Κωνσταντίνος Ιατρού Φυσικός

Φυσική Γ΄ Γυµνασίου

4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ5
ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ

ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ

Μέγεθος Τύπος Μεγέθη – Μονάδες

στο S.I.
χρονος t
Περίοδος Τ Τ= ⇒ T=
αριθµος ταλαντωσεων N
Τ περίοδος σε sec
f συχνότητα σε Hz
Συχνότητα f αριθµος ταλαντωσεων N N αριθµός
f = ⇒ f =
χρονος t ταλαντώσεων
t χρόνος σε sec
Σχέση συχνότητας 1 1 υ Ταχύτητα σε m/sec
και περιόδου f = και T =
T f λ µήκος κύµατος σε m
Θεµελιώδης νόµος
Κυµατικής
υ = λ.f

1
 Κωνσταντίνος Ιατρού Φυσικός
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ
Περιοδικές κινήσεις
1. Τι ονοµάζουµε περιοδικό φαινόµενο και τι περιοδική κίνηση; (σελ. 89)
2. ∆ώστε παραδείγµατα περιοδικών φαινοµένων και περιοδικών κινήσεων (σελ. 89)

4.1 Ταλαντώσεις
1. Τι είναι η ταλάντωση; ∆ώστε παραδείγµατα ταλαντώσεων. (σελ. 89)
2. Ποιος ο ρόλος της συνισταµένης των δυνάµεων που ασκούνται σε ένα σώµα που
ταλαντώνεται; Πως ονοµάζεται η συνισταµένη των δυνάµεων σε µια ταλάντωση; (σελ. 90)
3. Ένα σώµα δεµένο σε κατακόρυφο ελατήριο ταλαντώνεται. Γύρω από ποια θέση
πραγµατοποιείται η ταλάντωση; Τι συµβαίνει µε τη συνισταµένη των δυνάµεων που
ασκούνται στο σώµα; (σελ. 90)

4.2 Μεγέθη που χαρακτηρίζουν µια ταλάντωση

1. Περίοδος ταλάντωσης (ορισµός, τύπος υπολογισµού, µονάδα περιόδου στο S.I.). (σελ. 91)
2. Συχνότητα ταλάντωσης (ορισµός, τύπος υπολογισµού, µονάδα συχνότητας). (σελ. 91)
3. Σχέση µεταξύ περιόδου και συχνότητας, απόδειξη τύπου. (σελ. 91)
4. Ορισµός µονάδας συχνότητας στο S.I. (σελ. 91)
5. Τι ονοµάζεται πλάτος ταλάντωσης; (σελ. 91)
Το απλό εκκρεµές
1. Περιγράψτε το απλό εκκρεµές. (σελ. 92)
2. Από ποια µεγέθη δεν εξαρτάται η περίοδος του απλού εκκρεµούς; (σελ. 92)
3. Από ποια µεγέθη και µε ποιο τρόπο εξαρτάται η περίοδος του απλού εκκρεµούς; (σελ. 92)
4. Σε ποια περιοχή ένα εκκρεµές ταλαντώνεται πιο γρήγορα στον Ισηµερινό ή στους Πόλους;
Σε ποια από τις παραπάνω περιοχές η περίοδος είναι µεγαλύτερη; Εξηγήστε. (σελ. 92)
5. Η περίοδος ενός απλού εκκρεµούς είναι µεγαλύτερη όταν ταλαντώνεται στην επιφάνεια της
Γης ή όταν ταλαντώνεται στην επιφάνεια της Σελήνης; Εξηγήστε (σελ. 92)

4.3 Ενέργεια και Ταλάντωση

1. Περιγράψτε τις ενεργειακές µεταβολές που συµβαίνουν κατά τη διάρκεια της ταλάντωσης
Α) ενός εκκρεµούς.
Β) ενός σώµατος δεµένου στο άκρο ενός οριζόντιου ελατηρίου. (σελ. 92 -93)
2. Τι συµβαίνει µε τη µηχανική ενέργεια της ταλάντωσης
Α) στην περίπτωση που δεν υπάρχουν τριβές και
Β) στη περίπτωση που υπάρχουν τριβές. (σελ. 93)
3. Τι συµβαίνει µε το πλάτος της ταλάντωσης
Α) στην περίπτωση που δεν υπάρχουν τριβές και
Β) στη περίπτωση που υπάρχουν τριβές. (σελ. 93)

ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ
5.1 Μηχανικά Κύµατα
1. Πόσα είδη κυµάτων γνωρίζετε;
2. ∆ώστε παραδείγµατα ηλεκτροµαγνητικών και µηχανικών κυµάτων.
3. ∆ώστε ένα παράδειγµα και εξηγήστε µε ποιο τρόπο η ενέργεια µπορεί να ταξιδεύει από µια
περιοχή ενός συστήµατος σε µια άλλη. (σελ. 98)
4. Τι µεταφέρουν τα µηχανικά κύµατα; (σελ. 99)
5. Τι ονοµάζουµε µέσο διάδοσης; Ποια µέσα διάδοσης γνωρίζετε; (σελ. 99)
6. Ποια τα δύο βασικά χαρακτηριστικά των µηχανικών κυµάτων; (σελ. 99)
Είδη µηχανικών κυµάτων
1. Ποια τα είδη των µηχανικών κυµάτων; ∆ώστε παραδείγµατα σε κάθε είδος.
2. Περιγράψτε πως µπορείτε να δηµιουργήστε κατά µήκος ενός ελατηρίου
Α) ένα εγκάρσιο κύµα και
Β) ένα διαµήκες κύµα. (σελ. 99)

2
 Κωνσταντίνος Ιατρού Φυσικός
3. Εγκάρσια κύµατα (ορισµός, ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους, σε ποια υλικά διαδίδονται,
δώστε παραδείγµατα). (σελ. 99)
4. ∆ιαµήκη κύµατα (ορισµός, ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους, σε ποια υλικά διαδίδονται,
δώστε παραδείγµατα). (σελ. 99)
5. Με ποιο τρόπο κινούνται τα µόρια της επιφάνειας ενός υγρού κατά τη διάδοση ενός
επιφανειακού κύµατος; (σελ. 100)
6. Τι είδους κύµατα διαδίδονται σε έναν σεισµό; (σελ. 100)
7. Πως οι επιστήµονες συµπεραίνουν ότι ο πυρήνας της Γης είναι σε ρευστή κατάσταση; (σελ.
100)

5.2 Κύµα και Ενέργεια

1. Περιγράψτε ένα παράδειγµα µε το οποίο να φαίνεται ότι το µηχανικό κύµα µεταφέρει ενέργεια
και όχι ύλη. (σελ. 101)
2. Ποίος προσφέρει την ενέργεια στο κύµα; (σελ. 101)

5.3Χαρακτηριστικά µεγέθη του κύµατος

1. Ποια είναι η συχνότητα και η περίοδος ενός κύµατος; (σελ. 101)
2. Τι είναι και τι µας δείχνει το στιγµιότυπο του κύµατος; (σελ. 101)
3. Πως ορίζεται το µήκος κύµατος λ; (σελ. 101)
4. Με τι ισούται το µήκος κύµατος
Α) σε ένα εγκάρσιο και
Β) σε ένα διαµήκες κύµα; (σελ. 101)
5. Τι ονοµάζεται πλάτος κύµατος και πως σχετίζεται µε την ενέργεια που µεταφέρεται από το
κύµα; (σελ. 101)
6. Θεµελιώδης νόµος της κυµατικής (ορισµός, τύπος, µεγέθη, µονάδες στο S.I) (σελ. 102)
7. Από ποιους παράγοντες εξαρτάται και από ποιους δεν εξαρτάται η ταχύτητα διάδοσης ενός
κύµατος; (σελ. 102)

