Professional Documents
Culture Documents
samarTlis Jurnali
#2, 2012
UDC (uak) 34(051.2)
s-216
mTavari redaqtori
saredaqcio kolegia:
ISSN 1987-7668
Sinaarsi
elza CaCaniZe
sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis ciliswameba ................................................ 5
lela janaSvili
`avtonomiaTa saxelmwifo~ da `erovnebaTa eri~ ...................................................................... 15
lana canava
regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma ..................... 32
Tamar gvaramaZe
sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis .............................................................50
sergi jorbenaZe
saqarTvelos prezidentis gankarguleba, rogorc piradi saidumloebis
Semcveli monacemi .............................................................................................................................71
jaba usenaSvili
piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasamarTlos
kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas .........82
koba yaliCava
saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis srulyofis strategiuli
aspeqtebi ............................................................................................................................................109
giorgi maxarobliSvili
M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze ................................................... 120
ana xaraiSvili
amxanaguri tipis sazogadoebaTa samarTlebrivi statusi
sistem-SedarebiT konteqstSi .....................................................................................................155
ana ramiSvili
korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi...............................................................................................................173
daviT maisuraZe
hibriduli tipis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi ................................... 194
kaxa falavandiSvili
uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia qarTul samarTalSi ................ 210
zaqaria SveliZe
SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba qarTuli kanonmdeblobis
mixedviT ............................................................................................................................................235
guram naWyebia
obieqturi Seracxvis problema sisxlis samarTalSi .......................................................... 268
qeTevan mWedliSvili-hedrixi
danaSaulis Cadenis adgilis problemisaTvis mediis sisxlis samarTalSi ...................278
irine xerxeuliZe
arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi iuvenaluri
iusticiis sistemebSi .....................................................................................................................286
gustav radbruxi
kanonieri umarTloba da zekanonuri samarTali .................................................................. 317
andrea boroni
muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis sistema ....................................................... 326
besarion zoiZe
profesor lado Wanturias Rvawli civilisturi azris ganviTarebaSi ...................343
1. Sesavali
*
Tsu-is iuridiuli fakultetis asistent-profesori, doqtoranti.
1
qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti
gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 519.
2
swori Tanasworis mniSvnelobiT aris naxmari. ix. CubinaSvili d., qarTul-rusuli
leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb.,
1984, 1204.
3
qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti
gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 519.
4
iqve, 520.
5
mekobreoba – krexa, akleba, Zarcva. ix. CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni, me-
ore gamocema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 699;
mekobre – mtacebeli. ix. orbeliani s. s., leqsikoni qarTuli I. avtografuli nusxebis
5
samarTlis Jurnali #2, 2012
6
e. CaCaniZe, sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis ciliswameba
– 86. Tu kacman naparavi rame daswamos kacsa, dasturi ara icodes, avsa, uwesos iqs da nu
surs~.9 dasturi dajerebuls, darwmunebuls niSnavs.10 am muxlis mTlianobaSi ganxilvi-
sas Semdegi daskvnis gakeTeba SeiZleba: pirvel nawilSi kanonmdebeli saubrobs bralis
wayenebaze, roca pirs sakmarisi safuZveli ar aqvs amisTvis. SesaZloa aq igulisxmeba
iseTi SemTxveva, roca piri keTilsindisierad cdeba sxvisi braleulobis Sesaxeb. aseTi
saxis qurdobis dawameba dasjadi ar iyo. amas gvafiqrebinebs normaSi sanqciis ararse-
boba da mxolod imis miTiTeba, rom aseTi qmedeba `uweso~11 saqcielia da pirma ar unda
Caidinos. xolo im SemTxvevaSi, Tu piri ar daujerebs dawamebulis fics da arc mow-
meebs da mainc gaagrZelebs braldebas, misi qmedeba ukve dasjadi xdeboda. aRbuRas
samarTali – `[naparavis dawamebisa asre iqnas] – 86. magram Tu arc fici daujeros da
arca mowames uyuros, gasajos da wamouRos, da ubanTa zeda gaaqiqos, da merme sxva-
gan gamoCndes igi war£domili, mas kacs igi waRebuli misces, da raca daewamos, egzomi
erTi sxva Tavisi misces, amad rome udasturod daswama da ubralo gaawbila.12 ganqiqe-
ba ganmartebulia, rogorc didad gawbileba, gamoWeneba, Sercxvena, upatiod xseneba.13
rogorc normidan Cans, pirs pasuxismgebloba ekisreba usabuTod piris braldebisaT-
vis da `ubralo~ kacis `gawbilebisaTvis~. gawbileba Sercxvenas gulisxmobda.14 amdenad,
udanaSalo pirisTvis danaSaulis Cadenis dawameba mis Seuraxcyofas niSnavda. es norma
imis dasadastureblad gamodgeba, rom qurdobis ciliswameba pativisa da Rirsebis wi-
naaRmdeg mimarTul deliqts warmoadgenda. danaSaulis dabralebas adgili aqvs moyva-
nili muxlis rogorc pirvel nawilSi, ise meore nawilSi. maT Soris danaSaulis Cadenis
dawamebis formebia gansxvavebuli. pirvel SemTxvevaSi Tu dawameba imaSi gamoixateba,
rom bralmdebels sakmarisi safuZveli ar aqvs braldebisaTvis, meore SemTxvevaSi dam-
wamebeli yuradRebas ar aqcevs arsebul mtkicebulebebs da mainc swamebs qurdobis Ca-
denas, amave dros amas akeTebs saxalxod,15 e. i. aRbuRas samarTliT, qurdobis ciliswa-
mebisaTvis pasuxismgebloba rom dakisreboda pirs, dasaxelebuli ori faqtori unda
arsebuliyo. rac Seexeba deliqtis subieqtur mxares, normis mixedviT, ver vityviT,
rom pasuxismgeblobis dakisrebisaTvis kanonmdebeli yuradRebas aqcevdes qmedebis
9
qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti
gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 459.
10
orbeliani s.s., leqsikoni qarTuli I, avtografuli nusxebis mixedviT moamzada, gamokv-
leva da ganmartebaTa leqsikis saZiebeli daurTo i. abulaZem, Tb., 1991, 202, 212.
11
uweso – ujero, uTavbolo, uxamsi, uSesabamo, urigo. ix. CubinaSvili d., qarTul-rusu-
li leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo a. SaniZem,
Tb., 1984, 1287, 1290.
12
qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti
gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 459.
13
qarTuli leqsikoni, Sedgenili sulxan-saba orbelianisagan, gamocemuli raf. d. eri-
sTavis redaqtorobiT da aleqsandre episkoposis safasiTa, Tbilisi, arsen kalandaZis
da amx. stamba. 1884, 50; abulaZe i., Zveli qarTuli enis leqsikoni (masalebi), Tb., 1973.
73; CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni. meore gamocema. sastambod moamzada da
winasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 220.
14
CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da wi-
nasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 299.
15
ubani Sukas quCas niSnavda. ix. CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni, meore gamo-
cema, sastambod moamzada da winasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 1236.
7
samarTlis Jurnali #2, 2012
ganzrax Cadenas. pirvel nawilSi aSkarad ikveTeba, rom piri araganzrax cdeba da uda-
naSaulo pirs abralebs danaSaulis Cadenas. rogorc aRvniSneT, kanonmdebeli aseT
qmedebas marTlzomierad ar Tvlis, magram igi dasjadi mainc ar aris. meore nawiliT,
qurdobis dawamebisaTvis pasuximgeblobis dakisreba gvafiqrebinebs, rom es qmede-
ba ganzrax unda yofiliyo Cadenili. magram normaSi ar ikveTeba, rom pirs Secnobili
hqonda udanaSaulo piris ciliswameba. imis miTiTeba, rom cilismwamebelma ar dauje-
ra dawamebulis fics da mowmeebs, ar niSnavs, rom mas gacnobierebuli hqonda udanaSau-
lo piris ciliswameba. SesaZloa piri darwmunebuli yofiliyo mainc Tavisi braldebis
simarTleSi. vfiqrobT, pasuxismgeblobis dakisrebis safuZveli ara ganzraxvis arse-
bobaa, aramed is garemoeba, rom pirs unda gaeTvaliswinebina arsebuli mtkicebulebe-
bi (fici, mowmeTa Cvenebebi).
dasaxelebul muxls exeba n. urbnelic: `arsebiTi Tviseba am bralisa [naparavis
dawameba] isaa, roca kacma namdvilad ar icis naparavis saqme da sxvas-ki swamebs – napa-
ravi Sena gaqvso. aseTi dawameba sityvieria, mxolod `avi da uwesoa~ da gadasaxadi ar
uweria. meore dawameba ufro mZime iyo, sityviT da saqmiT hmoqmedobda. rasakvirvelia,
dawamebuls SeeZlo Tavi emarTla, ficisa da mowmisaTvis miemarTa. magram damwamebel-
sac neba hqonda Tavisi ar daeSala, `gaesaja, wamoeRo (viTomda naparavi) da ubanTa zeda
gaeqiqa~ ubralod dawamebuli. Tu Semdeg naparavi sxvagan aRmoCndeboda, maSin wanaRe-
bic daubrunos da `raca daewamos, egzomi erTi sxva, amad rom udasturod daswama da
ubralo gaawbilao~.16 rogorc vxedavT, n. urbneli am muxlis pirvel da meore nawils
Soris gansxvavebas akeTebs imis mixedviT, rom pirveli dawameba mxolod sityvieria da
aseTi saxis ciliswamebisaTvis sasjeli ar iyo gaTvaliswinebuli, xolo meore dawameba
xdeba rogorc sityvierad, ise moqmedebiT (naparavis wamoReba). mecnieris ganmartebi-
danac Cans, rom ganzraxvas arc meore SemTxvevaSi aqvs adgili. aqcenti gakeTebulia
ufro im garemoebaze, rom sityvier qmedebas `saqmiT moqmedeba~ emateba. magram, Cveni
azriT, pasuxismgeblobis dakisrebis mTavari safuZveli ufro is garemoebaa, rom mtki-
cebulebebi dawamebulis sasargeblod metyvelebs da aRniSnul garemoebas cilismwa-
mebeli ar iTvaliswinebs.
aRbuRas samarTlis 86-e muxlis msgavsi normaa vaxtang batoniSvilis samarTlis
wignis 159-e muxli: `kacman rom kacs qurdoba Tu sxva ra ginda ra Sewamos, stanjos, bev-
ri ram upatiuri Sehkadros, daaficos, merme is saqme sxvagan gamoCndes da damficebel-
man Tu ram iqidam gamoitanos, naxevari imisia, vinc ificavs, da garjis saupatioc unda
mosces daficebulsa. iqidam kidec vera gamoitanos ra, garjis saupatio maSinac unda
mosces, bWeTagan gasinjviT, rogorc £amdes~.17 moyvanil muxlSi pirdapiri miTiTebaa
qurdobis dawamebis Sesaxeb. magram ismeba kiTxva: moicavs Tu ara es muxli sxva dana-
Saulebis ciliswamebas, radgan qurdobis Semdeg aRniSnulia `Tu sxva ra ginda ra Se-
wamos~. am SemTxvevaSi ori varaudis gamoTqma SeiZleba. pirveli, rom vaxtang batoniS-
vils mxedvelobaSi hqonda qurdobis saxeebis mravalgvaroba da meore – rom igulis-
xmeba sxva saxis danaSaulebic. ufro pirveli varudis sasargeblod unda gadavixaroT,
radgan `iqidam gamoitanos~, `ver gamoitanos~ miuTiTebs, rom sakuTrebazea saubari.
16
urbneli n., aTabagni beqa da aRbuRa da maTi samarTali, tfilisi, stamba litografia
mexxievisa da poletaevisa, 1890, 359-360.
17
qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli, teqsti
gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof. i. doliZem, Tb., 1963, 521.
8
e. CaCaniZe, sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis ciliswameba
9
samarTlis Jurnali #2, 2012
10
e. CaCaniZe, sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis ciliswameba
11
samarTlis Jurnali #2, 2012
12
e. CaCaniZe, sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis ciliswameba
4. daskvna
41
upatio, upatiuri – pativ axdili, uSesabamo, ukadrisi. upatiod, upatiurad – pativis
axdiT, umarTebulod. upatioba, upatioeba, upatiureba – pativis axda, biabruoeba. ix.
CubinaSvili d., qarTul-rusuli leqsikoni, meore gamocema, sastambod moamzada da wi-
nasityvaoba daurTo a. SaniZem, Tb., 1984, 1264.
13
samarTlis Jurnali #2, 2012
42
vaxtang batoniSvilis samarTali, m. 154, qarTuli samarTlis Zeglebi, t. I, vaxtang VI-is
samarTlis wignTa krebuli, teqsti gamosca, gamokvleva da leqsikoni daurTo prof.
i. doliZem, Tb., 1963, 519.
43
iqve, 521.
14
lela janaSvili*
1. Sesavali
15
samarTlis Jurnali #2, 2012
rom kvlav mwvave problemebad rCeba regionTa da erovnebaTa avtonomia erTiani erov-
nuli saxelmwifos wiaRSi. aRniSnuli problemebi ki imdenad Rrmaa, rom maTma mougva-
reblobam SeiZleba espanuri saxelmwifos kraxi gamoiwvios.
winamdebare statiis mizania, warmovaCinoT saxelmwifos teritoriuli mowyobis
SedarebiT axali tipis – `avtonomiaTa saxelmwifos~ – specifikuri samarTlebrivi bu-
neba.
16
l. janaSvili, `avtonomiaTa saxelmwifo~ da `erovnebaTa eri~
17
samarTlis Jurnali #2, 2012
18
l. janaSvili, `avtonomiaTa saxelmwifo~ da `erovnebaTa eri~
8
Esteban J., De la Dictadura a la Democracia, Universidad Complutense, Madrid, 1977, 33.
9
Llorente R., Reyes F., Blanco Canales M.R., Legislación Política Española, centro de Estudios Constituciona-
les, Madrid, 1980, 67.
19
samarTlis Jurnali #2, 2012
10
Belmonte J., La Constitución, cit. Doctor Trujillo G., Editorial Prensa Española, Madrid, 1978, 353.
11
Alonso de Antonio J. A., El Estado Autonomico y el principio de solidaridad como colaboración legislativa,
Cortes Generals, Madrid, 1997, 86.
12
Belmonte J., La Constitución, cit. Doctor Trujillo G., Editorial prensa Espanola, Madrid, 1978, 351.
13
Cotarelo R., Maldonado J., Ramon P., España, Tecnos, Madrid, 1991, 57.
20
l. janaSvili, `avtonomiaTa saxelmwifo~ da `erovnebaTa eri~
21
samarTlis Jurnali #2, 2012
22
l. janaSvili, `avtonomiaTa saxelmwifo~ da `erovnebaTa eri~
23
samarTlis Jurnali #2, 2012
24
l. janaSvili, `avtonomiaTa saxelmwifo~ da `erovnebaTa eri~
25
samarTlis Jurnali #2, 2012
26
l. janaSvili, `avtonomiaTa saxelmwifo~ da `erovnebaTa eri~
27
samarTlis Jurnali #2, 2012
4. politikuri mdgomareoba
28
l. janaSvili, `avtonomiaTa saxelmwifo~ da `erovnebaTa eri~
29
samarTlis Jurnali #2, 2012
30
l. janaSvili, `avtonomiaTa saxelmwifo~ da `erovnebaTa eri~
5. daskvna
47
<http://www.periodistadigital.com/cataluña/barcelona/2012/11/05/jordi-pujol-cataluña-bueno-preparada-ca-
dena-ser-mas-independencia-estatut-votaria-catalan.shtml>
31
lana canava*
1. Sesavali
rogorc cnobilia, kanoni aris „xalxis suli“, mocemuli xalxis sulis manifes-
tacia. marTlac, Sinagani individualobiTa da orginalobiT gamorCeulma espanelma
da italielma erma originaluri teritoriuli organizaciis samarTlebrivi sistema
Camoayaliba regionalizmis saxiT. regionalizmi Seqmnilia im Tanamedrove tendenci-
ebze dayrdnobiT, romelic sul ufro da ufro SeimCneva ganviTarebuli samarTleb-
rivi sistemis mqone saxelmwifoebSi. es gulisxmobs, federalur saxelmwifoebSi uni-
taruli tendenciebis gaZlierebas, xolo unitarul saxelmwifoebSi mzard decentra-
lizacias. farTo decentralizacia da amave dros centraluri xelisuflebis Zlieri
rolis SenarCuneba unitarizmisa da federalizmidan aRebuli is dadebiTi mxareebia,
romelic regionalizmma Tavis TavSi gaaerTiana.
mecnierTa erTi nawili regionalizms miiCnevs decentralizebul unitarizmad,
xolo nawili – prefederaciad, an sulac federaciad. Tumca misi kargad Seswavlis
Semdeg davinaxavT, rom regionalizmi TviTmyofadi niSnebis mqone damoukidebeli te-
ritoriuli organizaciis formaa. statiaSi ganxilulia regionalizmis ZiriTadi ma-
xasiaTeblebi da Sesabamisad misi ganmasxvavebeli niSnebi sxva formebisgan, agreTve
regionalizmis SesaZleblobebi, maT Soris, eTnokonfliqtisa da umciresobebis prob-
lemis mogvareba da saxelmwifos socialur-ekonomikuri ganviTarebis xelSewyoba. aR-
saniSnavia, rom espaneTi regionalizaciis gzas daadga eTnikuri problemebisa da sepa-
ratizmis dasaZlevad, xolo italia olqebis disparitetis aRmosafxvrelad. kiTxvaze,
aris Tu ara es eqsperimenti warmatebuli evropis am qveynebSi, SeiZleba dadebiTi pa-
suxis gacema, radgan orive es saxelmwifo qveynis mwvave procesebis regulirebas regi-
onalizmis meSveobiT axerxebs. teritoriuli organizaciis formebis Seswavla gansa-
kuTrebiT mniSvnelovania saqarTvelosTvis, radgan igi kvlav teritoriuli mowyobis
organuli formis Ziebis procesSia. regionalizmis gamocdilebis gaziareba SesaZloa
saqarTvelosTvisac mniSvnelovani aRmoCndes eTnokonfliqtebisa Tu regionebis dis-
paritetis aRmosafxvrelad.
*
Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.
32
l. canava, regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma
2. regionalizmis arsi
33
samarTlis Jurnali #2, 2012
34
l. canava, regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma
maT Soris mniSvnelovani sxvaobaa, rac, pirvel rigSi, gamoixateba regionis statusis
ganmsazRvreli aqtiT. regionebi ar aris aRWurvili konstituciis mimRebi damfuZne-
beli xelisuflebiT. Tumca, statutis miRebis wesi gansxvavdeba Cveulebrivi sakanon-
mdeblo aqtis miRebis wesisagan. regionis statuti gansazRvravs mis kompetencias, sa-
kanonmdeblo da aRmasrulebeli xelisuflebis institucionalur mowyobas, maTi Seq-
mnis wessa da organizacias. avtonomiuri gaerTianebebi sakuTari wesdebis SemuSavebis
dros ar arian iseTive TavisuflebiT aRWurvilni, rogorc federaciis subieqtebi. Tu
federaciis subieqti TviTon gansazRvravs sakuTari xelisuflebis organizaciasa da
mowyobas, avtonomiebis SemTxvevaSi saxelmwifos konstitucia gansazRvravs maTi Si-
nagani struqturisa da organizaciis ZiriTad CarCoebs, amitom mmarTvelobis sistema
regionebSi, rogorc wesi, unificirebulia da erTian principebs emyareba.7
amasTan yvela regions ara aqvs erTnairi statusi. espaneTSi katalonia, baskeTi,
galisia, andaluzia da kanariis kunZulebi SedarebiT maRali statusiT sargeblo-
ben, vidre danarCeni avtonomiebi, rac gamowveulia eTnikuri faqtorebiT, amitom maT
erovnul avtonomiebs uwodeben. espaneli mkvlevari xoakin garsilio morilio espa-
neTSi damkvidrebul asimetrias sportuli terminologiiT aRniSnavs da „pirveli li-
gisa“ da „meore ligis“ avtonomiebad moixseniebs.8 Tumca aRsaniSnavia, rom espaneTis
konstituciiT erTmniSvnelovnad gansazRvruli ar aris avtonomiaTa kompetencia,
misi gafarToeba SesaZlebelia saxelmwifos TanxmobiT yovel 5 weliwadSi erTxel. am
meqanizmiT erovnul da istoriul avtonomiebs Soris kompetenciebi nel-nela uTanab-
rdeba erTmaneTs. italiaSic analogiurad oci olqidan xuTs – sicilia, sardinia, vale
d’aosta, friuli-venecia-julia, trentino-alto-adije – aqvs specialuri statusi.
siciliisa da sardiniis gamorCevis mizezi maTi ekonomikuri CamorCeniloba iyo, xo-
lo danarCeni samis SemTxvevaSi gansxvavebuli eTnikur-lingvisturi Semadgenloba.9
amitom teritoriuli mowyobis asimetriuloba regionalizmisTvis organulad for-
madac SeiZleba miviCnioT.
35
samarTlis Jurnali #2, 2012
36
l. canava, regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma
3. 2. regionalizmi da decentralizacia
37
samarTlis Jurnali #2, 2012
38
l. canava, regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma
4. espanuri regionalizmi
1931 wels dRis wesrigSi kvlav dadga saxelmwifos teritoriuli mowyobis sa-
kiTxis gansazRvra. federalizmis cneba espaneTSi 1873 wlis warumatebel eqsperimen-
tTan asocirdeboda, romelic anarqiaSi gadaizarda. sazogadoebis mxridan federa-
lizmi gagebul iqna, rogorc suverenulobis danawevreba, rac SemdgomSi saxelmwifos
daSlas gamoiwvevda. gadasaWreli iyo kataloniis sakiTxi, romlis gadawyveta sabolo-
21
xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 32.
22
janaSvili l., espanuri regionalizmis evolucia konstituciur kanonmdeblobaSi,
adamiani da konstitucia, 2002, #4, 59.
23
Payne, S., Nationalism, Regionalism and Micronationalism in Spain, Journal of Contemporary History, Vol. 26,
No. 3/4, The Impact of WesternNationalisms: Essays Dedicated to Walter Z. Laqueur on the Occasion of His
70th Birthday, Sage Publications, Ltd, 1991, <http://www.jstor.org/stable/2572374> , [01/06/2012], 479.
24
melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi – saxelmwifos teritoriuli organizaciis
forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003, 80.
39
samarTlis Jurnali #2, 2012
25
lovo f., Tanamedrove didi demokratiebi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis poli-
tologiis instituti, Tb., 2002, 565.
26
moreno l., citireba ix. melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi – saxelmwifos te-
ritoriuli organizaciis forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcem-
loba „sfinqsi“, Tb., 2003, 83.
27
melqaZe o., TevdoraSvili g., regionalizmi – saxelmwifos teritoriuli organizaciis
forma (qarTul perspeqtivebTan dakavSirebiT), gamomcemloba „sfinqsi“, Tb., 2003, 81-
84.
28
lovo f., Tanamedrove didi demokratiebi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis poli-
tologiis instituti, Tb., 2002, 565.
40
l. canava, regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma
41
samarTlis Jurnali #2, 2012
nawils. iniciativis marcxis SemTxvevaSi misi dayeneba xuTi wlis gasvlis Semdeg SeiZ-
leba. es pirveli gza, romelic normalur process Seesabameba, meore donis avtonomi-
is mopovebis saSulebaa. meore donis avtonomiis statutis proeqti muSavdeba krebis
(yrilobis) mier, romelic Sedgeba provinciis sabWos an kunZulTaSoriso organosgan
da maTgan arCeuli deputatebis da senatorebisgan da gadaecema espaneTis kortesebs
organuli kanonis miRebisaTvis dadgenili wesiT statutis misaRebad.
34
sazRvargareTis qveynebis konstituciebi, nawili III, redaqtori gonaSvili v., „Tbili-
selebi“, Tb., 2006, 210-211.
35
iqve, 218.
36
lovo f., Tanamedrove didi demokratiebi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis poli-
tologiis instituti, Tb., 2002, 567.
42
l. canava, regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma
43
samarTlis Jurnali #2, 2012
44
l. canava, regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma
4.6. finansebi
42
xubua g., trauti i., federalizmi, regionalizmi da avtonomia, Tb., 2001, 52.
43
lovo f., Tanamedrove didi demokratiebi, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis poli-
tologiis instituti, Tb., 2002, 575.
45
samarTlis Jurnali #2, 2012
46
l. canava, regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma
47
samarTlis Jurnali #2, 2012
5. daskvna
48
l. canava, regionalizmi, rogorc saxelmwifos teritoriuli organizaciis forma
53
qedveli C., mosazrebebi saqarTvelos momavali decentralizaciis Taobaze, „adamiani
da konstitucia“, 2000, #4, 174.
54
Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, Targmani inglisuridan marina maisuraZisa, mec-
nieruli redaqcia da winaTqma Tevdore niniZisa, Tb., 2003, 1.
49
Tamar gvaramaZe*
1. Sesavali
50
T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis
51
samarTlis Jurnali #2, 2012
52
T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis
53
samarTlis Jurnali #2, 2012
54
T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis
55
samarTlis Jurnali #2, 2012
56
T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis
57
samarTlis Jurnali #2, 2012
58
T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis
59
samarTlis Jurnali #2, 2012
60
T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis
3.1. miznebi
61
samarTlis Jurnali #2, 2012
62
T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis
63
samarTlis Jurnali #2, 2012
3.2. funqciebi
64
T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis
65
samarTlis Jurnali #2, 2012
66
T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis
67
samarTlis Jurnali #2, 2012
69
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos administraciul da sxva kategoriis saqmeTa
palatis 2009 wlis 20 ivlisis ganCineba #bs-258-248 (4k-09), gamoqveynebuli krebulSi:
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetulebani administraciul saqmeebze, red.
jorbenaZe s. (sagadasaxado davebi, 2010, #3), 53.
70
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos administraciul da sxva kategoriis saqmeTa
palatis 2006 wlis 12 ivlisis ganCineba #bs-265-251 (k-06), gamoqveynebulikrebulSi:
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetulebani administraciul da sxva kat-
egoriis saqmeebze, red. jorbenaZe s. (sagadasaxado samarTali, 2006, #2), 149.
71
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos didi palatis 2005 wlis 5 dekembris #bs-817-
403(k-ks-05), #9-baxtrioni 2 ganCineba, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos oficial-
uri vebgverdi <www.supremecourt.ge> [23.08.2012]
72
rogava z., sagadasaxado samarTali, sagadasaxado kontroli da sagadasaxado pasux-
ismgebloba, pirveli gamocema, bakmi, Tb., 2009, 342-343.
68
T. gvaramaZe, sanqciebi sagadasaxado samarTaldarRvevebisaTvis
69
samarTlis Jurnali #2, 2012
5. daskvna
70
sergi jorbenaZe*
1. Sesavali
71
samarTlis Jurnali #2, 2012
72
s. jorbenaZe, saqarTvelos prezidentis gankarguleba, rogorc piradi saidumloebis
Semcveli monacemi
sajaro dawesebulebam igi im mizeziT ar gasca, rom mas ar gaaCnda aRniSnuli dokumen-
tacia damuSavebuli saxiT. sasamarTlom ki aRniSnuli qmedeba samarTlebrivi normebis
absolutur dacvad CaTvala da miiCnia, rom kasatori ver uTiTebda samarTlebriv nor-
maze, romelic sajaro dawesebulebas informaciis damuSavebas mosTxovda;2
d) sasamarTlo piradi monacemebis Semcvel informacias or nawilad hyofs: gan-
sakuTrebul mgrZnobiare da Cveulebriv personalur monacemebad.
73
samarTlis Jurnali #2, 2012
8
Sead. Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, konstitucionalizmis Sesavali, Tb., 2003,
76.
9
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2012 wlis 29 Tebervlis #2/1/484 gadaw-
yvetileba.
10
Sewyalebis Sesaxeb dokumentebi TavisTavad ar warmoadgens piris janmrTelobisa an
finansur sakiTxebTan dakavSirebul informacias.
11
ix. magaliTad, quTaisis saapelacio sasamarTlos 2011 wlis 31 martis ganCineba <http://
www.opendata.ge/#!lang/ka/cat/georgian_judicial_practice/topic/53>
12
magaliTad, administraciuli saCivari.
13
kvaWaZe m., avtorTa koleqtivi, konstituciuri samarTali, Tb., 2006, 137.
