HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT

TOPIK 1 - PROGRAM KESIHATAN SEKOLAH 3) Menetapkan dasar /polisi kesihatn sekolah

Program berkaitan kesihatan di sekolah : 4) Memupuk pengetahuan, sikap, amalan berkaitan kesihatan
kpd warga sekolah =lbh btt pjaggjwb ttg pjagaan kesihatan
1) Perkhidmatan kesihatan sekolah diri/keluarga & masyarakat
2) Perkhidmatan pergigian 5) Tingkatkn kerjasaman/penglibatan komuniti dalam program
3) Rancangan makanan tambahan(rmt) kesihatan sekolah
4) Program susu sekolah 6) Menyediakan perkhidmatan kesihatan sekolah utk:
5) Pendidikan pencegahan denggi
- Menilai taraf kesihatan murid
6) Sekolah kawasan larangan merokok
- Galakkan bimbingan/kaunseling bdasarkan
7) Program sihat tanpa aids dll
keperluan/masalah kesihatan murid
Rasional PBSS ; - Mberi jagaan rawatan kecemasan di sekolah
- Mengawal dan mencegah penyakit
1) Wujudkn program yg mampu melahirkan rasa ttgjwb dan - Memberi bantuan penempatan OKU.
komitmen warga sekolah.
-
2) Meneragamkan bbrp program yg sedia ada d sekolah
3) Wujudkan satu system yg fleksibel, inovatif dan kreatif kpd KEPENTINGAN KESIHATAN SEKOLAH DLM KONTEKS
kperluan sk berdasarkan keperluan semasa -melibatkan masyarakat(individu,keluarga, komuniti)=
4) Tingkatkan kerjasama ant sk dgn msyarakat- hal kesihatan bekerjasama mll PIBG, JKKK, persatuan,jabatan kerajaan/bkn
5) Program kearah menggalakkan amalan kesihatan kerajaan.
dipraktikan -merke akan membuat tindakan berfaedah berikut:
6) Satu program utk mghasilkan impak dan menilai a) pemeliharaan persekitaran
keberkesanannya -kawalan pembiakan vektor
-pembuangan sampah
Matlamat PBSS:
-persekitaran yg indah, bersih, selesa dan selamat.
1) Utk membentuk sikap dan perlakuan yg positif terhadap b) struktur fizikal –lokasi yg sesuai, bangunan selamat,
kesihatan pengudaraan sempurna, pencahayaan sempurna. Kemudahan
2) Melahirkan warga sk dan persekitaran yg selamat, sihat bdarjah/asrama memuaskan/baik
dan berkualiti = capai wawasan c) kerjasama ant masyarakat & sekolah – tandas, bekalan air.
Kantin/makanan yg bersih & sempurna
Objektif PBSS :
ENAM TERAS UTAMA PBSS - utk wujudkan pendekatan
1) Memelihara dan meningkatkan persekitaran sekolah
bersepadu semua kelompok masyarakt.
=bersih, sihat & selamat
2) Membina persekitaran social sk yg mgalakkan amalan 1) POLISI KESIHATAN SEKOLAH
hidup sihat 2) PERSEKITARAN FIZIKAL SEKOLAH
 HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
3) PERSEKITARAN SOSIAL SEKOLAH
4) PENGLIBATAN KOMUNITI 3) PERSEKITARAN SOSIAL SEKOLAH
5) KEMAHIRAN KESIHATAN DIRI - persekitaran yg blh membentuk sikap dan amalan – menbina
6) PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH sahsiah warga sekolah yg murni dan dpt meghadapi cabaran
mental atau fizikal
- mampu mnyediakan:
a) persekitaran yg kondusif – perkembangan mental yg sihat
1) POLISI KESIHATAN SEKOLAH b) persekitaran social yg sihat – perkembangan yg seimbang dr
- pernyataan yg menentukan tindakan dan keperluan bg segi JERI
mpromosikan kesihatan. melalui contoh aktiviti berikut :
Fungsinya:
1) aktiviti penghayatan agama dan nilai2 murni
a) Menyediakan piagam sekolah sbg panduan warga sk dan 2) pembimbing rakan sebaya,
masyarakt luar 3) Perkhidmatan kaunseling
b) Merancang dan mengawasi plaksanaan polisi kesihatan 4) Memberi bantuan dan sokongan moral, sokongan
Cth polisi yg blh dibentuk oleh sekolah: kewangan kebajikan dll
5) Menangani kes2 disiplin mgikuti peruntukan peraturan gy
- Polisi keselamatan mkn di kantin disediakan
- Polisi pertolongan cemas
- Polisi keselamatan sekolah
4) PENGLIBATAN KOMUNITI
- Polisi persekitaran fizikal sk
- satu bentuk kerjasama ant warga sk dgn ibu bapa dan
- Polisi persekitaran social
masyarakt utk mningkatkan tahap kesihatan warga sekolah
- Polisi pendidikan kesihatan dll
- penglibatan berfungsi spt berikut:
1) penglibatan aktif dlm akt kesihatan
2) PERSEKITARAN FIZIKAL SEKOLAH – yg sihat dan 2) melibatkan diri dlm btk tenaga kepakaran/bahan/kewangan
selamat 3) member dorongan/sokongan moral
-mpyi kemudahan asas dan fizikal yg bersih, ceria, selamat dan 4) sbg role model amalan hidup sihat
sihat Contoh aktiviti :
-persekitaran yg berfungsi utk; 1) PROSTAR(program sihat tanpa AIDS utk remaja)
a) mwujudkn persekitan fizikal yg bersih dan selamat 2) Bebas denggi di sekolah
b) wujudkan persektian yg bebas dr risiko penyakit berjangkit 3) Anti merokok
c) memastikan semua kemudahan asas mencukupi dan dlm 4) Kempen cara hidup sihat
keadaan bersih, ceria, selamt dan sihat.(bangunan, tandas, 5) Sekolah bersih
bekalan air, telefon, kantin dll) 6) Program kantin sihat
 HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
7) Bebas dadah, dll -mbina kefahaman dan kesedaran ttg kepentingan kesihatan
optimum dan gaya hidup sihat
-sdiakan khidmat ptolongan cemas dan rujukan
KEMAHIRAN KESIHATAN DIRI -Megesan masalah kesihatan, merawat dan merujuk sbrg kes yg
- satu usaha utk mbentuk sikap positif kea rah gaya hidup sihat memerlukan phatian dan tindakan lanjut
-aktiviti dijlnkan secara formal dan tidak formal -pemantauan dn penilaian atas aktiviti kesihatan sekolah
Contoh aktiviti ; 5.3) aktiviti2 perkhidmatan kesihatan sekolah
a) Kesihatan fizikal a) penilaian status kesihatan – meliputi pemeriksaan, pengesanan
- Kebersihan diri mll pengajaran formal, pemeriksaan oleh awal dan ujuan saringan tahap kesihatan warga sekolah
guru,amalan individu - Buku Rekod Kesihatan
b) Kesihatan pergigian -pemeriksaan berkala – thn 1, thn 6, tingkatan 3 & tingkatan 5
c) Senaman dan kecergasan b) rujukan dan tindakan susulan
d) Makan secara sihat c) khidmat kaunseling
e) Anatomi dan fisiolagi tubuh badan d) pemakanan
- guru dan murid perlu ada pengetahuan asas ttg fungsi e) pergigian
tubuh badan, perkembangan dan pertumbuhan fizikal dan f) pertolongan cemas- sediakan bilik dan sediakan sorg guru
maslah yg berkaitan terlatih dlm ptolongan cemas
g) pendidikan kesihatan- penyampaian pendidikan, penilaian
e) pertolongan cemas berkala, pendedahan ttg kpentingan
- latihan kepada guru dan murid h) kanak2 dgn keperluan khas
- ada peti kecemasan dlm setiap bilik darjah
f) kesihatan mental dan social
-perkembangan mental dan social- pendedahan kpd guru dan
murid ttg perkembangan mental dan social
-tekanan rakan sebaya dan keluarga

5) PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH

5.1) merangkumi promosi kesihatan dan pemakanan, pejagaagn
kesihatan, rawatan, rujukan, penempatan didlm kelas khas oleh
doktor perubatan dan pergigian, kktgn kejururawatn dan guru2 utk
pcapaian kesihatan optimum warga sekolah
5.2) Peranan :
-memaklumkan ttg tahap kesihatan murid tuk rawatan
lanjut/tindakan susulan
 HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
TOPIK 2 – PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT Definisi : persekitran yg sihat dan selamat merupakan keadaan
- bertujuan utk meyatupadukan dan meyelaraskan semua aktiviti sekolah yg mpyi kemudahan asas fizikal yg bersih, ceria, selamat
berkaitan dgn kesihatan sekolah dan sihat
Fungsi:
Polisi kesihatan sekolah(PKS)
Definisi : - Wujudkn persekitaran fizikal yg bersih dan selamat
- satu prnyataan jelas dan berupaya menentukan tindakan dan - Wujudkn persekitaran yg bebas dr risiko jangkitan penyakit
keperluan sumber bg mpromosikan kesihatan.
Aktiviti:
Fungsi :
- PKS bertujuan – menyediakan piagam sekolah sbg panduan a) Memastikan semua kemudahan asas sekolah mcukupi dn dlm
warga sekolah dan masyarakat luar keadaan bersih, ceria, selamat dan sihat
- merancang dan mengawasi polisi kesihatan b) Memastikan persekitran bersih dan selamat utk galakkan
Penetapan kenyataan PKS amalan kehihatan yg betul, krg risiko jngkitan dan kemalangan
c) Memastikan dapur asrama, kantin dan dewan makan-
- Ditetapkan bdasarkan lokasi sekolah,status sosioekonomi dan bersih, selamat dan mematuhi peraturan2 kesihatan dan
budaya masyarakat tempatan selaras dgn dasar pemakanan Kementerian Kesihatan
- Ditetapkan oleh jwtkuasa PBSS di peringkat kebagsaan Malaysia
- Ditetapkan berdasarkan masalah kesihatan yg dihadapi d) Sekolah bebas asap rokok
(PEMERHATIAN – MAKLUMBALAS e) Sekolah bebas dr pembiakan nyamuk aedes
KOMUNITI(SEKOLAH/SETEMPAT)-DATA f) Sekolah bebas pencemaran udara, air dan bunyi.
KESIHATAN SEKOLAH – KAJIAN PIHAK
SEKOLAH DAN AGENSI BERKAITAN) Pemantauan dan penilaian
Berdasarkan indicator berikut:
Polisi - polisi keselamatan mknan di kantin sekolah -Peratus sekolah melaksanakan program bebas denggi
-Peratus sekolah mncapai lebih 75% rating bebas denggi
- Polisi pertolongan cemas
-Peratus 100% mematuhi peraturan melarang merokok
- Polisi keselamatan sekolah
-Peratus sekolah bebas dr kemalangan di sekolah
- Polisi pencegahan penyakit
- Polisi pendidikan kesihatan dll. PERSEKITARAN SOSIAL SEKOLAH
Perlaksanaan PBSS di sekolah Definisi :
Penubuhan J/kuasa PBSS peringkat sekolah penetapan -Persekitaran mental dan social sihat dan selamat=
kenyataan PKS Perlaksanaan PKS =persektiran yg mbentuk sahsiah warga sekolah yg murni dan
Pemantauan dan penilaian perlaksanaan Laporan dpt hadapi cabaran
PERSEKITARAN FIZIKAL SEKOLAH Fungsi :
 HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
-mneydiakan persekitanrn yg kondusif utk perkembangan yg d) Menjadi role model amalan hidup sihat
sihat dn kurang tekanan dikalangan warganya
-myediakan persekitaran social yg sihat utk perkembangan Aktiviti :
seimbang dr segi JERI warganya 1) PROSTAR(program sihat tanpa AIDS utk remaja)
Aktiviti : -tingkat pegetahuan dan kesedaran ttg bahaya,cara
a) Bina ketahanan mental dan keyakinan diri mll peghayatan pencegahan dan pengawalan AIDS
agama dan nilai2 murni -menerapkan sikap positif dan prihatin thp gejala social- seks
b) Mberi perkhidmatan kaunseling bg kes2 tertentu bebas dan dadah
c) Jlnkan pelbagai aktiviti utk krgkan tekanan warga sk 2) Bebas denggi di sekolah
d) Laaksanakan amalan Cara Hidup sihat setiap masa -tingkat kesdarn dan kefahaman dan kemahiran dlm mcegah
e) Galak pembentukan sahsiah yg murini mll p&P, kem dan mgawal demam denggi mlibatkan warga sekolah dan
motivasi, kem bina semangat dsb komuniti.
f) Tangani kes disiplin warga sk 3) Anti merokok
g) Mberi bantuan /sokongan morak, khidmat nasihat dan -mempromisi kempen anti-merokok,
sokongan kewangan biasiswa dsb. -jadikan sekolah kwsan larangan merokok
4) Kempen cara hidup sihat
Pemantauan dan penilaian ; -adakan aktiviti kempen cara hidup sihat mengikut tema
Melalui indicator berikut : tahunan
5) Sekolah bersih
a) Peratus sekolah bebas dr pgunaan dadah -mpertingkat dan mpromosikan kebersihan dan keceriaan
b) Peratus bebas dr kes jenayah sekolah
c) Peratus menjalankan program PROSTAR 6) Program kantin sihat
d) Peratus mjlnkan aktiviti khidmat nasihat/ kaunseling/anti -merancang,,elaksana dan mgawasi pyediaaan,ppmprosesan,
stress hidangan, pjualan di kantin sekolah
7) Bebas dadah, dll
PENGLIBATAN KOMUNITI -laksana program Sijil lencana Anti –Dadah
Definisi : -aktiviti tingkatkn kesedaran pelajar ttg peyalahgunaan dadah
Satu bentuk kerjasama ant warga sekolah, ibu bapa serta termasuk pcegahan dan pgawalan
masyarakat yg myokong dan mpertingkatkan tahap kesihatan Pemantauan dan penilaian:
warga sekolah.
Fungsi : a) Bilangan aktviti penglibatan komuniti yg dijalankan di
sekolah/warga sekolah
a) Pegnlibatan aktif dlm aktiviti kesihatan b) Bilangan penyertaan komuniti/ibubapa/warga sekolah
b) Pemglinbatan dlm bntuk tenaga kepakaran, bahan, kewangan
c) Mberi dorongan dan sokongan moral kpd murid

KEMAHIRAN KESIHATAN DIRI
Definisi :
-satu usaha mbentuk sikap positif kearah amalan cara hidup sihat
di kalangan warga sekolah
Fungsi:
- mengadakan P & P yg formal dan tidak formal dlm mgendalikan
kesihatan fizikal, mental rohani dan social, serta alam sekeliling
kearah amalan hidup sihat..
Aktiviti : dijalankan mll aktiviti formal @ tidak formal spt berikut:
a) Kesihatan Fizikal
i) kbersihan diri- murid diajar ttg kebersihan diri spt yg ditetapkan
oleh kurikulum sekolah
- pastikan mereka mjadikannya sbg amalan & tanggungjawab
seharian
b) kesihatan pergigian
-aktiviti kesihatan diajar dan diamalkan di sekolah
-adakan kemudahan utk latihan amali kebersihan pgigian
c) senaman dan kecergasan
-perlu peruntukkan skrg-krg dua waktu pembelajaran dlm
seminggu
-mengadakan kemudahan dan peralatan yg diperlukan
-murid dikehendaki melibatkan diri secara aktif
d) makan secara sihat
-sekolah perlu mengajar konsep makan secara sihat mll kurikulum
dan lain2 aktiviti tidak formal
-memastikan mkan yg dijual dikantin bersih, selamat dan berzat
- galakkan murid memilih mkanan berzat, bersih dan selamat
e) anatomi dan fisiologi tubuh
-pengetahuan asas mgenai struktur/fungsi tubuh badan mll
pendidikan formal
-guru dan murid perlu didedahkan dgn pgetahuan dan masalah
ttg pkembangan dan p’tumbuhan fizikal
f) pertolongan cemas
- guru dan warga sk perlu dilatih ttg pertolongan cemas
-perlu ada skrg²nya 1 peti ptolongan cemas di setiap bilik kelas
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
g) perkembangan mental dan social
-pendedahan kpd murid dan guru ttg perkembangan mental dan
social yg normal
h)tekanan rakan sebaya dan keluarga
-sediakn pkhidmatan bimbingan dan kaunseling
-guru dedahkan cara mgenalpasti masalah kesihatan mental dan
social d sk
Pemantauan dan Penilaian:
(a) Pendidikan kesihatan formal
-Ujian bertulis scara topical/penggal/tahunan
-Ujian lisan slps topic/penggal/tahunan
-Senarai semak stiap pyeliaan berkala yg dijlnkan
-Kaji semula kurikulum sek yg formal dr semasa ke semasa
(b) Pendidikan Kesihatan Tidak Formal
-Laporan tahunan olh j/kuasa kesihatan sekolah, kelab kesihatan
sekolah dan biro kesihatan
-Hadiah dan pehargaan bg aktiviti promosi kesihatan di sekolah
mll ptandingan, kuiz dsb
-Skor pemeriksaan kesihatan diri/slps kaunseling
PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH
Definisi : merangkumi promosi kesihatan dan pemakanan.
Pjagaan kesihatan, rawatan, rujukan serta penempatan di kelas
khas olh doctor perubatan/pergigian,jururawat,guru2 utk pcapaian
kesihatan yg optimum.
Fungsi:

a) Membina kesedaran dan kefahaman warga sk ttg kesihatan
optimum dan amalan cara hidup sihat
b) Megesan masalah kesihatan, merawat dan merujuk kes utk
tindakan susulan
c) Mencegah dan mngawal jangkitan penyakit
d) Menentukan rancangan khas cth RMT dijlnkan dgn
sempurna
e) Mberi khidmat ptolongan cemas
f) Mjlankan pemantauan dan penilaian atas aktiviti kesihatan
sekolah
Aktiviti :
a) penilaian status kesihatan
b)rujukan dan tindakan susulan
c) khidmat kaunseling
d) pemakanan, pergigian, pertolongan cemas, pendidikan
kesihatan, knak2 OKU
(rujuk nota topic 1)
Pemantauan dan penilaian
Mliputi :
a) pemeriksaan status kesihatan- peratus murid yg diperiksa
-Kadar pengesanan cacat penglihatan, liputan imunisasi
b)rujukan dan tindakan susulan- bilangan kes yg dirujuk/bilangan
kes yg cicir
c) pemeriksaan status pemakanan- bilangan dan peratus dgn
berat bdn mgikut ketinggian( krg 80%=krg zat, lbih 120%=
obesity), taraf hemoglobin, pyakit beguk , bantuan susu & RMT
d) pemeriksaan status kesihatan pergigian- peratus murid dgn
kebirsuhaj gigi optima, peratus yg diberi rawatan hingga tahap
demofitness
e) pertolongan cemas- bilangan peti ptlgan cemas yg lengkap
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
TOPIK 3- PERLAKSANAAN PBSS
Pd 1995- Malaysia telah melaksanakan projek perintis “health
Promoting School’ di 6 negeri(kedah, trenganu, Selangor,
Sarawak, Johor dan Melaka.
Konsep berteraskan Ottawa Charter on Health Promotion ini
berteraskan 5 komponen asas dlm memastikan sussana
persekolahan yg sihat dan selamat:
1)pernyataan polisi kesihatan
2) persekitaran sekolah yg sihat dan selamat
3) penglibatan keluarga dan komuniti dlm mpromosikan kesihatan
4) kemahiran kesihatan diri dikalangan pelajar
5) perkhidmatan kesihatan sekolah yg berkualiti
PENDIDIKAN KESIHATAN
-Ditakrifkan sbg jumlah pengalaman sama ada di sk atau dimana
shj yg mpengaruhi pengetahuan, sikap dan amalan sseorang
murid dlm perkara berkaitan dgn kesihatan
-ianya bertujuan utk mbentukj minat dan keinginan, serta
wujudkan rasa ttgjwb murid utk kemajuan dan kebaikan kesihatan
mrk sendiri, keluarga dan masyarakat
Pendidikan kesihatan Secara Formal :
a) Mempertingkatkan/kemaskini kurikulum dan dari semasa k
semasa bdasarkan isu2 kesihatan semasa.
b) Mberi pendidikan formal kpd guru dan murid mll
Guru= kursus perguruan asas, kursus dlm pkhidmatan,kursus
lanjutan kesihatan
Pelajar = m/pelajaran yg ditentukan, latihan amali,projek²
khasindividu/berkumpulan
Pendidikan kesihatan Secara Tidak Formal:
a) Kempen2 kesihatan
b) Kuiz kesihatan/ pertandingan
c) Pameran kesihatan
d) Ceramah/forum
e) Pemeriksaan berkala
f) Pemeriksaan kebersihan diri oleh guru

g) Sediakan khidmat kaunseling
Pendidikan kesihatan Mll Amalan Kesihatan
a) Menubuhkan jwtankuasa kesihatan sekolah
b) Kelab kesihatan di setiap sekolah
c) Mengmalkan cara hidup sihat
Pendidikan kesihatan mll promosi kesihatan sekolah
a) Pendedahan kpd guru ttg kaedah dan teknik P & p bkaitan
aktiviti promosi kesihatan sekolah
b) Sekolah perlu pastikan warga sk mgetahui dan mematuhi
akta dan peraturan bkaitan kesihatan sk
Peranan PBSS
-myatupadukan dan myelaraskn semua aktiviti bkaitan dgn
kesihatan sekolah yg mampu tingkatkan taraf kesihatan warga
sekolah
Matlamat Pendidikan Kesihatan;
- Utk mbentuk sikap dan perlakuan yg positif thadap kesihatan
terutama kepada kanak2 yg dikatakan lebih mudah dan
berkesan.
Peranan murid :
a) Melibatkan diri secara aktif dlm aktiviti PBSS
b) Mberi cadangan aktiviti PBSS
c) Mpertingkatkan pengetahuan dan kemahiran kesihatan –
lbh btanggunjawab thdp kesihatan diri
d) Menyampaikan maklumat kpd ibu bapa dan masyarakat –
ttg aktiviti PBSS di sk
Peranan Guru (penggerak utama) :
a) Memahami teras2 utama PBSS
b) Myokong, melaksana dan mperkukuhkan aktiviti yg
dirancang olh j/kuasa
c) Btanggunjawab utk memastikan aktiviti2 dilaksanakan
d) Mjadi contoh kpd murid ttg amalan hidup sihat
e) Galak murid myertai aktiviti PBSS
f) Beri penerangan kpda ibu bapa/ masyarakat mgenai PBSS
Peranan G/Besar/Pengetua
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
a) Beri penerangan kpd guru2 ttg PBSS
b) Tubuhkan j/kuasa PBSS
c) Merancang aktiviti dgn mgambil kira- keperluan warga sk,
pgalaman murid dan guru, kemhiran kesihatan, berfikir kritis
dan btanggunjawab pd diri,keluarga/masyarakat, kesedaran
murid ttg kemahiran kesihatan diri
d) Memastikan pelaksanaan terancang dn tersusun dan
berterusan
e) Jalinkan hubungan baik dan beri penerangan kpd ibubapa
dan masyarakat .
Peranan ibubapa/masyarakat
a) Libatkan diri secara aktif dan mberi sokongan pd aktiviti
PBSS
b) Beri sumbangan kepakaran, kewangan, tenaga dan
peralatan serta kerjasama kpd sk
c) Beri galakan kpd anak2
d) Sbg contoh kpd anak2
Peranan PPB/PPD/JPN
a) beri penerangan
b) Beri bimbingan utk menubuhkan j/kuasa dan merancang
aktiviti
c) Aemghubungi agensi2 berkenaaan utk bantuan bg
mjlankan PBSS
d) Mengendali dan memantau pjalanan program
JAWATANKUASA PBSS( RUJUK MS 46-49)
FUNGSI J/KUASA PBSS= Menetapkan kenyataan polisi
kesihatan, mrancang dan melksana pelan tindakan, mbuat
pemantauan dan penilaian, myediakan laporan
Topic 4 – RAWATAN PERTOLONGAN CEMAS
 HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
Definisi : sbg bantuan permulaanatau rawatan pertama kpda 4) Pendarahan – dlm 1 minit blh mati jika pendarahan teruk,
mangsa dlm suatu kemalangan/ kesakitan mgejut sementara guna satu kain yg bersih utk ditekan pada tempat yg luka.
menanti ketibaan ambulans, doctor atau pakar perubatan. 5) Pitam/pengsan – tidak sedar diri dlm masa yg singkat
Tujuan ; - Beri ruang, longgarkan pakaian, baringkan terlentang,
a) Utk myelamatkan nyawa. rendahkan kepala dr kaki
b) Krgkan keparahan kecederaan 6) Terseliuh/terkehel – otot/ salur penyambung otot terpusing
c) Memulihkan mangsa sementara menunggu bantuan yg myebbkan sakit atau bengkak
perubatan tiba. - Buka kasut sblm bengkak( buka bhg yg sakit), rehatkan
Matlamat: dan lekap dgn ais, balut, jumpa doctor
a) Myelamatkan nyawa yg sedang kesakitan/kemalangan 7) Patah tulang – akan myebabkan masalh kpd tendon,saraf,
b) Meghadkan kesan2 kecederaan dan salur darah
c) Megalakkan/menbantu pemulihan -simptom2 = rasa skit pd bhg tulang,dgr bunyi/rasa tulang
Peraturan tertentu dlm Pertolongan cemas: patah,x berupaya gerak anggota yg cedera, kebas/ hilang
a) Menilai situasi Kecemasan denyut nadi pd tempat cedera
-penilaian dan pemerhatian thp persekitaran thdp lain2 -bengkak/kebiruan
bahaya pada diri dan mangsa -bentuk/kedudukan tulang sendi tidak normal
-hindar diri dr sebrg risiko -demah dgn ais jika baru berlaku utk krgkan
b) keperluan utk memastikan kaw kecemasan selamat bengkak/lebam/kesakitan
- utamakan keselamatan diri - perlu elakkan perkara berikut:
-Pastikan mangsa thindar dr tempat merbahaya-pindahkan -Jgn gerakkan mangsa yg cedera leher/belakang
mangsa -Jgn tarik pakaian magsa yg luka / terbakar
- jgn bertindak diluar kemampuan -Jgn beri sebarang cecair kpd mangsa yg tdk sedar diri
c) menilai semua kecederaan dan member pertolongan cemas 8) renjatan
- cuba lindungi mangsa dr sebarang bahaya, beri CPR dan dptkan - alihkan mangsa,dan baringkan telentang, angkat kaki mangsa
bantuan segera utk menigkatkan aliran darah
d) meminta bantuan/pertolongan -selimutkan utk elak kesejukan dan kehilanganhaba, longgarkan
pakaian yg ketat/tali pinggang,tali leher
ASAS PERTOLONGAN CEMAS KECEDERAAN LUAR DAN -jgn diberi sebarang cecair mll mulut
DALAM -kaki ditinggikan utk kurangkan pengaliran darah k jantung
1) Periksa saluran udara- pastikan tidak terhalang oleh 9) Tercekik
bendasing/lidah/bendalir dsb -tercekik disbbkn mknan/ objek lain yg myebabkan mangsa
2) Bersihkan mulut dgn 2 jari berhenti bernafas
3) Periksa pernafasan- beri CPR . tekan dada jika nadi tidak - objek dikeluarkan dgn mggunakan jari/tangan ked lm mulut bg
berdenyut elakkan gangguan pernafasan
-tanggalkan pakianan, dedahkan bhg dada

