„9.

PURCHASED FROM THE JNCOMK OF THK

JOSIAH H. BEKTOK FUKD
 On Magic, Dreams, Alchemy, and Astrology
150. PEREIRA, BENITO. DE MAGIA, DE OBSERVATIONE
SOMNIORVM, ET DE DIVINATIONE ASTROLOGICA. (Colo-
niae Agrippinae: Apud Ioannem Gymnicum, 1598) 6 1/4x4
1/4". 1 p.l., [3], 236, [6] pp. 19th c. marbled calf boards with
polished calf spine, raised bands, gilt titling and decoration on
spine. Woodcut device on title, historiated woodcut initials.
Two early owners' signatures on title. Caillet 8518 (earlier edi-
tion); Gardner 939 ff (other editions); STC German, p. 682.
Joints, spine ends, and raised bands a bit rubbed, but the
binding otherwise in fine condition. Title and final leaf some-
what soiled and with neat remargining (no loss), final leaf

mounted on a stub, the text generally a little browned and limp

because of inferior paper, but still quite an agreeable copy
internally, without any serious defects. $750

This work on magic (including alchemy), the interpretation of

dreams, and astrological divination is the most important of the
many works published by the Valencian Jesuit theologian and
philosopher Pereira (1535-1610). Among other things, thebook,
which first appeared in 1591, suggests that magic, at least what
Pereira calls natural magic, can be seen as the highest develop-
ment of science, but because virtually nobody can attain such
virtuosity simply from study and intelligence, the author be-
lieves that most magic must have been learned from demons.
On the usefulness of dreams, Pereira maintains that valuable
information about physical and mental conditions of the
dreamer can be understood when a dream is properly inter-
preted. Although he has not made up his mind about alchemy,
the author condemns astrology as without validity and as anti-
Christian (as a Jesuit, he would no doubt have been influenced
in his thinking on this subject by the papal bull of 1586 against
astrology). This is a rare book in any of its early printings (NUC
lists one earlier edition and one 17th c. printing).
bft(ooo>pi
 1
'de

M AG A,
D E OBSERVA^
I
TIONE SOMNIORVM,
ET DE DlVlNATIONE
Aftroiogica,

LIBRI TRES.
ADVERSVS FALLACES, ET
SVPERSTITIOSAS ARTES*
AVCTOR E
BENEDICTO PERERIO
VALENTINQ SQCIETATISIBSV.
4'CCBSSERVNT INDICES D V O,
Frimus esl Ctpitum, &
DiJputationum.Alter
Rerum Verborumque copto/us*

x J 9 t.

COLONIAE AGRIPPINAE,
Apud loannem Gymnicum fub Monoccrote^
CnmgmU qp* Primlegio C*f Maieft*

/^i^LsM
'&<&*&+

'
 j^^^^^^g^
CAMILLO
CAETANOPA^
TRIARCHAE ALEX-
A41 DKINOi

BENEDICTVS
PERERIVS
& D.

RIASVNT GENERA RE
rum, CAM.1LLE Patriarcha illit*
ftrifime, in quarumftudto & obfer*
uatione mortalmm animi vtfanx
| quadam libidinevelpotiusrabieno-
fcendi qua futura funt , fcedis & noxijs illttduntur

fallacijsatqueimpijs erroribtis iUiganttiriSomnia,

&natalit$a AftrologoruPr£dicla,atque Artes Ma-
gtca. Nequeverbearum rerum peftilensV!S,priua-
tos tantumautftngulos homines, verum etiam Prin-
cipts ac Reges tpfasfy ciuitates&reJpuHicas inuafir9

infecit.acperdidiu Aclicethas generis humanipe-

ftes omnibusfere feculis tum fapienies viri firmift-
misratiombusprofiigare y tum prudentes Rerumpu-
blicarum reclores ac principes feuenpmis damna*
tas ediclis& atrocifiimis ptxnis addiclat, e focietate
A z ho«
 hominum txterminarefl gram fcme cupkerunt,oh
wxffycontindtrtmt: perparhn tamenadbm pro-
fettum eft. Adeo eriim malum fhoc w animis homi-
tium haret infixum, vtperitm ixtTahlvix^queatfiec
'tmfaftanli potens atfM emgax vlium lam remedi-
um itiuemripojfe crMatur. Ltaqu i b vfu veritt,quod
"f jtcrus de mathematuufi- e juidam VZrfque dtxr: Genus
hillcmixm hmtinum, inqmt y pottn 'btu infiiumfjp rantibut
lib. j,
falltX' qmd m cwta*e r.oftra &
vetabuurfimper,
&retimbttm. Sed mb Ibytmks tamen mln quidem
Valde vtditer acftdutanter fcjfs ytftjuht^ quido-
^tii aduerfus & faila*
eu artes edttis hbris , vanam
cem ac perntciofim & fupsrft^tiofam earum rerum
ebferuationem aperte demonftrmint. Quorumega
frudensconftiium^pium^ftud-mi, atque vttlem Co-
fiatumamtdatusjres aduerfus eas artes Ubroscon*
feci, vnum deMtgta^ aherum de obfiruationefom*
viiorum , tertium de Bitdnatwtte aflrologica. ac pri-
mus qmdem liberplarie nouus es7foe:us,nunc primum
iucemafpiciensi qua reliquis autem duobm librudi-
fputatur, eaferefunt in commentarijs noftris partim
in Daritelem, partim mGeneftm expltcata. Sed quia
nonpauci eos Commentmos non legent,autquod eos
fropterftudiorum diuerfttatem nm tuuat legere, aut
quia non vacnpropter -occupationes , futa a meper-
^ratump^urmmfi6lmum,fit juo latm homm libro»
rumpateat vtihtas^fepdrmim eas dtfputatwnes t at- _
que vnum tn volumen, idjuemod<cum mciufas^ typis
excudendatiMjrerr, ; ratm fith(ttforey vt eas ipfae
frfputanoms, tumpropter e-Xfutjitam multifque op-
tatam
 DEDrCATOltrA/
tdtam eiufmodi rerum cogntttonem , tum ettampr&>
fter paruitatem commodttatemque voluminU , fr
flureSy & autdtus atque.vtdm legant. Has ego lucu*
Itatiwculatapparere volu fvb tuo nomine CAM IU
LE Pr&ful ornatifitwe : quem omnes qvi notunt, non
foffuntnotr amarep> opter fmgdarem wgenij ai mo~
rumfuauttatem; &quodveraammi banacum am-
fltf-mis naturtat fortuna bohti ad&quaftt , admtra^
ri & obferujreioguntur. Vtdeofane perexiguum eff&
munw,nei dgnum tu&nobiUtatti acdtgmtatu ampih*>
tudine : fed eft tamen amoru &
obferuantu plg~
mfiitnum ;&q J.#nti cgo
s
i e fai tam, quantum* .

qtie C&etammfinnkam colat focietMn^

jtra (ertifimum teftma-
mum.

A BENE-
BENEDICTI
PERERII LL;
BER PRIMVS
qui eft

D E |igl Jt..

Vpmcem effe Magiam hic

libei; oftendit* alteram quide Na«
turalem & veram, ex occultis re-
|
rum naturis & yirtutibus profe-
j
c~tam , intimamque ac prseftantif-
^ 5 * 4 fimam Philofophia? partem,& ad-
'

nurandorum effeclricem operum, ab omniqj ali-

cnam fuperftitione, &
a Dsemonum artiftcioac
maleficio puram; {ed paucifsimos tamen mortali-
um explorate perceptam: Alteram verb (que; vul-
go ia&atur & celebratur) ab omni ratione ac ve-
ritate vacuam, fallacem item & noxiam , Dsemo-
numque fraudibus & maleficijs implicatam , ob
idque meritb infamem & abominabilem, & e fo-
cietate hominum exterminandam.Hinc prseterea
cognofcet le&or quatenus vtraque Magia progre-
di, &qualia quantave opera pofsit facere,&an
mira qua» videtur facere pofterior Magia, vere ta-
lia fmt,qualia fpe&antibus videntur, an verb pre-
ftricta oculorum acie, fpe&antiurn fallantexifti-
mationem, nec veram habeant earum rcrum quas
.-•'.
, reprae-
 DE MAGIA *-

fepraefentant vim & naturam,fednudas tantu atq>

inanes earum rerum fimilitudines &imaginesfe-
rant : Deniqj qua» videtur &
vulgb creduntur Ma-
goru miracula,quibus rebus differat a veris mira-
culis, quibufue notis & fignis facile diiudicari dc
inter nofci queat.Libuitautem ante ipfum operis
veiKbulu , velut in confpe&u lectoris ponere ge-
nerales fententias &
capita difputationum quas
trac"tantur,qu6 fcilicet cupidiusille,huius libri
lectionem adeat, & ex ipfa ledtione eam capiat v~
tilitatem, cuius ei afrerendae vtilitatis flagras defl-
derium,necdubiafpes,adhuius nos voluminis
fcriptionem impuiit.

INDEX CAPITVM
ET DISPVTATIONVM
IIBRI PRlMIj Q^V I

eft de Magia.

P R 1 M A.

AN
II
omnia qutfeiHinturaMdgijfaftayjint^elab ittit,
vel ab alijs confifta.
An omnes effettus Magia reuera talesjintt quales *vi-
dentur.
III. An jit aliqua Magia naturalti, & qiu dut qualit eafit
crynde eam homines difcant.
XV. ^Anfit aliqua Magia nonaturalii, &> Dtmonum md-
giflerio atque artificio hominibwi tradhd.
r. m4nj]>iritut illi, quorum magiflerio & auixilio mird>
facium Magiyfint boni an mali.
V %. Quk opera admirandapoflint Dxmones y
ant perfei~
pjos, autferMagosfacere.
A 4 VII.QU&
, $ tlBES. PRIMVl
'& F%, Qw tes D<emon necper per Mdgospofiit
fe, tiec ef-
ficere.
V\ll. Jn of erd Mdgorumfint yerl miraculd^p1 quemai-
modum averk miraeults differant £?- inter*
mfci queant.
I X. Quotuplex fu Magia , ®> primo de M&gia Afirono-
mica.
X. DearteCabaHfticd.
XI» De NecromanticOyid ejfyMortuorum ex Infeik ad
yiuorum confycftum & coUoquia euocatione.
Xtt. Anper drtem magicampofiit verum aurum fierUh
^lchimifiii
Xill* VewigineMagicefcrhis quiinea clari ac npbiles
fuerunt.
XIV. An Magiafludium o yfipfit \icitu4,
1

XV. De M&gi* Pharaenu, quorum mtntiofit in libro Ex*

odi: &* quinominatimfuerufft illi qui reftite-
runtMofi.
XVI. Anprodigia qu<e Magi VhdronU feeeruntt reueirafue»
rint tdlidy qualia rvidcb&nturi nec ne.
XV Jl. Qty&ationetP drtificio t prodigU iilafuerim Ma-
gk f&Ua.

CAPVT
 CAPVT PRIMVM.
JW QVAE A MAGIS F ACT A E$S%
tdferm^ri'ibmvtthbfermnur f velafcriptr^Jjui?na'
datdftmt litterif yOfnnia frnt fakdofa.ficra &
fdfa-? an verb ahqmfnermt^ vrinma
MyVriCaktlHsfrtjia.

ON E S T BVBI V-M QY I N Efc

orum qua? de Magis aut dicutur aui

fcribuntur, quam plurima fint fi&a
8< faifa nam pienq; hominum ni-
:

misfuntcireduli &' liiperititiofi, &

rebus admirandis facile capiuntur,xum etiam do 7
£i viriPhiiofophi, vtinquit Ariftoteles., qnoni-
am febula continet aliqmd nouum &mirabiie ;
fa- ^frstt. lib.%,

bulis obiectentur. Quis enim non videt, qua: O^- Metaphjf

pidiusnarrat in libris Metamorphofeos, omnia
£&aefFe aPoetis, ficut iiia de Circe &
Medea,- 6<
lefoeijsDiomedisin aues conueriis qua? iongo
pofttemporecircatempiumDiomedisvolit^bar;
de focijs Viyfsis, quos Circe mutauit in bcilias,de
Arcadibus qui traiecto quodam ftagno vertcban-
ttir in lupos,- de focero Medex quemiilaa fcnc-

&ute adiuuetutemreuocauit; de draconibus quL 3

bus fimul iunclis Medea volauit per aera, cc de a-

lijsidgenusfabulis, quas Poetae cumad oblecia-
tionemjegentium,tum admifticam hominum e-
ruditione adinuenerunt?Negari tamennon poteit
muitamiratu dignifsimavere a Magis eifcfacia.
Nam fcriptura in Exodo comemorat operaMago- ^ ^
ru Pharaonis, & i.Reg.cap.iS.fcribitur de Phitto-
nifTa qu^ fufcitauk Samuele,& Pfai.57 de venifiso
ineaa-
 f IIBER PRIMVS.
incantante fapienter afpide,ob id obturantem au*
res fuas : & Matth. 24. Surgent inquit Dominm^feudo
y

non vtique alia

prophet<e><ydabuntjigna&>prodigia

arte quam magica. Ex hiftorijs ^cclefiafticis notu

eft,quaeopera admiranda SimonMagus ediderit
magicisincantationibus quamobrem (vtfertur)
:

aRomanis publicam ftatuam meruit hacinfcri-

ptione Sim oni Deo s a nc t o :vt nar-
rat Iuftinus martyrin Apologetico,Irenajus \i-
bro primocontra Valentinum,Tertullianus in A-
polo.gitico,Eufebius libro fecundo hiftoriseEc-
clcfiafticse.Propter quseprodigia idem Simon tan-
ta in admiratione fuit apud Samaritas,vt quemad-
modum.Lucasfcribit in aclis Apoftolorum capite
o&auo, de illo diceretur Hac eft ^irtwi Deiqu* vo-
catunnagna. Narrat beatus Hieronymus in vita Hi-
larionis , cum quidamiuuenis virginem D E o
facram ad turpes amores illicere nulla ratione
potuiffet eum ad magicas artes conuerfum , quas
j

apud Memphin AEgypti didicerat, adeb illis pro-

fecifle, vt virgo infano illius iuuenis amore fure-
ret. Porrb quae de Strygibus vulgb circumferun-
tur, non funt in totum falfa, fed multa illis admi-
randa accidere, qui ea compererunt, viri fide dig-
ni, ficut Syluefter in opere fuo de Strygibus,&Al-
phonfusdeCaftro in eo quod fcriplit de Puniti-
one hsereticorum , non ille quidem tanquamdu-
bia&incerta, fed tamquam fibi notifsima & ex-
ploratifsima tradiderunt.
M I R A funt quse Philoftratus in libris De vita
Mdgomm ex Apollonij memorat vel Braehmanas Indorum,
pkiloftratQ. ve j Gymnofophytas AEthiopum , vel ipfum A-
pollonium gefsiffe. Tale eftiilud quodis narrat
iibro
6 DE MAGIA
librotertio&' capite tertio, vidiffe ApoIIonIun\
apud Indos gemir.a dolia, vnani imbrium, alteru
yentorumjilliidjCiim-nimia ficcitate India pre-
mebatur, apertum nebulas emittebat vniuerfam
illam, terram hiimedtantes nimios autem imbres
:

OCcluTiim cohibebat: alterum adapertumeffiabat

ventos. regionem psrflantes,qub falubrius effet
coelum. Taleetiameftilludquodab eodem pro-
diturlibrotertio, capite oclauo , cum Apolioni-
us cum Iarcha &
aliis Brachmanis menfae accubu-

ifTet,tripodes lapideosfua fponte fuiffe motos,

& ab pincernisralices in gyrum drcumla-
a?reis

& aquam mifcentes

tos eife, certa menfura vinum
& cyathos proferentes.Nec debet quodPhi-
fileri

loftratus libro, quarto^capitedecimofexto fcribit

de puella quse tanquam mortua portabatur ad fe-
pulchrum cuius funeri occurens in via Apollo-
:

nius, tanquam fecretb quaedam illi admurmurans

&iufufurrans,ad vitam& integram valetudine
Nec minusmirabile eft quodidem au-
reuo.cauit.
ttor narrat libro fexto,capite tertio de ftatua Me-
nonis,quam cum radius foliscirca eiusexortum
attingebat, & ad os eius perueniebat , ftatua morc
hominumloquebatur. His adde quodabeodem
memoratureiufdem libri fexti capite quinto, iuf-
fu Vefpefionis, qui princeps eratgymnofophifta-
ru,apud AEthiopes, vlemu quandam voce quide
elara& diftincT:a,fed tenui admodum &
quafi foe-
minea falutaffe Apollonium. Scd illud miratu di-
gnifsimu,quodPhiloftratus tradit capite fecun-
do, libri o&aui, Apollonium cum effet in praeto-
rioDomitiani Imperatoris,vtputabatur,ab eo co-
demnandusjtepente ex omnium oculis euanuiiTe.
Quam-
 ? LIBEJt X>IU.MV5.
Quamobrem tantcrin honore fuit Apollbmur a*
puct pofteros, vt eum Hierocles cum ChriSTO
'Dormnonoftrocoferreaufusfuerit. Sedeius au-
daciam fregit , infaniamcjue coarguit Eufebius
Ca?farienfis Alexander autem Mammeas Impe-
:

rator Romanorum in fuo Larario imagines

&
Christi, Abraha? ApoUonij habcbat, qubd
hos tres maxime omnium miraretur &r colerep. .

