları altında sıvı
yapıştırıcıya daldırılıp çıkartıldıktan hemen sonra tespit edilen kuvveti.

kürleşme etmeni, Bkz. sertleştirici.

kürleşme süresi - Bkz. süre, kürleşme.

kürleşme sıcaklığı - Bkz. sıcaklık, kürleşme.

kürleşmek, genellikle ısı veya bir katalizörün veya her ikisinin bazen basınç ile birlikte
etkisiyle oluşan kondenzasyon, polimerizasyon, veya vulkanizasyon reaksiyonu ile
yapıştırıcının fiziksel özelliklerinin değişmesi.

laminasyon, bir laminat hazırlama işlemi. Ayrıca laminattaki tabakalardan her biri.

laminat, aynı veya farklı malzemeden iki veya daha fazla tabakanın birbirine yapıştırılması
ile elde edilen ürün. (Bkz. lamine, çapraz ve lamine, paralel)

lamine, çapraz - bazı tabakaların diğerlerine göre yongaların yönü veya en kuvvetli
gerilimin doğrultusu bakımından dik açıda olduğu laminat. (Bkz. laminat, paralel)

NOT - Genel olarak, laminat kalınlığının orta çizgisine göre laminasyonların dengeli
birleştirildiği varsayılır.

lamine etmek, malzeme tabakalarını yapıştırıcı ile birleştirmek.

lamine, paralel - bütün tabakaların yongaların yönü veya en kuvvetli gerilimin doğrultusu
bakımından yaklaşık paralel olduğu laminat. (Bkz. laminat, çapraz)

matris, yapıştırıcının, içerisine katılmış olan dolgu veya takviye parçacıkları ve liflerini
çevreleyen veya zarflayan kısmı.

mekanik adhezyon - Bkz. adhezyon, mekanik ve adhezyon, özgül.

monomer, polimer oluşturmak üzere reaksiyona girebilen, nispeten basit madde. (Bkz.
polimer)

montaj, yapıştırıcı dahil bir gurup malzemenin yapıştırma amacıyla bir araya getirilmesi
veya yapıştırılması.

montaj süresi- Bkz. süre montaj.

montaj yapıştırıcısı - Bkz. yapıştırıcı, montaj.

montaj zamkı - Bkz. zamk, montaj.

64
müsilaj, bir sakız ve su ile hazırlanan yapıştırıcı. Ayrıca, daha genel anlamıyla yapıştırma
kuvveti düşük sıvı yapıştırıcı. (Bkz. yapıştırıcı, zamk, pasta, ve astar)

nişastalı, nişasta içeren veya nişasta özelliği gösteren.

nitelendirme testi, tedarik makamı veya onun atadığı kişi veya kişilerce, malzemelerin
veya malzeme sisteminin bir şartnameye uygunluğunu belirlemek amacıyla yürütülen ve
neticesinde genellikle şartnameye uygun olarak nitelenmiş ürünler listesi ile sonuçlanan bir
test veya test serisi.

NOT - Genellikle, bir şartnameye göre nitelendirme testlerinde şartnamedeki tüm testlere,
veya şartname kapsanımdaki belirli bir tür ve/veya sınıfa uygunluk istenir.

novolak, metilen gurupları eklenmediği sürece sürekli termoplastik kalan bir fenolik-
aldehidik reçine. (Bkz. resinoid ve termoplastik)

oda sıcaklığında katılaşan yapıştırıcı - Bkz. yapıştırıcı, oda sıcaklığında katılaşan.

orta sıcaklıkta katılaşan yapıştırıcı - Bkz. yapıştırıcı, orta sıcaklıkta katılaşan.

özgül adhezyon - Bkz. adhezyon, özgül.

paralel lamine - Bkz. lamine, paralel.

parti, aynı formülasyon ve işleme tabi iki veya daha fazla birimin karışımı veya imalat
birimi.

pasta (macun), plastik benzeri kıvama sahip bir yapıştırıcı; nişasta ve su karışımı ısıtılıp
daha sonra hidrolize olmuş karışım soğutularak elde edilen macun gibi. (Bkz. yapıştırıcı,
zamk, müsilaj, ve astar)

penetrasyon, yapıştırıcının bir yapışanın içine sızması.

NOT - Bu özellik, yapıştırıcının yapışana penetrasyon derinliği ile ölçülür.

pervaz, iki yapışanın birleşme yerinde oluşan kenar veya açıyı dolduran yapıştırıcı.

plastikleştirici, bir yapıştırıcıya esnekliğini ve çalışma kolaylığını arttırmak için eklenen

madde. Plastikleştirici eklendiğinde, eriyik viskozitesi, ikinci-derece geçiş sıcaklığı veya
sertleşmiş yapıştırıcının elastikiyet modülü düşer.

plastisite - malzemenin akma değerini aşan kuvvet uygulandığında, kopmama ve sürekli ve

kalıcı şekilde deforme olabilme özelliği.

polimer, basit moleküllerin fonksiyonel guruplarının, uygun şartlarda reaksiyona girerek

daha yüksek moleküler ağırlıklara ulaşmalarından oluşan madde. Polimerler,
polimerizasyon (toplama polimeri) veya çoklu-kondenzasyon (kondenzasyon polimeri) ile
oluşurlar. İki veya daha fazla monomer söz konusu ise, ürüne kopolimer adı verilir.

polimerizasyon, monomer moleküllerinin birbirine bağlanarak, molekül ağırlığı orijinal

malzemeninkinin birkaç katı olan daha büyük moleküller oluşturduğu kimyasal reaksiyon.

65
İki veya daha fazla monomer söz konusu ise , işleme kopolimerizasyon veya
heteropolimerizasyon denir. (Bkz. kondenzasyon)

primer - yapışma performansını artırmak amacıyla bir yüzeye yapıştırıcıdan önce

uygulanan kaplama.

raf ömrü - Bkz. depolama ömrü.

reçine, belirsiz ve genellikle yüksek moleküler ağırlığı olan, gerilim altında akmaya meyilli,
genellikle yumuşama veya erime sıcaklığı olan, ve konkoidal çatlama gösteren katı, yarı-
katı veya katımsı organik madde.

NOT - sıvı reçine - son kullanım şekline dönüştüğünde reçine haline gelen organik
polimerik sıvı.

resinoid, geçici olarak eriyebildikleri başlangıç durumunda veya erimez oldukları son
durumda bulunan termoset sentetik reçine sınıflarından herhangi biri. (Bkz. novolak ve
termoset)

resit, C-evresi için alternatif terim. (Bkz. C-evresi)

resitol, B-evresi için alternatif terim. (Bkz. B-evresi)

resol, A-evresi için alternatif terim. (Bkz. A-evresi)

sakız, suda eriyen veya şişen, kompleks karbonhidratlar ve organik asitlerden oluşan, nemli
iken yapışkanlaşan bitkilerden hazırlanmış koloidal maddelerden herhangi biri.

saldırgan yapışkanlık - Bkz. yapışkan, kuru.

sertleştirici, bir yapıştırıcıya katılarak kürleşme reaksiyonunu hızlandıran veya başlatan

madde veya maddeler karışımı. Bu terim, kürleşmiş tabakanın sertlik derecesini ayarlamak
amacıyla eklenen maddeler için de kullanılır. (Bkz. katalizör)

seyreltici, bir yapıştırıcıya eklenerek, bağlayıcı maddelerin konsantrasyonunu düşüren katkı

maddesi. (Bkz. genişletici ve inceltici)

sıcak - katılaşan yapıştırıcı - Bkz. yapıştırıcı, sıcak-katılaşan.

sıcaklık, katılaşma - bir yapıştırıcıyı katılaştırmak için yapıştırıcı veya montaj parçasına
uygulanan sıcaklık. (Bkz. sıcaklık, kürleşme ve sıcaklık, kuruma)

NOT - katılaşma prosesi esnasında yapıştırıcının ulaştığı sıcaklık (yapıştırıcı katılaşma

sıcaklığı), montaj parçasının etrafındaki atmosfer sıcaklığından (montaj parçası katılaşma
sıcaklığı) farklı olabilir.

sıcaklık, kuruma - yapıştırıcıyı kurutmak için yapışan üzerindeki veya montaj parçası
içindeki yapıştırıcıya veya montaj parçasına uygulanan sıcaklık. (Bkz. sıcaklık, kürleşme ve
sıcaklık, katılaşma)

66
NOT - kuruma prosesi esnasında yapıştırıcının ulaştığı sıcaklık (yapıştırıcı kuruma
sıcaklığı), montaj parçasının etrafındaki atmosfer sıcaklığından (montaj parçası kuruma
sıcaklığı) farklı olabilir.

sıcaklık, kürleşme - yapıştırıcıyı kürleştirmek için yapıştırıcıya veya montaj parçasına

uygulanan sıcaklık. (Bkz. sıcaklık kuruma ve sıcaklık katılaşma)

NOT - kürleşme prosesi esnasında yapıştırıcının ulaştığı sıcaklık (yapıştırıcı kürleşme

sıcaklığı), montaj parçasının etrafındaki atmosfer sıcaklığından (montaj parçası kürleşme
sıcaklığı) farklı olabilir.

sıcaklık, olgunlaşma, zaman ve yapıştırma şartlarının bir fonksiyonu olarak, yapıştırılan

parçalarda istenen özellikleri sağlayan sıcaklık.

