Phân tích thống kê lao động và tiền lương của doanh nghiệp

Lêi më ®Çu
Bíc sang thÕ kû 21-thÕ kû míi- ViÖt Nam ®ang cã nh÷ng bíc chuyÓn
m×nh víi nhiÒu th¾ng lîi , nhiÒu thµnh tùu lín trong lÜnh vùc kinh tÕ nh»m
ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh theo kÞp nÒn kinh tÕ chung cña thÕ
giíi .
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, çc doanh nghiÖp dï lín hay nhá, dï ho¹t
®éng trong bÊt cø lÜnh vùc nµo ®Òu cã sù c¹nh tranh m¹nh mÏ víi nhau. §Ó
cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®i lªn, çc doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m b¾t vµ
cung cÊp th«ng tinh chÝnh x¸c vÒ çc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó ®Ò
ra çc kÕ ho¹ch cho c«ng t¸c qu¶n lý . Vµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô hµng
®Çu cña çc nhµ qu¶n lý ph©n tÝch kinh tÕ lµ viÖc qu¶n lý lao ®éng tiÒn
l¬ng, ph©n tÝch cho ra ®îc çc th«ng tin chØ sè chÝnh x¸c , kÞp thêi. V× lao
®éng vµ tiÒn l¬ng cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
cña çc doanh nghiÖp , chi phÝ vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng còng ¶nh hëng lín
tíi chi phÝ s¶n xuÊt chung, tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp .
Trong thêi gian thùc tËp t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long , nhËn thÊy
tÇm quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng vµ tiÒn l¬ng em ®· chän ®Ò
tµi “VËn dông mét sè ph¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch t×nh h×nh lao ®éng
vµ tiÒn l¬ng ë Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long thêi kú 1995-2004.
Néi dung cña chuyªn ®Ò gåm 3 ch¬ng , kh«ng kÓ lêi nãi ®Çu vµ kÕt
luËn
Ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng
Ch¬ng II: Ph©n tÝch thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp
Ch¬ng III: VËn dông mét sè ph¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch t×nh h×nh lao
®éng vµ tiÒn l¬ng ë Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long thêi kú 1995-2004.
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp em ®· nhËn ®îc nhiÒu sù gióp ®ì chØ b¶o
nhiÖt t×nh cña thÇy Bïi Huy Th¶o , çc c« chó, anh chÞ trong phßng tæ chøc
lao ®éng vµ tiÒn l¬ng vµ çc phßng ban kh¸c trong Nhµ m¸y ; nhng do tr×nh
1
®é cã h¹n nªn ch¾c ch¾n bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nhiÒu thiÕu sãt .
Em rÊt mong tiÕp tôc nhËn ®îc sù ®ãng gãp cña thÇy c« ...
ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng cña doanh
nghiÖp
I.Çc vÊn ®Ò chung vÒ lao ®éng
1.Kh¸i niÖm vÒ lao ®éng
Lao ®éng ë ®©y ®îc hiÓu lµ con ngêi lao ®éng . Con ngêi lao ®éng
dïng søc lao ®éng cña b¶n th©n t¸c ®éng lªn ®èi tîng lao ®éng th«ng qua
c«ng cô lao ®éng.
Søc lao ®éng : lµ n¨ng lùc lao ®éng cña con ngêi , lµ toµn bé thÓ lùc vµ
trÝ lùc cña con ngêi . Søc lao ®éng lµ yÕu tè tÝch cùc nhÊt, ho¹t ®éng nhÊt
trong qu¸ tr×nh lao ®éng .
Søc lao ®éng cña con ngêi trong s¶n xuÊt kinh doanh ®îc coi nh:
+Mét yÕu tè chi phÝ sÏ ®i vµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm ( th«ng qua tiÒn l-
¬ng, tiÒn thëng , quyÒn lîi vËt chÊt kh¸c ).
+Mét yÕu tè ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ. NÕu qu¶n lý tèt sÏ ®a l¹i nhiÒu lîi
nhuËn cho ngêi sö dông
Ph©n lo¹i lao ®éng trong çc doanh nghiÖp c«ng nghiÖp
a.Theo tÝnh chÊt cña lao ®éng
_Sè lao ®éng kh«ng ®îc tr¶ c«ng: bao gåm çc chñ doanh nghiÖp vµ çc
thµnh viªn trong ban qu¶n trÞ cña çc doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty TNHH,
c«ng ty t nh©n tham gia lµm viÖc vµ sè c«ng nh©n gia ®×nh kh«ng ®îc tr¶
l¬ng, nh÷ng ngêi häc nghÒ ®ang trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o nghÒ mµ kh«ng
nhËn tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng.
_Sè lao ®éng lµm c«ng ¨n l¬ng: lµ nh÷ng ngêi lao ®éng ®îc doanh
nghiÖp c«ng nghiÖp tr¶ l¬ng theo møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc ®îc giao,
bao gåm : tæng sè lao ®éng vµ häc nghÒ trong doanh nghiÖp, nh÷ng ngêi
lµm viÖc ngoµi doanh nghiÖp mµ ®îc doanh nghiÖp tr¶ l¬ng.
2
b.Theo t¸c dông cña tõng lo¹i lao ®éng ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , kinh
doanh.
_C«ng nh©n s¶n xuÊt : bao gåm nh÷ng ngêi lao ®éng vµ sè häc nghÒ
®îc tr¶ l¬ng. Ho¹t ®éng lao ®éng cña hä trùc tiÕp g¾n víi qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp cña doanh nghiÖp
_Lao ®éng lµm c«ng kh¸c : bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ngêi lao ®éng lµm
c«ng ¨n l¬ng cßn l¹i ngoµi sè c«ng nh©n s¶n xuÊt vµ sè häc nghÒ ®îc tr¶ l-
¬ng nh: çn bé kÜ thuËt, çn bé qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý hµnh chÝnh , çc
nh©n viªn gi¸m s¸t, b¶o vÖ, thu mua nguyªn, vËt liÖu... cña doanh nghiÖp
2.§Þnh møc lao ®éng vµ n¨ng suÊt lao ®éng
2.1.§Þnh møc lao ®éng
2.1.1.Kh¸i niÖm
§Þnh møc lao ®éng lµ sù quy ®Þnh sè lîng lao ®éng sèng hao phÝ ®Ó
hoµn thµnh mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh trong s¶n xuÊt theo tiªu chuÈn quy
®Þnh vµ trong ®iÒu kiÖn cô thÓ. Sè lîng lao ®éng hao phÝ ®ã gäi lµ møc
lao ®éng .
§Þnh møc lao ®éng trong doanh nghiÖp lµ c¬ së ®Ó kÕ ho¹ch ho¸ lao
®éng, tæ chøc , sö dông lao ®éng phï hîp cã hiÖu qu¶ víi quy tr×nh c«ng
nghÖ, phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . §Þnh møc lao ®éng
x¸c ®Þnh ®îc sè lîng lao ®éng sèng, lµ c¬ së ®Ó x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l-
¬ng vµ tr¶ l¬ng g¾n víi n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ kÕt qu¶ c«ng viÖc cña ngêi
lao ®éng .
2.1.2.Çc ph¬ng ph¸p ®Þnh møc lao ®éng
a.Theo ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh :
_Ph¬ng ph¸p tæng hîp: Ph¬ng ph¸p nµy dùa vµo sè liÖu thèng kª ë çc thêi
gian qu¸ khø kÕt hîp víi kinh nghiÖm cña ngêi x©y dùng ®Þnh møc ®Ó ®a
ra ®Þnh møc míi . Bao gåm hai ph¬ng ph¸p:
+Ph¬ng ph¸p thèng kª
+Ph¬ng ph¸p kinh nghiÖm
3
_Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch : Ph¬ng ph¸p nµy ph¶i ph©n tÝch tØ mØ qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt s¶n phÈm , nghiªn cøu ®iÒu kiÖn phôc vô n¬i lµm viÖc nghiªn cøu
çc nh©n tè ¶nh hëng, trªn c¬ së ®ã x©y dùng mét møc míi phï hîp víi ®iÒu
kiÖn thùc tÕ. Bao gåm çc ph¬ng ph¸p :
+Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch-tÝnh to¸n
+Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch-kh¶o s¸t
+Ph¬ng ph¸p so s¸nh ®iÓn h×nh
b.Theo ®èi tîng ®îc ®Þnh møc:
_Ph¬ng ph¸p ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm
_Ph¬ng ph¸p ®Þnh møc lao ®éng tæng hîp theo ®Þnh biªn
2.2.N¨ng suÊt lao ®éng
N¨ng suÊt lao ®éng lµ mét chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ sö
dông lao ®éng sèng. N¨ng suÊt lao ®éng lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh n¨ng lùc cu¶
mét lao ®éng cô thÓ cã thÓ s¶n xuÊt ra mét sè lîng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh
trong mét thêi gian ( ngµy,giê,th¸ng,n¨m...)
N¨ng suÊt lao ®éng ®îc ®o b»ng sè lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong mét
®¬n vÞ thêi gian, hoÆc b»ng thêi gian hao phÝ s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm .Møc n¨ng suÊt lao ®éng ®îc x¸c ®Þnh b»ng sè lîng( hay gi¸ trÞ ) s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra trong mét ®¬n vÞ lao ®éng hao phÝ
Q
Wld 
L
Wld :Møc n¨ng suÊt lao ®éng
Q : Sè lîng lao ®éng hay gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc t¹o ra
L : Sè lîng lao ®éng hao phÝ ®Ó t¹o ra s¶n lîng ( hay gi¸ trÞ) s¶n
phÈm
V× Q cã thÓ ®îc tÝnh b»ng s¶n phÈm hiÖn vËt, s¶n phÈm quy chuÈn
vµ tÝnh b»ng tiÒn tÖ ( GO,VA,NVA,DT,DT’) , cßn L cã thÓ ®îc tÝnh b»ng
sè ngêi, sè ngµy_ngêi vµ giê_ngêi thùc tÕ lµm viÖc ®Ó t¹o ra Q, cho nªn cø
4
øng víi mèi biÓu hiÖn cô thÓ cña Q vµ L sÏ xÐt ®îc mét møc n¨ng suÊt lao
®éng thuËn vµ mét møc n¨ng suÊt lao ®éng nghÞch .
3.Vai trß cña lao ®éng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp
Dï bÊt k× lµ doanh nghiÖp lín hay nhá , doanh nghiÖp c«ng nghiÖp hay
th¬ng m¹i th× mét nh©n tè v« cïng quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ã lµ lao ®éng .Ngêi lao ®éng lµ ng-
êi s¶n xuÊt chÝnh , ngêi t¹o ra doanh thu, lîi nhuËn cho doanh nghiÖp . MÆt
nµo cña s¶n xuÊt kinh doanh còng cÇn ®Õn lao ®éng, ®Æc biÖt víi ViÖt
Nam hiÖn nay khi m¸y mãc thiÕt bÞ cßn l¹c hËu cha ®ång bé, tù ®éng ho¸
cßn chËm th× ngêi lao ®éng l¹i cµng quan träng. Chi phÝ vÒ lao ®éng ¶nh
hëng trùc tiÕp ®Õn tíi chi phÝ s¶n xuÊt chung.
NÕu doanh nghiÖp nµo quan t©m chó träng ®Õn ngêi lao ®éng th×
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh sÏ cao h¬n, cßn ngîc l¹i ngêi lao ®éng ch¸n n¶n
thiÕu tÝch cùc thiÕu tÝnh s¸ng t¹o ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng .
II.Çc vÊn ®Ò chung vÒ tiÒn l¬ng
1.Kh¸i niÖm vÒ tiÒn l¬ng vµ çc kho¶n cã tÝnh chÊt l¬ng
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ sù ho¹t ®éng cña thÞ trêng søc lao ®éng,
søc lao ®éng lµ hµng ho¸ vµ tiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng .
TiÒn l¬ng ph¶n ¸nh nhiÒu quan hÖ kinh tÕ, x· héi kh¸c nhau.TiÒn l¬ng
tríc hÕt lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng ( mua søc lao ®éng) tr¶ cho ng-
êi lao ®éng(ngêi b¸n søc lao ®éng). §ã lµ quan hÖ kinh tÕ cña tiÒn l¬ng.
MÆt kh¸c do tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña hµng ho¸ søc lao ®éng mµ tiÒn l¬ng
kh«ng chØ thuÇn tuý lµ vÊn ®Ò hµng ho¸ søc lao ®éng mµ cßn lµ mét vÊn
®Ò x· héi rÊt quan träng, liªn quan ®Õn ®êi sèng vµ trËt tù x· héi. §ã lµ
quan hÖ x· héi
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, nhÊt lµ trong ho¹t ®éng kinh doanh, ®èi víi
çc chñ doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng lµ mét phÇn chi phÝ cÊu thµnh chi phÝ
s¶n xuÊt –kinh doanh.TiÒn l¬ng còng ph¶i ®¶m b¶o nguån thu nhËp, nguån
5
sèng chñ yÕu cña b¶n th©n vµ gia ®×nh ngêi lao ®éng. V× vËy, tiÒn l¬ng
trong c¬ chÕ thÞ trêng lµ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ søc lao ®éng ®îc h×nh thµnh
trong thÞ trêng lao ®éng x¸c ®Þnh vÒ mÆt kh«ng gian vµ thêi gian vµ ph¶i
tu©n theo çc nguyªn t¾c cung, cÇu, gi¸ c¶, gi¸ trÞ cña thÞ trõ¬ng vµ ph¸p
luËt hiÖn hµnh cña Nhµ níc.
Ngêi ta ph©n biÖt çc kh¸i niÖm : tiÒn l¬ng danh nghÜa, tiÒn l¬ng thùc
tÕ, tiÒn l¬ng tèi thiÓu:
_TiÒn l¬ng danh nghÜa :lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho
ngêi lao ®éng . Sè tiÒn nµy nhiÒu hay Ýt phô thuéc trùc tiÕp vµo n¨ng suÊt
lao ®éng vµ hiÖu qu¶ lµm viÖc cña ngêi lao ®éng, phô thuéc vµo tr×nh ®é,
kinh nghiÖm lµm viÖc... ngay trong qu¸ tr×nh lao ®éng .
_TiÒn l¬ng thùc tÕ :lµ sè t liÖu sinh ho¹t vµ dÞch vô cÇn thiÕt mµ ngêi
lao ®éng hëng l¬ng cã thÓ mua ®îc b»ng tiÒn l¬ng danh nghÜa cña hä .
_ TiÒn l¬ng tèi thiÓu: møc l¬ng tèi thiÓu ®îc Ên ®Þnh theo gi¸ sinh
ho¹t, b¶o ®¶m cho ngêi lao ®éng lµm c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt trong ®iÒu
kiÖn lao ®éng b×nh thêng bï ®¾p søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn tÝch
luü t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më réng vµ ®îc dïng lµm c¨n cø ®Ó tÝnh çc
møc l¬ng cho çc lo¹i lao ®éng kh¸c .
Ngoµi tiÒn l¬ng cßn cã mét sè kho¶n mang tÝnh chÊt l¬ng kh¸c nh : phô
cÊp, tiÒn thëng
Phô cÊp lµ kho¶n tiÒn l¬ng bæ sung vµo kho¶n tiÒn l¬ng chÝnh . Cã 3
nhãm phô cÊp nh sau :
_Nhãm phô cÊp cã tÝnh chÊt ®Òn bï : nh»m bï ®¾p nh÷ng hao phÝ lao
®éng do ®iÒu kiÖn lao ®éng ®Æc biÖt hoÆc nh÷ng yÕu tè ngµnh nghÒ
®Æc biÖt mµ cha cã trong chÕ ®é l¬ng chung nh phô cÊp ®éc h¹i , phô cÊp
thªm giê, phô cÊp nguy hiÓm .
_Nhãm phô cÊp mang tÝnh chÊt u®·i nh phô cÊp th©m niªn, phô cÊp
tr¸ch nhiÖm, phô cÊp vît khung .
6
_Nhãm phô cÊp mang tÝnh chÊt thu hót: lµ phô cÊp khu vùc cã t¸c dông
thu hót nguån nh©n lùc lµm viÖc ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn sèng vµ sinh
ho¹t khã kh¨n h¬n çc thµnh phè lín, khu ®« thÞ .
TiÒn thëng: lµ kho¶n tiÒn bæ sung cho tiÒn l¬ng nh»m qu¸n triÖt h¬n
nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña çc doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông nhiÒu h×nh thøc
thëng nh: thëng s¸ng kiÕn, thëng tiÕt kiÖm , thëng n©ng cao chÊt lîng s¶n
phÈm, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ...
Thu nhËp : lµ kho¶n tiÒn mµ ngoµi tiÒn l¬ng cßn cã çc kho¶n tiÒn th-
ëng , chia l·i vµ çc kho¶n kh¸c.
Thu nhËp cßn ®îc ph©n biÖt theo thu nhËp trong doanh nghiÖp vµ thu
nhËp ngoµi doanh nghiÖp, thu nhËp hîp ph¸p hay kh«ng hîp ph¸p . HiÖn nay
ë mét sè doanh nghiÖp, ngêi lao ®éng sèng kh«ng chñ yÕu b»ng tiÒn l¬ng
mµ b»ng çc nguån thu nhËp kh¸c tõ doanh nghiÖp hoÆc tõ ngoµi doanh
nghiÖp. V× c«ng t¸c tr¶ l¬ng hiÖn nay cßn nhiÒu bÊt hîp lý nªn cã nhiÒu tr-
êng hîp tiÒn thëng nhiÒu h¬n tiÒn l¬ng , thu nhËp ngoµi doanh nghiÖp lín
h¬n thu nhËp trong doanh nghiÖp.
2.Vai trß cña tiÒn l¬ng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp
Khi nÒn kinh tÕ chuyÓn m×nh tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh
tÕ thÞ trêng , Nhµ níc chØ ®ãng vai trß lµ ngêi qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt, nhµ n-
íc kh«ng bao cÊp cho çc doanh nghiÖp n÷a mµ çc doanh nghiÖp ph¶i tù
t×m kiÕm thÞ trêng tiªu thô , quan t©m ®Õn thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng , t×m
nguån cung øng vËt liÖu, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó n©ng cao chÊt lîng ,
h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m c¹nh tranh, chiÕm lÜnh thÞ trêng .Do ®ã, çc
doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn mét yÕu tè ®Çu vµo lµ chi phÝ s¶n xuÊt
trong ®ã tiÒn l¬ng, tiÒn thëng lµ mét thµnh phÇn quan träng.
Môc ®Ých cña çc nhµ s¶n xuÊt lµ lîi nhuËn cßn môc ®Ých cña ngêi
lao ®éng lµ tiÒn l¬ng. Víi ý nghÜa nµy, tiÒn l¬ng kh«ng chØ mang tÝnh
7
chi phÝ mµ nã trë thµnh ph¬ng tiÖn t¹o ra gi¸ trÞ hay lµ nguån cung øng sù
s¸ng t¹o s¶n xuÊt , n¨ng lùc cña lao ®éng trong qóa tr×nh s¶n sinh ra çc gi¸
trÞ gia t¨ng. NÕu ngêi lao ®éng mµ nhËn ®îc tiÒn l¬ng tho¶ ®¸ng sÏ lµ
nguån lùc kÝch thÝch s¸ng t¹o , lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. NÕu mét
doanh nghiÖp lµm tèt vÊn ®Ò chi tr¶ l¬ng sÏ t¹o ra ®éng lùc kÝch thÝch ng-
êi lao ®éng say mª víi c«ng viÖc cña m×nh , kh«ng ngõng häc hái, n©ng cao
h¬n n÷a tr×nh ®é nghÒ nghiÖp vµ lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng . MÆt kh¸c
khi n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng th× lîi nhuËn cña doanh nghiÖp sÏ t¨ng, nã lµ
phÇn bæ sung thªm cho tiÒn l¬ng t¨ng thu nhËp vµ t¨ng lîi Ých cña ngêi lao
®éng . H¬n n÷a, khi lîi Ých cña ngêi lao ®éng ®îc ®¶m b¶o b»ng mét tiÒn l-
¬ng tho¶ ®¸ng , nã sÏ t¹o ra sù g¾n kÕt tËp thÓ ngêi lao ®éng víi môc tiªu vµ
lîi Ých cña doanh nghiÖp, xo¸ bá sù ng¨n çch gi÷a ngêi lao ®éng víi cÊp
l·nh ®¹o lµm cho ngêi lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm h¬n, tù gi¸c h¬n víi çc ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp ...
Ngîc l¹i, nÕu mét doanh nghiÖp tr¶ l¬ng kh«ng hîp lý , hoÆc v× lîi
nhuËn thuÇn tuý kh«ng chó ý ®óng møc ®Õn lîi Ých cña ngêi lao ®éng th×
ngêi lao ®éng sÏ mÊt niÒm tin , kh«ng t¹o ®éng lùc , lµm h¹n chÕ çc ®éng
lùc cung øng søc lao ®éng... biÓu hiÖn râ nhÊt lµ t×nh tr¹ng c¾t xÐn thêi
gian lµm viÖc, l·ng phÝ nguyªn vËt liÖu, kh«ng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng
viÖc ®îc giao, m©u thuÉn gi÷a ngêi lao ®éng víi chñ doanh nghiÖp ...
Nh vËy tiÒn l¬ng hîp lý sÏ t¹o ra ®éng lùc m·nh mÏ ®Ó thóc ®Èy s¶n
xuÊt ph¸t triÓn vµ ngîc l¹i sÏ k×m h·m s¶n xuÊt .
Thùc tÕ cho thÊy trong c¬ chÕ thÞ trêng , çc doanh nghiÖp nhÊt lµ çc
doanh nghiÖp nhµ níc gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong qu¶n lý nh©n lùc nh
viÖc bè trÝ lao ®éng kh«ng phï hîp víi ngµnh, nghÒ, tr×nh ®é, thµnh tÝch
lao ®éng cña ngêi lao ®éng giái kh«ng ®îc cÊp l·nh ®¹o biÕt ®Õn hoÆc
®¸nh gi¸ cha chÝnh x¸c, ®iÒu kiÖn lao ®éng cha ®îc quan t©m... dÉn ®Õn
thu nhËp thÊp.
8
Doanh nghiÖp sö dông tiÒn l¬ng kh«ng chØ víi môc ®Ých t¹o ®iÒu
kiÖn vËt chÊt cho ngêi lao ®éng mµ cßn víi môc ®Ých kh¸c n÷a lµ th«ng
qua viÖc tr¶ l¬ng ®Ó kiÓm tra, theo dâi, gi¸m s¸t ngêi lao ®éng lµm viÖc
theo ý ®å cña m×nh, ®¶m b¶o tiÒn l¬ng chi ra ph¶i ®em l¹i hiÖu qu¶ cao
nhÊt
XÐt vÒ mÆt kinh tÕ thuÇn tuý, tiÒn l¬ng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh
trong viÖc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh .Ngêi lao ®éng dïng
tiÒn l¬ng ®Ó trang tr¶i çc chi phÝ trong gia ®×nh ( ¨n ë, häc hµnh, ®i l¹i...)
phÇn cßn l¹i dïng ®Ó tÝch luü.NÕu tiÒn l¬ng b¶o ®¶m ®ñ trang tr¶i vµ cã
thÓ tÝch luü th× nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng yªn t©m, phÊn khëi
lµm viÖc, ®ã chÝnh lµ ®ßn bÈy, lµ ®éng lùc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt .
Tõ nh÷ng ®iÒu trªn ta thÊy ®îc vai trß cña tiÒn l¬ng trong ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
3.Çc chÕ ®é tiÒn l¬ng