Ve k v M,fksitaprinc!piodixi,eorumqu2eMa-
gi feciffe dicuntur, quamplurima falfa funt vel ab
ipfis vel ab aJijs conn£t*i<k fuperflitiofis nimium-
que credulis hominibus perluafa. Quis enim ve-
raconcedat quaeiMagaiJla apud Virgilium libra
quarto AEneidos promififfe dicitur
Hacfe carmimbus pYotmfii foluerementes
Qum veltt ; aslalus dwasimmitterewat,
SftereaquAmfiuuij^ & verterefidera rexro,
Noclumos^ ctet manes^ mugire videbis
Sub pedibus mram y & defcendere mottkts ornos,
QuocircaPlinius nuilam effe putauit Magia? vkit
atque poteftatem, cV qua? de Magis feruntur s om*
nia effe vana falfaque totamque Jvtegiam reijcit
:

& damnat.Nim libro 30. capite2. Immenfuntyn«-

quit , & ir«dubitatum exemplum eft falfje artis
quam dereliqutt Nero. Non enim ad eamdi-
fcendam Neronidefuit.velingenium,vel dilige-
tia, vel quarlibetfacultas, nec ftiidium,cum eius
difcendae auidifsimus efTetrquin etiam ad eam do*
cendam Tyridates Armeniorum rex. noblifsimos
Magos fecum ducens venit ad eum , camisque ma-
gicis eum inuitauit fed is regnum quide aNero-
:

«e accepit j Magiam autcm qua? nulla cfl^doccrc

cum
 bE HA GIA 8

ewm non potuit. Proinde ita perfnafum fit, inte-

flafoilem, irritam , inanem effe, habentem tamen
quafdam veritatis vmbras, fed in his veneficas ar-
tes pellere, n on magicas. Ha?c Piinius. Cui vt co-
Cedo plurima Magorum effe vana & faifa;ita efle
talia^mnia no affentior.Effc autem pleraque Ma-
gorum promiffa non foium inan ia <k faifa, £cd e-
tiamincredibilia& ridicula demonftrat Plinius
lib.26.cap. + ,hisexep!isi Magi aiunt AEhiopide
Ft a
?f**'"
orumFlmo
&
.

herba amnes ac ftagna ficcari: coie&u, ta<ftu,clau- ^

fa omnia aperiri: Aichimenide coiecta in acieno-
fHum,trepidare agmina,ac terga vertere: Latacem
dari folitain aPerfarum regeLegatis,ytquocum-
que venrfTent, omnium rerum copia abundarent.
ApudDemocritum iniieniturcompoficio medica-
tnenti, quo pulchri, bonique & fortunati gignan-
turliberi. Etlib. 2?. cap.9.Circaherbam,inquit,
quam noftri Verbenacam vocant, Magi miri infa-
niunt hac perunffcos impecrare quf velinc,febres
:

abigere,amicitas conciliaremullique non morbo

mederi. Lege apud Aul.Gillium lib.ro. cap.r^. Ad.GelVm &
apudPiiniumlib.1.3. cap. i.qusefabulantur Magi
* ^ mm
deChamaieonce tradita a Democrico magice; arcis
principe,qui,quo cemporeHippocraces medicina,
eodem magicas artes in Grecia ce!ebrauit,hoc eft,
circa beilum PeloDonnefiacum,anno poft
Romam conditam trecentefimo:
vt auctor eft Piinius lib.
jo.cap. i.

CaPVT, It
# i>n magiA
CAPVT IL •

JN° OMKES EFFECTVS MAGlAfl

fmtfmulau & tamum apparentes , hoc efl , non ta->
lesfeuera quales videntuf; an vero fint altqui
tius effeclm ettam veri & natufales^ nem-
feiaiesrfuerdfjalesvi-
dentuh

N Onnvilos
les 8c
aljsprobatis hiftOrijs
efTeclus
veros efTe, tum ex facris
compertum
Magorum
literis,

eft.
natura-
tum ex
Namope--
ra Magorum Pharaohis vera fuifTe,facisindicat
fcriptura cap. Exodi j itaque fentiunt Origines
7.

6c Auguftinus. Id iquoque declarat Samuel a Phi-

tonifTafufciatusj qUem fuiffe verum Samuelem^,
licet nonnulli in dubium verterint * tamen au--
clor libri Ecclefiaftici cap.^tf nos dubitare no n fi- •

nit. A d ha?cDominus nofter ait ventiiros pfeudo-

prophetas tempore Antichrifti, qui faciant pro-*-
digia &Portenta magna: qua? S. Paulus voc$t me-.
dacia, non quod omnia per fe &
fua hatura falfa;
£td qubd fient ad perfuadendum falfum , ad de~ &
cipiendos homines, &
quodputabuntur effe vera
miracula, hoc eft, fupernaturalia opera, cum nonyi
finttalia. NonneDE v s Deuteronom.i3.denun-
cjat venturos pfeudoprophetas pradicentes futu-
ru\naliquodpoirentum,quoditaveniet, vtabil-
lis fkerat praedictum ? Dannones item naturali fo—
lertia, qua? fumma illis eft, Sc fcientia cunctarum
rerum naturalium quam propter peccatum non
amiferut; denique longifsimi temporis experien--
tia quapollent, occultas dc admirandas rerum fa-
cui-
 LIBER PRIMVS. x®
& virtutis,ipfarumque rerum inter fe vel
cultates
fympathiam vel antipathiam & quemadmodutn
,

inuicemapplicari & temperari debeant, quo mi-

rabiles& inufitatos effectus producant, optime
n<»runt,&- per Magos miniftros fuos pra?ftare pof-
funt. Atque hxc eft doctrinaB. Auguftini in iib .5,

de Trinitate, cap.7. &" 8.in libro O&oginta rrium

quaeftionum, qua?ft 79.Sc in qua?ftione 2,2,. in Exo-
dum, a Chriftianis Philofophis iuxta & Schoia-
fHcis Theologis recepta. Neque poflumus negare
(funt enim muitis Romanx hiftoria? fcriptonbus
prodita) duarum Romanarum muiierum duo fa-
cta perquam memorabilia. Cum enim materdeo-
rum exPefsiniitePhrygiari naui aduehereturRo-
mamj itadicitur hajfifTe in Tiberi vt non homi-
,

num, noboum vi moueri ioco poffet.Q. Claudia

veftalis qub fuam caftitatem probaret, difcinxic
fe,zonamque naui aliigans, eam quo volebat, de-
duxit. Thucia quoque veftalis quo fuam etia prp-
baret pudicitiam, aquam Tiberi hauftam cribro
tulit vfqj ad capitoiium anno vrbis condita; fex-
,

centefimononOjVt tradit Piinius iib.28.cap.2.Nec

poffumus inficiari opera Magorum, hominesfe-
minafue inflammari ad Iibidines,&ad amores an-
te exofos : cuius rei exempium affertS. Hierony-
mus in vita Hiiarionis a nobis fupra comme-
moratum. Quanquam duo ilia qua» virgines ilias
veftaies egiffe diximus, putat S. Thomas in Qiia*-
ftionibus depotentia, qua?ft. 6. art. 5. etiam mini- tfotahiWfeiu
fterio bonorum Angelorum D E o fic voiente,ca- tentiaB.rbo*
ftitatis virtutem & preftantiam commendare & twi.

probare hominibus, fieri potuiffe.

Caetervm piurima Magorum opera effe
fimu-?
n t>E MAOTA
fimulata,fallentia oculos fpectantium,nudamqu6
tantum corum quae repraefentant imaginem , non
autem veram naturam habentia , multi tradide-
runt atque compereruntj &
ego facile credo. Ta-
les fuerunt (fi tamen fuerunt ) admiranda» rneta-
morphofes, quasa Varrone proditas coraemo-
ratB. Auguflinus lib.15.de Ciuitate Dei, cap.i/.
&18. defocijs Vlyfsisa Circe miitatis in varias
de focijs Diomedis inaues conuerfis,de
beftias,
Arcadibus traie&o quodam ftagno transformatis
inLupos,de ftabularijs quibufdam mulieribus,
quas narratB. Auguftinus fuo tepore in Italia vi-
atores quibus cafeum dabant veneficijs imbutum,
niutare folitas in iumenta, eoriimq, opera ad por-
tanda onera aliquandiu vfas, rurfus in priftinai
hominum figuras reformaffe.
Tale quoque fuit quod Philoftratus lib.4. ca-
pite f. tradrt accidiffe ApolJonio erat enim qua?-
:

dam lamia qua? fpeciem gerens pulchrse mulieris,

fimulabat fe captam amore cuiufdam Menippi iu-
uenis formofi, ei yellt nubere. Die igitur nuptijs
dicatomulierillaconuiuium apparauit lautifsi-
mum,maxima auri, argenti, ornamentorunvom-
nis generis vini & dapum copia inftruclifsimum,
quo cum ingrefius eiTetApolionius,ad eos qui ad-
€rantconuerfus,inquit;Tantali hortos videtis,
qui,ficut Homerus fcribit, apparebateffe aliquid,
cum nihil tamen eflent : tale enim effe hunc om-
tieapparatum exiftimaredebetis.-neque enim quj
^pparet materia,vlla fubeft, fed materiae duntaxat
fimulachrum eit &
imago. Ha?c autem fponfa,
vna eft e numero lamiaru , quas aliqui laruas ali-
^ui lemures appellant. Sunt autem ad amorem &
vene-
 ITRSR. *RTMVS &
manss carnes vehemenrer expetunt, venereoruat
«upidine allicietes eos quos cupiunt poftea dcuo»
rare. Atque his diclis totus ilie apparatus ex ocu-t
lis omnium euanuit: 5z illa mulier fefe Lamiani
efle confeffa eft,& volmffe Menippum yolupt^
tibus e plere* vt eius poftea corpus deuoraret:e6-
>

fueuiffe enim piuchroru iuuenu corporibus veC

ici, vbiadfummafanguinis abundantia perueni£

fent.Non funt admodum difsimilia quf 26.queft.

cap.?.Epifcopi,de nonnuliis ftrygibus narrantur,
quasdaemones delufa earum imaginatione credc*
re faciebat, longa terrarii fpatia per aera equitan»
do conficere,& cum Diana &Herodiade in amoe-
t

nifsimis locis iucudifsime epulari &ludcrej cun»

«equevere transferrentur,neque perfonis,quk.
buscredebant,2defTent^red tantiun imaginatio^
rmmludifkatione. ....•.-,
Hocetiam euidentifsimis ratjonibus probari
potcft. Magi cnim promittunt fe ex lapidibus vel
Jignis leones vel lupo,5 fubitb producere poffej&
ponnunquam in fpc>tacuiis ex terra faciuntfubi-
tbexiftereJeonesvellupos: conftat autemeiuf-
iriodi animalia perfefta citra fupeniaturalem Dci
potentia nullarationegigni pofie nifi ex feminei
jiec ad nifta magnitudine, nifi ftatis temporu in-
teruallis peruenire poffe Dicutur etiam mortui a
Magis reuocati ad yita, ficut traditueftde puella
illa quam Appollonius reuiuifcere fecit,& de A|-
cefte quonda ab Hercule ad vita feftituta. Plinius
etia lib.7.C37.narratAfclepiade celebernmu tem-
pore Pompeij Magni medicum,quendam homine
rnortuum e funere retuliffe &
fcruaffe.Non poffe
autem Magos vere mortuos ad vitam reuocare,ita
«oncluditur:Si animus hominis eft mortalisnon
 fi
DE MAGIA
*- h . poteftfemelextinctusidem numero reuiuifcerefc
.fm autem eit, vti vere eit, immortalis, non poteifc
oofe moYwoi
vllishominum veldxmonumartificijs, vel vllls
rcmifcere* naturalium agetium viribusrurfusadcorpusfu-
um ariimandum viuificand-amque reuocari nam :

cufitimmaterialis& incorporeus, eCt fupraom-

nis naturse corporeeTacuitates; nec vilius rei cre-
jatxpoteftati fubiacet.Neceffe ell: igitur, refurre-
cliones mortuorum qu.s a magis faffa? narrantur,
vei efle fabulofas, vei fuiffe iimulatas, & tantuny
ixiipeciemfada^

CAPVT III.
A ST S IT AL l
QJ A MAGti N M

LXc t iam vfus obtinuerit vt nome Magia»

fere in
e
malampartem accipiatur,oro ea ni-
mirii arte qux opera &
adminiculo dxmo-
num res mirabiles vel facit vel facere fimulat j Sc
Magi vulgb dicantur qui ex commercio quod ha-
1

bentcumdatmonibus,res ftupendas efliciantve-

luti funt praeftigiatores,incantatores,Necroman-
tici, & alij maiefici homines Attamen nec noml
:

Magia? abfoiute &prcecise fumptum hoc fignifi-

cat, nec aprincipio (ic fuit vfurpatum,fed vniuer-
sepro quadam facultate, per quam homines effi-
ciebant res inulitatas & admirandas ratione qua-
dam occulta,& alijs hominibus incognita. Sic ge-
neraliter mmp^Migiadupliciter diuidi poteft:
non naturalis.Na»
altera eninfeft naturalis,altera
turale voco,qu.? cogmtione & d.pplicuionQ qua-
ru ndam 'iingulanum virtutum, qua? funt in rebus
aaturalibus, quacquelatentfereraorcales, agentia
 LIBEH PRIMVS. ii
Sr patientia fuo loco & tempore, & ficut opus eft
inuicem componendo 8c temperando, elfectus
quofdam inufitatos & admirandos,& quorum ra-
tio videtur incomprehenfibilis,moliuntur, Ma-
giaautemnon naturalis dicitur, quaeetiam mira
efiicit, verumtamennonvtens viribus agentium

naturalium,ied foladscmonum opera & ope. N"a- Triph^

n^.
turalisautem Magiarurfum triplextradipoteft:
alia enl dici poteft humana, quia humano ftudio
wtfuralti ^
& diligentia comparatur; aitera Diuina, qusper
reuelationem vel a DEO , vel ab Angelis bonis
percipitur:Tertia,D£moniaca quam dxmones tra
dunt ijs hominibus, qui fe iliis impia focietate Sc
foedere deuinxerunt.
Esse autem Magiam quandam naturalem,quf sjfe tutturale
eftfecretiorquaedam&abftrufior fapientice pars, qtMn&imM**
& quce occulta quadam cognitione &
vfu quaru- ^mw.
dam rerum naturalium miraperficit,nuiIo modo.
viris doctis dubitandum eft . Quis enim vel tin-
ctus dutaxat literis Phiiofophicissneicit eife mul-
tas virtutes rerum naturalium occuitas, mirabili-
um rerum effecTxices, quas fi qius bene noffet , 8c
ad vfum acc5modare fciret, haud dubie rnira po£
fetefricere.Multafunt naturae miracula incom-
pertse adhuc rationis, &, (vtPiinij verbis vtar) ia
naturae maieftatepenitus abdita. Haec, ii quis ho-
minum illis rebus naturalibus occuiie vtens,facc-
ret, Magusvulgo diceretur,& non nih* auxilio
dxmonum talia facere crederetur; cum tame ope-
raillaeffcntnaturalia, & naturaiiter a caufis na-
turalibus profe6ta.De miracuiis natune integruni
librum fcripflt Ariftoteles, quiinfcribitur De
Admiradis auditionibus,quanqua eum nonnulli
a^fcribunt Theopjirafto.Piinius cum aiijs libris
? * aiulca,
 If *S MA@tA -

«\ulti,tumplurima fccundo libro Naturafisnf«>

ftori^prpdiditj&Proclus in libroDeSacrificio &
. Magia & beatus Auguflinus libro 21. De Ciuitata
Dei cap.+.&.f.Albertus Magnus lib. i.Mineraliu,
Tra&atu x. cap.1.11 Sc 11.& Fracaftoriusln lib.De
Sympathia, &,Ficinus libro 4. Theologiar Plato-
iii^cap.i.multaqueeiusgeneris fparfa leguntur
in librisCardani de fubtilitate &
varietate rerurnf
quorum hfc nonnulla ex Plinio recenfebo lib. a.
ftf|tf«&*** Cap. 96. Iuxta Harp afa oppidum Afiae , cautcs ftat
m** horrenda vno digitp mobiliSj eadem , fi toto cor-
pore impellatur, refiflens.Duo funt montes iuxti
flumenlndum, akerinaturaefl, vt ferrum omne
trahat, alteri, vt refpuat; Itaque fi flnt claui in cal-
ciamento, in altero auelli non poile, in altero fi»
fti. Et cap.iof. Haee eft natura Naphtae circa Baby-

loniam profiuens bituminis liquidimodo,vtirti

cam vndecunqj vifam protinus traniiJiatignis.Itai
ferunt a Medea pel iicem crematam, poftquam fa
crificatura ad aras accefTerat, coronaigne rapta,&?.'
cap.107. InNympha?oexiteperta$amaquarplu-
mijsaccenditur,&cap.iG|. InDodonelbuis fon*
cum fit gelidus,& immerfas faces extinguat^ fi ex-
tincla* admoueatur, accedit. In Illyrijs luprafon-
tem frigidum expanfae veftes accenduntur. Idemi
Plinius libro vltimo^ cap. 4. Adamas (fic Gaerc^i \

di&us , quod nec ferro , nec igne dometur)

hircino tamen rumpitur fanguine : cunt &
fnagnete lapide in tantum difsidcts vtiuxtapofi-
tus ferrumnon patiatur abftrahi; aut fi admotu*
snagnes apprehenderit, rapiat atque auferat. Ve-
rum nihil eiTet mirabiiius magnete , fi vis eius no
&
adeb nobis eiTet nota explorata.Nam rationens
«urferrumadietrahat, &acuoi nauticam fua vj
tadam
 IIBEfc ?RIMVA iB
t*ctameatenusagiret,quoadilia dire&o fepten-
triones fpeclet, quis nobilium phtlofophoru nori
diligentifsime iriueftigauit?quis autem adhuc co-
perit aut fatis explicauit* Sed omnia cxcedit mira- »— -^ *$*
culaEchneis pifciculisquem Latine vocant Re-
™
moram,cuius meminit Anftoteles lib t.Be Hifto*.
.