-utk kanak2= halakan kepala ke bawah, badan diatas lengan/lutut
kamu, buka mulut dan suruh batuk
-utk org dewasa = biar mangs tunduk dgn kepala lebih rendah dr
paru-paru, suruh batuk.
-kalau gagal, mngsa disuruh dlm keadaan asal dan tepuk
belakangnya.
-gagal juga = hantar k hospital
10) terbakar dan melecur
-buang pakaian/aksesori yg megecut dr kawasan terlibat
-rendam dlm air/atau balut dgn tuala yg basah/lembab atau letak
dibawah air sejuk yg mgalir selagi kesakitan msh dirasai
-melecur oleh bhan kimia= letak pd air yg mgalir kmudian tutup
dgn kain yg bersih utk mgelakkan gangguan udara
-jika luka terbakar besar, lakukan rawatan spt kena renjatan
11) mata
a) Merawat kecederaan mata
- keluarkan bendasing dgn air mata, air yg banyak ke atas mata
atau dgn putik kapas
-jika bendasing terbenam, jgn keluarkan, tutup mata dgn lapikan
mata yg bersih/disteril dan bawa ke hospital
-jgn guna bhn kimia utk mgelakkan kecederaan mata yg serius
12) keracunan
-Termakan mknan tercemar/luput tarikh/ubat-ubatan
-tindakan
-dptkan maklumat mknan yg dimakan oleh mangsa, jumpa doctor
- bancuh 2/3 sudu garam dlm segelas air panas dan beri kepada
mangsa spy dia muntah
-atau masukkan jari utk membuatkan mangsa muntah
-lps muntah, beri mangsa minum susu utk mncairkan racun tinggal
LANGKAH – LANGKAH BANTU MULA;
-tindakan yg sepatutnya dilakukan semasa mberi pertolongan kpd
mangsa kemalangan /kecederaan
A) D. R. A.B.C ( Danger, Response, check airways, check
breathing, circulation)
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
D= pastikan mangsa di tempat dan keadaan yg selamat
R= cuba pastikan mangsa bertindakbalas pd panggilan anda
A= periksa salur pernafasan, pastikan tidak tersumbat oleh lidah,
cecair, gigi palsu dll
B= periksa pernafasan mangsa
C=peredaran darah
B) T. O.T.A. P. S. (Talk, Observe,Touch, Active, Passive,
Skills )
T=bercakap dgn mangsa sambil menengkannya
O= lakukan permehatian pada tanda2 kecederaan/gerakbalas
mangsa
T= sentuhan utk menentukan tahap kecederaan
A=pergerakkan aktif yg dilakukan olehh mangsa
P=pergerakkan yg pasif oleh mangsa
S=menguji kemahiran sblm dan slps rawatan
C) R. I. C. E (Rest, ice, compressed, elevation)
R= rehatkan mangsa dan cuba tenangkan
I=letakkan ais batu pd tempat kecederaan utk krgkan pgaliran
darah
C=sesuatu yg dpt mgawal pergerakkan darah dgn mgenakan
tekanan pd tempat yg cedera
E=meninggikan tempat yg cedera utj krgkan pengaliran
darah/kesakitan
D) EAR DAN CPR
I) CPR (cardiopulmonary resuscitation) – resusitasi
kardiopulmonari
-teknik utk meyelamatkan nyawa yg dgunakan sewaktu
kecemasan apabila mangsa tidak bernafas/nadi tidak berdenyut
-merupakan kombinasi bantuan pernafasan dan penekanan dada
dibhg luar
-bantuan bernafas utk memastikan darah mangsa msh dibekalkan
ke seluruh badan mangsa sehingga bantuan sampai