ChÕ ®é tiÒn l¬ng cña hÖ thèng tiÒn l¬ng lµ tÊt c¶ nh÷ng v¨n b¶n quy
®Þnh mang tÝnh chÊt ph¸p lý cña Nhµ níc, cña bé lao ®éng th¬ng binh x·
héi vÒ tiÒn l¬ng. Çc doanh nghiÖp dùa vµo ®ã ®Ó tr¶ l¬ng
3.1.ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc
ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc lµ toµn bé nh÷ng quy ®Þnh cña nhµ níc mµ
çc xÝ nghiÖp, doanh nghiÖp ¸p dông, vËn dông ®Ó tr¶ l¬ng cho ngêi lao
®éng. C¨n cø vµo chÊt lîng vµ ®iÒu kiÖn c«ng viÖc khi hä hoµn thµnh mét
c«ng viÖc nhÊt ®Þnh.ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc ¸p dông cho c«ng
nh©n,nh÷ng ngêi lao ®éng trùc tiÕp vµ tr¶ l¬ng theo kÕt qu¶ lao ®éng cña
hä, thÓ hiÖn qua sè lîng vµ chÊt lîng
§Ó tr¶ l¬ng mét çch ®óng ®¾n vµ c«ng b»ng th× ph¶i c¨n cø vµo c¶ 2
mÆt: sè lîng vµ chÊt lîng cña lao ®éng .Hai mÆt nµy g¾n liÒn víi nhau
trong bÊt kú mét qu¸ tr×nh lao ®éng nµo . Sè lîng lao ®éng thÓ hiÖn qua
9
møc hao phÝ thêi gian lao ®éng dïng ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm trong mét
kho¶ng thêi gian theo lÞch nµo ®ã. ChÊt lîng lao ®éng lµ tr×nh ®é lµnh
nghÒ cña ngêi lao ®éng ®îc sö dông trong qu¸ tr×nh lao ®éng. ChÊt lîng lao
®éng thÓ hiÖn ë tr×nh ®é gi¸o dôc, ®µo t¹o, kinh nghiÖm, kü n¨ng. ChÊt l-
îng lao ®éng cµng cao th× n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ lµm viÖc cµng
cao .
ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc t¹o kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh tiÒn l¬ng gi÷a çc
ngµnh nghÒ mét çch hîp lý, gi¶m bít ®îc tÝnh chÊt b×nh qu©n trong viÖc
tr¶ l¬ng .ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc bao gåm 3 phÇn:
a.Thang l¬ng
Thang l¬ng lµ b¶ng x¸c ®Þnh quan hÖ tû lÖ vÒ tiÒn l¬ng gi÷a nh÷ng
c«ng nh©n trong cïng mét nghÒ hoÆc cïng mét nhãm nghÒ gièng nhau, theo
tr×nh ®é lµnh nghÒ cña hä. Nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng thang
l¬ng t¬ng øng kh¸c nhau .
Mét thang l¬ng bao gåm mét sè bËc l¬ng vµ hÖ sè phï hîp víi çc bËc l-
¬ng ®ã . Sè bËc vµ çc hÖ sè cña thang l¬ng kh¸c nhau kh«ng gièng nhau.
Çc bËc l¬ng biÓu thÞ tr×nh ®é chuyªn m«n cña mçi c«ng nh©n. L¬ng cña
c«ng nh©n ph¶i c¨n cø vµo møc l¬ng tèi thiÓu do Nhµ níc quy ®Þnh nh©n
víi hÖ sè l¬ng t¬ng øng .
b.Møc tiÒn l¬ng
Møc tiÒn l¬ng lµ sè tiÒn dïng ®Ó tr¶ c«ng lao ®éng trong mét ®¬n vÞ
thêi gian x¸c ®Þnh phï hîp víi çc bËc trong thang l¬ng
Møc tiÒn l¬ng = TiÒn l¬ng tèi thiÓu x HÖ sè l¬ng
TiÒn l¬ng tèi thiÓu ®îc Nhµ níc quy ®Þnh theo tõng thêi kú trªn c¬ së
tr×nh ®é ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ- x· héi cña ®Êt níc vµ yªu cÇu cña t¸i s¶n
xuÊt søc lao ®éng x· héi. HiÖn nay møc l¬ng tèi thiÓu lµ
c.Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt
Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt lµ v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ møc ®é phøc t¹p
cña c«ng viÖc vµ yªu cÇu vÒ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n ë mét bËc
10
nµo ®ã ph¶i cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ mÆt kiÕn thøc lý thuyÕt vµ
ph¶i lµm ®îc nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh trong thùc hµnh .
3.2.ChÕ ®é tiÒn l¬ng theo chøc vô
ChÕ ®é tiÒn l¬ng chøc vô lµ toµn bé nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ níc mµ
çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc, çc tæ chøc kinh tÕ, x· héi vµ çc doanh nghiÖp
¸p dông ®Ó tr¶ l¬ng cho lao ®éng qu¶n lý .
Kh¸c víi c«ng nh©n, nh÷ng ngêi lao ®éng trùc tiÕp, lao ®éng qu¶n lý
tuy kh«ng trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm nhng l¹i ®ãng vai trß rÊt quan träng
trong lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc ®iÒu hµnh, kiÓm so¸t vµ ®iÒu chØnh çc ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh.Lao ®éng qu¶n lý lao ®éng gi¸n tiÕp lµm viÖc
b»ng trÝ ãc nhiÒu h¬n, cÊp qu¶n lý cµng cao th× ®ßi hái s¸ng t¹o nhiÒu ,
kÕt hîp c¶ yÕu tè khoa häc vµ nghÖ thuËt .
§èi víi çn bé vµ nh©n viªn trong doanh nghiÖp, th«ng thêng ngêi ta ¸o
dông h×nh thøc tiÒn l¬ng theo thêi gian chÕ ®é tiÒn l¬ng chøc vô th¸ng.
ChÕ ®é tiÒn l¬ng theo chøc vô ®îc h×nh thµnh th«ng qua b¶ng l¬ng chøc
vô, bao gåm çc chøc vô kh¸c nhau quy ®Þnh tr¶ l¬ng theo lao ®éng cña tõng
chøc vô.
4.Çc h×nh thøc tr¶ l¬ng vµ quü tiÒn l¬ng
4.1.Çc h×nh thøc tr¶ l¬ng
HiÖn nay cã hai h×nh thøc tr¶ l¬ng c¬ b¶n lµ : tr¶ l¬ng theo thêi gian vµ
tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm .
4.1.1.Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm
Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng dùa trùc
tiÕp vµo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm ( hay dÞch vô) mµ hä hoµnh thµnh
.§©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng réng r·i trong çc doanh nghiÖp.
H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã nhiÒu u ®iÓm nh lµm t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng cña ngêi lao ®éng, khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng häc tËp
n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ, ph¸t huy s¸ng kiÕn,...n©ng cao tÝnh tù chñ,
chñ ®éng cña ngêi lao ®éng .Tuy nhiªn nhîc ®iÓm cña nã lµ ph¶i x©y dùng
11
çc ®Þnh møc thùc hiÖn t¬ng ®èi khã kh¨n, khèi lîng tÝnh to¸n t¬ng ®èi
phøc t¹p.
Çc chÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm
_Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp ç nh©n:h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy dùa
trªn cë së sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh ®óng quy çch vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng
tr¶ cho mét s¶n phÈm ®ã .H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông rçng r·i ®èi víi ngêi
lao trùc tiÕp s¶n xuÊt, cã thÓ kiÓm tra vµ nghiÖm thu s¶n phÈm mét çch cô
thÓ vµ riªng biÖt.
¦u ®iÓm: dÔ tÝnh ®îc tiÒn l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp trong kú, khuyÕn
khÝch c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng
tiÒn l¬ng mét çch trùc tiÕp.
Nhîc ®iÓm: dÔ lµm c«ng nh©n chØ quan t©m ®Õn sè lîng mµ Ýt chó
ý ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm, Ýt chó ý ®Õn tiÕt kiÖm vËt t, nguyªn liÖu hay
sö dông hiÖu qu¶ m¸y mãc thiÕt bÞ .
_Tr¶ l¬ng s¶n phÈm tËp thÓ : ®îc ¸p dông ®Ó tr¶ l¬ng cho mét nhãm
ngêi lao ®éng khi hä hoµn thµnh mét khèi lîng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. H×nh
thøc nµy ®îc ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái nhiÒu ngêi cïng tham gia
thùc hiÖn, mµ c«ng viÖc cña mçi ç nh©n liªn quan ®Õn nhau.
¦u ®iÓm : tr¶ l¬ng s¶n phÈm tËp thÓ cã t¸c dông n©ng cao ý thøc tr¸ch
nhiÖm, tinh thÇn hîp t¸c vµ phèi hîp cã hiÖu qu¶ gi÷a çc c«ng nh©n lµm
viÖc trong tæ ®Ó c¶ tæ lµm viÖc hiÖu qu¶ h¬n, khuyÕn khÝch çc tæ lao
®éng lµm viÖc theo m« h×nh tæ chøc lao ®éng theo tæ tù qu¶n .
Nhîc ®iÓm: h¹n chÕ khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ç nh©n
_Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp: ®îc ¸p dông ®Ó tr¶ l¬ng cho nh÷ng
lao ®éng lµm çc c«ng viÖc phôc vô hay phô trî, phôc vô cho ho¹t ®éng cña
c«ng nh©n chÝnh
¦u ®iÓm: khuyÕn khÝch c«ng nhan phô-phô trî phôc vô tèt h¬n cho ho¹t
®éng cña c«ng nh©n chÝnh, gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cña
c«ng nh©n chÝnh.
12
Nhîc ®iÓm: tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n phô-phô trî phô thuéc vµo kÕt
qu¶ lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n chÝnh, h¹n chÕ sù cè g¾ng lµm viÖc
cña c«ng nh©n phô.
_Tr¶ l¬ng s¶n phÈm kho¸n: lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng trän gãi cho ngêi lao
®éng thùc hiÖn mét c«ng viÖc hay mét c«ng ®o¹n nµo ®ã .H×nh thøc nµy
®ùoc ¸p dông trong trêng hîp s¶n phÈm khã x¸c ®Þnh møc chi tiÕt hoÆc khã
qu¶n lý chi tiÕt vÒ çc kÕt qu¶ trung gian cña ngêi lao ®éng .Tuú h×nh thøc
kho¸n (tËp thÓ, ç nh©n) mµ ®¬n gi¸ , thanh to¸n l¬ng , chia l¬ng ¸p dông
theo l¬ng s¶n phÈm ç nh©n hay tËp thÓ.
¦u ®iÓm: tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm kho¸n cã t¸c dông lµm cho ngêi lao
®éng ph¸t huy s¸ng kiÕn vµ tÝch cùc c¶i tiÕn lao ®éng ®Ó tèi u ho¸ qu¸
tr×nh lµm viÖc, thêi gian lao ®éng, hoµn thµnh nhanh c«ng viÖc giao kho¸n
Nhîc ®iÓm: viÖc x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ giao kho¸n phøc t¹p, nhiÒu khi khã
x¸c ®Þnh; h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cã thÓ dÉn ®Õn ngêi lao ®éng t¨ng cêng
®é lao ®éng, kh«ng ®¶m b¶o søc khoÎ l©u dµi cho ngêi lao ®éng .
_Tr¶ l¬ng s¶n phÈm cã thëng: lµ sù kÕt hîp tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm vµ
tiÒn thëng .
¦u diÓm: khuyÕn khÝch c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc hoµn thµnh vît
møc s¶n lîng.
Nhîc ®iÓm :viÖc ph©n tÝch tÝnh to¸n x¸c ®Þnh çc chØ tiªu tÝnh th-
ëng kh«ng chÝnh x¸c cã thÓ lµm t¨ng chi phÝ tiªn l¬ng, béi chi quü tiÒn l-
¬ng .
_Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn: thêng ®îc ¸p dông ë nh÷ng kh©u yÕu
trong s¶n xuÊt. §ã lµ kh©u cã ¶nh hëngtrùc tiÕp ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt.
¦u ®iÓm: viÖc t¨ng ®¬n gi¸ cho nh÷ng s¶n phÈm vît møc khëi ®iÓm
lµm cho c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
Nhîc ®iÓm : dÔ lµm cho tèc ®é t¨ng cña tiÒn l¬ng lín h¬n tèc ®é t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng cña nh÷ng kh©u ¸p dông tr¶ l¬ng s¶n phÈm luü tiÕn.
13
4.1.2.Tr¶ l¬ng theo thêi gian
Theo h×nh thøc nµy , viÖc tÝnh tr¶ l¬ng theo hai tiªu chuÈn: tr×nh ®é
nghÒ nghiÖp vµ sè thêi gian lµm viÖc thùc tÕ. H×nh thøc nµy cã çch tÝnh
®¬n gi¶n kÝch thÝch ngêi lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu
qu¶ c«ng viÖc.
TiÒn l¬ng tr¶ theo thêi gian chñ yÕu ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi lµm
c«ng t¸c qu¶n lý. §èi víi c«ng nh©n s¶n xuÊt th× h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy chØ
¸p dông ë nh÷ng bé phËn lao ®éng b»ng m¸y mãc lµ chñ yÕu hoÆc ë nh÷ng
c«ng viÖc kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®Þnh møc mét çch chÆt chÏ vµ chÝnh x¸c,
hoÆc v× t×nh chÊt cña s¶n xuÊt nÕu thùc hiÖn tr¶ c«ng theo s¶n phÈm sÏ
kh«ng ®¶m b¶o ®îc chÊt lîng s¶n phÈm, kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc .
H×nh thøc tiÒn l¬ng tr¶ theo thêi gian gåm hai chÕ ®é: theo thêi gian
®¬n gi¶n vµ theo thêi gian cã thëng.
_Tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n lµ sè tiÒn l¬ng nhËn ®îc cña mçi ngêi
c«ng nh©n do møc ®é cÊp bËc cao hay thÊp vµ thêi gian thùc tÕ lµm viÖc
nhiÒu hay Ýt quyÕt ®Þnh . Çch tÝnh tr¶ l¬ng theo h×nh thøc nµy cã thÓ
tÝnh theo th¸ng, tuÇn, ngµy, giê
L¬ng th¸ng: tÝnh theo møc l¬ng cÊp bËc th¸ng
L¬ng ngµy : tÝnh theo møc l¬ng cÊp bËc ngµy vµ sè ngµy lµm viÖc
thùc tÕ trong th¸ng
L¬ng giê: tÝnh theo møc l¬ng cÊp bËc giê vµ sè giê lµm viÖc.
_Tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng: lµ sù kÕt hîp gi÷a chÕ ®é tr¶ l¬ng
theo thêi gian ®¬n gi¶n víi tiÒn thëng, khi ®¹t ®îc nh÷ng chØ tiªu vÒ sè lîng
hoÆc chÊt lîng ®· quy ®Þnh.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chñ yÕu ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n phô
lµm c«ng viÖc phôc vô nh c«ng nh©n söa ch÷a, ®iÒu chØnh thiÕt
bÞ...Ngoµi ra,cßn ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n chÝnh lµm nh÷ng kh©u
s¶n xuÊt cã tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ cao, tù ®éng ho¸ hoÆc nh÷ng kh©u s¶n
14
xuÊt cã tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ cao, tù ®éng ho¸ hoÆc nh÷ng c«ng viÖc tuyÖt
®èi ph¶i ®¶m b¶o chÊt lîng
TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n ®îc tÝnh b»ng çch lÊy l¬ng tr¶ theo thêi gian
®¬n gi¶n nh©n víi thêi gian lµm viÖc thùc tÕ, sau ®ã céng víi tiÒn thëng
L¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n, trong chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy kh«ng phô
thuéc vµo tr×nh ®é thµnh th¹o vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ mµ cßn g¾n
chÆt víi thµnh tÝch c«ng t¸c cña tõng ngêi th«ng qua çc chØ tiªu xÐt thëng
®· ®¹t ®îc. V× vËy, nã khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn tr¸ch
nhiÖm vµ kÕt qu¶ c«ng t¸c cña m×nh .
4.2Quü tiÒn l¬ng
Quü tiÒn l¬ng lµ tÊt c¶ çc kho¶n tiÒn mµ doanh nghiÖp dïng ®Ó tr¶
cho ngêi lao ®éng theo kÕt qu¶ lao ®éng cña hä díi çc h×nh thøc, çc chÕ
®é tiÒn l¬ng vµ chÕ ®é phô cÊp l¬ng hiÖn hµnh .
Cã nhiÒu tiªu thøc ph©n lo¹i quü tiÒn l¬ng.
C¨n cø theo h×nh thøc vµ chÕ ®é tr¶ l¬ng ph©n thµnh :
_Quü l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm, gåm çc chÕ ®é: l¬ng s¶n phÈm kh«ng
h¹n chÕ, l¬ng s¶n phÈm luü tiÕn, l¬ng s¶n phÈm cã thëng, l¬ng tr¶ theo s¶n
phÈm cuèi cïng.L¬ng tr¶ theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng tiªn tiÕn nhÊt
hiÖn nay.
_Quü l¬ng tr¶ theo thêi gian, gåm 2 chÕ ®é: l¬ng thêi gian gi¶n ®¬n vµ
l¬ng thêi gian cã thëng.
C¨n cø theo lo¹i lao ®éng, tæng quü l¬ng ®îc ph©n thµnh
_Quü l¬ng cña lao ®éng lµm c«ng ¨n l¬ng lµ çc kho¶n tiÒn l¬ng tr¶ cho
c«ng nh©n s¶n xuÊt, häc nghÒ, çn bé kü thuËt, çn bé qu¶n lý kinh tÕ, çn
bé qu¶n lý hµnh chÝnh, çc nh©n viªn gi¸m s¸t, b¶o vÖ, thu mua nguyªn, vËt
liÖu,...
_Quü l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt lµ çc kho¶n tiÒn tr¶ cho c«ng nh©n
s¶n xuÊt vµ sè häc nghÒ ®îc doanh nghiÖp tr¶ c«ng.
C¨n cø theo çc ®é dµi thêi gian lµm viÖc kh¸c nhau trong kú nghiªn cøu:
15
_Tæng quü l¬ng giê lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho tæng sè giê-ngêi thùc tÕ lµm
viÖc( trong vµ ngoµi chÕ ®é lao ®éng ) kÌm theo çc kho¶n tiÒn thëng g¾n
liÒn víi tiÒn l¬ng giê nh thëng t¨ng n¨ng suÊt, thëng tiÕt kiÖm nguyªn, vËt
liÖu, thëng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm...
_Tæng quü l¬ng ngµy lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho tæng sè ngµy-ngêi thùc tÕ
lµm viÖc, kÌm theo çc kho¶n phô cÊp trong ph¹m vi ngµy lµm viÖc nh tiÒn
tr¶ cho thêi gian ngõng viÖc trong ca kh«ng ph¶i lçi do ngêi c«ng nh©n, tiÒn
tr¶ cho phÕ phÈm trong møc quy ®Þnh...
_Tæng quü l¬ng th¸ng( hay quÝ, n¨m) lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho c«ng nh©n
s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp trong th¸ng( hay quÝ, n¨m ), bao gåm tiÒn l¬ng
ngµy vµ çc kho¶n phô cÊp kh¸c trong th¸ng nh tiÒn tr¶ cho c«ng nh©n trong
thêi gian nghØ phÐp n¨m, phô cÊp th©m niªn, phô cÊp chøc vô...
III. Mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ tiÒn l¬ng
Lao ®éng vµ tiÒn l¬ng lu«n lu«n cã mèi quan hÖ mËt thiÕt chÆt chÏ víi
nhau vµ kh«ng thÓ t¸ch rêi. §©y lµ mèi quan hÖ nh©n qu¶, lao ®éng lµ
nguyªn nh©n vµ tiÒn lu¬ng lµ kÕt qu¶.
C«ng t¸c lao ®éng tiÒn l¬ng gi÷ vai trß quan träng trong tæ chøc qu¶n lý
s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung . Nã g¾n liÒn víi lîi Ých vµ t¸c ®éng thêng
xuyªn ®Õn yÕu tè con ngêi, bëi vËy nÕu lµm tèt c«ng t¸c nµy th× hiÖu s¶n
xuÊt kinh doanh sÏ tèt h¬n . §Ó lµm tèt c«ng t¸c lao ®éng tiÒn l¬ng th× ph¶i
gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ tiÒn l¬ng .
TiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng , tiÒn l¬ng dïng bï ®¾p søc lao
®éng ®· mÊt vµ nu«i sèng gia ®×nh ngêi lao ®éng . TiÒn l¬ng nhËn ®îc
tho¶ ®¸ng sÏ lµ ®éng lùc kÝch thÝch n¨ng lùc s¸ng t¹o ®Ó lµm t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng . MÆt kh¸c, khi n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng dÉn ®Õn lîi nhuËn
doanh nghiÖp t¨ng, do ®ã nguån phóc lîi cña doanh nghiÖp mµ ngêi lao
®éng nhËn ®îc còng t¨ng lªn , nã lµ phÇn bæ xung thªm cho tiÒn l¬ng lµm
t¨ng thu nhËp vµ lîi Ých cña ngêi lao ®éng .
16
§Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ tiÒn l¬ng th× ph¶i ®¶m
b¶o çc yªu cÇu sau :
-Møc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ph¶i t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l-
¬ng b×nh qu©n.
-§¶m b¶o tiÒn l¬ng chi tr¶ khi sö dông lao ®éng ph¶i t¨ng lín h¬n hoÆc
b»ng tiÒn l¬ng tèi thiÓu
-§¶m b¶o quü tiÒn l¬ng kÕ ho¹ch ph¶i n»m trong kh¶ n¨ng chi tr¶ cña
nguån tiÒn l¬ng
-Nguån lao ®éng sö dông ph¶i c©n ®èi víi nguån kh¶ n¨ng chØ tr¶ cña
quü tiÒn l¬ng .
Ch¬ng II: Ph©n tÝch thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp
I.HÖ thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng
1.Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ
tiÒn l¬ng
17
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp,
çc mèi quan hÖ x· héi vµ sù rµng buéc gi÷a çc bªn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh bÞ xo¸ nhoµ, tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp ho¹t ®éng lµ
hoµn thµnh çc chØ tiªu ph¸p lÖnh do nhµ níc giao. Do vËy, c¹nh tranh gi÷a
çc doanh nghiÖp hÇu nh kh«ng tån t¹i, kh«ng thóc ®Èy ®ùoc doanh nghiÖp
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh .
Cïng víi sù më cña nÒn kinh tÕ lµ sù thay ®æi lín lao trong t duy kinh tÕ
cña nhµ níc, mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã ®iÒu kiÖn tham gia vµo çc
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Hä ho¹t ®éng víi ph¬ng thøc tù chñ vÒ tµi
chÝnhvµ tù thùc hiÖn h¹ch to¸n thu chi .Do ®ã, hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸
cò kh«ng cßn hîp lý, ®ßi hái ph¶i thay ®æi trong hÖ thèng chØ tiªu nãi riªng.
Trong khi ®ã vÊn ®Ò lao ®éng vµ tiÒn l¬ng l¹i cã ¶nh hëng lín ®Õn hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp , v× vËy viÖc x©y dùng mét hÖ
thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng lµ cÇn thiÕt .
ViÖc x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng lµ mét
nhiÖm vô rÊt quan träng cña ho¹t ®éng nghiªn cøu thèng kª. ViÖc ph©n tÝch
vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh sö dông lao ®éng vµ tiÒn l¬ng kh«ng thÓ chØ dùa
vµo mét hoÆc mét sè chØ tiªu mµ cÇn ph¶i dùa vµo mét hÖ thèng chØ
tiªu.HÖ thèng chØ tiªu lµ mét tËp hîp çc chØ tiªu cã quan hÖ mËt thiÕt víi
nhau, bæ xung cho nhau. Th«ng qua hÖ thèng chØ tiªu míi ph¶n ¸nh ®îc toµn
diÖn çc khÝa c¹nh, çc mÆt c¬ b¶n cña t×nh h×nh sö dông lao ®éng vµ
tiÒn l¬ng , trªn c¬ së ®ã rót ra mét sè kÕt luËn vÒ ph¬ng ph¸p sö dông lao
®éng vµ ph©n phèi tiªn l¬ng hiÖn nay .
2.Nguyªn t¾c x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l-
¬ng .
_HÖ thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng ph¶i phôc vô ®óng
môc ®Ých nghiªn cøu
18
_§èi víi çc hiÖn tîng phøc t¹p, nhÊt lµ çc hiÖn tîng trõu tîng, sè lîng
chØ tiªu cÇn nhiÒu h¬n so víi çc hiÖn tîng ®¬n gi¶n .
_§Ó thùc hiÖn thu nhËp th«ng tin, chØ cÇn ®iÒu tra çc chØ tiªu s½n cã
ë c¬ së, nhng cÇn h×nh dung tríc sè chØ tiªu sÏ ph¶i tÝnh to¸n nh»m phôc vô
cho viÖc ¸p dông çc ph¬ng ph¸p ph©n tÝch , dù ®o¸n ë çc bíc sau.
_§Ó tiÕt kiÖm chi phÝ, kh«ng ®Ó mét chØ tiªu thõa nµo trong hÖ thèng
.
3.HÖ thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp .
3.1.Nhãm I:Çc chØ tiªu ph¶n ¸nh lao ®éng
3.1.1.ChØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« lao ®éng cña doanh nghiÖp
Sè lîng lao ®éng cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng ngêi lao ®éng ®· ®îc ghi tªn
vµo danh s¸ch lao ®éng cña doanh nghiÖp, do doanh nghiÖp trùc tiÕp qu¶n
lý sö dông søc lao ®éng vµ tr¶ l¬ng.
Ký hiÖu : Sè lîng lao ®éng : L
Sè lîng lao ®éng cã trong danh s¸ch vµ sè lîng lao ®éng lµm c«ng ¨n l-
¬ng cña doanh nghiÖp ®îc thèng kª theo sè thêi ®iÓm vµ sè b×nh qu©n
- Sè lîng c«ng nh©n thêi ®iÓm : lµ sè c«ng nh©n viªn ghi trong
danh s¸ch lao ®éng cña doanh nghiÖp mét ngµy nµo ®ã thuéc kú
b¸o ço
- Sè lîng lao ®éng b×nh qu©n : lµ sè lîng c«ng nh©n viªn trong
danh s¸ch doanh nghiÖp ®¹i diÖn cho c¶ kú b¸o ço
L
 L (1)
i
hoÆc L
 L n (2)
i i
n n i
Trong ®ã : L: Sè lîng lao ®éng b×nh qu©n;