NOT - Bu terim özellikle seramik yapıştırıcılar içindir.

sıyırma bıçağı - dağıtıcı rulolar veya kaplanan yüzey üzerindeki yapıştırıcı miktarını
ayarlayan sıyırma mekanizması.

sıyırma rulosu - farklı bir yüzey hızı ile veya ters yönde dönen ve bir silme etkisi
oluşturarak dağıtıcı rulo tarafından uygulanan yapıştırıcıyı düzelten rulo mekanizması.

sinerez - durağan halde iken jellerden küçük miktarda sıvıların sızması.

soğuk akma - Bkz. sünme.

soğuk-katılaşan yapıştırıcı - Bkz. yapıştırıcı, soğuk-katılaşan.

soğuk pres - montaj parçasına ısı olmaksızın basınç uygulandığı yapıştırma işlemi.

son kürleşme, yapıştırılmış bir bağlantıya, belirli özelliklerini değiştirmek için ilk
kürleşmeden sonra uygulanan (genellikle ısı içeren) ilave kürleşme işlemi.

son kürleşmek, yapıştırılmış bir bağlantıyı, belirli özelliklerini değiştirmek için ilk
kürleşmeden sonra, ilave kürleşmeye tabi tutmak.

sünme, yük altındaki bir malzemenin, başlangıçtaki hızlı ve ani deformasyonu takip eden
zamana bağlı boyutsal değişimi. Oda sıcaklığında meydana gelen sünme bazen Soğuk akma
olarak adlandırılır.

süre, ek yeri şartlandırma - ek yerinin , yapışmayı gerçekleştirmek için uygulanan ısı

ve/veya sıcaklık ortamından çıkartılması ile maksimum yapışma kuvvetine ulaşılması
arasında geçen süre. Bazen Ek yeri Yaşlanma Süresi olarak ta adlandırılır.

süre, katılaşma - bir montaj parçasının, yapıştırıcıyı katılaştırmak için ısı ve/veya sıcaklığa
tabi tutulduğu süre. (Bkz. süre, kürleşme; süre, ek yeri şartlandırma; ve süre, kuruma)

süre, kuruma - yapıştırıcı veya montaj parçasının ısı ve/veya basınç uygulanarak veya
uygulanmadan kurumak için bekletildiği süre. (Bkz. süre, kürleşme; süre, ek yeri
şartlandırma; ve süre, katılaşma)

67
süre, kürleşme - montaj parçasının ısı ve/veya basınç uygulanarak kürleştirildiği süre.
(Bkz. süre, ek yeri şartlandırma; ve süre, katılaşma)

NOT - montaj parçası ısı ve/veya basınç şartlarından çıkartıldıktan sonra kürleşme devam
edebilir; bkz. süre, ek yeri şartlandırma)

süre, montaj - yapıştırıcının yapıştırılacak yüzeye uygulanması ile, basınç ve/veya ısı
uygulanması arasında geçen süre.

NOT - Çok parçalı veya katmanlı yapılarda, montaj süresi ilk yapıştırılacak parçaya
yapıştırıcı sürülmesiyle başlar.

(1) açık montaj süresi, yapıştırıcının yüzeye sürülmesi ile montajın tamamlanması arasında
geçen süredir.

(2) kapalı montaj süresi, montajın tamamlanması ile basınç ve/veya ısı uygulanması
arasında geçen süredir.

süreklilik - bir yapıştırıcının zayıflatıcı etkilere direnci.

şartlandırma süresi - Bkz. süre, ek yeri şartlandırma.

tek dağılım - Bkz. dağılım.

telgraflama, laminat veya diğer kompozit yapılarda, iç tabakalardaki pürüzler, bozukluklar

ve çıkıntıların yüzeye yansıyarak açıkça görülmesi.

NOT - Bu olaya bazen fotoğraflama da denir.

termoplastik, tekrar tekrar ısı ile yumaşama ve soğukta sertleşme özelliği.

termoplastik, ısıtılarak defalarca yumuşatılıp, soğutularak sertleştirilebilen madde.

termoset, bir reçinenin nispeten eriyemez olduğu evreye ait özellik.

termoset, ısı, katalizör, ultraviyole ışığı vs. etkisiyle kimyasal reaksiyona girerek nispeten
erimez duruma gelmiş veya gelecek olan madde.

termosetleşen, ısı, katalizör, ultraviyole ışığı vs. etkisiyle kimyasal reaksiyona girerek
nispeten erimez duruma gelme özelliği olan.

tırtık, yapıştırılmış katmanlar ayrıldığında meydana çıkabilen lifler ve ipliklerin

kırılmasıyla oluşan yüzey bozuklukları.

tiksotropi - yapıştırıcıların izotermik hareket neticesinde incelme ve takip eden

hareketsizlik esnasında kalınlaşma özelliği.

toplama rulosu - rulonun, yapıştırıcı toplamak amacıyla bir yapıştırıcı haznesine girdiği
yapıştırıcı dağıtma sistemi.

68
torba kalıp - yapıştırılacak malzemeyi tamamen kapsayan esnek bir kılıfa, hava, buhar, su
veya vakum yoluyla akışkan basınç uygulamaya dayanan, kalıp veya yapıştırma yöntemi.

transfer kağıdı, bir yapıştırıcı tabakası veya kütlesi için koruyucu ve/veya taşıyıcı görevi
yapan. ve kullanımdan önce genellikle kolayca ayrılabilen tabaka.

tutkal, Bkz. yapıştırıcı.

tutkallamak, Bkz. yapıştırmak.

uzama, yapıştırıcı aktaran yüzeyler ayrıldığında, lifler ve tırtıklar oluşmasına yol açan
özellik. (Bkz. ipliklenme)

uzamama, uygulama esnasında yapıştırıcının lifler ve tırtıklar oluşturmama ve pamuğu

ipliklendirmeme özelliği.

viskozite katsayısı - teğet uygulanan ve hız değişimine neden olan kesme gerilimi. Bir
dyne/cm2 kesme geriliminin 1 (cm/s)/cm hız değişimine neden olduğu malzemenin
viskozitesi 1 poise’dur. (Bkz. viskozite)

viskozite, hareket halindeki bir akışkanın katmanları arasında mevcut kesme geriliminin, bu
katmanlar arasındaki kesme hızına oranı.

NOT - Kesme hızı, kesme gerilimine orantılı olan bir sıvıya Newton davranışı içinde denir.
Kesme hızındaki artış veya düşüş, kesme gerilimindeki artış veya düşüşle orantılı değilse,
sıvının davranışı Newton’a uygun değil denir.

vulkanizasyon, bir lastiğin fiziksel özelliklerinin, sülfür veya diğer uygun etmenler ile
reaksiyon sonucu; plastik akışta azalma, yüzey yapışkanlığında azalma, ve çekme
mukavemetinde artış yönünde değiştiği kimyasal reaksiyon.

vulkanize olmak, vulkanizasyona tabi olmak.

yapısal yapıştırıcı - uygulandığı yapının çalışma ortamındaki tipik yükleri yapışan parçalar
arasında iletmekte kullanılan yapıştırıcı.

yapışan, yapıştırıcı vasıtasıyla birleştirilen kütlelerden biri. (Bkz. katman)

yapışan hazırlığı, Bkz. yüzey hazırlığı.

yapışkan-kuru, uçucu bileşenleri buharlaşarak veya emilerek arzu edilen yapışkanlık

derecesine gelmiş yapıştırıcının durumu.

yapışkanlık, düşük basınç altında yapıştırıcı ve yapışan bir araya geldikten hemen sonra
ölçülebilir kuvvette bağ oluşturma özelliği.

yapışkanlık aralığı - belirli sıcaklık ve nem şartlarında, bir yapıştırıcının yapışana

uygulandıktan sonra yapışkan-kuru durumda kalma süresi.

yapışma, malzemelerin yapıştırıcı ile birleştirilmesi.

69
yapışma kuvveti - yapıştırılmış bir bağlantıyı yapışma düzlemini üzerinden veya
yakınından koparmak için çekme, sıkıştırma, bükme, soyulma, darbe, kesme veya yarılma
şeklinde uygulanan birim kuvvet.

yapışma öncesi işlem - Bkz. yüzey hazırlığı.

yapışmak, iki yüzeyin adhezyon yoluyla bir arada tutulması.

yapışmak, kuru - bazı yapıştırıcıların, özellikle vulkanize olmayan lastik yapıştırıcıların,

dokunulduğunda kuru görünseler de, uçucu bileşenlerinin buharlaşmasıyla kendileriyle
temas ettiklerinde yapışmaları. Bazen Saldırgan Yapışkanlık ta denir.

yapıştırıcı, malzemeleri yüzey bağlantısı yoluyla bir arada tutabilen madde.