ria animalium cap. 14,/ cd Plinius libro 51.cap.11*.

non folum ab antiquis de eo prodita, fedetiam fi-
bi fuique tiporis hominibus piane cognita & ex-
plorata tradens, ait eum femipedalem eife,limaci
magnaefimilem,adharrentemque nauigijs,licetca ,

iint ingentia curfuqs incitatilsirno ferantur , eoru

tamcn ita frenare impetum, vt ftare cogat, non la-
borcvllo, necrenitendo,necalker quam adhar-
rendo. Fertur Acliaco bello tenuiiTdprxtoriar»
nauimAntonij properantis circumire , & exhor-
tari fuos, donec iret in alii.Ideoq, csefariana claC»
fis impetu maiore protinus venit.Tenuit etia eius,

memoria Caij principis ab Aftura Antium remi-

gantis quinquiremem quadringetorum remigunv,
viribus prop'Ulfam,eiuique adhaerens gubernacu*
lo: feruntqj Qefarempecuiiariterrniratum qiio-
modo adhgerens tenuiffet , nec ide polleret in na-
uigium receptus. Hadenus exPlinio. Necmodo-
^uf ratione carent, fed etiam homines mira edere
& non cernetibus incredibiiiacum alij teftificati
funt,mm haud dubiu reiiquit S. Auguftinusmul-
exemplis. Nouimus,in*
tis certisq; eius rei pofitis
quit,lib,i4 de ciuitate D E i,cap.2$.hominum quo-
rundam naturas mukum.caeteris difparcs, &ipfa
raritatemirabiics,quaedam vtvoluntde corpore
fuo facientiu, quac alij nulio modo poffuntj& au-
dita vix credunt. Sunt enim qui aures moueat,vel
inguUs tal anjbas EmuLSunt qui tocam carfanc,
 VI DE MAGIA
capiteirrimotoquantumcapilli occupant, dcpo-
ivuntadfrontem, reuocantq; cum volunt. Sunt
'«jui eorum qua? deuorauerunt, incredibiliter plu-

rima&varia, pauiulum praecordijs contrectatis,

qu6dplacuerit,mtegerrimum proferunt. Non-
nulli ab imo fine pudore vlJo ,ita numerofos pro
srbitrio fonitus edunt, vt ex illa etiam parte can-
tare videantur. Ipfe fum expertus fudare homine
folerecumvellet,notunieu- quofdam flere cum
«yolunt,atque vbertim lachrynas fundere.Presby-
ter fuit quidam nomine RefHtutus in parceciaCa-
lameniis Eccleiia? , qui quibufcunque volebat, ita
fe auferebat a fenfibus &
iacebat fimillimus mor-
• tuo, vtnon folum vellicantes & pungentes mini-
me fentiret, fed aliquado
etiam igne vreretur ad-
moto,(ine vllo doloris fenfu: nec in eo vllusin-
Lf ueniebaturanhelitus.HascibiAueuftinus.
W.44
M

mm»
,.
TAu,^xcnU,,
IA M m illam
vero Sphaeram ;n, :*<~*XLi
quam tradit Cicero
primo libro Tufculanarum difputationum, &fe-
cudo libro de Natura Deorum ab Archimede pri-
rnum, & deinde aPofsidonio factam omnes cce- ,

leftium orbium conueriiones fuis motibus ciarif-

fime perfecTdfsimeque reprefefljtantem, quishu-
manum ac non potius diuinum aut damioniacum
inuentum & opus credidilfet > Huc etiam referri
poteft quodAlhertus c<?.pite tertio libri fuiDe mo-
ribus Animaliiim commemorat, duos in Germa-
jiia natos q((q pueros,quornm altero iuxta domo-
rum oftia incedente,omnia oftia verfus latus iini-
ihrum illius aperiebantur , tametfi claufa effent: i-
dlemqj cotingebat aleeri puero illius fratri, verfus
latus eius dextrum>& hoc dicit vidifle muitos,ne-

gatqj id referri poffe aiio, qaam in proprietatem

<*ccukam qu& vtri^ue in corum ortu indita efta
coeie;
 IIBEH PRIMVS. fS

•glo quanquam ego vereor ne illud no fuerit ve-

:

rum :aut fi fuit, non puto id naturaliter fine inter-

uentu& opera dr.monum fieri potuiffe.
Si lgitur tam mirafunt naturae opera; cur non
fapiens reconditiorinaturaliumrerucognitione Qftdes Udgl
vfuq? preditus fimili^ facere poffet? Atque^ hxceft Ferftrnm.
Magianaturahs. TileserantapudPerfasMagi(ak
Philo m libro, Qaod omnis probus fit Jifeer) na-
ture_ fcrutatoresjpi ^ veritatis cognofcend^ fludio,

qui per otium diuinas virtutes contemplantur cla-

rius, & alios ljidem initiant my ftenjs.Et in libro
Deipcciaiibuslegibi=s. Veram, inquit, Magiam,
hoc eit, Perfpe^tiuam fcientiam, per quam Natu-
tx operacernuntur ciarias, vt honeilam expeten-
damqj, non plebe; foium teflantur,fed etiam Re-
j

gesregum maximi, prsiertim Periici, tamcuriofi

harum artium, vtregnare non liceat niii familia-
riter cum Magis veriato.B.Hiernoymus exponens
fecundum Danieiis csput Magi, inquit, funt, qui
:

de iingulis philoiophantur, nec malefici funt, f ed

Philoiophi Chalcbeorum, & ad artis huius fcien-
tiam reges quoque & principes eiuidem gentis
omnia faciunt. Vnde & Magi in Saluatoris noftri
natiuitate, primi ortum cius intellexerunt.Huius' %fatth. t-
artisexce.lIcntiperitia,cenfetPhiioftratus Apol- iv.ftinkmm*
lonium Tyaneum mira qua? de eo narrantur, efte> tyrti teftime*
ciffe, ideque fenfit de ilio IufHnus martyr inQue- nium de M*
ftionibus ad Orthodoxos, quaeftione vigefirna- £> iA Apoll$ny
quartaitafcribens:Apollonius, vtvir naturaiium T?Mt k
potentiarum & diffenfionum atque confenfionu
carum peritus, ex hac fcientia mirafaciebat, non
aucloritate diuina.Hancob rem in omnibus indi-
guit affumptione idonearum materiarum qua? e- ,

moa adiuuarcnc ad id perficiendum quod cfHcieba-

B4 tg&.
 19 ftt M A GI A
tur. Et Apollonij quidem opera quonia fa£ta funr
txfcientiarerurn naturalium ad corporalium a-
. dioncm hbminum, nbn euertit De y s. Sic ibi
luftinus, HuiusMagiarnaturaiis fiducia aufus cft
Archimedesadmiradumiilud thebrema ponere.
^rchlmedk QV A n T v M L I b E T bhus qi .ibusiibet yi-
fciemue f%- rjbus mouere ntc pofuit modo fed St apertifsi-
: ,

temm '
'"
me dembnrlrauit: 5<r quia id regi Hieroni increcti-
feilevidebatur, fpeculattoneillam adpraximtra-
duxit, ingentem nauem onerariam quamingent
hominum turha, vix maximo labore mouere po-
terat, homimbus mukis ponderibusq; impofitiSji
procul afcidenSj quie^aimpellens nianu, vi qua-
3am muTtifi&e machina?, tranquillb quafi mari
prolaberetur, ad fe adduxit. Cumque Marceliu»
maximo exercitu cerra mariq;SyracufasobfIderet;>
Archimedes ad vrbis propiignatidnem, mirabiler
terribilesq; bmnis gcneris rnachinas telaqj huius
^agia? naturalis icient a adinuenit, quibus tanta»*
;

PU>*rc\)iufa hoftium ftrages pafsim edebat, vt Rcmani incr-e^

Umtll§, dibili admiratione terrOreq? pefculft, dicerent fe
no contra homines, fed cotra deos pu^nare.Quid'
com-
Ijicam de flupedo lllo Arichiti Pythagorici
.
mento?aquoplerique nobiliUm Grsecorum tra-
™^y& *dam, &apud Aul, Geiliuml^io.cap.iz/PhaUo-
e

rinus Philblbphus pro certo confirmat,fim'uIach-

rum coliimb>9 e ligno ratione quadam mechanica
failu, volafle; ita erat fcilicet libramentis fuipen-
fum, &aurafpintasinc^ufaatqueocculfa conci-
.***' *nfUrl9
tum.Hac etiam arte ferunt Alberfum Magnum,ca-
* ' putameum, quodmaximafpe6tantium admirati-
oneloqueretur, fabricafTe. Seucrinum etiamBoe-
tium, inepiftolaquadam (iuea Cafsiodbro , fiuc
Wr/tWdf
Umm.-' » Iheodorico ad euai fcripta, dicitur , huius artis
 tiaftt v%mv$> **
f^ m"raru!a fecifle, hoc eir. , vt metalla mugircnt,
•rneusanguisfibilaret,aues fimulata: dulcifsim»
caneret, hominesaereiinaerebuccinarentur. Ve-
rumdehisfam,i]lud(£ ratu& indubiratu fit, efie
quandam Magi-m naturaJem,qua qui tenet (pau-
cifsimi autem benetenent)polfunt mirafacerej
qua; rude vulgus putatopera & auxilio dxmonii
fieri: Tum quia opera ili a funt i nufitara ; Tuquocl
fecrcn quadamratione&ralijsoccuJta fiant.QuaV
dbrem plcrique putant eiufmodi hofnines habe-
reconiortiumcumdrmonibus, & nonnifieor^
Ope illapraefta-e. Talem de fe fuiffe hominum of
pinioaem,quodam loco fcnbit GalenuS, Boetius
ltbro primo de confolatione, profa quarta,queri-
turfe, propterreeonditiorisPhiiofophia? cogni-
tioncm, &quarundam rerum mkabilium efTecH-=
onem,tanquam magicis& maleficis ambus im-
feutum; fuifte accufatum &xianinatum f
Ma gia e autem naturalis, non humano flu- ^atm j^^
dioparta»,feda DEQvcl Angelis bonis acceptx, jrUsdanuh
inanifeftum eft argumentum pcrfec~tifsima reru # ^
omnium naturalium fciCntiadiuinitus infufaSa- i.Reg.T*
lomoni : per qua veriflmile eft, eum mira effecif-
fe,aut cerce fl yoluiffet facerc,potuiiTet. Iofephus" ^_
9
certe libro Oc^auo deludaicis antiquitatib aitSa-
lomone infUtuiflcocciilta quarda remedia ad pel-
lendos morbos &
fugados darmones. Incarctatio-
9
nes. JJiquit, compofuit quib morbi peJIunttir, &
coniurationum modos reliquit fcriptos,quib9 ita
£igatur dacmones, vtdeinceps nunquareiierti au-,'
d«ant:atq; id fanationis genus ctiam fuo tempore
jipud Iudaeos in vfueffcj&fe vidiffe Eleazarum,
Iuda!um,pra?fente Vefpafiano alijfque Principib*
9
tttlke* 4 vtei»o;ub V«JUtQS,hac rationeIiberau%
 w t> E MAGIA
Modus eurationis erat hicadtnoto narib 9 demonf»
5
aci annulo,fub cur flgillo inclufa erat fpecies cu-
lufda radicis a Salomone indicat£>ad eius olfa<5tu s
'
per nafum contrahebatur da^moniu &r coljapfo ,

moxhomine,adiurabatur dsemoniune amplius

rediret,Salomonis metione fac"h,&: incantationi-
bus ei 9 recitatis. Difceffus aute demonis ab homi-
ne a illud erat indicium, quod iufiu Eleazarregre-
diensj vas plenum aqua ibi poUtum inuifibiliter ,

cuertebatur.Hasc ex Iofepho. Sed profc&o illa rx*

tio eijciendi daemonem, no exMagia naturali 3 fed
cx fuperfUtiofa &
Diaboii artiftcio copofita pro-
ficifcebaturj neceamcredibile eft inftitutam efle
£. Ktg.it. aSalomone, nifi fortepoftquam isD e i gratiam
perdidit, in cultuidololiitn^ prolapfus. luuenis
etiam Tobias, mirabilem vim eius pifcis quem in
Tigriceperat Angelo Raphaele docete,cognouit
nam fic Tobta?.dixit Raphael (vt legitur cap. 7. il-
Itus libri) Cordts em pamctcUm fi frper 1 ^bonespon^f9
fumm eim extricat Qwnegenm darnoniorsP ,fi«e aviro ,fi-
ue kmuliereykavtvliranon accedatad eos : fel ameeim»
yaletadvngendos ocuios^inqmbm fuerit 0>hugo fana- &
Itmtm. Simili remedio pifcis,GregoriusTurone«
£s Epifcopus, cum puereffet, diuinitus admoni-
tus, patremfuum a grauifsimo morbo liberauit.
N o N" N" v qv A M etiam Magiam naturalem
difcunt homines a dxmonibus . Sic enim Magos
Pharaonis eam certum efl. Imo fere,qui
didiciiTe,
RancMagiamtenent, cumfint homines miniml
&
pr ob i, p h ofop h ix al krumque liberal um do-
i1 i

clrmarum rudes & imperiti,non dubium eft,quin

vel ipfl eam artem 3 dannonibus didicernnt,vcl ab
Iiisquibuseamdsemones tradiderunt. Vix enini
tHi mortaliumy aut cer te paucifsimis, nec nifi i j»

qui
 UBEfc VKIHVS, **
<§ui acerrimofuerintingenio, Sr loflglnqui tem-
$>oris diligenti obferuatione vfi, talis Magia natu-
jralis contingere poteft.

CAPVT IIIL
^tf SIT ALIQVA MAGIA NOST
naturaltis boc efi, qm non adnaturam,fed ad
damones necejfArtb teferri de
faat>

^/T V L T A faciuntMagi,qu£nulIomcdo
1

\ efnci poffunt per caufas naturales,fed ea

neceilarib referri debent ad aliquas iiib-
ftantiasincorporeas, quse occulte cum ip$s<M&-
gis & per ipfas operantur. M agi enim norintmqifa"
faciunt ftatuas e ligno vei alia materia fae~tas,nul-
lo extrinfecus impellete, moueri ex fe niotu pro~
grefsiuo &
humano, quin etiara loqui & refj 0.3-
dereadquasftiones de varijs rebus propo£tas:fi
idrieretnaturaliter, cum natura nunquam det.o-
peraaonem aliquan, niil dando formam , ex qua
iiiaoperatio procedit, fapradict^ verb actiones,
fint tantummodo animaliu perfeCfcorum, &r quae-
da propria? hominis , oporteret in illa ftatuapco-
duciain fuiife animam fcntientem perfectam',&
animam rationaiem. At nec huiufmodi animae
poifunt effe fubiecliue in tali materia,qualem ha-
bent illar ftatuae, cuippe qu^ carent vita &
fenfisj

nec animalia perfecla polTunt generari nifi ex fe-

mine a fui fimjlibusmcc poteft natura fimal 8t ge-
I
nerare animal pcrfedlum, & perfectaiili magiii-
tudinem dare : NecerTeigitureftjpnediflasope-
rationes ftatuarum , non a natura, ltd ab aliquo
«tefQone, qui intf a iliam fcatuam latct > proftciici.
Pcia-
 a$ 0E MA0IA
Deinde, Magi qua?dam manifeftant oceultifsim%
& qu« ratione humana nota eis effe no potueritj
veluti furta cla fac"ta,thefauros alicubi reeoditos,
*
res qu£ in remotifsimis regionibus geruntur,qu$
quif que o\ im vel dixit vel fecit, denique pratdicur
quasdam futura j harc autem opera funtmentis, &
quidem fublimioris atque prseftantioi ir, quam tfl
humana.Praetera Magi cum volunt miraillaiace»
re, certis quibufdam veftibus induuntur, ducunt
quafdam lineas, defcribunt figuras ,.pingunt cha-
racteres, Sc alia quaedam adhibent,qua?per fenee-
vim habent naturalem producendi illos effe&us»
riec pra*parandi materiam ad illosproducendost
autaccipiendps.-non igitur Magiopera illafaei*
untpercaufas naturales.
Adhae c, fupraomnisnaturxcorpOTearpo*
ceitatem eft iliud quod nonnunquam faciunt Ma-
gij vt ad eorum prarfentiam , & fores & alia loca
«jua» claufa funt,repente patefiantjinterdum etiam
fevel aliosrepenteex hominum cpnfpeclu iub-
ducut, qupdde ApollonioTyaneomemori^pro-
ditum eft; is enim cum fifteretur irt prartorio aflte
Domitianurn Impcratorem , rcpete ex oculis^om»
nium euanuiife dicitur.His accedit quod M agi 110
faciunt,ha?c, nifi pronunciando certas quafdam
voces & verba,in quibus totam illi,vel rnaximam,
igputoio \9- vim artis m agicx ponunt^xoces autem & verba,
teipafuwef- cixm exfenon habeant aliam vim quam fignirl»
fcedtifa effi-
C andi,vel quodamodb afficiendi aiiditum,non
tkntes *h~
[fun t effe caufa vt aliquid fiat, niJi duplicitur*
^M&tmmx. p
ye | rat i onc rC rum qua? illis virbis dicuntur, quac
res intellecta? ab audientibus, eos varie* afrrciun*
&mouentpra?fertim adiuncla decenti conueni-
mu^ a&wnis & pronutiationis racioncj&r hofc
 IIBHJL fKlUrS. M
f&odo eratorum &r concionatoru vcrba , mouere
iolenr audientes; fed Jiic modus mouendi, no nifi
ad audientes qui intelligunt, pertinere poteft;Vel
moucnt verba,propter fuauitatem modi,quo mo«
dulati &artificiosecum fuauitatc &
dukedine
auditum afficiunt ; qua ratione non folem homi-
nes,fedetiamanimaliavocibus muficis variea£.
fici&permouericernimus; neutrum autemho-
rumreperitur in vocibus Magorum 3 non igitur
per illas voces, tanqua per canfas naturaies, illbs
fuos effec"tus producunt. Iam vero, cum Magi ad
faciendum quod volunt-, adhibeant quafdamin-
«ocationes, obteftationes , comminationes, fa-
crificia, poftrationes corporum , & alia ciufdem
generis; quis nOn liquido cernit hajc no pofTc re-
ferri adnaturam corpoream,ratione & intelli-
jgentia carentem, fed ea natura? alicui incorporeae
&intelligeti,cuius Magi opem imploranc, & fine
cuius concurfu,quod intendunt,efHcere non pb£
funt, exhiberi ?
Poftremo, ne quis vel ambigendi,vel cauillan-
direliquus fit locus , illud meo iudico omnem
Ctllit dubitationem, quod non folum Magi mira-
opcra per feipfos faciunt,fed quafi quedam
cia illa
di&ata tradentes alijs, eadem per illos perficiunt:
quin ctiam vfu venit quofdam plane ignorantes,
an illa efFent vcl a da?mone tradita, vel magicis
prauitatibus infec~ta,fidem tamen habentis illis fi-