Li : Sè lîng lao ®éng cã trong ngµy i cña kú nghiªn cøu ( i= 1, n ).
Nh÷ng ngµy nghØ lÔ, nghØ thø b¶y vµ chñ nhËt th× lÊy sè lîng lao ®éng cã
ë ngµy liÒn tríc ®ã;
n : Sè ngµy theo lÞch cña kú nghiªn cøu;
n i : TÇn sè cña L i trong kú nghiªn cøu;
19
 n : Tæng çc tÇn sè ( víi  n =n).
i i
Trêng hîp kh«ng cã ®ñ tµi liÖu vÒ sè lîng lao ®éng cña tÊt c¶ çc ngµy
trong kú nghiªn cøu, sè lîng lao®éng cã b×nh qu©n ®îc tÝnh b»ng ph¬ng
ph¸p b×nh qu©n theo thø tù thêi gian tõ çc sè lîng lao ®éng cã ë cïng mét sè
thêi ®iÓm trong kú nghiªn cøu. NÕu çc kho¶ng çch thêi gian b»ng nhau, sè
lîng lao ®éng b×nh qu©n ®îc tÝnh theo c«ng thøc :
L1 L
 L2  ...  Ln1  n
L 2 2
n 1
Trong ®ã L i : Sè lîng lao ®éng cã ë thêi ®iÓm i trong kú nghiªn cøu ( i= 1, n
);
n : Tæng sè thêi ®iÓm thèng kª
NÕu kho¶ng çch thêi gian kh«ng b»ng nhau, sè lîng lao ®éng b×nh
qu©n ®îc tÝnh theo c«ng thøc (2), kho¶ng çch thêi gian b»ng nhau ®îc tÝnh
theo c«ng thøc (1).
ChØ tiªu ph¶n ¸nh biÕn ®éng sè lîng lao ®éng trong kú nghiªn cøu cña
doanh nghiÖp: nghiªn cøu biÕn ®éng sè lîng lao ®éng trong kú nghiªn cøu
vÒ thùc chÊt lµ nghiªn cøu t×nh h×nh t¨ng ( gi¶m) lao ®éng. Né dung nghiªn
cøu nµy cã thÓ tiÕn hµnh ®èi víi lao ®éng cã trong danh s¸ch hoÆc còng cã
thÓ chØ tiÕn hµnh ®èi víi bé phËn lao ®éng lµm c«ng ¨n l¬ng, bëi v× sù
biÕn ®éng cña bé phËn lao ®éng nµy g¾n liÕn víi viÖc më réng hoÆc thu
hÑp qui m« s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Sè lîng lao ®éng t¨ng trong kú
Tû lÖ biÕn ®éng t¨ng = x 100
lao ®éng Sè lîng lao ®éng cã ë cuèi kú
Sè lîng lao ®éng gi¶m trong kú

Tû lÖ biÕn ®éng gi¶m = x 100
20
lao ®éng Sè lîng lao ®éng cã ®Çu kú
3.1.2.ChØ tiªu ph¶n ¸nh c¬ cÊu lao ®éng cña doanh nghiÖp
+Theo chøc n¨ng
_Lao ®éng trùc tiÕp : c«ng nh©n, häc nghÒ
C«ng nh©n lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp s¶n xuÊt hoÆc tham gia trùc tiÕp
vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.Tuú theo vai trß toµn bé c«ng nh©n ®îc
chia thµnh c«ng nh©n chÝnh vµ c«ng nh©n phô .
Häc nghÒ lµ nh÷ng ngêi häc kü thuËt s¶n xuÊt díi sù híng dÉn cña c«ng
nh©n lµnh nghÒ. Lao ®éng cña hä còng gãp phÇn trùc tiÕp vµo viÖc t¹o ra
s¶n phÈm cña ®¬n vÞ.
_Lao ®éng gi¸n tiÕp: çn bé qu¶n lý, çn bé chuyªn m«n nghiÖp vô
Nh©n viªn kü thuËt lµ nh÷ng ngêi tæ chøc qu¶n lý chØ ®¹o kü thuËt s¶n
xuÊt, kiÓm tra kü thuËt µ kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm, ®îc tr¶ l¬ng theo
thang l¬ng kü thuËt.
Nh©n viªn qu¶n lý kinh tÕ lµ nh÷ng ngêi l·nh ®¹o chØ ®¹o s¶n xuÊt
kinh doanh hoÆc lµm c«ng t¸c nghiÖp vô nh thèng kª, kÕ ho¹ch, lao ®éng
tiÒn l¬ng…
Nh©n viªn qu¶n lý hµnh chÝnh lµ nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c tæ chøc,
hµnh chÝnh, qu¶n trÞ, v¨n th, ®¸nh m¸y, l¸i xe con , b¶o vÖ, t¹p vô …
+Theo giíi tÝnh
C¬ cÊu lao ®éng theo giíi tÝnh cho phÐp ®¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt
xÐt tõ nguån nh©n lùc, ®µo t¹o vµ bè trÝ lao ®éng cho phï hîp víi ®Æc
®iÓm tõng giíi
+Theo ®é tuæi
C¬ cÊu lao ®éng theo ®é tuæi cho phÐp ®¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt xÐt
tõ nguån nh©n lùc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i lao ®éng. Ngêi ta thêng kÕt hîp cat
chØ tiªu c¬ cÊu lao ®éng theo giíi tÝnh vµ theo ®é tuæi thµnh c¬ cÊu tuæi
giíi cña lao ®éng.
+Theo bËc thî
21
Trong s¶n xuÊt, kinh doanh nÕu doanh nghiÖp bè trÝ lao ®éng ®¶m
nhËn çc kh©u c«ng viÖc cã tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é thµnh th¹o ®¸p
øng ®îc yªu cÇu kü thuËt cña c«ng viÖc sÏ t¹o c¬ së cho t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng. V× vËy, cÇn ph¶i ®Þnh kú thèng kª chÊt lîng lao ®éng, ®Æc biÖt lµ
cña bé phËn lao ®éng lµm c«ng ¨n l¬ng theo çc tiªu thøc chÊt lîng c¬ b¶n.
_C¬ cÊu lao ®éng theo tiªu thøc chÊt lîng i ( k Li )
Li
k Li 
 Li
Trong ®ã:
L i : Sè lîng lao ®éng ®¹t tiªu thøc chÊt lîng i ;
 L : Tæng sè lao ®éng tham gia tÝnh c¬ cÊu ( i= 1, n )
i
Tiªu thøc chÊt lîng i cña lao ®éng cã thÓ lµ tr×nh ®é häc vÊn, tr×nh ®é
chuyªn m«n, bËc thî, th©m niªn nghÒv.v... ChØ tiªu cã thÓ tÝnh cho sè lîng
lao ®éng cã trong danh s¸ch, lao ®éng lµm c«ng ¨n l¬ng vµ çc bé phËn cña
nã.Mçi tiªu thøc chÊt lîng tham gia tÝnh c¬ cÊu cho th«ng tin vÒ chÊt lîng
tõng lo¹i lao ®éng cña doanh nghiÖp xÐt theo tiªu thøc ®ã . So s¸nh víi c¬
cÊu chÊt lîng theo yªu cÇu ®Ó cã kÕ ho¹ch hoµn chØnh ( bæ sung hay
gi¶m ) nh»m ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ chÊt lîng lao ®éng cña s¶n phÈm vµ
c«ng viÖc
_Th©m niªn nghÒ b×nh qu©n ( TN )
TN 
N L i i
L i
Trong ®ã: N i : Møc th©m niªn c«ng t¸c thø i cña lao ®éng (i= 1, n );
L i : Sè lao ®éng cã møc th©m niªn N i
 L : Tæng sè lao ®éng tham gia tÝnh th©m niªn nghÒ
i
Th©m niªn nghÒ cã thÓ tÝnh cho tõng bé phËn thuéc lao ®éng lµm
c«ng ¨n l¬ng. Th©m niªn nghÒ b×nh qu©n cña tõng bé phËn lao ®éng t¨ng
lªn ph¶n ¸nh tr×nh ®é chuyªn m«n vµ tr×nh ®é thµnh th¹o t¨ng lªn. Nhng
22
®ång thêi tuæi ®êi cña lao ®éng còng t¨ng lªn. V× v©y, chØ tiªu chØ cã
hiÖu qu¶ quan s¸t ë mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh.
_BËc thî b×nh qu©n ( BT )
BT 
B L
i i
L i
Trong ®ã : B i : BËc thî thø i ( i= 1, k );

L i : Sè lao ®éng øng víi bËc B i
 L : Tæng sè lao ®éng tham gia tÝnh bËc thî b×nh qu©n
i
BËc thî b×nh qu©n cã thÓ tÝnh cho mét tæ lao ®éng, mét ph©n xëng,
mét ngµnh thî cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. ChØ tiªu còng cã thÓ ¸p dông tÝnh
cho çc bé phËn lao ®éng qu¶n lý, lao ®éng kü thuËt...thuéc lùc lîng lao
®éng lµm c«ng ¨n l¬ng cña doanh nghiÖp .BËc thî b×nh qu©n ph¶n ¸nh
tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt vµ tay nghÒ cña lao ®éng t¹i thêi ®iÓm
nghiªn cøu.
_HÖ sè ®¶m nhiÖm c«ng viÖc cña lao ®éng (H dcvi )
BËc c«ng viÖc thø i theo yªu cÇu
H dcvi =
BËc thî b×nh qu©n thùc tÕ lµm c«ng viÖc i
TrÞ sè cña chØ tiªu tÝnh ®îc ph¶n ¸nh møc ®é ®¶m b¶o c«ng viÖc cña
lao ®éng trong doanh nghiÖp. Ph¹m vi quan s¸t møc ®é ®¶m nhiÖm c«ng
viÖc cña lao ®éng t¬ng tù nh ph¹m vi quan s¸t bËc thî b×nh qu©n. NÕu H
dcvi >1: bé phËn lao ®éng ®¶m nhiÖm c«ng viÖc víi yªu cÇu lín h¬n kh¶
n¨ng, t×nh h×nh sö dông lao ®éng cña doanh nghiÖp cha ®ång bé víi yªu cÇu
cña c«ng viÖc, chÊt lîng s¶n phÈm sÏ gi¶m vµ tæn thÊt trong s¶n xuÊt , kinh
doanh sÏ t¨ng.
+Theo tr×nh ®é v¨n ho¸ : c¬ cÊu lao ®éng theo tr×nh ®é v¨n ho¸ ®îc dïng
®Ó nghiªn cøu n¨ng lùc s¶n xuÊt .
23
3.1.3.Çc chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh sö dông lao ®éng cña doanh nghiÖp
a.Çc chØ tiªu thèng kª t×nh h×nh sö dông sè lîng lao ®éng
T¹i çc thêi ®iÓm thèng kª ngêi qu¶n lý vµ sö dông lao ®éng thêng cÇn
çc th«ng tin: sè lîng lao ®éng cã mÆt ë n¬i lµm viÖc, sè lîng lao ®éng
v¾ng mÆt v× çc nguyªn nh©n, sè lîng lao ®éng ®· ®îc giao viÖc vµ sè lîng
lao ®éng cha ®îc giao viÖc . Mèi quan hÖ gi÷a çc chØ tiªu trªn cã thÓ ®îc
m« t¶ b»ng s¬ ®å sau :
Sè lîng lao ®éng hiÖn cã