NOT - Yapıştırıcı genel bir terimdir ve zamk, müsilaj, pasta ve tutkal gibi maddeleri kapsar.
Bütün bu terimler birbiri yerine kullanılmaktadır. Aşağıdaki gibi birçok tanımlayıcı sıfat,
yapıştırıcı terimine eklenerek bazı özellikleri gösterir:

(1) Fiziksel şekil, sıvı yapıştırıcı, bant yapıştırıcı gibi

(2) Kimyasal tip, reçine yapıştırıcı, silikat yapıştırıcı gibi

(3) Yapıştırılacak malzemeler, kağıt yapıştırıcısı, metal-plastik yapıştırıcısı, kutu etiketi

yapıştırıcısı gibi.

4) Kullanım şartları, sıcak-katılaşan yapıştırıcı gibi

yapıştırıcı, ayrı uygulanan, iki kısımdan oluşan, birinci kısım yapışanlardan birine, ikinci
kısım diğerine uygulanan, ve ikisi bir araya geldiğinde bağlantıyı oluşturan yapıştırıcı.

yapıştırıcı, ayrılım, iki fazdan oluşan ve fazlardan biri su içinde asılı halde bulunan
yapıştırıcı.

yapıştırıcı, basınç-hassas, solventsiz durumda sürekli yapışkan kalan viskoelastik malzeme.

Bu tür malzemeler çok hafif basınç uygulanmasıyla çoğu katı yüzeylere anında yapışırlar.

yapıştırıcı, çok katlı, iki tarafında farklı yapıştırıcı türü bulunan tabaka yapıştırıcı; sandviç
plakalarda orta katmanı dış yüzey katmanlarına yapıştırmak gibi farklı malzemeleri birbirine
yapıştırma uygulamaları için geliştirilmiştir.

yapıştırıcı, hot melt, erimiş durumda uygulanan ve soğuyup sertleştiğinde yapışma

sağlayan yapıştırıcı türü.

yapıştırıcı, hücresel, Bkz. yapıştırıcı, köpüklü.

yapıştırıcı, ılık-katılaşan, Orta Sıcaklıkta Katılaşan Yapıştırıcı ile aynı anlamda kullanılan
bir terim. (Bkz. yapıştırıcı, orta sıcaklıkta katılaşan)

yapıştırıcı, ısıyla aktive olan, montaj parçasına ısı veya ısı ve basınç uygulanarak yapışkan
veya sıvı haline dönüştürülen kuru yapıştırıcı tabakası.

70
yapıştırıcı, köpüklü, kütlesi içerisine dağılmış çok miktardaki gaz hücreleri nedeniyle
yoğunluğu önemli ölçüde azalmış yapıştırıcı.

yapıştırıcı, montaj, tekne, uçak, mobilya ve benzerlerinin üretiminde olduğu gibi, parçaları
birleştirmekte kullanılabilen yapıştırıcı.

NOT - Montaj yapıştırıcısı terimi ahşap sanayinde, bu tür yapıştırıcıları (eskiden “ek yeri
yapıştırıcıları” denirdi), kontrplak yapımında kullanılan yapıştırıcılardan ayırmak için
yaygın olarak kullanılır. Bitmiş malların veya yapıların üretiminde kullanılan yapıştırıcıları
belirtir, ve laminat, kontrplak vs. gibi hammaddelerin imalatında kullanılan yapıştırıcılar ile
aradaki farkı belirler.

yapıştırıcı, oda sıcaklığında katılaşan, 20 - 30 °C (68 - 86 °F) aralığında, ASTM

Metodları D 618, Plastikler ve Elektriksel Yalıtım Malzemelerinin Test için Hazırlanması 2
kısmında verilen Standart Oda Sıcaklığı sınırlarına uygun olarak katılaşan yapıştırıcı. (Bkz.
yapıştırıcı, soğuk katılaşan; yapıştırıcı, sıcak katılaşan; ve yapıştırıcı, orta sıcaklıkta
katılaşan)

yapıştırıcı, orta sıcaklıkta katılaşan, 31 - 99 °C (87 - 211 °F) aralığında katılaşan

yapıştırıcı. (Bkz. yapıştırıcı, soğuk katılaşan; yapıştırıcı, sıcak katılaşan; ve yapıştırıcı, oda
sıcaklığında katılaşan)

yapıştırıcı, sıcak-katılaşan, katılaşması için 100 °C (212 °F) ve üzerinde ısı gereken
yapıştırıcı. (Bkz. yapıştırıcı, soğuk katılaşan; yapıştırıcı, orta sıcaklıkta katılaşan; ve
yapıştırıcı, oda sıcaklığında katılaşan)

yapıştırıcı, soğuk-katılaşan, 20 °C (68 °F) sıcaklıkta katılaşan yapıştırıcı. (Bkz. yapıştırıcı,

sıcak katılaşan; yapıştırıcı, orta sıcaklıkta katılaşan; ve yapıştırıcı, oda sıcaklığında
katılaşan)

yapıştırıcı, solvent ile aktive olan, kullanılmadan hemen önce solvent uygulanarak
yapışkan hale getirilen kuru yapıştırıcı tabakası.

yapıştırıcı, solventli, taşıyıcı olarak uçucu organik sıvı içeren yapıştırıcı.

NOT - Bu terim su-bazlı yapıştırıcıları kapsamaz.

yapıştırıcı, temas, dokunulduğunda kuru olan, fakat kendisine temas ettiğinde anında
yapışan yapıştırıcı.

yapıştırmak, yapıştırıcı kullanılarak malzemelerin birleştirilmesi. (Bkz. yapışmak)

yaşlanma süresi - Bkz. süre, ek yeri şartlandırma.

yavaşlatıcı, kimyasal reaksiyonu yavaşlatan madde. Yavaşlatıcılar, bazı yapıştırıcılarda

depolama ve çalışma ömrünü uzatmak amacıyla kullanılır.

yüzey hazırlığı, bir yapışanın, yapıştırılmaya uygun hale gelmesi için kimyasal ve/veya
fiziksel olarak hazırlanması.

71
zamk, başlangıçta hayvanların kıkırdak, kemik, tendon ve derilerinden elde edilen sert
jelatin. Ayrıca, bu malzemenin suda ısıtılmasından elde edilen yapıştırıcı. Genel kullanım
sonucu günümüzde “yapıştırıcı” ile aynı anlamdadır. (Bkz. yapıştırıcı, müsilaj, pasta ve
astar)

zamk çizgisi (yapışma çizgisi), iki yapışanı birleştiren yapıştırıcı tabakası.

zamklamak, Bkz. yapıştırmak.

Bu standart D 907 sabit adıyla yayınlanmıştır; adı takip eden ilk sayı kabul yılını, veya
revizyon var ise en son revizyon yılını gösterir. Parantez içindeki sayı son onay yılını
belirtir. Epsilon (E) işareti, son revizyon veya onaydan sonra yapılmış baskı değişikliğini
gösterir.

1. Bu tanımlar ASTM D-14 Yapıştırıcı Komitesinin yetkisi altındadır ve, D14.04

Tanımlar Alt-komitesinin direk sorumluluğundadır. Güncel baskı 26 Şubat 1982’de
onaylanmıştır. Nisan 1982’de basılmıştır. İlk olarak D 907 - 47T olarak
yayınlanmıştır. Bir önceki son baskısı D 907 - 77’dir.
2. ASTM Standartları Yıllığı, Kısım 22.

© American Society for Testing and Materials. ASTM Standartları Yıllığından alıntı
yapılarak basılmıştır.