Di diclatis , mira etiam fccifle ;

eifque vtentes ,

quodapertidemonftrat, facultatemeiufmodi rcs

non effe naturalem. Non me fugit,
perficiendi
Petrum Apponcnfum Cardanum , fnaxime ver<5
,

jpomponatiu in libro De incantionibus,eiufmodi

p
•peraMagoru, exclufis d«monib , adiolas caufas
 tf DE MAGIA
imurales conatos efTc referre^fed fruftra &!nfelf
citer. Verum eorum opinionem infra explicabi*
mus <k refellemus. Sciendum autem eit, hanc no»l
ftram fententiam quam hic docuimus & cofirma-i
tfimus, ab omnibusPlatonicis fuifTeprobatam & 1

Jiteristraditamjhoc enim fenfit Plotinus,Por*

phyrius, lablicus, Proclus hxc etiam fuit Sc Py^
:

tliagOreorum docl:rina,imb ante hos omnes ideni:

inPimandrofenfit 8c docuit Mercurius Trifriie|
giftus.

CAP VT V."

AN SPIRITVS ILLI QVORVll

pera & auxilio Magi mirafdcmnt,Jint
bomanmdu
Vbstantias incorporeas qua» £me8

s Magis , eofque iuuant,ad illa opera faciehd 1

qux non fiunt per caufas naturales, fed excJ
dunt naturae corpore^e poteftatem, non effe boncl
Ahgelos, fed malos, quos trito iam vocabulo D»
mones appellamus, multisfane firmis manifefHl
que argumentis oftendi $c concludi poteft. Prl
mb,eiufmodi fpiritus iubentfea Magis adoran
tanquam deos , fibique facrificia fieri i hoc auteil
cft prcprium dc?monum , qui honorem diuinital
tis, quemaprincipioaffeftantes a*Tequi nonpoj

tuerunt, decipiedis hominibus, aliquo modo oa

tinerecupiunt. Boniautemangeli, eiufmodi hJ
> noresnoafoiumnonoptantjfedetiamveheme»
px
c 19- ter auer fantur> Vnde legimus in Apocalypfi, Ail
gelum qucndam prohibuiffe ne Ioanes ipfum ad-
oraretjdixifreque: Vide ne fecerk j confernm enim
iwfrmi&c.DEYMfidQr*. Deinde Magi funt h<|
mi
 IIBERPRTMVS «i
mines fJagitiofifsimi & artibus rnagicis abutun-
,

tur ad inferendum exitium alijs, hoceflyadparra-

i
daadulteria, farta, homicidia, atque adeo in£m-
ticidia boni autem Angeli, nec maleftcis homi-
:

nibus fautnt, &

abeiufmodi. fceleribus abhorret.
Pofthsc, Magi multa mifcent mendacia multasqs
fallacias, quibus homines circumueniunt, &de-
cipiunt : ad quod Angeli boni cooperari non po£
funt. Prseterea Magi inuocando eos quorum ab-
utuntur opera,minanturillis qusedam impofsi-
bilia nifi venerint : &
cum veherunt, imperant iU ttetnmfowfA.
lis,& cogunt ne inde difcedant; hoc autem impe- rfftinn rm jfliir
rium non poffunt habere homines inAngelosbo- wrsermi
nos ; habent aiitem in Daemones , vel quia fuperi*
or df mon, cum quo Magihabentfocietatem, &
foedus feeerunt,cogitinferioresd*emones parere
iufsis Magorumj velfimulantdsemonesfecogia
Magis, cum tamen id voluntarie faciant,nec ab il-
]is cogi queant , qub facilius decipiant homrnes»
tantam Vim& au&oritatem m agorum admirates,
&illis fidemadhibentes. Quod autem Dominus tem&St»
nofter argumentatur,fe non eijcere darmonespo- Lhc+u*
. teftate pnncipis daemonum, quia non poteftSata-
nas Satanam eijcerej aliooui egnum eiusdiuide-
1

retur, necdiuftarepofTet, intelligendu eftdeper-

fecla eieclione dsemonis ab homine, hoc cft, tan»
ex corpore eius quam ex animoj vel de eiectione
quaeprorkiicitur ex odio demonis,& c!efi derio e-
tiertendi imperium quod habet in hcmines. His
adde, quiavtbene,inquitEufebiuslib.5. Depra?-
paratione Fuangelica cap.r.vnde potueruntMagi
difcere verba illa &
caeremonias quibus dcmones
aduocant, eofquc velloco, vel annulo vel vaf^
,

velflatue^ vel alijs rebus 4deik co£unt?Vndefcire

 vr- fc>l MAGfA
^uibusfacfincijs, Tibamentis aut fuffiracntis da^ {

&
mones auertantur fugcntur, vel oblectentur 8$ I

allicianfur ? & alij quidem daemones, alijs rebu i f

I

Vnde: inquam homines haec difcere p.otuifTent,ni« |

fiabipfisdscmonibus? . - -
r \t

Qj i D quod non efl credibile,hominem poG I

feimperare Angelis bonis, eofqiie vel relu&antej |

Ifrnlikdthn?!: eogere &
compellere ad aliqurd faciendurmquoc ij

mttem Por-
tamenMagos faceredifertifsimis ver|)is declara* i

fhyrij de tjs
Ult p r0 phyriusPhilofophus in epiftdlaad Ane-
qmef*cwnt
b AEgyptium, quam Eufebius lib.f.De pri.
aratlone Euangelica capite f exto 1 cnptis luis 111
p? inmcando p.
feruitj ex ea yerp nonnulla quae ad rem prarfenti
94mo*e$6
maxime pertinent, hic adfcribam. Proponitau-
-
tem in ea epiftolaPorphyrius nonnullas dubita-
tiones circa ea qux Magi faciunt Daemones inuo-
cando. Prima dubitatio eft,Quompdo Magi inup
f
eant& obfecrant demones tanquam fuperioreS; t
& eifdem tamen tanquam inferioribus imperantli
& q.uod volunt, facere eos icogunt. Secunda Cutf : i
5

Dij Magorum iubent homines eiTe iuflos, ipfi auj

temaMagisiufsi, mukapatrantmiqua flagitiJ &
ofa.Tertia Nolunt illi exaudire Magum,qui nptl
:

multis diebus ante fe abftinuerit a Venere ipfi taJ

men iuffu Magorum iliiciunt & incitant homine$
ad turpes & nefandas libidines. Quarta": Volunl
Magum inuocaturum ipfos, anteab efu carniunl
cum ipfi tamen pidore ac fanguine casl
abftinere j
forum animalium maxime obieclentur. QuintaJ
ei,qui mortuu tetigit, ad operationes magicas ac
cederenoniicetjcum tamen mortuis& cadaueJ
ribus animalium res magica? fere peragantur.Sed
b: Magi minatur Soli Luna?& &
Dijs CQeleftibusl
lilcentes fe concifuxos coelum &arcana Ifidis edij
Ouio*y

I
icVm^&Ofiridos membra Typhoni tradfrMros*
& nifi Dij adueniant&refpondeartipfisjabfurdum
Itamen videtur,Deos quafi infartes,eiufmodifi-
jc1:isminis &terroribuscommoueri. Moueri au-
i tem eos iftis minis, Cheremon facer fcnba reila-
9
\
tur,& hec effe illa inquit,quib Demones maxime
icog.imur. Septima: preces autem &
orationes,
(quibusvtunturMagi inuocantes fuosDeos, in2-
j
nes & ridicula? videntur? fic enim eos compelJat
fTu, inquiunt, qui e limo emerfijti^qui fedes in Jo-
j
co, qui natiigio nauigas, qui fingulis horis forma
lcommutas, &in fingulis Zodiacifignis commu-
taris. Atque his precationibus &
adiurationibus
ahintDeumfehominisvifui fubijcere. O&aua:
Quidfibi vo^untverbaillabarbara, &-nihilpla-
ne fignificantia,quibus Magi vtuntur ad deos fuos
aduocandos? nam fi ad verborum fignificationem
Dij refpiciunt, quacunque voce eadem res fignifi-
cetur mouebutur non enim dij funt AEgyptij vel
:

Scythae, vel illis linguis vtuntur, aut illas tantum

norunt. Nona cum daemones fint fupra ordinem
:

irerum fenfibilium,quomodo poffunt rebus fenfi-

Ibilibus vel allici,vel etiam cogi? quare autMago-

I
rum malignitate haec omnia funt excogitata, qui
| noftras pafsiones DE o attribuere aufi funr; au«- a*

[literhomines de Dn o cogitanr,qua rei veritas

[habeat. HaecinillaepifrolaFrophyrius. Iambli-
cusaatem, quem Simplicius &
alij ob magna pe-

ritiamrerumdiuinarum, cum incredibili ftudio

& religione coniuncl:am,diuum prenominare fo»
lent,in libro,quem De Myftenjs AEgyptiorum
fcripfit, ad fupradictas omnes Porphyrij dubitati*
©nesrefpodereconatur: icd eiufmodi funtomnn
chwrcfponfa, vtmihi quidem videantur effe ma-
C fii#
fe» D* MAGIA
gis incredibilia & abfurda , maioribusojue imprf-
cata difficultatibus,quam illar ipfa?, quaepropofl-
t* funtdubitationes.
S E D quacret aliquis,cur DaerrionesriOn nifi fub
certis quibufdam coeli conftellationibus, & non
nifi certis quibufda, vel lapidibus , vcl herbis,vel
aduocehtura Ma-
iiguris aut alijs fignis adhibitis
•gis, nec opera magica fiant } Refpondeo , id
aliter I

quidem facere darmones varias bb caufas. Primo

vt inducant homines in eum errorem , vt credant
cffe aliquodnumen &
diuinitatem in ftellis, eafc
queproDeoadorent&coiant. Deinde,vt fimu-
lando per ftellas multa maleficia, multaquc inco-
moda &<ietrimenta inferri hominibus, infamenc
cas, &exofas reddant hominibus. Pra»tcrea, quia
dacmones, cum non nifi per caufas naturaks ope-
rentur, animaduertunt, fecundum certas alkmas
conftellationes,materiam circa quam operari Vo*
lunt, magis affici &
pra*parari ad erre&us illos ac
cipiendos. Hinc fit, vt nonnunquam damiones fe-
cundum incrementaLunar,maxime quofdam vex-
cnt,qui propterea vocantur Lunatici,quos Domi-
nus fanaffe dicitur in Euangelio Matthad cap.*.&
13. cum enim cerebrum hominis, auctore Arifto*

telc, fit omnium corporis partium humidifsimu»

ideoque maxime fubijciatur poteftati Lunar, quact
&
magnam habet potentiam vim comouendi hu-
mores, in cerebro autem perficiantur acriones in--
teriorum fenfuum, hinc fir, vt darmones fccudum 1

incrementa Lunar , maxime perturbcnt pfeantafiiJ

hominis, quia vident tuhc cerebrum eius ad k|i
cffe magis pr£paratum.Porro<igmone$,ficut dixit t

beatus Auguftinus z r. De ciurtate D E j,cap.6.alli- \

ciuntur herbis,lapidibus, aaimalibus 3 carminibus

alij*»
 LIBER PRIMVS ja
alijscjue cerf monijs,non tanquam animalia cihis,
fcd vt fpiritus fignis, ea ratione, vt ha?c illis exhi-
benturin fignumdiuini honoris, cuius illi func
cupidifsimi. DehocvideS.Thomam primapar-
te,quasfhiij.art,? f

GAPVT VL
QVAE OPERA ADMIRAISTDA PO$-
fintfacere D&mones vtl perfe ipfof, yel
per Mages.

DVo funt hic ponenda ex facris literis fatis

manifefta,vnum eft,Daemoncs per fe ex *-
no loco in alium moueri,& quidem max^
imaceleritate. LegimuseniminJibroIob, Satan UJ,M>»*.
Peo interroganti vnde venerit, refpondifle: Citr
tulni tcrratn er perartbuUiti eam,8c Dominus in Euan^
umh. lu
gelioaitquendam fpiritum nequam egreffum ab
homine quem tenebat,pcrambulaffeper loca ari-
da & inaquofa, & iterum aflumptis alijs fcpte fpi-
ritibus nequioribus fe, ad eundum iljum homine
reuertilfe: &Petrus admonet fideles vtfobrij flnt i. Ptr. ^
& vigilent quoniam aduerfariuseorum diaboius,
tanquam leo rugiens circuit,qua?rens quem deuo-
ret. Alterum quod hoc loco ponimus eft darmone
non folum pofle mouere feipfum , fed etiam alia
corpora,ex vno loco in aliu transfcrcndo.Id quo-
<me ex facris literis certum eft : Darmones enim
per peccatum non perdidcrunt dona naturalia: fi-
cutigitur Angeli naturali vi mouent orbcs coe-
leftes, fic Darmones poffunt mouere alia corpora:
&ficutAngelusille Prophetam Habacuch capil- bm*%A.~
lo capitis apprchefum, ex Iudcea, Babylonem vfq>
tranfportauit, indequereportauitin Iudaram. ita
peffct darraon ide facere \ quin imo id eum mci ffe
C * cer-
 $ E>E MACSIA
cnim diabolum , Dominum
certiim eft : legimus
noftrum tulifte in pinnaculum templi,& in mon-'
u.9 .