-tanpa CPR peluang hidup mangsa kan menurun dgn byk slps 5
minit pertama
-CPR utk bayi, kaedah 2 ibu jari lbh berkesan dr dua jari
-dua langkah utama melakukan CPR
Langkah 1: bantuan pernafasan dari mulut ke mulut
-Baringkan mangsa atas permukaan rata & agak keras
-Melutut disisi kiri kepala mangsa, buka salur pernafasan dgn
menolah dahi dan dagu mangsa ke belakang
-Picit hidung mangsa(tutup lubang hidung)
-Lekapkan mulut kita kemulut mangsa dan hembus nafas
-Lakukan sebanyak 2 kali
Langkah 2: melakukan tekanan luaran atau external cardiac
compression(ECC) pd bhg tengah dada/sternum mangsa
-melutut di sebelah kiri badan mangsa. Kenalpasti lokasi
pertemuan tulang selangka dgn cuaran xyphoid dgn mgunakan jari
telunjuk dan jari tgh kanan kiri.
-letak pangkal tapak tangan kanan bersebelahan jari telunjuk
tangan.(tempat tekanan dilakukan)
-letak tapak tangan kiri diatas tangan kanak yg berada di dada
-condongkan badan ke hadapan dan tekan bhg dada sambil
meluruskan siku
-tekan hingga l/krg 5 cm ke bwh dgn kadar kelajuan 80 tekanan
seminit sbyk 15 tekanan
-*beri dua kali bantuan hembusan pernafasan
-ulang langkah * hingga mangsa pulih/bantuan tiba
-periksa nadi slps 10 hembusan nafas
ii) EAR ( Expired Air Resuscitation) – Resustasi Udara Hembusan
-penyelamat membri nafas kpd mangsa yg berhenti pernafasan.
-berkesan utk memasukkan udara beserta oksigen ked lm paru-
paru mangsa bila pernafasan berhenti tapi masih ada denyutan
nadi
- 3 teknik yg digunakan:
a) mulut ke mulut – melekapkan mulut ke mulut magsa dan
bernafas ke saluran udara mangs mll mulut
b) mulut ke hidung
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
- bila mangsa mgalami kecederaan muka/atau kecederaan
disebabkan oleh air
-mulut mangsa ditutup, lekapkan mulut k hidung, bernafas
perlahan-lahan dan kemudian lepaskan rahang utk mmbolehkan
mangsa menghembuskan nafas keluar
c) mulut ke hidung dan mulut
-pilihan utk EAR kpd kanak2 krn mulut penyelamat boleh menutup
mulut dan hidung mangsa.
-penting jika pernafasan terhenti sepenuhya
-masalah tercekik, pengambilan heroin, hamoir lemas, gigitan dan
sengatan serangga. Asma, emfisema yg myebabkan nafas
terhenti
-keberkesanan pernafasan terbukti dgn naik turun dada bagi stiap
nafas yg diberi pyelamat.
-5 kali cubaan utk dua pernafasan berkesan
- indikasi iaitu sianosis/kepucatan pernafasan terhenti @ kadar
pernafasan krg dr 4-5 kali dlm seminit
Prosedur EAR:
1) Baringkan mangsa, longgar baju d bhg leher
2) Buang kekeotoran dlm mulut
3) Pegang belakan leher mangsa dgn satutangan, sebelah
tangan lagi dongakkan kepala mangsa sejauh mngkin
4) Picit hidung mangsa, sedut nafas dlm2, lekapkan mulut dan
hembus sekuat hati. Dada mangsa akan naik
5) Tunggu hingga dada menurun, ulang langkah tadi
sebanyak 4 kali terus menerus dgn cepat
6) Laukan dlm kadar 10 pernafasan dlm seminit hingga
mangsa blh bernafas/bantuan sampai
7) Bila sudah bernafas, letak mangsa dlm kedudukan
pemulihan
8) Jika disyaki ada kcederaan, kekalkan dlm kedudukan
neutral
9) Lakukan resusitasi mulut k mulut dan tekan dada jika nafas
dan nadi tidak ada
10)Jika terhenti jantung, lakukan CPR

TOPIK 5 - PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH
Merangkumi :
a) Penjagaan kesihatan
b) pemakanan
c) promosi kesihatan
d) rawatan rujukan penempatan kelas khas oleh doctor
perubatan, jururawat dan guru2
Objektif :
1) Membina kesedaran dan kefahaman kanak2 sk ttg taraf
kssihatan diri sendiri
2) Mgasaskan latihan seumur hidup ttg perlunya menilai taraf
kesihatan seseorang pd jangkamasa ttentu
3) Menentukan urid berada pd tahap kesihatan paling optima
4) Mengesan dgn lebih awal keadaan kesihatan yg tidak
normal dgn erujuk kpd pakar, pertubuhan,badan
berkaitan=utk rawatan/pemulihan
5) Memberitahu ibubapa dan guru ttg taraf kesihatan kanak2
sekolah= rawatan/penjagaan yg efektif
6) Memberi perhatian pd kanak2 yg lbh memerlukan rawatan
kesihatan/penyeliaan
Pentadbiran dan organisasi perkhidmatan kesihatan ke sekolah
- Diselaraskan dgn pentadbir perkhidmatan kesihatan di bwh
kementerian kesihatan dgn kerjasama kementerian pendidikan
- Satu komponen dr rancangan kesihatan sekolah dan dijlnkan
oleh anggota Bhg kesihatan keluarga
Pasukan perkhidmatan kesihatan Sekolah:
a) Doktor (ketua pasukan)
b) Jururawat kesihatan umum dan jururawat terlatih
menjalankan kegiatan dgn kerjasama
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
c) Penolong jururawat
guru-guru di sekolah
d) Atendan dan
e) Pemandu
Fungsi perkhidmatan kesihatan sekolah
a) Membina kesedaran dan kefahaman warga sekolah mgenai
kepentingan kesihatan optimum
b) Mengesan dan merawat serta membuat rujukan kes yg
memerlukan perhatian serius
c) Mencegah dan mengawal penyakit
d) Memberi perkhidmatan pertolongan cemas
e) Menjalankan pemantauan dan penilaian thdp aktiviti2
sekolah
Aktiviti2 perkhidmatan kesihatan sekolah
a) Penilaian kesihatan kanak-kanak sekolah
-dijlnkan secara berkala kepada murid pra, thn 1, thn
6,tingkatan 3 dan tingkatan 5. Berpandukan buku RKM 1 yg
diguna dr thn 1 hingga sekolah menengah
b) Rawatan, rujukan dan tindak susul – berkaitan dgn kes yg
dirujuk
c) Imunisasi
d) Pendidikan kesihatan – meliputi pendidikan formal,
penilaian berkala dan pendedahan kepentingan penjagaan
kesihatan
e) Kaunseling – oleh guru kaunselor yg dilatih
f) Rekod dan laporan
Panduan lawatan sekolah dan tatacara;
-lawatan ulangan k sk skrg2nya 1 kali setahun
-melibatkan pemeriksaan, ujian saringan dan pengesanan awal
tahap kesihatan murid
Lawatan pertama ; -butir2 perihal kesihatan dan pelalian
 HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
- Berat badan dan ukuran tinggi - penyakit berkaitan dgn alam sekitar :
- Penglihatan dan pendengaran 1) jangkitan pd system pernafasan
- Pemeriksaan perubatan 2) cirit-birit
- Imunisasi 3) malaria
- Rawatan khas 4) keracunan
= blh mngakibatkan kcacatan jangka pendek/panjang, kejadian
cirit birit dan muntah2.
Lawatan ulangan :
-pemeriksaan perubatan oleh doctor bagi : murid yg tidak hadir
lawatan 1, kestindakan susulan. Kes rujukan e) DENGGI
-imunisasi -virus denggi yg baru dan tiada penawar spt viru DEN-3
-Rawatan cacing menyumbang kpd kes demam denggi yg tinggi
-Rawatan khas

PENDIDIKAN KESIHATAN f) Pencemaran Udara

-ditumpukan kpd pelajar, k/tangan sekolah, ibubapa
-berpunca dari pembakaran terbuka di Negara kita dan Negara
-diserapkan dlm kurikulum(pendidikan jasmani dan kesihatan
jiran
-aktiviti yg dijalankan termasuk :
-asap kenderaan, kilang,rokok
a) pembelajaran di dalm b/darjah
-jerebu meningkatkan bilangan pesakit akibat gangguan system
b) ceramah
pernafasan
c) dialog
-kesan bhn kimia yg dilepaskan ; merencatkan, mganggu system
d)demonstrasi
imunisasi, endoktrin.dll
e) pameran
f) tayangan alat pandang dengar
g) pertandingan/kuiz kesihatan g) Penyakit Tangan, Kaki dan Mulut

MASALAH KESIHATAN DAN PENYAKIT MASA KINI -berpunca dari bbrp kumpulan virus tmasuk enterovirus
a) PERSEKITARAN -myebabkan ulser di mulut dan ketiak, tonsil, ruam pd kaki dan
- 6 jenis persekitaran tidak sihat sekitar lampin
1) air minuman yg tidak selamat -mudah jangkiti kk bumur bwh 5 thn
2) tiada kebersihan diri -caxsackie/enterovirus 71 boleh sebabkan kematian pd kk cth
3) system pembentungan tidak baik 4 kes di Sarawak
4) pencemaran udara, kawalan vector
5) kimia bahaya TOPIK 6 - PROGRAM ADHOC/PROSTAR
6) kemalangan 1) Pendidkan pencegahan aids (PROSTAR)