[Sayfa başı] | [Geri] | | [İleri]

72
[426]

ÇEVRİM TABLOLARI
Uzunluk

0,001 inches = 0,025 mm

0,004 inches = 0,1 mm
1 in. = 25,4 mm
1 foot (ft.) = 12 in. = 304,8 mm
1 yard = 3 ft. = 0,914 m

Alan

1 square inch (sq.in.)   = 6,45 cm2

1 square foot (sq.ft.) = 144 sq.in. = 929,03 cm2
1 square yard (sq.yd) = 9 sq.ft. = 0,836 m2

Hacim

1 cubic inch(cu.in.) = 16,387 cm3(cc)

1 cubic foot (cu.ft.) = 1728 cu.in. = 0,0283 m3
1 pint = 0,568 liter
1 US Gallon (amer.) = 3,785 liter
1 UK (Imp) Gallon = 4,546 liter

Kütle

1 ounce (oz.) = 28,35 g

1 pound (lb.) = 16 oz. = 0,454 kg
1 ton = 2240 lb. = 1016 kg
1 tonne = 1000 kg

Kuvvet

1 lbf = 4,45 N
1 kg f = 2,205 lbf
1 ton f = 9,964 kN
1 tonne f = 9,81 kN

Mukavemet

73
1 N/mm2 = 1 MN/m2 = 1 MPa
= 10 daN/cm = 10 kgf/cm2
2

= 145 lbf/sq.in

1 daN/cm (peel) = 1N/mm

Tork

1 N•m =10 daN•cm = 8,85 lbf•in

= 0,737 lb•ft

Basınç

14,5 lbf/sq.in (psi) = 1 bar = 105 N/m2

= 0,1 N/mm2 = 0,1 MPa

[427]

Doymuş su ve buhar tablosu

Basınç   Sıcaklık
Bar PSI °C
1,0 14,5 99,6
2,0 19,0 120,2
2,3 33,4 124,7
3,0 43,5 133,5
4,0 58,0 143,6
5,0 72,5 151,8
6,0 87,0 158,8
7,0 101,5 165,0
8,0 116,0 170,4
10 145 180
11 159 184
12 174 188
13 188 192
14 203 195
15 217 198
16 232 201
17 246 204
18 261 207
19 275 210
20 290 212
22 319 217

74
24 348 222
26 377 226
28 406 230
30 435 234
32 464 237
34 493 241

Viskozite (dinamik)

= 1 mPa•s (mili Pascal

1 centipoise (cPs)
saniye).
1 Pa•s = 1000 mPa•s

Sıcaklık

1 °F = 1,80 (°C + 32)

1 °C = 0,556 (°F - 32)

Özgül Ağırlık

Kütle (g) = Hacim (ml) x özgül ağırlık (sg)

Hacim (ml) = Kütle (g) / özgül ağırlık (sg)
Not: Kısaltmaların kullanımına dikkat ediniz
M = Mega
m = mili
örnek: 1 MPa = 1 x 106 Pa
1 mPa•s =1 x 10-3 Pa•s

[Sayfa başı] | [Geri] | | [İleri]

YAPIŞTIRMA
Civata, perçin ve kaynak gibi geleneksel metodların
yanısıra, yapıştırma da kabul gören bir birleştirme
tekniğidir.

75
[148]

9.1 GİRİŞ
Malzemelerin yapıştırıcı kullanılarak birleştirilmesi, mekanik bağlantı elemanları
kullanılmasına kıyasla önemli avantajlar sağlar. Yapıştırıcı yük ve gerilimi tüm birleşim
yüzeyine yayarak statik ve dinamik yüklerin düzgün dağılmasını sağlar, gerilimin belli
noktalarda yoğunlaşmasını engeller. Dolayısıyla yapıştırıcı ile gerçekleştirilmiş bir bağlantı,
bükülme ve titreşime, mekanik yöntemle (örneğin perçin) yapılan bir bağlantıdan daha
dayanıklıdır.

Yapıştırıcı aynı zamanda birleşim yerinin sızdırmazlığını da sağlar, böylece mekanik

yöntemlerle birleştirilmiş parçalarda görülebilen korozyonu engeller. Yapıştırıcı, düzgün
olmayan yüzeylerin birleştirilmesini de kolaylaştırır - parça boyutlarında veya şeklinde çok
az (veya hiç) değişiklikle daha hafif birleşimler elde edilir.

Yapıştırıcı kullanımına karar vermeden önce dikkate alınması gereken bazı ilave faktörler
vardır. Örneğin, yapıştırıcı yapıştırılacak malzemelere uygun olmalı, imalat yöntemiyle
uyuşmalı, hesaplanan çalışma yüklerine ve çalışma ortamına dayanmalıdır. Ayrıca, yüzey
hazırlığı, uygulama yöntemi, kürleşme sistemi - ve bunların süre ve maliyetleri de dikkate
alınmalıdır.

Bu bölüm, yapıştırıcıların iyi anlaşılarak doğru seçim ve başarılı kullanımını sağlamayı

amaçlamaktadır.

9.2 Düz Yüzeylerin Birleştirilmesi

Üç temel birleştirme yöntemi şunlardır:

Mekanik - civata, vida ve perçin ile

Termal - kaynak, pirinç lehimi ve lehim ile

Kimyasal - yapıştırıcı ile

76
 Şekil 91: Kaynaklı, perçinli ve yapıştırma bağlantılarda gerilim dağılımı.

9.2.1 Mekanik birleştirme

Sık ve kolay sökülme gerekiyorsa, civata kullanımı ideal ve genellikle de çok güvenilir bir
birleştirme yöntemidir. Fakat bazı durumlarda civatalar gevşeyebilir ve “Vida gevşemezlik”
bölümünde anlatıldığı şekilde emniyete alınmaları gerekir.

Civata veya perçin kullanmak için delik açılması gerekir, bu da parçaları zayıflatır. Birleşim
yük altına girdiğinde, açılan deliklerin etrafında gerilim yoğunlaşması meydana gelir. Bu
durum erken malzeme yorgunluğuna neden olabilir (bkz. şekil 91). Dolayısıyla, bu tür
bağlantı elemanları kullanıldığında sağlamlığın sağlanabilmesi için malzeme kalınlığının
artırılması gerekir. Ayrıca, civata veya perçin delikleri korozyon tehlikesini artırır. Bu
sebepten çoğunlukla karmaşık ve pahalı olan yalıtım veya yüzey koruma işlemlerine gerek
duyulur. Eğer farklı metaller birleştiriliyorsa, galvanik korozyon ve farklı genleşme
görülebilir.

9.2.2 Termal birleştirme

Kaynak ve lehim normalde yalnızca benzer malzemelerde mümkündür. Sökme mümkün

değildir veya çok zordur. Kaynak ve lehim işlemi sırasında oluşan yüksek sıcaklık
istenmeyen gerilmelere neden olur, bunun sonucunda parça yorgunluğu (bkz. şekil 91), ve
parçaların metal yapısında bozulma meydana gelebilir.

77
 Şekil 92: Galvanik korozyon.
>

9.2.3 Yapıştırıcı ile birleştirme

Yapıştırma, sağladığı birçok avantajla imalat alanlarını genişletir :

 Düzgün gerilim dağılımı: Açılan delikler nedeniyle meydana gelen gerilim

yoğunlaşmaları engellenir (bkz. şekil 91).
 Yapısal değişim olmaması: Kaynak yönteminde olduğu gibi malzemelerin
özellikleri bozulmaz.
 Şekil bozukluğu olmaması: Kaynak yönteminde olduğu gibi parçalar ısıtılmadığı
için farklı kütle ve boyuttaki parçalar kolaylıkla birleştirilebilir.

 [150]

 Farklı malzemelerin birleştirilmesi: Farklı malzemelerin üstünlüklerinden en iyi

şekilde faydalanacak şekilde malzeme seçimi ve birleştirilmesine imkan verir.
 Sızdırmazlık: Yapıştırıcılar aynı zamanda conta vazifesi görür. Civata ve perçinli
bağlantılar ise genellikle sızdırmazlık sağlamak için ilave işçilik ve maliyet
gerektirir.
 Elektriksel Yalıtım: Farklı elektro-kimyasal özellikteki metaller birleştirilebilir.
Korozyon ve sürtünme nedeniyle aşınma ortadan kalkar (bkz. şekil 92).
 Parça adedinde azalma : Pim, civata, perçin, kelepçe vs. gereksiz hale gelir.
 Ürün görünümünde iyileşme: Yapıştırılmış bağlantılar daha düzgündür.
Birleştirme sonrasında, kaynakta olduğu gibi ek yeri görünmez. Bu avantaj,
tasarımcılara ürün görünümünün iyileştirilmesi için birçok olanak sağlar.

9.3 Yapıştırıcı ile Birleştirmede Tasarım Esasları

78
Yapıştırılmış bir bağlantının kuvveti ve dayanıklılığı başlıca şu parametrelerce belirlenir:

 Yapıştırıcı
 Yapıştırılacak malzeme
 Çalışma ortamı
 Ek yeri tasarımı
 Yük

Bir yapıştırıcının fiziksel ve kimyasal özellikleri, onun kohezyon (iç-yapışma) ve adhezyon

(yüzeylere tutunma) kuvvetini belirler. Yapıştırma bağlantının dayanıklılığı da yapıştırıcının
özelliklerine bağlıdır. Farklı yapıştırıcı teknolojileri, kuvvet, yüzeye tutunma özellikleri ve
Young modülü (esneklik) yönünden değişik alternatifler sağlar.

Yapıştırılacak malzemeler ve yüzey son-kat işlemleri çoğunlukla optimum yapıştırıcı ve ek

yeri tasarımında birinci seçim kriteridir, fakat en uygun yapıştırıcının belirlenmesinde
malzemelerin mekanik özellikleri ve parçaların sertliği de çok önemlidir.