74
s. jorbenaZe, saqarTvelos prezidentis gankarguleba, rogorc piradi saidumloebis
Semcveli monacemi
75
samarTlis Jurnali #2, 2012
warmoadgens sadavo Temas is, rom brZanebulebaSi miTiTebuli saxeli da gvari piris
personaluri monacemebia. vTqvaT, aRniSnuli brZanebuleba moiTxova fizikurma pirma
sajaro informaciis gacemis saxiT. ra saxis qmedeba unda ganaxorcielos saqarTvelos
prezidentis administraciam?17 man aRniSnuli monacemi aucileblad gansakuTrebiT
mgrZnobiare personalur monacemad unda CaTvalos da ar unda gaxados igi sajaro. sa-
qarTvelos uzenaesi sasamarTlos mosazrebas dRevandeli administraciuli warmoebis
praqtika aseve ar iziarebs da samxedro samsaxurSi piris gawvevis Sesaxeb informacias
sajaros xdis.18 Tu pirisTvis gansakuTrebiT mtkivneulia is sakiTxi, rom mas samxedro
samsaxurSi gawveva gadauvades, maSin misTvis amgvari informaciis gavrceleba swored
piradi saidumloebis Selaxvad SeiZleba CaiTvalos.
paraleli SeiZleba gavavloT araqonebrivi zianis miyenebis SemTxvevasTan. Tu pi-
ri Tvlis, rom am monacemebis gavrceleba mis Seuracxyofas gamoiwvevs, maSin man SeiZ-
leba miiCnios, rom dairRva, Seilaxa misi moraluri uflebebi. imis gaTvaliswinebiT,
rom TiToeuli adamianisTvis araqonebrivi zianis miyenebis SemTxveva individualuri
xasiaTisaa, am SemTxvevasac swored subieqturi kuTxiT unda SevxedoT.19 Sesabamisad,
miviRebT Sedegs, romlis mixedviTac, gansakuTrebiT mgrZnobiare personaluri mona-
cemebi piris subieqturi Sexedulebebis Sesabamisad iqnes Camoyalibebuli.
76
s. jorbenaZe, saqarTvelos prezidentis gankarguleba, rogorc piradi saidumloebis
Semcveli monacemi
dentis 2011 wlis 28 Tebervlis 115 brZanebuleba,20 romelSic aseve miTiTebulia pi-
ris saxeli, gvari, dabadebis TariRi da piradi nomeri. marTalia, TiToeul maTgans ar
Caudenia sisxlissamarTlebrivi danaSauli da arc erT maTgans ar aqvs kriminaluri
warsuli, magram am informaciis gamJRavnebiT maT SeiZleba CaTvalon, rom gacemulia
gansakuTrebulad mgrZnobiare personaluri monacemebi da rom es pirdapir kavSirSia
maTi uflebebis darRvevasTan.
swored aqedan gamomdinare, TiTqmis SeuZlebelia (an Tu SesaZlebelia, mxolod
varaudis doneze) ganisazRvros is, Tu ra SemTxvevaSi iqneba saxeze Cveulebrivi per-
sonaluri monacemebi da ra SemTxvevaSi eqneba ufleba sajaro dawesebulebas, nebar-
Tvis aRebis gareSe gasces igi. saqarTvelos kanonmdebloba mxolod erT gamonakliss
uSvebs, rodesac sazk-is 44-e muxlis pirveli nawilis mixedviT Tanamdebobis pirebis
mier sajaro samarTlebrivi uflebamosilebis ganxorcielebas sajaro informaciad
miiCnevs da ar aZlevs sajaro dawesebulebas uflebas, gaasaidumloos igi.
20
ix. <https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=1220862>
21
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 5 ivlisis #bs-1278-1210(k-08) ganCine-
bis samotivacio nawili.
77
samarTlis Jurnali #2, 2012
22
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloს 2004 wlis 28 ivnisis #1/3/209,276 gadaw-
yvetileba.
23
aRniSnuli ar exeba szak-is 44-e muxlis pirvel nawils, romlis mixedviTac, Tanamdebo-
bis pirebis personaluri monacemebi sajaro xasiaTisaa da misi gacnoba nebismier msur-
vels SeuZlia.
24
am SemTxvevaSi saubaria amave ganCinebis meore sadavo sakiTxze, romelic 2006 wels
saqarTvelos teritoriaze momxdar stiqiur ubedurebebsa da maT mier miyenebuli
zaralis odenobas exeba. mlianobaSi, ganCinebis uaryofiT mxareSi es ukanasknelic unda
movixsenioT, vinaidan, garda imisa, rom sasamarTlo Sewyalebis dokumentebs saidum-
loebis Semcvelad miiCnevs, daculi informaciis damuSavebis valdebulebaze (romel-
ic sajaro dawesebulebas gaaCnia) gansxvavebul mosazrebas aviTarebs.
25
zoiZe b., konstituciis pirdapiri moqmedebisa da kanonTa miRebis aucileblobis Sesax-
eb, roman Sengelias 70 wlisTavisadmi miZRvnili saiubileo krebuli `samarTlis prob-
lemebi~ (red. lado Wanturia, ekaterine Sengelia), Tb., 2012, 50.
78
s. jorbenaZe, saqarTvelos prezidentis gankarguleba, rogorc piradi saidumloebis
Semcveli monacemi
79
samarTlis Jurnali #2, 2012
3. daskvna
80
s. jorbenaZe, saqarTvelos prezidentis gankarguleba, rogorc piradi saidumloebis
Semcveli monacemi
34
<http://www.opendata.ge/userfiles/files/gadackvetileba(3).pdf>
35
<http://www.opendata.ge/userfiles/files/GADAWYVETILEBA.pdf>
81
jaba usenaSvili*
1. Sesavali
82
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
83
samarTlis Jurnali #2, 2012
84
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
12
mag.: `Tanamedrove teqnologiebis epoqaSi mobiluri telefonebi aRWurvili aris
mravali maRalteqnologiuri funqciiT, rogoricaa multimediis amocnoba, fotogra-
fireba, videogadaReba da audioCawera, internetis wvdoma, sxvadaxva tipis monace-
mebis, gagzavnil da miRebul SetyobinebaTa Senaxvis didi SesaZleblobebi. mobiluri
telefonebi aseve xSir SemTxvevaSi gamoiyeneba rogorc dRiuri, Canawerebis wignaki,
mniSvnelovani cxovrebiseuli da saqmiani detalebis CaniSvnisa da Senaxvis saSualeba.
mobilur telefonebs aseve gaaCniaT gamavali da Semomavali zarebis aRnusxvis sistema,
sakontaqto pirebis monacemTa Senaxvis SesaZlebloba. am funqciebis gaTvaliswinebiT,
SesaZlebelia iTqvas, rom mobiluri telefoni aris ara ubralod sakuTrebis uflebiT
dacvis obieqti, aramed mas aseve sxva, ufro specifikuri datvirTvac gaaCnia da Sesabam-
isad, specifikur dacvas saWiroebs. sxva sityvebiT rom vTqvaT, mobiluri telefoni ar
aris mxolod nivTi, romelic Rirebulia im SemTxvevaSi, rodesac misi saSualebiT xor-
cieldeba uSualod komunikacia, aramed is imavdroulad warmoadgens piradi, samedi-
cino, komerciuli da sxva tipis monacemebis matarebels~ – amonaridi sazogadoebrivi
organizaciebis `axalgazrdebi samarTlianobisaTvis~ da `sazogadoebrivi damcveli~
2011 wlis 21 ivnisis sajaro werilidan, romelic exeboda 2011 wlis 26 maiss saqarT-
veloSi momxdar movlenebs.
13
piradi cxovrebis SelSeuxeblobis uflebis Tanamedrove gamowvevebis Taobaze damate-
biT ix: Hetzer W., op. cit., 15; Laqueur W., Krieg dem Westen. Terrorismus im 21.Jahrhundert, Berlin, “Pro-
pyläen Verlag~, 2003, 336-338. Ignatieff M., The Lesser Evil. Political Ethics in the Age of Terror, Princeton,
“Princeton University Press~, 2004; Terrorism and Human Rights, Ranstrop M. (Ed.), “Routledge~, 2007;
Sofsky W., Violence, Terrorism, Genocide, War, San Antonio, 2003.
14
Sead: „Möge es dem Gesetzgeber gelingen, für die Abwägung der durcheinander wirrenden Interessen auf
der Waage der Themis die richtigen Gewichte zu finden!“ (see: Beling E., Die Beweisverbote als Grenzen der
Wahrheitsforschung im Strafprozess, Darmstadt, “Franz Steiner Verlag~, 1903, 40).
15
Solove D.J., A Brief History of Information Privacy Law, “GWU Law School Public Law Research Paper~,
215, 2006, 1-4.
16
Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms Rome, 4.XI.1950, Article 8,
Universal DeclaraƟon of Human Rights, United NaƟons (UN), Adopted and proclaimed by General Assembly
resolution 217 A (III) of 10 December 1948, Article 12, International Covenant on Civil and Political Rights,
Adopted and opened for signature, ratification and accession by General Assembly resolution 2200A (XXI) of
16 December 1966, Article 17.
85
samarTlis Jurnali #2, 2012
86
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
87
samarTlis Jurnali #2, 2012
88
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
89
samarTlis Jurnali #2, 2012
90
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
91
samarTlis Jurnali #2, 2012
92
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
93
samarTlis Jurnali #2, 2012
94
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
marTalia, winamdebare normis teqstis erT nawilSi aqcenti keTdeba mZime dana-
Saulze (major crime), Tumca iqve gansazRvrulia, zogadad, danaSaulis momzadebis an
Cadenis SemTxvevebic. garda amisa, aRniSnuli normatiuli aqtis momdevni muxlebSi
kanonmdebeli ar awesebs raime saxis SezRudvas danaSaulis SemadgenlobebTan an da-
naSaulis kategoriebTan mimarTebaSi, ra SemTxvevaSic Sesabamis saxelmwifo uwyebebs
ar eqnebodaT ufleba ganexorcielebinaT sasamarTlos kontrols daqvemdebarebuli
operatiul-samZebro RonisZiebebi. TiTqmis analogiuri midgoma gaaCnia ruseTisa da
azerbaijanis kanonmdebels, romelebic zemoxsenebuli RonisZiebebis gansaxorcie-
leblad, faqtobrivad, SeuzRudav areals awesebs danaSaulis saxeebTan da maT Semad-
genlobebTan mimarTebaSi.62
gansxvavebiT operatiul-samZebro saqmianobis postsabWouri sakanonmdeblo re-
gulirebis modelebisgan, dasavleTevropuli qveynebis ZiriTadi nawili gacilebiT
maRal standarts adgens da garkveuli saxis operatiul-samZebro RonisZiebaTa gata-
rebis SesaZleblobas mxolod danaSaulis winaswar gansazRvrul SemadgenlobasTan
mimarTebaSi iZleva. magaliTad, germaniis sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis me-
100a muxli satelefono saubris farul miyuradebas dasaSvebad miiCnevs, Tu konkre-
tuli faqtebi aRZravs eWvs, rom piri iyo amsrulebeli, wamqezebeli an sxvagvari Tana-
monawile Semdegi danaSaulebis momzadebis, mcdelobis an ganxorcielebis:
1. danaSaulebi, romelic mimarTulia mSvidobis, sagareo uSiSroebis an samar-
Tlis uzenaesobaze damyarebuli demokratiuli saxelmwifos winaaRmdeg,
aseve saxelmwifo Ralati;
2. saxelmwifo Tavdacvis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulebi;
3. sazogadoebrivi wesrigis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulebi;
4. germaniis federaluri respublikis teritoriaze ganlagebuli Crdiloat-
lantikuri xelSekrulebis organizaciis (NATO) jarebis usafrTxoebis wi-
naaRmdeg mimarTuli danaSaulebi;
5. fulis an fasiani qaRaldebis gayalbeba.
6. trefikingi, mkvleloba, gaufTxileblobiT sicocxlis mospoba da genoci-
di;
7. danaSaulebi pirovnuli Tavisuflebis winaaRmdeg, banditizmi, yaCaRoba,
gamoZalva;
8. fulis gaTeTreba da danaSaulebrivi gziT mopovebuli nivTebis floba.
garda amisa, kanoni CamoTvlis kidev ramdenime danaSauls, romelTa mimarTac ase-
ve SesaZlebelia satelefono mosmenis ganxorcieleba.63 SedarebiT gansxvavebuli mid-
goma aqvs safrangeTis kanonmdebels, romelic, germanuli saproceso kanonmdeblobis
msgavsad, awesebs mkacr SezRudvas sasamarTlos kontrols daqvemdebarebul opera-
tiul-samZebro RonisZiebis ganxorcielebaze, Tumca am SemTxvevaSi SezRudva orien-
tirebulia ara danaSaulebaTa konkretul Semadgenlobebze, aramed sasjelis saxesa
62
ix. Article 10, Para. IV of the Law of the Azerbaijan Republic on Operative-search Activity, 1999 (as of 30
May 2012); Article 2 of the Federal Law of Russian Federation on Operational - Search Activities, 1995 (lastly
amended 2004).
63
amomwuravi CamonaTvali ix. Article 100a of the Criminal Procedural Cod (Strafprozeßordnung, StPO)
of German, 1987. <http://legislationline.org/documents/section/criminal-codes> [bolo ganaxlebis
TariRi 18.09.2012].
95
samarTlis Jurnali #2, 2012
64
ix. originali: ~For the investigation of felonies and misdemeanours, if the penalty incurred is equal to or
in excess of two years’ imprisonment, the investigating judge may order the interception, recording and tran-
scription of telecommunication correspondence where the requirements of the investigation call for it. Such
operations are made under his authority and supervisionn~
65
ix: saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2012 wlis 29 dekembris #2/1/484 gadaw-
yvetileba.
96
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
97
samarTlis Jurnali #2, 2012
98
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
99
samarTlis Jurnali #2, 2012
100
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
101
samarTlis Jurnali #2, 2012
102
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
103
samarTlis Jurnali #2, 2012
104
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
105
samarTlis Jurnali #2, 2012
106
j. usenaSvili, piradi cxovrebis xelSeuxeblobis uflebis realizaciis problema sasa-
marTlos kontrols daqvemdebarebuli operatiul-samZebro RonisZiebebis warmoebisas
7. daskvna
107
samarTlis Jurnali #2, 2012
108
koba yaliCava*
1. Sesavali
109
samarTlis Jurnali #2, 2012
5
Winter G., Umweltgesetzbuch oder Allgemeines Umweltgesetz? ZUR 2007, 298.
6
iqve.
7
dawvr. ix. Griffel A., Entwicklung und Stand des Umweltrecht in der Schweiz, EurUP 2006, 324 ff.
8
dawvr. ix. Schürmann J.,Sommer J., Das aktuelle Umweltrecht Polens, EurUP 2006, 331 ff.
9
dawvr. ix. Kromarek P., Die Umweltrechtskodifikation in Frankreich, EurUP 2006, 299 ff.
10
Kahl W., in: Umweltbundesamt (Hrsg.),Umweltrechtliche Instrumente im Umweltrecht, Brlin, 2007, 6.
11
Kloepfer M., Bedeutung des Umweltgesetzbuchs aus Sicht der Rechtswissenschaft, in: Umweltbundesamt
(Hrsg.), Herausforderung Umweltgesetzbuch, Berlin, 2007, 22.
12
Kahl W., in: Umweltbundesamt (Hrsg.),Umweltrechtliche Instrumente im Umweltrecht, Brlin, 2007, 6.
13
ix. Bundesumweltministerium, Begründung des Umweltgesetzbuch (UGB), I Buch, 2008, 13, ix. http://www.
bmu.de/files/pdfs/allgemein/application/pdf/ugb1_allgem_vorschriften_begruendung.pdf
110
k. yaliCava, saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis srulyofis
strategiuli aspeqtebi
14
Sdr. Kahl W., in: Umweltbundesamt (Hrsg.),Umweltrechtliche Instrumente im Umweltrecht, Brlin, 2007, 6f.
15
Kahl W., in: Umweltbundesamt (Hrsg.),Umweltrechtliche Instrumente im Umweltrecht, Brlin, 2007, 9.
16
Bundesumweltministerium, Begründung des Umweltgesetzbuch (UGB), I Buch, 2008, 15, ix. <http://www.
bmu.de/files/pdfs/allgemein/application/pdf/ugb1_allgem_vorschriften_begruendung.pdf>.
17
saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis evrokavSiris samarTalTan etapobrivi
miaxlovebis Sesaxeb oficialurad gacxadebulia 22.04.1996 wlis SeTanxmebaSi (luqsem-
burgi) „partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb, erTi mxriv, evropis gaerTianebasa
da mis wevr saxelmwifoebs da, meore mxriv, saqarTvelos Soris“, romlis farglebSic
marTalia daigegma ramdenime sakanonmdeblo cvlilebis ganxorcieleba (mag. ix.: „at-
mosferuli haeris dacvis Sesaxeb“ 22.06.1999 wlis saqarTvelos kanonis 57-e muxli), ma-
gram aseTi ram jer ar ganxorcielebula. saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis
evrokavSiris standartebTan Seusabamisobis sakiTxebze dawvrilebiT ix. vinteri g.,
turava p., yaliCava k., saqarTvelos garemos dacvis samarTlis zogadi normebis analizi
da Sefaseba, Tb., 2010.
18
aRsaniSnavia, rom „garemosdacviTi kodeqsis“ momzadeba, romlis mizani iyo am sferos
evropul samarTalTan harmonizacia, Setanili iyo „evropuli samezoblo politikis
saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis (ENP AP) ganxorcielebis 2010 wlis pro-
gramaSi“.
111
samarTlis Jurnali #2, 2012
19
Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 196.
20
Hoffmann-Riem W., Tendenzen der Verwaltungsrechtsentwicklung, DÖV, 1997, 439.
21
Hoffmann-Riem W., Ermöglichung von Flexibilität in Inovationsoffenheit im Verwaltungsrecht, in: Ders.
(Hrsg.), Innovation und Flexibilität des Verwaltungshandelns, Baden-Baden, 1994, 13.; kodifikaciis
rakursiT ix. Hirche W., Das Umweltgesetzbuch als Instrument rechtlicher und administrativer Innovation,
in: Bohne E. (Hrsg.), Das Umweltgesetzbuch als Motor oder Bremse der Innovationsfähigkeit in Wirtschaft
und Verwaltung? Berlin, 1999, 57 ff.
22
e.w. „minimaluri principis“ mixedviT, eficienturobis cnebaSi moiazreba miznis miRw-
eva minimaluri danaxarjebiT, xolo e.w. „maqsimalurobis principiT“, masSi moiazreba
ukve moqmedi saSualebebiT maqsimaluri sargeblis miReba, ix.: Schmidt-Aßmann E., Effizienz
als Herausforderung an das Verwaltungsrecht, in: Hoffmann-Riem W., Scmidt-Aßmann E (Hrsg.), Effizienz als
Herausforderung an das Verwaltungsrecht, Baden-Baden, 1998, 246.
23
Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 197 f.
24
Pitschas R., Allgemeines Verwaltungsrecht als Teil der öffentlichen Informationsordnung, in: Hoffmann-Riem
W., Scmidt-Aßmann E., Schupert G,.F, Reform des Allgemeinen Verwaltungsrecht, Baden-Baden, 227 ff.
25
Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 200.
112
k. yaliCava, saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis srulyofis
strategiuli aspeqtebi
26
Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 201 f.
27
iqve.
28
Knopp L.,Piroch I., Umweltschutz und Wirtschaftskrise, ZUR 2009, 409 ff.
29
am TvalsazrisiT diter grimi prevenciul saxelmwifos ganmartavs Tavisuflebis Sez-
Rudvis multidimensiur konteqstSi. misi TqmiT, „Tavisuflebis dacva da Tavisufleb-
is SezRudva gadajaWvulia erTmaneTze... is, rac msxverplis poziciidan dacvaa, saqmi-
anobis ganmaxorcieleblis perspeqtividan Tavisuflebis SezRudvaa“, ix. Grimm D., Die
Zukunft der Verfassung, 1994, 213.
30
Lübbe-Wolff G., Instrumente des Umweltrechts, NVwZ, 2001, 481ff.
31
Grandjot R., Die Auswirkungen der Rahmengesetzgebungskompetenz im Umweltrecht auf die Wirtschaft,
NuR, 2005, 679 ff.
32
Held G., Eine teuere Illusion, Die Welt v. 10.1.2009, 8. miT.: Knopp L., Piroch I., Umweltschutz und
Wirtschaftskrise, ZUR 2009, 409.
33
Knopp L.,Piroch I., Umweltschutz und Wirtschaftskrise, ZUR 2009, 410 ff.
34
gansakuTrebiT saubaria pirdapiri (nebarTvebi, moTxovnebi, akrZalvebi da a.S.) da ara-
pirdapir (garemosdacviTi gadasaxadebi, ekoauditi, imisiebis sertifikatiT vaWroba
da a.S.) regulirebis instrumentebze. instrumentebi garemos dacvis samarTalSi ix.
Kloepfer M., Umweltrecht, München, 2004, § 5.
113
samarTlis Jurnali #2, 2012
35
Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 203.
36
Kloepfer M., Umweltrecht, München, 2004, 198.
37
Lübbe-Wolff G., Instrumente des Umweltrechts, NVwZ, 2001, 491 f.
38
Sdr. Ronellenfitsch M., Selbsverantwortung und Deregulierung, Berlin, 1997, 40.
39
amis klasikuri magaliTia 1996 wels germaniaSi ganxorcielebuli sakanonmdeblo
cvlileba samSeneblo kanonmdeblobis sferoSi, romelic exeboda SetyobinebasTan da
garkveul samSeneblo proeqtebTan dakavSirebuli sajaro uflebamosilebis eqsperte-
bisaTvis gadacemis sakiTxebs, romelmac, Tavis mxriv, gamoiwvia represiuli saxelmwi-
foebrivi kontrolis gaZliereba. msgavsi SemTxvevaa saqarTveloSi 2010 wels mexuTe
kategoriis samSeneblo obieqtebze saxelmwifoebrivi zedamxedvelobis privatizacia,
romelmac mogvianebiT saxelmwifos uxeSi Carevis aucilebloba moiTxova am sferoSi.
40
Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 207.
114
k. yaliCava, saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis srulyofis
strategiuli aspeqtebi
41
Stober R., Rückzug des Staates im Wirtschaftsverwaltungsrecht, 1997, 1. f.
42
Wasmeier M., Marktfähige Emissionslizenzen, NuR, 1992, S. 219 ff.; Knopp L.,Piroch I., Umweltschutz und
Wirtschaftskrise, ZUR 2009, 410 ff.
43
Lübbe-Wolff G., Instrumente des Umweltrechts, NVwZ, 2001, 485.
44
Wustlich G., Ökonomisierung im Umweltrecht, ZUR, 2009, 517 ff.
45
Sdr. Wahl R., Das deutsches Genehmigungsrecht, in: Dolbe (Hrsg.), Umweltrecht im Wandel, Berlin, 2001,
244.
46
Lübbe-Wolff G., Instrumente des Umweltrechts, NVwZ, 2001, 485.
47
iqve.
48
Sdr. Voßkuhle A., Gesetzgeberische Regelungsstrategien, in: Schuppert (Hrsg.), Jenseits von Privatisierungs
und „schlankem“ Staat, Baden-Baden, 1999, 47 ff.; gansakuTrebiT mniSvnelovania sanebarTvo
kontrolis ekvivalenturi modelebis gansazRvra relevanturi saqmianobebis zemoqme-
debis masStabebis gaTvaliswinebiT.
49
Voßkuhle A., Gesetzgeberische Regelungsstrategien, in: Schuppert (Hrsg.), Jenseits von Privatisierungs und
„schlankem“ Staat, Baden-Baden, 1999, 57.
50
am mimarTulebiT gansakuTrebiT aRsaniSnavia emisiebis sertifikatiT vaWrobisa
(2003/87/EG) da ekoauditis (1221/2009/EG –EMAS III) Sesaxeb evrogaerTianebis direqtive-
bis gavlena nacionalur samarTalze.
115
samarTlis Jurnali #2, 2012
51
ix. „garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis proeqtis ganmarte-
biTi baraTis „a“ punqtis „a.a.“ qvepunqti.
52
deregulirebis ekonomikuri analizi ix. Papava V., Georgian Economy (Mistakes, Threats and
Resolutions), in: Crisis in Georgia, Tb., 2009, 24-34.
53
xaduri n., ekonomikuri sistema saqarTveloSi, wignSi: ekonomikis problemebis kvlevis
centri (gamomcemeli), vuaxlovdebiT evropas? Tb., 2010, 91.
54
ix. Ekard E., Zukunft in Freiheit, Leipzig, 2004.
55
ix. Ekard E., Zukunft in Freiheit, Leipzig, 2004, 12 ff.
56
Forsthoff E., Staat der Industriegeselschaft, München, 1971, 30 ff., 47, 164: „dRevandeli socialuri
yofis cecxlovani birTvi ukve ara saxelmwifo, aramed industriuli sazogadoebaa“.
57
Treutner E., Verhandlungsstaat oder kooperativer Staat?, München,1999, 9 ff.
58
ix. Bohne E., Der informale Rechtsstaat, Berlin, 1981, 20 ff.
116
k. yaliCava, saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis srulyofis
strategiuli aspeqtebi
117
samarTlis Jurnali #2, 2012
69
Scheuing D., Europarechtliche Impulse, in: Hoffmann-Riem W.,Scmidt-Aßmann E. (Hrsg.), Innovation und
Flexibilität des Verwaltungshandelns, Baden-Baden, 1994, 289 ff.; garemos dacva rogorc evrogaer-
Tianebis mizani da garemos dacvis evropuli politikis ZiriTadi principebi, ix. Schrö-
der M. Umeltschutz als Gemeinschaftsziel und Grundsätze des Umweltschutzes, in: Rengeling H.W. (Hrsg.),
EUDUR, München, 1998, Bd. I, 181 ff.
70
mag., ix. Calliess Ch., Die Umweltkompetenzen der EG, ZUR, 2003, 129 ff.
71
Sdr. Wahl R., Das deutsches Genehmigungsrecht, in: Dolbe (Hrsg.), Umweltrecht im Wandel, Berlin, 2001,
248.
72
Sdr. EuGH, Urteil vom 20.9.1990, Rz. 5/89, Slg. 1990-I, 3473, miT.: Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der
Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 192; germanul samarTalSi es transformaciuli
cvlileba cnobilia sazogadoebrivi keTildReobis gagebasTan mimarTebiT konsti-
tuciursamarTlebrivi paradigmebis cvlilebis konteqstSi. mis mixedviT, amerikuli
konstitucionalizmis wiaRSi aRmocenebuli „pursuit of happiness“ individualizebuli
keTildReobis koncefcia unda Secvalos „pursuit of survival“-is axalma filosofiam, rom-
lis mizania uzenaesi koleqtiuri sikeTis saxiT adamianis eqsistenciuri bunebrivi
sacxovrisi safuZvlebis gadarCena, ix. Schneider H.P., Vom Wandel staatlicher Verantwortung, in:
Hesse,Zöpel (Hrsg.), Der Staat der Zukunft, Baden-Baden, 1990, 127, 142.
73
Voßkuhle A., „Schlüsselbegriffe“ der Verwaltungsrechtsreform, VerwArch, 2001, 193.
118
k. yaliCava, saqarTvelos garemos dacvis kanonmdeblobis srulyofis
strategiuli aspeqtebi
7. daskvna
74
Holzinger K., Knill Ch., Schäfer A., Steuerungswandel in der europäischen Umweltpolitik? in: Holzinger.,
Knill., Lehmkuhl (Hrsg.), Politische Steuerung im Wandel, Opladen, 2003, 103. wesrigis samarTlis
mniSvneloba evropaSi gansakuTrebiT ganpirobebulia erTiani Sida bazarSi saqonlisa
da momsaxurebis Tavisufali brunviT, rac garantirebulia 2009 wlis lisabonis xelSe-
krulebis (V) 26-e muxlis me-2 nawiliT. am TvalsazrisiT garemos dacvis sferoSi miRe-
bul nacionalur gadawyvetilebas SesaZlebelia mieniWos transsasazRvro mniSvneloba
evropis gaerTianebis masStabiT, ix. Ruffert M., Der transnationale Verwaltunksakt, DV, 2001, 463.
75
Holzinger K., Knill Ch., Schäfer A., Steuerungswandel in der europäischen Umweltpolitik? in: Holzinger.,
Knill., Lehmkuhl (Hrsg.), Politische Steuerung im Wandel, Opladen, 2003, 103.
76
dawvr. ix. vinteri g., turava p., yaliCava k., saqarTvelos garemos dacvis samarTlis zoga-
di normebis analizi da Sefaseba (nebarTvebis sistema, garemoze zemoqmedebis Sefaseba,
zianis prevencia da anazRaureba, garemos dagegmva da ekoauditi), Tb., 2010. vinteri g.,
xuWua n., saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdeblobis analizi da Sefaseba (tyis re-
sursebi, daculi teritoriebi da saxeobaTa dacva), Tb., 2010.
77
ix. me-17 sqolio.