5.4 Ήχος
1. Πως παράγεται ο ήχος; (σελ. 104)
2. Τι είδους κύµα είναι ο ήχος και που διαδίδεται; (σελ. 105)
3. Ποιες οι ηχητικές συχνότητες που αντιλαµβάνεται το ανθρώπινο αυτί;
4. Τι είναι οι υπόηχοι και τι οι υπέρηχοι; (σελ. 105)
5. Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η ταχύτητα διάδοσης των ηχητικών κυµάτων; (σελ. 105)
Κυµατικά φαινόµενα του ήχου
1. Τι είναι η ηχώ και µε ποιο τρόπο µπορούµε να προσδιορίσουµε την απόσταση ανάµεσα στη
πηγή και τον ανακλαστήρα; (σελ. 106)

5.5 Υποκειµενικά χαρακτηριστικά του ήχου

1. Ποια είναι τα υποκειµενικά χαρακτηριστικά του ήχου; (ονοµαστικά) (σελ. 106-07)
2. Ποια µονάδα χρησιµοποιούµε για να µετρήσουµε την ένταση ενός ήχου; (σελ. 107)
3. Ποια είναι η ένταση ενός ήχου που µόλις ακούγεται; (σελ. 107)
4. Από ποια τιµή έντασης ήχου και πάνω προκαλείται πόνος στα αυτιά µας; (σελ. 107)
5. Ποιο είναι το χαρακτηριστικό του ήχου που µας βοηθάει να αναγνωρίζουµε τους ανθρώπους
από τις φωνές τους; (σελ. 108)

ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ
Ερωτήσεις σχολικού 4, 6, 7, 8 (σελ. 95).
Ασκήσεις σχολικού 1, 2 (σελ. 96).

ΚΥΜΑΤΑ
Ερωτήσεις σχολικού 1 (σελ. 108), .5 (σελ. 108), 10, 11, 16, 19 (σελ. 110-111),
Ασκήσεις σχολικού 1, 4, 6 (σελ. 111).

3
 Κωνσταντίνος Ιατρού Φυσικός
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΥΜΑΤΑ

1. Με το χέρι µας ταλαντώνουµε το άκρο του ελατηρίου Ο όπως φαίνεται στο παραπάνω σχήµα,
οπότε ένα κύµα αρχίζει να διαδίδεται στο ελατήριο.
Α) Τι είδους κύµα προκύπτει;
Β) Αν η απόσταση µεταξύ των σηµείων Α και Β είναι 40cm και το χέρι µας για να κάνει µια
πλήρη ταλάντωση χρειάζεται 0,5 sec, να υπολογιστούν:
i) Το µήκος κύµατος του κύµατος.
ii) Η περίοδος και η συχνότητα του κύµατος.
iii) Η ταχύτητα διάδοσης του κύµατος.

2. Κατά µήκος της χορδής του παραπάνω σχήµατος διαδίδεται προς τα δεξιά ένα κύµα µε
ταχύτητα υ.
Α) Τι είδους κύµα είναι;
Β) Αν η απόσταση µεταξύ των σηµείων Α και Β είναι 40cm, και o χρόνος που χρειάζεται το
κύµα για να φτάσει από το Α στο Β είναι 0,5 sec να υπολογιστούν:
i) Το µήκος κύµατος του κύµατος.
ii) Η περίοδος και η συχνότητα του κύµατος.
iii) Η ταχύτητα διάδοσης του κύµατος.

3. Ένας άνθρωπος βρίσκεται απέναντι από έναν κατακόρυφο µεγάλο βράχο. Για να υπολογίσει
την απόστασή του βράχου, φωνάζει δυνατά και µετά από 2 sec ακούει την ηχώ της φωνής
του. Να υπολογιστεί η απόσταση του βράχου από τον άνθρωπο, αν η ταχύτητα διάδοσης
του ήχου στον αέρα είναι 340m/sec.

4. Ένας σεισµογράφος καταγράφει πρώτα τα διαµήκη σεισµικά κύµατα και µετά από 10sec
καταγράφει τα εγκάρσια κύµατα της σεισµικής δόνησης.
Αν η ταχύτητα διάδοσης των εγκάρσιων σεισµικών κυµάτων είναι 4km/sec και των διαµήκων
9km/sec, να βρεθεί η απόσταση του σεισµογράφου από το επίκεντρο του σεισµού.