Bağlantının çalışma ortamı (sıcaklık, kimyasallar/solventler, nem, vs.) yapıştırıcı seçimini

doğrudan etkiler. Çalışma ortamı ve tatbik edilen kuvvetler dayanıklılığı belirleyen en
önemli parametrelerdir.

Ek yeri tasarımı, seçilen yapıştırıcıdan en yüksek verimi almakta en önemli parametredir.

Tasarım yapıştırıcının özelliklerine göre ayarlanmalı (örneğin hacimsel kürleşme, boşluk
doldurma, vs.), ve en zor yük şartları (soyulma, yarılma) engellenecek şekilde optimize
edilmelidir.

[151]

9.3.1 Yükler ve neden oldukları gerilimler

Bir yapıştırma bağlantıya etki eden yükler farklı türde gerilimlere neden olur. Gerilimler
genel olarak N/mm2 cinsinden ifade edilir. Yalnızca çekme veya yalnızca sıkıştırma
yüklerinde, yapışma çizgisinde gerilim dağılımı düzgündür. Dolayısıyla yapışma çizgisinin
her noktası aynı yükü taşır, ve gerilimi hesaplamak için etki eden kuvvet yapışma alanına
bölünür. Gerçek hayatta, yalnızca çekme ve yalnızca sıkıştırma yükleri çok enderdir, ve
daha çok kesme, yarılma ve soyulma yükleriyle karşılaşılır. Ek yeri gerilim dağılımı, yani
gerilimlerin yapışma çizgisindeki konumu, değişkendir ve hesaplaması daha zordur. Kesme
gerilimleri, bazı noktalarda yoğunlaşmalar olacak şekilde yapışma yüzeyine dağılır.
Yapışma alanının kenarları, orta noktaya göre daha yüksek gerilime dayanmak zorundadır.
Bir ek yerine yarılma veya soyulma kuvveti uygulandığında, gerilimin çoğu bir kenarda
yoğunlaşır.

9.3.2 Ek yeri tasarımı

Yapıştırıcıyla birleştirmede, optimum tasarımın hedefi en düzgün gerilim dağılımını elde

etmektir. Dolayısıyla mühendisler, kuvvet uygulanan bir ek yerinde gerilimin nasıl
dağıldığını iyi anlamalıdır. Yapıştırılacak bir ek yerinin tasarımında dikkate alınması
gereken birçok kural vardır.

Soyulma ve yarılma yüklerini en aza indir

79
Şekil 93’teki gerilim dağılım eğrilerine bakarsak, soyulma ve yarılma yüklerinden mümkün
olduğunca kaçınılması gerektiğini görürüz. Şekil 94’te, soyulma ve yarılma kuvvetlerinin
daha çok tercih edilen yüklere nasıl dönüştürülebileceğine dair bazı tavsiyeler
görülmektedir.

Yapışma alanını artır

Bir ek yerini iyileştirmenin, veya bir tasarımı yapıştırmaya uygun hale getirmenin diğer bir
basit fakat çok önemli yolu da yapışma alanını artırmaktır. Eğer yapışma alanı çok küçükse,
genellikle çok yüksek soyulma veya yarılma gerilimleri doğar. Yapıştırıcı ve parçaların
sertliği ek yerinin kopma yükünü etkiler. Genellikle, parçalar ne kadar sert ise, ek yerinin
kuvveti parçaların şeklinden o kadar az etkilenir.

Şekil 93: En yaygın yük tipleri ve yapışma çizgisindeki gerilim dağılımları.

[153]

80
 Şekil 94: Soyulma yükleri ve tasarım önlemleriyle dönüştürülmeleri.

[154]

Şekil 95: Yapıştırılmış bağlantılarda tercih edilen ve edilmeyen yükler. Yapışma yüzeyi ne
kadar genişse o kadar iyidir.

[155]

81
Üst üste binen ek yerlerinin optimize edilmesi

 Eksantrik kuvvetlerden kaçının: Üst üste binen bir ek yerinin düzgün kesme
gerilim dağılımı göstermemesi için birçok neden vardır. Sebeplerden biri, böyle bir
ek yerine etki eden eksantrik kuvvetlerin eğilme momentine yol açmasıdır. Bu
eğilme momenti, özellikle yapışma alanının kenarlarında ilave çekme gerilimleri
doğurur. Şekil 97’de görüldüğü gibi, yapışma çizgisine etki eden eksantrik
kuvvetlerin yol açtığı eğilme momentinin olumsuz etkilerini en aza indirmenin
çeşitli yolları vardır.
 Ek yeri enini artırın: Ek yeri enini artırmakla kesme gerilim dağılımı değişmez.
Yani bindirmeli ek yerlerinin kopma yükü, ek yeri eniyle aynı oranda artar. Şekil
98’de görüldüğü gibi, ek yeri eni iki katına çıktığında kopma yükü de iki kat
artmaktadır.
 Ek yeri bindirmesini optimize edin: Ek yeri bindirmesinin optimize edilmesi
yalnızca ek yeri uzunluğunun olabildiğince uzatılması anlamına gelmez, çünkü
kopma yükü ek yeri uzunluğu veya yapışma alanıyla orantılı olarak artmaz. Kesme
gerilim dağılımı eğrisinden, yapışma bölgesi kenarlarının ortaya oranla daha yüksek
gerilime dayanması gerektiğini görüyoruz. Üst üste binme uzunluğu çok artırılırsa,
kopma yükünde az veya ihmal edilebilir miktarda değişiklik olabilir. Bunun nedeni
ek yerinin, yapıştırıcının kohezyon (iç yapışma) ve adhezyon (yüzeylere tutunma)
kuvvetlerinin aşıldığı, bindirmenin kenarındaki gerilim tepelerinde kopmaya
başlamasıdır.

Şekil 96: Eksantrik kuvvetler nedeniyle tek bindirmeli bağlantının deformasyonu.

[156]

82
 Şekil 97: Eksantrik kuvvetlerden kaynaklanan problemlerin muhtelif çözümleri.

Şekil 99’da, kesme gerilimi ortalama değerinin, üst üste binme uzunluğu arttıkça düştüğü,
bunun neticesinde kopma yükünde orantısız bir artış meydana geldiği görülüyor. Eğer yükü
taşımak için yapışma yüzeyini artırmak gerekiyorsa, üst üste binmedense ek yeri enini
artırmak daha iyidir.

 Yapışma çizgisi kalınlığı: Daha kalın bir yapışma çizgisi ek yerini kesme gerilimine
daha dayanıklı hale getirir. İlave kalınlık, kesme uzamasını daha geniş bir boyuta
yayar ve yapıştırıcı üzerindeki birim deformasyonu azaltır, ve dolayısıyla gerilim
yoğunlaşmaları azalır. Bu, daha düşük esneklik modülüne sahip bir yapıştırıcı
kullanmaya benzer; her iki durumda da daha dayanıklı bir ek yeri elde edilir.

83
 Şekil 98, sağ Kopma yükü, ek yeri genişliği ile aynı oranda artar.

[157]

Şekil 99: Üst üste binme uzunluğunun artması ile, kopma yükünde meydana gelen artış
orantılı değildir.  _____  = gerçek gerilim dağılımı --------  = ortalama gerilim

9.3.4 Plastik malzemelerin yapıştırılmasında özel ihtiyaçlar

“Plastik” terimi birçok sentetik malzemeyi kapsar. Plastikleri sınıflandırmanın birçok yolu
vardır. En basiti kabaca üç temel tipe ayırmaktır:

 termoset
 termoplastik
 elastomer

84
Fakat, bu basit sınıflandırma montaj özelliklerini tanımlamada yetersizdir. Yapıştırıcı
mühendisliği yönünden belirleyici olan faktörler herbir plastik malzemenin farklı kimyasal
yapısı ve buna bağlı olarak fiziksel özellikleridir.

Tüm yapıştırılacak malzemelerde olduğu gibi, iki ön şart sağlanmış olmalıdır:

1. Yapıştırıcı plastiği “ıslatabilmelidir”, yani plastiğin yüzey gerilimi, yapıştırıcının

yüzey enerjisine eşit veya yüksek olmalıdır.
2. Plastiğin yüzeyi yapışmaya yardımcı olmalıdır, yani yapıştırıcı ile malzeme
arasındaki temas yüzeyinde meydana gelen fiziksel ve kimyasal etkileşimi
desteklemelidir.

Eğer bu koşullardan biri sağlanamazsa, söz konusu plastik çoğunlukla yapıştırmaya uygun
değildir. Eğer şartların her ikisi de sağlanamıyorsa, o zaman plastik malzeme ön işleme tabi
olmadan yapıştırılamaz.

Plastik malzeme yüzey tabakasının etkisi

Plastik malzemelerde sıkça karşımıza çıkan problem, hacim özelliklerinin (temel

malzemenin kendi özellikleri) yüzey özelliklerinden farklı olmasıdır. Bunun sebebi, plastik
malzemenin bileşimi ve/veya üretim yöntemi olabilir. Zayıf bir yüzey tabakası, seçilen
yapıştırıcı ne olursa olsun zayıf yapışma kuvvetine neden olacaktır.