- Berkonsepkan )oleh remaja,mll remaja, utk remaja’
- Utk remaja bumur 13 – 25 thn sbg pembimbing Rakan
Sebaya ke arah hidup sihat tanpa AIDS
- Utk menangani masalah HIV/AIDS di kalangan remaja
2) Projek anti Denggi- kerjasama kementerian kesihatan dgn kem.
Pendidikan (1994)
-sbg kaedah pendidikan kpd murid sbg agen perubahan yg
berkesan utk mencegah dan mengawal kjadian pyakit denggi
-aktivti utk mncegah denggi ; pemeriksaan aedes, penyemburan
kabus, penguatkuasaan Akta Pemusnahan Serangga Pembawa
Penyakit
3) Program doctor muda – rangka kerja kecemerlangan Amalan
Hidup Sihat
-melahirkan pelajar cemerlang dr segi akademik serta
berketrampilan
-meningkatkan taraf kesihatan pelajar (matlamat pihak
kesihatan)
-Program promosi kesihatan sekolah di peringkat sekolah
rendah
-pelajar sbg ‘model, promoter, motivator’ kpd rakan sebaya
- pelajar thn 4, 5, 6 dipilh dan dilatih sbg pembimbing rakan
sebaya
-Pemilihan berdasarkan kecermalangan akademik, personality,
minat, sifat kepimpinan, btanggunjawab suka menolong org.
Topik 7 - RANCANGAN KESIHATAN SEKOLAH(RKS)
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
- dimulakan sejak tahun 1967 dgn tujuan utk melahirkan pelajar
dan masyarakat sekolah yg sihat dan produktif
-1996, RKS diberi nafas baru dgn wujudnya PBSS bagi
menyatukan dan mnyelaraskan semua aktiviti berkaitan kesihatan
sekolah yg mampu meningkatkan kesihatan warga sekolah.
Matlamat PBSS=meningkatkan pengetahuan mengenai amalan
kesihatan diri, mgalakkan amalan cara hidup sihat dan
memastikan persekitaran sekolah yg bersih, ceria,selamat dan
sihat.
Definisi RKS :
-berasaskan konsep kesihatan menyeluruh, merangkumi
kesihatan fizikal,mental, emosi, social dan rohani.
-terdiri dari 4 komponen utama:
a) pendidikan kesihatan
b) perkhidmatan kesihatan
c) hidup sihat di sekolah
d) kerjasama antara sekolah dan masyarakat .
Tujuan : meningkatkan taraf kesihatan dan pemakanan
murid/warga sekolah ke tahap optima
Matlamat :
a) Meningkatkan pengetahuan ttg kesihatan dan memupuk
nilai amalan kesihatan positif
b) Member jagaan, rawatan, kecemasan, rujukan, pemulihan
dan tindak susulan kpd murid
c) Mencegah dan mengawal penyakit berjangkit

d) Menilai dan mentafsir taraf kesihatan murid
e) Galakkan amalan gaya hidup sihat
f) Galakkan kerjasama dua hala ant sekolah dan masyarakat
Objektif RKS :
a) Menggalakkan bimbingan dan panduan kpd kk, ibu bapa,
guru-guru dan masyarakat bkaitan kperluan an maslah
kesihatan mrk.
b) Mengenalpasti, pendidikan, pjagaan kk yg cacat fizikal,
mental, social dsb
c) Menggalakkan rawatan kecacatan yg boleh diubati dgn
rujukan serta merta kpd pakar/pertubuhan yg berkaitan dgn
kebajikan kk
d) Memastikan pelajar bebas dr gejala dan penyakit sosoal
e) Memastikan makanan yg disediakan di sekolah selamat
dan berkhasiat
f) Member rawatan kecemasan thdp penyajit/kecederaan
ketika d sk
g) Menolong mencegah dan mengawal penyakit berjangkit
h) Mebina persekitran sekolah yg sihat dr segi fizikal dan
mental
Rasional
a) Murid sekolah sepatutnya sihat tetapi msh mengalami
bberapa mslh kesihatan=perlu utk tingkatkan tahap
kesihatan
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
b) Murid sk merupakan agen perubahan krn mereka mudah
menerima pengetahuan/pendapat
c) Murid merupakan asset penting utk perubahan terhadap
sesuatu komoditi /masyarakat.
d) Murid dapt mempengaruhi orang di sekeling mrk yg
terdekat dlm pergaulan seharian utk membentuk
sikap/perlakuan positif terhadap kesihatan
e) Sekolah memnpyi sumber2 yg besar dari segi kemudahan
serta tenaga yg boleh mengembeleng usaha kesihatan
masyarakat
J/kuasa RKS Peringkat Daerah
a) Pegawai Kesihatan Daerah
b) Pegawai pendidikan Daerah & Penolong PPD
c) Pegawai perubatan dan kesihatan
d) Bahagian Kesihatan
e) Pegawai pergigian
f) Ketua jururawat
g) Pegawai Kebajikan masyarakat
Komponen RKS
a) pendidikan kesihatan
-menerangkan jumlah pengalaman yg pengaruhi
pengetahuan, sikap,amalan sseorg ttg perkara bkaitan dgn
kesihatan
-termasuk pendidikan formal/tidak formal

-utk membentuk minat dan keinginan/wujudkan rasa ttgjwb
murid utk kemajuan/kebaikan kesihatan diri keluarga
/masyarakat
-megharapkan murid lebih sedar akan masalah dan keperluan
kesihatan, membuat keputusan yg bijak ttg cara hidup dan
perlakuan kesihatan mrk
b) perkhidmatan kesihatan
-merupakan aktiviti utama pihak kesihatan di sk
- dijalankan secara kerjasama ant k/tgn kesihatan,pergigian dan
pihak sk
-merangkumi mbina kesedaran/kefahaman warga sk ttg
kepntingan mjaga kesihatan dan amalan gaya hidup sihat
- termasuk pengesanan mslh kesihatan, merawat dan merujuk
kes memerlukan phatian kepakaran
-merlukan kerjasama semua pihak khsnya ibu bapa/pihak sk utk
meningkatkan tahap kesihatan murid/masyarakat
-Bentuk perkhidmatan dan khidmat sokongan kesihatan sekolah
yg diberikan:
a) pasukan kesihatan sk
b) jabatan kesihatan
c) kementerian kesihatan
d) pihak swasta dan pertubuhan sukarela
-Bentuk perkhidmatan : rawatan ringan dan kecemasan,
kawalan penyakit berjangkit,perkhidmatan pergigian, program
imunisasi, rujukan dan rawatan susulan, penilaian atu
pemeriksaan kesihatan ke atas murid
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
c) hidup sihat di sekolah
-6-10 jam sehari masa murid dihabiskan di sekolah
-perlu dipastikan spy sentiasa dlm keadaan selamat, bersih
dan indah
-persekitaran yg boleh wujudkan persekitran yg kondusif kpd
proses P& P
d) kerjasama antara sekolah dan masyarakat .
STATUS RANCANGAN KESIHATAN SEKOLAH MASA KINI
-dikira telah Berjaya dilaksanakan hampir 30 thn
-masalah /isu semasa mjlnkan RKS :
a) keberkesanan pendidikan kesihatan di sekolah
menunjukkan bhw tahap pengetahuan dan amalan kesihatan
mereka msh krg memuaskan
b) kekurangan kemudahan asas dan fizikal menjejaskan
perlaksanaan RKS
c) kewangan yg diperuntukkan menghalang tugas
penyelenggaraan dan naik taraf bangunan
d) beban tugas guru mgakibatkan Rekod kesihatan Murid agak
tergendala
e) program ini dijlkn mll kerjasama bbrp kementerian/agensi
bkn kerajaan, menimbulkan masalah penyelarasan mengikut
keutamaan masing2.