Sè lîng lao ®éng cã mÆt Sè lîng lao ®éng
v¾ng mÆt
Sè lao ®éng Sè lîng lao ®éng cha
®îc giao viÖc ®îc giao viÖc
Çc chØ tiªu trªn ®îc theo dâi ®ång bé ë tÊt c¶ çc bé phËn trong doanh
nghiÖp phôc vô cho c«ng t¸c tæ chøc vµ ®iÒu ®éng lao ®éng hµng ngµy.
_HÖ sè cã mÆt cña lao ®éng ( H 1 )
Sè lao ®éng cã mÆt b×nh qu©n trong kú
H1 =
Sè lao ®éng cã b×nh qu©n trong kú
_HÖ sè v¾ng mÆt cña lao ®éng ( H’ 1 )
H’ 1 = 1- H 1
_HÖ sè lao ®éng ®îc giao viªc ( H 2 )
Sè lao ®éng ®îc giao viÖc tÝnh BQ trong kú
H2 =
S è lao ®éng cã mÆt b×nh qu©n trong kú
_HÖ sè lao ®éng cha ®îc giao viÖc ( H’ 2 )
H’ 2 =1- H 2
b.Çc chØ tiªu thèng kª thêi gian lao ®éng trong doanh nghiÖp
24
QuÜ thêi gian lµm viÖc cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp ®-
îc tÝnh theo hai lo¹i ®¬n vÞ : ngµy-ngêi vµ giê-ngêi.
+ QuÜ thêi gian lµm viÖc theo ngµy-ngêi
_Tæng sè ngµy-ngêi theo lÞch lµ toµn bé sè ngµy-ngêi tÝnh theo ngµy
lÞch cña kú nghiªn cøu.
_Tæng sè ngµy-ngêi theo chÕ ®é lao ®éng lµ tæng sè ngµy-ngêi Nhµ n-
íc quy ®Þnh ngêi lao ®éng ph¶i lµm viÖc trong kú nghiªn cøu.
_Tæng sè ngµy ngêi nghØ lÔ, nghØ thø b¶y, chñ nhËt b»ng (=) Sè lao
®éng cã b×nh qu©n nh©n víi (x) Sè ngµy nghØ lÔ, thø b¶y, chñ nhËt cña kú
nghiªn cøu.
_Tæng sè ngµy-ngêi cã thÓ sö dông cao nhÊt vµo s¶n xuÊt, kinh doanh
lµ quü thêi gian tÝnh theo ngµy-ngêi doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng tèi ®a
vµo s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú.
_Sè ngµy-ngêi nghØ phÐp n¨m b»ng (= ) Sè lao ®éng cã b×nh qu©n
nh©n víi (x) Sè ngµy nghØ phÐp theo chÕ ®é quy ®Þnh dµnh cho mét lao
®éng trong danh s¸ch.
_Sè ngµy-ngêi v¾ng mÆt lµ toµn bé sè ngµy-ngêi lao ®éng kh«ng cã
mÆt ë n¬i lµm viÖc v× çc lÝ do nh èm ®au, sinh ®Î, ®i häc, héi häp hoÆc
nghØ kh«ng lÝ do
_Tæng sè ngµy-ngêi cã mÆt theo chÕ ®é lao ®éng lµ tæng sè ngµy-ngêi
lao ®éng cã mÆt t¹i n¬i lµm viÖc ®Ó nhËn nhiÖm vô s¶n xuÊt.
_Sè ngµy-ngêi ngõng viÖc lµ toµn bé sè ngµy-ngêi lao ®éng cã mÆt t¹i
n¬i lµm viÖc nhng kh«ng ®îc giao viÖc do lçi t¹i doanh nghiÖp.
_Tæng sè ngµy-ngêi lµm viÖc theo chÕ ®é lao ®éng lµ tæng sè ngµy-
ngêi lao ®éng thùc tÕ lµm viÖc trong tæng sè ngµy-ngêi cã mÆt theo chÕ
®é lao ®éng.
_Tæng sè ngµy-ngêi thùc tÕ lµm viÖc b»ng( =) Tæng sè ngµy-ngêi lµm
viÖc theo chÕ ®é lao ®éng céng víi (+)Sè ngµy-ngêi lµm thªm ngoµi chÕ
25
®é lao ®éng.ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh toµn bé thêi gian lao ®éng tÝnh b»ng
ngµy-ngêi ®· thùc tÕ ®îc sö dông vµo s¶n xuÊt, kinh doanh .
+QuÜ thêi gian tÝnh theogiê-ngêi
_Tæng sè giê-ngêi theo chÕ ®é lao ®éng lµ toµn bé sè giê-ngêi mµ chÕ
®é qui ®Þnh ngêi lao ®éng ph¶i lµm viÖc trong kú nghiªn cøu.HiÖn nay
ViÖt Nam th«ng thêng sè giê-ngêi chÕ ®é cña 1 ngµy lµm viÖc lµ 8 giê.
_Sè giê-ngêi ngõng viÖc trong ca lµ toµn bé sè giê-ngêi kh«ng ®ùoc lµm
viÖc trong ca do lçi t¹i doanh nghiÖp hoÆc do lçi t¹i ngêi lao ®éng.
_Tæng sè giê-ngêi lµm viÖc theo chÕ ®é lao ®éng lµ toµn bé sè giê-ng-
êi lao ®éng ®· thùc tÕ lµm viÖc trong nh÷ng ngµy lµm viÖc thùc tÕ cña kú
nghiªn cøu.
_Tæng sè giê-ngêi thùc tÕ lµm viÖc b»ng ( =) Tæng sè giê-ngêi lµm
viÖc theo chÕ ®é lao ®éng céng víi (+) Sè giê-ngêi lµm thªm ngoµi chÕ ®é
lao ®éng. ChØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé khèi lîng thêi gian lao ®éng tÝnh b»ng
giê-ngêi trong vµ ngoµi chÕ ®é lao ®éng ®· ®îc sö dông vµo s¶n xuÊt kinh
doanh.
HÖ sè cã mÆt cña cña lao ®éng (H 1 )

Tæng sè ngµy-ngêi cã mÆt
H1 =
Tæng sè ngµy-ngêi cã thÓ sö dông cao nhÊt
HÖ sè v¾ng mÆt cña lao ®éng (H’ 1 )

H’ 1 = 1- H 1
HÖ sè sö dông quÜ thêi gian cã mÆt cña lao ®éng ( H 2 )
Tæng sè ngµy-ngêi lµm viÖc theo chÕ ®é lao ®éng
H2 =
Tæng sè ngµy-ngêi cã mÆt
HÖ sè ngõng viÖc cña lao ®éng ( H’ 2 )
H’ 2 = 1- H 2
HÖ sè sö dông quÜ thêi gian cã thÓ sö dông cao nhÊt cña lao ®éng (H 3
)
H3=
26
Tæng sè ngµy-ngêi cã thÓ sö dông cao nhÊt
HÖ sè sö dông quÜ thêi gian theo lÞch cña lao ®éng(H 4 )
Tæng sè ngµy-ngêi thùc tÕ lµm viÖc
H4 =
Tæng sè ngµy-ngêi theo lÞch
HÖ sè lµm thªm ngµy ( thªm ca) (H 5 )
Sè ngµy-ngêi lµm thªm ngoµi chÕ ®é lao ®éng
H5 =
HÖ sè lµm thªm giê (H 6 )

Sè giê-ngêi lµm thªm ngoµi chÕ ®é lao ®éng
H6 =
Tæng sègiê-ngêi lµm viÖc theo chÕ ®é lao ®éng
§é dµi b×nh qu©n ngµy lµm viÖc thùc tÕ ( d )
Tæng sè giê-ngêi thùc tÕ lµm viÖc (GN)
d =
Tæng sè ngµy-ngêi thùc tÕ lµm viÖc (NN)
Sè ngµy thùc tÕ lµm viÖc b×nh qu©n 1 lao ®éng ( N )
NN
N 
L
3.1.4. Çc chØ tiªu vÒ møc n¨ng suÊt lao ®éng

N¨ng suÊt lao ®éng (NSL§) lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ hay møc hiÖu
qu¶ cña lao ®éng. Møc NSL§ ®îc x¸c ®Þnh b»ng sè lîng ( hay gi¸ trÞ ) s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra trong mét ®¬n vÞ lao ®éng hao phÝ.
Q
WL=
L'
Q: kÕt qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh .

L’: sè lao ®éng hao phÝ ®Ó t¹o ra Q
WL: n¨ng suÊt lao ®éng
Q cã thÓ ®îc tÝnh b¼ng s¶n phÈm hiÖn vËt, s¶n phÈm qui chuÈn vµ cã
thÓ tÝnh b»ng tiÒn tÖ ( GO,VA,NVA,DT,DT’). Cßn L’ cã thÓ ®îc tÝnh
b»ng sè ngêi, sè ngµy-ngêi vµ giê-ngêi thùc tÕ lµm viÖc ®Ó t¹o ra Q cho nªn
cø øng víi mçi biÓu hiÖn cô thÓ cña Q vµ L’ sÏ x¸c ®Þnh ®îc mét møc
NSL§ thuËn vµ mét møc NSL§ nghÞch
27
_NÕu L’ tÝnh b»ng sè lao ®éng b×nh qu©n trong kú ( L ), ta cã møc
n¨ng suÊt b×nh qu©n mét lao ®éng ( WL )
Q
WL 
L
_NÕu L’ tÝnh b»ng tæng sè ngµy-ngêi thùc tÕ lµm viÖc trong kú ( NN)
ta sÏ cã møc NSLD b×nh qu©n mét ngµy ngêi lµm viÖc ( W n )
Q
Wn 
NN
_NÕu L’ tÝnh b»ng tæng sè giê-ngêi thùc tÕ lµm viÖc trong kú ( GN) ta
sÏ cã møc NSL§ b×nh qu©n mét giê-ngêi lµm viÖc ( W g )
Q
Wg 
GN
Møc n¨ng suÊt b×nh qu©n 1 lao ®éng cña mét tæng thÓ bao gåm nhiÒu
bé phËn cïng tham gia s¶n xuÊt, kinh doanh . Møc NSL§ b×nh qu©n cña
tæng thÓ ( ký hiÖu W ) ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc
Q
W =
L
W L
L
Do Q= W L L cho nªn W =
L
Hay : W = W L k
Trong ®ã :
WL: Møc NSL§ cña tõng bé phËn trong tæng thÓ
k L  L - kÕt cÊu ( hay tû träng) lao ®éng cña tõng bé phËn trong
tæng sè lao ®éng cña tæng thÓ .
3.2.Nhãm II : Çc chØ tiªu ph¶n ¸nh tiÒn l¬ng
3.2.1.Çc chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh tiÒn l¬ng cña lao ®éng trong doanh
nghiÖp
a.Tæng quü l¬ng
Tæng quü l¬ng cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh lµ tÊt c¶
çc kho¶n tiÒn mµ doanh nghiÖp dïng ®Ó tr¶ cho ngêi lao ®éng theo kÕt
28
qu¶ lao ®éng cña hä díi çc h×nh thøc, çc chÕ ®é tiÒn l¬ng vµ chÕ ®é phô
cÊp l¬ng hiÖn hµnh .
Tæng møc tiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè quan träng cña gi¸ thµnh, muèn tÝnh
gi¸ thµnh mét çch chÝnh x¸c th× ph¶i tÝnh ®óng tæng møc tiÒn l¬ng.
Dùa vµo çc tiªu thøc mµ ph©n lo¹i quÜ l¬ng thµnh: quÜ l¬ng tr¶ theo
s¶n phÈm vµ quÜ l¬ng tr¶ theo thêi gian; quÜ long cña lao ®éng lµm c«ng
¨n l¬ng vµ quÜ l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt; tæng quÜ l¬ng giê, tæng quÜ
l¬ng ngµy vµ tæng quÜ l¬ng th¸ng .
C¬ cÊu cña quü tiÒn l¬ng bao gåm l¬ng chÝnh ( l¬ng c¬ b¶n) vµ l¬ng
phô . L¬ng chÝnh vµi gåm l¬ng trùc tiÕp vµ phô cÊp l¬ng.
L¬ng trùc tiÕp Phô cÊp l¬ng
L¬ng chÝnh ( l¬ng c¬ b¶n ) L¬ng phô
Quü tiÒn l¬ng
Trong ®ã ;
_L¬ng trùc tiÕp lµ kho¶n tiÒn l¬ng tr¶ trùc tiÕp cho ngêi lao ®éng theo
chøc vô, theo s¶n phÈm , theo møc kho¸n vµ theo thêi gian
_Phô cÊp l¬ng lµ çc kho¶n phô cÊp lµm ®ªm, thªm giê, trach nhiÖm,
th©m niªn, tiÒn thëng n¨ng suÊt, phô cÊp khu vùc...
_L¬ng phô lµ kho¶n tiÒn nhËn ®îc tõ c«ng t¸c phÝ, nhuËn bót, nghØ
phÐp,...
Mèi quan hÖ gi÷a çc lo¹i quü tiÒn l¬ng giê, ngµy, th¸ng ( quý, n¨m ) ®-
îc m« t¶ b»ng s¬ ®å sau :
Quü tiÒn l¬ng Phô cÊp

trùc tiÕp l¬ng giê
Quü tiÒn l¬ng giê Phô cÊp l¬ng ngµy
Quü tiÒn l¬ng ngµy Phô cÊp l¬ng
th¸ng ( quý, n¨m)
Quü tiÒn l¬ng th¸ng( quý, n¨m )
b.HÖ sè phô cÊp l¬ng
29
HÖ sè phô cÊp l¬ng lµ quan hÖ tû lÖ gi÷a çc lo¹i quü l¬ng ( hoÆc gi÷a
çc møc l¬ng b×nh qu©n theo thêi gian víi nhau ) HÖ sè phô cÊp l¬ng cho
phÐp nghiªn cøu sù b×nh ®¼ng.
Quü tiÒn l¬ng giê ( F g )

HÖ sè phô cÊp l¬ng giê (H fg ) =
Quü tiÒn l¬ng trùc tiÕp
Quü tiÒn l¬ng ngµy ( F n )
HÖ sè phô cÊp l¬ng ngµy ( H fn )=
Quü tiÒn l¬ng giê
Quü tiÒn l¬ng th¸ng ( quý, n¨m ) ( F)
HÖ sè phô cÊp l¬ng th¸ng =
(quý, n¨m ) ( H ft .q .n ) Quü tiÒn l¬ng ngµy
c.Çc chØ tiªu tiÒn l¬ng b×nh qu©n cña doanh nghiÖp
TiÒn l¬ng b×nh qu©n cña lao ®éng ph¶n ¸nh møc tiÒn c«ng nhËn ®îc
tÝnh trªn mét ®¬n vÞ lao ®éng ®· hao phÝ cho s¶n xuÊt, kinh doanh . C«ng
thøc tæng qu¸t tÝnh tiÒn l¬ng b×nh qu©n:
F'
X L' 
L'
X L' : TiÒn l¬ng b×nh qu©n

F’ : Tæng quü l¬ng
L’ : Sè lîng lao ®éng ®· hao phÝ cho s¶n xuÊt kinh doanh
_TiÒn l¬ng b×nh qu©n giê ( X g )
Fg
X g =
GN
F g : Tæng quü l¬ng giê

GN : Tæng sè giê-ngêi thùc tÕ lµm viÖc
_TiÒn l¬ng b×nh qu©n ngµy ( Xn)
30
Fn
Xn=
NN
F n : Tæng qòy l¬ng ngµy

NN :Tæng sè ngµy-ngêi thùc tÕ lµm viÖc
_TiÒn l¬ng b×nh qu©n th¸ng( hay quý, n¨m ) ( X L)

F
XL 
L
F: Tæng quü l¬ng th¸ng ( hay quý, n¨m )

L : Sè lao ®éng cã b×nh qu©n
Trêng hîp mét tæng thÓ bao gåm nhiÒu bé phËn cïng tham gia s¶n xuÊt,
kinh doanh , møc tiÒn l¬ng b×nh qu©n mét c«ng nh©n s¶n xuÊt cña tæng
thÓ ( ký hiÖu X ) ®îc x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc :
X 
F X 
X L
L
; Do F = XLL cho nªn
L L
Hay : X  X L k
Trong ®ã : X L -TiÒn l¬ng b×nh qu©n 1 lao ®éng cña tõng bé phËn
k= L  L -kÕt cÊu lao ®éng cña tõng bé phËn trong tæng sè
lao ®éng cña tæng thÓ .
3.2.2 §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh biÕn ®éng quy m« vµ c¬ cÊu thu nhËp trong
doanh nghiÖp, th«ng qua tÝnh vµ so s¸nh çc chØ tiªu :
_Tæng thu nhËp lÇn ®Çu cña ngêi lao ®éng ( V)
_Tæng thu nhËp lÇn ®Çu cña doanh nghiÖp ( M)
_Gi¸ trÞ gia t¨ng thuÇn ( NVA)
_Tû träng thu nhËp lÇn ®Çu cña lao ®éng trong trong tæng thu nhËp
lÇn ®Çu cña doanh nghiÖp ( V/M)
_Tû träng thu nhËp lÇn ®Çu cña ngêi lao ®éng trong gi¸ trÞ gia t¨ng
thuÇn ( V/NVA)
31
II.Çc ph¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch lao ®éng vµ tiÒn l¬ng.
1.Ph¬ng ph¸p ph©n tæ
Ph©n tæ thèng kª lµ c¨n cø vµo mét hay mét sè tiªu thøc nµo ®ã ®Ó tiÕn
hµnh ph©n chia çc ®¬n vÞ cña hiÖn tîng nghiªn cøu thµnh çc tæ (vµ çc
tiÓu tæ) cã tÝnh chÊt kh¸c nhau .
Ph©n tæ thèng kª gióp hÖ thèng ho¸ mét çch khoa häc çc tµi liÖu thu
thËp ®îc trong ®iÒu tra; gióp ta ph©n chia tæng thÓ phøc t¹p thµnh çc tæ
kh¸c nhau, trong ®ã çc ®¬n vÞ kh¸c tæ th× kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt theo tiªu
thøc dïng lµm c¨n cø ph©n tæ. Th«ng qua tµi liÖu ®· ®îc ph©n tæ cã thÓ
nhËn xÐt kh¸i qu¸t ®Æc trng c¬ b¶n cña hiÖn tîng. Ph©n tæ lµ ph¬ng ph¸p
c¬ b¶n ®Ó tæng hîp thèng kª .
Ph©n tæ còng lµ mét trong çc ph¬ng ph¸p quan träng cña ph©n tÝch
thèng kª , ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn çc ph¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng
kª kh¸c. Bëi v× , chØ sau khi ®· ph©n chia tæng thÓ phøc t¹p thµnh çc tæ cã
tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm kh¸c nhau th× çc chØ tiªu ph©n tÝch kh¸c tÝnh ra
míi cã ý nghÜa.
Lao ®éng vµ tiÒn l¬ng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh giíi tÝnh , tuæi
t¸c , bËc thî, tr×nh ®é, n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.... do vËy
khi ph©n tæ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng theo çc tiªu thøc trªn cã thÓ ph¸t hiÖn
çc nh©n tè ¶nh hëng vµ chiÒu híng t¸c ®éng cña chóng.
Khi ph©n tæ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng theo çc tiªu thøc nh theo kho¶n môc
cho phÐp nh×n nhËn lao ®éng vµ tiÒn l¬ng trªn çc gãc ®é kh¸c nhau tõ ®ã
cã nh÷ng ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ ®Æc trng c¬ b¶n cña chóng .
2.Ph¬ng ph¸p chØ sè
ChØ sè lµ mét sè t¬ng ®èi ®îc biÓu hiÖn b»ng lÇn hoÆc phÇn tr¨m
tÝnh ®îc b»ng çch so s¸nh hai møc ®é cña hiÖn tîng nghiªn cøu
32
Ph¬ng ph¸p chØ sè dïng ®Ó ph©n tÝch mèi liªn hÖ phô thuéc, x¸c ®Þnh
møc ®é biÕn ®éng trong kh«ng gian vµ thêi gian , møc ®é hoµn thµnh kÕ
ho¹ch vµ ph©n tÝch ¶nh hëng cña çc nh©n tè .
Trong thèng kª chØ sè cã t¸c dông :
-Dïng chØ sè ®Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña hiÖn tîng qua thêi gian
gäi lµ chØ sè ph¸t triÓn
-Dïng chØ sè ®Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña hiÖn tîng qua kh«ng gian
gäi lµ chØ sè kh«ng gian
-Dïng chØ sè ®Ó nªu lªn nhiÖm vô kÕ ho¹ch vµ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ
ho¹ch gäi lµ chØ sè kÕ ho¹ch .
-Dïng chØ sè ®Ó ph©n tÝch ¶nh hëng biÕn ®éng cña çc nh©n tè ®èi
víi sù biÕn ®éng cña toµn bé hiÖn tîng.
Ph¬ng ph¸p chØ sè dïng ®Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng theo thêi gian cña
çc chØ tiªu tæng hîp nh : tæng quü l¬ng, tæng thu nhËp,...; nghiªn cøu t×nh
h×nh hoµn thµnh kÕ ho¹ch cña sè lîng lao ®éng , nghiªn cøu biÕn ®éng thêi
gian lao ®éng , n¨ng suÊt lao ®éng, ph©n tÝch biÕn ®éng cña møc l¬ng
b×nh qu©n , çc quü l¬ng .
3.Ph¬ng ph¸p d·y sè thêi gian