119
giorgi maxarobliSvili*
1. Sesavali
120
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
121
samarTlis Jurnali #2, 2012
10
Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 546.
11
Hamilton R., Freer R., The law of Corporations, 6th ed., USA, 2011, 399.
12
Sdr. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 16-19.
13
Rock H., Kanda K., Kraakman R., Significant Corporate Actions, Oxford, 2009, 141.
14
igulisxmeba kontrolirebadi tranzaqciis dadebis avtorizireba aqcionerTa saerTo
krebis mxridan da reorganizaciis nebayoflobiTi dawyebis sakanonmdeblo daTqmis ar-
seboba. ix. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 325,
555-562. Sead. Rock, Kanda, Kraakman, Significant Corporate Actions, 2009, P. 133-145. aseve, ix. me-
warmeTa Sesaxeb kanoni, me-14, me-144 muxlebi da 54-e muxlis me-6 punqtis (b) qvepunqti.
15
Rock H., Kanda K., Kraakman R., Significant Corporate Actions, Oxford, 2009, 134.
16
Hamilton R., Freer R., The law of Corporations, 6th ed., USA, 2011, 389.
17
Sdr. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 60-61.
122
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
18
M.B.C.A. §11.04(g), Official Comment, USA, 2009. Sead. Rock H., Kanda K., Kraakman R., Significant
Corporate Actions, Oxford, 2009, 135.
19
Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, New York, 2010, 260.
20
Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 660-693.
21
Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., New York, 2011, 610-622.
22
ix. saqarTvelos iusticiis ministris 2009 wlis 31 dekembris brZaneba 241 `mewarmeTa
da arasamewarmeo (arakomerciul) iuridiul pirTa registraciis Sesaxeb~ instruqciis
damtkicebis Taobaze, me-11 muxlis me-12 punqti.
23
Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 692-695, 701-703.
24
identuri Sedegi dgeba aqcionerTa da sasesxo fasiani qaRaldebis mflobelTa an kred-
itorTa Soris nebis avtonomiurobis sawyisebze dadebuli ijaris xelSekrulebisas,
rodesac korporacia mTel Tavis qonebas axlad Seqmnil kompanias gadascems. qonebis
gadamcemi korporacia samarTalsubieqtobas inarCunebs, xolo xelSekrulebis mizneb-
isTvis axlad dafuZnebuli kompaniis erTaderT aqtivs gadacemuli qoneba warmoadges.
es, qonebrivi SeZenis msgavsebis paralelurad, mas Serwymisa da konsolidaciisgan ga-
nasxvavebs. ix. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008,
562-564.
25
FletcherW., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 552-554.
123
samarTlis Jurnali #2, 2012
124
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
33
ix. Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 765-779.
34
“going private~ “freeze-out~-is subtipur gamovlinebad ganmarta delaveris sasamarTlom
1977 wels. ix. Lynch v. Vickers Energy Corp., 383 A.2d 278 (Del. 1977).
35
Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 140.
36
Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 658.
37
Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 662-663.
38
Booth R., Financing the Corporation, USA, 2010, 562.
39
`going private ~ fasiani qaRaldebis bazris regulirebis farglebSi jdeba. aSS-Si misi Ses-
rulebis procedurul imperativizms S.E.C.-is 13E-3 formulirebuli katalogis Sevse-
ba warmoadgens.
40
Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 14, New York, 2000, 19.
41
Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 136.
42
SEC. 13E-3 wess mniSvnelovani gamonaklisi aqvs 13E-3(g)(1)-is saxiT: Tu oretapiani SeZe-
nis satendero SeTavazebas Serwyma mohyveba satendero SeTavazebidan erTi wlis ganma-
vlobaSi, amasTan ekvaieri da samizne kompaniebi ar iyvnen afilirebuli kompaniebi manam,
sanam SeTavazeba dasruldeboda, mcire aqcionerTa mimarT gadasaxdeli `back-end~ Ri-
rebuleba satendero SeTavazebaSi dafiqsirebuli Rirebulebis toli an masze maRalia
an substanciurad imave uflebebis matarebel aqciebs Rebuloben sanacvlod da saten-
dero SeTavazeba Seicavs srul informaciul gaxsnilobas SeZenis miznebis CaTvliT,
rom mas (ekvaiers) surda, meore etapze Serwymis ganxorcieleba, maSin (aRniSnuli piro-
bebis dros) delistingis tranzaqciis Semsrulebels ar moeTxoveba SEC. 13E-3 wesis Se-
vseba. ix. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 14, USA, 2000, 21; Booth R., Financing
the Corporation, USA, 2010, 566.
125
samarTlis Jurnali #2, 2012
43
Haas J. , Corporate Finance, New York, 2011, 662.
44
Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 913.
45
SEC. Rule 13E-3.
46
mewarmeTa Sesaxeb kanonis 55-e muxlis pirveli punqti aseT moTxovnad aqcionerTa
raodenabas gansazRvravs: Tu ss-is aqcionerTa raodenoba miaRwevs 100-s, maSin saval-
debulo xdeba sameTvalyureo sabWos Seqmna.
47
fasiani qaRaldebis samarTalSi aseT moTxovnaTa kategorias ganekuTvneba, magaliTad,
fasiani qaRaldebis emisiis procesi. ix. jibuti m., yoranaSvili q., `fasiani qaRaldebis
bazris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2004, 55, 79 da momdevno.
48
Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 658-660.
49
ix. Securities Exchange Act 1934, Rule 12g-1.
50
ix. Securities Exchange Act 1934, Rule 12, 13-is mixedviT, es formebia 10-K, 10-Q, 8-K.
51
Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 254-259.
52
Booth R., Financing the Corporation, USA, 2010, 564.
53
mag. ix. Santa Fe Industries, Inc., v. Green, 430 U.S. 462, 480 (Sup. Ct. 1997). ~going private~ tranzaq-
cias uamravi regulirebadi niuansi aqvs, menejmentisgan maTi Seusrulebloba mravali
sasamarTlo davis sagani gamxdara. amis Sesaxeb vrclad ix. Cox J., Hazen T., Treatise on The
Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 141-145.
126
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
127
samarTlis Jurnali #2, 2012
piris mier kapitalis ramdenime sxva piris kapitalTan koncentrireba qmnis sainvesti-
cio portfolios diversificirebul variants. es aris portfolios Teoriis Sinaar-
sobrivi mocemuloba.58 misi praqticireba korporaciis samarTlebrivi formis gamoye-
nebiT xorcieldeba. am kuTxiT, korporacia substanciuri raodenobis kapitalis ga-
erTianebis Sedegad warmoSobili problemebis (riskis kontrolis) gadaWris ZiriTad
meTodad ganixileba.59
sainvesticio portfolios Teoriis Tanaxmad, qonebrivi portfolios, rogorc
individualuri mflobelobis sapirispiro movlenis, flobiT riski, romlis wyaro in-
vestoria da niSnavs albaTobas, rom realuri Semosavlebi gansxvavebuli iqneba mosa-
lodneli Semosavlebisgan, SesaZlebelia Semcirdes mosalodneli Semosavlebis Semci-
rebis gareSe.60 amiT, aqcioneris investicia diversificirebul saxes iZens. Tu qonebis
portfolios saxiT koncetracia individualuri sakuTrebis diversificirebas gana-
pirobebs, es niSnavs, rom Camoyalibebuli portfolio riskebis akumulirebis Sedegi
da riskis didi procentuli koeficientis Semcvelia.61 logikurad, riskebis Semcvel
diversificirebul sainvesticio portfolios `gadazRveva~ sWirdeba. gadazRvevis
korporaciulsamarTlebrivi xasiaTis qmedebad dabandebuli kapitalis nawilobrivi
deinvestireba da sxva an imave geografiuli Tu samewarmeo xazis mqone biznesorgani-
zaciaSi reinvestireba miiCneva.62 SeZena/Serwymis reorganizaciuli tipis tranzaqcie-
bi samizne kompaniis aqcionerTa kapitalis diversificirebuli portfolios Seqmnis
sareinvesticio korporaciuli saxis strategiuli taqtikaa. Tu samizne sazogadoebis
aqcionerebi erT mTels warmoadgenen, tranzaqciis integrirebis Sedegad isini, SemZe-
ni korporaciis aqcionerebTan erTad, or subtraqts Seqmnian, riTic arsebuli inves-
ticiis diversificirebas ganaxorcieleben. diversificireba ki portfolios Teori-
is ZiriTadi makvalificirebeli faqtoria.63
korporaciis struqturuli cvlilebis centraluri obieqti aqcionerTa struq-
turaa. reorganizaciuli tipis, sagadasaxado dabegvrisgan Tavisufal tranzaqciaTa64
principuli koncefcia aqcioneris mewarme subieqtTan wevris statusiT korporaci-
ulsamarTlebrivi kavSiris SenarCunebaa. kombinaciaSi monawile sazogadoebisa Tu mi-
si aqcionerisTvis tranzaqciaSi sakuTari aqciebis anazRaurebis saxed aqciis daTqma
aqcioneris korporaciul (wevris) statuss gangZobad xasiaTs aniWebs.65 tranzaqciis
notacia niSnavs samizne sawarmos aqciaTa daTmobis sanacvlod `gadarCenili~ kor-
poraciis aqciebis miRebas. SemZen sazogadoebaSi samizne kompaniis pretranzaqciu-
li kapitalis erTgvari reinvestireba xdeba.66 rogorc zemoT aRiniSna, sainvesticio
58
ix. Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 198-200.
59
Posner R., The Economic Analysis of Law, USA, 2007, 392.
60
Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 125. portfolios Teoriis
arss uZvelesi gamonaTqvami SesaniSnav ilustrirebas ukeTebs: `arasodes Cado yvela
kvercxi erT kalaTaSi~. ix. Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 197.
61
Sdr. Klein W., Coffee J., Business Organization and Finance, 11th ed., New York, 2011, 21-26.
62
Seadare aqcioneris aqciur uflebebs (stock rights). Klein W., Coffee J., Business Organization and
Finance, 11th ed., New York, 2011, 295-298.
63
Haas J., Corporate Finance, New York, 2011, 197.
64
Ginsburg M., Levin J., Mergers, Acquisitions, and Buyouts, vol. 2, New York, 2003, chap. 6, 16
65
Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 675.
66
Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 341-343.
128
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
129
samarTlis Jurnali #2, 2012
130
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
80
ix. Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, London, 1991, 131-138.
81
Sdr. Sepe S., Private Sale of Corporate Control: Why The European Mandatory Bid Rule is Inefficient, Ari-
zona, 2010, 8-18.
82
Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Agency Problems and Legal Strategies, 2nd ed., Oxford, 2009, 40-42.
83
Sdr. Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 55-62.
84
magaliTad, ra Rirebulebis Semcvelia brokeris momsaxurebis, iuridiuli konsult-
aciisa Tu momsaxurebis miReba, axali geografiuli zonis ekonomikuri Seswavla da a.S.
85
aq ar igulisxmeba aqcionerTa mier tranzaqciaze vetos dadebis sakanonmdeblo marTl-
wesrigi, romelic aqcioneris aqtivizms xmis micemis meqanizmiT uwyobs xels. ix. Radin S.,
The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1568. Sead. Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of
the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 43-44.
131
samarTlis Jurnali #2, 2012
132
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
133
samarTlis Jurnali #2, 2012
134
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
111
Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Agency Problems and Legal Strategies, Oxford, 2009, P. 41.
112
Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1570.
113
uflebadamcav meqanizmTa mimdinare analizi klasificirebulia arasasarCelo warmoeb-
is gziT uflebis dacvis samarTlebriv strategiebze. miuxedavad imisa, rom efraizalis
ufleba sasamarTlos gziT wilis samarTliani Rirebulebis dadgeniT xorcieldeba, is
mainc sakanonmdelo doneze mowesrigebuli institutia, sadac detalurad aris gaTv-
lili, rom samarTliani fasis `sazogadoebiseul~ odenobas ardaTanxmebis SemTxvevaSi
SesaZlebelia sasamarTlosTvis mimarTva mxolod samarTliani Rirebulebis dadgenis
motiviT. `arasasarCelos~ xazgasma ganapiroba mxolod iman, rom substanciuri cvli-
lebis gamomwvevi tranzaqciis dadebisas menejmentisa da sakontrolo paketis mqone
aqcioneris winaaRmdeg mcire aqcioners SeuZlia fiduciur movaleobaTa darRvevis
braldebiT maT mimarT sarCeli Seitanos sasamarTloSi. Sedegad, efraizalis uflebis
realizeba, msgavsad fiduciur movaleobaTa darRvevisas sasarCelo warmoebis dawye-
bis gziT `samarTlianobis~ aRdgenis saSualebisa, gansxvavebulia gasvlis im strategi-
isgan, rogoricaa aqciebis gasxvisebis gziT sazogadoebis datovebis SesaZlebloba. ix.
Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 769. miuxedavad zemoaRniSnulisa, efraizalis
uflebasa da fiduciur valdebulebaTa sasarCelo warmoebas fundamenturi ganmasx-
vavebeli elementebi axasiaTebT. ix. Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago,
2009, 1648-1659.
114
Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 82-83.
135
samarTlis Jurnali #2, 2012
136
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
129
M.B.C.A. §13.02(a)(4)(5).
130
mewarmeTa Sesaxeb kanonis 54-e muxlis me-6 punqtis (a) da (b) qvepunqtebi.
131
mewarmeTa Sesaxeb kanonis 531 muxlis pirveli punqti.
132
Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 769-772.
133
Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 637.
134
mewarmeTa Sesaxeb kanonis 54-e muxlis me-6 punqtis (a) qvepunqti.
138
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
139
samarTlis Jurnali #2, 2012
140
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
141
samarTlis Jurnali #2, 2012
142
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
143
samarTlis Jurnali #2, 2012
ani Rirebuleba~ moicavs uklebliv yvela elements, romelic Serwymas Tan axlavs da
mis Sedegad warmoiSoba, rac niSnavs imas, rom konkretuli tranzaqciidan warmoSobi-
li sinergizmis efeqti ar unda iqnes gaTvaliswinebuli disidenti aqcioneris wilis
samarTliani Rirebulebis gamoTvlisas. es ukanaskneli koncefcia axsna imiT, rom di-
sidenti aqcioneri SeZenis SeTavazebuli tranzaqciis (rasac aprotestebs) sinergeti-
kul RirebulebaSi monawileobs da ara samizne sazogadoebis, rogorc erTeulis, `sa-
marTlian RirebulebaSi~.177
efraizalis procesis samizne obieqti korporaciaSi disidenti aqcioneris pro-
porciuli Rirebulebis gansazRvra unda iyos, rac ar niSnavs mxolod kuTvnili wilis
tranzaqciuli Rirebulebis gansazRvras.178 disidenti aqcioneris wilis fasi kuT-
vnili wilis salikvidacio Rirebulebidan gamoiTvleba. wilis salikvidacio Rire-
bulebis gamoTvlisas SesaZlebelia mxedvelobaSi iqnes miRebuli mcire aqcionerTa
an likvidurobis diskonti.179 aqcioneris diskonti damokidebulia imaze, aris Tu ara
korporaciis qmedebisgan gamijnuli ZiriTadi paketis mflobeli aqcioneri, Tu mas
kompaniaSi mcire interesi (wili) gaaCnia. samarTliani Rirebulebis dadgenaSi diskon-
tirebis monawileoba damokidebulia sasamarTlos kreatiul midgomaze. Tu disidenti
aqcioneri mcire aqcioneria, mas ar gaaCnia kompaniis menejmentze zegavlenis moxdenis
uflebamosileba da misi wili naklebi Rirebulebis Semcvelia,180 vidre msxvili aqci-
oneris sakuTrebaSi arsebuli wili. mcire aqcioneris diskonti sakontrolo paketis
mqone aqcioneris premiumRirebulebis antonimia. makontrolebeli aqcioneri sazoga-
doebaze kontrolis efeqtur berkets flobs, rac mis Rirebulebas mniSvnelovanwilad
zrdis. mis sapirwoned, mcire aqcioners msgavsi efeqtis moxdenis realuri meqanizmi
ar aqvs. Sesabamisad, konkretul RirebulebiT fasdaklebas, e.w. diskonts ganicdis.181
mcire disidenti aqcioneris diskontirebis gamoyeneba sasamarTlozea damokidebu-
li.182 es niSnavs, rom korporaciis zemoaRniSnuli meTodebiT Sefasebisa da masSi mci-
re mewilis proporciuli Rirebulebis dadgenis Semdgom, miRebul fass gamoakldeba
mcire aqcioneris diskonti, ris Sedegadac miiReba efraizalis Rirebuleba, anu wilis
`samarTliani Rirebuleba~.183 mewarme subieqtisa da wilis Sefasebas yovelTvis fluq-
tuaciuri xasiaTi aqvs da damokidebulia konkretul garemoebebze. es ki aqcionerTa
diskontis fiqsirebuli maCveneblis gansazRvras SeZlebels xdis da es ukanasknelic
(diskonti) damokidebulia faqtobriv garemoebebze.184
rac Seexeba likvidurobis diskontirebiT wilis Rirebulebis Semcirebas da `sa-
marTliani Rirebulebis~ miRebas, meTodologiuri sistematizacia mcire aqcionerTa
diskontirebis analogiuria. wilis likvidurobis xarisxi mesakuTris mier misi re-
177
M.P.M. Enterprises, Inc. v. Gilbert, 731 A.2d 790, 795 (Del. 1999).
178
Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, Boston/Chicago, 2009, 1593.
179
Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 467.
180
iqve, 468.
181
The Federal Estate Tax, 2011, 147-148.
182
Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 467, 469.
183
Cox J., Hazen T., Business Organizations Law, 3th ed., USA, 2011, 644.
184
The Federal Estate Tax, 2011, 149.
144
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
185
The Federal Estate Tax, 2011, 151-152.
186
wilis aqcioneruli da sabazro likvidurobis diskontireba identuria `aqciis arasa-
Tanado Sefasebis~ (~underprice~), rodesac samizne sazogadoebis wili realur sabazro
Rirebulebaze naklebia. wilis `underprice~ Tu diskontireba ekvaieri kompaniis mier sam-
izne sazogadoebis SeZenis motivatorad ganisazRvreba, ramdenadac, realur sabazro
Rirebulebasa da mimdinare sabazro Rirebulebas Soris sxvaoba SeZenis tranzaqciis
mogeba/sargebels utoldeba da warmoadgens tranzaqciidan misaRebi sargeblis wy-
aros. ix. Kraakman R., Discounted Share Price As A Source of Acquisition Gains, London, 1990, 29-62.
187
Cox R., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., Vol. 4, 2010, 102. amasTan aRsaniSnavia,
rom aSS-is bizneskorporaciaTa modeluri kanoni 1999 wlis cvlilebebis Semdgom aRar
iTvaliswinebs likviduri diskontis instituts. ix. M.B.C.A. §13.01(4), 2009.
188
Berle A., Control in Corporate Law, 58 Colum. L. Rev.,1958, 1212.
189
Sdr. Andrews R., The Stockholders’ Right To Equal Opportunity in the Sale of Shares, 78 Harv. L. Rev.,
1965, 505.
190
ix. Rapid-American Corporation v. Harris, 603 A.2d 796 (Del. 1992).
191
Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., vol. 4, USA, 2010, 104-105.
192
Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 471.
145
samarTlis Jurnali #2, 2012
146
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
147
samarTlis Jurnali #2, 2012
206
magaliTad, texasis Statis kanonmdebloba krZalavs de facto Serwymis doqtrinas. ix.
Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 294.
207
magaliTad, erT-erTma sasamarTlom tranzaqciis de facto Serwymis miCnevis winapirobad
SemZenis mier samizne sazogadoebisTvis anazRaurebis saxed ekvaieri kompaniis aqciebis
gadaxda gansazRvra. ix. Armour-Dial, Inc. v. Alkar Engineering Corp., 469 F Supp 1198 (Ed Wis 1979).
208
Parson v. Roper Whithey, Inc., 586 F Supp 1447 (Wd Wis 1984).
209
Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corporations, rev. ed., vol. 15, USA, 2008, 295-298.
148
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
5. menejmentis rotacia
150
g. maxarobliSvili, M&A-is konstruqciuli efeqti saaqcio sazogadoebaze
6. likvidacia
151
samarTlis Jurnali #2, 2012
153
samarTlis Jurnali #2, 2012
7. daskvna
258
Sead. Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5th ed., Los An-
gelas, 2010, 615-618.
259
aqcionerTa uflebebis dacva menejmentis an/da likvidatoris mier salikvidacio pro-
cesis arasworad warmarTvis Sedegad warmoSobil interestTa konfliqts ukavSirdeba.
likvidaciis etapze korporaciis kreditori (korporaciis mimarT moTxovnis uflebis
mqone nebismieri mesame piri) ufro meti daculobiT sargeblobs, romelsac likvidaci-
is procesis kontrolis, arsebuli valdebulebis vadaze adre Sesrulebis da ceteris
paribus meqanizmebi sakanonmdeblo doneze aqvs miniWebuli. ix. mewarmeTa Sesaxeb kanonis
me-14 muxli. aseve, ix. Tabb C., Bankruptcy Anthology, Cincinnati, 2002, 361-398.
260
mag. ix. Jensen M., Meckling W., The Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs, and Owner-
ship Structure, J. of Financial Economics, Oct., 1976, vol. 3, No. 4, 305-360; Romano R., Foundations of
Corporate Law, New York, 1993, 7-127.
261
Steinberg M., Understanding Securities Law, 5th ed., USA, 2009, 141-142.
154
ana xaraiSvili*
1. Sesavali
155
samarTlis Jurnali #2, 2012
156
a. xaraiSvili, amxanaguri ti pis sazogadoebaTa samarTlebrivi statusi
sistem-SedarebiT konteqstSi
3.1. zogadad
157
samarTlis Jurnali #2, 2012
15
aRniSnuli Teoriebis dasaxelebebis qarTulenovan SesatyvisebTan dakavSirebiT arse-
bobs gansxvavebuli versiac. maxarobliSvili g. mewarme subieqtTa dogmatur-Teoriu-
li gamijvna kapitalur sazogadoebaTa sawyisebze, samarTlis Jurnali, Tb., 2011, №2,
102 – avtori iyenebs Semdeg Sesatyvisebs: agregatis Teoria – aggregate theory, gaerTiane-
bis Teoria – entity theory. vfiqrobT, umjobesi iqneba, Tu pirvels gaerTianebis Teorias
vuwodebT, xolo meores – organizaciis (organos) Teorias, gamomdinare iqidan, rom ag-
gregate-is TeoriisTvis amxanaguri tipis sazogadoeba swored rom pirTa ubralo erTo-
bamde, gaerTianebamdea dayvanili, maSin roca entity-is TeoriisTvis organos, rogorc
calke subieqtis arsebobis aRiarebaa gadamwyveti mniSvnelobis.
16
Weidner D. J., Florida State University Law Review: A Perspective To Reconsider Partnership Law, 16 Fla.
ST. U.L Rev.1, 1988, 3.
17
1893 wlisTvis amerikel iuristebs Soris gavrcelebuli amxanaguri tipis sazogadoebis
definicia calsaxad organizaciis (entity theory) Teorias emxroboda. 1893 wels parsonsis
avtorobiT gamoqveynebul naSromSi amxanaguri sazogadoebebis Sesaxeb vkiTxulobT
(Parsons T., A treatise On the law of Partnerships, 4th Edition (Revised by Beale J.H. Jr.), Boston, “Little,
Brown and Company~, 1893, 1) – amxanagoba es aris iuridiuli piri (erToba, organizacia),
romelic ori an meti piris gaerTianebis Sedegad iqmneba (Partnership is a legal entity formed by
the association of two or more persons). TumcaRa, mogvianebiT, 1914 wlisTvis, unificirebuli
amxanaguri sazogadoebis aqti (UPA, Sec. 6 (I), 25 (I)) ganmartavs – amxanagoba es aris ori an
meti piris gaerTianeba; partniori sxva partniorebTan erTad sazogadoebis (rogorc
erTgvari mflobelobis) specifikuri qonebis Tanamflobelia (A partnership is an associa-
tion of two more persons; A partner is co-owner with his partners of specific partnership property holding as
a tenant in partnership) – ix., Drake J.H., Partnership Entity and Tenancy in Partnership: The Struggle for a
definition, Michigan Law Review, Vol. 15, No.8 (Jun., 1917), 609-630.
18
Entity Theory States.
158
a. xaraiSvili, amxanaguri ti pis sazogadoebaTa samarTlebrivi statusi
sistem-SedarebiT konteqstSi
159
samarTlis Jurnali #2, 2012
28
Ribstein L. E., The Evolving Partnership, Illinois Law and Economics Working papers Series, No. LE06-025,
2006, 6.
29
Borden B. T., Aggregate-Plus theory of Partnership Taxation, Georgia Law Review, Vol. 43:717, 20.
30
ix. qiria a., sakorporacio samarTlis sistema saqarTveloSi, sakorporacio samarTlis
krebuli, I, Tb., 2011, 15-67.
160
a. xaraiSvili, amxanaguri ti pis sazogadoebaTa samarTlebrivi statusi
sistem-SedarebiT konteqstSi
31
ormagi taqsacia, rodesac dabegvra xdeba rogorc korporaciis, ise aqcionerTa
doneze.
32
aseTi gansxvavebuli midgoma, vfiqrobT, swored amxanaguri sazogadoebis, rogorc
pirTa ubralo erTobis, statusidan gamomdinareobs.
33
Internal Revenue Code, 1986 amended.
34
qveTavi, romelic amxanaguri sazogadoebis statusis (igulisxmeba pirTa ubralo er-
Toba) Sesabamis dabegvras iTvaliswinebs.
35
qveTavi, romelic kapitaluri sazogadoebis statusis Sesabamis dabegvras iTval-
iswinebs.
36
ix., Field H. M., Checking In On “Check-The-Box~, 42 Loy. L.A L.Rev. 451, 2009; Borden B. T., Aggregate-
Plus Theory Of Partnership Taxation, 43 Ga. L. Rev. 717, 2009. damatebiT ix., Yin G. K., The Taxation
of Private Business Enterprises: Some Policy Questions Stimulated by the “Check-the-Box~ Regulations, 51
SMU L. Rev. 1997, 125; Hamill S. P., The Taxation of Domestic Limited Liability Companies and Limited
Partnerships: A Case for Eliminating the Partnership Classification Regulations, 73 Wash. U.L.Q. 565, 1995;
Dean S. A., Attractive Complexity: Tax Deregulation, the Check-the-Box Election, and the Future of Tax Sim-
plification, 34 Hofstra L. Rev. 405, 2005 a.S.
161
samarTlis Jurnali #2, 2012
162
a. xaraiSvili, amxanaguri ti pis sazogadoebaTa samarTlebrivi statusi
sistem-SedarebiT konteqstSi
163
samarTlis Jurnali #2, 2012
164
a. xaraiSvili, amxanaguri ti pis sazogadoebaTa samarTlebrivi statusi
sistem-SedarebiT konteqstSi
165
samarTlis Jurnali #2, 2012
166
a. xaraiSvili, amxanaguri ti pis sazogadoebaTa samarTlebrivi statusi
sistem-SedarebiT konteqstSi
167
samarTlis Jurnali #2, 2012
168
a. xaraiSvili, amxanaguri ti pis sazogadoebaTa samarTlebrivi statusi
sistem-SedarebiT konteqstSi
169
samarTlis Jurnali #2, 2012
7.1.zogadad
170
a. xaraiSvili, amxanaguri ti pis sazogadoebaTa samarTlebrivi statusi
sistem-SedarebiT konteqstSi
86
aRniSnuli sakiTxebi mocemul TavSi damuSavebulia upiratesad Semdegi naSromebis
mixedviT - Porter J. B., Modern Partnership Interests as Securities: The Effect of RUPA, RULPA, and LLP
Statutes on Investement Contract Analysis; 55 WASH. & LEE L. REV. 955 (1998), 985-993; Bamonte T. J.,
Partnership Interests As Securities Under Illinois Law, 19 S. Ill. U.L.J. 333, 1994-1995; Nahr C. J., What Is
a “Security~ For Purposes Of the U.S. Federal Securities Laws? An Analysis of Foreign Equity Interests, 17
Am. U. Int’l L. Rev. 723, 2001-2002.
87
SEC v. W.J. Howey Co., 328 U.S. 293, 1946.
88
Williamson v. Tucker, 645 F.2d 404, (5th Cir. 1981).
89
SezRuduli amxanaguri sazogadoebis SezRuduli partnioris SemTxvevaSi aRniSnuli
sakiTxi ufro martivad iyo, radganac SezRuduli patniori umetesad Camocilebulia
marTvas da pasiuri partnioris, investoris rolSi gvevlineboda. amdenad, naSromSi am
sakiTxs detalurad aRar ganvixilavT. aRniSnulTan dakavSirebiT ixileT amerikuli
precedentebi, Youmans v. Simon, 791 F.2d 341 (5th Cir. 1986); Rodeo v. Gillma, 787 F.2d 1175 (7th Cir.