PROGRAM KESIHATAN SEKOLAH MASA KINI
a) pendidikan kesihatan
b) perkhidmatan kesihatan sekolah
c) program kesihatan pergigian sekolah
d) rancangan makanan tambahan (RMT)
-usaha kerajaan utk meningkatkan taraf pemakanan/kesihatan
murid
-membekalkan 1/3 dr jumlah keperluan nutrient harian murid
-tujuan- meningkatkan taraf pemakanan dan kesihatan murid
- mberi mknan tambahan kpd murid sk rendah terutama luar
bandar berpendapatan rendah
-memenuhi keperluan makanan murid(15-20% ke sekolah x
sarapan pagi/tghari/mkanan x seimbang)
e) program susu sekolah
tujuan :
-menigkatkan taraf pemakanan dan taraf kesihatan murid
-memastikan murid menerima mknan berzat/mgalakkan tabiat
minum susu
-program atas kerjasama dgn 6 buah sykt pengeluar susu
tempatan mll 2 skim; skim byaran subsidi kerajaan, skim
percuma
-program galakn pemupukan daya kretiviti guru-guru/murid
dlmm pgunaan bhn terbuang
f) program 3K(Peningkatan keselamatan, kebersihan, keindahan
sekolah)
-bertujuan utkwujudkan persekitaran sekolah yg selamat,
bersih, indah dan ceria
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
-timbulkan rasa syang kpd sek
-atasi mslh vandalisme
g) Pendidikan pencegahan AIDS di sekolah
h) Program bebas Drpd Asap rokok dll
ISU DAN MASALAH
a) Keberkesanan Pendidikan Kesihatan di sekolah
-sikap pelajar dan guru dan pentadbir sekolah thdp
kesihatan pandang ringan thdp PJK
-guru tidak terlatih atau bpengalaman dlm bidang
-kekurangan guru terlatih kerna ia bkn m/p
utama/peperiksaan
-Cuma sbg pelengkap waktu mengajar guru
-kekangan masa, byk perkara dimasukkan dgn masa yg
diperuntukkan utk pjk terhad
-guru tidak ada kemahiran membuat penilaian pendidikan
kesihatan =krn ianya lbh kpd sikap dan amalan positif thdp
kesihatan
b) organisasi dan pelaksanaan Program
-tahap pretasi kerja ahli j/kuasa yg berbeza
-kekangan staf utk mguruskan program kesihatan sekolah
c) Bebanan kerja guru
- program kesihatan terjejas krn guru lebh beri perhatian pd
kerja2 yg lain
d) kemudahan asas dan kemudahan fizikal
-kemudahan tandas,bilik persalinan,padang permainan,
kantin dsb

e) Menjejaskan tugas2 penyelenggaraan dan menjaga
persekitaran sekolah yg bersih, indah dan selamat
i) Masalah penyelarasan program
-perlaksanaan melibatkan pelbagai pihak = krn masing2 mpyi
tugas keutamaan tersendiri
f) kewangan terhad
g) isu-isu baru kesihatan cth kesihatan social remaja, pengurusan
tekanan, penderaan, perlakuan berkaitan dgn seksualiti
SYOR DAN CADANGAN
a) Pendidikan kesihatan dapat disampaikan dgn berkesan
berdasarkan bbrapa langkah
- Naik taraf PJK sbg salah satu m/p peperiksaan spy dpat
mengubah sikap guru, murid dan pentadbir
- Guru-guru diberi latihan ttg kemahiran dan pengetahuan
yg sepatutnya
- Mpertingkatkan penilaian bg mgukur keberkesanan PJK
dr aspek pgetahuan, sikap dan kemahiran
b) Kementerian kesihaan dan kementerian pendidikan perlu
mgkaji semula m/p PJK utk pastikan program kesihatan dpt
berjalan lancer
c) Mengurangkan beban tugas guru terhadap tugas2 yg
berkaitan dgn kesihatan sekolah
d) Kaji semula program2 kesihatan sekolah mengikut
perkembangan kesihatan semasa.
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
TOPIK 8 - RANCANGAN MAKANAN TAMBAHAN
Tujuan: memberi mknan percuma kpd murid sekolah rendah
terutama dr luar Bandar dr golongan berpendapatan rendah
selaras dgn Dasar Ekonomi Baru
-meningkatkan taraf pemakanan dan kesihatan murid krn
didapati:
a) 15%-20% murdi dtg ke sekolah tanpa bersarapan pagi/mkn
tgahari
b) lebih krg 35% tanda2 pemakanan salah
Objektif :
a) memberi mkn tambahan kpd murid2 sekolah rendah dr luar
Bandar/berpendptan rendah secara imbuhan dan
sementara waktu utk meperbaiki keadaan kesihatan
b) Member mknan tambahan yg berzat dan seimbang bg
mgatasi mslh pertumbuhan badan dan kekurangan tenaga
c) Menyelenggara pendidikan kesihatan dan pemakanan
secara tidak langsung
d) Mgalakkan penglibatan dn penyrtaan msyarakat
e) Mengendalikan tabiat-tabiat bsopan, berdisiplin, bertimbang
rasa serta amalan berkaitan kebersihan diri, mkanan dan
kebersihan alam sekitar
Rasional :
a) 15%-20% murdi dtg ke sekolah tanpa bersarapan pagi/mkn
tgahari
b) lebih krg 35% tanda2 pemakanan salah

c) pemakanan yg salah dan serangan penyakit timbulkan
maslah dr segi pembesaran dan pencapaian dlm
pembelajaran.
Sejarah Perlaksanaan RMT
-bermula sejak slpd perang dunia ke2 oleh british sbg satu
usaha kecemasan
-bbrp pertubuhan kebajikan dan agensi kerajaan menjlnkan
RMT kpd bbrp sekolah rendah luar Bandar yg terpilih shj
-1074 kerajaan Selangor memulakan projek perintis Di bwh
Rancangan Amalan makanan dan Pemakanan(AMP).
Diperluaskan di negeri lain
-1978 RMT diperluaskan dikawasan di luar kawasan AMP
-1982, RMT diperluaskan di semua sekolah rendah
-1983-1988, RMT dihadkan kpd sky g berfokuskan 200 dan
ke bwh
-1989 RMT melitputi semua sk dgn mgutamakan golongan
termiskin
Kriteria Pemilihan Murid yg mnerima RMT
a. Taraf sosio ekonomi keluarga, pendapatan bulanan
RM150. Sebulan, pendapatan perkapita RM35.00 dan
kebwh, saiz enrolmen sk, kelongaran bg sk dgn bilangan
murid 100 org kebwh
b. Keluarga/penjaga berpendapatan RM400.00 dan kebwh
c. Status pemakanan murid yg mgalami pemakanan salah
perlu dikesan dan disahkan oleh pegawai perubatan
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
d)Jarak rumah dari sekolah( jauh dr sk) dan tiada kemudahan
pengangkutan
Menu Makanan RMT
a)1995, peruntukan harian seorg murid dr 45 sen kpd 80 sen di
semnanjung, 50sen kpd 90sen di Sarawak dan Sabah
b)Penyediaan 20 jenis menu makanan seimbang dihasilkan dan
mula diberi hingga ke hari ini
Contoh : bubur nasi(ayam). Mee kari, bihun goring, nasi goring,
nasi ayam, nasi lemak dll
Peranan Guru Besar/Guru
a) Memilih dan mengedar senaraimurid layak RMT
b) Merekod penerimaan mknan
c) Mengawasi murid ketika menikmati mknan,tunjukajar
budaya mkn ygg sesuai
d) Megikut pertumbuhan fizikal murid spt berat bdn/tinggi
skrg2nya awal dan akhir thn
e) Mengawasi penghidangan
f) Mematikan rekod penerimaan perbelanjaan peruntukan
RMT disimpan dan dikemaskini
PROGRAM SUSU SEKOLAH
-untuk meningkatkn taraf pemakanan dan taraf kesihatan murid
dan menggalakkan tabiat meminum susu dr peringkat awal
-Dijlnkn dgn kerjasama 6 sykt pegeluar susu tempatan