*
tem excelfum. Nec hoe loco diiputandum eft, ati
talis virtus motiua dsmonisjfif diftincla ab intcl-
le&u & voluntate eius nam diftih&am efle equi*
:

demarbitror,licetpleriquenegenL Verumeius
quarftionis tradatio aliena eit huic loco. Ncc de-
finio nuna quantafit virtusmotiua daemonis,vel
q uot corpora aut quanta mouere queat & no am-
plius, id enim incognitum mOrtalibus puto ; exiV
ftimo tamen in dasmombus fupenoribns maior€
effe hanc vim motiuam, inferioribus verb mino-
rem ficut enim eorum nstdrarfiint vei perfeclio-
:

res vel imperfecliores, ita qUoque eorum poten-

tise funt vel fortiores vei imbecilliores.Nam quia
Angeluseftterrninataffpeciei & definitse naturae
&, perfec¥onisi'ideo nec poteft effe vbique loco-
^um nequc poteft quantacunque velocitate quan-
5

fluphx dftio tumllbetcorpus mouer& Praetereafeiendumeft,

dantonum dupficem efle clarmonum aSidnetn, quse a Philo-
fx&fitn.* fophis vocatur Eranfiens, alteram immediata qu§
immediateproficifcituradamioncs &haeceifcmo»
tus localis quo mouct corporas nam ficut intelli-
gentia? non per aliqua media inArumenta,fed im-
mediate mouent orbes coeleftes,- fic daemones itrw
mediate pofiunt mouere corpora fecundiim Io.
cum. Altera eorum operatio traniiens,eft media-
ta, nempe quse mouonem localem ab ipfis/aclant
conlequitur : darmones enim afferendoex varijs
locise*: inuicem spphcando caufas natUrales %C
agentia inuicem & patientia componendo, vari-
os producut effccl us j qui effeclus jmmediate qui-
dem exiftuntexcaufis naturalibus, rrediate \e;o>
a cUmanxbusquiillascaufas praefentes fecerunt,
&
 IIBER PRIMVS. &
& materijs qug ab illis accommoda-
aptf funtpati
runt. Hispofitis, quamam opera mira dsmones
pofsint facere, demonftremus.
Principio, permotum localem multa $p eva -^
pofTuntdaemonesfaccre^quae fidem excedere vi- p QfJknt D*m
deantur, quorum nonnulla hic iubijciam exem- nesftutvr
pla. PrimopofTuntignemexfuperiore aerispar-
tedemittere, quo multa confumant & perdant:
poiruntetiamimmitterevehemetes & turbulen-
magna diruant a>difteia,fieat:feciifc
tos, vetos qui
JegituradueifusIob.^»^K«^^/cr rfe
^^)^ Ioi '**
€Xlo &* tdSas oues pu&osfae ccn rw?p/it: c* repenteyefftn*
irruita reponedeferti^eoncvfsit qsnttuor an°ulos domm,
qH£ corruens oprejiit Uberts fues- &1
mortui funt Poteil
«laemon grauifsimas tempeftates Sc procellas in
jnari excitare, vel aquasmarisab imo commoue-
do, vel per coneitatifsimos ventos. Poteft terram
magnis motibus coneutere, vel immittendo ve-
hementem aliquem fpiritum in cauernas terra»,
vel in iliis inclufum vehementiftime agiondo.
Sic fortaife fieri potuit, quod narrat Philoftratus
deduobusdoIijs,qua?vidit Apollonius apud In-
dos, quar aperta, imbres &
vcntosemittebatjclau-
fa vero eadem cohibebat atque compefcebant.Sc-
cundo poteft transferreex vno Joco in alium qua-
tumuis remotum, vel homines, vel animalia, vel
quaeuis alia corpora. Sic DiaboJus CH R i s Tv M
^j^
tulitiapinnaculumtempli &
inmontem excel-
fumj &
hiftoriaEcclefiaftica narrat, Simone Ma-
gumaDarmonibusperaera eueclum effe in coe-
lum.In hiftorijsetiam Gentiliu traditum eft,non-
|
rmnquam vifos effe ferpentes,dracones homi- &
|fiesperaeravoIantes; qiiin etiam Albertus tradit
|no«nun(|uain boaes fea Yitulos pIuifTe:quod hac
C 3 rati*
 SJ DEMA6IA
ratione fadtum efte exiftiinandumeit. Tertio po*

teftdarmonfubito res prxfefttese confpectu ho*

minumfubtrahere,atqueitareddcre inuifibilesj
.

ficut Apollonius cumeiTet in eonfpeclii. Domi»

tiani Imperatoris, repenteexoculis omniumex-
cefsit, &
nift volumus fabuiam fuifte id, quod de
Vlmm i.de
GygememoratPlato&Cicero, hac etiam ratio-
r
J?j*L j t
ne dicemus, Gygem currTvolcbat potuifle latere
,

' oculosprapfentium&fpecT:antium,idque fecifle,

ffjc
non vi &*poteftate eius annulli quem geftabat, ye
Stamtfberfe
i^i^dunt, &d potiiis Dsmonum artiScio.Quar-
wedemes! to P otc & fecere , vt ftatua? vc! alia? res inanimata*
ambulent cV incedantmore hominum y Darmone
iilasmouente, & motum moderante fic faclum :

eft quod ex Philoftrato fupra commemorauimus,

9
<ie tnpodib lapideis, 8c pincernis aereis qui apud
Xarcham praefente Apollonio , in conuiiuo per fe
mouebantur, &" more famulorum miniftrantium
menfis, &pocula & fercula conuiuis fuo loco &
tempore prsebebat. Quinto poftunt facere,vt fta-
:

StAtut lo-
tu#, arbores, animalialoquanturmore humanoj

Xhimh*™* quaratione fieri potuit , quod narrat Valeriuf

Maxlrnus lib.i.cap.vlt.de fimulachroIunonisMo-
netaf, quod Romani Veijs Romam transferre rcli-
gionis ergb cupiebant. Cumenim quidam mili-
tumper iocum interrogaret illud fimulachruaa
Roma nwgrare velleti velle fe ref^ondit: qua vo-
ce audita , iufus in admiratione cV religione ver-
fus eft. Simulachru etia Fortuna? mulicbris, a ma- :

tronis Romanis cum arde fua eonfecratu,bis locu-

tum efTe,idem Valefius auclor eft,his verbis; Rite
me matronae vidiftis, rite me confecraftis.Et Caio
VolumniocV Seruio Sulpitio Cofs. dieitur,bos
&umano fermone locutusi bello etiam Punico fe-
cundo
 LIBER BRIMV-S. &
«undo fcrtur GneoDomic o, bo.uera dixifCc Ca- :

uetibiRoma. Hucquoque percinec quod narrat

Philoftracus, cum Apolloi i <s effec cum Gymno-
fophiftis AEchiopum,quo' u n princeps erar The-<
fpecion, eius cacico iuffu,ai borem vlmum huma-
na voce ApolJonium falucauiffe. Nec pucandum
eit vel leonis, vel arbores , vel alias res inanimas
modohominiimjoqui poffe, fed Daemonem effe
qui fermones illos arckuiatos& humanis fimiles
in aere formetiuxca,vel incraillacorporarSicAn-
gelus qui occurricBalaam ei morcem inrencas, fc- ^miXi
cicvceiusafina loquererur nam eciam videmus
:

efle quofdam qui pcr organa vel alia inftrumenca

raufica, canco arcificio modificare ac cemperare
pofsincfiacumquoilla pulfancur & refonanc,vc
voces & cancus hominum icmulari & redderc vi-
deancur. Sexco poiTuncfacere vc ammaliamira-
:

biliquadam racione fe ipfa moueanc, & quardam

agant, qux fine incelligecia& racione, ncs ca qui* 1 ;

den\yulgari, fcd admodum folerti & prudeci mi-

nime fieripofTe videancur : talecft quod narrap
Valerius lib. i.cap.S.quod eft de Miraculis,de fer-
pente illo AEfculapij,quem Romani quafi volen-
tem & incelligencem, & quardam racionisacreli-
.gionis, necnondiuinicaciscuiufdam fignadance,
ILpidauro Romam aduexerunc. huius ecia generis
eftquod narracPhiloftracus lib.?. cap.15.de lcone
quodf m manfuecifsimo, qui loro, veluclcanis,in
AEgypco per vrbes ducebacur,c6crecltantib 9 fe,n6
rnodo non nocens, fed ecia blandiesjqui ad gcnua
Apollonij modo fuplieantiun hominu humiliter FduU Le+
fe abiccit : quem alpiciens Apollonius, ad eos qui *#, ApA\+
aderat, Hic, inquit, lco me rogat vc vos docea hc- *#•
minis anima ilium habere fuic enim hic quondi
:

C 4 Ama-
!* PE MAGIA
/ mafis AEgypti rex, quae fimul atque dixit Apof*
lonius, leo miferabihter fremens, lachryniabile
tvgitu edidit, tum dentibus in£ edens,cum plora-
re videretur, vbertim lachrymas fundebat. Hunc*
inquit Apol.lonius Leonem,cenfeoLeontopolim
rnittendum,& in templo collocandurregem enim
ifi regiam belluam conuerfum,tanquam, egenum

mendicare mdignum iudico.Hxc ille, quse omnia

arromagicaApol^onij&opera Damionum fa5U
funt, qub facilius error Pythagoricus de tranfmi^
gratione animarum humanarum in varia beilia-
rum genera, hominibusperfuaderetur.Septimo:
«juod rn hiftorijs Romanorum legitur , & a nobis
iupraeftcommemoratum, Claudiam mulierem
Veftalem, qub fuampudicitia probaret,nauim ita
hserentem in Tiberi, vt muiti eam homines loco
mouere non pofTent,Zonafua quo .vo!ebat»ntill(>.
labore traxiflfe: Et Tucciam item Veit.aiem,aquani
Tiberi hauftarh , ad Capitolium vfque cribro tu-
tiffe: ha?cinquam, fadtafuntopera Dxmonis,qui
&nauim occultepromouebat,&aq:ianepercri-
brum dihberetur fufpenfam tenebat . O&auo
,

poteftfacere^vtfubitb^obus a'iquis igneus vel

fiammaappareat, vei circiim aliqnem fulpeatj fi-
cut Plinius lib.z.cap.io7.Seruio Tulliodormien-
ti,excapiteflarnmam emicuifTe;&: L. Mamo in
Kifpania interemptis Scipionibus concionanti,&
milites ad vltionem exhortanti, arfiffe fimili mo-
do. Nono: poteft aquas fluminum dirimere eas &
retro peiiere, ita vt fluminaretro fluere videtaur
quod Plinius fuo tempore accidiiTe fcribit lib. z.
cap.103. his verbis : Amnes retro fluere, & noftra
vidtt a?tas Neronisprincipis annis fupremis, ficut
inrebuseiusretuliraus. Decimo : poteii Da?mon
aria
 IIBER FR.TMVS. %€
variarorpora varie formata afTume-e, eaque mo-
uere, itavthomo vcl An?elus, ve) feo, aut aliud
quoduis animal videatur; idque facit vel ad exter-
rendos, vel addecipiendos homines. Legimus e-
nim.fi.Antonio daemonesin varijsanimaliufor-
mis, Scquidem horribilibus ac terriflcis , ad cvm
perterrefaciendum & a fancto propofito remoue-
dum apparuiffe. Sic accipiendum eft quod fcribit
Valerius Maximus lib. t.cap, 8. Romanis apud ia-
cum Rheginum pugnantibus eum acie Tufcula-
norum, Caitorem^Pollucem Romanarumpar-
ciumpropugnatores,vifos ho$iles copias pesi-
tus fiidiflfe:&Publ, Vatinio no£tu vrbem petenti,

obuios effe faclos duos iuuenes,excellenti forma*

ilbis equis infidentes, nunciates illo ipfodie Per-
Um re^ema Paulo fuiffe captum quod itaeue-
:

nifle poirea compertum efr.Vncedimorpoteft De-

mon repreientare varias riguras cuiuflibet rei,vel
aurijVelgemmaram,vel dapum,vel hominum.
Na ficut fictores fcuJptorefue ex materijs fibi fub-
varias formas & figuras rerum effingunt,&
ie-lis,

interdum tales, vt verae ac naturales videantur, fi-

cuttraditur de illis vuis^a Zeuxide piCtis, adeo vlmm Itkr*

perfe&e naturales vuas reddentibus,^ t eas ab aui- 3s- caf' **-*
bus appetitas effe dicatur.Sic Daemon ex aere con-
denfato vel alia quauis materia , cuiuflibet rei
figuram efHngere poteft: cuius rei fupra-ex Philo-
ftrato exemplum pofuimus, lamiae cuiufdam quae
Menippo quem decipere vojebat, maximas opes,
pretiofa ornamenta,magnam copiam vini 8c epu-
larum oftentabat; quae Appollonius oftendit efTe
tantum inania fimulachra &
imagines earum re«
rum qu* videbantur. Duodecimo : poffunt con-
cicare & courbare humores, vel fpiricus qui func

C $ i&
 E>E MAGIA
in corpore humano, diuungere etiamvatqj diftra-,
here partium eompages 8c connexiones,quar$
]

grauifsimos morbos &r acerbifsimos cruciatus e£,

ficiuntj licut in ijs qui aDaunonib' tacquetur,cer-j
nerelicet. Decimotertio: pofTunt etiam fpiritud
animales, qui interiorum fenfuum func^ionibus;
peragendis inferuiunt,ita mouere &
confbrmareJ
vt res quafdam vel pmcritas , vcl pratfentes , vcl I
futuras reprarfentet : poifunt etiam cofdem fpiri-T
tus, inquibus infuntipecies rcru fcnfibilium , ex-
trinfecus per fenfus exteriores imprciTa?,vfque ad
ipfos fenfus exteriores deuoluere,ita vt etiam qui
vigilant, videantur fibi aliquid videre , audire 8%
facere quod reuera non eltrhoc enim videmus ac-l
ciderephreneticisrquodigitur homini vialicu-j
ius morbi contingit,dubitandum non euVetiarif i<a;
daunonum artificio in homine effici polTe. Decw
moquarto poiTunt dormientiu phantafmata mo-i
:

uere & conformare ad reprefentandum aliqua fu«

turaqua?daemonescognofcunt elTe futura , vt ital
decipiant homines fidem habentes fomnijs, exj&
ipfis actiones humanasvcl fuas, vel aliorum co-j-
gnofcere &" dirigere velint : atque hinc quide or-
tum duxit diuinatio.per fomnia, cuius diuinatio-
nis exempla funt quamplurima apud Valeriu Ma- e

^imumlib. i. &
apud Ciceronem in libris de Di-
uinatione. Simili Da?monum artificio , fidem &
vericatem inuenit apud Gentiles Auguru &
Aru-
fpiciu difcipli na, per volatum vel garritu auiurn
diuinans,vel per infpectionem extorum animaliil
caeforum,vel per ele&ionem fortium eiufmodi e*

nim rebus Demon fe ingerit & immiicet,quo me-

tes hommum fuperftitionib* imbuat, &: varijs erj
iwrtbuj impliccc.Nam quod in Romanis hiftorijf A a
tra-

II
 LJ.WX P.RIMVS. §S

ttiditur,m Vi&im^ optm£ quam.Xulius Carfar im-

naolauerat, extis non effe inuentum cor, & in alijs
vel iecur, vel principem aliapartem corporisno
efTe repertam, no alia ratipne quam Dsemop is oc-
cultayi, partes illasablatas.effe credendu efr. De-
cjmoqui.nto : pofiuntDa?mones fenfus exteriores
immutare & feducere duplicitex, Primo extrinfe-
CuSjObijciendo fenfibus varia fenfibilia rton vera,
feoc eft, non talia qualia videntur , fed folas eorit
imagines&umulaehrasvel intrinfecus commo-*
uendo fpiritus & humores,quorum£Qmmotione
Ctiam fenfus exteriores varie afrlciuntur Bc turba-
tur, vt non recle iudicent de fuis obiecrisj id quod
ccrnimus fenfibus exterioribus phrene*t;corum
accidere. Decimofexto: poffunt varia spaf?iones
velamorisvelodij, vel timQris vehementor ex-
citare in hominej idq» iacere^d^ipliciter, vef ©bij-
ciendp fpecies rerum »
quas ad tajes pafsiones ex-
citandasplurimum valent > vel interius mouendo
phantafmata ad fimiles res prefentandas , vel agi-
tando Sc accendendo humores aui funt haru pai-
fionum materia , nimirum vel fanguinem , vel a-
tram aut flauam bilem. Atque haec funt &
alia ho-
rum fimilia qua» Da?mones pcr motu localem fa-
cere poffant* &interdum quidem faciunt neque :

cnim quaecumquepoflunt facere, licet eis facere,

fed quantum eis per diuiium prouideritia permif-
fum eft. habent enim potentiam a D E o refhicra
& quafi ligatam , quam eis interdum laxare folet;
De y s,yel ad exercendos bonos,vt aduerfus lobj * u *** *
3" R *<|,22, / i &
veladpuniedos malos vt aduerfus Achab cVPro-
r*
phetas eius, Sicut cnim Darmones, permifTu D ti x ?
ingrefsi in porcos, prxcipitarunt eos in mare : fic
koraincs ia omaia maioru tam culpf quam poen 5
genfc>
 3* DE MAGU
generadeti|r}>arent;fieis DE v s, quantam vm .

lefitpoten$$£ac malitiar fuac exercenda? potefta^

tem faceret;,
Pe r alteram porro aclionem Demonum,qu*
noneft motuslocaIiseorum,ftdeum coniequi*
tur, hoceft,per actiones caufarum naturaliumj|,
quasDsemones inuicem applicarunt &
temperarf
rant^mira quoqueDemones pollunt efHcere.Sunj
m
cm fingulares quardam virtutes occulte ignoi &
txhominibus, funt, in quam, in certis quibufdanj
aquis,terris, fuccis, gemmis, Iapidibus, herbis,li«l
gnisy animalibus, &
irf ipfo ho.ninis eorpore miJ

rabiliumacpeneincredibilium operum effeCtri4

€cs : quarum rerum exempla, fupra tractando terJj
tiam quafftionem, nonnulla pofuimus, {ed pluri-
Ina reperiunturapud Solinum, Plinium &
Alber-
|

&
tum in libris de Mineralibus Animalibus. Ha*
irtutes quibus in rebus naturalib* infint, vbi Io4J
corum lateant, quibus cum rebus componi Sc mi«i
fceri ac temperari debeant,quo tempore tempe^j
ftiue & opportune ad operandum adhiberi opor-j
teat? notiisimum eft Daemonibus, quasetiam vn<*
dec^nqpe &qu^eutique voluerintymaxima facii
litat^eeleritate^ue^&m^ po$
funt^^uiufmodiauje^eire^s, quatuor ob cau*
fas fu^t hominibus,admpdum mirabiles. Primdj
?

^uia funt noui &

inufitati. Secundo quia modus
quodarmpnillosmolitur,eftoccultus &
inuifl4
bilis. Tertioquia fitut homines varie temperan^
do SraccomodandoreS; naturales poiTunt aIiquo$<
cffeclus producere,quos nonnunquam per fe cau*
fafnaturalesproduxifTent, fkutpatet in arborunt.
iofitionibus,in diftillationibus aquarum.in cibo
j

turo 3c condimentorum confeSionibus & in me*

 LIBER. PRIMV3. 4«
f dicamentorum copofitionibusi ficDafmoneJjd^e*
tctiis aliquos iingulares, per cauias naturales po£»
jfuntproducere, quos ipfse per fe nunqusm pro-
l
duxiifent.Quarto quia vt inquitS.Thomas 5 libro
I aduerfus Gentes,cap.io3.&: primapartejqu5ft.no..
i art.2. ad ^.cumAngeli vel dxmones adhibenr cau-
fasnaturalesad erTedUs aiiquos procreandos, v-
tuntur eis tanquam inftrumcntis, non fecus quam
medicus vtitur herbis ad fanandum; ex inftrume-
to autem procedit eflfeclus no tantum virtuti eim
reipondens, fcd etiam ea fuperior & prs^laritior,
i nempe reipondeUs virtuti principalis agentisa
quo mouetur ad opcrandum illud inftrumentum;
cfuemadmotium fecurisnon folum iccat, Ced eti*
mk ledhim vcl menfan% vel hominis fta6iam,vt
eftinftrumenruhominis ex arteoperantis;&c*-<
I

lor naturalis qni eft in femine , vel in animali,n6

folum calefacit, rarefaciti aut fegregat, fedetiara
generatfanguinemcarnes& ofta,in virtute ani-
mar vel animalis cuius eft inftrumentum. Sic etii
caufa? naturales interdum prOducunt eftec^hispre-
ftantiores fuis ipfarum virtutibus,ex eo quod iunt
inftrumentaAngelorum velDacmonuma quibus
&
©ouentur reguntur, Poflet igimr Darmon plu.
rimos morbos axte medicinar, quam homines cal-
Jenuncurabilcs,magna, celeritatc ac facilitate ia-
iiarc : tumquia nouitoptimeomnesmoiborum
etiam abftruioium caufas &
affectionesjtum quiz
fcitomniagenera remediorum , cV idoneam eo-
rumapplicationem, ied ron cmnestamcn po£-
(et ianare, quia iunt moibi aliqui fimpliciter ifl-

furabiles.