1986); Stainhardt Group Inc. v. Citicorp, 126 F.3d 144 (3d Cir. 1997. am saqmeze sasamarTlom gansx-
vavebuli msjeloba ganaviTara da SezRuduli sazogadoebis wili fasian qaRaldad ar
miiCnia).
171
samarTlis Jurnali #2, 2012
8. daskvna
90
iseve rogorc `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonic bolodroindeli cvlilebebis
fonze, umetesad dispoziciuri normebiTaa warmodgenili, maT Soris amxanaguri tipis
sazogadoebebTan dakavSirebuli regulaciac.
91
Porter J. B., Modern Partnership Interests as Securities: The Effect of RUPA, RULPA, and LLP Statutes on
Investement Contract Analysis; 55 WASH. & LEE L. REV. 955 (1998).
92
ix., Simpson v. Ernst & Young, 100 F. 3d 436 (6th Cir. 1996).
93
Porter J. B., Modern Partnership Interests as Securities: The Effect of RUPA, RULPA, and LLP Statutes on
Investement Contract Analysis; 55 WASH. & LEE L. REV. 955 (1998), 985-993.
172
ana ramiSvili*
1. Sesavali
173
samarTlis Jurnali #2, 2012
2
ix.: Litowitz D., The Corporation as God, “The Journal of Corporation Law~, Vol. 30, Iss. 3, 2005, 501-538;
Mccall B.M., The Corporation as imperfect society, “Delaware Journal of Corporate Law~, Vol. 36, № 2,
2011, 509-573; Nesteruk J., Conceptions of the Corporation and the Prospects of Sustainable Peace, William
Davidson Working Paper № 423, 2001, 1-31.
3
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-2 muxlis 1-li punqti.
4
dawvrilebiT transformaciis oTxi ZiriTadi ciklis Sesaxeb ix.: Avi-Yonah R.S., The Cycli-
cal Transformations of the Corporate Form: A Historical Perspective on Corporate Social Responsibility,
“Delaware Journal of Corporate Law~, Vol. 30, 2005, 767-818.
5
Mahoney P.G., contract or concession? An essay on the history of corporate law, “Georgia law review~, Vol.
34, 1999-2000, 874.
174
a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi
175
samarTlis Jurnali #2, 2012
12
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis me-8 muxlis 1-li nawili (SemdgomSi - ssk).
13
zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recefcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 222.
14
Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 2000,
127.
15
zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recefcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 223.
16
ssk-is me-11 muxlis 1-li nawili.
17
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-2 muxlis me-3 punqti.
18
Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 2000,
211.
19
iqve, 212.
20
Krannich J. M.,The Corporate “Person~: A New Analytical Approach to a Flawed Method of Constitutional
Interpretation, “Loyola University Chicago Law Journal~, Vol. 37, № 1, 2005, 66.
21
iuridiuli pirovnulobis (legal personality) sakiTxi inglisur kompaniaTa samarTalSi
ganixileba SezRuduli pasuxismgeblobis principTan kavSirSi, romlis safuZvelia
1897 wels miRebuli gadawyvetileba saqmeze salomoni salomonisa da kompaniis winaaRm-
deg Salomon v Salomon & Co [1897] AC 22 ix.: Mäntysaari P., Organising the Firm: Theories of Commer-
cial Law, Corporate Governance and Corporate Law, Berlin/Heidelberg, 2012, 63. korporaciul samar-
TalSi iuridiul pirovnulobas oTxi funqcia gaaCnia. pirveli funqcia korporaciis
saqmianobis uwyvetobis uzrunvelyofaa; meore funqcia gamoixateba korporaciisaT-
vis gansxvavebuli identurobis miniWebaSi; mesame funqciis mizania korporaciisa da
aqcionerebis qonebis gancalkevebulobis miRweva; bolo funqcia ki korporaciis mar-
Tvis samarTlebrivi meqanizmiT uzrunvelyofaa. dawvrilebiT funqciebis Sesaxeb ix.:
Blair M.M., The Four Functions of Corporate Personhood, “Vanderbilt Law and Economics Research Paper~
No.12-13, 2012, 1-43.
22
fizikur pirTan `gaTanabrebis~ Sesaxeb ix.: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi
sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 162-166.
176
a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi
23
Friedman W.G., Legal Theory, 5th ed., London, 1967, 557.
24
Oman N.B., Corporations and Autonomy Theories of Contract: A Critique of the New Lex Mercatoria, “Denv.
U. L. Rev.~, Vol. 83, Iss. 1, 2005, 116.
25
Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 2000,
213.
26
iqve, 211.
27
sazogadoebis qonebisa da sawesdebo kapitalis urTierTmimarTebis Sesaxeb ix.: burdu-
li i., qonebrivi urTierToba saaqcio sazogadoebaSi (gansakuTrebiT misi Camoyalibe-
bis procesSi) qarTuli da avstriuli samarTlis magaliTze, Tb., 2008, 94-95.
28
zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recefcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 229.
29
Wanturia l., Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 2000, 222.
30
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-20 muxlis 1-li punqti.
31
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-20 muxlis me-3 punqti.
177
samarTlis Jurnali #2, 2012
178
a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi
179
samarTlis Jurnali #2, 2012
ix.: burduli i., sawesdebo kapitali da misi funqciebi, wignSi: Tanamedrove sakorpora-
cio samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, TinaTin wereTlis saxelmwifosa
da samarTlis instituti, Tb., 2009, 236-259.
52
Hansmann H., Kraakman R., Organizational law as asset partitioning, “European Economic Review~ Vol. 44,
2000, 814.
53
Sead.: Pettet B., Limited Liability – A Principle for The 21st Century?, “Current Legal Problems~, Vol. 48,
Iss. 2, 1995, 144
54
Kahan D.R., Shareholder Liability for Corporate Torts: A Historical Perspective, “Georgetown Law Journal~,
Vol. 97, № 4, 2009, 1090.
55
Hansmann H., Kraakman R., Organizational law as asset partitioning, “European Economic Review~, Vol. 44,
2000, 815.
56
Kraakman R., Armour J., Davies P., The Anatomy of Corporate Law, 9.
57
Butler H.N., The Contractual Theory of the Corporation, “George Mason University Law Review~, Vol. 11,
№ 4, 1989, 107.
58
iqve.
180
a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi
181
samarTlis Jurnali #2, 2012
182
a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi
183
samarTlis Jurnali #2, 2012
184
a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi
84
Smith A., An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, Electronic Classics Series, ed. by
Jim Manis, Portable Document File PA №18202, Pennsylvania State University, 2005, 606-607.
85
Jensen M. C., Meckling W. H., Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs and Ownership Struc-
ture, “Journal of Financial Economics~, October, 1976, Vol. 3, No. 4, 305-360 wignSi: Jensen M. C., A Theory
of the Firm: Governance, Residual Claims, and Organizational Forms, 2nd printing, Cambridge, MA: Harvard
Univercity Press, 2003, 86.
86
Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Agency Problems and Legal Strategies wignSi: Kraakman R., Ar-
mour J., Davies P., Enriques L., Hansmann H., Hertig G., Hopt K., Kanda H., Rock E., The Anatomy of Cor-
porate Law: A Comparative and Functional Approach, 2nd ed., N.Y., 2009, 35.
87
Modernising Company Law and Enhancing Corporate Governance in the European Union - A Plan to Move
Forward, Communication from the Commission to the Council and the European Parliament, COM (2003)
284 final, Brussels, 21.5.2003, 3.1.
88
Butler H.N., The Contractual Theory of the Corporation, “George Mason University Law Review~, Vol. 11,
No. 4, Summer 1989, 101.
89
Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio
samarTalSi, Tb., 2006, 166.
90
igulisxmeba 2008 wlis 14 marts `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarvelos kanonSi cvlilebebisa
da damatebebis Setanis Taobaze saqarTvelos kanoniT ganxorcielebuli cvlilebebi.
91
Team Production Theory.
185
samarTlis Jurnali #2, 2012
186
a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi
187
samarTlis Jurnali #2, 2012
188
a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi
189
samarTlis Jurnali #2, 2012
114
Blair M. M., Stout L. A., A Team Production Theory of Corporate Law, “Virginia Law Review~, Vol. 85, No.
2, March 1999, 315.
115
iqve, 275.
116
iqve, 270.
117
iqve, 250.
118
firmis tradiciulma ekonomikurma analizma warmoqmna ierarqiis Teoria, romelmac
gamokveTa firmis “grand-design principal-agent~-is modeli, romelSic adgili aqvs vertika-
luri xasiaTis urTierTobebs `saSuamavlo ierarqiisagan~ gansxvavebiT, romlis mizania
gunduri warmoebis calkeuli formebisaTvis damaxasiaTebeli porizontaluri koor-
dinaciis problemebze reagireba dawvrilebiT ix.: Blair M. M., Stout L. A., A Team Production
Theory of Corporate Law, “Virginia Law Review~, Vol. 85, No. 2, March 1999, 258-265. “grand-design prin-
cipal-agent~-is modelis Tanaxmad firma iqmneba, rodesac mewarmis survilia sawarmoo-
specifikur investiciaze kontrolis SenarCuneba. porizontaluri da vertikaluri
ierarqiuli struqturis Sedareba ix.: Rajan R.G., Zingales L., The Firm as a Dedicated Hierarchy:
A Theory of the Origin and Growth of Firms, “Quarterly Journal of Economics~, Vol. 116, Iss. 3, 2001, 805-
851.
190
a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi
6.3.4. kritika
119
Meese A. J., The Team Production Theory of Corporate Law: A Critical Assessment, “Wm. & Mary L. Rev.~,
Vol. 43, Iss. 4, 2002, 1634.
120
Millon D., New Game Plan or Business as Usual? A Critique of the Team Production Model of Corporate Law,
“Virginia Law Review~, Vol. 86, 2000, 1004.
191
samarTlis Jurnali #2, 2012
miuxedavad amisa, kritikam eWvqveS daayena mtkiceba imis Taobaze, rom korporaciulma
samarTalma ukve asaxa gunduri warmoebis modelis SemoTavazebuli aqcionerTa pirve-
lobis ukugdebis argumenti.121 damatebiT aRiniSna, rom aqcionerTa pirvelobis norma
ar niSnavs imas, rom gundis sxva wevrebis specifikuri investicia daucveli rCeba da
is argumenti, rom specifikuri investiciebis mozidvis transaction costs-i korporacia-
Si ufro dabalia, vidre sxva samarTlebriv formebSi, saSuamavlo ierarqiis midgomis
upiratesobis damadastureblad ver gamodgeba.122 im SemTxvevaSic ki Tu korporaciis
saSuamavlo ierarqiis midgoma Teoriulad dabal transaction costs-s uzrunvelyofs, ase-
Ti modelis miReba mainc mniSvnelovan ownership costs-Tan iqneba dakavSirebuli.123
gunduri warmoebis modelma realurad ver moaxerxa raime saxis mniSvnelovani
wvlilis Setana dainteresebuli pirebis dacvis saqmeSi direqtorTa bordis pasuxis-
mgeblobis kuTxiT. man mxolod asaxa Sidakorporaciuli urTierTobebis aqcionerTa
pirvelobis modelis standartuli xedva, romlis amosavali principia araaqcioneri
monawileebis uflebebis SezRudva im farglebamde, ra farglebic gaTvaliswinebulia
saxelSekrulebo urTierTobiT.124 am mosazrebis mtkiceba ganxorcielda imaze miTi-
TebiT, rom Tu direqtorTa bordi gundis wevrTa gansxvavebuli interesebis dabalan-
sirebisaTvis gadawyvetilebaTa miRebis dros eqceva politikuri (metaiuridiuli)
zegavlenis qveS, maSin korporaciuli gundis wevrebi, maT Soris aqcionerebic gundu-
ri warmoebis namatidan gamoimuSaveben mxolod im nawils da ufro meti danaxarjebiT,
romlis miReba SesaZlebeli iqneba bordze am metaiuridiuli zewolis ganxorciele-
bis gziT, rac rent-seeking-is125 gamomwvevi faqtori gaxdeba. garda amisa, bordze aqcio-
nerebis metaiuridiuli zewolis Sedegi `X-efficiency“-is Semcireba iqneba, vinaidan di-
reqtorTa bords daekargeba iseTi politikis warmarTvis stimuli, romelic daZlevs
ormxriv undoblobas da aqcionerebsa da dasaqmebulebs Soris TanamSromlobis xel-
Semwyobi iqneba.126
7. daskvna
192
a. ramiSvili, korporaciuloba, rogorc qarTuli sakorporacio samarTlis sistemis
ganmsazRvreli elementi
193
daviT maisuraZe*
1. Sesavali
194
d. maisuraZe, hibriduli ti pis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi
2. komandituri sazogadoeba
195
samarTlis Jurnali #2, 2012
196
d. maisuraZe, hibriduli ti pis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi
8
saqarTvelos kanoni `mewarmeTa Sesaxeb~, saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1994.
9
Mary Siegel, Fiduciary Duty Myths in Close Corporate Law, 29 Del. J. Corp. L. 377, 2004. Ria da daxuru-
li tipis sazogadoebebSi gansxvavebulia partniorTa uflebrivi mdgomareoba. radgan
Ria tipis sazogadoeba gvevlineba sazogadoebad, romlis aqciebic SeiZleba savaWrod
iyos daSvebuli safondo birJaze, safondo birJa da korporaciis aqciebis Sesyidvis
ufro meti SesaZlebloba, vidre es daxuruli tipis sazogadoebebSia, iZleva umcire-
sobaSi myofi partnioris dacvis ukeTes meqanizms. am SemTxvevaSi paraleli SeiZleba
gavavloT amxanagur da kapitaluri tipis sazogadoebebTan im mxriv, rom amxanaguri ti-
pis sazogadoeba daxuruli tipis sazogadoebaa, xolo kapitaluri sazogadoeba ufro
Riaa, Sesabamisad, qmnis umciresobaSi myofi aqcioneris (Cveni statiis miznebidan gamom-
dinare, SezRuduli partnioris) uflebebis dacvis met garantiebs.
197
samarTlis Jurnali #2, 2012
198
d. maisuraZe, hibriduli ti pis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi
199
samarTlis Jurnali #2, 2012
15
aRniSnuli punqti Seicvala 2009 wlis 17 noembris kanoniT da dRevandeli formulire-
biT advokatebs saadvokato saqmianobis organizebis mizniT SeuZliaT, maTTvis sasur-
veli organizaciul-samarTlebrivi forma airCion.
16
miuxedavad imisa, rom `mewarmeTa Sesaxeb~ kanoniT, solidaruli pasuxismgeblobis sa-
zogadoebis momwesrigebeli normebi vrceldeba komandituri sazogadoebis srul
partniorebzec, `advokatTa Sesaxeb~ kanonis zemoT dasaxelebuli muxlis redaqciam
SesaZlebloba misca iuridiul kompaniebs daregistirebuliyvnen komanditur sazoga-
doebad erTi sruli partnioris monawileobiT.
17
`advokats ufleba aqvs, saadvokato saqmianobis gansaxorcieleblad individualurad,
sxva advokatebTan an sxva pirebTan erTad Seqmnas saadvokato biuro amxanagobis an `me-
warmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT gansazRvruli samewarmeo iuridiuli piris sax-
iT~, - `advokatTa Sesaxeb~ kanonis me-18 mulis 1-li punqti.
18
<https://enreg.reestri.gov.ge/main.php?m=new_index&state=search>
200
d. maisuraZe, hibriduli ti pis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi
amerikuli limited partnership albaT yvelaze metad hgavs qarTul komanditur sazo-
gadoebas. kapitaluri da amxanaguri tipis sawyisebis, rogorc hibriduli tipis sazo-
gadoebis, dasadgenad mniSvnelovania limited partnership-is gaanalizeba.
delaveris limited partnership act-is §17-101 (9) Tanaxmad, limited partnership aris amxana-
goba, romelic dafuZnebulia delaveris kanonmdeblobis mixedviT da Sedgeba ori an
meti partniorisgan, maTgan erTi an meti aris sruli partniori21 da erTi an meti SezR-
19
Ann E. Conaway, SYMPOSIUM: The Delaware General Corporation Law for the 21st Century: ARTICLE:
What We Can Learn From Other Statutory Schemes: Lessons to be Learned: How the Policy of Freedom to
Contract in Delaware’s Alternative Entity Law Might Inform Delaware’s General Corporation Law, 33 Del.
J. Corp. L. 789, 2008: `First, alternative entities generally avoid entity level taxation. n3 Second, Delaware
alternative entities benefit from the contractual flexibility that permits sponsors to create a public entity and to
install any managerial infra- structure desired. n4 This internal contractual freedom also extends to the ability
of investors to craft noneconomic ownership interests n5 or to eliminate all voting rights if preferred. n6 Third,
public alternative entities are subject to different rules and regulations than corporations under the stock ex-
changes as well as the federal securities laws-rules that affect the internal governance of an entity. n7 Fourth,
and most unique to Delaware, in 1990, 1992, and 2004, Delaware adopted a series of amendments to its al-
ternative entity acts that authorize owners to contractually limit or eliminate duties and liabilities, including
fiduciary duties of owners or managers to each other, the entity, or another person that is a party to the entity’s
private agreement, so long as no attempt is made to limit or restrict the implied contractual covenant of good
faith and fair dealing.“
20
<http://revenue.delaware.gov/services/Business_Tax/business_structures_table.pdf>
21
`General partners in limited partnerships are partners bound by the general fiduciary obligations of partners,
and they are more: they are managing partners, who, as such, owe their non-managing partners “one of the
highest fiduciary duties recognized in the law,~ Allan W. Vestal, A Comprehensive Uniform Limited Partner-
ship Act? The Time Hase Come, 28 U.C. Davis L. Rev. 1195, 1995.
201
samarTlis Jurnali #2, 2012
22
Limited Partnerships, 17-101 (9).
23
iqve, 17-303 (a).
24
iqve, 17-306.
202
d. maisuraZe, hibriduli ti pis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi
203
samarTlis Jurnali #2, 2012
204
d. maisuraZe, hibriduli ti pis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi
Limited liability limited partnership (LLLP) Tavisi SinaarsiT da bunebiT Zalian sainte-
reso sawarmoa. msgavsad limited partnership-isa LLLP-ic hibriduli tipis sazogadoebaa,
romelSic gxvdeba, rogorc SezRuduli, aseve sruli partniorebi. aseve, LLLP-isTan
dakavSirebiT sainteresoa is faqtic, rom LLLP-is samarTlebriv mdgomareobas awesri-
gebs rogorc delaveris Limited Partnership Act, aseve, delaveris Revised Uniform Partnership
Act. gansakuTrebiT sainteresoa, ra ganmasxvavebeli Tvisebebi aqvs LLLP-is sxva hibri-
duli tipis sazogadoebebTan SedarebiT.
dafuZnebis dros, partniorTa raodenobis kuTxiTac LLLP-s daaxloebiT identu-
ri mdgomareoba aqvs, iseve rogorc limited partnership-s. delaveris Limited Partnership Act-is
Tanaxmad, aucilebelia, rom minimum ori partniori mainc iyos, romelTagan erTi aris
sruli partniori, xolo meore SezRuduli.32 aseve, Delaware Limited Partnership Act-is §17-
214 (a) Tanaxmad, gansazRvrulia pirobebi, romlis mixedviTac, limited partnership SeiZle-
ba Camoyalibdes, rogorc LLLP.33 kerZod, limited partnership SeiZleba gaxdes limited liability
limited partnership im SemTxvevaSi, Tu es gansazRvrulia limited partnership-is wesdebiT, xolo
im SemTxvevaSi, Tu es limited partnership-is wesdebiT gansazRvruli ar aris, maSin aucile-
belia rogorc sruli partniorebis, aseve, SezRuduli partniorebis Tanxmoba.34
im SemTxvevaSi, Tu limited partnership aris LLLP, mis srul partniorebs SeezRudebaT
pasuxismgebloba Delaware Revised Uniform Partnership Act-is safuZvelze, xolo SezRudul
partniorebs aRar eqnebaT valdebuleba zemoT dasaxelebuli limited partnership act-is
§17-303 (a)-is safuZvelze, ra drosac SezRuduli partniori pasuxs agebs mTeli Tavisi
qonebiT, Tu is monawileobs sawarmos marTvaSi.35
Delaware Revised Uniform Partnership Act-is §15-306 gansazRvravs partnioris pasuxis-
mgeblobis sakiTxs sawarmos valdebulebebTan dakavSirebiT, anu es muxli saubrobs
sruli partniorebis valdebulebebze. am muxlis (a) punqtiT gansazRvrul SemTxveveb-
Si (garda amave muxlis b da g punqtebisa) partniorebi solidarulad ageben pasuxs sa-
32
Limited Partnerships, 17-101(9), “Limited partnership~ and “domestic limited partnership~ mean a partner-
ship formed under the laws of the State of Delaware consisting of 2 or more persons and having 1 or more
general partners and 1 or more limited partners, and includes, for all purposes of the laws of the State of Dela-
ware, a limited liability limited partnership.
33
Lauris G.L. Rall, Closely-Held Business Symposium: The Uniform Limited Partnership Act: A General Part-
ner’s Liability Under the Uniform Limited Partnership Act (2001), 37 Suffolk U. L. Rev. 913, 2004: `…the
limited partnership must be certain to take the proper steps to choose the election. To elect LLLP status, the
limited partnership must make a statement in the certificate of limited partnership declaring the limited part-
nership a LLLP. The LLLP election should be included in the certificate of limited partnership delivered to the
appropriate Secretary of State for filing when the limited partnership is formed. The election may also be made
subsequent to the formation of the limited partnership. An existing limited partnership may elect to acquire
or relinquish LLLP status by amending the certificate of limited partnership and filing the amended certificate
with the appropriate Secretary of State. The amendment will become effective upon filing~.
34
Limited Partnerships, 17-214 (a).
35
Delaware Limited Partnership Act, 17-214 (c), `If a limited partnership is a limited liability limited partner-
ship, (i) its partners who are liable for the debts, liabilities and other obligations of the limited partnership
shall have the limitation on liability afforded to partners of limited liability partnerships under the Delaware
Revised Uniform Partnership Act [Chapter 15 of this title], and (ii) no limited partner of the limited partner-
ship shall have any liability for the obligations of the limited partnership under § 17-303(a) of this title~.
205
samarTlis Jurnali #2, 2012
warmos valdebulebebis gamo, anu aRniSnuli muxli saubrobs limited liability partnership-is
partniorTa valdebulebebze, xolo im SemTxvevaSi, Tu Cven limited partnership-s Camova-
yalibebT limited liability limited partnership-ad, masze SeiZleba gavrceldes is upirateso-
bebi partniorebis pasuxismgeblobis sakiTxTan dakavSirebiT, rac gaTvaliswinebulia
limited liability partnership-isTvis36 Delaware Revised Uniform Partnership Act-is Tanaxmad.37 ra upi-
ratesobebzea saubari? kerZod, dasaxelebuli muxlis Tanaxmad, sruli partniori pa-
suxs ar agebs sawarmos valdebulebebis gamo, (b) Tu mis sawarmoSi srul partniorad
miRebamde warmoiSva es valdebuleba, an (g) sawarmos valdebuleba warmoiSva an dakav-
Sirebulia movlenebTan, an garemoebebTan, roca partnership aris limited liability partnership-i
da Tu es valdebuleba warmoiSva xelSekrulebidan an deliqtidan, aseT SemTxvevaSi es
valdebuleba aris partnership-is valdebuleba.38 partniori pasuxs ar agebs piradad, mxo-
lod imis gamo, rom is aris sawarmos partniori.39
rogorc vxedavT, limited liability limited partnership aris kidev erTi mcdeloba, rom
rac SeiZleba moqnili iyos ekonomikuri da samarTlebrivi mdgomareobis regulireba
SeerTebuli Statebis kanonmdeblobiT da iyos ufro meti xelSewyoba sawarmoTa gan-
viTarebis kuTxiT. uaRresad sainteresoa delaveris kanonmdeblobis mixedviT limited
liability partnership-is sakiTxic.
Limited liability partnership iqmneba msgavsad limited liability limited partnership-isa, oRond
limited liability limited partnership iqmneba ukve arsebuli limited partnership-isgan, xolo limited
liability partnership ukve arsebuli partnership-isigan.41
36
Limited liability partnership delaveris kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli kidev erTi hi-
briduli tipis sazogadoebaa, romelsac qvemoT SevexebiT.
37
Elizabeth S. Miller and Thomas E. Rutledge, The Duty of Finest Loaylty and Reasonable Decisions: The Busi-
ness Judgement Rule in Unincorporated Business Organizations? 30 Del. J. Corp. L. 343, 2005.
38
Sdr. Daniel S. Kleinberger, A Myth Deconstructed: The “Emperor’s New Clothes~ on the Low-Profit Lim-
ited Liability Company, 35 Del. J. Corp. L. 879, 2010.
39
Delaware Revised Uniform Partnership Act 15-306, `(b) A person admitted as a partner into an existing part-
nership is not personally liable for any obligation of the partnership incurred before the person’s admission as
a partner. (c) An obligation of a partnership arising out of or related to circumstances or events occurring while
the partnership is a limited liability partnership or incurred while the partnership is a limited liability partner-
ship, whether arising in contract, tort or otherwise, is solely the obligation of the partnership. A partner is not
personally liable, directly or indirectly, by way of indemnification, contribution, assessment or otherwise, for
such an obligation solely by reason of being or so acting as a partner~.
40
Limited liability partnership-is momwesrigebeli pirveli aqti miiRes texasSi 1991 wels.
delaveri iyo mesame Stati, romelmac limited liability partnership-is maregulirebeli aqti
miiRo, ixile, Joseph S. Naylor, Is the Limited Liability Partnership Now the Entity of Choice for Delaware
Law Firms? 24 Del. J. Corp. L. 145, 1999.
41
Delaware Revised Uniform Partnership Act 15-1001 `(b) In order to form a limited liability partnership, the
original partnership agreement of the partnership shall state that the partnership is formed as a limited liability
partnership, and the partnership shall file a statement of qualification in accordance with subsection (c) of this
section. In order for an existing partnership to become a limited liability partnership, the terms and conditions
on which the partnership becomes a limited liability partnership must be approved by the vote necessary to
amend the partnership agreement and, in the case of a partnership agreement that expressly considers obliga-
206
d. maisuraZe, hibriduli ti pis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi
rogorc aRiniSna, Delaware Revised Uniform Partnership Act-is §15-306 gansazRvravs par-
tniorebis pasuxismgeblobis sakiTxs partnership-Si da limited liability partnership-Si. am mxriv
limited liability da limited liability limited partnership-is partniorebi sargebloben analogiuri
upiratesobebiT. kerZod, partnership-is valdebuleba, romelic warmoiSva an dakavSirebu-
lia garemoebebTan an movlenebTan, rodesc partnership arsebobda limited liability partnership-
is saxiT, miuxedavad imisa, es valdebuleba warmoiSva xelSekrulebisgan, deliqturi
valdebulebisgan an sxva mxriv, aris mTlianad partnership-is valdebuleba. partniori,
aRniSnuli valdebulebis gamo, pasuxs ar agebs piradad, pirdapir an arapirdapir, kom-
pensaciis an sxva saxiT, mxolod im mizezis gamo, rom iyo an moqmedebda rogorc par-
tniori.42 xolo dasaxelebuli muxlis (e) punqti saubrobs partnioris SesaZleblobaze,
aiRos valdebuleba, rom sawarmos valdebulebebis gamo pasuxi agos kompensaciis, Sena-
tanis an sxva saxiT, limited liability partnership-is romelime an yvela valdebulebis gamo.43
rogorc Tqvenc SeamCnevdiT limited liability partnership partniorebis pasuxismgeblo-
bis kuTxiT TiTqmis identuria limited liability limited partnership-isa.44 limited liability limited
tions to contribute to the partnership, also the vote necessary to amend those provisions, and after such ap-
proval, the partnership shall file a statement of qualification in accordance with subsection (c) of this section~.
42
Sdr., Carter G. Bishop, CLOSELY-HELD BUSINESS SYMPOSIUM: THE UNIFORM LIMITED PART-
NERSHIP ACT: The New Limited Partner Liability Shield: Has the Vanquished Control Rule Unwittingly
Resurrected Lingering Limited Partner Estoppel Liability as Well as Full General Partner Liability?, 37 Suf-
folk U. L. Rev. 667, 2004, During its storied existence, the control rule operated to make a limited partner
personally liable for the obligations of the limited partnership simply because s/he participated in the control
of the business. Often misunderstood, never defined, and inconsistently applied, the control rule operated to
undermine the limited partner liability shield, the hallmark of the limited partnership. Consequently, one of the
most laudable efforts of ULPA 2001 was to make the limited partner liability shield more secure by reducing
liability exposure merely because the limited partner participates in the control of the limited partnership’s
business. To this end, ULPA 2001 section 303 boldly declares that a limited partner is not personally liable for
an obligation of the limited partnership solely by reason of being a limited partner, “even if the limited partner
participates in the management and control of the limited partnership~.