Ph¬ng ph¸p d·y sè thêi gian lµ ph¬ng ph¸p t×m quy luËt trong thêi gian .Ph-
¬ng ph¸p nµy cho phÐp t×m quy luËt vÒ xu thÕ, quy luËt thêi vô, x¸c ®Þnh
møc ®é biÕn ®éng vµ dù b¸o thèng kª ng¾n h¹n.
Yªu cÇu c¬ b¶n khi x©y dùng 1 d·y sè thêi gian lµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh
chÊt cã thÓ so s¸nh ®îc gi÷a çc møc ®é trong d·y sè thêi gian, tøc lµ ph¶i
®ång nhÊt vÒ néi dông, ph¬ng ph¸p tÝnh vÒ kh«ng gian vµ thêi gian, ®¬n
vÞ tÝnh .
Dïng ph¬ng ph¸p d·y sè thêi gian ®Ó dù b¸o ng¾n h¹n quy m« vµ c¬
cÊu lao ®éng , ph©n tÝch biÕn ®éng vÒ quy m« vµ c¬ cÊu thêi gian lao
®éng. §Æc ®iÓm cña viÖc vËn dông d·y sè thêi gian theo chØ tiªu quy m«
33
thêi gian lao ®éng lµ ë chç ®©y lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi thêi kú. ViÖc vËn
dông ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp nªu tÝnh quy luËt biÕn ®éng cña c¬ cÊu
thêi gian lao ®éng, møc ®é biÕn ®éng thêi gian lao ®éng, dù b¸o ng¾n h¹n
quy m« thêi gian lao ®éng. Do ®Æc ®iÓm cña chØ tiªu nµy, nªn cã thÓ ¸p
dông ph¬ng ph¸p më réng kho¶ng çch thêi gian ®Ó biÓu hiÖn tÝnh quy
luËt biÕn ®éng cña nã. §Æc ®iÓm cña viÖc vËn dông d·y sè thêi gian theo
chØ tiªu c¬ cÊu thêi gian lao ®éng lµ ë chç ®©y lµ chØ tiªu t¬ng ®èi . ViÖc
vËn dông ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp nªu tÝnh quy luËt biÕn ®éng cña c¬
cÊu thêi gian lao ®éng, møc ®é biÕn ®éng cña c¬ cÊu thêi gian lao ®éng,
dù b¸o ng¾n h¹n c¬ cÊu thêi gian lao ®éng. D·y sè thêi gian cho phÐp biÓu
hiÖn tÝnh quy luËt biÕn ®éng cña n¨ng suÊt lao ®éng , x¸c ®Þnh møc ®é
biÕn ®éng cña n¨ng suÊt lao ®éng .
VËn dông d·y sè thêi gian theo chØ tiªu møc l¬ng vµ møc l¬ng b×nh
qu©n lµ ë chç, ®©y lµ chØ tiªu thêi kú. ViÖc vËn dông cho phÐp nªu tÝnh
quy luËt biÕn ®éng cña møc l¬ng, møc ®é biÕn ®éng cña møc l¬ng, dù b¸o
ng¾n h¹n møc l¬ng vµ møc l¬ng b×nh qu©n .
34
Ch¬ng III-VËn dông mét sè ph¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch t×nh h×nh
lao ®éng vµ tiÒn l¬ng ë Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long thêi kú 1995-2004
I.Kh¸i qu¸t chung vÒ Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long

1.Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
Thêi kú 1955-1957 ®îc coi lµ thêi kú kh«i phôc kinh tÕ . Cuéc sèng
cña nh©n d©n cã biÕt bao nhu cÇu trong ®ã , nhu cÇu vÒ thuèc l¸ lµ
nhu cÇu kh¸ thiÕt yÕu, thêng ngµy .Song trªn thùc tÕ , viÖc trång vµ s¶n
xuÊt thuèc l¸ ë miÒn B¾c chñ yÕu ®îc h×nh thµnh mét çch tù ph¸t, tån
t¹i trong thÓ khÐp kÝn, h¹n hÑp, kh«ng ®ñ cung øng cho nhu cÇu tiªu
thô ngµy cµng gia t¨ng cña nh©n d©n . Mé sè h·ng thuèc l¸ t nh©n l¹i
n¾m quyÒn ®éc quyÒn s¶n xuÊt, kinh doanh tù ý thao tóng thÞ trêng,
g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho ®êi sèng cña nh©n d©n .
Thùc tiÔn ®Æt vÊn ®Ò, Nhµ níc cÇn ph¶i nhanh chãng qu¶n lý
viÖc s¶n xuÊt thuèc l¸ . VÊn ®Ò x©y dùng mét nhµ m¸y s¶n xuÊt thuèc
l¸ cã quy m« ®· trë thµnh mét nhiÖm vô cÊp b¸ch. Ngµy 18 th¸ng 6 n¨m
1956, Côc C«ng nghiÖp nhÑ thuéc Bé C«ng nghiÖp ®· quyÕt ®Þnh
thµng lËp ban chuÈn bÞ s¶n xuÊt thuèc l¸ . Ngay 4-7-1956, Côc C«ng
nghiÖp nhÑ ®Ò nghÞ Bé c«ng nghiÖp xin ®îc kh¾c con dÊu cho mét sè
nhµ m¸y, xÝ nghiÖp trong ®ã cã nhµ m¸y thuèc l¸ Hµ Néi .
Nh÷ng viªn g¹ch ®Çu tiªn ®Ó khai th«ng cho mét nhµ m¸y thuèc l¸
®Çu tiªn ®· ®îc ®Æt xong nhng cßn nhiÒu khã kh¨n . Lùc lîng s¶n xuÊt
35
lóc nµy míi dõng ë con sè 80 ngêi , phÇn lín lµ çn bé , bé ®éi chuyÓn
ngµnh, lÇn ®Çu tiªn lµm quen víi thuèc l¸ .
Ngµy 20-11-1956, Côc c«ng nghiÖp nhÑ chÝnh thøc nhËn ®Þa
®iÓm míi ë Hµ §«ng vµ bµn giao cho ban chuËn bÞ s¶n xuÊt thuèc l¸ .
Ngµy 1-12-1956, Côc c«ng nghiÖp nhÑ chÝnh thøc ra quyÕt ®Þnh
thµnh lËp ban chØ ®¹o s¶n xuÊt gåm çc ®ång chÝ NguyÔn V¨n ¦ëng,
Phan V¨n §iÓm, ¦u V¨n B¸ch . Trªn thùc chÊt, Ban chØ ®¹o s¶n xuÊt ®îc
giao nhiÖm vô qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh nh mét ban gi¸m ®èc, chÞu tr¸ch
nhiÖm tríc Nhµ níc vµ Ph¸p luËt vÒ t×nh h×nh nhµ m¸y
Ngµy 6-1-1957 ®· trë thµnh ngµy lÞch sö cña nhµ m¸y . Nh÷ng bao
thuèc l¸ ®Çu tiªn mang nh·n hiÖu Th¨ng Long ®· xuÊt hiÖn trong niÒm
vui vµ sù xóc ®éng v« bê bÕn cña nh÷ng ngêi chøng kiÕn .
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn :
*Nh÷ng bíc ®i ®Çu tiªn ( 1956-1959)
Trong giai ®o¹n nµy, nhµ m¸y gÆp nhiÒu khã kh¨n cha cã trô së æn
®Þnh ph¶i di chuyÓn liªn tôc, thiÕu çn bé c«ng nh©n viªn, thiÕt bÞ m¸y
mãc cßn th« s¬, l¹c hËu .Nhng vèn truyÒn thèng lao ®éng cÇn cï, anh
dòng cña d©n téc ViÖt Nam trong nh÷ng bíc ®i chËp ch÷ng ®Çu tiªn,
nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long ®· sím kh¼ng ®Þnh ®îc tiÒm n¨ng vµ søc
sèng cña m×nh . Trong 3 n¨m liÒn nhµ m¸y ®Òu hoµn thµnh vît møc kÕ
ho¹ch Nhµ níc giao, nghiªn cøu s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i thuèc l¸ míi , thu
hót kh¸ch hµng vµ nhanh chãng chiÕm lÜnh thÞ trêng néi ®Þa vµ bíc
®Çu x©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi . Th¸ng 7-1957, 555 kiÖn thuèc l¸
Th¨ng Long, Hµ Néi, B«ng lóa ®· theo ®êng liªn vËn Hµ N«i-B¾c
Kinh-Matxcova ra m¾t b¹n bÌ X« ViÕt. Sau ®ã nhµ m¸y chÝnh thøc
xuÊt khÈu sang Liªn X« 4 triÖu bao thuèc vµ më réng sang thÞ trêng
M«ng Cæ, TiÖp Kh¾c, TriÒu Tiªn
*Giai ®o¹n 2 (1969-1986)
36
§¹i héi III ®¶ng Lao ®éng ViÖt Nam ngµy 5-12/9/1960 ®· chØ ra
vÒ mÆt kinh tÕ th× miÒn B¾c ph¶i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ x· héi
chñ nghÜa b»ng çch u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng mét çch hîp
lý, ®ång thêi ra søc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ. §Ó
thùc hiÖn ®óng chñ tr¬ng ®êng lèi §¶ng Nhµ m¸y tiÕp tôc ph¸t triÓn,
®Çu t vµo chiÒu s©u. §©y cã thÓ nãi lµ giai ®o¹n nh¶y vät nhÊt vÒ
chÊt, vît qua mäi thö th¸ch lín lao cña Nhµ m¸y, d©y chuyÒn s¶n xuÊt
®· ®îc c¬ khÝ ho¸ 100% vµ dÇn bæ sung, ®éi ngò çn bé l·nh ®¹o thùc
sù cã tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lý, kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh kh¶ quan
h¬n h¼n so víi giai ®o¹n tríc, cã nhiÒu s¸ng kiÕn ®îc ®a vµo sö dông,
®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña çn bé c«ng nh©n viªn ®îc n©ng cao
lªn ®¸ng kÓ .
*Giai ®o¹n 3( 1986-nay)
C¶ níc bíc vµo thêi kú ®æi míi , nhµ níc tiÕn hµng ®ång bé çc
biÖn ph¸p thóc ®Èy s¶n xuÊt, dÇn lµm quen víi kinh tÕ thÞ trêng cã sù
c¹nh tranh gay g¾t. Nhµ m¸y bíc vµo giai ®o¹n míi hÕt søc khã kh¨n t-
ëng chõng khã vù¬t qua næi, s¶n lîng s¶n phÈm gi¶m tõ 225 triÖu bao
n¨m 1986 xuèng 183,5 triªu bao n¨m 1987 vµ ®Õn n¨m 1988 chØ cßn
126 triÖu bao kÐm chÊt lîng...
Víi truyÒn thèng vµ kinh nghiÖm quý b¸u cña m×nh , Nhµ m¸y ®·
nç lùc kh¼ng ®Þnh søc sèng vµo nh÷ng bíc tiÕn vøng vµng cña m×nh .
Sù nç lùc vît bËc ®· ®a Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long trë thµnh mét
trong nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ trong c¬ chÕ thÞ tr-
êng.HiÖn nay thÞ trêng cña Nhµ m¸y ®· ®îc më réng ra nhiÒu tØnh
trong níc vµ mét phÇn xuÊt khÈu ra níc ngoµi víi kho¶ng 15 lo¹i nh·n
m¸c kh¸c nhau .Hµng n¨m nhµ m¸y tiªu thô kho¶ng trªn 200 triÖu bao
thuèc l¸ víi doanh thu ®¹t h¬n 600 tû ®ång , ®ãng gãp rÊt nhiÒu cho
ng©n s¸ch Nhµ níc.
37
Nhµ m¸y ®· hoµn tÊt hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ISO 9000 .Do ®¹t
®îc nhiÒu thµnh tÝch xuÊt s¾c nªn bèn m¬i b¶y n¨m qua Nhµ m¸y ®·
®îc Nhµ níc khen thëng nh sau :
- 01 Hu©n ch¬ng lao ®éng H¹ng NhÊt
- 08 Hu©n ch¬ng lao ®éng H¹ng Hai vµ H¹ng Ba
- 01 Hu©n ch¬ng chiÕn c«ng H¹ng Ba
- §¶ng bé ®¹t danh hiÖu ®¶ng bé trong s¹ch, v÷ng m¹nh 10 n¨m
liªn tôc ( 1991-2000)
- C«ng ®oµn nhµ m¸y ®îc tÆng thëng Hu©n ch¬ng lao ®éng H¹ng Ba
Víi nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc , Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long
®ang híng tíi t¬ng lai cña thÕ kû míi . SÏ cã nh÷ng bíc tiÕn vît bËc, ®¹t
nhiÒu thµnh qu¶ cao h¬n gãp phÇn vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc .
Trong thêi kú tíi , Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long sÏ ®æi míi c«ng t¸c
qu¶n lý , tiÕp tôc ®Çu t thiÕt bÞ , thay thÕ toµn bé m¸y mãc cò , l¹c hËu
; hiÖn ®¹i ho¸ d©y chuyÒn s¶n xuÊt , thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm ,t×m
híng xuÊt khÈu nguyªn liÖu vµ vµ thuèc l¸ ®iÕu ra thÞ trêng thÕ giíi .
ChuÈn bÞ tèt mäi ®iÒu kiÖn ®Ó héi nhËp vµo khu vùc (AFTA).
2.Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long
2.1.Chøc n¨ng
Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long lµ mét doanh nghiÖp Nhµ níc, mét
doanh nghiÖp thµnh viªn cña Tæng c«ng ty thuèc l¸ ViÖt Nam, chøc
n¨ng tham mu, cè vÊn cho tæng c«ng ty thuèc l¸ vÒ c«ng t¸c kü thuËt
c«ng nghÖ, kü thuËt s¶n xuÊt, qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm, nguyªn liÖu
thuèc l¸.
S¶n xuÊt vµ cung øng ra thÞ trêng trong níc s¶n phÈm thuèc l¸ ®iÕu
çc lo¹i.
Nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn do Nhµ níc
cÊp.
38
Liªn doanh liªn kÕt víi çc h·ng níc ngoµi s¶n xuÊt thuèc l¸ cã chÊt l-
îng cao nh»m thay thÕ thuèc l¸ nhËp khÈu.
Trùc tiÕp kinh doanh b¸n bu«n b¸n lÎ, giao ®¹i lý më réng thÞ phÇn .
2.2.NhiÖm vô
-LËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt dµi h¹n, n¨m, quý th¸ng, hµng n¨m .
-§¶m b¶o ®Çy ®ñ nghÜa vô thuÕ, ®¶m b¶o cuéc sèng cña c«ng
nh©n viªn trong Nhµ m¸y.
-X©y dùng kÕ ho¹c ®Þnh møc tiªu chuÈn nguyªn liÖu, vËt t, lao
®éng tiÕn ®é giao nép s¶n phÈm vµ ph©n tÝch çc ho¹t ®éng kinh tÕ
theo ®Þnh kú.
-X©y dùng çc chiÕn lîc, çc ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t
triÓn çc kÕ ho¹ch vµ môc tiªu chiÕn lîc cña nhµ m¸y hiÖn t¹i vµ t¬ng
lai .
-Tæ chøc nghiªn cøu n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, c¶i tiÕn c«ng
nghÖ kÜ thuËt, ¸p dông c«ng nghÖ tiÕn bé, n©ng cao chÊt lîng s¶n
phÈm phï hîp víi thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng .
-B¶o vÖ nhµ m¸y, b¶o vÖ m«i trêng, gi÷ g×n an ninh chÝnh trÞ vµ
trËt tù an toµn x· héi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
3.C¬ cÊu tæ chøc cña Nhµ m¸y
Quy ®Þnh quy chÕ tæ chøc_ Ho¹t ®éng cña çc phßng ban trùc thuéc
nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long ( kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 311 TL/TCBV
ngµy 18 th¸ng 7 n¨m 1997 )
+Gi¸m ®èc
Nhµ m¸y kh«ng cã héi ®ång qu¶n trÞ, gi¸m ®èc lµ ngêi cã quyÒn
cao nhÊt ®iÒu hµnh toµn bé ho¹t ®éng cña nhµ m¸y , th«ng qua çc
phßng ban chøc n¨ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi ho¹t ®éng cña Nhµ m¸y
tríc çn bé c«ng nh©n viªn cña Nhµ m¸y.
+Phã Gi¸m ®èc kü thuËt
39
Díi sù chØ ®¹o trùc tiÕp, chuyªn phô tr¸ch vÒ kü thuËt chØ ®¹o
phßng kü thuËt c¬ ®iÖn, phßng kü thuËt s¶n xuÊt, phßng KCS vµ chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ kü thuËt tríc gi¸m ®èc Nhµ m¸y.
+Phã Gi¸m ®èc kinh doanh
Díi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Gi¸m ®èc, chuyªn vÒ tiªu thô s¶n phÈm
vµ t×m nguyªn liÖu gióp cho viÖc ®a ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña Nhµ
m¸y, chØ ®¹o phßng kÕ ho¹ch vËt t, phßng thÞ trêng, phßng tiªu thô,
hµnh chÝnh
+Phßng hµnh chÝnh
Thùc hiÖn chøc n¨ng gióp viÖc Gi¸m ®èc vÒ tÊt c¶ c«ng viÖc liªn
quan ®Õn c«ng t¸c hµnh chÝnh trong nhµ m¸y
Cã nhiÖm vô qu¶n lý vÒ v¨n th, lu tr÷ tµi liÖu, b¶o mËt, ®èi néi,
®èi ngo¹i, qu¶n lý vÒ c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n vµ hµnh chÝnh qu¶n
trÞ, ®êi sèng , y tÕ….
+Phßng tæ chøc_b¶o vÖ
Thùc hiÖn chøc n¨ng tham mu gióp viÖc vµ chÞu sù chØ ®¹o trùc
tiÕp cña gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c lao ®éng, tæ chøc vµ an ninh _ quèc
phßng
Phßng cã nhiÖm vô : gióp viÖc gi¸m ®èc lËp ph¬ng ¸n vÒ c«ng t¸c
tæ chøc bé m¸y , çn bé, lao ®éng, tiÒn l¬ng, qu¶n lý vÒ B¶o hiÓm lao
®éng , An toµn lao ®éng_ VÖ sinh lao ®éng , ®µo t¹o c«ng nh©n kü
thuËt , gi¶i quyÕt çc chÕ ®é chÝnh s¸ch cho ngêi lao ®éng .
Thùc hiÖn nhiÖm vô b¶o vÖ nhµ m¸y , PCCC, an ninh chÝnh trÞ ,
kinh tÕ , trËt tù trong nhµ m¸y .
Thùc hiÖn çc nhiÖm vô vÒ c«ng t¸c qu©n sù ®Þa ph¬ng .
+Phßng tµi vô
Thùc hiÖn chøc n¨ng tham mu gióp viÖc Gi¸m ®èc vÒ mÆt tµi
chÝnh _kÕ to¸n nhµ m¸y .
40
Phßng cã nhiÖm vô: Tæ chøc qu¶n lý mäi mÆt ho¹t ®éng cã liªn
quan ®Õn c«ng t¸c tµi chÝnh-kÕ to¸n cña nhµ m¸y nh tæng hîp, thu chi,
c«ng nî, gi¸ thµnh , hach to¸n, dù to¸n sö dông nguån vèn , qu¶n lý tiÒn
mÆt, ng©n phiÕu, thanh to¸n , tin häc, qu¶n lý nghiÖp vô thèng kª ë çc
®¬n vÞ .
+Phßng kÕ hoach-vËt t
Thùc hiÖn chøc n¨ng tham mu , gióp viÖc gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña nhµ m¸y
Phßng cã nhiÖm vô : lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt dµi h¹n, n¨m , quý,
th¸ng . §iÒu hµnh s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch cña thÞ trêng , tham gia x©y
dùng kÕ ho¹ch ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt , gi¸ thµnh , th«ng kª vµ theo
dâi c«ng t¸c tiÕt kiÖm .
LËp kÕ ho¹ch vÒ nhu cÇu vËt t phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh
theo n¨m, quý , th¸ng, ký kÕt hîp ®ång , t×m nguån mua s¾m vËt t , b¶o
qu¶n, cÊp ph¸t phôc vô kÞp thêi cho s¶n xuÊt .
Tæng hîp b¸o ço lªn cÊp trªn theo ®Çu kú t×nh h×nh s¶n xuÊt th¸ng,
tuÇn
+Phßng nguyªn liÖu
Thùc hiÖn chøc n¨ng tham mu, gióp viÖc gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c
nguyªn liÖu thuèc l¸ l¸ theo yªu cÇu s¶n xuÊt-kinh doanh
NhiÖm vô: vÒ N«ng nghiÖp, nghiªn cøu thæ nhìng, gièng thuèc l¸
thÝ nghiÖm, tæ chøc hîp ®ång, chØ ®¹o kÕ ho¹ch vÒ gieo trång, ch¨m
sãc, h¸i sÊy…
LËp kÕ ho¹ch , ký kÕt hîp ®ång thu mua nguyªn liÖu theo vïng ,
cÊp, chñng lo¹i… theo chØ thÞ cña gi¸m ®èc . Qu¶n lý sè lîng tån kho,
tæ chøc b¶o qu¶n nhËp xuÊt theo quy ®Þnh, qu¶n lý cung øng vËt t n«ng
nghiÖp ( nÕu cã ), qu¶n lý kho phÕ liÖu, phÕ phÈm .
+Phßng kü thuËt c¬ ®iÖn
41
Thùc hiÖn chøc n¨ng tham mu, gióp viÖc gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c kü
thuËt , vÒ qu¶n lý m¸y mãc thiÕt bÞ , ®iÖn, h¬i, níc cña nhµ m¸y .
Phßng cã nhiÖm vô : theo dâi qu¶n lý toµn bé trang thiÕt bÞ kü
thuËt, c¬ khÝ, thiÕt bÞ chuyªn dïng , chuyªn ngµnh , ®iÖn, h¬i , níc…
vÒ c¶ sè lîng, chÊt lîng trong qua tr×nh s¶n xuÊt .
LËp kÕ hoach vÒ ph¬ng ¸n ®Çu t chiÒu s©u, phô tïng thay thÕ.
Tham gia c«ng t¸c an toµn lao ®éng-vÖ sinh lao ®éng vµ ®µo t¹o
thî c¬ khÝ, kü thuËt .
+Phßng kü thuËt c«ng nghÖ
Thùc hiÖn chøc n¨ng gióp viÖc gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c kü thuËt s¶n
xuÊt cña nhµ m¸y .
Phßng kü thuËt c«ng nghÖ cã nhiÖm vô : nhËn chØ thÞ trùc tiÕp
cña gi¸m ®èc vµ thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm , chÊt
lîng nguyªn liÖu, vËt t, h¬ng liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
Nghiªn cøu phèi chÕ s¶n phÈm míi c¶ néi dung vµ h×nh thøc bao b×
phï hîp víi thÞ hiÕu , thÞ trêng tõng vïng .
Qu¶n lý quy tr×nh c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹i nhµ m¸y .
Qu¶n lý chØ tiªu lý, ho¸ vÒ nguyªn liÖu , s¶n phÈm, níc…
Tham gia c«ng t¸c m«i trêng vµ ®µo t¹o thî kü thuËt , thëng tríc Héi
®ång s¸ng kiÕn Nhµ m¸y .
+Phßng KCS
Thùc hiÖn chøc n¨ng gióp viÖc gi¸m ®ãc vÒ viÖc qu¶n lý chÊt lîng
s¶n phÈm .
Phßng cã nhiÖm vô : kiÓm tra , gi¸m s¸t vÒ chÊt lîng nguyªn liÖu ,
vËt t, vËt liÖu khi kh¸ch hµng ®a vÒ nhµ m¸y , kiÓm tra gi¸m s¸t vÒ
chÊt lîng s¶n phÈm trªn tõng c«ng ®o¹n , trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt, ph¸t
hiÖn sai sãt b¸o ço ®Ó gi¸m ®èc chØ thÞ kh¾c phôc.
42
KiÓm tra gi¸m s¸t vÒ chÊt lîng s¶n phÈm khi xuÊt kho ; kiÓm tra
kÕt luËn nguyªn nh©n hµng bÞ tr¶ l¹i hoÆc hµng gi¶ . Qu¶n lý çc dông
cô ®o lêng ®îc trang bÞ .
+Phßng tiªu thô
Thùc hiÖn chøc n¨ng tham mu gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c tiªu thô s¶n
phÈm cña nhµ m¸y .
Phßng cã nhiÖm vô : lËp kÕ ho¹ch tiªu thô s¶n phÈm tõng th¸ng, quý
n¨m cho tõng vïng vµ tõng ®¹i lý . Theo dâi t×nh h×nh tiªu thô tõng
vïng , miÒn d©n c , kÕt hîp víi phßng thÞ trêng më réng diÖn tiªu thô .
Thùc hiÖn ký kÕt hîp ®ång tiªu thô, b¸n hµng …
Tæng hîp b¸o ço kÕt qu¶ tiªu thô vÒ sè lîng , chñng lo¹i theo quy
®Þnh ®Ó gi¸m ®èc ®¸nh gi¸ vµ cã quy ®Þnh vÒ ph¬ng híng s¶n xuÊt-
kinh doanh trong thêi gian tíi .
+Phßng thÞ trêng
Thùc hiÖn chøc n¨ng tham mu gióp viÖc l·nh ®¹o nhµ m¸y vÒ c«ng
t¸c thÞ trêng vµ chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña gi¸m ®èc nhµ m¸y
Phßng cã nhiÖm vô: theo dâi , ph©n tÝch diÔn biÕn thÞ trêng qua
bé phËn nghiªn cøu thÞ trêng , tiÕp thÞ, ®¹i lý …
So¹n th¶o vµ ®Ò ra çc ch¬ng tr×nh , kÕ ho¹ch, chiÕn lîc, tham gia
c«ng t¸c ®iÒu hµnh ho¹t ®éng Marketing, t×m çc h×nh thøc qu¶ng ço
s¶n phÈm , tham gia c«ng t¸c thiÕt kÕ qu¶ng ço , thiÕt kÕ s¶n phÈm
míi , tham gia triÓn l·m héi chî .
4.§Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña Nhµ m¸y
Sè lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ n¨ng xuÊt lao ®éng cña c«ng nh©n
Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long giai ®o¹n 1993-2003
N¨m S¶n lîng s¶n phÈm N¨ng suÊt lao ®éng