-terdiri dr 2 skim :
a) skim susu percuma-bekalan susu percuma kpd murid
terpilih
b) skim susu bayaran-penyertaan murid secara sukarela, dgn
atau tanpa subsidi kerajaan
Objektif :
a) Meningkatkan taraf pemakanan dan kesihatan murid
b) Memupuk tabiat minum susu
c) Membekal susu kpd murid terpilih berekonomi
rendah/kekurangan zat makanan
d) Pnglinatan bersama agensi2 kerajaan/bkn kerajaan
konsep pensyarikatan mlaysia
Isu2 Program susu
-maslah keracunan dikalangan murid slps minum susu=
pengantungan program susu berulang kali
-dikatakan berpunca dr keti
Adaan tempat penyimpanan susu yg sesuai di kantin sk
Langkah Pencegahan
a) Penekanan pd aspek kebersihan dan keselamatan mknan
perlu dipertingkan
b) Pendedahan kepda memilih mknan yg selamat merangkumi
pemilihan mknan yg sedia ada
c) Meperkenalkan konsep melabel mknan
d) Pendekatan penyediaan mknan yg selamat
e) Pendekatan penyimpanan yg selamat
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
f) Pendekatan kpd kebersihan diri dan tabiat baik dlm
pgendalian mknan
-pemeriksaaan fizikal spt pengukuran suhu masa memasak, suhu
penyimpanan, suhu penjajian hendaklah diberi keutamaan bkn
saja pemeriksaan secara visual
3 jenis pencemaran makanan utama
a) Biologokal- bakteri,,fungi dan virus
b) Fizikal – benda/ bhn asing( rambut,cebisan kaca, paku dll)
c) Kimis- racun serangga, racun rumpai, bhn pencuci kimia,
bhn pengawet yg berlebihan dll
Perlaksanaan dan penilaian
Peranan Guru besar dan Guru:
a) Memilih dan mnyedia senarai murid yg layak menerima
susu percuma
b) Mengurus pesanan dan pengagihan susu skim percuma
dan skim bayaran
c) Menyimpan rekod kutipan dn penyerahan wang PSS
d) Menggalak tabiat minum susu/ menekankan khasiat minum
susu
e) Menubuhkan j/kuasa PSS=guru2, agensi kerajaan yg
berkaitan, wakil masyarakat setempat dan bdn2 bkn
kerajaan
f) Memberi penerangan mengenai perlaksanaan PSS di sk
 HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
TOPIK 9 - AMALAN KEBERSIHAN SEKOLAH c) Kebersihan diri pengendali mknan
Objektif : d) Keperluan kemudahan asas yg mencukupi
e) Reka bentuk peremis dan peralatan yg sesuai
a) Membina perlakuan amalan kebersihan sebagai budaya f) Pengurusan dan penyelengaraan presmis yg sempurna
hidup yg berterusan g) Penyediaan mkanan yg betul
b) Menigkatkan kprihatinan dan komitmen warga sk thp
kebersihan dan keceriaan, mghargai kemudahan yg
disediakan Ciri2 kebersihan bhn mentah
c) Memupuk semangat berttgjwb/bekerja berpasukan utk
mencapai matlamat amalan kebersihan sekolah -dipilih dr sumber yg dketahui, bersih, segar dan tidak rosak
d) Melaksana aktiviti amalan kebersihan sekolah -dibasuh sblm dimsk
e) Mewujudkan iklim, identity sk sbg institusi yg sihat, bersih -dibuat di tempat bersih
indah dan ceria -bilik penyimpanan bersih, teratur dan basingan dr bhn bkn
f) mknan

Piawai amalan kebersihan sekolah ; menetapkan

Ciri2 kebersihan diri yg baik
a) Sekolah perlu bersih dan berfungsi dgn selamat
b) Tidak menjadi tempat pembiakan serangga dan haiwan -amalan mbasuh tangan dgn sabun slps mggunakan
perosak tandas, sblm myedia/mghidang mknan
c) Kemudahan sekolah perlu dijaga spy selamat digunakan -kuku pendek dan bersih
-bpakaian bersih, pakai apron, tudung kepala yg bersih dan
betul
5 komponen asas bg memastikan suasana persekolahan sihat -jgn meludah, bercakap dan bersin di kws myedia mknan
dan selamat : -jgn mghisap rokok semasa myedia mknan
-System pembuangan sampah sempurna
a) Polisi kesihatan sekolah -sistem pembuangan air limbah berkesan dan sesuai
b) Persekitaran sekolah yg sihat dan selamat -tandas sempurna, mencukupi dan bersih
c) Pemglibatan keluarga dan komuniti
d) Kemahiran kesihatan diri
e) Perkhidmatan kesihatan sekolah Ciri2 reka bentuk premis mknan yg sesuai

-mpyi ruang yg mcukupi dan basingan bg pyediaan mknan,

Perkara asas memastikan makanan bersih dan selamat : pamer dan simpan mknan, ruang pelanggan yg selesa
-almari/rak pyimpanan mknan mestilah ditutup rapi
a) Kebersihan bhn mentah -lantai mudah dicuci, tidak mudah rosak dan tidak
b) Pengendalian mknan yg bersih menakung air

-tempat membasuh sesuai dan mcukupi
-peti sejuk disediakan
-pencahayaan dan pengudaraan mcukupi
-Tmpat pyediaan mkanan mestilah dr jenis yg mudah
dicuci/kalis air
Ttgjwb Seorang Pengusaha permis Mkanan
- Semus aspek kebersihan dipatuhi
- Semua pekerja mdpt pemeriksaan kesihatan dan suntikan
pcegahan pyakit tifoid
- Pekerja yg sakit mdpt rawatan
- Melatih pekrja ttg kesihatan dan kebersihan diri
g) Peranan guru
Ttgjwb pekerja di premis Mknan
- Menjaga kebersihan dan kesihatan diri
- Melapor kpd majikan apabila sakit. Dptkan rawatan segera
- Elak perbuatan spt korek hidung, sentuh mknan dgn tgan
kotor
- Pelajar dan amalkan tabiat kebersihan yg baik,pgendalian
mknan yg baik/ kebersihan tempat kerja
-
h) peranan murid
Faktor penymbang kpd keracunan mknan
a) Kebersihan diri yg rendah
b) Peralatan, perkakas dan ruang tempat kerja dicemari
c) Bekalan mknan dr sumber yg tidak selamt
Pengurusan dan perlaksanaan:
Tugas dan ttgjawab
a) polisi kesihatan sekolah
HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
b) Persekitaran fizikal sekolah yg sihat dan selamat
c) Persekitaran social sekolah yg sihat dan selamat
ulasan sama dgn 5 teras PBSS
d) Penglibatan komuniti dlm topic 1
e) Kemahiran kesihatan diri
f) Perananpengetua/GB/ptadbir sk
-beri penerangan kpd guru2 mgenai perlaksanaan amalan
kebersihan di sk
-Tubuhkan j/kuasa kebersihan
-merancang aktiviti dan program
-kemahiran kesihatan, kemahiran berfikir secara kritis dan
ttgjwb syarakat
-sumber2 sedia ada
- memahami komponen2
-Myokong, melaksanan dan mperkukuhkan aktiviti2 kebersihn
- memberi cadangan aktiviti2 kebersihan
-mjadi contoh kpd murid dlm mgamal gaya hidup sihat
-Menggalakkan murid terlibat aktif dlm aktiviti dan program yg
dijlnkan
-memberi penenrangan kpd ibubapa mgenai program amalan
kebersihan
- melibatkan diri secara aktif
-bertanggungjawb mjaga keberdihan dan kesihatan diri
-myampaikan maklumat kpd ibu bapa dan masyarakat
mgenai aktiviti kesihatan dan program kebersihan yg dijlnkan
Peranan ibu bapa
-melibatkan diri secara aktif dan myokong aktivti.program
-bantuan kewangan/kepakaran/barangan/sokongan moral
kpd sekolah
-mberi galakan kpd anak2 myertai aktiviti/program
-mjdi contoh kpd anak2 dlm mgamalkan gaya hidup sihat
 HBHE 2103 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT

PERKHIDMATAN PERGIGIAN

- MULA DILAKSANAKAN PD 1950 AN

- Ditumpukan kpd murid sk rendah dank pd sk tertentu shj

Program kesihatan pergigian

- - Satu usaha pcegahan dan peningkatan kesihatan pergigian

- Penglibatan pihak sekolah( peranan)

a) Kebenaran utk rawatan – mdptkan kebenaran dr ibu bapa

utk rawatan anak2 mrk
b) Penjadualan program pergigian
c) Penyediaan tempat rawatan di sk
d) Penglibatan didlm aktiviti promosi kesihatan pergigian
-menerapkan unsure kesihatan dpl P & P
-latihan meberus gigi kpd murid
-mbantu semasa ceramah oleh jururawat jika ada masalah
bahasa
-implimentasi polisi kantin ttg pejualan gula2/coklat
-kempen pergigian bsama pihak pergigian utk tingkatkan
kesedaran thpd kesihatan pergigian