43
Delaware Revised Uniform Partnership Act 15-306, `(e) Notwithstanding the provisions of subsection (c) of
this section, under a partnership agreement or under another agreement, a partner may agree to be personally
liable, directly or indirectly, by way of indemnification, contribution, assessment or otherwise, for any or all
of the obligations of the partnership incurred while the partnership is a limited liability partnership~.
44
magaliTisTvis SegviZlia gamoviyenoT saerTaSoriso iuridiuli firma Skadden, Arps,
Slate, Meagher & Flom <http://www.skadden.com/default.cfm>, romelic daregistrirebulia de-
laveris StatSi. delaveris saxelmwifo departamentis meSveobiT SesaZlebelia mov-
ZebnoT saregistracio monacemebi dasaxelebuli iuridiuli firmis <https://delecorp.dela-
ware.gov/tin/controller>. aRniSnul saregistracio monacemebSi Cans, rom iuridiuli firma
daregistrirebulia limited liability partnership-ad an limited liability limited partnership-ad. anu es
ori organizaciul-samarTlebrivi forma Tavisi SinaarsiT Zalian msgavsia erTmaneTis,
Tumca limited liability partnership iqmneba partnership-is safuZvelze, sadac partniorebi iRe-
ben gadawyvetilebas, rom gardaqmnan TavianTi sawarmo limited liability partnership-ad, xolo
limited libility limited partnership iqmneba limited partnership-is safuZvelze, sadac partniorebi
iReben gadawyvetilebas, rom gardaqmnan sakuTari sawarmo limited liability limited partnership-
ad. aseve, SegviZlia vnaxoT imave firmis saregistracio monacemebi niu-iorkis saxelm-
wifo departamentis eleqtronul saZiebo vebgverdis meSveobiT <http://appext9.dos.ny.gov/
corp_public/CORPSEARCH.ENTITY_INFORMATION?p_nameid=2672856&p_corpid=2643032&p_en-
tity_name=%53%6B%61%64%64%65%6E%2C%20%41%72%70%73&p_name_type=%41&p_search_
207
samarTlis Jurnali #2, 2012
208
d. maisuraZe, hibriduli ti pis sazogadoebebis sistemur-SedarebiTi analizi
5. daskvna
209
kaxa falavandiSvili*
1. Sesavali
10
Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 38.
11
iqve.
12
zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, meore gamocema, Tb., 2003, 144.
13
iqve, 141.
14
saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis
Setanis Sesaxeb~, #3879, 08.12.2006, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 48, 2006 wlis 22
dekemberi.
15
zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, meore gamocema, Tb, 2003, 141.
16
Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 176.
17
iqve.
18
saqarTvelos kanoni `sajaro reestris Sesaxeb~, #820, 19.12.2008, saqarTvelos sakanon-
mdeblo macne, 42, 2008 wlis 30 dekemberi, 1 muxli.
211
samarTlis Jurnali #2, 2012
212
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
213
samarTlis Jurnali #2, 2012
214
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
35
saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamentis
uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, 312-e muxlis me-2 punqti.
36
merloti m., notariusebsa da registratorebs Soris kompetenciisa da pasuxismgeblo-
bis gamijvna, Jurn., `saqarTvelos notariati~, 3-4, 2003, maisi-ivnisi-ivlisi-agvisto,
rusulidan Targmna maka tyebuCavam Semdegi gamocemis mixedviT: `arasabiujeto nota-
riatis ganviTareba ruseTSi: kvalificiuri daxmareba, moqalaqeTa da iuridiuli pire-
bis uflebaTa dacva~, moskovi, 2000 w., 25.
215
samarTlis Jurnali #2, 2012
216
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
217
samarTlis Jurnali #2, 2012
47
`instruqcia sajaro reestris Sesaxeb~, damtkicebuli saqarTvelos iusticiis ministris
2010 wlis 15 ianvris #3 brZanebiT `sajaro reestris Sesaxeb instruqciis damtkicebis
Taobaze~, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 6, 2010 wlis 20 ianvari, 23-e muxli.
48
iqve, 23-e muxlis pirveli punqti Seexeba munjs, yrusa da yru-munjs, anu pirebs, rom-
lebsac fizikuri naklis gamo ar SeuZliaT garigebis damoukideblad dadeba da gaT-
valiswinebulia Sesabamisi specialistis aucilebeli monawileoba garigebis dadebis
procesSi, xolo me-2 punqti Seexeba pirebs, romlebic dokumentze xelmoweras ver
axorcieleben avadmyofobis, fizikuri naklis an sxva sapatio mizezis gamo da gaTva-
liswinebulia maTi davalebiT warmomadgenlis mier xelmoweris ganxorcieleba. moce-
muli wesi, garkveulwilad, ewinaaRmdegeba samoqalaqo kodeqsis 70-e muxls, romelic
iTvaliswinebs xelis moweris uflebamosilebis gadacemas oficialurad damowmebuli
mindobilobiT, gansxvavebiT davalebisagan, romelic mowesrigebulia samoqalaqo ko-
deqsis 709-722 muxlebiT.
49
ix.: saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamen-
tis uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, me-3 kari.
50
`instruqcia sajaro reestris Sesaxeb~, damtkicebuli saqarTvelos iusticiis ministris
2010 wlis 15 ianvris #3 brZanebiT `sajaro reestris Sesaxeb instruqciis damtkicebis
Taobaze~, saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 6, 2010 wlis 20 ianvari, 24-e muxli.
218
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
219
samarTlis Jurnali #2, 2012
53
saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmdeb-
lo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, 1-li muxlis 1-li punqti.
54
iqve, me-3 muxlis 1-li punqti.
55
iqve.
56
iqve, me-3 muxlis me-2 punqti.
57
iqve, 21-e muxli.
58
burduli i., sanotaro biuros finansebisa da notariusis Sromis anazRaurebis sakiTxi-
saTvis, Jurn., `samarTlis Jurnali~, 2, 2011, 35.
59
dekersi e., sanotaro saqme, deontologia da struqturebi, nawili meore, deontolo-
gia, Jurn., `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi, Targmani roman
kupravasi, samecniero redaqcia oTar zoiZisa. Targmani Sesrulebulia Semdegi gamo-
cemis mixedviT: `La profession notariale, sa deontologie et ses structures, 2000, Edité par les soins de la
fondation pour la Promotion de la Science Notariale, Amsterdam~, 11.
220
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
60
saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmde-
blo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, me-8 muxlis 1-li punqti.
61
dekersi e., sanotaro saqme, deontologia da struqturebi, nawili meore, deontolo-
gia, Jurn. `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi, Targmani roman
kupravasi, samecniero redaqcia oTar zoiZisa. Targmani Sesrulebulia Semdegi gamo-
cemis mixedviT: `La profession notariale, sa deontologie et ses structures, 2000, Edité par les soins de la
fondation pour la Promotion de la Science Notariale, Amsterdam~, 20.
62
iqve, 24.
63
saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmde-
blo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, me-3 muxlis me-6 punqti.
64
iqve, me-3 muxlis me-7 punqti.
65
iqve, 23-e muxli.
66
dekersi e., sanotaro saqme, deontologia da struqturebi, nawili meore, deontolo-
gia, Jurn. `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi, Targmani roman
kupravasi, samecniero redaqcia oTar zoiZisa. Targmani Sesrulebulia Semdegi gamo-
cemis mixedviT: `La profession notariale, sa deontologie et ses structures, 2000, Edité par les soins de la
fondation pour la Promotion de la Science Notariale, Amsterdam~, 33.
221
samarTlis Jurnali #2, 2012
67
`debuleba notariusTa disciplinuri pasuxismgeblobis Sesaxeb~, damtkicebuli
saqarTvelos iusticiis ministris 2010 wlis 31 martis #69 brZanebiT `notariusTa dis-
ciplinuri pasuxismgeblobis Sesaxeb~ debulebis damtkicebis Taobaze~, saqarTvelos
sakanonmdeblo macne, 33, 2010 wlis 31 marti, 1-li muxli.
68
dekersi e., sanotaro saqme, deontologia da struqturebi, nawili meore, deontolo-
gia, Jurn. `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi, Targmani roman
kupravasi, samecniero redaqcia oTar zoiZisa. Targmani Sesrulebulia Semdegi gamo-
cemis mixedviT: `La profession notariale, sa deontologie et ses structures, 2000, Edité par les soins de la
fondation pour la Promotion de la Science Notariale, Amsterdam~, 30.
69
iqve, 34.
70
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni me-3 (Wanturia l.), Tb., 2001, 69.
71
iqve.
72
iqve, 111.
73
goloSvili g., sanotaro aqtis mtkicebulebiTi mniSvneloba da saaRsrulebo Zala,
Jurn. `saqarTvelos notariati~, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi, 40.
222
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
223
samarTlis Jurnali #2, 2012
224
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
225
samarTlis Jurnali #2, 2012
226
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
99
ix. saqarTvelos kanoni `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi~, #786, 26.06.1997, parlamen-
tis uwyebani, 31, 1997 wlis 24 ivlisi, 35-e muxlis me-3 punqti, romelic iTvaliswinebs
arasamewarmeo iuridiuli piris wesdebis saTanado wesiT damowmebis valdebulebas,
Tumca praqtikaSi xdeba xelmowerebis namdvilobis damowmeba; 198-e muxlis me-3 punqti,
romelic iTvaliswinebs moTxovnis (uflebis) Zveli mflobelis valdebulebas, moTxov-
nis safuZvelze SemZens gadasces uflebis da moTxovnis daTmobis Sesaxeb saTanadod
damowmebuli sabuTi; 289-e muxlis me-3 punqti, romlis mixedviT ipoTekis xelSekrule-
ba, romelzedac mxareTa SeTanxmebiT gaicema ipoTekis mowmoba, unda damowmdes sanota-
ro wesiT; 284-e muxlis pirveli punqtis Tanaxmad, giravnobis xelSekruleba, romelic
iTvaliswinebs giravnobis sagnis mogiravnisaTvis gadacemas da realizacias notariu-
sis mier gacemuli saaRsrulebo furclis safuZvelze, dadasturebul unda iqnes sa-
notaro wesiT; 302-e muxlis 31 punqtis mixedviT, Tu kreditoris da mesakuTris mier
garigebiT gaTvaliswinebuli iqneba ipoTekiT datvirTuli uZravi nivTis kreditori-
saTvis gadacemisa da realizaciis SesaZlebloba notariusis mier gacemuli saaRsru-
lebo furclis safuZvelze, maSin aseTi garigeba dadasturebul unda iqnes sanotaro
wesiT.
100
saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmdeb-
lo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, preambula.
101
iqve, 38-e muxlis 1-li punqtis `a~ qvepunqti.
227
samarTlis Jurnali #2, 2012
102
saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmdeb-
lo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, 38-e muxlis 1-li punqtis `z~ qvepunqti.
103
iqve, 48-e muxlis me-2 punqti.
104
Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 345.
105
saqarTvelos kanoni `notariatis Sesaxeb~, #2283, 04.12.2009, saqarTvelos sakanonmdeb-
lo macne, 46, 2009 wlis 22 dekemberi, me-5 muxlis me-2 punqti.
106
`instruqcia sanotaro moqmedebaTa Sesrulebis wesis Sesaxeb~, damtkicebuli saqarT-
velos iusticiis ministris 2010 wlis 31 martis #71 brZanebiT `sanotaro moqmedeba-
Ta Sesrulebis wesis Sesaxeb~ instruqciis damtkicebis Taobaze~, saqarTvelos saka-
nonmdeblo macne, 33, 2010 wlis 31 marti, me-15 muxli.
107
iqve, me-15 muxlis 1-li punqti.
108
iqve, me-15 muxlis me-2 punqti.
109
iqve, me-15 muxlis me-5 punqti.
228
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
229
samarTlis Jurnali #2, 2012
230
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
231
samarTlis Jurnali #2, 2012
232
k. falavandiSvili, uZrav nivTze sakuTrebis warmoSobis transformacia
qarTul samarTalSi
7. daskvna
138
Schmidt R., Sachenrecht II, Immobiliarsachenrecht, Kreditsicherungsrecht, Verlag Dr. Rolf Schmidt, 1. Aufl.,
2004, 16. miTiTebulia: lafaCi e., sajaro reestri – uZrav nivTebze uflebaTa maregist-
rirebeli organo da am sferoSi ganxorcielebuli reformebi, Jurn. `samarTlis Jur-
nali~, #2, 2011, 80.
233
samarTlis Jurnali #2, 2012
234
zaqaria SveliZe*
1. Sesavali
235
samarTlis Jurnali #2, 2012
236
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
238
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
239
samarTlis Jurnali #2, 2012
29
Hepple B., Fredman S., Truter G., Great Britain, International Encyclopedia for Labour Law and Industrial
Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol. 6, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”,
2002, 181. Kilpatrick C., Emancipation Through Law or the Emasculation of Law? The Nation-State, the EU,
and Gender Equality at Work, in: Labour Law in an Era of Globalization, Conaghan J., Fischl R., Klare K,
New York, “Oxford University Press”, 2002, 491-492.
30
Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Edi-
tors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA, (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago,
“BNA Books”, 2009, 1-180.
31
Dougan M., Free Movement: The Workseekers as Citizen, “The Cambridge Yearbook of European Legal
Studies”, Vol. 4, 2001, 2002, 102.
32
Council Directive 75/117/EEC of 10 February 1975 on the approximation of the laws of the Member States
relating to the application of the principle of equal pay for men and women; Council Directive 76/207/EEC
of 9 February 1976 on the implementation of the principle of equal treatment for men and women as regards
access to employment, vocational training and promotion, and working conditions as amended by Directive
2002/73; Council Directive 79/7/EEC of 19 December 1978 on the progressive implementation of the prin-
ciple of equal treatment for men and women in matters of social security; Council Directive 96/97/EC of 20
December 1996 amending Directive 86/378/EEC on the implementation of the principle of equal treatment for
men and women in occupational social security schemes; Council Directive 97/80/EC of 15 December 1997
on the burden of proof in cases of discrimination based on sex; Council Directive 2000/43/EC of 29 June 2000
implementing the principle of equal treatment between persons irrespective of racial or ethnic origin; Council
Directive2000/78/EC of 27 November 2000 establishing a general framework for equal treatment in employ-
ment and occupation, Foster N., Blackstone’s Statutes EC Legislation, 17th Edition, 2006/2007..
33
kereseliZe d., saqarTvelos kanonmdeblobis evropuli kavSiris kanonmdeblobasTan
harmonizaciis erovnuli programa, `qarTuli samarTlis mimoxilva~, #5/1-2002, 8.
34
saqarTvelos samarTlebrivi sistemis evropulTan daaxloebisaTvis umniSvnelovane-
si nabijia aseve `saqarTvelos da evrogaerTianebas da mis wevr saxelmwifoebs Soris
dadebuli partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb” SeTanxmeba (PCA), romelic 1999
wlis 1 ivliss Sevida ZalaSi. saqarTvelos msgavsad, evrogaerTianebis SeTanxmeba part-
niorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb dadebuli aqvs saqarTvelos or mezobel saxelm-
wifosTan - somxeTTan da azerbaijanTan.
240
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
2006 wlamde moqmedi 1973 wlis Sromis kanonTa kodeqsisTvis diskriminaciis ak-
rZalvis problema ucxo iyo. masSi mocemuli iyo SromiTi diskriminaciis regulirebis
erTgvari mcdeloba. Sromis kanonTa kodeqsis me-17 II muxlis Tanaxmad, `samuSaod mi-
Rebisas dauSvebelia adamianis uflebaTa pirdapiri Tu arapirdapiri SezRudva an upi-
ratesobis miniWeba rasis, kanis feris, enis, sqesis, religiis, politikuri da sxva Se-
xedulebebis, erovnuli, eTnikuri da socialuri kuTvnilebis, warmoSobis, qonebrivi
da wodebrivi mdgomareobisa da sacxovrebeli adgilis mixedviT“. miTiTebuli norma
diskriminaciis akrZalvis erTi fragmentia, romelic vrceldeboda mxolod samuSaod
miRebis procesze da SromiTi urTierToba ar Tavsdeboda diskriminaciis akrZalvis
moqmedebis sferoSi.
2010 wlis 26 marts saqarTvelos parlamentis mier miRebul iqna kanoni `genderu-
li Tanasworobis Sesaxeb~.35 2010 wlamde saqarTvelos kanonmdebloba SromiT urTier-
TobaSi genderuli diskriminaciis sistemur da specialur reglamentacias ar axden-
da. aRniSnul sferos jer kidev 1996 wlidan saqarTveloSi `mamakacTa da qalTa Tana-
bari Rirebulebis SromisaTvis Tanabari anazRaurebis Sesaxeb~ Sromis saerTaSoriso
organizaciis #100 konvencia aregulirebs. Tumca Sromis saerTaSoriso organizaciis
konvenciebi Tavisi arsiT TviTaRsrulebadi ar arian. maTi ratifikacia saxelmwifos
akisrebs valdebulebas, miiRos Sesabamisi kanonmdebloba, romelic aucilebelia misi
implementaciisaTvis.36 Sesabamisad, `genderuli Tanasworobis Sesaxeb“ kanonis miReba-
ze iyo damokidebuli #100 konvenciis efeqturi amoqmedeba.
`genderuli Tanasworobis Sesaxeb~ kanonis me-2 muxlis mixedviT, kanonis mizans
warmoadgens sazogadoebrivi cxovrebis yvela sferoSi (maT Soris SromiT urTierTo-
35
saqarTvelos kanoni `genderuli Tanasworobis Sesaxeb~, gamoqveynebulia 2010 wlis 12
aprilis saqarTvelos sakanonmdeblo macneSi, 18.
36
Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R.
(Editor in Chief), Vol.3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2001, 90.
241
samarTlis Jurnali #2, 2012
242
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
40
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2010 wlis 27 dekemberis gadawyvetileba
saqmeze #1/1/493. gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos sakon-
stitucio sasamarTlos oficialur vebgverdze.
41
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 19 oqtombris ganCineba saqmeze #as-549
-517-2010. gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos uzenaesi sasa-
marTlos oficialur vebgverdze.
42
Valticos N., Von Potobsky G., International Labour Law, in: International Encyclopedia for Labour Law and
Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), Vol.3, Deventer/Boston, “Kluwer Law and Taxation Pub-
lishers”, 1994, 118.
43
Harrasment.
44
seqsualuri xasiaTis Seviwroeba niSnavs nebismieri formis verbalur, araverbalur,
sxeulis qcevasTan dakavSirebul sqesobrivi xasiaTis Seuracxmyofel, damaSinebel da
Rirsebis Semlaxvel qmedebas/qcevas, romlis mixedviTac diskriminaciis ganmaxorcie-
lebelma pirma icis an unda scodnoda, rom es ewinaaRmdegeba qalis an mamakacis Rirse-
bas. Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain
R. (General Editor), Vol.3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2001, 102.
45
Prangli T., Liigus L., Estonia, in: Labor and Employment Law in the New EU Member and Candidate States,
Reitz Etgen A., United States of America, “American Bar Association”, 2007, 149.
243
samarTlis Jurnali #2, 2012
fizikuri qceva, romelic miznad isaxavs an iwvevs piris Rirsebis Selaxvas an misTvis
damamcirebeli, mtruli an Seuracxmyofeli garemos Seqmnas~.
SromiTi diskriminaciis akrZalva SeuzRudavad moqmedebs im damsaqmeblis mi-
marT, romelic akmayofilebs Sromis kodeqsis mier dadgenil kriteriumebs.46 rogorc
gamonaklisi saerTo wesidan, aRsaniSnavia aSS-is kanonmdebloba, romelSic diskrimina-
ciis amkrZalavi 1964 wlis samoqalaqo uflebebis aqti vrceldeba mxolod im damsaqme-
belze, romelsac erTi wlis ganmavlobaSi arankleb 20 kvirisa yoveldRiurad daqira-
vebuli hyavs 15 an meti dasaqmebuli.47
46
saqarTvelos Sromis kodeqsis me-3 II muxlis mixedviT, damsaqmebeli aris fizikuri an
iuridiuli piri, anda pirTa gaerTianeba, romlisTvisac SromiTi xelSekrulebis sa-
fuZvelze sruldeba garkveuli samuSao.
47
Goldmen A., United States of America, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Rela-
tions, Blanpain R. (General Editor), Vol.13, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 1996,
178; Mickey P., United States, International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-
in-Chief), 3rd Edition, Volume IB (Covering through 2007), Major Economies (NAFTA) and International
Issues, 2009, Chicago, “BNA Books”, 33g-6- 33g-50.
48
Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Blanpain R.
(Editor in Chief), Vol. 3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“, 2001, 102.
49
Callaghan P., UK, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief),
3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”,
2009, 8-171.
244
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
245
samarTlis Jurnali #2, 2012
246
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
248
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
74
Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Edi-
tors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago,
“BNA Books”, 2009, 1-238.
75
Bamforth N., Prohibited Grounds of Discrimination under EU Law and the European Convention on Human
Rights: Problems of Contrast and Overlap, “The Cambridge Yearbook of European Legal Studies”, Vol. 9,
2007, 11; Blanpain R., Belgium, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations,
Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.3, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 2001, 102..
76
Hepple B., Fredman S., Truter G., Great Britain, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial
Relations, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.6, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International“,
2002, 187.
77
Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, Comparative Labour Law and In-
dustrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/London/ Frankfurt/
Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 453.
78
msgavsi meTodi gamoyenebulia profesor rojer blenpeinis mier. ix. iqve.
249
samarTlis Jurnali #2, 2012
250
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
251
samarTlis Jurnali #2, 2012
252
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
253
samarTlis Jurnali #2, 2012
254
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
piris erT an met cxovrebiseul aqtivobas, an miCneulia, rom mas aqvs aseTi efeqti.113
aRniSnuli niSniT ganxorcielebuli diskriminaciis Sesaxeb davebis ganxilvisas
ganmsazRvrelia, ramdenad aris SesaZlebeli SezRuduli SesaZleblobis mqone pirebis
dasaqmeba konkretul samuSaoze. Sromis samarTali icavs SezRuduli SesaZleblobis
mqone pirebis uflebas, hqondeT saSualeba imuSaon iseT kompaniebSi, sadac SesaZle-
belia maTi dasaqmeba maTi SesaZleblobebis farglebSi.114 `SezRuduli SesaZleblo-
bis mqone pirTa socialuri dacvis Sesaxeb~ kanonis mixedviT, SromiTi xelSekrulebe-
biT dadgenili Sromis pirobebi, maT Soris Sromis anazRaureba, samuSao da dasvenebis
drois reJimi, wliuri da damatebiTi Svebulebebis xangrZlivoba ar unda auaresebdes
an zRudavdes SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa mdgomareobasa da uflebebs sxva
dasaqmebulebTan SedarebiT. garda amisa, imave kanonis ZaliT, `dauSvebelia SezRudu-
li SesaZleblobis mqone pirisaTvis SromiTi xelSekrulebis dadebaze an samsaxureb-
riv dawinaurebaze uaris Tqma, administraciis iniciativiT misi daTxovna an SezRudu-
li SesaZleblobis mqone piris Tanxmobis gareSe sxva samuSaoze gadayvana SezRuduli
SesaZleblobis mqone pirobis motiviT, garda im SemTxvevebisa, roca, samedicino-so-
cialuri eqspertizis daskvniT, mis janmrTelobas vnebs profesiuli movaleobis Ses-
ruleba an saSiSroeba eqmneba sxva pirTa janmrTelobasa da Sromis usafrTxoebas~.
SezRuduli SesaZleblobis ganmartebis moqmedebis sferosTan dakavSirebiT aq-
tualuria SekiTxva – faravs Tu ara igi dasaqmebulis diskriminacias misi janmrTe-
lobis mdgomareobis (avadmyofobis) an/da fizikuri naklis gamo. am sakiTxis Sesaxeb
mniSvnelovan koncefcias ayalibebs evropuli kavSiris sasamarTlo. erT-erT saqmeze
sasamarTlos msjelobis sagnad iqca sakiTxi: direqtiviT dadgenili SezRuduli Se-
saZleblobis ganmarteba faravda Tu ara piris avadmyofobas;115 sasamarTlom daad-
gina, rom SezRuduli SesaZleblobis ganmarteba da idea gagebul unda iqnes rogorc
SezRudva, romelic iwvevs piris fizikuri, gonebrivi, fsiqologiuri mdgomareobis
gauaresebas da romelic SeuZlebels xdis piris monawileobas profesiul cxovreba-
Si. sasamarTlos ganmartebiT, `SezRuduli SesaZleblobis~ gamoyenebiT kanonmdeblo-
bam mizanmimarTulad airCia iseTi termini, romelic gansxvavdeba `avadmyofobisagan”.
113 Goldmen A., United States of America, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Rela-
tions, Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.13, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 1996,
190.
114
iqve.
115
Case 13/05, Chacon Navas vs Eurest Colectividades SA [2006] ECR I-6467. am saqmeSi mosarCele ga-
Tavisuflda samsaxuridan avadmyofobis gamo samsaxuris gacdenis safuZvliT. rad-
gan espaneTis kanonmdeblobis mixedviT avadmyofoba ar iyo miTiTebuli akrZalul
niSnebs Soris, erovnulma sasamarTlom aRiara kavSiri SezRudul SesaZleblobasa da
avadmyofobas Soris. sasamarTlos ganmartebiT, SezRuduli SesaZlebloba moicavs
nakls, qmedebis SezRudvas da socialur cxovrebaSi monawileobis Seferxeba-SezRud-
vas. sasamarTlos azriT, avadmyofoba miCneul iqna faqtad, romelsac Seswevs unari
gamoiwvios nakli, rac, Tavis mxriv, uzRudavs pirebs garkveul SesaZleblobas. sabo-
lood, erovnulma sasamarTlom SekiTxviT mimarTa evropuli kavSiris sasamarTlos,
raTa gaerkvia dasaqmebuli, romelic gaTavisuflda samsaxuridan avadmyofobis gamo,
ramdenad eqceoda direqtiviT dadgenili SezRuduli SesaZleblobis ganmartebis mo-
qmedebis sferoSi. Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws,
Keller W., Darby T. (Editors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies
(Non-NAFTA), Chicago, “BNA Books”, 2009, 1-245-1-246.
255
samarTlis Jurnali #2, 2012
Sromis kodeqsis me-2 III muxlis CamonaTvalSi ar aris mocemuli evropul qveyneb-
Si gavrcelebuli122 niSani – janmrTelobis mdgomareoba. rogorc winamdebare statiis
3.5 qveTavSia ganxiluli, SezRuduli SesaZleblobis termini ar faravs piris avadmyo-
116
Kenner J., The European Union, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Edi-
tors-in-Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago,
“BNA Books”, 2009, 1-245-1-246.
117
Rybár T., Hazucha B., Labor and Employment Law in Slovakia, in: International Labor and Employment
Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), ), United
States of America, “American Bar Association”, 2008, 278.
118
Goldmen A., United States of America, in: International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations,
Blanpain R. (Editor in Chief), Vol.13, The Hague/London/Boston, “Kluwer Law International”, 1996, 190.
119
es termini aSS-Si cnobilia rogorc “affirmative action”, xolo did birtaneTSi – ”positive
discrimination”.
120
kereseliZe d., adeiSvili l., saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kontinenturi
evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principebi, `qarTuli samarT-
lis mimoxilva~ , #6/1-2003, 12.
121
Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, in: Comparative Labour Law and
Industrial Relations, Blanpain R. (General Editor), 2nd Revised Edition, Deventer/Antwerp/ London/Frank-
furt/Boston/New York, “Kluwer Law and Taxation Publishers”, 1985, 461.
122
Beverange C., Belgium, in: International Labour and Employment Laws, Keller W., Darby T. (Editors-in-
Chief), 3rd Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, “BNA
Books”, 2009, 17; Örndahl J., Labor and Employment Law in Finland, in: International Labor and Employ-
ment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United
States of America, “American Bar Association”, 2008, 76; Swartz S., Laborand Employment Law in France,
in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd
Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar Association”, 2008, 99. Riesz T., Labor
and Employment Law in Hungary, in: International Labor and Employment Law, Berkowitz P., Reitz Etgen
A., Muller-Bonanni T. (Editors), 2nd Edition, Volume I (Europe), United States of America, “American Bar
Association”, 2008, 148.