SX ( bao ) ( sè bao/ CNVC )
1995 202 713 000 176 277
43
1996 209 652 000 186 678
1997 210 176 000 195 098
1998 212 700 000 203 274
1999 215 326 000 217 755
2000 208 127 000 221 610
2001 223 525 000 226 144
2002 259 512 000 230 541
2003 272 400 000 2301 987
2004 290 654 000 236 304
Nhµ m¸y hiÖn nay cã 1.230 çn bé c«ng nh©n viªn . Nhiªm vô
chÝnh : s¶n xuÊt vµ kinh doanh çc lo¹i thuèc l¸ ®iÕu vµ gia c«ng phô
tïng , chi tiÕt m¸y s¶n xuÊt thuèc l¸ . Trong h¬n 40 n¨m qua nhµ m¸y
®Òu hoµn thµnh vît møc çc chØ tiªu kÕ ho¹ch , s¶n xuÊt kinh doanh cã
l·i ®¶m b¶o ®êi sèng c«ng nh©n viªn .Nhµ m¸y kh«ng ngõng v¬n lªn ®¹t
®îc nhiÒu thµnh tùu quan träng . Nép ng©n s¸ch n¨m sau cao h¬n n¨m tr-
íc ( n¨m 2000 nép Ng©n s¸ch cho Nhµ níc ®îc 227 tû ®ång . H¬n 10 n¨m
®æi míi , nhµ m¸y ®· hoµn thµnh tÊt c¶ çc ch¬ng tr×nh lín nh sau :
§· thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®Çu t vïng nguyªn liÖu , ch¨m lo
viÖc ph¸t triÓn c©y thuèc l¸ ë çc tØnh phÝa B¾c ; t¹o ra khu chuyªn
canh , cã l¸ thuèc tèt ®¸p øng cho nhu cÇu s¶n xuÊt , mçi n¨m thu tõ
3000-4000 tÊn . Tham gia xuÊt khÈu nguyªn liÖu ,t¨ng ®îc nguån ngo¹i
tÖ .
§Çu t theo chiÒu s©u : gi¸ trÞ ®Çu t trªn 100 tû ®ång , hiÖn nay
nhµ m¸y cã d©y chuyÒn chÕ biÕn sîi thuèc l¸ c«ng suÊt 2.500kg/giê
hiÖn ®¹i nhÊt ViÖt Nam . Toµn nhµ m¸y cã 39 thiÕt bÞ cuèn ®iÕu ,
®ãng bao , ®ãng tót , theo dâi chÊt lîng s¶n phÈm … , ®Æc biÖt cã hÖ
thèng cuèn ®iÕu 6.000 ®iÕu/ phót , ®ãng bao 250bao/phót , ®ãng tót
250 bao/phót hiÖn ®¹i tù ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm bao cøng .Nhµ m¸y
®· chó träng më réng c«ng t¸c thÞ trêng, hiÖn t¹i cã trªn 150 ®¹i lý n»m
trªn mäi miÒn Tæ quèc nh»m qu¶ng ço, giíi thiÖu, tiªu thô s¶n phÈm
44
.N¨m 2000 nhµ m¸y cã doanh thu trªn 500 tû ®ång ,n¨m 2003 lµ trªn 700
tû ®ång .
Do nhµ m¸y s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i thuèc l¸ kh¸c nhau, quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt thuèc nhiÒu c«ng ®o¹n nhiÒu d©y chuyÒn, çc ph©n x-
ëng víi çc chøc n¨ng nhiÖm vô kh¸c nhau nªn lao ®éng nhµ m¸y còng
kh¸c nhau vÒ tay nghÒ, tr×nh ®é, n¨ng suÊt lao ®éng , thêi gian lao
®éng
45
S¬ ®å 2: Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt thuèc l¸:
Kho nguyªn Ph©n lo¹i

liÖu
Lªn men SÊy kh«

Kho b¶o
qu¶n
HÊp ch©n
kh«ng
C¾t gät Lµm Èm

Lµm Èm l¸
cuèng
Xö lý cuèng
Tr÷ l¸
Th¸i cuèng
Th¸i l¸
SÊy sîi Phèi sîi cuèng SÊy cuèng
Tr÷ sîi
Cuèn ®iÕu ®Çu Phun h¬ng Cuèn ®iÕu kh«ng ®Çu

läc läc
§ãng bao ®ãng bao
®ãng kiÖn Kho thµnh phÈm ®ãng kiÖn
Tiªu thô
46
II.VËn dông mét sè ph¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch t×nh h×nh lao ®éng
vµ tiÒn l¬ng ë Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long thêi kú 1995-2004
1.Ph©n tÝch t×nh h×nh lao ®éng Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long thêi
kú 1995-2004
1.1.Ph©n tÝch quy m« lao ®éng
Sè lîng lao ®éng cña Nhµ m¸y tõ n¨m 1995-2004
N¨m Sè lîng lao Lîng t¨ng(gi¶m) sè
®éng(ngêi) lao ®éng (ngêi)
1995 1175
1996 1190 15
1997 1214 24
1998 1220 6
1999 1223 3
2000 1229 6
2001 1224 -5
2002 1225 1
2003 1236 9
2004 1230 -6
Sè lîng lao ®éng b×nh qu©n lµ :
L
L i

12166
 1216,6
n 10
Sè lîng lao ®éng cña Nhµ m¸y n¨m 2004 so víi n¨m 1995 t¨ng 55 ngêi
( t¬ng øng víi 4,7%) . Nh÷ng n¨m gÇn ®©y tõ 2000-2004 , sè lîng lao
®éng t¬ng ®èi æn ®Þnh, lîng t¨ng gi¶m nhá .
1.2.Ph©n tÝch c¬ cÊu lao ®éng

+Theo chøc n¨ng
N¨m Tæng sè Lao Lao ®éng Tû träng Tû träng
47
lao ®éng ®éng gi¸n tiÕp l® trùc l® gi¸n
trùc tiÕp tiÕp (%) tiÕp (%)
1995 1175 1003 172 85 15
1996 1190 1020 170 86 14
1997 1214 1036 178 86 14
1998 1220 1031 189 85 15
1999 1223 1028 195 84 16
2000 1229 1034 195 84 16
2001 1224 1074 150 88 12
2002 1225 1078 149 88 12
2003 1236 1081 155 87 13
2004 1230 1080 150 88 12
Tû träng lao ®éng trùc tiÕp t¨ng dÇn, tû träng lao ®éng trùc tiÕp
gi¶m.Trong 5 n¨m 1995-1999 tû träng lao ®éng trùc tiÕp ë møc 86% th×
5 n¨m tiÕp theo tû träng nµy ®îc n©ng lªn lµ 88%. Sè lîng c«ng nh©n
lao ®éng trùc tiÕp t¨ng, Nhµ m¸y më réng quy m« s¶n xuÊt h¬n ( øng víi
viÖc s¶n lîng s¶n xuÊt t¨ng ).Sè lao ®éng gi¸n tiÕp gi¶m dÇn vµ t¬ng
®èi æn ®Þnh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chøng tá bé m¸y qu¶n lý hµnh
chÝnh cña Nhµ m¸y ngµy cµng cã hiÖu qu¶, gän nhÑ h¬n .
+Theo giíi tÝnh vµ ®é tuæi
Sè liÖu vÒ lao ®éng theo giíi nh sau :
N¨m Tæng sè Lao ®éng Tû träng Lao ®éng Tû träng

lao ®éng nam l® n÷ l® n÷ (%)
nam(%)
1999 1223 552 45,1 671 55,9
2000 1229 547 44,5 686 55,5
2001 1224 545 44,5 679 55,5
2002 1225 534 43,6 691 56,4
2003 1236 532 43 704 57
48
2004 1230 529 43 701 57
Qua b¶ng trªn ta thÊy : sè lao ®éng n÷ nhiÒu h¬n sè lao ®éng nam, tû
träng lao ®éng n÷ lu«n chiÕm trªn 55% tæng sè lao ®éng cã xu híng t¨ng
dÇn qua çc n¨m. Nhµ m¸y ®· thu hót ®îc nguån lao ®éng n÷, ®· cã
®µo t¹o vµ bè trÝ thÝch hîp cho lao ®éng n÷ tham gia s¶n xuÊt. Çc
c«ng ®o¹n, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lao ®éng n÷ vÉn cã thÓ ph¸t huy kh¶ n¨ng
cña m×nh nh lao ®éng nam.
Sè liÖu vÒ lao ®éng ph©n theo ®é tuæi
N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004
§é tuæi Sè Tû Sè Tû Sè Tû Sè Tû Sè Tû
ngêi träng ngêi träng ngêi träng ngêi träng ngêi träng
% % % % %
<30 49 4 53 4 69 6 103 8 145 12
30-40 527 43 518 42 502 41 483 39 470 38
41-50 548 48 579 47 569 46 563 46 553 43,42
>50 69 5 74 7 85 7 86 7 82 6,58
Tæng sè 1.229 1.224 1.225 1.236 1.230
Sè lîng lao ®éng cña nhµ m¸y trong 5 n¨m t¨ng gi¶m kh«ng ®¸ng
kÓ th× sè lîng lao ®éng trong tõng ®é tuæi l¹i cã sù thay ®æi m¹nh. §é
tuæi díi 30 n¨m 2000 cã 49 ngêi( chiÕm cã 4% tæng sè lao ®éng ), chØ
sau 3 n¨m ®· t¨ng lªn 103 ngêi vµo n¨m 2003 , ®Õn n¨m 2004 lµ 145 ng-
êi ( chiÕm 12 %). N¨m 2004 t¨ng gÊp 2,9 lÇn so víi n¨m 2000. §é tuæi tõ
30-40 vµ tõ 41-50 gi¶m dÇn qua çc n¨m , nhng sè lao ®éng ë 2 ®é tuæi
nµy vÉn lµ lù lîng lao ®éng chÝnh cña nhµ m¸y víi tû trong lu«n trªn
80%. Lao ®éng trªn 50 tuæi t¨ng tõ 69 ngêi n¨m 2000 lªn 86 ngêi n¨m
2003 vµ 82 ngêi n¨m 2004 , tû träng cña ®é tuæi nµy trong tæng sè lao
®éng thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ . Qua ®ã ta thÊy, ®éi ngò c«ng nh©n
viªn cña Nhµ m¸y ngµy cµng ®îc trÎ ho¸ víi søc lao ®éng dåi dµo h¬n.
+Theo bËc thî vµ tr×nh ®é v¨n ho¸
Trong s¶n xuÊt kinh doanh nÕu doanh nghiÖp bè trÝ lao ®éng ®¶m
nhiÖm çc kh©u c«ng viÖc cã tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é thµnh
49
th¹o ®¸p øng yªu cÇu kü thuËt cña c«ng viÖc sÏ t¹o c¬ së t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng, c«ng viÖc ®îc hoµn thµnh víi chÊt lîng cao vµ tiÕt kiÖm ®îc
lao ®éng .Tr×nh ®é chuyªn m«n vµ bËc thî lµ tiªu thøc ®Ó x¸c ®Þnh
chÊt lîng lao ®éng cña doanh nghiÖp.
ChØ tiªu N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004
Sè Tû Sè Tû Sè Tû Sè Tû Sè Tû
ngêi träng ngêi träng ngêi träng ngêi träng ngêi träng
% % % % %
Trªn ®¹i 1 0.08 1 0,08 1 0,08 1 0,08 1 0,08
häc
§¹i häc, 152 12,37 158 12,91 160 13,06 174 14,08 180 14,63
cao ®¼ng
Trung cÊp 7 0,57 7 0,57 7 0,57 7 0,57 7 0,57
C«ng 862 70,14 869 71,00 870 71,02 873 70,63 878 71,38
nh©n kü
thuËt
Lao ®éng 207 16,84 189 15,44 187 15,27 181 14,64 164 13,34
phæ th«ng
Tæng sè 1.229 1.224 1.225 1.236 1.230
Sè ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc , cao ®¼ng hµng n¨m t¨ng , tõ 152 ngêi
n¨m 2000 t¨ng lªn 180 ngêi n¨m 2004, t¬ng øng ®ã th× tû träng cña sè
nµy trong tæng sè lao ®éng còng t¨ng. Ngêi lao ®éng ®îc t¹o ®iÒu kiÖn
häc tËp, båi dìng thªm n©ng cao tr×nh ®é. C«ng nh©n kü thuËt, lao
®éng s¶n xuÊt chÝnh cña nhµ m¸y còng t¨ng song tèc ®é t¨ng chËm.; do
sè lîng c«ng nh©n kü thuËt trong nhµ m¸y ®· kh¸ æn ®Þnh , lao ®éng
d«i d kh«ng cã . Lao ®éng phæ th«ng gi¶m m¹nh , nÕu n¨m 2000 lµ 207
ngêi th× chØ sau 5 n¨m gi¶m cßn 164 ngêi, Nhµ m¸y ®· cã bè trÝ cho sè
lao ®éng nµy ®i häc , båi dìng tay nghÒ .
Bªn c¹nh víi viÖc båi ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i thi nhµ m¸y còng xÐt
tuyÓn nh÷ng lao ®éng cã tr×nh ®é, tay nghÒ cao vµo lµm viÖc míi
50
.Tr×nh ®é, tay nghÒ ngêi lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¸ trÞ s¶n
xuÊt còng t¨ng t¬ng øng .
Sè liÖu vÒ bËc thî cña c«ng nh©n qua 3 n¨m 2002-2004
BËc thî N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004
1-3 198 212 176
4-5 690 700 703
6-7 71 83 91
Tõ b¶ng sè liÖu trªn ta tÝnh bËc thî b×nh qu©n cña c«ng nh©n Nhµ
m¸y tõng n¨m b»ng c«ng thøc :
BT 
B L
i i
L i
Trong ®ã : B i : BËc thî thø i ( i= 1, k );

L i : Sè lao ®éng øng víi bËc B i
 L : Tæng sè lao ®éng tham gia tÝnh bËc thî b×nh qu©n
i
Thay vµo c«ng thøc trªn, ta cã:

3692,5 4113,5
BT 2002   4,13 ; BT 2003   4,14
959 995
4107
BT 2004   4,23
970
BËc thî b×nh qu©n cña c«ng nh©n nhµ m¸y n¨m 2002 lµ 4,13; n¨m
2003 lµ 4,14 ; n¨m 2004 lµ 4,23 cho thÊy tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng
nh©n t¬ng ®èi cao . §ã chÝnh lµ c¬ së cho viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
hay gi¸ trÞ s¶n lîng cña Nhµ m¸y. BËc thî b×nh qu©n cña c«ng nh©n
n¨m sau cao h¬n n¨m tríc , cã sù chó träng n©ng cao tay cña ngêi lao
®éng, do nhµ m¸y cã nh÷ng khen thëng hîp lÝ, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cã hiÖu qu¶, ngêi c«ng nh©n yªn t©m lao ®éng .
1.3.Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông thêi gian lao ®éng cña c«ng nh©n
viªn Nhµ m¸y.
51
B¶ng: T×nh h×nh sö dông thêi gian lao ®éng thùc hiÖn qua 2 n¨m 2000
vµ n¨m 2004
ChØ tiªu §¬n vÞ N¨m 2000 N¨m 2004