CAPVT
4« Dfi M A GI A
CAPVT VII.
QV AS RE S D AEUO N J( I Qf)
per Ma^osy necper fe ipfumptfit
efficere.

PE X motum localem, qui eft immediata eiui

operatio tranliens, multa non poteft facerc
Daemon. Primbenim, vrinquitS. Thomaj
in Quacftionibus de Potentia, qua?ft.r6.art. 8. $k j
libro aduerfum Gentes,cap, io3. no poteft deftru*
ere aut fubuertere ipfum vniuerfum ; funtenim
Daemonespartesvniuerfi, pars autem non habet
vim atque poteftatem in totum cuius eft pars,&v|
inquitPauius adHebr. %. Nonfubiecit DEVS Jngelk
orfomterr* Necpofluntperuertere ordinemvnid
uerfi, cum auclore Ariftotele bonum vniuerfi fit
,

©rdo:Nonpofluntitem perturbare , vel fuis lo«>

cis comraouere principes partes mundi,ex quibui
<eius integritas coalefcit. Non poflunt fiftere coe*
lum vel motu eius in contrarias partes agere.Non;
poffunteiementumaliquod exvno locoinalie^
Bum transferre, Nonpofliint facerevt deturva-<
cuum,cum vacnum tollat coniun&ionem, con«»
nexionem atque fubordinationcm omnium par*
tium vniuerfi,inquoeiusconferuatio atquegu-i
bernatio cofiftit. Dixi non pbfle Daemonem eiu£
modi res facere, vel flmpliciter, vel fecudum po«)
tentiam ordinariam eis a D E o concefTam,8d
quam eis concedi pofcit aequifsima diuinsc proui-
Etcum Daemones habeant vim mo»
dentiar ratio.
tiuam definitam, alij quidem maiorem alij ver&
minorem, non pofluntquantulibetcorpus,quan^
talibes volocitate mouere , ne dum in inftanti
Noa
 IIBER PRIMV& 4*
&onpc&untfacerevt duo corpora fint fimul ift
eodem lbco, vel vnum corpus in duobus locis fi-
snuJ, velvt vnum penetretdimenfiones alterius.
NecpoteltDaerhondiftans a corpore,illud mo*
uerefecuridum Jbcum, quiamoues 8c mobilede-
ibent effe fimul : alioqui poffet mouere per vacu-
*im,&per quaritamcunque diftantiam. Nonpo-
jteft transferrecbrpus de extermoad extremuia

& non per meclium.

M v L T a quoque funt, quarper alteram acTio-
oemDaemonum quam mediatam diximus cuiu£ ',

modi eft naturalis alteratib, corruptio, generatio

ierumnaturalium, nonpoffunta Dsemonibusef.
NonenimpoteftDaemon imrriediate produ-
fici.

cerevllam formam fubftantialem vel accidenta»

lemj cufn enim fit incorporeus,non poteft imrne-
diati alcerarernateriam corpoream , vnde formar
naturales ediicuntur. Secundb,non poteft aliquid
tum quia id requirit infinita vir-
creare ex nihilo,
Cutem acliuam, qualem D e v s folushabetjtum
quia ncc motus Jocalis Darnlonisjjiec operatid
quam per caufas naturales exercet, in nihiloreci-
pi, aut circa nihil verfari poffunt.Tertib, rion po-
teft ex quolibetfacere quodlibet. Quartb.necper
quamlibetcaufam vcl inftrumentu poteft querri-
libet effedtum producerc ficut mcdicus non po-
:

teft per quamlibet mcdiclna, quemlibet morbutn

fanare, nccartifexper quacuis inftrumenta, quod-
Cunqj voluerit opus perficere : atque hoc eft quo3
Auguftinus cmnpluribus Jocis docet, necDa?mo-
ncs nec Arigelos effe creatores rerum , nec poffe
franfmutareformas rcrum,nec materia corporjde
ad nutum illis obedire. Quinto, non poffiuuDa?-
IBoncs prbducerefornMis iubftatiales non preui fs
altc-
4| DE MAGIA
alterationibus &r praemifsis difpo*itiombus. ?er-
to nec poffunt eas in inftanti aut quantumlibet
,

paruotemporeproducere. Septimo, non pofTunt

quamlibetremnaturalemimmediate in quamli-
bet aliam tranfmutare,eti3m adhibendo caufas
natura!es. Octauo, non pofTunt animalia perfe-
cta fine femine producerejquare fi vifi funt vnqua
ve! ex lapidibus Sr lignis producere equos vel le«:
ones, vel ex nubibus pluere vitulos , non eft pu«<
tandu fic eos fdiffe generatos, fcd vel aliunde in-
uiflbiliterpcrDamionesilluc tranflatos , vel non
fuifTe vera animalia, fedeorum tantumimagines
& fimulachracernetium oculos fallentia. Nono*
animal producerc fub<tb fecundu pcr-
jiec potefl
fectam magnitudincrrj %r virtutem eius : deniquc.
quod fuperat vires agentium naturalium , quodqj
naturali eorum difpofitioni& ordini repugnat,&
ad quod virtus agentium naturalium nullo modo
fe extendit, id rleri a Darmone nequaquam poteft.
1

Decimo, non poteft peruertere atque immutare

.ordinemquiefHnterformas& difpofitiones rev
rum naturalium, vt pofsit pofteriores inducerc
non non induclis
induclis prioribus,autextremas
mzdijs. Vndecimononpoteftmortuos ad vitam
reuocare propter caufam fupradictam. Duodeci-'
mo, non poteftimpedire ne agens naturale habej
©mnia requifita ad agendum, non agat. Difputari
poffethoclocoanvlla resnaturalis habere po£
fit vim in Darmones, expellendo eos, vel etiam

cliones impediendo,propter id quod dicitur in li<

bro Tobiar, C2p.6.& 8.de iecore cuiufda pifcis cu-
ius fumo fugabantur Dannones in perpetuum, &
de melodiaDauidis quaexpel lcbatur fpiritus ma-
lus aSaule. Vide i. Reg. capa6.& 4.Re£um,cap.$
Lyv>
 IIBER PRIMVS 44
Lyranum & Burgenfem fuper primu Regum, cap.
i6.8c ibidem Toftatum qua?lt. 40.Videlofephum
o&auo Antiquitatumderadice Salomonis, cuius
bdoratu Da?mo exibat per nares eius hominis que
tenebat. Veruni hac de re noftrum ieclor difputa-
eionem & fententiam reperiet in alio libro qui
Jiuncproximefequitur, &in quo eam quarflione
traclamus explanates illa verba qux funt in Can-
rico trium puerorum Seneditite cete &* omnk $u<e
•*

mj nentw in aquit, Domino.

CAPVT
VII I.

AN OPERA MAGORVM SINT V £,'

ra miracula, & quomodo a veris miracula dif-
ferant ac dignofcantur.

ADmiranda Magorum opera non fo-

lum Ethnici,fed etiam noftri Theologi iri-
terdumvocant miracula,velquiaverorii
miraculorum funtfimillimaj vel aeftimatione ho-
minum, quod ea ipCe nec facere, nec quemadmo-
4urn. faclaflntintelligerepoffuntjnon natura*,fed
diuinitatis operaexiftimantium. Etfanenonnul-
ilafaciuntMagiinfpeciem nondifsimilia eorum
qu£ faciunt fancli: namque Magi Pharaonis fimi- Exed. 7.
Jiter vt Mofes, &
virgas fuas verterunt in ferpen-
tes,& aquam mutarunt in fanguinenij magnam &
ranarum virn fubitb produxerunt. Sanantinterdu
Magi xgrotos,&Df mones ex corporibus hominu
Nec tamen hsec operum fimilitudo facit
eijciunt.
vtMagorum opera vera fint miraculajalioquin
miraculum non effetidoneum declarandf proba-
d^que Deitatis atque veritatis argumetum j quare
ratio fidei & doctrinae Chriftiana? quse miracujis
D tan-
 4f Ve ma&Va
tanquaverisdiuiaxpotentise figillis obfignitatfci

& quafi quibufdam fulcris quodammodo fuftine*

'tur, orhninb periret. Doccrc igitur conucnit hoo

loco,cUr ciufmodi Magorum facia non fint mira-v

. cula, & qiubus rebus difrerant, quibufue notis at-
*que infignibus a veris miraculis intefnofcantur.
$gld@t mtrfr f\ i pliciter igitur poteft intelligi ali-i
•&»»• quid effe miraculu. Primo fimpliciter &abfolu*
te, nempe comparatione cuiuflibet haturaej hac fi I

gnificatione, nullum plane eft miraculum : nihlt

enim eft,quod dmipx p.otentia? & fapientiae comj
paratiohe, miraculu dici qufeat. Na mfraculu ali-
cui dicitiir,quod eius & facultiite &inteiiigentfi
excedit e v s aute nihil eft quod admirari pofi
:

fit, quippe cum & caufas omniu quae fiunt,optim$

nouerit, & ipfe princeps cauia fit efficiedi omniaj

>WfQtitrh & Nam qui per ludum & iocum(vteft in Prouefbijs;
Salomonis)ex nihilo mundu corididit/quidei m«u
gnum, ne dum miraculum efie queat ? cumvtefl
&
apud Efaiam cap. 40. In libro Sapientiae, cap. $g
Omnesgentes totusqjterrarum orbis apud ipfun»
fit tahqua gutta roris antelucani , &
quafi puluis/
& tahquam inane & hihil. Deinde poteft appcllaj
ri miraeulum refpeclu hominum,qui,^uat.funi
quorum caufas ighoraht, quonil
ipfls inutitata,&
tz maxime admirantur,dicuntmiracula qua ratw :

<onc non modo Demonum &

Magorum,fcd etiai»
fapientum hominum inuentaquedam noua,& ar«
opera,qualia fuerunt illa Architf
ieificiofa Arc- &
himedis, quae fupra commemorauimus, miratufti
nominantur. Sed vere ac proprie miraculum di-
citur opus,quodideo Vere acmeritb mirandu eft^
«juiaomnisnatura» craratse vim atque poteftatcrai
excedit. Hoc autcixi multis mddis pbteft erienire*
aam~
 tl&fe* PRIMVS. >?
umque exce ffus naturae creata?, vel eft in eo quod tresgrddtu
tt, quale nullo modo natura poteft facerej cuiuf- ferornm mi»
nodi eft, vt duo corpora fimul fint in eode loco, rtitilQrim.

;fe fe permeenc, vel vt corpus humanu euadat im-

jnortale, impafsibile &

gloriofum : atque harc te~
lent primum locum & gradum in miraculis. Vel
ixcefTas eft eo quod fit,fed in eo vel ex quo
non in
<elinquoresfit,poteftenimnaturaproducereau»
•umvelarbarem,fednon exnihiJojpoteft dare
ritam,fed non niortuoj poteft item faeultatem vi-
lendi largiri,f ed non nato cxco &
ha?e fecnndum
ocum in miracuiis tenent. Vel exceffusnec eft iri
p quad fit, nec in eo ex quo aut in quo fit, ied vel
nmodorvelin ordine,velinalia quapiam cir-
9
:umftantia, alijfaerebus cum quibus omnib na-
uraliter opusiilud fit j Exempli ca^ufa,poteft mc-
ficus fanare xgrotu, verum non fubito, nec abfqj
nedicina: poteft Magus, vel Da?mon,vel.etiam na-
ura ex Hgno produeere ferpente, verum non inv
nediatc atque hic
: eft infimus miraculorum gra-

tus &locus. Sedquia ha?c breuiter diximus, ve^

;eor ne abicure ditts, fintjquare qub melius intel-
igantur, latius expJicabuntiir. Da?monum &Ma-
*orum miracula non vera, difrerunt a veris mira-
tulis, qua? in fcripturis & hiftorijs Ecclefiafticis,a
teruis DE 1 fafta legimus, his quinque modisj Dp r : ,

gnitate virtutis efiicientis, Qualitate eorii quifa- 3gJtff»*#F-

erenti* ye'
dunt, Diuerfitate fa&orum, Modo faciendi,& Fi r f
(ic cuius gratia fiunt vera miracula,cum (vtfupra
rormn m *%
C rUm£
diximus) omis naturas crearse vim exuperent, foli- r'° LZ
usDEipoteftatepoffuntefficirnamquamuisper ^ ^
Angelos vcl feruosDE fieri videanturj illitame
1

np agunt virtute fua,fed Dei cuius funt adminiftri

fctanquainftrumlta.Magi autc opcrafuafaciunt,
£> * vel
47 DEMAOIA
vel virtute quaruncjam rerum naturalium qulbusi
vtunturoccultej vel operaDaemonum, quiclam
Magis auxiliantur. Veramiracula Hcet interdun*
faciant etiam homines malij raro tamen , nec nifi
adconfirmatione veritatis, &
diuinae virtutisde-
claratione: fere aute magi homines funt flagitiofi!
& malefici, quos proinde diuinis humanisqs legi-
busconfulere&adireprohibemur. Qua?faciunt
Magi, vel funt tantum phantaftica &
fimulata &> ,

ideo nec diuturna, vel funt perniciofa , vel inuti.

lia: yeraaute miracula, funt opera iolida vera^ &
vtilifsima hominibus,& no nifi magna aliqua ne-
cefsitate &vtilitate facla. Magi , opera fua faci-i
imt, vel pcr caufas naturales, vel ope Daemonum^
vtuntur multis prceftigijs, mendacijs, ludificatio-
nibus hominum, figuris,chara£teribus,verbis vel
nihil,vel abfurdafignilicantibus, alijsque fuper-
flitiofis cerimonijs ; mifcentque facra profanis
namque nonnulla verba facra vfurpanr, adiunctis
fuperuatiooibus foedant & contaminant. Docent
cnim eadici dehere fub certo quodam conftellaw
tionumfitu,certoque loco& tempore,totiesfi-
gno crucis facto , tot candelis accenfis ajdhi&itisy
vel filis, aut velis , aut chartis , quas vel pueri vel
virgines tantum tetigerint: adhibentetiamqua».
dam, que nihil prorfus ad effedum produccndum
pertinent, fed ridiculam habent vanitatem. du
cunt enim oportere tali hora &
toties,& tali aqua;
lauare faciem, radere capillos , hac, vel illa veftei
indui. Sed,quod impietatis plenifsimum eft, fan-
guinem ex humano corpore mittunt, eoque liba-
mina qusedam confecrant, nomina quorunda da?-
monum vfurpant, quibufdam animalibus famili-
«uiter vtuntur,& cum eis eolloquuntur^Dsemoni-
 IIBER PRIMVS. 4t
feus facrificant,nomen & fidem ChrIS Ti abfu-
rant,prohibenthomines iignare fefigno erucis,
;& alia faciunt partim fuperftitiofa,partim ridicu-
la, partimpenitus execranda. Nihil tale fanfti fa-
iciunt edendis miraculis, fed vel interiore vel etii
iexteriori fupplicatione & inuocatione diuinae
;virtutis, vel faclo figno crucis> vel aliqttibus ver-
bis ficris recitatis, miracula operantur. Ad extre-
pum,curvel Dsemonesvel magifaciant illafua
imiracula, non eft obfcurum, nimirum yel lucri,
Jvei glori^ & honoris cupid tate/ibi diuinum no-
Imen & cultum aucupantesj vel vt veritatem: por-
jiiertant& falfitatem hominibusperfuadeant j vel
adpatranda raaleficia, veluti furta,adulteria, ho-
micidia. Satteti autem faciunt miracula, non fua
:aufa, cum & diuitias contemnant) & honores fu-
^iantjfedvtDE VM honorent, Eccleftam aedifi-
:ent, hominesque non folum corpore, fedmulto
;tiam magis animo iuuent. Qui igitur fanae men-
iseft> & ftudiofus vefitatis amatorque virtutis,
lon erit ei difiicille vera miracula a falfis difcer-
iere:quiautemfiagitioseviuit,&C H RlSTi
loctrinam odit, nec ftudio veritatis, fed vana? cu-
iofitatis cupiditate miracula quaerit> is iufto D 1
udicio permittitur, vt quia veritati confentire &
icquiefcere noluit, circumueniatur mendaeijs &
'alfismiraculis perfuafus , peruerfaffi doclrinam
alfaque dogmata,pijs verisque repudiatis,ample-
ftatur. Hoceft enim quoddocuit beatus Paulus
n 2. epift.adTheffal. cap. 2. pramonens ventu-
um Satanam vel antichriftum in omni virtute,in
iutini feductione iniquitatis 9 non quidemomnir-
f>us, ^edi,s qui charitatem veritatis non recepe-

junt, vt falui fierent. his enim mittetDE v s ope-

D $ rati-
 H fei-i MAGIA
rarionem errorisvt credant mendacio,& iudicefl.
tur omnes qui non crediderunt veritati, fedcoo-
fenferuntiniquitati. •

XAPVT IX.
QVOTV PLEX SIT MAGIA.