Düşük moleküler ağırlıklı bileşenlere sahip plastikler

Birçok plastikte düşük moleküler ağırlıklı bileşenler vardır. Bunlar arasında dengeleyiciler,
reaktif olmayan bileşenler, plastikleştiriciler ve muhtelif dolgu malzemeleri sayılabilir. Tüm
bu bileşenler yüzeyde bulundukları taktirde yapışmayı etkileyebilir. Birçoğu yüzeye doğru
hareket edip (migrasyon) orada yoğunlaşma eğilimindedir. Böylece temel malzemenin
yüzeyinde farklı bir tabaka oluşurak muhtemel yapışma kuvvetini oldukça düşürür hatta
yapışmayı imkansız hale getirirler.

Dahili ve harici kalıp ayırıcılar

Dahili ve harici kalıp ayırıcılar, kalıptan veya presten plastik parçaların kolay ayrılması için
kullanılır. Eğer kalıp ayırıcılar granüllere karıştırılmış ve plastiğin işlenmesi esnasında
görev yapıyorlarsa “dahili” olarak adlandırılırlar. Çoğunlukla yapıştırılması zor veya
imkansız yüzeyler yaratırlar. Bu kalıp ayırıcılar plastiğin tüm hacmine yayılabilir,
dolayısıyla yüzeyi aşındırmak dahi fayda sağlamayabilir. Diğer yanda, “harici” kalıp
ayırıcılar açık kalıba püskürtülür. Parafin, sabun ve yağ (örneğin silikon yağı) esaslıdırlar.
İşlem şekli nedeniyle bu kalıp ayırıcılar yalnızca yüzeyde değil yüzeye yakın tabakalarda da
bulunabilir. Bu tür yüzeyler için en uygun ön işlem mekanik aşındırmadır (örneğin taşlama).

İşlemden doğan yüzey özellikleri

Plastik parçalar kalıpta iken, “hacim özelliklerinden” farklı “yüzey özellikleri” ve yüzey
yapısı oluşabilir. Pratik tabiriyle bunlara enjeksiyon derisi denir. Bunlar genellikle çok
düzgün, sıkıştırılmış ve gerilim yoğunlaşmalarının olduğu yüzeylerdir. Enjeksiyon derisi ne
kadar çok gelişirse, yapışabilirlik özellikleri o kadar kötüleşir. Temel malzemeyi kaplayan
koruyucu bir tabaka gibi davranır. En basit ve etkili ön-işlem bu derinin mekanik olarak
kazınması, yani taşlama veya zımparalamadır.

85
Termoplastiklerde gerilim çatlamaları

Kristal yapıda olmayan (amorf), dolgusuz termoplastik malzemeler, bazı sıvılarla

(solventler) temas ettiklerinde çatlama eğilimindedir. Buna genellikle “gerilim çatlaması”
denir. En çok görüldüğü plastikler polikarbonat (PC), polimetil metakrilat (PMMA),
acrilonitril bütadiyen stiren kopolimer (ABS) ve polistiren (PS) dir. Adından anlaşılacağı
gibi çatlaklar iki şartın birlikte sağlanmasıyla oluşur:

1. Malzemede bazı gerilimler mevcut olmalıdır. Birçok plastik parçada bu tür

gerilimler işlemden doğan “donmuş” gerilimler olarak mevcuttur veya dış
kuvvetlerin etkisiyle ortaya çıkarlar.
2. Düşük moleküler ağırlıklı bir ortam parçayla temas etmelidir (örneğin aseton, alkol).

Yapıştırıcılar da sıvı halde iken gerilim çatlamalarına neden olabilir.

Yapıştırmada İstenmeyen Yüzey İşlem Yöntemleri

Özellikler
Yüzeyde düşük moleküler  Uygun solventler veya temizleme
ağırlıklı bileşenler malzemeleriyle

 Mekanik olarak temizleyin

(taşlama veya zımparalama)
Yüzeyde dahili kalıp  Sulu, alkalin temizleme
ayırıcılar malzemeleri ile temizleyin
Yüzeyde harici kalıp  Mekanik olarak temizleyin
ayırıcılar (taşlama veya zımparalama)

 Uygun temizleme malzemeleriyle

temizleyin
Enjeksiyon derisi  Mekanik olarak temizleyin

Çatlamayı engellemenin yolları

Yapıştırma esnasında plastiklerin çatlaması, aşağıdaki yöntemlerle veya plastik malzeme

seçiminde değişiklik yapılarak büyük ölçüde engellenir:

 plastik parçaları fırınlayarak dahili gerilimleri azaltın;

 birleştirme esnasında harici gerilimler doğurabilecek sıkıştırma ve deformasyon
hareketlerinden kaçının;
 hızlı kürleşen yapıştırıcılar kullanarak, sıvı yapıştırıcının solvent etkisine maruz
kalma süresini kısaltın;
 siyanoakrilatlı yapıştırıcı kullanırken aşırı kullanımdan kaynaklanan taşmaları
engelleyin, veya yapıştırıcının fazlasını aktivatör kullanarak kürleştirin;
 UV ile kürleşen yapıştırıcılar kullanırken, yapıştırıcı uygulandıktan hemen sonra UV
ışığı uygulayarak kürleşmeyi sağlayın. UV yapıştırıcının sıvı halde kalacağı ışık
görmeyen bölgeler içeren tasarımlardan kaçının;
 Anaerobik yapıştırıcılar, dolgusuz amorf termoplastik malzemelere uygun değildir.

Plastik malzemeleri yapıştırma konusundaki mevcut kaynakların özeti

86
Birçok istenmeyen yüzey özelliği aynı anda mevcut olduğunda, mekanik işlem en etkili ve
en kapsamlı çözüm olmaktadır. Bu yöntem yüzey yapısını, yapıştırmaya destek olacak
şekilde değiştirir, ve yüzey pürüzleri nedeniyle etkin yapışma yüzeyi artar.

Plastiklerin yapıştırılması zor veya imkansız olması durumunda, yapıştırıcının yüzeyle daha
iyi temasını sağlamak için fiziksel ve kimyasal yüzey ön-işlemleri kullanılır.

9.3.5 Loctite yapıştırıcılarıyla

Loctite yapıştırıcıları reaktif maddelerdir. Sıvı halde tatbik edilir ve uygun koşullar altında
reaksiyona girerek (kürleşerek) katılaşırlar. Kürleşmiş yapıştırıcı bir plastiktir. Loctite
yapıştırıcıları aşağıdaki kürleşme yöntemlerine ve bunlara bağlı özelliklere sahiptir:

Anaerobik yapıştırıcılar: oksijensiz ortamda ve metallerle temas etmek kaydıyla

kürleşirler. Oksijenle temasın kesilmesini sağlamak için yapışma yüzeyi en az 5 mm.
genişliğinde olmalıdır. Loctite anaerobik yapıştırıcıları, vida gevşemezlik, silindrik
parçaların kenetlenmesi ve sıvı conta uygulamalarıyla kendilerini kanıtlamıştır. Yapıştırma
uygulamalarında, parçaların sert ve boşluğun 0.5 mm.’den az olduğu durumlarda tercih
edilirler. Kürleşme yöntemi nedeniyle metallerde kullanılırlar.

Modifiye akrilikler: oksijensiz ortamda, bir aktivatörle temas ettiklerinde kürleşirler.

Yapıştırıcı yalnızca aktivatörle temas ettiğinde kürleştiği için, montaj esnasında açıkta
bekleme süresi veya karıştırılan malzemelerin hemen kullanılması gibi problemler yoktur.
Oksijenle temasın kesilmesi için yapışma yüzeyinin en az 5 mm. genişliğinde olması
gerekir. Anaerobik yapıştırıcılara kıyasla daha yüksek darbe ve soyulma direnci gösterirler
ve birçok yüzeye iyi yapışırlar.

[161]

UV ile kürleşen Loctite yapıştırıcıları: ultraviyole ışığına maruz kaldıklarında kürleşirler.

Önemli bir koşul, UV ışığının tüm yapışma yüzeyine ulaşmasıdır. Bunu sağlamak için,
parçalardan en az birinin uygun dalga boyunda UV ışığını geçirmesi gerekir. Loctite UV
lambaları şiddet ve ışıma spektrumu açısından yapıştırıcılarla uyumludur. Bu yapıştırma
grubunun en önemli üstünlükleri, çok hızlı kürleşme, yüksek boşluk doldurma kabiliyeti ve
birçok yüzeye yapışabilme özelliğidir.

Siyanoakrilatlar: (hızlı yapıştırıcılar) yüzeyler arasında kaldıklarında çok hızlı kürleşirler.