256
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
257
samarTlis Jurnali #2, 2012
258
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
Sromis kodeqsis me-2 III muxlis pirveli winadadebis Tanaxmad, `SromiT urTier-
TobaSi akrZalulia nebismieri saxis diskriminacia“. normis pirdapiri formulirebi-
dan gamomdinare, diskriminaciis akrZalva vrceldeba mxolod SromiT urTierTobaze,
romlis warmoSoba dakavSirebulia SromiTi xelSekrulebis gaformebasTan135 da/an sa-
muSaos faqtobrivad dawyebasTan.136 Sesabamisad, arsebobs riski, rom winasaxelSekru-
lebo urTierTobis mimarT ar garvceldes diskriminaciis akrZalvis regulireba. am
problemis aqtualuroba wamoWrilia Sromis saerTaSoriso organizaciis konvenciebi-
sa da rekomendaciebis gamoyenebis Sesaxeb eqspertTa komitetis 2009 wlis moxsenebaSi
(98-e sesia). eqspertTa komiteti Sromis kodeqsis me-5 VIII muxlze137 miTiTebiT SeniSnavs,
rom diskriminaciis amkrZalavi norma, vrceldeba ra mxolod saxelSekrulebo urTier-
Tobaze, debuleba zRudavs kandidatis SesaZleblobas sasamarTlos gziT moiTxovos
winasaxelSekrulebo etapze diskriminaciis Sedegad darRveuli uflebis aRdgena.138
2010 wlis moxsenebaSi (99-e sesia) eqspertTa komiteti saqarTvelos mimarT afiqsirebs
mkacr rekomendacias antidiskriminaciuli kanonmdeblobis Secvlis Sesaxeb imisaTvis,
rom uzrunvelyofil iqnes diskriminaciis akrZalvis erTmniSvnelovnad gavrceleba
kandidatis daqiravebisa da SerCevis procesze.139 2012 wlis moxsenebiT (101-e sesia) ir-
kveva, rom saqarTvelos mTavroba ver xedavs am mimarTulebiT cvlilebis aucileblo-
bas imis gaTvaliswinebiT, rom Sromis kodeqsis moqmedi regulireba faravs kandidatis
daqiravebisa da SerCevis process. 2012 wlis moxsenebaSic eqspertTa komiteti imeorebs
pirvandel rekomendacias kanonmdeblobaSi cvlilebis inicirebis Sesaxeb.140
Sromis kodeqsis me-2 III muxlis viwro interpretacia marTlac iZleva aseTi das-
kvnis gakeTebis SesaZleblobas. Tumca sakiTxi ar SeiZleba Sefasdes gancalkevebulad,
mxolod erTi normis moqmedebis farglebSi. aRiarebulia, rom Sromis samarTali da
mis mier dadgenili standartebi da garantiebi vrceldeba rogorc dasaqmebulze, ase-
ve kandidatze.141 Sromis saerTaSoriso organizaciis diskriminaciis amkrZalavi kon-
135
Sromis kodeqsis me-2 II muxlis Tanaxmad, `SromiTi urTierToba warmoiSoba mxareTa Ta-
nasworuflebianobis safuZvelze nebis Tavisufali gamovlenis Sedegad miRweuli SeT-
anxmebiT~.
136
Sromis kodeqsis me-7 muxlis mixedviT, `SromiTi urTierToba warmoiSoba dasaqme-
bulis mier samuSaos Sesrulebis faqtobrivad dawyebis momentidan, Tu SromiTi
xelSekrulebiT sxva ram ar aris gansazRvruli~.
137
am normis mixedviT, damsaqmebeli valdebuli ar aris, daasabuTos Tavisi gadawyvetile-
ba dasaqmebaze uaris Tqmis Sesaxeb.
138
<http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@ed_norm/@relconf/documents/meetingdocument/wcms_
103484.pdf> 378-379, [12.07.2012].
139
<http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@ed_norm/@relconf/documents/meetingdocument/wcms_
123424.pdf> 417-418, [12.07.2012].
140
<http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@ed_norm/@relconf/documents/meetingdocument/
wcms_174843.pdf>, 511, [12.07.2012].
141
Klare K., The Horizons of Transformative Labour and Employment Law, in: Labour Law in an Era of Global-
ization, Conaghan J., Fischl R., Klare K. (Editors), New York “Oxford University Press”, 2002, 10.
259
samarTlis Jurnali #2, 2012
260
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
261
samarTlis Jurnali #2, 2012
rebda mis daqveiTebas (ufro dabal poziciaze gadayvanas).156 erT-erT saqmeze, dasaq-
mebulis azriT, damsaqmeblis mier ganxorcielebuli diskriminacia gamoixateboda,
sxva dasaqmebulebisagan gansxvavebiT, misTvis 24-dRiani Svebulebis micemiT.157 Svebu-
lebis kompensaciasTan dakavSirebul saqmeze dasaqmebuli amtkicebda, rom mis mimarT
ganxorcielebuli araTanabari mopyroba, gansxvavebiT sxva pirebisgan, mosarCelesaT-
vis gamouyenebeli Svebulebis kompensaciis gadauxdelobaSi gamoixateboda.158 iyo Sem-
Txveva, rodesac mosarCeles miaCnda, rom igi diskriminaciis msxverpli iyo, vinaidan
134 dasaqmebulidan damsaqmebelma mxolod mas ar gaugrZela (yovelTviurad ganaxle-
badi) 1-Tviani SromiTi xelSekruleba.159 xelSekrulebis vadasTan dakavSirebul erT-
erT saqmeze gansxvavebul mdgomareobaSi Cayenebad dasaqmebuli akvalificirebda im
faqts, rom damsaqmebelma dasaqmebulTa nawils SromiTi xelSekruleba daudo xuTi
wlis, xolo danarCenebs – erTi wlis vadiT.160 erT-erTi sasasamarTlo davisas, mosar-
Celes miaCnda, rom igi uTanasworo mdgomareobaSi aRmoCnda im TvalsazrisiT, rom,
sxva TanamSromlebTan SedarebiT, mxolod mas SeuCerda SromiTi urTierToba.161 sak-
263
samarTlis Jurnali #2, 2012
264
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
6. daskvna
265
samarTlis Jurnali #2, 2012
266
z. SveliZe, SromiTi diskriminaciis akrZalvis regulireba
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT
267
guram naWyebia*
1. Sesavali
2. Seracxvis cneba
268
g. naWyebia, obieqturi Seracxvis problema sisxlis samarTalSi
269
samarTlis Jurnali #2, 2012
270
g. naWyebia, obieqturi Seracxvis problema sisxlis samarTalSi
m. turava termins `obieqturi Seracxva“ kategorias uwodebs, ese igi, gamodis, rom
saqme exeba kategorialur azrovnebas. rogorc cnobilia, arsebobs cnebiTi azrovne-
bac, xolo cneba iyofa zogadisa da kerZos, gvarisa da saxis mixedviT. kategorias ki,
rogorc azris erT-erT logikur formas, amnairi dayofa ar gaaCnia. amitomaa, rom ka-
tegoria azrovnebis ama Tu zogad da uzogades sferoSi uzogades cnebas warmoadgens.
sakiTxavi isicaa, xom araa aq pasuxismgeblobis zomisa da e.w. dacvis zomis aR-
reva? samoqalaqo samarTalSi erTmaneTisagan ganasxvaveben dacvis zomas, romelic
bralis gareSea, da pasuxismgeblobas, romelic mxolod bralis safuZvelze fuZndeba.
SemTxveviTia Tu kanonzomieri, roca normis dacvis mizani specialuradaa ganxiluli
obieqturi Seracxvis problematikaSic? i. veselsi da v. boilke specialurad ixila-
ven normis dacvis mizans, roca subieqti qmnis samarTlebrivad mniSvnelovan safrTxes
imiT, rom subieqti samarTlebrivi sikeTis damcveli normis farglebs gadaabijebs.
avtorebs moaqvT aseTi magaliTi: a-m miunxenSi avtomanqanis marTvis siCqares gadaa-
Warba, xolo niurnbergSi mas bavSvma gadaurbina, bavSvi daiRupa, romlis Tavidan aci-
leba mocemul SemTxvevaSi SeuZlebeli iyo. xom araa miunxenSi siCqaris momateba mize-
10
turava m., sisxlis samarTali, zogadi nawili, danaSaulis moZRvreba, Tbilisi, 2011,
216.
11
iqve, 217.
12
iqve, 259.
271
samarTlis Jurnali #2, 2012
13
veselsi i., boilke v., sisxlis samarTlis zogadi nawili, danaSauli da misi agebuleba,
Tb., 2011, 98.
14
iqve, 98-99.
15
iqve, 100.
272
g. naWyebia, obieqturi Seracxvis problema sisxlis samarTalSi
tis qmedeba dasaZraxia. es gansakuTrebiT sagrZnobia maSin, roca saqme exeba piradi pa-
suxismgeblobis principiT qmedebis Sefasebas. yoveli adamiani mxolod sakuTari saq-
cielisaTvis agebs pasuxs. aq igulisxmeba SemTxveva, roca dazaralebuli Tu msxverpli
TviTonaa pasuxismgebeli sakuTari Tavis safrTxeSi Cagdebisa Tu dazianebisaTvis. am
SemTxvevaSi pasuxismgebloba mesame pirebs ar ekisrebaT. normis dacvis funqcia, ro-
ca saqme mesame pirebisagan dacvas exeba, mTavrdeba iq, sadac piradi pasuxismgeblobis
sfero iwyeba. magaliTad, a-m b-sgan gadacemuli heroini SeiSxapuna, xolo, misi momak-
vdinebeli zemoqmedebis SemTxvevaSi b-s 222-e paragrafiT ver davsjiT.16
sxvaa SemTxveva, roca sakuTari Tavis safrTxeSi Cagdeba xdeba dazaralebulis
TanxmobiT. magaliTad, a-m neba darTo b-s misTvis heroini SeeSxapunebina, xolo a garda-
icvala. maSin 222-e parafrafis mixedviT b. daisjeba.
aq ganxilulia is sakiTxic, roca movlenaTa msvlelobaSi mesame pirebis pasuxis-
mgebloba erTveba.
amrigad, obieqturi Seracxva mTlad obieqturi araa, ramdenadac saqme adamianis
marTvad qmedebas exeba, roca mas SeuZlia movlenaTa ganviTrebaSi Careva, roca saziano
Sedegi misi sakuTari qmnilebis nawilia, ris gamoc pasuxismgeblobas Tavs ver daaRwevs.
273
samarTlis Jurnali #2, 2012
274
g. naWyebia, obieqturi Seracxvis problema sisxlis samarTalSi
18
Церетели Т. В., Причинная связь в уголовном праве, sisxlis samarTlis problemebi, tomi
me-3, Tb., 2012, 89.
19
iqve, 336.
20
iqve, 87.
275
samarTlis Jurnali #2, 2012
sul sxvaa saqmis viTareba im SemTxvevaSi, roca brali gagebulia garkveuli instan-
ciis winaSe subieqtis upasuxismgeblobad, sisxlis samarTlis sferoSi – marTlzomie-
ri qmedebis valdebulebisadmi subieqtis upasuxismgeblo damokidebulebad, romelic
ganzraxvis an gaufrTxileblobis formiT (zogjer maTi erTianobiTac) vlindeba. Tu
ganzraxva subieqtze dakisrebuli pozitiuri pasuxismgeblobis Segnebuli uaryofaa
(sakuTari Tavidan am pasuxismgeblobis moxsnis amao mcdeloba), gaufrTxilebloba am
pasuxismgeblobis ugulebelyofiT vlindeba, roca subieqti windaxedulobis normis
moTxovnebs ekideba upasuxismgeblod. aqedan gamomdinare, brali sisxlis samarTlis
sferoSi, rogorc marTlzomieri qmedebis valdebulebisadmi subieqtis upasuxismgeb-
lo damokidebuleba, sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTvaliswinebuli marTlsawina-
aRmdego qmedebis subieqturi mizezia. marTalia, mizezi, rogorc aseTi, obieqturia,
magram brali wminda subieqturic araa. miT ufro, rom qarTul enaze termin `brals“
xSirad `mizezis“ mniSvnelobiTac iyeneben. magaliTad, visac alkoholis borotad ga-
moyenebis gamo RviZli dauzianda, etyvian, rom misi es daavadeba alkoholis borotad
gamoyenebis bralia. aq isic igulisxmeba, rom subiets SeeZlo alkoholis borotad ga-
moyenebisgan Tavi Seekavebina, xolo raki Tavi ar Seikava, maSasadame, mas brali sakuTa-
ri janmrTelobis dazianebaSi TviTonve miuZRvis.
bralis problematika aq arsebiTad ver gaRrmavdeba, magram mokled mainc aRvniS-
navT, rom, roca subieqti pozitiuradaa pasuxismgebeli marTlzomieri qmedebisTvis
da saxelmwifo subieqtisagan marTlzomieri qmedebis valdebulebisadmi pasuxismgeb-
lur damokidebulebas moelis, gana Znelia imisi gageba, rom marTlzomieri qmedebis
valdebulebisadmi subieqtis upasuxismgeblo damokidebuleba marTlsawinaaRmdego
qmedebis subieqturi mizezia? aq zedmeti ar iqneba, movitanoT Semdegi filosofiuri
debuleba: `sityva `mizezi~ sxvadasxva enaSi gansxvavebul mniSvnelobebTan aris dakav-
Sirebuli – dawyebuli imiT, rac iwvevs, rac qmnis, da damTavrebuli danaSaulisa da
bralis mniSvnelobiT~. iqve isicaa naTqvami: rom `mizezad miiCneven imas, rac aqtiuria,
rac iwvevs Sedegs, rasac Tavisi aqtiurobiT `brali~ miuZRvis Sedegis miRebaSi.~21
rogorc Cans, aq mizezis rolSi gamoyvanili brali brWyalebSia Casmuli, rac imas
niSnavs, rom bralisa da mizezis sruli gaigiveba dauSvebelia, magram arc imisi uar-
yofa SeiZleba, rom brali, danaSaulis Cadenis genezisis mixedviT, win uswrebs mar-
Tlzomieri qmedebis valdebulebis darRvevas, rogorc marTlzomieri qmedebis val-
debulebisadmi subieqtis upasuxismgeblo damokidebuleba, romelic marTlsawinaaR-
mdego qmedebis subieqturi mizezia. marTlac, rom ara subieqtis upasuxismgebloba,
marTlsawinaaRmdego qmedeba mocemul SemTxvevaSi Cadenili ar iqneboda. magaliTad,
TviTimedovnebisas subieqti acnobierebs imas, rom misi qmedeba marTlsawinaaRmde-
goa, magram Tavis Tavs usafuZvlod, anu, upasuxismgeblod aimedebs, rom mocemul
SemTxvevaSi marTlsawinaaRmdego Sedegi ar dadgeba, maSin roca es Sedegi obieqturi
mxriv garduvalia, xolo, am garduvalobas subieqti ar iTvaliswinebs da swored imi-
tomaa TviTimedovneba gaufrxileblobis erT-erTi saxe. maSasadame, subieqtis bralia,
rom mocemul SemTxvevaSi is marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis garduvalobas ar
21
avtorTa koleqtivi, dialeqtikuri materializmi, Tsu, 1970, 354.
276
g. naWyebia, obieqturi Seracxvis problema sisxlis samarTalSi
9. daskvna
277
qeTevan mWedliSvili-hedrixi*
1. Sesavali
278
q. mWedliSvili-hedrixi, danaSaulis Cadenis adgilis problemisaTvis mediis
sisxlis samarTalSi
279
samarTlis Jurnali #2, 2012
280
q. mWedliSvili-hedrixi, danaSaulis Cadenis adgilis problemisaTvis mediis
sisxlis samarTalSi
7
Mitsch W., Medienstrafrecht, 2012, §1/Rn. 12.
8
Hilgendorf E., Überlegungen zur strafrechtlichen Interpretation des Ubiquitätsprinzips im Zeitalter des Inter-
nets, NJW 1997, 1873 (1876); ders., Die Neuen Medien und das Strafrecht, ZStW 113 (2001), 650 (669).
281
samarTlis Jurnali #2, 2012
282
q. mWedliSvili-hedrixi, danaSaulis Cadenis adgilis problemisaTvis mediis
sisxlis samarTalSi
283
samarTlis Jurnali #2, 2012
19
germanul literaturaSi arsebulma azrTa am sxvadasxvaobam ar SeiZleba ar gagvaxse-
nos sabWoTa periodis diskusia imis Sesaxeb, danaSaulebrivi Sedegi yvela danaSauls
axasiaTebs, Tu arseboben agreTve SedeggareSe danaSaulebi, wereTeli, T., tyeSeliaZe,
g., moZRvreba danaSaulze, 1969, 195.
20
Hecker B., Die Strafbarkeit grenzüberschreitender Luftverunreinigung im deutschen und europäischen Um-
weltstrafrecht, ZStW 115 (2003), 880 (886); Heinrich, B., Der Erfolgsort beim abstrakten Gefährdungsdelikt,
GA 1999, 72 ff. nach Mitsch W., Medienstrafrecht, 2012, §1/Rn. 10.
21
Mitsch W., Medienstrafrecht, 2012, §1/Rn. 10.
284
q. mWedliSvili-hedrixi, danaSaulis Cadenis adgilis problemisaTvis mediis
sisxlis samarTalSi
3. daskvna
22
Mitsch W., Medienstrafrecht, 2012, §1/Rn. 11.
23
Hilgendorf E., Überlegungen zur strafrechtlichen Interpretation des Ubiquitätsprinzips im Zeitalter des Inter-
nets, NJW 1997, 1873 (1874); ders., Die Neuen Medien und das Strafrecht, ZStW 113 (2001), 650 (660).
285
irine xerxeuliZe*
1. Sesavali
286
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
287
samarTlis Jurnali #2, 2012
6
Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press
Inc., Toronto, Ontario, 1997, introduction.
7
WilliamsG., LL.D., F.B. A., Criminal law, The General Part, second edition, Gaunt, Inc., Florida, 1998, 814.
8
piradi wyaro:diukis universitetis samarTlis skolis profesoris Birckhead–is saleq-
cio kursis masalebi saganSi `arasrulwlovanTa sasamarTloebi da delinkventuroba~,
gazafxulis semestri, 2012, ix: Bishop D. M. and Decker S. H.,Punishment and Control: Juvenile Jus-
tice Reform in the USA, 2011, 13.
288
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
289
samarTlis Jurnali #2, 2012
290
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
movlenad.11 ufro metic, es procentebi gazrdilia 80-iani wlebis Semdeg. 1981 wels
amerikelTa mxolod 5% miiCnevda danaSauls, Zaladobas da narkotikebs qveynis umniS-
vnelovanes movlenad.12
danaSaulisa da delinkventurobis problema aSS-Si yvelaze metad, savaraudod,
arasrulwlovnebs awuxebT. rodesac maT SesTavazes, mieTiTebinaT problemebze, rom-
lebic maT gansakuTrebiT awuxebT, 1994 wels ufrosklaselebis 93% pasuxobs, rom isi-
ni `zogjer~ da `xSirad~ wuxan danaSaulsa da Zaladobaze da 77% miuTiTebs, rom isini
wuxan narkotikebis moxmarebis sakiTxze.
amerikas, sxva ganviTarebul qveynebTan SedarebiT, danaSaulisa da delinkventu-
robis gacilebiT maRali koeficienti axasiaTebs. amitom, ar aris gasakviri, rom amden
amerikels eSinia danaSaulis. 1994 wlis roperis gamokiTxvis Sedegad, respondentebis
47% aRniSnavs, rom maT eSiniaT marto RamiT siaruli sakuTar samezobloSic ki. demog-
rafiuli jgufebi, romlebic metad ganicdian SiSs, arian: qalebi, TeTrebi, bavSvebi,
maRali Semosavlis mqone adamianebi da moxucebi, magram ar aris aucilebeli, rom main-
cdamainc am jgufs hqondes viqtimizaciis umaRlesi koeficienti.
SekiTxvaze, ra zomebi unda iqnes miRebuli danaSaulobasTan da delinkventuro-
basTan dakavSirebiT, amerikelebi sadamsjelo zomebisken metad ixrebian, vidre sare-
abilitaciosken.13
sociologiur aspeqtSi delinkventuroba dakavSirebulia sazogadoebis socia-
lur organizaciasTan da mis kulturasTan. zogi avtori (qoeni, ferdinandi, vilkinsi)
amtkicebs, rom oficialuri kontrolis Zalisxmeva mniSvnelovan rols asrulebs sa-
zogadoebaSi devianturobis gafarToebaze. e.w. tradiciul sazogadoebaSi, sadac de-
vianturobis kontrolis oficialuri mcdelobis didi naklebobaa, devianturoba Se-
darebiT spontanuri da droebiTia. misgan gansxvavebiT, Tanamedrove industriuli
sazogadoeba, rogoric aris, magaliTad, hongkongSi, xasiaTdeba maRali ganviTarebiT
da SeimuSavebs kontrolisa da marTvis oficialur sistemebs. aseT sazogadoebaSi da-
naSaulis da delinkventurobis damkvidrebis ganwyoba SeiniSneba da iqmneba Seurigebe-
li socialuri problemebi.14
arasrulwlovanTa delinkveturobis hongkongiseulma koncefciebma ganviTare-
ba 1960-ian wlebSi daiwyo. misi Seswavla gamokveTs ramdenime SesaZlo mizezs, romelic
SeiZleba CaiTvalos delinkventuri qcevis aSkara matebis axsnad. pirveli, esaa cvli-
lebebi – hongkongis socialurma da ekonomikurma pirobebma xeli Seuwyo danaSaulTa
realur matebas, am SemTxvevaSi xalxis satkivari ubralod asaxavs imas, rac xdeba sazo-
gadoebaSi. meore, gazrdili delinkventuroba ukavSirdeba danaSaulis Setyobinebis
nebis zrdas da mesame, – kriminaluri politikis SesaZlo gadasvla iseT mimarTuleba-
ze, romlis drosac arasrulwlovanTa ufro meti raodenoba moxvdeba sisxlissamar-
Tlebriv marTlmsajulebis sistemaSi.15
11
Maguire K., Pastore A.L., Sourcebook of Criminal Justice Statistics, 1995, U.S. Department of Justice, Wash-
ington, D.C., `U.S. Government Printing Office~, 140.
12
Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press
Inc., Toronto, Ontario, 1997, 275.
13
iqve, 276.
14
iqve, 121.
15
iqve, 114.
291
samarTlis Jurnali #2, 2012
daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom, rogorc yvela sxva socialuri problemis
SemTxvevaSi, sxvadasxva qveynis samarTlebrivi sistemebis mier delinkventurobis aR-
qma ganpirobebulia amave sazogadoebaSi gabatonebuli socialuri da kulturuli
normebiT.
16
Moffitt T.E., Natural Histories of Delinquency in Cross- National longitudinal research on human development
and criminal behavior, Elmar G.M. Weitekamp & Hans-Jurgen Kerner eds., 1994, 3, 29.
17
SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-
rulwlovanTa marTlmsajulebis kriminologiuri, sisxlissamarTlebrivi, penitenci-
uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 17.
18
iqve, 18-19.
19
Bartollas C., Miller S. J.,Juvenile Justice in America, second edition, Prentice Hall, Inc.,1998,77.
292
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
rivi qcevis zrda, misi farTo gavrceleba. danaSaulis zrdis oficialurma kvlevam
daadgina, rom danaSaulisaTvis dakavebis SemTxvevebi arasrulwlovanTa Soris swra-
fi tempiT imatebs 13 wlis asakSi da piks 17 wlis asakSi aRwevs, magram,Setyobinebuli
danaSaulebis kvlevis mixedviT, es monacemebi naklebad dasturdeba. magaliTad, suzan
agetonma da delbert eliotma aRmoaCines, rom iseT danaSaulTa SemTxvevebi, rogori-
caa Tavdasxma da Zarcva, imatebs asakTan erTad, maSin roca sxva SemTxvevebSi piks aR-
wevs 13-15 wlis asakSi.20 Tumca, arsebobs mosazrebac, rom: `danaSaulebrivi qmedebebi
adamianSi matulobs 14-dan 21 wlamde periodSi, rac sirTuleebiT aRsavse gardatexis
asakiTa da socializaciiT aisxneba~.21
danaSaulis farTo gavrcelebis gamokvleviT gakeTebuli aRmoCenebi naklebad
Tanmimdevrulia danaSaulis Cadenis sawyisi asakis kvlevasTan dakavSirebiT gakeTe-
bul daskvnebTan SedarebiT. danaSaulis sawyisi asaki arasrulwlovanTa danaSaulis
erT-erTi yuradsaRebi komponentia. mravalma kvlevam daadastura, rom, rac ufro ad-
re iwyebs axalgazrda samarTlis normebis damrRvevi saqcielis Cadenas, miT metia al-
baToba imisa, rom isini momavalSic gaagrZeleben aseT qcevas. marvin volfgangma, te-
rens sornberim da robert figliom magaliTad aiRes filadelfiis kohortuli kvle-
vebis 10%, romelic Seexeboda 30 wlis asakis pirebs da aRmoaCines, rom TiTqmis yvela
maTganis SemTxvevaSi, ramdenadac izrdeboda is asaki, roca maT pirvelad Caidines da-
naSauli, imdenad SeimCneoda danaSaulebis saSualo raodenobis klebis tendencia. al-
fred blumsteinma, devid faringtonma da soumio moitram aseve aCvenes, rom erT-er-
Ti faqtori, romlis meSveobiTac SesaZloa winaswar vivaraudoT, vin iqneba qroniku-
li damnaSave, iyo danaSaulis adreul asakSi Cadena. faringtonma Semdgomi kvlevebiT
aseve aRmoaCina, rom pirebi, romlebic damnaSaveebad iqnen cnobili 10-12 wlis asakSi,
ganuwyvetliv Cadiodnen danaSauls Zalian maRali koeficientiT da ufro didi xnis
ganmavlobaSi, vidre isini, romelTac pirveli danaSauli ufro did asakSi Caidines.22
dasazustebelia germaneli mecnieris Beulke-s mosazreba imis Taobaze, rom `gar-
datexis periodTan erTad arsebobs mozardis socializaciis procesTan dakavSirebu-
li problemebi, roca man SeiZleba danaSauli Caidinos gardatexis asakSi, xolo soci-
alizaciis dasrulebis Semdeg aRar Caidens danaSauls~,23 vinaidan gardatexis perio-
dis da socializaciis dasruleba yovelTvis ar gulisxmobs danaSaulebrivi qmedebis
Sewyvetas arasrulwlovnis mier.
arasrulwlovanTa danaSaulis Sewyvetisa Tu misi Semdgomi gagrZelebis sakiTxi
rom ase calsaxad wyebodes, maSin yovelgvar azrs iqneboda moklebuli kriminologiu-
ri kvlevebi, romlebic swored am problemis axsnasa da prognozirebas cdiloben.
zemomoyvnili Sexedulebisagan gansxvavebiT, amerikeli mecnierebi am problemis
ganxilvisas mxedvelobaSi iReben, ikvleven da miuTiTeben im faqtorebs, romlebmac,
20
Bartollas C., Miller S. J.,Juvenile Justice in America, second edition, Prentice Hall, Inc.,1998, 78.
21
SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-
rulwlovanTa marTlmsajulebis kriminologiuri, sisxlissamarTlebrivi, penitenci-
uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 19;
22
Bartollas C., Miller S. J.,Juvenile Justice in America, second edition, Prentice Hall, Inc.,1998, 77.
23
SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-
rulwlovanTa marTlmsajulebis kriminologiuri, sisxlissamarTlebrivi, penitenci-
uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 19.