1.Sè lao ®éng cã b×nh qu©n ( T ) ngêi 1 229 1 230
2.Sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ (NN) ngµy 344 120 350 550
trong ®ã: sè ngµy ngêi lµm thªm 27 038 33 210
3.Sè giê lµm viÖc thùc tÕ (GN) giê 2 752 960 2 874 510
trong ®ã: sè giê ngêi lµm thªm 216 304 335 790
4.Tæng sè ngµy ngêi lµm viÖc ngµy 317 082 317 340
theo chÕ ®é lao ®éng (Nd)
5.Tæng sè giê ngêi lµm viÖc theo giê 2 536 656 2 538 720
chÕ ®é lao ®éng (Gd)
Qua b¶ng trªn ta tÝnh ®îc çc chØ tiªu:
Sè ngµy thùc tÕ lµm viÖc b×nh qu©n mét lao ®éng

NN 2000 344120
N 2000    280 (ngµy)
L 2000 1229
NN 2004 350550
N 2004    285 (ngµy)
L 2004 1230
GN
§é dµi b×nh qu©n ngµy lµm viÖc thùc tÕ : d
NN
27529690 2874510
d 2000   8 (giê) ; d 2004   8,2 (giê)
344120 350550
HÖ sè lµm thªm ngµy

Sè ngµy-ngêi lµm thªm ngoµi chÕ ®é lao ®éng
H1 =
N¨m 2000: H 10 =0,085 ; N¨m 2004: H 11 =0,105
52
HÖ sè lµm thªm giê (H 6 )
Sè giê-ngêi lµm thªm ngoµi chÕ ®é lao ®éng
H2 =
Tæng sègiê-ngêi lµm viÖc theo chÕ ®é lao ®éng
H 20 =0,086 ; H 21 = 0,13
ChØ tiªu N¨m 2000 N¨m 2004 So s¸nh
d 8 8,2 0,2
N 280 285 5
H1 0,085 0,105 0,02
H2 0,087 0,13 0,043
Qua viÖc tÝnh çc chØ tiªu trªn ta thÊy: t×nh h×nh sö dông thêi gian
lao ®éng cña c«ng nh©n Nhµ m¸y n¨m 2004 tèt h¬n n¨m 2000. Lîng
c«ng viÖc nhiÒu h¬n, ngêi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn lµm thªm ngµy, thªm
giê, n©ng cao møc thu nhËp. Sè giê ngêi lµm thªm t¨ng nhanh h¬n so víi
sè ngµy ngêi lµm thªm.
1.4.Ph©n tÝch n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n viªn trong Nhµ m¸y
1.4.1.Ph©n tÝch tæng qu¸t vÒ n¨ng suÊt lao ®éng toµn Nhµ m¸y
Q
Ta cã møc n¨ng suÊt lao ®éng W= L
Trong ®ã : Q lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú

(GO,VA,NVA,DT…)
L lµ sè lao ®éng hao phÝ ®Ó t¹o ra Q
Trong trêng hîp nµy , ta lÊy Q lµ tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt
B¶ng tÝnh vµ so s¸nh çc chØ tiªu vÒ n¨ng suÊt lao ®éng cña Nhµ m¸y
qua 2 n¨m 2000 vµ 2004
ChØ tiªu §vÞ KÝ N¨m N¨m So s¸nh i

tÝnh hiÖu 2000 2004 () (lÇn
1.Tæng gi¸ trÞ s¶n Tr.® GO 685217 776938 91721 1,13
53
xuÊt ngµy NN 344120 350550 6430
2.Tæng sè ngµy-ngêi
lµm viÖc thùc tÕ giê GN 2752960 2874510 121 550 1,02
3.Tæng sè giê-ngêi
lµm viÖc thùc tÕ L
ngêi 1229 1230 1 1
4.Sè lao ®éng
5.Møc NSL§: WL 1,13

tr®/ng 557,54 631,66 74,12
_NÕu tÝnh theo sè lao
®éng
tr®/giê Wg 0,2489 0,2703 0,0214 1,09
_NÕu tÝnh theo tæng
sè giê ngêi lµm viÖc
tr®/ng Wn 1,9912 2,2163 0,2251 1,11
thùc tÕ
µy
_NÕu tÝnh theo tæng
sè ngµy ngêi lµm viÖc
thùc tÕ
Qua b¶ng trªn cho thÊy: W L >0 , W g >0, Wn >0 cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc
n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n viªn nhµ m¸y n¨m 2004 ®· t¨ng so víi
n¨m 2000. Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n¨m 2004 t¨ng 91721 tû ®ång so víi n¨m
2000 , sè lîng lao ®éng vÉn æn ®Þnh, n¨ng suÊt lao ®éng theo sè lao
®éng ®· t¨ng thªm 74,12 tr®/ngêi. Do thêi gian lµm thªm giê, thªm ngµy
còng t¨ng nªn n¨n suÊt lao ®éng theo tæng sè ngµy-ngêi, giê-nguêi còng
t¨ng. §ã lµ do Nhµ m¸y ®· bè trÝ hîp lý nhiÒu kh©u s¶n xuÊt, tËn dông
hîp lý nguån nh©n lùc ®ang cã, t×m kiÕm thªm ®îc thÞ trêng míi t¨ng l-
îng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ®îc. Nhê ®ã lµm t¨ng GO víi tèc ®é nhanh h¬n t¨ng
tæng sè lao ®éng, t¨ng tæng sè ngµy-ngêi, giê-ngêi lµm viÖc thùc tÕ.
1.4.2.Ph©n tÝch çc nh©n tè ¶nh hëng tíi biÕn ®éng cña n¨ng suÊt lao
®éng
54
¸p dông ph¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch møc n¨ng suÊt lao ®éng
b×nh qu©n cña mét lao ®éng do ¶nh hëng cña hai nh©n tè : møc n¨ng
suÊt lao ®éng mét ngµy lµm viÖc cña mét lao ®éng vµ sè ngµy lµm
viÖc thùc tÕ b×nh qu©n cña mét lao ®éng trong n¨m .
WL = Wn  N
Theo sè liÖu cña Nhµ m¸y ta cã :
N¨m N¨m 2000 N¨m 2004
(0) (1)
W n (tr®/ngµy) 1,9912 2,2163
N (ngµy ) 280 285
W L (tr®/ngêi) 557,54 631,66
Ta cã :
WL1 W  N1 W  N 1 Wn 0  N 1
 n1  n1 
n0  N 1
WL 0 Wn 0  N 0 W Wn 0  N 0
631,66 2,2163  285 1,9912  285

 
557,54 1,9912  285 1,9912  280
hay 1,133 = 1,113 x 1,018
(13,3%) (11,3%) (1,8% )
Sè tuyÖt ®èi
(631,66 – 557,54) = (631,66 – 567,49 ) + ( 567,49 – 557, 54)
hay 74,12 = 64,17 + 9,95
Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy: Møc n¨ng suÊt b×nh qu©n mét lao
®éng n¨m 2004 so víi n¨m 2000 t¨ng 13,3% (t¬ng øng víi 74,12 tr®/ng-
êi ) lµ do:
+Møc n¨ng suÊt b×nh qu©n mét ngµy lµm viÖc cña mét lao ®éng
t¨ng lµm cho møc n¨ng suÊt b×nh qu©n mét lao ®éng t¨ng 11,3 % ( hay
t¨ng 64,17 tr.®/ngêi )
55
+Sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ b×nh qu©n cña mét lao ®éng t¨ng ( tõ
280 ngµy lªn 285 ngµy ) lµm cho møc n¨ng suÊt b×nh qu©n mét lao
®éng t¨ng 1,8% ( hay t¨ng 9,95 tr.®/ngêi)
1.4.3. Ph©n tÝch çc nh©n tè vÒ sö dông lao ®éng ¶nh hëng tíi kÕt qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh cña Nhµ m¸y
¸p dông ph¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt do ¶nh
hëng cña ba nh©n tè : n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n mét ngµy ngêi lµm
viÖc, sè ngµy thùc tÕ lµm viÖc cña mét ngêi vµ tæng sè lao ®éng .
Q= Wn NL
Q ë ®©y ®îc tÝnh b»ng GO
ChØ tiªu N¨m 2000 (0) N¨m 2004 (1)

GO ( triÖu ®ång) 685 217 776 938
W n ( tr.®/ngµy) 1,9912 2,2163
N (ngµy ) 280 285
L (ngêi ) 1 229 1230
Trong ®ã :
W n 0 .N 1 .L 1 = 1,9912 x 285 x 1230 = 698 015

W n0
. N 0 .L 1 = 1,9912 x 280 x 1230 = 685 769
Sè t¬ng ®èi :
I GO = I GO (Wn ) x I GO ( N ) xI GO ( L )
GO1 GO1 W n 0 N 1 L1 W n 0 N 0 L1
  
GO0 W n 0 N 1 L1 W n 0 N 0 L1 GO0
776983 776983 698015 685769

  
685217 698015 685769 685217
hay 1,134 = 1,113 x 1,018 x 1,001

(13,4%) (11,3%) (1,8%) (0,1%)
Sè tuyÖt ®èi :
GO  GO(W n )  GO( N )  GO( L)
56
( GO1  GO0 )  (GO0  W n0 N 1 L 1 )  (W n 0 N 1 L 1  W n 0 N 0 L 1 )  (W n 0 N 0 L 1  GO0 )
91 766 = 78 968 + 12 246 + 552

Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy: Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n¨m 2004 so
víi n¨m 2000 t¨ng 13,4%( t¬ng øng t¨ng 91 766 triÖu ®ång) lµ do :
_N¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n mét ngµy ngêi lµm viÖc t¨ng lµm
t¨ng lµm tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt t¨ng 11,3% ( hay t¨ng 78 968 triÖu ®ång).
§©y lµ yÕu tè chñ yÕu lµm t¨ng tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña Nhµ m¸y.
_ Sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ b×nh qu©n mét lao ®éng t¨ng lµm tæng
gi¸ trÞ s¶n xuÊt t¨ng 1,8% ( hay t¨ng 12 246 triÖu ®ång)
_Tæng sè lao ®éng t¨ng 1 ngêi còng lµm cho tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt
t¨ng 0,1% ( hay t¨ng 552 triÖu ®ång ) .
2. Ph©n tÝch tæng quü l¬ng vµ tiÒn l¬ng cña Nhµ m¸y
2.1.Ph©n tÝch biÕn ®éng tæng quü l¬ng
B¶ng: BiÕn ®éng tæng quü l¬ng cña Nhµ m¸y thêi kú 1995-2004
ChØ tiªu Tæng quü Lîng t¨ng Tèc ®é ph¸t Tèc ®é

l¬ng(tr.®) (gi¶m) tuyÖt triÓn(%) t¨ng(gi¶m) (%)
®èi (tr.®)
Liªn §Þnh Liªn §Þnh Liªn §Þnh
N¨m
hoµn gèc hoµn gèc hoµn gèc
1995 25 065 - - - - - -
1996 28 716 3 651 3 651 114,56 114,56 14,56 14,56
1997 31 497 2 781 6 432 109,68 125,66 9,68 25,66
57
1998 32 047 550 6 982 101,75 127,86 1,75 27,75
1999 35 243 3 196 10 178 109,97 140,6 9,97 40,6
2000 37 243 2 000 12 178 105,67 148,59 5,67 48,59
2001 41 759 4 516 16 694 112,13 166,6 12,13 66,6
2002 47 384 5 625 22 319 113,47 189,04 13,47 89,04
2003 49 550 2 166 24 485 104,57 197,69 4,57 97,69
2004 52 000 2 450 26 935 104,94 207,46 4,94 107,46
Qua b¶ng trªn ta ta thÊy tæng quü l¬ng qua çc n¨m ®Òu t¨ng. N¨m
2000 tèc ®é t¨ng ®¹t 48,59% so víi n¨m 1999, th× ®Õn n¨m 2004 tèc ®é
t¨ng lµ 107,46% so víi n¨m 1999. Sau 10 n¨m, tæng quü l¬ng ®· t¨ng gÊp
2 lÇn chøng tá hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña Nhµ m¸y, ®êi sèng cña
c«ng nh©n viªn chøc ®îc n¨ng cao h¬n.
VËn dông ph¬ng ph¸p håi quy t¬ng quan ph©n tÝch xu híng biÕn ®éng
cña tæng quü l¬ng vµ dù b¸o ®Õn n¨m 2007
Qua sè liÖu b¶ng trªn ta vÏ ®îc ®å thÞ biÓu diÔn xu híng biÕn ®éng cña
tæng quü l¬ng
58
60000
50000
40000
30000
Mean Y
20000
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Trong ®ã :Trôc Y: lµ tæng quü l¬ng ( ®¬n vÞ : triÖu ®ång )
Trôc t : lµ n¨m
Nh×n vµo ®å thÞ ta thÊy xu híng biÕn ®éng tæng quü l¬ng t¨ng qua
çc n¨m. V× vËy hµm håi quy tuyÕn tÝnh ®Ó biÓu thÞ xu thÕ biÕn
®éng cña tæng quü l¬ng qua çc n¨m cã d¹ng :
^
y t  ao  a1t
Çc tham sè a 0 , a 1 ®îc biÓu diÔn b»ng hÖ ph¬ng tr×nh sau :

 y  na 0  a1  t


 ty  a 0  t  a1  t
2

B¶ng tÝnh çc tham sè cña hµm håi quy tuyÕn tÝnh ph©n tÝch xu híng
biÕn ®éng cña tæng quü l¬ng
N¨m t Tæng quü l¬ng t2 ty
59
( y) (tr.®)
1995 1 25 065 1 25 065
1996 2 28 716 4 57 432
1997 3 31 497 9 94 491
1998 4 32 047 16 128 188
1999 5 35 243 25 176 215
2000 6 37 243 36 223 458
2001 7 41 759 49 292 313
2002 8 47 384 64 379 072
2003 9 49 550 81 445 950
2004 10 52 000 100 520 000
Tæng 55 380 504 385 2 342 184
Ta cã hÖ ph¬ng tr×nh :
380504  10a 0  55 a1 a 0  21423

2342184  55a 0  385a1 => 
a1  3023
Ph¬ng tr×nh biÓu thÞ xu thÕ biÕn ®éng cña tæng quü l¬ng cã d¹ng :
^
y t  21432  3023.t
Ph¬ng tr×nh trªn cho ta thÊy: tæng quü l¬ng chÞu ¶nh hëng cña yÕu tè
thêi gian lµ 3 023 triÖu ®ång mét n¨m, cßn ¶nh hëng cña çc yÕu tè kh¸c
lµ 21 432 triÖu ®ång .
Dùa vµo hµm håi quy dù ®o¸n tæng quü l¬ng cho çc n¨m 2005, 2006,
2007 :
^
y 2005  21432  3023.11  54685 ( triÖu ®ång)
^
y 2006  21432  3023.12  57708 ( triÖu ®ång)
^
y 2007  21432  3023.13  60731 ( triÖu ®ång)
60
VËn dông ph¬ng ph¸p chØ sè : ph©n tÝch quü tiÒn l¬ng cña lao ®éng
(F) theo ¶nh hëng cña hai nh©n tè : tiÒn l¬ng b×nh qu©n ( X ) vµ tæng
sè lao ®éng ( T )
F= X .T
ChØ tiªu N¨m N¨m So s¸nh

2003 2004  %
1.Tæng quü l¬ng (F)( tr.®) 49 550 52 000 2 450 104,94
2.TiÒn l¬ng b×nh qu©n 1 40,01 42,28 2,27 105,67
lao ®éng ( tr.®/ng/n¨m) (
X)
1236 1230 -6 0,99
3. Tæng sè lao ®éng (ngêi)
(T )
Sè t¬ng ®èi :
F1 X 1T 1 X 0 T 1
 
F0 X 0T 1 X 0T 0
52000 52000 40,01  1230

 
49550 40,01  1230 49550
hay 1,0494 = 1,057 x 0,993

(4,94%) (5,7%) (-0,07%)
Sè tuyÖt ®èi
( F1  F0 )  ( X 1 T 1  X 0 T 1 )  ( X 0 T 1  X 0 T 0 )
2450 = 2787,7 + (- 337,7)

Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy : tæng quü l¬ng cña c«ng nh©n viªn
Nhµ m¸y n¨m 2004 t¨ng so víi 2003 lµ 4,94% ( t¬ng øng víi 2450 triÖu
®ång ) do ¶nh hëng cña 2 nh©n tè :
_Do tiÒn l¬ng b×nh qu©n mét lao ®éng t¨ng lµm cho tæng qòy l-
¬ng t¨ng 5,7 % ( hay t¨ng 2287,7 triÖu ®ång )
_ Do sè lao ®éng n¨m gi¶m 6 ngêi lµm cho tæng quü l¬ng gi¶m
0,07% ( hay gi¶m 337,7 triÖu ®ång )
61
2.2.Ph©n tÝch tiÒn l¬ng b×nh qu©n cña c«ng nh©n viªn Nhµ m¸y
TiÒn l¬ng b×nh qu©n cã ý nghÜa rÊt quan träng, nã ph¶n ¸nh møc
sèng cña çn bé c«ng nh©n viªn. TiÒn l¬ng b×nh qu©n t¨ng lªn lµ sù
khuyÕn khÝch thiÕt thùc çn bé c«ng nh©n viªn h¨ng h¸i c«ng t¸c vµ c¶i
thiÖn møc sèng cña hä. N¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng t¨ng lªn còng
lµm cho tiÒn l¬ng b×nh qu©n t¨ng lªn.
ChØ tiªu TiÒn l¬ng Lîng t¨ng Tèc ®é ph¸t Tèc ®é
b×nh (gi¶m) tuyÖt triÓn(%) t¨ng(gi¶m) (%)
qu©n ®èi (tr.®)
(tr.®) Liªn §Þnh Liªn §Þnh Liªn §Þnh
N¨m
hoµn gèc hoµn gèc hoµn gèc
1995 21,33 - - - - - -
1996 24,13 2,8 2,8 113,13 113,13 13,13 13,13
1997 25,95 1,82 4,62 107,54 121,66 7,54 21,66
1998 26,27 0,32 4.94 101,23 123,16 1,23 23
1999 28,82 2,55 7,49 109,7 135,11 9,7 35,11
2000 30,3 1,48 8,97 105,14 142,05 5,14 42,05
2001 34,12 3,82 12,79 112,98 159,96 12,98 59,96
2002 38,68 4,56 17,35 113,36 181,34 13,36 81,34
2003 40,01 1,33 18,68 103,44 187,58 3,44 87,58
2004 42,28 2,27 20,95 105,67 198,22 5,67 98,22
B×nh 2,33 107,6 7,6
qu©n
Thu nhËp b×nh qu©n cña ngêi lao ®éng trong nhµ m¸y qua çc n¨m
®Òu t¨ng. N¨m 1995 thu nhËp b×nh qu©n ®¹t 21,33 triÖu ®ång/n¨m,
n¨m 2004 con sè nµy ®¹t 42,28 triÖu ®ång/n¨m. §iÒu nµy cho thÊy ®êi
sèng cña ngêi lao ®éng trong nhµ m¸y ®îc n©ng cao do xÝ nghiÖp
kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, do chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña
nhµ níc n©ng møc tiÒn l¬ng tèi thiÓu tõ 180 ngh×n ®ång lªn 290 ngh×n
®ång/th¸ng .Tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng b×nh qu©n cña lao ®éng trong c¶
thêi kú ®¹t 7,6% t¬ng øng víi lîng t¨ng tuyÖt ®èi lµ 2,33 triÖu ®ång.
62
2.3.Ph©n tÝch c¬ cÊu tiÒn l¬ng-thu nhËp cña lao ®éng trong Nhµ m¸y
Thu nhËp cña ngêi lao ®éng lµ tÊt c¶ çc kho¶n thu mµ ngêi lao
®éng nhËn ®îc tõ viÖc bá søc lao ®éng cña m×nh. Bao gåm c¶ : tiÒn l-
¬ng, tiÒn thëng vµ çc kho¶n thu kh¸c , trong ®ã tiÒn l¬ng thêng chiÕm
tû träng lín h¬n. Tuú theo ®iÒu kiÖn tõng ngµnh, tõng vïng, ®Æc ®iÓm
phong tôc tËp qu¸n , thêi ®iÓm vµ doanh nghiÖp thay ®æi thu nhËp cña
ngêi lao ®éng ®èi víi tû träng çc bé phËn cho hîp lý, khai th¸c tèi ®a, cã
hiÖu qu¶ tinh thÇn lao ®éng còng nh ®iÒu chØnh cho phï hîp víi quy
®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh .
N¨m 2003 N¨m 2004