Yüzeylerde yoğuşmuş olan nem kürleşme reaksiyonunu başlatır, reaksiyon malzeme
yüzeyinden yapıştırıcı tabakasının ortasına doğru ilerler. Siyanoakrilatlar küçük parçaları
yapıştırmakta ve son derece hızlı olması gereken birleştirme işlemlerinde kullanılır. Sınırlı
boşluk doldurma kabiliyetleri nedeniyle (maksimum 0.25 mm.) az boşluklu parçalar
arasında kullanılırlar. Birçok malzemeye mükemmel yapışırlar, çekme ve kesme
dayanımları çok iyidir. Cam veya sürekli suya maruz kalan parçalarda kullanılmamaları
gerekir.

Üretanlar: Tek komponentli üretan yapıştırıcılar ortam nemiyle karşılaşınca kürleşerek

esnek bir yapı oluştururlar. Nem, bir izosiyanat kompleksiyle reaksiyona girerek
polimerizasyonu sağlar. Bu nedenle kürleşme derinliği yaklaşık 10 mm. ile sınırlıdır.
Kürleşmiş yapıştırıcı son derece dayanıklıdır, orta ila yüksek kohezyon (iç yapışma)
kuvvetine sahiptir ve boyanabilir.

87
Silikonlar: genel olarak ortam nemiyle reaksiyon sonucu kürleşirler, bununla birlikte UV
ışığı ile kürleşen tipleri de vardır. Silikonlar, ortam nemiyle kürleşirken açığa çıkardıkları
yan ürüne göre tanımlanırlar (örneğin asit, alkol veya oksijen). Kürleşmiş silikon birçok
yüzeye mükemmel yapışan çok esnek bir maddedir. Hava şartlarıyla aşınmaya karşı
mükemmel dayanım gösterirler, ancak polar olmayan solventlerle temas edince kolayca
şişerler.

9.3.6 Yüzey hazırlama

Yapıştırma bağlantılar, yapıştırıcı ve yüzeyler arasında tam temas olmamasından olumsuz

etkilenirler. Başarılı bir yapıştırma için tasarımda, uygun bir ön-işlem ve uygun yapıştırıcı
belirlenmelidir. Basit mekanik temizleme ve kimyasal yağ almadan, karmaşık fiziksel yüzey
hazırlamaya kadar birçok ön-işlem yöntemi mevcuttur.

[162]

Yüzey hazırlama, yapıştırıcı ile birleştirme işleminde en kritik aşamadır. Tatmin edici bir
yüzey hazırlığı yapılmadığı taktirde, bağlantı yapıştırıcı-yüzey temas seviyesinde ve
önceden tahmin edilemez biçimde kopacaktır. Doğru yüzey hazırlama yapıldığında,
yapıştırıcı ve/veya astardan beklenen kuvvet elde edilebilecek ve kopmalar yapıştırıcının
kohezyon kuvvetinin aşılması ve yapıştırıcı tabakasının ikiye ayrılması şeklinde olacaktır.
Yüzey hazırlama, yalnızca yapıştırma bağlantının ilk kuvveti için değil, daha da önemlisi,
uzun vadedeki dayanımı için de çok önemlidir.

Yüzey hazırlama yöntemleri en azından, yağı, gresi ve yüzeye tutunma kuvveti

yapıştırıcınınkinden az olabilecek kaplamaları temizlemelidir. Birçok plastik ve metal
malzemede basit zımparalama veya solventle temizleme kullanılır. Ancak bazı metallerde,
iyi bir yapışma veya uzun vadeli ortam şartlarına dayanım elde etmek için bu basit yüzey
hazırlama yöntemleri yeterli olmayabilir.

9.3.7 Dayanıklılık

Özel bir uygulama için yapıştırıcı seçimi yapılırken en önemli kriterlerden biri, ortam veya
çevre şartlarıdır. Doğal olarak, ek yerine etki edecek kuvvet birinci derecede önemlidir, ve
yapıştırıcı tahmin edilen maksimum kuvvete (aşırı uzama olmaksızın), yorulma veya
peryodik gerilimlere dayanmalıdır. Peryodik gerilimler, özellikle yavaş olanlar, bir
yapıştırıcı için sürekli gerilimlerden çok daha zararlıdır. Özel bir uygulama için seçilen
yapıştırıcı bu yüklere ve gerilimlere yalnızca başlangıçta değil, yapıştırılan ek yerinin ömrü
boyunca karşılaşacağı en güç ortam şartlarına maruz kaldıktan sonra da dayanmalıdır.
Yapıştırılmış bağlantıların çoğu için ısı ve nem en zararlı çevre faktörleridir.

Çok farklı termal genleşme katsayılarına sahip farklı malzemeler arasında oluşan termal
genleşme gerilimleri, örneğin yapıştırılmış bir plastik-metal bağlantısı, düşük modüllü
(kırılgan olmayan) yapıştırıcılar gerektirir. Yapışmanın dayanıklılığını etkileyen diğer
faktörler solventler ve ultraviyole ışığıdır. Her zaman bu faktörlere dayanıklı bir yapıştırıcı
seçin; yapıştırılan ek yerini, muhtemelen çatlayacak, zamanla nem ve solventleri
geçirebilecek “koruyucu” malzemelerle kaplamayı düşünmeyin.

[162]

88
9.4 Yapıştırıcı Ürün Seçimi
En uygun yapıştırıcının seçilmesi çoğunlukla, Loctite personeli gibi profesyonel bir
yapıştırıcı mühendisinin uzmanlığından faydalanmayı gerektirir. Bu bölümdeki seçim
tabloları, tasarımcıya sistematik olarak uygun yapıştırıcıya ulaşmada yardımcı olacak
şekilde hazırlanmıştır. Seçim tabloları yalnızca yol göstermeyi amaçlar, imalat yöntemi
simüle edilerek yapılan etkin, uzun vadeli performans testlerinin yerini tutamaz.

Seçim Tablosu

Malzeme 1 Metal
Cam Plastik Lastik Ahşap
Seramik
Malzeme 2
Metal
1, 2, 4 3, 4 1, 2, 3, 4 1, 4 1, 2, 3, 4
Seramik
Cam 3, 4 3, 4 3, 4 4 3, 4
Plastik 1, 2, 3, 4 3, 4 1, 3, 4 1, 4 1, 3, 4
Lastik 1, 4 4 1, 4 1, 4 1,4
Ahşap 1, 2, 3, 4 3, 4 1, 3, 4 1, 4 1, 4

Numaralar, seçilen malzemeler için uygun yapıştırıcı guruplarını gösterir.

Yapıştırıcı guruplarının kısa tanımı:

1. Siyanoakrilatlar: küçük parçalar, farklı malzemeler için

2. Yapısal yapıştırıcılar: bir veya iki bileşenli yapıştırıcılar, sert parçaların yüksek
kuvvette yapıştırılması
3. UV ile kürleşen yapıştırıcılar: şeffaf ve/veya UV geçiren malzemelerin yapıştırılması
4. Esnek yapıştırıcılar: poliüretan veya silikon esaslı yapıştırıcılar, farklı termal
genleşmeler veya vibrasyondan doğan hareketlere uyumlu

Yapıştırıcılar - Gurup 1: Siyanoakrilatlar, cam hariç hemen hemen tüm malzemelerin küçük
parçalarının yapıştırılması için; tek bileşenli, hızlı yapıştıran, solventsiz.

Çalışma
80° C’ye kadar
Sıcaklığı
Yapıştırma Hızı
< 20 sn. < 40 sn.
(çelikte)
Viskozite mPa•s 110 20 Jel 5000 100
Asidik Gözenekli Boşluk
Uygunluk Plastikler Metaller
Yüzeyler Malzemeler Doldurma
Ürün 401 406 454 411 496
Uygulama Sistemleri (bkz. Bölüm 13)

89
Manuel Parça no. 97003 + Parça no. 97004 Parça no.
Parça no. 97002
Aplikatör 97131 + 97131 97003 + 97131
Şırınga
Parça no. 97005 veya 97006
Aplikatörü
Aşağıdaki uygulama cihazları Yarı otomatik kontrol ünitesi 97102 ve Otomatik
kontrol üniteleri 97103/97123 ile birlikte kullanılmalıdır.
Parça no. 97105,
Parça no. 97109 Parça no. 97105, 97106,
Ürün Tankı 97106,
veyo 97110 97107 veyo 97108
97107 veyo 97108

Uygulama Sistemlerinin Açıklaması (geniş bilgi için Bölüm 13, Uygulama ve Dozaj
Ekipmanları) Manuel Aplikatör -Ürün tankı sabittir; akış önceden ayarlıdır; miktarı
kullanıcı belirler. Şırınga Aplikatörü - Şırınga elde taşınır; miktar ve akış önceden ayarlıdır;
kullanıcı işlemi başlatır.

Bu kitabın önceki baskılarında yer alıp, bu baskısında olmayan ürünler genel olarak halen
mevcuttur. Lütfen daha fazla bilgi için en yakın Loctite bürosu ile temas kurun.