293
samarTlis Jurnali #2, 2012
294
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
295
samarTlis Jurnali #2, 2012
296
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
30
Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth,~ Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:
SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb., 2012
297
samarTlis Jurnali #2, 2012
298
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
300
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
301
samarTlis Jurnali #2, 2012
302
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
rogor viTardeba Cveni IQ, socialurad Tu genetikurad, jer kidev ar aris gansazR-
vruli.55
rasa. sadavoa am sferoSi kavSiri rasasa da danaSauls Soris. zogierTma kvle-
vam aRmoaCina, rom gansxvaveba ar aris afroamerikel da kavkasiel biWebs Soris 6 wlis
asakSi, magram maT Soris sxvaoba TandaTan viTardebaseriozuli delinkventurobis
matebasTan erTad, romelic piks 16 wlis asakSi aRwevs.ramdenadac delinkventurobis
SemTxvevebi izrdeba, aseve izrdeba seriozuli danaSaulebis saSualo sixSire, rome-
lic ufro swrafi tempiT matulobs afroamerikeli, vidre kavkasieli biWebis SemTxve-
vaSi. danaSaulis sawyisTan dakavSirebiT, im biWebs Soris, romlebic CarTuli iyvnen
seriozul delinkventurobaSi, 51%-s afroamerikeli biWebi Seadgendnen. kavkasieli
biWebis 28% ki seriozul delinkventur aqts 15 wlis asakSi Cadioda.56 Semdegi saerTo
aRmoCena aris is, rom afroamerikelebi ufro metad arian CarTuli Zaladobriv dana-
SaulebSi, vidre TeTrebi.albaT, umjobesia, rasis roli am sakiTxTan dakavSirebiT mi-
viCnioT metwilad socialur, vidre biologiur konteqstad. Tu pirovnebis rasa an eT-
nikuroba afasebs iseT saqciels, romelmac SeiZleba daayenos isini marTlmsajulebis
sistemasTan kontaqtis riskis qveS, isini, savaraudod, metad iqnebian delinkventebi,
vidre sxva vinme, visi rasac da eTnikurobac ar aris aseTi Rirebulebebis matarebeli.
garkveul eTnosebs aqvT iseTi kultura, romlisTvisac didad fasobs ojaxis cxovre-
ba, ramac, SesaZloa, miiyvanos arasrulwlovani izolaciamde. ufro metic, amerikul
sazogadoebaSi zogierTi rasa da eTnosi ufro izolirebulia Rataki mosaxleobiT
dasaxlebul adgilebSi, romelic gavlenas axdens delinkventurobis koeficientze
da Semdeg CixSi aqcevs biologiuri/genetikuri risk-faqtorebis gavlenas.57delinkven-
turobisas rasis faqtoris arsebobis gaTvaliswinebis TvalsazrisiT, aris tendencia,
rom Savkaniani arasrulwlovnebis dakavebis maCvenebeli ufro maRalia, vidre TeTre-
bis, gansakuTrebiT Zaladobrivi danaSaulisaTvis.58 Tumca, danaSaulis TviT Setyobi-
nebis monacemebi iZleva gansxvavebul suraTs, romlis mixedviT TeTrebsa da Savebs So-
ris gacilebiT cota sxvaobaa am mimarTebiT, vidre oficialurad arsebul dakavebis
monacemebs Soris.59
sqesi. sqesi genetikuri risk-faqtoria, romelic delinkventurobis naTeli wi-
naswarmsazRvrelia. biWebi metad arian CarTuli delinkveturobis ufro seriozul
formebSi, vidre gogonebi. Tumca, aSS-is monacemebiT, gasul wlebSi SeiniSneboda de-
linkventur aqtebSi arasrulwlovani gogonebis monawileobis mateba. miuxedavad
amisa, Zaladobrivi danaSaulisaTvis dakavebis koeficienti mamrobiTi sqesis aras-
rulwlovnebisaTvis arsebiTad ufro maRali rCeba mdedrobiTi sqesis arasrulwlov-
55
Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:
SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.
56
Browning K. and Loeber R.,Highlights of Findings From the Pittsburgh Youth Study Series, 1999, Washing-
ton, DC: Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.
57
Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:
SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.
58
Empey L. T., Stafford M. C.,American Delinquency: Its Meaning and Construction, third edition, 1991, Bel-
mont, California: Wadsworth.
59
Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press
Inc., Toronto,Ontario, 1997, 293.
303
samarTlis Jurnali #2, 2012
304
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
ojaxi
miuxedavad mravali Teoriisa, romelic exeba axalgazrdebis danaSaulebrivi
qcevis geneziss an etimologias, ojaxi eWvgareSe mTavar rols asrulebs.67 delinkve-
turobis erT-erTi winapirobaa mSoblebTan Sesustebuli kavSiri.68
samecniero literatura warmoaCens sxvadasxva gzebs, romelTa meSveobiTac
ojaxi gavlenas axdens arasrulwlovanTa saqcielze. pirvel rigSi unda SevexoT am mi-
marTebiT yvelaze ufro gavlenian Teorias ojaxTan dakavSirebiT, romelic gaxlavT
hirSis socialuri kontrolis Teoria.69 hirSis Teoriis (1969) mixedviT, axlo urTier-
Toba mSoblebsa da Svilebs Soris warmoSobs mosiyvarule da Tbil damokidebulebas
arasrulwlovansa da mis mSobels Soris. Tu arasrulwlovani mWidrod aris dakavSi-
rebuli (pativs scems mSoblebs da angariSs uwevs mSobelTa azrs misi saqcielis Sesa-
xeb) Tavis mSoblebTan, naklebad savaraudoa, rom aseTma arasrulwlovanma Caidinios
danaSauli. Tu maT Soris kavSiri sustia, maSin arasrulwlovnebi ar gaiziareben sayo-
velTaod miRebul normebs an pativs ar scemen avtoritetebs da Sesabamisad, albaTo-
bac imisa, rom maT Caidinon danaSaulebrivi qmedeba – gaizrdeba.70 axalgazrdebi, ro-
melTac axasiaTebT mijaWvuloba Tavis mSoblebTan, iTaviseben mSobelTa Rirebule-
bebs da normebs. Sedegad, maTi saqcieli iqneba normis Sesabamisi da ramdenadac maT ar
surT, imedi gaucruon TavianT mSoblebs, cdiloben iyvnen warmatebulebi skolaSi da
ar gaaCniaT skolis gacdenis motivacia. ufro metic, – skolis, ojaxis da farTo sa-
zogadoebis moTxovnaTa Tanxvedrisas, aseTi arasrulwlovani aRWurvilia garkveuli
jildoTi, privilegiiT da naTeli momavlis perspeqtiviT. am gziT maT ganaviTarebs
konformistuli sayrdeni, iseve rogorc delikventurobaSi CarTvis kerZo Semakavebe-
li. hirSi aseve acxadebda, rom aseTi axalgazrdebi SearCeven ramdenime karg megobars,
romelTanac isini daamyareben mWidro kavSirebs, da amiT Seakaveben TavianT CarTulo-
bas maT TanatolTa ufro farTo jgufSi, romlebic imyofebian deviaciuri qcevis ma-
66
<http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-
tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families,
National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington,
DC>, 2001, 74.
67
Junger-Tas J., Many Faces of Youth Crime: Contrasting Theoretical Perspectives on Juvenile Delinquency
across Countries and Cultures, New York, NY, USA: Springer, 2012,185.
68
Loeber R. and Stouthamer-Loeber M., Family Factors as Correlates and Predictors of Juvenile Conduct Prob-
lems and Delinquency, 1986, 29-149 in Crime and Justice: An annual review of research, Vol. 7, editied by
Tonry M. and Morris N.,Chicago:University of Chicago Press; WinterdykJ. A., Juvenile Justice Systems, In-
ternational Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press Inc., Toronto,Ontario, 1997, 292.
69
Junger-Tas J., Many Faces of Youth Crime: Contrasting Theoretical Perspectives on Juvenile Delinquency
across Countries and Cultures, New York, NY, USA: Springer, 2012, 185.
70
Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press
Inc., Toronto, Ontario, 1997, 292.
305
samarTlis Jurnali #2, 2012
Rali riskis jgufis qveS da mxolod `garTobis mizniT~ iqceven yuradRebas TavianTi
saziano qceviT.
Tumca es bolo winapiroba, mogvianebiT am Teoriis sisuste aRmoCnda, radgan uf-
ro axalma kvlevebma aCvena, rom hirSi saTanadod ver afasebda umravles SemTxvevaSi
arasrulwlovanTa dasvenebis drois urTierTqmedebis jgufur xasiaTs da TanatolTa
jgufis rols devianturi qcevis xelSewyobaSi.71am hipotezis Sesamowmeblad gamoyene-
bulia mijaWvulobis skala, romelic dafuZnebulia im kiTxvebze, Tu ramdenad kargad
arTmevs Svili Tavs mSoblebTan urTierTobas, ramdenjer iRebs sakvebs arasrulwlo-
vani ojaxTan erTad, dadian Tu ara isini erTad saseirnod an sportul aqtivobebze.
es cvladebi erTianobaSi qmnis skalas, romelic iwodeba, rogorc `ojaxis gamyareba~.
calkeul kvlevaSi am skalas kidev daemata kiTxvebi ojaxTan dakavSirebuli iseTi mniS-
vnelovani movlenebis Sesaxeb, rogoric aris erT-erTi mSoblis seriozuli avadmyo-
foba, ojaxSi ganxeTqileba alkoholsa da narkotikebTan dakavSirebuli problemebis
gamo, seriozuli fizikuri konfliqti mSoblebs Soris da maTi daSoreba an ganqorwi-
neba. garda amisa, maT daesvaT ramdenime sakontrolo SekiTxva, rogoricaa, icodnen Tu
ara mSoblebma visTan erTad atarebdnen Tavisufal dros maTi Svilebi maSin, roca Sin
ar imyofebodnen, hqondaT Tu ara dawesebuli maT SezRudva TavianT mSobelTa mxridan
saxlidan gasvlis drosTan dakavSirebiT da icavdnen Tu ara isini am SezRudvebs.72
kvlevebiT Sefasda bevri ojaxuri maxasiaTebeli da aRmoCnda, rom sxvadasxva oja-
xuri maxasiaTeblebi warmoadgenen risk-faqtorebs. Zlieri risk-faqtorebia – mSob-
lebis zedamxedvelobis arqona, mSoblebis mxridan aRzrdaze uaris Tqma, bavSvebis mi-
marT cudi mopyroba da Svilebis aRzrdaSi mSobelTa CarTulobis nakleboba; saSualo
da naklebi siZlieris winaswari prognozis Semqmneli faqtorebi moicavs mSoblebis
qorwinebis sakiTxs da urTierTobebs, mSoblebis kriminalurobas, mSobelTa mxridan
aRzrdis disciplinas, mSoblebis janmrTelobas da mSoblebis ararsebobas.73
faqtorebi, romlebic Cveulebisamebr Seiswavleba da gamoiyeneba kanadaSi aras-
rulwlovanTa danaSaulis asaxsnelad, aseve, moicavs arasrulwlovnebis mimarT sas-
tik mopyrobas da maT mzrunvelobis gareSe datovebas.74
dasavluri kultura mZime tvirTs akisrebs ojaxs, rodesac gansazRvravs mSo-
belTa pasuxismgeblobas bavSvis aRzrdisas. aseTi kulturebi akisreben mSobels amo-
canas, ise aRzardon Svilebi, rom isini daemorCilon sazogadoebis mier dadgenil mi-
saReb qcevis wesebs. aqedan unda gamovyoT ojaxis struqtura (vin cxovrobs ojaxSi)
da ojaxis funqcionireba (rogor eqcevian ojaxis wevrebi erTmaneTs), am ori ZiriTa-
di kategoriis meSveobiTac mowmdeba ojaxis gavlena delinkventurobaze.
istoriulad, ojaxis struqturis erT-erTi aspeqti, romelic yuradRebas ipy-
robda rogorc delinkventurobis risk-faqtori, iyo bavSvis aRzrda iseT ojaxSi, sa-
71
Junger-TasJ., Many Faces of Youth Crime: Contrasting Theoretical Perspectives on Juvenile Delinquency
across Countries and Cultures, New York, NY, USA: Springer, 2012, 185.
72
iqve.
73
Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:
SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb., 2012.
74
WinterdykJ. A., Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press
Inc., Toronto, Ontario, 1997, 152.
306
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
75
<http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-
tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families,
National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington,
DC>, 2001, 75.
76
Caeti T. J., and Fritsch E.J., `At-Risk Youth,~ Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:
SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.
77
<http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-
tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families,
National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington,
DC>, 2001, 75.
78
iqve, 76.
79
Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:
SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb., 2012.
80
Junger-Tas J., Many Faces of Youth Crime: Contrasting Theoretical Perspectives on Juvenile Delinquency
across Countries and Cultures, New York, NY, USA: Springer, 2012, 187.
81
<http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-
tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families,
National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington,
DC>, 2001, 78.
307
samarTlis Jurnali #2, 2012
308
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
danaSaulis Cadenis maRali riskis qveS imyofebian.84 SeuZliaT Tu ara mSoblebs rame
iRonon imisaTvis, rom Seamciron delinkvent TanatolTa zemoqmedeba TavianT Svileb-
ze? varis mier 1993 wels Catarebuli kvleva aCvenebs, rom ojaxTan gatarebuli dro,
gansakuTebiT uqme dReebis erTad gatareba, iZleva aseTefeqts. im bavSvebs Soris, rom-
lebic SabaT-kviris drois umetes nawils atareben Tavis mSoblebTan erTad, TiTqmis
ar aris kavSiri delinkventurobasa da delinkvent TanatolebTan urTierTobas So-
ris da Tu mainc aris, mxolod minimalurad.mSoblebTan gatarebulma drom SeiZle-
ba SezRudos arasrulwlovanTa mier delinkventuri qmedebis Cadenis SesaZlebloba.
magaliTad, xeli SeuSalos imas, rom wavides SabaT-kviris wveulebebze, sadac bevri
alkoholi da narkotikia.85
TanatolebTan urTierToba
delinkventurobis prognozirebis erT-erTi yvelaze Zlieri maCvenebeli aso-
cirdeba delinkvent TanatolebTan urTierTobaSi. saTerlendis 1947 wlis diferen-
cialuri kavSiris Teoriidan gamomdinare, delinkventuri xasiaTis Seswavla xdeba
TanatolebTan socialur urTierTobebSi. arasrulwlovnebi, romlebic dakavSire-
buli arian delinkvent TanatolebTan, savaraudod, daarRveven kanons, radgan isini
iseT Sexedulebebs swavloben maTgan, romelic misaRebi da Sewynarebuli iqneba maTi
delinkventi Tanatolebis mier. akersis 1985 wlis socialuri swavlebis Teoria uf-
ro ganavrcobs da afarToebs diferencialuri kavSiris Teorias imis mtkicebiT, rom
delinkveturoba Sedegia ara marto naswavli Sexedulebebisa, aramed mis Casadenad mi-
marTuli iZulebisac (romelSic igulisxmeba jildo an dasja) da aseve, sxvisi saqcie-
lis modelirebis an imitaciisa.
orive Teoriis logikasTan SesabamisobiT, varma da stafordma 1991 wels aRmo-
aCines, rom: `megobarTa saqcieli gavlenas axdens axalgazrdebis delinkventuri xa-
siaTis qcevaze maTi delinkventurobaze arsebuli Sexedulebebidan gamomdinare~. is
sakiTxi, rom `arasrulwlovanze did gavlenas axdens megobarTa saqcieli, miuxedavad
delinkventurobasTan dakavSirebiT maTi sakuTari Sexedulebebisa, ufro metad Sesa-
bamisobaSi modis socialuri swavlebis TeoriasTan, vidre diferencialuri kavSiris
TeoriasTan.86
delinkvent TanatolebTan asocirebuloba Zlierad da Tanmimdevrulad aris da-
kavSirebuli delinkventurobasTan nawilobriv imitom, rom delinkventi Tanatolebi
aZliereben gavlenas delinkventur qcevaze. amis sawinaaRmdegod ki – im Tanatolebis
yola, romlebic uaryofen delinkventurobas, aris damcavi faqtori.87kriminologi-
urma kvlevebma daadastura, rom mozardebis mier danaSaulis Cadenaze mniSvnelovan
84
<http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-
tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families,
National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington,
DC.>, 2001, 4.
85
WinterdykJ. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press
Inc., Toronto, Ontario, 1997, 292.
86
Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press
Inc., Toronto, Ontario, 1997, 289-292.
87
Hawkins J.,Herrenkohl T., Farrington D., Brewer D., Catalano R., Harachi T. et al.,Predictors of Youth Vio-
lence, 2000, Washington, DC: Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.
309
samarTlis Jurnali #2, 2012
gavlenas axdens megobrebis wre.88 SeimCneva im drois Zalian swrafi zrda, romelsac
mozardebi atareben maT TanatolebTan da Tanatolebi metismetad mniSvnelovani xde-
bian maTi ganviTarebis am periodSi. ufro metic, varis kvlevis mixedviT, Tanatolebi
kidev ufro mniSvnelovani xdebian gviani mozardobis periodSi. TanatolTa mniSvne-
lovanebis piki 17 wlis asakSi dgeba da amis Semdeg ki maT uaryofaSi inacvlebs. delin-
kventurobis uaryofa 18 wlis Semdgom xdeba TanatolTa mniSvnelovanebis uaryofis
paralelurad maTi devianturi gavlenis CaTvliT.
am Sexedulebis Sesabamisad, antisocialur britanel axalgazrdaTa longitudi-
nalur (sigrZiv) kvlevaSi, romelic Caatares vestma da faringtonma 1977 wels, devian-
tma axalgazrdebma ganacxades, rom delinkventi Tanatolebis wres CamoSoreba mniSvne-
lovani faqtori iyo danaSaulebrivi qcevis SewyvetaSi.89 iseT pirebTan mozardis kon-
taqti, romelTac danaSauli aqvT Cadenili, didi albaTobiT gamoiwvevs mozardis mier
danaSaulis Cadenas.90delinkventi Tanatolebis arsebobasTan dakavSirebiT gakeTebu-
li aRmoCenebidan, roCesteris arasrulwlovanTa kvlevam aseve aRmoaCina damokidebu-
leba delinkventuri rwmenis qonisas arsebul delinkventurobasa da delinkventur
saqcielSi CarTvas Soris. delinkventuri warmodgenebis qona niSnavs, rom axalgazrda
afasebs, ramdenad misaRebia an arasworia delinkventur aqtebSi CarTva. delinkventuri
Sexedulebebi zrdis delinkventurobaSi CarTvas. delinkventur saqcielSi monacvle-
obiT CarTvas aqvs Zlieri urTierTziari, ormxrivi efeqti, zrdis asociaciebs delin-
kvent TanatolebTan da delinkventuri Sexedulebebis formirebas.91adreul axalgaz-
rdobaSi Tanatolebi mniSvnelovani rols asruleben TavianTi sxva TanatolebisaTvis.
is axalgazrdebi, romlebic asocirdebian delinkvent kompanionebTan, savaraudod, ki-
dev ufro met araswor saqciels Caidenen, Tu dros amgvar kompanionebTan erTad gaata-
reben.92 mSoblebisgan da dedmamisSvilebisgan gansxvavebiT, mozards TviTon SeuZlia
airCios megobrebis wre. kvlevebis Sedegad dadginda, rom ojaxis wevrebTan konfliq-
turi situaciebi xSirad xels uwyobs mozardis iseT samegobro wreSi CarTvas, rome-
lic danaSaulebriv saqmianobas misdevs.93 araerTi kvleva adasturebs, rom TanatolTa
88
SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-
rulwlovanTa marTlmsajulebis kriminologiuri, sisxlissamarTlebrivi, penitenci-
uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 28;
89
<http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-
tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families,
National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington,
DC>, 2001, 81.
90
SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-
rulwlovanTa marTlmsajulebis kriminologiuri, sisxlissamarTlebrivi, penitenci-
uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 28.
91
Browning K., Thornberry T. and Porter P.,Highlights of Findings From the Rochester Youth Development
Study Series,1999, Washington, DC: Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.
92
<http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-
tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families,
National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington>,
DC, 2001, 4.
93
SalikaSvili m., miqanaZe g., arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: aras-
rulwlovanTa marTlmsajulebis kriminologiuri, sisxlissamarTlebrivi, penitenci-
uri da saerTaSorisosamarTlebrivi safuZvlebi, Tb., 2011, 28.
310
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
socialuri klasi
aSS-Si Catarebulma erT-erTma kvlevam daadgina, rom struqturul pozicias, ro-
goric aris socialuri klasi da irgvliv mcxovrebi sazogadoeba, mniSvnelovani gav-
lena aqvs delinkventurobaze. bavSvebi, romlebic arian ukiduresad gaWirvebuli da
mudmivi siRaribeSi myofi ojaxebidan, metad arian CarTuli delinkventurobaSi, gan-
sakuTrebiT ki seriozul delinkventurobaSi. aseT garemoSi, ekonomikuri siduxWire
da stresuli cxovreba iwvevs mSoblisa da Svilis emociuri mijaWvulobis, maTi Car-
Tulobis da arasrulwlovanze mSobelTa kontrolis naklebobas. mSoblis funqciis
arasaTanadod Sesrulebis es elementebi, mniSvnelovnad iyo asocirebuli gazrdil
delinkventurobasTan.96Tumca, erTi kriminologiuri skolis (etiketirebis) warmo-
madgenlebi sadavos xdian daskvnebs imis Taobaze, rom TiTqos ama Tu im socialuri
klasisadmi kuTvnilebas rame mniSvneloba hqondes delinkventurobis CadenaSi. Tumca,
sadavos ar xdian im faqts, rom dabali socialur klass mikuTvnebuli axalgazrdebis
mier Cadenili qmedebebi ufro xSirad xdeba sisxlis samarTlis marTlmsajulebis gan-
xilvis sagani da Tanac es saqmeebi ufro kritikulad ganixileba.97 aSS-Si xalxis azri
da mediis mier gakeTebuli ganmartebebi xSirad saxavs suraTs, rom delinkveturobis
Cadena xdeba ZiriTadad ekonomikurad gaWirvebuli (dabali) fenis arasrulwlovanTa
94
<http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-
tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families,
National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington,
DC>, 2001, 81.
95
iqve, 81.
96
Hawkins J.,Herrenkohl T., Farrington D., Brewer D., Catalano R., Harachi T. et al.,Predictors of Youth Vio-
lence, 2000, Washington, DC: Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.
97
Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:
SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.
311
samarTlis Jurnali #2, 2012
ekologiuri garemo
ekologiuri koncefciidan da damnaSaveTa racionalurobis varaudidan gamom-
dinare, rutinuli moqmedebis Teoria, ganviTrebuli qoenisa da felsonis mier, cdi-
lobs gamonaxos kavSiri delinkventurobis zrdasa da Sesaferisi samizneebis aseve
zrdas Soris da uaryos e.w. `damcvelebis~ arseboba (megobrebi, ojaxi da mezoblebi).
kanadaSi kenedim da baronma 1993 wels warmoaCines im arCevnis, gansazRvruli wesebis
da kulturuli garemos urTierTqmedeba, romelTac gavlena aqvT erTmaneTze delin-
kventurobis SesaZleblobis Seqmnis kuTxiT.99
zogadad, miRebulia, rom is faqti, Tu sad cxovrobs ojaxi, gavlenas axdens
arasrulwlovanTaTvis SesaZleblobebisa da resursebis xelmisawvdomobaze.bavSve-
bisTvis, romlebic izrdebian iseT samezobloSi, sadac aris umuSevrobis maRali xa-
risxi, siRaribe da danaSauli, danaSaulis Cadena, SesaZloa, iyos misaRebi alternativa,
maSin roca sxva SesaZleblobis naklebobaa. bavSvebis arasaTanado aRzrdis uryofiTi
gavlena aseve ufro Zlieria degradirebul da gaRaribebul samezobloSia.100 `delin-
kventurad wodebuli saqcieli zogjer gamomdinareobs fsiqologiuri ganviTarebis
sruliad normaluri procesidan. Tu patara biWi izrdeba mekobreebis wreSi, mas ga-
nuviTardeba superego, romelic etyvis mas, rom arasdros imuSaos iseTi ramis mosa-
poveblad, risi moparvac aris SesaZlebeli. axdens ra sakuTari pirovnebis identifi-
kacias Tavis mamasTan, mas ganuviTardeba ufro didi da ukeTesi mekobris egoideali.
aseT SemTxvevaSi socializaciis procesi miRebulia. pirovneba iwodeba kriminalad
98
Tittle C. R. and Meier R. F.,Specifying the SES/Delinquency relationship, Criminology, 1990, 271-299.
99
Winterdyk J. A.,Juvenile Justice Systems, International Perspectives, published by Canadian Scholars’ Press
Inc., Toronto,Ontario, 1997, 152.
100
<http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-
tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families,
National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington,
DC>, 2001, 3-4.
312
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
saganmanaTleblo garemo
skolas, romelSic dadis arasrulwlovani, SeuZlia gavlena iqonios mis delin-
kventurobis doneze. delinkventurobis mTliani done, skolis gacdenis koeficien-
ti da skolidan garicxuli moswavleebis raodenoba – yovelive erTad kavSirSia aras-
rulwlovanTa delinkventurobasTan. is arasrulwlovnebi, romelebic akademiurad
warumateblebi arian, susti kavSiri aqvT skolasTan, xSirad icvlian skolebs an ga-
ricxuli arian skolidan, albaTobis maRali xarisxiT gaxdebian narkotikebis momxma-
reblebi an delinkventuri aqtis Camdenni. arasrulwlovnebi, romlebic ar asruleben
skolis mier dawesebul valdebulebebs, quCis danaSaulis ufro maRali koeficientiT
101
Williams G., LL.D., F.B. A., Criminal law, The General Part, second edition, Gaunt, Inc., Florida, 1998, 815.
102
iqve, 817.
103
Caeti T. J., and Fritsch E.J., ~At-Risk Youth~, Encyclopedia of Juvenile Justice,Ed., Thousand Oaks, CA:
SAGE, 2002, 22-28, SAGE Reference Online, Web. 22 Feb. 2012.
104
<http://www.nap.edu/catalog/9747.html, Juvenile Crimes, Juvenile Justice, Panel on Juvenile Crime: Preven-
tion, Treatment, and Control, Committee on Law and Justice, and Board on Children, Youth, and Families,
National Research Council, and Institute of Medicine, NATIONAL ACADEMY PRESS, Washington, DC>,
2001, 97.
313
samarTlis Jurnali #2, 2012
314
i. xerxeuliZe, arasrulwlovanTa danaSauli da misi gamomwvevi mizezebi
iuvenaluri iusticiis sistemebSi
4. daskvna
315
samarTlis Jurnali #2, 2012
316
gustav radbruxi
II
317
samarTlis Jurnali #2, 2012
4
Thüringer Volk (Weimar), 1946 wlis 10 maisi.
318
g. radbruxi, kanonieri umarTloba da zekanonuri samarTali
319
samarTlis Jurnali #2, 2012
320
g. radbruxi, kanonieri umarTloba da zekanonuri samarTali
III
8
Tägliche Rundschau (Berlin), 1946 wlis 9 maisi.
9
iqve.
321
samarTlis Jurnali #2, 2012
10
ebraelTa mimarT, 13.17.
11
saqme wmidaTa mociqulTaჲ (aRwerili luka maxarobelisaჲ), 5.29.
12
Völkischer Beobachter (München), 1932 wlis 26 agvisto.
322
g. radbruxi, kanonieri umarTloba da zekanonuri samarTali
IV
323
samarTlis Jurnali #2, 2012
meebSi, `sadac samarTaldamrRvevs gaaCnia mis mier dasmenili piris CamoSorebis, ase-
ve misi msxverplis colze daqorwinebis, saxlis an samuSaos warTmevis, SurisZiebis da
sxv. msgavsi interesi~. piri SualobiTi amsrulebelia maSinac, roca danaSaulebrivi
mizniT igi borotad iyenebs Zalauflebas – ubrZanos da aiZulos vinme daemorCilos
mas, aseve maSin, roca dasmenis gziT iyenebs sasamarTlo aparats. danaSaulis iaraRad
sasamarTlos gamoyeneba gansakuTrebiT cxadia iseT SemTxvevebSi, roca SualobiT am-
srulebels SeeZlo da ganizraxavda kidec sisxlissamarTlebrivi marTlmsajulebis
politikuri tendenciurobis gamocdas, mosamarTlis politikuri fanatizmisa Tu Za-
lauflebis mqone pirTa mier wnexis gamoyenebis miuxedavad. sxva mxriv, Tuki damsmens
ar gaaCnda msgavsi danaSaulebrivi ganzraxva, varaudobda, rom sasamarTlos miawvdi-
da mtkicebulebebs da miandobda mas saqmis gadawyvetas. damsmeni SesaZloa daisajos
TanamonawileobisaTvis – dasmenili pirisaTvis msjavris dadebisa da dasjisaTvis, Tu
Tavad sasamarTlos, miRebuli gadawyvetilebis wyalobiT, wvlili miuZRvis sikvdi-
liT dasjaSi. es gaxlavT is gza, romelic airCia sasamarTlom nordhauzenSi.
mkvlelobebSi mosamarTleTa braleuloba varaudobs maT mier samarTlis dar-
Rvevis arsebobas18, radgan damoukidebel mosamarTleTa gadawyvetilebebi mxolod im
SemTxvevaSi SeiZleba warmoadgendnen dasjis obieqts, Tu isini arRveven samarTlis
ZiriTad principebs, romelTa moqmedebasac mosamarTlis damoukidebloba unda uz-
runvelyofdes; da Tavisi gadawyvetileba gamoitana kanonis, Sesabamisad, samarTlis
safuZvelze. obieqturad Tu visaubrebT, samarTlis xelyofa maSinaa saxeze, roca Cven
mier ganviTarebuli ZiriTadi principebis fonze SegviZlia davadginoT, rom gamoye-
nebuli kanoni srulebiTac ar gaxlavT samarTali, an gamoyenebuli sasjelis xarisxi,
vTqvaT, sikvdiliT dasja, metyvelebs mosamarTlis diskreciaze, samarTlianobis gan-
xorcielebis nebismier mcdelobas sasacilos xdis. ra SeuZliaT mosamarTleebs, rom-
lebic imgvarad deformirebuli arian, rom pozitivizmisaTvis udavo upiratesobis
miniWebiT, ar aRiareben sxva samarTals, garda moqmedisa. gaaCndaT ki mosamarTleebs,
romlebic gamoiyenebdnen pozitiursamarTlebriv kanonebs, samarTlis darRvevis gan-
zraxva? da romc hqonodaT msgavsi ganzraxva, kidev rCebaT ukanaskneli samarTlebrivi
dacvis saSualeba. maT SeeZloT dayrdnobodnen aucilebel garemoebas, romelic sis-
xlis samarTlis kodeqsis 54-e abzacSia mocemuli da romlis miTiTebiTac, sakuTari
sicocxlis safrTxeSi Cagdebis fasad SeeZloT nacional-socialisturi samarTlis
kanonier umarTlobad gamocxadeba. msgavsi saSualeba mtkivneulia, radganac samosa-
marTlo eTika avaldebulebs mosamarTles, iswrafvodes samarTlianobisken nebismi-
er, Tundac sicocxlis fasad.
gacilebiT martivadaa saqme ori jalaTis braleulobasTan dakavSirebiT, rom-
lebic aRasrulebdnen sasikvdilo ganaCenebs. ar SeiZleba iseTi xalxis gavlenis qveS
aRmoCnde, romlebmac sakuTari saqme adamianTa mkvlelobebze aawyves an am saqmis moma-
vali momgebianobisa Tu Sedegianobis reklamirebaze. maSinac ki, roca jalaTis saxelo
Taobidan Taobas gadaecemoda memkvidreobiT, daostatebuli jalaTebi Tavs gamud-
mebiT imiT imarTlebdnen, rom maT mxolod sasjeli mohyavdaT sisruleSi, xolo sas-
jelis misja da piris gasamarTleba baton mosamarTleTa uflebamosileba gaxldaT.