V Aria s Magise fpecies,ne hancartemilfl

totum vel commendemus, vel damnandi
execrandamq; exiftimemus , & ne hoc in
ftitutaetraclationi defit, vel tantum indicare cofl
uenit. Ac primc, quam alij Magise varietatam tra
derint, oftend mus.Plinius lib^o.cap.i.compki
ftqiejfcetfes resMagisefpcciesab Ofthane principe eius arat
^|**. -
doctore tradkas elTe commemorat. Namqne> ail
& ex aqua,& ex fphceris,& ex a£re,& fkllis,& 1«
cernis ac peluibus,fecuribusq; & multp aiijs mo
dis, diuina promittit pra?terea
: vmbram , infensj

rumquecolloquia. Hsecibi Plinius. Sed Iamb"

Cus in libro fuo deMyfterijs AEgyptiorum,&P
clus in libro.de Sacrificid &Magia,& Prophyri
in librO de Sacrificijs duplicemfaciuntMagiam,
cut,etiam ex Prophyrij dodtrina refertbeatus
guftinus lib. io de CiuitateD E i, cap.9. Alter.
3

vocant Theurgiam,nempe bonam kudabil &

&
qua certis quibufdam hoftijs facrirkijs, mun
tia quadam anims & corporis, alijsq; facris cx.
monijs, bonos ac beneficos daemones inuoca
&
quorum afrlatu auxilio,& occuka manifeftaiji
&futurapra?nunciant, &miraedunt opera, qu 1

predi&i fcriptores. mir.is laudibus in eoclurn e

mnt. Alteram appeliant Goetiam, &Necrom
tiam quse mortuos. excitat &
confulitj eVper
^•efponfa de rebus occultis vel futuris rcddit^
C^tur Goetia aplanclu, quo circa mortuorum
pulc!
 ii&er T>*mys. f
pukhraeorum animar ex inferis euocaeur. Necro-
matia verb, quia fit diuinatio ex mortuis euocati*
petita, Suidas autem diftinguit Magiam , quam ait
Perfarum effe inuentu, in Gcetiam , Magiam pro-
priedi<5taro, &
Pharmatiam. Magia, inquit, eftin,-
uocatioDa?monu,fci!icetbenificorum ad aliquodL
bonum coniiciendumj cuiufmodi Apollonij Tya-
;ijei praedictiones ruerunt. Goetiafit per coaclio-
nem & inuocationem mortuorum ; ficenim di<5ta
cft a plan<5hi qui fit circa fepulchrum.
Pharmatis
vero fit, cum aliquid porrigitur alicui fumendum
ore, quod mortem ei fit allaturum: vel vehemen-
tes aliquas pertitrbationes & mutationes, aut cor-
poris aut animi in eo^fit efreclmum, certis inean-
tamentisprafparatum. HaecSuidas.

No b i s autem omnes Magia? fpecies hac rarf-

«Mie & ordine diftingui po£e videntur.Magia,alia
eftNaturalis,qua? per res naturales fingulari quo-
rundam hominum artificio adhibitas mirafacit:
Altera eft non naturalis, qua? Daemonum inuoca-
.tionc <k ope vtitur ad operandum. Ha?c in Theur*
giara"& Goetiam &
Necromentiam , de quibus
paulo anie diximus , recte diuiditur. Nam fi qu*
funt alia», adhas fpecies commode reuocantur.il-
la, quam naturale diximus,partim eft phyfica cur*
jfomine medkinam etia complec"timur,qua» circa
qccultas rerum naturaliii virtutes, rerum mirabi-
liura ejffeclriccs,vcrfeturjpartim eft Mathematica*
cui* excelleti peritia,quam mirafecerint Architat
& Archimedes,fupra c6memorauim*.Rurfus Ma-
gia ta naturalis,quam no naturalis, bipartitb diui*
^itunaltera enim habet vcros & naturales effecVi
akra fimulatos tantu,nec tales rcuera quales vid£>
T> 4 fti#
 51 DE MAGIA
r ur:hrnc
vno vocabulo Prseftigiatrice appellam*,
fuisenim jpraeftigiis adeo pra?ftringit& eludit fen-
fus humanos, vtfaciat videre qua? non funt,& no>
videre qu* funt idque vel interuentu&: admi-
5

\ nicnlo Dasmonum, vel operatione naturalium a-

gestium, velincredibili traclu atque agitatione
manuum. Itaque qui edit panem,videtur farinami
fpuere qui vinum bibit, per frontem aut iugulu'
:

id reijcerei videntur gladij vorarij ingens vis euo-

mi acuuro j minorum , & zonularum, quarum re-
ru circulatores mirifunt artifices.Hecdiuiditur ia
Opticam, & Pharmaticam : ilia,manuuni, digito-
rum aliarumque partium corporisincredibili agi-
litate &
motione, defixum in res bbtutum fpecli-
tium fruftratur, h&c cbIiyrijs,fuffumigationibus,
alligationibus, potionibusque fenfus interiores:
& exteriores itaperturbat, vtfecus quam reuera;
eft, iudicent de fenfibilibus exterioribus. Vtituri
etiam ilia prior laminibus , annuiis , imagini-
bus,fpecuiis variofltuvarioqne modopofitis &<
tranfpofitis.
Magiae porrb Naturali , quidam duas a-
liasfpeciesadiungunt, aiteram vocant Aftrono-
micam, alteram Cabalifticam , quae an fint mer£)
nu^se & quorundam hominum commenta, an re-
& praeftent,nunc pau-
iiera aliquid foiidi habeant
Contra itagi- ^is dijudicandum eft. Aftronomicam appeiians,,
am ^ftreno:
q U £ "certas quafdam imagines &
figuras,annulos,
micam. figilla,ftatuas&aiia qusedam horum fimilia fa*
bncatur, in quibus,eius cultores &
defenfores a£
:

firmant, cdeleftium corpbrurh Virtutes influxus:&

recipi, receptosq; miros effe&us pra?ftare.Sed hxc
vana fiint,nec modb a chriftiana veritate,et pieta-i
te, fcd etiam a philofophica ratione 8c difciplina
longe
 LIBER PRIMVS. *i

fcge remota. Virtus enim cleftais per fe rniuerfa-

lis eft &
indtterminata adhunc velalmquelibet
effectum producendii; determinatur aute per cau-
fas naturales particularesrllle^ aute imagines fi- &
gura? aftronomica», non funt caufaVnaturales, nec
habet vim,aut effieiendi quippiam,aut prseparan-
di materiam ad hunc vel illum efrectum reeipien-
dum. Deinde ccelum naturaliter operatiir; illa?
autem imagines funt ingenio c\r artificio hominii
inuenta*, & pro eorurn arbitrio adhibita?; non igi-
tur per illas, virtus cceleitis modificari aut deter-
minaripoteft-. Poftea, Hgnunr quocunque modo
figuretur, no poteft lh fe recipere iinmediate for-
mam equi vel leonis nec vitrum aut aurum for-
>

mam planta? :'multo igiturminus huiufmodi ma-

teria?, propterea quod ab ipfis Aftronomis varie
figurentur, idonexhabilesque reddentur adcer-
tas quafdam virtutes fiderum recipiendas. & ad a-
liquos mirabiles eftedhis producendbs . Adhaec,
quateft naturalisconuenientia illarum Aftrono-
micarurh imaginu cum coelo ? neque enim eft vel
fecundum figuram, vel fecundu naturam vel mo-
tum vel qualitatesj quomodo igiturres naturales
|
fine ipfis figuris hon funt idonea? ad diuinos illos
fiderum influxus accipiendbs, fignata? autem a* &
dornata? iftis imaginibus, ftatim iiunt idonea??His
aceedit,quod InfigniavifuefFe&uq; fidera,fiMa-
I thematicisdemonftratiohibuscredirhus, amplio-
rafuntquam vniuerfaterrajqubmbdo igiturin-
fluxusillorum ad vnam imagunculam aftronomi-
cam reftringitur. vt non etiam per alias res quam-
plurimas tali figura carentes diffundatur ? Nullus
igitur nouus efFectus ab huiufmodi Magia aftro-
nomica proficifciturj & fi quis forte ccrnitur ali-
D t cjuan-
n BE MAGIA
quando, is non earum imaginum aut fidertmp©»
tentia, fed occultadaemonum opera, quo eiufmo-
di fraudibus mortales circumueniant , proficifciy
tur.

CAPVT %
DE UAGIA CAB ALISTICA.
SE D quidam Iudarorum,&
phi
venio ad Cabalifticam,quamphilof©»=
de noftris nonnul-
li vanitatis magis quam veritatis fhidiofi, &T
res curiofas atque inauditas quam veras & folidas,
difcendi auidiores, affirmant fcientiam eJGTe Mofi
primum a D E o monte Syna tradita* deinde no
in
quidem literaru monumentis , fed ore tenus a pri-
oribus, per quandam veluti manuum traditione,
& receptione pofteris traditam,adhuc fuiffe con-
feruatam i ideoque dictam efTe Cabala, quod ver- i

tum HebraiceideTonatquodLatinerecipio, ni-1

miru eampofterioresaprioribusore tenusaudi-
tione accipiebant,&animo memoriaque eufto-j
diebant qiia etiam ratione ferunt veteres , difci-
:
j
plinam Pythagoricam multis faeculis effe confer4
uatam.Comple<5titur autem h*c Magia Cabahiti-
ca vniuerfam Philofophiam,diuinam humani,! &
necnon&naturalem: omniumqj rerum doctri-
nam my fiice ac fyrnbolice cancinet non ea morej
>

aliarum humanarum difciplinahim,rationibus 8c}

argumentis difputationibusqj tradans, {cd nume- '>

ris, figuris, ac Symbolis; itaque in eafingulaelite-*;

r#, figurx, nomina,elemeta,apices,iinea?,puncla, I
accetus, fpiritus5 &
fi quid aliudeflminutius, pro-';-

fundifsimam quandam &

abditifsimam ingentiu^
rerum fignitkatricerti dcclrinam habent Hanc^ .

-Magiara qui. bcne teneat, eum nihil non poliere-

aiunt^
 LIBER PRIMVS gf
aiut, cmni •
fcire epra?fcire,natura? imperare,om~
ctasque res ei obedire;hac Mofen prodigia illa fe- 7° •
J***
ciffe in &
AEgypto in deferto $ hac lofue , Eliam, '
f
*
Elifamm, Ifaiara.,Danielem, Samuelem tot tan-
**" %"
taque feciffe miracula. Dkunt enim 3 nomina quse
Dev.s per Adamum cunctisrebus fecundum R\~
ascuiiifquerei proprietates impofuit,fuifTe He-
braica, quibus rerum omnium fubftantiae, quali-
tesfk proprietatesexprimantur quocirca his no- :

tninibus. naturales res appeIlanti,confeftim res^

©nxnes fe fubijeiunt,
illi &
eius obfequio fe totas
addicitnr, Huius amenticsexpers nonfuit VVi-
defj qui vt.memoratThomas VVaJdenfis uiope-
*e fuo de Sacramentalibus,dixit,in ftatu innoccn*
tiae Adam impofuifle nomina animalibus fecua-

-dum.n.aturales eorum proprietates: qaibus nomi-

busappellataab homine,ftatim.ei obediuifTent,
eiufqj omnia iuffa fecifTent &
huius rei reiiquas
:

remanere in exorciftis &

incantatonbus, cV-ad id
magnam vim habere voces hebrseas. Cuisfenten-
ti.se do$am cop.iojamque refutatio.nem lcge apud

ipfum VValdeiifem.
V e a v M adeo eftinerudita,infuifa&rid;- ^efeliitur.
cula harc Cabaliftarum opinio, vt nihil azquemi- CabdiftiU
rum ftt quam vlli homi?:um fana? mentis aliquan- ars,
4o eam probari & perfuaderi potuiffe, fed itaeft
f&ofe&q, funtingeniorum ftmiliter vthominum
monftra quaedam, &
pprtentae'*quibus eiufmodi
opinionum. Commenta &
deliramenta profici-
fcuntur . Principio, nonne incredibileeft, So~ \

lem&r Lunam& elementaitem

cseteraaftra, &
ftirpes cum ratione careant,diuina iliam vim qu$
latet in vocibus hebrseis fentire , eaque fic afiici
&permoueri,vt horaini pro eius arbitrio pareat*
&4
H DE MAGIA
Sedefto, nouerint illam vim, vel omnes res natir-
rales r vel certe animantes ant hominesj num ideo i

eiufmodi nominu appellatione eas continub mo-

treri neceffeeft ? Si quis mihi proponeret nomen,
totam meam fubftantiam omnesque proprietates
perfeclifsime declarans, num eo nomine appella-
tus ab illo, cogerer eius imperio obfequi &" quse-
eunque ille vellet, facere ? Si reconditifsimam il-
Iamvim& efficaciam voeum hebraearum quam
lactant Cabaliftse, paucifsimi hominum intelli-
gunt, nec nifi qui illa eade ante funt initiati, quo-
modo eam agnofcent & feritieht bruta, caeteraqj |

modb fed etiam fenfu carentia Cur

iion ratione ?

tribuunt tantam vim vocibus& characlenbus he-

brsexlinguavquam om-riium vetuftifsirna &pri-
rnam feruntjCum certeconftetalios effe ehara-
cteres haebrseos qui nunc extant, quam qui olim i

fuerantantecaptiuitatemBabylomca? quodbea*
tusHieronymus in prologo galeato afhrmatefcri- •

bit. Certum, inquit, eft, Efdram poft captam Hie-

lofolymam, &reftaurationem templi fub Zoro*
£abeJe,alias literas reperiffe,quibus nunc vtimur,
cum ad illud vfque tempus ijdem Samaritanorum
8c Hebrse orum chaf acleres fuerunt. Nec verum i

eft, in lingua hebraea reperiri voces quar omnium

rerum naturas, infimasque differentias &propri-
etates exprimatj necindeclarandisrebus vberior
eft aut fignificantior hebrata lingua quam gra?ca
•vellatina : nec vllumeftnomenin vlla lingua,
quod fimul alicuius rei & fubftantiam & differe-
isasatque propritates tam genericasquam fpecifi-
'caskqueindiuidualesaperiatrnec in vocibus he-
brxisperfefumptis, plura maioravelatent my-
^oria*quam velm Graecis vel in Latinis.Legimus
in
 LIBER PRTMVS. &
infcriptura,quomodoMofes &
Aaronper virgam /#*
eisaDE o traditam plurimamaximaquefecerint
prodigia. Legimuslofue retinuiiTe curfum Solis
& Lunse, cum dixiiTet : Sol contraGabmn m mo»zari%
CF luna contra yallem ^Alalon . Strti; quefol inmedio cBsli»

itpnon.feflinauitoccnmhere fy&iivnius diek Necfifita»-

Heavrpofteat&mUngadies ,obidiente Domino -vocihto&i-
\nis & pugnante pro ifrael. Narrantur etiam Samuelis,
jElix, Elifei & Danieiis miracula, nectamen v£
uuam deilHs CabaHiticis myfterijs vlla menti*©
Uutyerbumfit; fitanta effc Cabaliirics Magisevis
folem iiftere autre-
[jk.poteftas, vtccelis iniperct,
socedere cogat, mariadiuidat, flumina Hccet,to-
amque naturam commutet, fibi adnutum obe- &
iire faciat, curifti fapientes Cabaliitse, eius artis
jertiifsimi, talianunquampatrarunt, veleriaam
luncpatrare poffirnt? Certe Philofophi IudaaQria
jui fibi hanc fapientiam arrogant, fi quid eap^l-
lerent, ad excutiendum iugum durifsimae feruira-
is, quo miferi iam mille &
quingentis annis *oj»-
>ref*i tenentur, vti debuiffent.

CAPVT IL
DE N ECROMANT l A*

DE lis
Necromantia nonihil dicamus, vt qua-
quanraiie fit eius vis,vel potius fraus^
oflendamus. Necromanticipr*©-
fallacia,
itentur fe animas mortuorum euocare poile ex
jsque cognofcere multa quae funt occultifsinia,
/el etiam futura; animas autem mortuorum, pra?-
!ertim eorum qui flagitipse vixerunt, aut violen-
a morte de vitadeturbati funt, Magis eas inuoci-
ibusadefTe, refpondere, multaque manifcibre,
docer.
 ff BEMAGIA
frophyrius doeetPorpnyriuslib.,2. DeAbfHnentia animali-
dc rettocatio- um. namcumdeprauis& fallacibus daemonibus*
*e dnmamm dixilTet,mox fubdit hs?c de animalibus: Tales, in*-
ex inferk: quit, furit & anknse mortuorum,quae vitijs opple-
' taee corpore migraruntjconfliclanturenim etianti
tuc,ir.T & cocupifce-ntie_ perturbationib & in na-
3
,

turamconueiTaedaemonumjfimiles illorum red-

duntur, noxix ac turbulentae, in varias fe vertuntf
formas, ac modb confpknas fe oculis praebent,
modo reeodunt,& ita eludant acierft tum intuert-
tium, tum etiam cogitandum. Erquodam alio io-
co Praua, inquit anima qua? corpus fuum vio-
: , •

lenter reliquit, expoliata ad hoc ipfum deinde fe;

admouet, ibiquemorastrahit. Vnde nonnunquai
vifae funt animae lamentari : nam aniraae carenti-
umfeptiltura, circacorpora immorantur, quibuJto
maknafaepiiisabuntuntur ad minifterium fuunii
explendum,compeIlentes animas apofitione cor^
poris vel partis cuiufdam aiTumptipne. Quocirc&
qui vaticinantiiim animaliiim inlinuari fibiani—
masoptant,praecipua illorum membra deglutif
entes, veluti ceruorufn vel talparum, vel aliorurii
accipiunt. &r ita praefentem fibi iaciunt animam,,
D e i ritu vaticinantem.-talis enim anima vna curai
fui corporis integra fumptione, in corpus huma—
num fe penitus ingerit. HaecPorphyrius.