 Yapıştırıcılar - Gurup 1: Siyanoakrilatlar, cam hariç hemen hemen tüm malzemelerin

küçük parçalarının yapıştırılması için; tek bileşenli, hızlı yapıştıran, solventsiz.

Çalışma Sıcaklığı 80° C’ye kadar 100° C’ye kadar 120° C’ye kadar
Yapıştırma Hızı (çelikte) < 70 sn. < 120 sn. < 150 sn.
Viskozite mPa•s 45 300 160
Uygunluk Kokusuz, iz bırakmaz Metal/Plastik Yüksek Sıcaklık
Ürün 460 480 4210
Uygulama Sistemleri (bkz. Bölüm 13)
Manuel Aplikatör Parça no. 97003 + 97131
Şırınga Aplikatörü Parça no. 97005 veya 97006
Aşağıdaki uygulama cihazları Yarı otomatik kontrol ünitesi 97102 ve Otomatik
kontrol üniteleri 97103/97123 ile birlikte kullanılmalıdır.
Ürün Tankı Parça no. 97105, 97106, 97107 veyo 97108

Uygulama Sistemlerinin Açıklaması (geniş bilgi için Bölüm 13, Uygulama ve Dozaj Ekipmanları) Manuel
Aplikatör -Ürün tankı sabittir; akış önceden ayarlıdır; miktarı kullanıcı belirler. Şırınga Aplikatörü - Şırınga
elde taşınır; miktar ve akış önceden ayarlıdır; kullanıcı işlemi başlatır.

Bu kitabın önceki baskılarında yer alıp, bu baskısında olmayan ürünler genel olarak halen mevcuttur. Lütfen
daha fazla bilgi için en yakın Loctite bürosu ile temas kurun.

90
[166]

Yapıştırıcılar -Gurup 2: Yapısal yapıştırıcılar (akrilik-anaerobik), az boşluklu parçalar

arasında dayanıklı, darbeye direçli, kuvvetli yapıştırma için bir veya iki bileşenli
yapıştırıcılar.

Çalışma
100° C 120° C 130° C 100° C
Sıcaklığı
Boşluk 0,5 mm’ye 1 mm’ye
0,25 mm’ye kadar 3 mm’ye kadar
Doldurma kadar kadar
aktivatör
Kürleşme aktivatör aktivatör 7649
7386 2 bileşenli
Metodu 7386 + UV
+ UV
İlk Tutma < 20 sn.* < 60 sn.*
< 5 dk. < 60 sn. < 4 dk.
Süresi < 60 sn. < 10 dk.
Viskozite
67500 60000 7500 90000 3750
mPa•s
Mıknatıs, Mıknatıs,
Metal/ Sert
Uygunluk Metal/Metal Hızlı Hızlı Metal/Plastikler
Plastikler
Yapıştırma Yapıştırma
Ürün 330 3920 366 3273 A/B 3292 A/B
Uygulama Sistemleri (bkz. Bölüm 13)
Manuel El Parça no.
Parça no. 97002 - -
Tipi 97002
Parça no.
Manuel Parça no. 97109 + 97111 Parça no. 97004 97109 Parça no. 97004+
Aplikatör + 97220 + 97111 + 97111 + 97111
97220
Şırınga
Parça no. 97005 veya 97006
Aplikatörü
Aşağıdaki uygulama cihazları Yarı otomatik kontrol ünitesi 97102 ve Otomatik
kontrol üniteleri 97103/97123 ile birlikte kullanılmalıdır.
Parça no.
Parça no.
97105/97106 Parça no.
Ürün Tankı Parça no. 97109/97110 97105/97106 veya
veya 97109/97110
97107/97108
97107/97108

* 100 mW/cm2 şiddetinde, 365 nm. dalga boyunda UV ışığı ile.

Uygulama Sistemlerinin Açıklaması (geniş bilgi için Bölüm 13, Uygulama ve Dozaj Ekipmanları) Manuel El
Tipi - Sıvı haznesi elde tutulur; miktar ve akış hızı kullanıcı tarafından ayarlanır. Manuel Aplikatör -Ürün
tankı sabittir; akış önceden ayarlıdır; miktarı kullanıcı belirler. Şırınga Aplikatörü - Şırınga elde taşınır; miktar
ve akış önceden ayarlıdır; kullanıcı işlemi başlatır.

Bu kitabın önceki baskılarında yer alıp, bu baskısında olmayan ürünler genel olarak halen mevcuttur. Lütfen
daha fazla bilgi için en yakın Loctite bürosu ile temas kurun.

 
91
[167]

Yapıştırıcılar - Gurup 3: Şeffaf malzemeler için, UV/görünür ışıkla kürleşen, solventsiz

yapıştırıcılar.

Çalışma
120° C’ye kadar 100° C’ye kadar
Sıcaklığı
Kürleşme
UV-Işığı UV ve Görünen Işık
Metodu
Viskozite mPa•s 1100 5750 10000 5000
Esneklik - + +++ +++
PC ve PVC hariç Polikarbonat Sert ve Esnek
Uygunluk Cam
plastikler (PC) PVC
Ürün 3491 322 3103 3106
Uygulama Sistemleri (bkz. Bölüm 13)
Manuel El Tipi -
Şırınga
Parça no. 97005 veya 97006
Aplikatörü
Manuel
Parça no. 97004 + 97111
Aplikatör
Aşağıdaki uygulama cihazları Yarı otomatik kontrol ünitesi 97102 ve Otomatik
kontrol üniteleri 97103/97123 ile birlikte kullanılmalıdır.
Ürün Tankı Parça no. 97109/97110
Parça no.
El tipi valf Parça no. 97112/97116 + 97220
97112/97116

Esneklik: – sert +++ çok esnek

Uygulama Sistemlerinin Açıklaması (geniş bilgi için Bölüm 13, Uygulama ve Dozaj Ekipmanları) Manuel El
Tipi - Sıvı haznesi elde tutulur; miktar ve akış hızı kullanıcı tarafından ayarlanır. Manuel Aplikatör -Ürün
tankı sabittir; akış önceden ayarlıdır; miktarı kullanıcı belirler. Şırınga Aplikatörü - Şırınga elde taşınır; miktar
ve akış önceden ayarlıdır; kullanıcı işlemi başlatır.

Bu kitabın önceki baskılarında yer alıp, bu baskısında olmayan ürünler genel olarak halen mevcuttur. Lütfen
daha fazla bilgi için en yakın Loctite bürosu ile temas kurun.

[168]

Yapıştırıcılar - Gurup 4: Poliüretan veya silikon esaslı esnek yapıştırıcılar. En esnek

yapıştırma için nem veya ikincil kürleşmeli ürünler.

Çalışma
100° C’ye kadar 200° C’ye kadar
Sıcaklığı
Boyanabilme Evet Hayır
Kürleşme Nem Nem + UV-ışığı

92
Yöntemi
Yapıştırma
      20 sn. 10 sn.
Süresi (UV)
Kabuk Tutma
60 dk. 70 dk. 165 dk. 15 dk. 10 dk.
Süresi
Kürleşme Yan-
N.A. N.A. Alkol Alkol Asetik Asit
ürünü
Viskozite mPa•s Macun Macun 35000 65000 5500
Hızlı İlk
Esnek, Yüksek Esnek, Orta Hızlı İlk
“Korozif Tutma,
Özellik Kuvvette Kuvvette Tutma,
Olmama” Düşük
Yapışma Yapışma Akışkanlık
Kuvvet
Ürün 3951 5221 5140 5088 5091
Uygulama Sistemleri (bkz. Bölüm 13)
Manuel El tipi Parça no. 97002
Şırınga
Parça no. 97005 veya 97006
Aplikatörü
Manuel Daha geniş bilgi için Loctite
Parça no. 97109 + 97131
Aplikatör ile görüşün
Aşağıdaki uygulama cihazları Yarı otomatik kontrol ünitesi 97102 ve Otomatik
kontrol üniteleri 97103/97123 ile birlikte kullanılmalıdır.
Daha geniş bilgi için Loctite
Ürün Tankı Parça no. 97109 + 97110
ile görüşün

Uygulama Sistemlerinin Açıklaması (geniş bilgi için Bölüm 13, Uygulama ve Dozaj Ekipmanları) Manuel El
Tipi - Sıvı haznesi elde tutulur; miktar ve akış hızı kullanıcı tarafından ayarlanır. Manuel Aplikatör -Ürün
tankı sabittir; akış önceden ayarlıdır; miktarı kullanıcı belirler. Şırınga Aplikatörü - Şırınga elde taşınır; miktar
ve akış önceden ayarlıdır; kullanıcı işlemi başlatır.

Bu kitabın önceki baskılarında yer alıp, bu baskısında olmayan ürünler genel olarak halen mevcuttur. Lütfen
daha fazla bilgi için en yakın Loctite bürosu ile temas kurun.

[Sayfa başı] | [Geri] | | [İleri]

93
94
95