`mosamarTleebi da batonebi borotebas ebrZvian, me ki maTi saboloo gadawyvetile-
18
sisxlis samarTlis kodeqsis 336-e da 344-e (§) abzacebi.
324
g. radbruxi, kanonieri umarTloba da zekanonuri samarTali
bis aRsruleba mevaleba~ – 1698 wlis am debulebis gamoZaxili xSirad gaismis jalaTis
maxvilis fonze. mosamarTlis mier gamotanili sasikvdilo ganaCeni maSin SeiZleba Se-
fasdes mkvlelobad, Tuki aRniSnuli samarTaldarRvevas emyareba, swored amgvaradve
jalaTi SesaZloa daisajos mis mier ganxorcielebuli qmedebisaTvis, Tuki igi Cadeni-
lia sisxlis samarTlis kodeqsis 345-e abzacSi mocemul garemoebaSi: imgvari sasjelis
aRsrulebis mcdeloba, romelic Sesasruleblad savaldebulo araa. karl bindingi
(Karl Binding) am garemoebasTan dakavSirebiT wers, rom jalaTsa da araRsasrulebel ga-
naCens Soris iseTive damokidebulebaa, rogoric mosamarTlesa da kanons Soris; misi
erTaderTi movaleobaa ganaCeni aRsruldes zedmiwevniT. jalaTis mTel saqmianobas
gansazRvravs ganaCeni:
misi moqmedeba samarTliania, radganac igi srul SesabamisobaSia ganaCenTan
da mxolod maSin xdeba usamarTlo, roca gadauxvevs ganaCenidan. gadawyvetile-
bis aRsrulebisaTvis erTaderT da aucilebel safuZvelze uaris Tqma warmoad-
gens swored damnaSaved yofnis arss. deliqti [345-e abzacSi mocemuli] SesaZle-
belia Sefasdes, rogorc `ganaCenis darRveva~.
ganaCenis kanonierebis Semowmeba ar Sedis jalaTis saqmianobis sferoSi. misi ka-
nonierebis prezumfcia ar SeiZleba iyos misTvis zianis momtani, rogorc samsaxuris-
Tvis Tavis ardanebeba (Nichtaufgabe seines Gewerbes) ar SeiZleba Sefasdes, rogorc kanon-
sawinaaRmdego umoqmedoba.
Targmna
di mit ri ge ge na vam *
325
andrea boroni*
Sesavali
mxolod 2008 wels – ZiriTadad, rogorc PEPPER IV-is angariSis Sedegi – pirvelad
iqna warmodgenili muSa-mosamsaxureTa Tanamonawileobis mimoxilva evropuli kavSi-
ris yvela wevr da kandidat qveyanaSi.5 Tumca, es ukanaskneli angariSi, aseve, Seicavs
mravlismomcvel da srul empiriul monacems muSa-mosamsaxureTa Tanamonawileobaze,
ekonomikur praqtikaSi mis mniSvnelobaze, arsebul samarTlebriv dabrkolebebsa da
samomavlo perspeqtivebze.6
saboloo Sedegi aris is, rom PEPPER-is sistema saTaves udebs industriuli ur-
TierTobis axali kulturis aRorZinebas, romelic dafuZnebulia Sromis anazRaure-
bis ufro moqnil politikaze da zrdis TanamSromlobas socialur mxareebs Soris.
sistema gaTvaliswinebulia sawarmoTaTvis, raTa maT Camoayalibon sxvadasxva in-
strumentebi, romlebsac SeuZliaT muSa-mosamsaxureTa finansuri Tanamonawileobis
garantireba. angariSSi naTladaa miTiTebuli, rom formulebis SerCeva da ganxorcie-
leba SesaZlebelia erTdroulad, konkretuli moTxovnilebebisa da pirobebis dasak-
mayofileblad.
komunikaciis komisia, romelic ikvlevs `muSa-mosamsaxureTa finansuri Tanamo-
nawileobis xelSewyobis masStabs~,7 finansuri Tanamonawileobis sistemisaTvis awe-
sebs Semdeg arsebiT principebs: Tanamonawileoba unda iyos nebayoflobiTi rogorc
sawarmoTaTvis, ise muSa-mosamsaxureTaTvis; xelmisawvdomoba finansuri Tanamonawi-
leobis sistemasTan, principSi, Ria unda iyos yvela muSa-mosamsaxurisaTvis dikrimi-
OJ, L 254 of 26 August 1992,. 53), romelic exeba mogebasa da sawarmos saqmianobis SedegSi
muSa-mosamsaxureTa Tanamonawileobis xelSewyobas da 1992 wlis 9 aprilis evropis
parlamentis rezolucia, romelic exeba evropis komisiis winadadebas gaerTianebis ze-
moxsenebuli rekomendaciisaTvis (OJ, C 245 of 20 September 1991). PEPPER II-is angariSSi
sabWos rekomendaciis gamoyenebis Taobaze xazgasmuli iyo is faqti, rom finansuri
Tanamonawileobis sistema asocirdeba araerT mniSvnelovan sargebelTan, rogori-
caa, gansakuTrebiT, produqtiulobis maRali done, dasaqmeba da muSa-mosamsaxureTa
CarTva. garda amisa, masSi aRniSnulia, rom finansuri Tanamonawileobis ganviTarebaze
Zlieri gavlena iqonia mTavrobis moqmedebam, konkretulad, sagadasaxado SeRavaTebis
dawesebis gziT. PEPPER-is am or angariSSi aRwerilia muSa-mosamsaxureTa finansuri
Tanamonawileobis sxvadasxva sistema, romlebic ganviTardnen evropuli kavSiris wevr
qveynebSi. mogvianebiT, PEPPER III-is angariSSi kidev ufro gafarTovda wina ori angar-
iSi finansuri Tanamonawileobis sistemis gamoyenebis gamocdilebis aRweriT ToTxmet
qveyanaSi – evropuli kavSiris Tormet axal wevr qveyanaSi, romlebic gawevriandnen ev-
ropul kavSirSi 2004 da 2006 wlebSi da or kandidat qveyanaSi. Lowitzsch et al., Financial Par-
ticipation for a new social Europe, a Building block approach, Rome/Berlin, 03/2008.
5
angariSi SemuSavebul iqna wevr qveynebSi adre moxseniebuli evropuli kavSiris sabWos
92/443/EEC rekomendaciis efeqtis mimoxilvisTvis.
6
angariSi Sedgeba sami Semvsebi urTierTdakavSirebuli ZiriTadi komponentisagan: (i) sa-
marTlebrivi garemos aRwera, fiskaluri an sxva SeRavaTi da socialuri partniorebis
urTierTobebi qveynis profilebSi; (ii) finansuri Tanamonawileobis benCmarkingi, e.i.
finansuri Tanamonawileobis sistemis farglebi da buneba qveynis profilebis fonze;
(iii) erovnuli politikis SedarebiTi analizi, romlebic gavlenas axdenen finansur
Tanamonawileobaze.
7
Communication from Commission of the European Communities, 5 July 2002, COM (2002) 364 final, on
a framework for the promotion of employee financial participation. msgavsi Taviseburebebze moxda
xazgasma PEPPER-is pirvel angariSSi da SemdgomSi aseve finansuri Tanamonawileobis
aTi zogadi maxasiaTebeli iqna miRebuli PEPPER-is Sesaxeb evropis sabWos 1992 wlis re-
komendaciaSi.
327
samarTlis Jurnali #2, 2012
naciis gareSe; maT unda daaweson da marTon gasagebi da misaRebi formiT, amasTan aqcen-
ti unda gaakeTon gamWvirvalobaze da muSa-mosamsaxureTaTvis adekvaturi treningis
uzrunvelyofaze, raTa maT SeZlon sistemis bunebis Sefaseba riskis dros; finansuri
Tanamonawileobis wesebi kompaniebSi unda efuZnebodes winaswar gansazRvrul formu-
las; muSa-mosamsaxureTaTvis aragonivruli riski Tavidan unda iqnes acilebuli, an,
sul mcire, muSa-mosamsaxureebi gafrTxilebul unda iqnen finansuri Tanamonawileo-
bis riskis Taobaze, rac gamowveulia Semosavlebis meryeobiT an investiciebis SezRu-
duli diversifikaciiT; sistema unda warmoadgendes damatebas da ara Semcvlels ar-
sebuli sagadasaxado sistemebisa; finansuri Tanamonawileobis sistema imgvarad unda
ganviTardes, rom Tavsebadi iyos rogorc saerTaSoriso, ise sawarmoebs Soris muSa-
mosamsaxureTa mobilobasTan.8
8
finansuri Tanamonawileoba moicavs ara mxolod SesaZleblobebs, aramed aseve risksa
da dabrkolebebs. kerZod, ormag risks warmoadgens is, rom kompaniis gakotrebis SemTx-
vevaSi aqcionerma muSa-mosamsaxureebma SesaZloa dakargon rogorc samuSao adgili, ise
maTi aqciebis Rirebuleba; organizaciuli da sxva sirTuleebia, magaliTad, transna-
cionalur sawarmoebSi sagadasaxado, socialuri usafrTxoebisa da Sromis samarTlis
sferoebSi; mcire da saSualo zomis sawarmoebSi rogorc xarji, ise administraciuli
problemebi SeiZleba CaiTvalos xelis SemSlelad. finansuri Tanamonawileoba kompa-
niaSi, romlisTvisac Sen muSaob, xSirad ganixileba, rogorc ukureaqciis riski. muSa-
mosamsaxureTa finansuri Tanamonawileobis skeptikosebi davoben, rom kompaniis ga-
kotrebis SemTxvevaSi, muSa-mosamsaxure aris riskis qveS, dakargos rogorc samuSao
adgili, ise investirebuli kapitali. mkafio mijna unda gaivlos aqciebis flobas
(romelic muSa-mosamsaxuris xelfasTan erTad aqvs) da damsaqmeblis kompaniaSi muSa-
mosamsaxuris danazogebis investirebas Soris. mogebasa da sawarmos saqmianobis SedegSi
dasaqmebuli pirebis Tanamonawileobis xelSemwyobi gaerTianebuli sabWos (SemdgomSi
– evropuli kavSiris sabWo) 1992 wlis 27 ivlisis 92/443/EEC rekomendaciam daadgina
Semdegi principebi: aRniSnuli sistemis regularuli gamoyeneba; kalkulacia winas-
war gansazRvruli formulis Sesabamisad; Sromis anazRaurebis tradiciuli sistemis
damatebebis gamoyeneba; kompaniis Sedegebze damokidebuli cvalebadi Tanamonaw-
ileoba; sargebeli yvela muSa-mosamsaxurisaTvis; sistemis gamoyeneba rogorc kerZo,
ise saxelmwifo sawarmoebSi; sistemis gamoyeneba nebismieri zomis sawarmoSi; martivi
modelebi; informacia da treningi dasaqmebulTaTvis modelebis Sesaxeb; nebayoflo-
biTobis danergva da Tanamonawileoba modelSi. ufro detalurad, 2003 wlis bolos
maRalkvalificiuri damoukidebeli eqspertebis jgufma moaxdina farTo kategorie-
bSi finansur TanamonawileobasTan dakavSirebuli saerTaSoriso sistemis dabrkole-
bebis klasifikacia; dabrkolebebi arsebiTad xelaxlaa dakavSirebuli gansxvavebul
samarTlebriv sistemebTan (samarTlebrivi dabrkolebebi moicavs iseT gansxvavebul
sakiTxebs, rogoricaa, magaliTad, dasaqmebulTa CarTva sistemis danergvaSi; kompanie-
bis an jgufebis samarTlebrivi statusi; sistemis moqmedebis zona; farglebi, zRvrebi
da kriteriumebi kalkulaciisaTvis; SerCevis kriteriumebi; uaris Tqmis an Tavis Seka-
vebis periodebis, iseve rogorc wesebisa da saSualebebis dadgena investiciisa da fon-
debis samarTavad), gansxvavebuli sagadasaxado da socialuri usafrTxoebis reJimebi
da sakiTxebi; fasiani qaRaldebis Sesaxeb gansxvavebul kanonmdeblobebs SeuZliaT,
daakisron sawarmoebs arsebiTad gansxvavebuli valdebulebebi, raTa uzrunvelyon
dasaqmebulebi informaciiT, rodesac axdenen aqciaTa SeTavazebas sxvadasxva wevr
qveynebSi; zogierT qveyanaSi Sromis kanonmdebloba iTvaliswinebs konsultaciebis
aucileblobas dasaqmebulTa warmomadgenlebTan, profesiul kavSirebTan an SromiT
sabWoebTan da maTTan molaparakebebis warmoebas sistemasTan dakavSirebiT kompaniis
doneze, iseve rogorc dasaqmebulTaTvis informaciis uzrunvelyofas (garda amisa,
anazRaurebis gansazRvra, sistemis gavlena sapensio uflebebze, `SeZenili uflebebis~
328
a. boroni, muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis sistema
329
samarTlis Jurnali #2, 2012
330
a. boroni, muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis sistema
koleqtiur sistemas.15
es ukanaskneli elementi warmoadgens evropuli muSa-mosamsaxureTa Tana-
monawileobis gadakveTis wertils, ramdenadac mas ukeT SeuZlia anazRaurebis
moqnilobis SeTavseba kontrolTan, evropuli kavSiris miznebTan SesabamisobaSi.16
EU and the U.S.A., Pricewaterhouse Coopers, London, 2002. skeptikosebi gamoTqvamen wuxils, rom
aqciaTa floba dasaqmebulebs damatebiT riskis winaSe ayenebs. radgan TavianTi simdid-
ris nawili sakuTar da ara sxva kompaniis aqciebSi ideba, riski koncentrirebulia da ara
diversificirebuli. S. Chang, Employee Stock Ownership Plans and Shareholder Wealth: An Empirical
Investigation, naSromSi: “Financial Management”, Spring 1990, 48–58.; D.C. Jones, T. Kato, The Productiv-
ity Effects of Employee Stock Ownership Plans and Bonuses: Evidence from Japanese Panel Data, naSromSi:
“The American Economic Review”, June 1995, 391–414; H. E. Meihuizen, Productivity Effects of Employee
Stock Ownership and Employee Stock Option Plans in Firms Listed on the Amsterdam Stock Exchanges: An
Empirical Analysis, Paper for the 10th Conference of the IAFEP, Trento, 6–8 July 2000; J. Sesil, et al., Sharing
Ownership Via Employee Stock Ownership, World Institute for Development Economics Research (WIDER)
Discussion Paper 2001/25, United Nations University, 2000. dasaqmebulTa aqcioneruli sakuTrebis
amerikul sistemasTan dakavSirebiT ix. L.O. Kelso, M. Adler, The capitalist manifesto, Random House,
New York, 1958; L.O. Kelso, P.hetter, How to turn eighty million workers into capitalists on borrowed money,
Random House, New York, 1967. L. Kelso, P. H. Kelso, Democracy and Economic Power: Extending the ESOP
Revolution through Binary Economics, University Press of America, Lanham, Maryland, 1991. ramdenime
sakvanZo maxasiaTebeli ganasxvavebs dasaqmebulTa mier aqciaTa flobas (rogorc kerZo,
ise sajaro kompaniebSi) Cveulebrivi aqciebidan gamomdinare uflebebisagan, romliT
vaWrobac xdeba finansur bazrebze. am sakvanZo gansxvavebebSi erTiandeba: gadacemis
SeuZlebloba – dasaqmebulebs ar SeuZliaT, gaasxvison an gadascen uflebebi, romlebic
maT mieniWaT; pirobebis dadgena – dasaqmebulebi, rogorc wesi, unda darCnen firmaSi im
periodis manZilze, sanam uflebebi realizebadia; viTarebaze damokidebuleba – muSa-
mosamsaxuris mier aqciebis flobis gamoyeneba an Sewyveta, rodesac muSa-mosamsaxure
tovebs firmas da uflebis gamoyenebisa da dadgenis pirobebi aseve SeiZleba Seicvalos
muSa-mosamsaxuris gardacvalebis SemTxvevaSi. gansxvavebuli sagadasaxado mopyroba -
uflebaTa sxvadasxva saxes gaaCnia gansxvavebuli sagadasaxado valdebulebebi miRebis
an ganxorcielebis dros. dabolos, xazgasasmelia e.w. iluzoruli saaqcio sistema, anu
`grZelvadiani sargeblis sistema, romlis mixedviTac korporaciis muSa-mosamsaxures
eZleva wili, romelsac gaaCnia igive maxasiaTebeli, rogoric muSa-mosamsaxuris saaqcio
wils. dasaqmebuls, faqtobrivad, ar gaaCnia aranairi aqcia, magram amis nacvlad flobs
uflebs am aqciaTa Rirebulebaze~. amasTan dakavSirebiT, vinaidan dasaqmebuls, faqto-
brivad, ar gaaCnia damsaqmeblis fasiani qaRaldebi, kanoni ar icnobs fasiani qaRaldebis
Sesaxeb kanonmdeblobis Sesabamisad moqmedebis aranair safuZvels. iluzoruli aqcia
warmoadgens kompensacias, rogorc `SeRavaTi an jildo kargi muSaobisTvis~. amdenad,
amgvari sistema uzrunvelyofs analogiur sargebels aqciaTa flobis interesebisa-
Tvis, faqtobrivi flobis gareSe.
15
Uvalic, citirebuli naSromi. aseve ix. K. P. O’Kelly, A. Pendleton, Common elements of an adaptable
Model Plan for Financial Participation in the European Union, IAFP working paper, December 2005.
16
Dana M. Muir, The U.S. Culture of Employee Ownership and 401(k) Plans, 14 Elder L.J. 1, 2006. avtori
wers, rom 1974 wels, pensilvaniaSi arsebulma minis qarxanam daafuZna pirveli regis-
trirebuli mogebis ganawilebis sistema SeerTebul StatebSi. yvelaze mniSvnelovani
mcdeloba SeerTebul StatebSi dasaqmebulTa sakuTrebis waxalisebis formaluri
meqanizmis SemoRebisa, zogadad, dakavSirebulia luis kelsos saxelTan. Sida saSe-
mosavlo samsaxuris (IRS) 1953 wlis dadgenilebis mixedviT, romelmac neba darTo
korporaciebs, ganaviTaron sabirJo TamaSisaTvis kreditis gamoyeneba trastis da-
fuZnebis saSualebiT fulis sesxebiT, kelsom daafuZna dasaqmebulTa aqcioneruli
sakuTrebis sistemis ekvivalenti mcire sagazeTo kompaniaSi im mizniT, rom Tavidan
331
samarTlis Jurnali #2, 2012
332
a. boroni, muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis sistema
335
samarTlis Jurnali #2, 2012
336
a. boroni, muSa-mosamsaxureTa aqcioneruli sakuTrebis sistema
337
samarTlis Jurnali #2, 2012
339
samarTlis Jurnali #2, 2012
daskvna
341
samarTlis Jurnali #2, 2012
342
besarion zoiZe*
yovel xalxs, iseve rogorc calkeul adamians, Tavisi biografia aqvs. xalxis bi-
ografiaSi Cans am xalxis kulturuli Subli, rogorc misi istoriuli ganviTarebis
sulieri produqti, kulturul RirebulebaTa wesrigSi ki – xalxis saxelmwifod or-
ganizaciis xasiaTi. am wesrigis xerxemals samarTali warmoadgens, vinaidan saxelmwi-
fo samarTalze daSenebuli dawesebulebaa. iseve rogorc sarevela spobs kulturul
mcenareebs, samarTlis uqonlobac imave safrTxes uqmnis Cveni arsebobis ganmsazR-
vrel faseulobebs. amitomacaa, rom yovelive, rac arsebobs saxelmwifoSi, wesrigis
wyalobiT arsebobs. nebismieri tipis saxelmwifoSi samarTlisadmi pativiscema moqa-
laqis umTavresi bunebiTi valdebuleba, misi bunebiTi uflebebis garantiaa. yvelas
gauCndeba kiTxva, Tu rogori iyo am mxriv Cveni samarTlebrivi saxe, rogoria axla da,
saerTod, ra roli eniWeba pirovnebas am saqmeSi.
istoriulad qarTuli samarTlebrivi kultura upiratesad berZnul-romau-
li da, nawilobriv, aRmosavluri kulturis gavleniT yalibdeboda. aq erTmaneTs er-
wymoda dasavluri da aRmosavluri samarTlebrivi faseulobani. Sesabamisad, CvenSi
moqmed samarTals hqonda pretenzia, yofiliyo rogorc nacionaluri, ise zenaciona-
luri Rirebulebebis sinTezirebuli produqti. amis utyuari mowmobaa vaxtang VI-is
samarTlis wignTa krebuli, romelSic harmoniulad erwymis erTmaneTs moses sjuli,
berZnuli da siriul-romauli samarTali da wminda qarTuli nacionaluri samarTlis
Zeglebi, rogoricaa beqa-aRbuRas, giorgi brwyinvalisa da sakuTriv vaxtang VI-is sa-
343
samarTlis Jurnali #2, 2012
344
b. zoiZe, profesor lado Wanturias Rvawli civilisturi azris ganviTarebaSi
beblad SeiZleba iTqvas, rom profesor lado Wanturias Sromebma safuZveli Cauyara
Tanamedrove kerZo samarTlis mecnierebas. dRes Cven gvyavs mkvlevarTa sakmaod sain-
tereso jgufi, romelTa didi nawili swored aRniSnuli gamokvlevebiT eziara kerZo
samarTals. es Sromebi gaxda wyaro Cveni sasamarTlo precedentebisTvisac. praqtikis
Seswavla gvarwmunebs, rom Tu ara profesor lado Wanturias kvlevebi, sasamarTlo
korpuss gauWirdeboda samoqalaqo kodeqsisa da „mewarmeTa Sesaxeb kanonis“ mTeli
rigi normebis swori ganmarteba. minda Tanmimdevrulad gadmovce misi ZiriTadi mo-
nografiebis mniSvneloba Tanamedrove kerZo samarTlis ganviTarebaSi.
345
samarTlis Jurnali #2, 2012
346
b. zoiZe, profesor lado Wanturias Rvawli civilisturi azris ganviTarebaSi
eniT, rom mkiTxvels iseTi STabeWdileba rCeba, TiTqos manamdec naTeli iyo misTvis
normis Sinaarsi. radganac sxva naSromebzec minda visaubro, aq amiT Semovifarglebi.
347
samarTlis Jurnali #2, 2012
(sakuTreba, rogorc moTxovnis uzrunvelyofis saSualeba, Tbilisi, 1999, 111 gv.), ro-
melic CemTvis seriozuli wyaro iyo samoqalaqo kodeqsis komentarebze da sanivTo sa-
marTlis saxelmZRvaneloze muSaobisas. aqac mis avtors ekuTvnis mravali bundovani
normis ganmarteba da maTi namdvili Sinaarsis axsna. amas mohyva am bolo dros vrceli
saxelmZRvanelo uzrunvelyofis samarTalSi (kreditis uzrunvelyofis samarTali,
gamomcemloba `samarTali~, Tbilisi, 2012, 304 gv.). am wigniT profesorma lado Wan-
turiam pirvelma Seqmna qarTul sinamdvileSi kreditis uzrunvelyofis samarTlis
sistema, romelic moicavs rogorc zogad debulebebs, ise kreditiT uzrunvelyo-
fis sxvadasxva saSualebebs. naSromSi jer valdebulebiTsamarTlebrivi saSualebe-
bia srulyofilad daxasiaTebuli, amis Semdeg ki sanivTosamarTlebrivi saSualebebi.
amjerad mxolod sanivTosamarTlebriv saSualebebze gavCerdebi. aseTia giravnoba,
ipoTeka da pirobadadebuli sakuTreba. samwuxarod, am sferoSi qarTuli samoqalaqo
kodeqsis normebi arsebiTad Seicvala, zogjer principebis donezec ki. aman gamoiw-
via calkeuli normebis sruliad gansxvavebuli interpretaciebi. es Seexo iseT fuZem-
deblur normas, rogoricaa kodeqsis me-300 muxli, romelic exeba ipoTekaris xelSi
ipoTekis sagnis pirdapir sakuTrebaSi gadacemas. arsebuli precedentebi am muxlis
orive nawils, rogorc mizezSedegobrivad erTmaneTTan dakavSirebul movlenas, er-
TianobaSi ganixilavs. profesorma lado Wanturiam aCvena, rom maT damoukidebeli
mniSvneloba aqvT: pirvel SemTxvevaSi sakuTrebis gadasacemad aucilebelia mesakuT-
risa da ipoTekaris winaswari SeTanxmeba, meore SemTxvevaSi ki es ar aris aucilebeli,
sakmarisia, Sesrulebis gaWianurebis gamo, mxareebi SeTanxmdnen sakuTrebis daTmoba-
ze da am mizniT sajaro reestrSi erTad gamocxaddnen. pirveli SemTxveva mkacrad im-
peratiulia da ipoTekis xelSekrulebis Sinaarsis elementia, meore ki misi erTgvari
surogati. profesor lado Wanturias azri kargad dasturdeba me-300 muxlis pirveli
da meore nawilebis urTierTgamomricxavi bunebiT. am SemTxvevaSic, miukerZoeblad
vityvi, rom aRniSnuli wignis avtori unda CaiTvalos uzrunvelyofis samarTlis fu-
Zemdeblad qarTul realobaSi.
348
b. zoiZe, profesor lado Wanturias Rvawli civilisturi azris ganviTarebaSi
349
saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvis
moTxovnebi statiis avtorTa mimarT
1. avtorTa wre
2. statiis moculoba
3. Sinaarsobrivi moTxovnebi
350
saxelmZRvanelo princi pebi avtorTaTvis
qonebi unda daSordes erTi intervaliT, abzaci gamoiyos erTi Enter-iT da ara Tab-kla-
viSiT, stilebi unda iyos maqsimalurad erTgvarovani da teqstSi ar Caisvas gadatanis
niSnebi; marjvena mxares unda darCes 4 sm siganis mindori. TiToeuli gverdi unda dai-
nomros gverdis bolos, marjvena mxares.
naSromis struqturulad Camoyalibeba unda moxdes ara marto Sesabamisi Tavebi-
saTvis numeraciis miniWebiT, aramed gansaxilveli sakiTxebis dasaTaurebiT. stati-
is Tavebad, qveTavebad da qveqveTavebad dayofisas gamoyenebul unda iqnes arabuli
ricxvebi. mag.: 1.; 1.1.; 1.1.1. da a.S., calke unda gamoiyos Sesavali da daskvna.
teqsti, ZiriTadad, unda gadmoices III pirSi, avtori sakuTari poziciis dasafiqsi-
reblad maqsimalurad unda moeridos I pirSi Txrobas.
statias ar daerTvis gamoyenebuli literaturis sia (wyaroebi ganTavsebulia
sqolioebSi).
351
samarTlis Jurnali #2, 2012
352
saxelmZRvanelo princi pebi avtorTaTvis
353
pasuxismgebeli redaqtori stilze naTia CitaSvili,
nino ruxaZe