Tæng Tû träng Tæng Tû träng
thu TiÒn l- TiÒn TN thu TiÒn l- TiÒn TN
nhËp ¬ng thëng kh¸c nhËp ¬ng thëng kh¸c
(tr.®) (%) (%) (%) (tr.®) (%) (%) (%)
50 987 88,1 6,6 5,3 52 500 89,4 7 3,6
Tû träng tiÒn l¬ng trong thu nhËp cao lµm cho çn bé c«ng nh©n
viªn trong Nhµ m¸y yªn t©m lao ®éng s¶n xuÊt. ViÖc sö dông quü khen
thëng cña Nhµ m¸y ®· cã t¸c dông khuyÕn khÝch lao ®éng ph¸t huy
s¸ng kiÕn c¶i tiÕn qu¶n lý, kÜ thuËt .
2.4.Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a n¨ng suÊt lao ®éng vµ tiÒn l¬ng b×nh
qu©n
Trong doanh nghiÖp , yÕu tè t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao
tr×nh ®é tay nghÒ vµ gi¶m bít tæn thÊt vÒ thêi gian lao ®éng sÏ lµm h¹
gi¸ thµnh s¶n phÈm , gióp cho s¶n phÈm cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ trêng,
63
doanh thu s¶n phÈm t¨ng. §iÒu nµy cã t¸c dông lµm t¨ng quü l¬ng cña
doanh nghiÖp , dÉn ®Õn t¨ng tiÒn l¬ng, n©ng cao ®êi sèng ngêi lao
®éng.
Nh vËy n¨ng suÊt lao ®éng vµ tiÒn l¬ng b×nh qu©n cã quan hÖ
chÆt chÏ víi nhau, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng sÏ lµm tiÒn l¬ng t¨ng theo.
N¨ng suÊt lao ®éng quyÕt ®Þnh møc tiÒn c«ng mµ c«ng nh©n nhËn ®-
îc.
ChØ tiªu 2000 2004

1.N¨ng suÊt lao déng b×nh qu©n 557,54 631,66
mét lao ®éng/n¨m ( W L )
(tr.®/ng)
2.TiÒn l¬ng b×nh qu©n mét lao 30,3 42,28
®éng/n¨m ( X ) (tr.®/ng)
Ta cã :
W1 631,66
  1,133
W0 557,54
X1 42,28
  1,39
X0 30,3
X 1 W1
:  1,39 : 1,133 = 1,226 lÇn
X 0 W0
KÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy : n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n n¨m 2004
t¨ng h¬n so víi n¨m 2000 lµ 13,3 % trong khi tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng b×nh
qu©n cña c«ng nh©n n¨m 2004 so víi n¨m 2000 lµ 39%. Nh vËy tèc ®é
t¨ng tiÒn l¬ng b×nh qu©n cña Nhµ m¸y lín h¬n tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng. §iÒu nµy lµ do tiÒn l¬ng b×nh qu©n cña c«ng nh©n t¨ng nhanh
h¬n(møc l¬ng tèi thiÓu cña c«ng nh©n viªn chøc ®îc n©ng lªn, gi¸ c¶
cuéc sèng t¨ng ) trong khi kÕt qu¶ s¶n xuÊt t¨ng chËm h¬n.
III. Mét Sè KiÕn NghÞ vµ Gi¶i Ph¸p
64
Trong 10 n¨m tõ 1995-2004, Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long ®· cã
nh÷ng bíc tiÕn trong viÖc hoµn thiÖn chÕ ®é lao ®éng vµ tiÒn l¬ng víi
sù nç lùc cña çn bé c«ng nh©n viªn. Nhµ m¸y ®· chñ ®éng s¾p xÕp vµ
tæ chøc çn bé, b¶o ®¶m kÞp thêi vµ phï hîp víi nhiÖm vô , yªu cÇu cña
s¶n xuÊt kinh doanh . Nhµ m¸y ®· cö çn bé c«ng nh©n viªn ®i häc tËp
nghiªn cøu ®Ó n©ng cao tr×nh ®é, tay nghÒ nhÊt lµ ®éi ngò çn bé kü
thuËt lµm chñ ®îc nhiÒu c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i. §ång thêi Nhµ
m¸y ®· tuyÓn chän míi nhiÒu nh©n viªn, c«ng nh©n giái ®Ó bæ sung
thªm lùc lîng lao ®éng ®¸p øng cho sù ph¸t triÓn cña Nhµ m¸y trong giai
®o¹n míi .
ThÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm ®îc më réng, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng,
®¶m b¶o viÖc lµm thêng xuyªn liªn tôc cho h¬n mét ngh×n çn bé c«ng
nh©n viªn míi møc l¬ng b×nh qu©n cao.Çc s¸ng kiÕn lµm t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu tèt ®Òu ®îc khen thëng
thÝch ®¸ng. Ngêi lao ®éng æn ®Þnh vÒ cuéc sèng, yªn t©m s¶n xuÊt.
Çc biÖn ph¸p vÒ kü thuËt an toµn lao ®éng, c¶i thiÖn c¬ së vËt
chÊt, trang thiÕt bÞ lµm viÖc vµ nhµ ë tõ çc phßng ban ®Õn çc ph©n
xëng ®¶m b¶o tèt ®iÒu kiÖn cho c«ng nh©n viªn Nhµ m¸y lµm viÖc.
Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c tæ
chøc lao ®éng vµ tiÒn l¬ng cña Nhµ m¸y :
+VÒ lao ®éng
Bè trÝ hîp lý vµ khoa häc thêi gian lµm viÖc nghØ ng¬i sÏ ®éng
viªn ®îc tÝch tÝnh cùc cña ngêi lao ®éng, gi¶i quyÕt thªm ®îc viÖc lµm
cho lao ®éng d thõa, ®ång thêi ngêi lao ®éng vÉn ®îc ®¶m b¶o thu
nhËp hµng th¸ng.
Bè trÝ vµ ph©n c«ng lao ®éng mét çch hîp lý vµ chÝnh x¸c : c«ng
t¸c tuyÓn chän lao ®éng quyÕt ®Þnh chÊt lîng lao ®éng trong doanh
nghiÖp, ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung . Nhµ
65
m¸y cÇn tËp trung ®óng møc vµ thËn träng trong c«ng t¸c tuyÓn chän,
tr¸nh t×nh tr¹ng chän ®¹i kh¸i, h×nh thøc nh mét sè doanh nghiÖp nhµ níc
hiÖn nay .Bè trÝ vµ ph©n c«ng lao ®éng mét çch hîp lý chÝnh x¸c
nh»m lµm mçi çn bé c«ng nh©n viªn ph¸t huy hÕt së trêng cña m×nh ,
®ång thêi quy tr¸ch nhiÖm râ rµng cho mçi ngêi lao ®éng trªn c¬ së xÐt
kh¶ n¨ng riªng cña tõng ngêi ®Ó giao viÖc.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thuèc l¸ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng ®iÒu
kiÖn cã h¹i nh : bôi, ®é rung, tiÕng ån, nhiÖt ®é, çc chÊt ®éc h¹i,…
Nhµ m¸y cÇn t¨ng cêng thªm çc biÖn ph¸p cô thÓ nh»m n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông lao ®éng vµ b¶o vÖ c«ng nh©n . HuÊn luyÖn cho çn bé
c«ng nh©n vÒ an toµn lao ®éng, an toµn phßng ch¸y ch÷a ch¸y. §ång
thêi thùc hiÖn ®Çy ®ñ çc chÕ ®é båi dìng ®éc h¹i, kh¸m søc khoÎ
®Þnh kú thêng xuyªn cho ngêi lao ®éng .
Nhµ m¸y cÇn tiÕp tôc thêng xuyªn tæ chøc häc tËp, cö ®i häc cho
®éi ngò çn bé kü thuËt, çn bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ .
C¨n cø vµo t×nh h×nh ph¸t triÓn vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña Nhµ
m¸y , x¸c ®Þnh nhu cÇu lao ®éng, nhu cÇu ®µo t¹o trong thêi gian tíi
®èi víi mçi bé phËn lao ®éng.
+ C«ng t¸c tiÒn l¬ng
LËp kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ sö dông quü tiÒn l¬ng: Tæ chøc tËp hu©n
nghiÖp vô vÒ x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng, ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng, tiªu
chuÈn chuyªn m«n trong Nhµ m¸y. Cñng cè tæ chøc bé m¸y lµm c«ng t¸c
lao ®éng tiÒn l¬ng trong Nhµ m¸y , cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi dìng ®éi
ngò çn bé.
Tæ chøc theo dâi, thèng kª, ho¹ch to¸n tèt vµ ph©n tÝch ®Þnh kú
hµng th¸ng, hµng quý ®Ó kÞp thêi çc hiÖn tîng sai sãt, ®Ó n¾m b¾t râ
t×nh h×nh lao ®éng tiÒn l¬ng
66
Thùc hiÖn g¾n hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh víi tiÒn l¬ng .§Ó
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh h¬n n÷a nhµ m¸y cÇn cã nh÷ng
chiÕn lîc vÒ con ngêi, c«ng nghÖ d©y chuyÒn s¶n xuÊt, nguyªn liÖu…
®Æc biÖt lµ yÕu tè con ngêi, nhµ m¸y cÇn cã biÖn ph¸p quy ®Þnh
g¾n tiÒn l¬ng víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, cã nghÜa lµ víi hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cao, thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn cÇn t¨ng tiÒn l-
¬ng, tiÒn thëng cho ngêi lao ®éng .
Nhµ m¸y còng lùa chon thªm nhiÒu h×nh thøc thëng kh¸c nhau : th-
ëng s¸ng kiÕn, thëng chÊt lîng, thëng an toµn lao ®éng…
Ngoµi ra cÇnth¬ng xuyªn theo dâi t×nh h×nh thèng kª ph©n tÝch,
®èi chiÕu møc thùc hiÖn tiÒn l¬ng víi møc thùc hiÖn s¶n lîng ®Ó tr¸nh
béi chi tiÒn l¬ng. Lu«n c©n ®èi tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng víi tèc ®é t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng.
Chó träng h¬n n÷a c«ng t¸c thèng kª, c«ng t¸c thèng kª ngµy cµng
quan träng trong qu¶n lý, cung cÊp th«ng tin cho nhµ qu¶n lý mét çch
chÝnh x¸c, nhanh chãng, ®Çy ®ñ. X©y dùng hÖ thèng çc chØ tiªu vÒ
lao ®éng vµ tiÒn l¬ng ®Çy ®ñ h¬n, chi tiÕt h¬n n÷a .
67
KÕt LuËn
NhËn thøc râ ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng vµ
tiÒn l¬ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y , Nhµ m¸y Thuèc l¸ Th¨ng Long ®·
kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c lao ®éng-
tiÒn l¬ng ®¶m b¶o thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt
lao ®éng, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng .
ViÖc x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng mét çch hîp lý ®¶m b¶o cho
qu¸ tr×nh sö dông lao ®éng t¹i Nhµ m¸y cã hiÖu qu¶. ViÖc qu¶n lý sö
dông tiÒn l¬ng vµ lËp kÕ ho¹ch cho quü tiÒn l¬ng mét çch chÝnh x¸c
vµ ®óng nguyªn t¾c gióp cho ngêi lao ®éng tÝch cùc h¨ng say lao ®éng
h¬n.Víi nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc, Nhµ m¸y cÇn ph¸t huy h¬n n÷a vai
trß cña hai yÕu tè lao ®éng vµ tiÒn l¬ng .
Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ nh÷ng u nhîc ®iÓm cña viÖc qu¶n lý, ph©n
tÝch lao ®éng vµ tiÒn l¬ng em cã ®Ò xuÊt mét sã ý kiÕn nh»m hoµn
thiÖn h¬n c«ng t¸c nµy .
Trong thêi gian thùc tËp t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long, ®îc sù
gióp ®ì chØ b¶o nhiÖt t×nh cña çc c« chó trong Nhµ m¸y vµ thÇy gi¸o
híng dÉn ®· gióp em n¾m b¾t thùc tÕ, ®i s©u t×m hiÓu vÒ lao ®éng
tiÒn l¬ng, hoµn thiÖn kiÕn thøc lý luËn tiÕp thu ®îc trong nhµ trêng.
Chuyªn ®Ò nµy cßn nhiÒu thiÕu sãt, cha ®i s©u vµo ®îc tõng vÊn ®Ò,
rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c«, çc c« chó trong
Nhµ m¸y .
68
Tµi liÖu tham kh¶o
1.Gi¸o tr×nh lý thuyÕt thèng kª -NXB Gi¸o dôc
2.Gi¸o tr×nh thèng kª c«ng nghiÖp – NXB Thèng kª
3.Gi¸o tr×nh thèng kª doanh nghiÖp
4.Gi¸o tr×nh thèng kª lao ®éng
5.Gi¸o tr×nh kinh tÕ lao ®éng –NXB lao ®éng-x· héi
6.T¹p chÝ lao ®éng vµ x· héi n¨m 2003-2004
7.Çc tµi liÖu cña nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long
69
Môc lôc
Lêi më ®Çu..............................................................................................1
Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng cña doanh
nghiÖp......................................................................................................2
I.Çc vÊn ®Ò chung vÒ lao ®éng ..........................................................2
1.Kh¸i niÖm vÒ lao ®éng........................................................................2
2.§Þnh møc vÒ lao ®éng vµ n¨ng suÊt lao ®éng....................................3
2.1.§Þnh møc lao ®éng............................................................................3
2.2.N¨ng suÊt lao ®éng............................................................................4
3.Vai trß cña lao ®éng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp......................................................................................................4
II.Çc vÊn ®Ò chung vÒ tiÒn l¬ng.........................................................5
1.Kh¸i niÖm vÒ tiÒn l¬ng vµ çc kho¶n cã tÝnh chÊt l¬ng...................5
2.Vai trß cña tiÒn l¬ng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cu¶ doanh
nghiÖp......................................................................................................7
3.Çc chÕ ®é vÒ tiÒn l¬ng......................................................................9
3.1.ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc................................................................9
3.2.ChÕ ®é tiÒn l¬ng theo chøc vô.......................................................10
4.Çc h×nh thøc tr¶ l¬ng vµ quü tiÒn l¬ng............................................11
4.1.Çc h×nh thøc tr¶ l¬ng......................................................................11
4.2.Quü tiÒn l¬ng...................................................................................14
II.Mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ tiÒn l¬ng..........................................15
Ch¬ng II:Ph©n tÝch thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp
................................................................................................................17
I.HÖ thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng.............................17
1.Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ
tiÒn l¬ng.................................................................................................18
70
2.Nguyªn t¾c x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l-
¬ng..........................................................................................................18
3.HÖ thèng chØ tiªu thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp
................................................................................................................18
3.1.Nhãm çc chØ tiªu ph¶n ¸nh lao ®éng..............................................18
3.2.Nhãm çc chØ tiªu ph¶n ¸nh tiÒn l¬ng.............................................27
II.Çc ph¬ng ph¸p thèng kª lao ®éng vµ tiÒn l¬ng................................30
1.Ph¬ng ph¸p ph©n tæ............................................................................30
2.Ph¬ng ph¸p chØ sè..............................................................................31
3.Ph¬ng ph¸p d·y sè thêi gian.................................................................32
Ch¬ng III: VËn dông mét sè ph¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch t×nh
h×nh lao ®éng vµ tiÒn l¬ng ë nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long thêi kú
1995-2004...............................................................................................34
I.Kh¸i qu¸t chung vÒ nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long..............................34
1.Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn...................................................34
2.Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long...............37
2.1Chøc n¨ng..........................................................................................38
2.2NhiÖm vô..........................................................................................37
3.C¬ cÊu tæ chøc cña nhµ m¸y..............................................................38
4.§Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña nhµ m¸y....................................43
II.VËn dông mét sè ph¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch t×nh h×nh lao
®éng vµ tiÒn l¬ng ë nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long thêi kú 1995-2004 46
1.Ph©n tÝch t×nh h×nh lao ®éng nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long thêi kú
1995-2004...............................................................................................46
1.1.Ph©n tÝch quy m« lao ®éng...........................................................46
1.2.Ph©n tÝch c¬ cÊu lao ®éng............................................................47
1.3.Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông thêi gian lao ®éng..........................51
1.4.Ph©n tÝch n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n viªn trong nhµ m¸y
................................................................................................................52
71
2.Ph©n tÝch tæng quü l¬ng vµ tiÒn l¬ng cña nhµ m¸y........................57
2.1.Ph©n tÝch biÕn ®éng tæng quü l¬ng.............................................56
2.2.Ph©n tÝch tiÒn l¬ng b×nh qu©n cña lao ®éng trong nhµ m¸y......60
2.3.Ph©n tÝch c¬ cÊu tiÒn l¬ng- thu nhËp cña lao ®éng trong nhµ
m¸y..........................................................................................................61
2.4.Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a n¨ng suÊt lao ®éng vµ tiÒn l¬ng
b×nh qu©n..............................................................................................62
III.Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p..........................................................63
KÕt luËn.................................................................................................66
Tµi liÖu tham kh¶o................................................................................68
72

Phân tích thống kê lao động và tiền lương của doanh nghiệp

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phân tích thống kê lao động và tiền lương của doanh nghiệp

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Lêi më ®Çu

3.C¸c chÕ ®é tiÒn l¬ng

Trong ®ã : L: Sè lîng lao ®éng b×nh qu©n;

Sè lîng lao ®éng gi¶m trong kú

_BËc thî b×nh qu©n ( BT )

Trong ®ã : B i : BËc thî thø i ( i= 1, k );

Sè lîng lao ®éng hiÖn cã

HÖ sè cã mÆt cña cña lao ®éng (H 1 )

HÖ sè v¾ng mÆt cña lao ®éng (H’ 1 )

HÖ sè lµm thªm giê (H 6 )

3.1.4. C¸c chØ tiªu vÒ møc n¨ng suÊt lao ®éng

Q: kÕt qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh .

Quü tiÒn l¬ng Phô cÊp

b.HÖ sè phô cÊp l¬ng

Quü tiÒn l¬ng giê ( F g )

X L' : TiÒn l¬ng b×nh qu©n

F g : Tæng quü l¬ng giê

F n : Tæng qòy l¬ng ngµy

_TiÒn l¬ng b×nh qu©n th¸ng( hay quý, n¨m ) ( X L)

F: Tæng quü l¬ng th¸ng ( hay quý, n¨m )

3.Ph¬ng ph¸p d·y sè thêi gian

I.Kh¸i qu¸t chung vÒ Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long

N¨m S¶n lîng s¶n phÈm N¨ng suÊt lao ®éng

Kho nguyªn Ph©n lo¹i

Lªn men SÊy kh«

C¾t gät Lµm Èm

SÊy sîi Phèi sîi cuèng SÊy cuèng

Cuèn ®iÕu ®Çu Phun h­¬ng Cuèn ®iÕu kh«ng ®Çu

§ãng bao ®ãng bao

®ãng kiÖn Kho thµnh phÈm ®ãng kiÖn

Sè lîng lao ®éng b×nh qu©n lµ :

1.2.Ph©n tÝch c¬ cÊu lao ®éng

N¨m Tæng sè Lao ®éng Tû träng Lao ®éng Tû träng

Trong ®ã : B i : BËc thî thø i ( i= 1, k );

Thay vµo c«ng thøc trªn, ta cã:

ChØ tiªu §¬n vÞ N¨m 2000 N¨m 2004

trong ®ã: sè ngµy ngêi lµm thªm 27 038 33 210

Qua b¶ng trªn ta tÝnh ®îc c¸c chØ tiªu:

Sè ngµy thùc tÕ lµm viÖc b×nh qu©n mét lao ®éng

HÖ sè lµm thªm ngµy

Trong ®ã : Q lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú

L lµ sè lao ®éng hao phÝ ®Ó t¹o ra Q

ChØ tiªu §vÞ KÝ N¨m N¨m So s¸nh i

5.Møc NSL§: WL 1,13

Theo sè liÖu cña Nhµ m¸y ta cã :

N¨m N¨m 2000 N¨m 2004

631,66 2,2163  285 1,9912  285

hay 1,133 = 1,113 x 1,018

(13,3%) (11,3%) (1,8% )

(631,66 – 557,54) = (631,66 – 567,49 ) + ( 567,49 – 557, 54)

hay 74,12 = 64,17 + 9,95

Q ë ®©y ®îc tÝnh b»ng GO

ChØ tiªu N¨m 2000 (0) N¨m 2004 (1)

W n 0 .N 1 .L 1 = 1,9912 x 285 x 1230 = 698 015

776983 776983 698015 685769

hay 1,134 = 1,113 x 1,018 x 1,001

91 766 = 78 968 + 12 246 + 552

2.1.Ph©n tÝch biÕn ®éng tæng quü l¬ng

ChØ tiªu Tæng quü Lîng t¨ng Tèc ®é ph¸t Tèc ®é

Trong ®ã :Trôc Y: lµ tæng quü l¬ng ( ®¬n vÞ : triÖu ®ång )

C¸c tham sè a 0 , a 1 ®îc biÓu diÔn b»ng hÖ ph¬ng tr×nh sau :

N¨m t Tæng quü l¬ng t2 ty

ChØ tiªu N¨m N¨m So s¸nh

Cuèn ®iÕu ®Çu Phun h¬ng Cuèn ®iÕu kh«ng ®Çu