>w ftiefay*-
^^
G N a M fane huic arti fidem facere vid^
w Sanwel tur,quod legitur primi libriRegum,capke vigeil-
qttiper Phy- mooclauo Pythoniffam rogatu regis Saulis, exci*
tmiffrm rep~ talfe a mortuis anim a Samuelis , feciffeq,-, vt Sauli
rtejent&m efl de euentu impendentis belli eonfulenti,quae moy
Sanlh ei euentura erant praenunciaret.Et quidem beatui
Auguflinus libro £,ad qu^ uHonesSimpliciani,re£(
pon*
 tlBER PRIMVS. 5*

pdndens ad tcrtiam quseftionenii & in librb de o-

clioDulcitijquarftionibus, qu^ftione fextadiipu-
tat in vtramqueparte,an fuerit ille verus Samuel,
«n potius Daemon ipecie &: figura Samuelis pro- ;

penfiortamen eft ad credendum, illum non fuiffe

Verum Samuelem, fed eius imaginem & iimula-
chrum, arte diabolica formatum , & afpeclui Sau-
prxfentatum appellariautem ih TcripturaSa-
lis :

Hiuelem,qubd illum habitu,fpecie authoritate &

repraefentaret. Nbnenim tum in communi
rarb
hominum loquendi confuetudme,tumin facris
iiteris rerum lmagines & fimuiachra, ribminibus
ipfarum rerum appellantur. Hoc idem citra du~
>itationem vllamtraditnr in libro fecundp deMi-
abilibus facne fcripturae, cap. 2. & in libro Quse-
Honum vetcris &noui Teftamenti quaeft. 27. qui
ibri, nominebeati Auguftini in eius Opeiibus
aumerantur . Tertullianus in libro De Anima,
tio folum hoc probat, {ed rontrariam fententiam

i>mninb improbatmamToquens de Samuele,ha?c

fcribit : Ecce hodie eiufdem Simonis hsereticos
ymtapraefumptioartis magicae extoIIit,vt etiarft

Prophetarum animas ab inferis mouerefe fpori-

ieant: cVcredo, quiameridaciopoiTunt; nec eniih
ythonicotuncfpirituiminus licukanimam Sa-
nuelisefiingerc,poftDE v M mortuosconfiilen-
Saule. Abfit atftem vt anima cuiufquam fancti»
:e

j, ledum Prophetae , a daemonio credamus extradta^

r
:ertiquodipfe Sataaas transfiguretur iri 'ahgelfi 2,r*n

i -ucis, nedum in homiriem lucis, etia Deum Te ai-

Ji "eueraturus, fignaque portentofiora editurus, ad
mertendos, ii fieri poisit, eledtos. Uxc Tertulli-
mus.Quibus verbis aiijique proxime coniequeri r
ibus aperte docet rion fuiffe iiiu verum 5 atri tfel%
 49 BE MAGIA
S.Thom2sprimapartequaeu:. «9.are.8. &feeua«>
da fecundse quaeft^f.art. f.ad z.8c qua?ft. i74.artic.
j. ad 4. dubitanter de hoc loquitur, fecutus nimi-

rum Auguftinum idemqj fit in Decretis 15. Quae-

:

ftione?. cap. Necmirum. Sedvt Lyrano &To-

ftato& ni fallor etia^B.Auguftino,lib.De curapro
mortuis agenda, cap. 15. Sic etiam mihi probabi-
lius eft, immb certum eft, fuiffe veram anima Sa-
muelis quseSauli apparuit, exercente quidem Py-
tho niffa artem fuam magicam , kd non eius artis
vi&potentia,fed D E 1 imperioab inferis exci-
6$ flii+t* tatam, qua*difpenfatione diuina Pythoniffam&
4I 1 06 JH^SauIum latete, oftendit fe afpeclibus iniqui regisri
diuina eum iententia percuiTurajyt impius rex/
jL» ^* j/3 U3e poftmortemfupplicia fuse impietati debita;
r paffurus erat, iam tum acerbifsimo doloris fcnfui
Al. t>ra?guftaret.
dendura opus
Necadhoc probandumaut
eft teftimonijs vel argumenti£,cua&)
perfua-i

id in facra Scriptura perfpicuetraditum fit. Narai

in libro F.cclefiaftici, cap. 46. ftc eft : £tpotthoc dor*
miuit Samnel, ^notumfecit regi^ <&*oftendit iHifnem *vi>
t<£fu<e> £?> exakmh leocem illitvs de terra inprophetia, dele-
re impkatcriigewk. Et faneB. Auguftinus libro illo
De cura pro mortuis agenda, & S. Thomas fecun-i
ds fecunda? non obfcure fignirkant, fi liber Ecclec
fiaftici tanquam facer &
canonicus recipiatur,ne;
ceifario fentiendum effe, verum Samuelem appa
ruiffe Sauli. Loquuntur autemilli conditionali
ter de auctoritate libri Ecclefiaftici, no quod non
&
eum pro facro canonico haberentjfed quia ne<
Hebnei eum recipiunt& reponuntin librosCa;
nonicos, &
quidam Catholicorum olim, dc eiu
auctoritate dubitarunt. Quare nobis vt de eius li
brifide &au$oritate ? fic nec de vero Samuel
Saul
 LIBER PRIMVS 4%
Sauli poftmortem prophetante , dubicare licet,
Nec obftat huic feotentiaf quod ille Samuel dix-
,

iffe legitur Sauli Cras tu crflij tui ntecum eitpt} cum

certum (it mortem , bono-
diuerias effe fedes poft
rum & impiorum, & in Euangelio legatur Abr - L*C4 i&
sam dixiffe illi epuloni,interfe,&r ipfum, maxi-
|mum& intranfibile chaos intercedere : hocin-
jquam, non obftat. Nam illa verbaSamuelis,vtbe~
[BeinterpretaturSAuguftinus refpondens adter-
tiam quaeftionem Simpliciani ; non ad arqualitare
'celicitatis , fed ad fimilem conditionem mortis

referri debent : vt fit fenfus j Cras & non amplius

eris int@r viuos,fed inter mortuos, inter quos ego
um, quin etiam & tunc, & vfque adCHRisn
Domini refurre£tionem,omnestam boni quam
tnali, apud inferos, licet fedibus difclufi , dctinc-

Duntur 8
Se p redeoadNecromantiam,quacolimmuI-
tis lacis &apud multasgetes cclebratifsima fuic.
OfthanesapudPliniumlib jo.cap. 2. huiusartis ^tiqumtft

lobilifsimus profeflbr, promittcbat quorumli- crcm ^i*

>et mortuorum excitationes & colloquiacum vi- yJ M *

ii$ : & fane maioris eft admirationis,quod extre-

mo illo capite fubdit Plinius:Adole fcentibus no-
inquit, vifus Apion grammaticae artis^ prodic
!>is ,

Cynocephaliamherbam,qua?in AEgypto voca-

returOiyrites,diuinam nonin viuos modb,fed
etiam in mortuos habere potentiam , eaq; fc euo-
pafle vmbras ad percunftandum Homerum qua
patriaquibufqueparentibusgenitus eflet. Cicus
Afculanus in commentarijs quos in fpharam edi-
jdit, nominatlibrumqui olim extabat,& infcri-
pcbatur Scriptvra Chamj opus magicac
icmakfk* impicttUsplenu,continens clementa
E &
4i ®n MACflA;
6rpfaximNecrQmanti3r, Tertullianuslib. DeA*
nima j vbi de ififeris_& defunifcoram euocationi
:

dilTerit.:Pubi icavia<juit,'iam literatura eft,qua

:

ariimas etiam iuftasetate {opkts , etiaproba mor«

te dimm&as,, &
prompta humatione difpun&a^
euocaturam ie ab inferorum incolatupollicetur,
JFueruntquondam multa apud rarias gentes Ioca,
.Necromantiarvfu nobilkata, vbi U
a defunetis o^
xacula & refponfa petebarirur. Homerus lib. ir.
Odyf&ae -Cymmerkum oraculum ad Auernura
Campaniae lacum.celebrac,qu© VlyiTes eoncefsit*
vt Thyrefiam de reliquo itinere fuo confulereti
cuiusetiam meminitStrabo libro quintoGeogra^
phia*. Teiprotium in Epiro Orpheas celebre £c<
citj in eo manescantu permulcenclo, &
-Euridica;
coniugiadfuperos reditum inipetrane credituaj
fuit, Vnde VirgiHus libro fexto AEneidos
£ipot m tmms geierfire eonfagp Ofphem,
TreijciajretHi cyth£f& fdm^ms^nmk.

ApudLucahumErielone venefica Thelfala raor*

tuum euocat, qui Sex. Pompeio exitum Pharfalw
cae pugnae denunciet.Phigana Arcadia? eiuitas,ha4
buit huiufrnodi Necromantas 2 a quibus occulta
&futurafcifcitari viltatum mitil.AugufHuus lib;
^.dcciuitateD E r,cap. n. citat Apuleium affiw
mantem animas hominu damioneseile i ex hoc &
minib* fieri iares,fi meriti bonilitntj Lemures atu
te aut laruas,fi malijqui nullisbonis fedib*in tew
ra vagationepuniunciir,inane terriculi amentum
bonis hominib yjCa?trum noxium malis.Cpumver^
incertum eil quarcuiqs fortitio obuenerit, vtruro
lar.Ht an larua, manes deos nomfnant, &
fanis at«
<jue cseremonijs vulgo admktutur,vt oracularedy
dat, vc in tootia Amphiaraus, m
Africa Mopiu^
• i»
 tlBER PRIMVS riL
in AEgypto Ofiris, alius aljibi gentium, AEfcuIa»
piusvbiq;, Hsec ex Apuleio: quem ibi Auguft, verl
grauiterque rcfellic. Et apud Tertullianu in libro
De Anima fic habes,- Nofomanas propria oracula,
ppud parentum fepulchra manfitado captare,Era-
ides feribit. Celtas apud virorum fortium bu-
a, eadem dc cauft abno&are » Nicander affir-
at- .

Vbiivm has omnesmortuorum 5 qua?arteNe* B/»"w ^

aromanticafiunt, apparitiones,vanas-&" fallaces WKww^pli
•ffc, non eit dub-itandum:plerafque enim ab ipfis

jecromantisalijfuenYtasefle eomperturn efr. Si

U% autem reuera conitigerunc, in his ouftiman*
iumcitjiion animasdefunctorum apparuilfe vi-
lis, fed ipfos Dxmoiies tales fe oftendiffe Necro-
Ikntis, vel eos confulentibus, tales inqua, habi-
&
| ipeciejie-Lace, voce affe&u, qugles fueranto-
>m mortui, cura inter viuos verfarentur. Hance-
o opinionenn vt proeuldubio veram pucem, ratk
nibusteftimonijsque &experimentis adducor.
pionec oblcura necfaneinHrma &t ea,jquaS. *f % } umm*'
homas prima parte qucft H7.4*art.hoc ipfum c-6- m l Tho~

rnut. Noirpote(t,inquit3 anima feparara,na£iira-

mouere aiiquod corpus : cum enlm
virtute faa,
mmt^
JJ^/'*'™-

tnaturalis forma humani eorpori$,non habec

im moucndi fecundumloeum, nifi corpus quod
sformat & viuificat: nam ecia cum e#vnica cor-
ori, iltaliquodmembrum mortifieacum, non
ii

bcdit animar ad motu loealem.Quare anima? de-

Ui&orum, ncc affumere corpora , nec cum illis
i viuos venire poffunt. Deinde, Neqromatae non
abent vim & imperium in animas defun&orum
U3e funt in ceelo* nec qua? funt in Purgatorioj no
iim conucnis aui decet animas fan&oru, impijs
B * Ne-

I
 i$ DE MAGIA
Necromantarum artibus fubiacere neque in anw
:

mas quac funt in infernoi na cum illuc fint a D h o

tanquamincarceremdetrufar,vt arternas fcelerij
fuorum pcenas luant nulla inde vi poflunt efterri,
nec nifi D E i mandato egredi non eft autem cre-
:

«libilc, D B v M id conceflurum Necromanm,per

quos Daemon fatagit mortales dccipere, & a vcri

DE I cultiiauertere.-ficenim Db v s artem Ne»
cromantiam &per fe infamem,& toties a fe in fa».
crisliteris reprobatam , extremoque mortisfup--
pliciocomdemnatam, non folum honoraret, fe<&
etiam fide cultuque apud mortales dignam rcdde-'-
reL Profe&o,licuimortuorum reditusad viuosi
co^cetbodus fuit , videbatur concedendus diuitii
iJJi,cums rnentio fit apud Lucam cap. 16. qui obJ
nixe rogabat Abraam, vtde i)s qui fimul crant ia
infcrno , aliquem mitterer ad amicos cognatos^
fuos monendos, vt bene viuendo, diras, 6V perpo-»
tuas inferni poenas euaderent>nectamen eicon-i
ceflum eft. Non inficior, animas qua? funt in Pur<
gatorio, nonnunquam apparuifle viuis:idenimi
B. Grcgorius in quarto libroDialogbrum nonui-
lis &
quidem certis probat exemplis. Ncc equi-
demncgo,etiam animasbeatas velMartyrum,vei
aliorum Sanftorura defcendere in terras homw
,

nibus eorum auxilium imploratibus , opem fo* &

latiumJaturas:id£nim confirmat B. Auguftinua
inlib. Decurapromortuisagenda, eap.i6.exem«t
ploB. FelicisNolar Epifcopi, quem ciuibus fuiii
Nolanis, cum a Barbaris oppugnarentur, apparu-
iffe &fubueniffe, affirmat Auguftinus , fe non in-
certis rumoribus, fed certis teftib* audiuifle: H$
inquam, non nego j fed aio animas mortuorum,
cum apparent viuis, non id facere fua voJuntat
I

LIBER VKIMVS. 4+
Srarbitratu, nec naturali poteftate, multo^ue mi-
nus vi &potentia artis Necronianticar, fed id fier!
iingulariquodamDE i conf!lio,voluntateaepo-
teftate. Necanimasdefunctor m interefferebus
viuorum, minuseftmiraculum fecundumB. Au-
guftinumlocofupra dicto, Sc fecundumB.Tho^
mam primaparte^ qua»ft. 8^. art. & ad %. quam vel
illuminatiocaecii vel alia qua? in magnis De i rai*
raculis numerantur. Adfcribam hic in hanc (qyy-

tentiam & Auguftini verba ex eo loco quem pro-

xime indicaui : Yerum ifta, inquit,diuinitus exhi- Auguflim oti*

Eentur, longe alker quam feie habet vfkatusor- ftru*ndaf&>

do, fingulis creaturaru generibus attributus. Non temU,
£nim ideo putandum eft viuorum rcbus quoflibet
intereffe poffedefunc"tos,quoniam quibufdam fa-
nandis vel adiuuandis Martyres adfunt : (ed ideo
?otius intelligendum eft per diuinam potentiam
Martyres viuorum rebus interefTe,quoniam de-
functi per naturam propriam , viuorum rebus in-
tereifenonpaflunt. HajcAuguftinus.,
S e d audiamus Tertuflianum qui iri libro De Xotdiljf ^
Anima, vbi de inferis &
animarum euocatione a- J" **!*^ m
git, hanc noftram fententiam grauifsimis difertif- J
mimta*
Emisque verbis comprobauit : Necromantia , in-
[quit, fecundaeft idololatria,in qua fe Daemones

jjerindemortuosfingunt, quemadmodum in illa

deos. Quid ni ? cum & dij mortui fint ? Itaque in-
uocantur quidem deruncti,fed Dsmones operan-
fur fub eorum obtentu. Hanc autem fallaciam Di*
abolifubperfonisdefunclorum delitefcentis (ni
fallor) etiam rcbusprohamus, cum in exorcifmis
noftris, interdumDannon aliquem fe ex hominr-
feus affirmat, interdum gladiatorern vel beftiariu,
ficut alibi Deum , nihil magis curans quam hoc
E $ ipfuae
 & E> & MA GIA
ipfum exeludere quodprardicamuSjnecredamuf
animas vniuerfas malorum ad nihilum redigij
vt &iudicij 8f refurreelioms idem turbent'. Et
tamenille Dspmon s p©ftquam eireumflantes cir-
cumuenire tentauit, infhntia diuina? gratia? vi-
&u$9 idquodinveroeftjinuims confitetur : Sic
ctiam in Necromantia quie iam quiefeentes a-
tiimas euellere ab inferis creditur , & confpeclui
exhiberes n©nali2 fallaeia? viselt s operatior pla-
tie, quia 8c phantafma praeftatur ,& corpus effin-
gitur, nec magnum illi exteriores oculos circum*
«enire, cui interiorem mentis acie excaecare, per-
facile efh Nulliautem animas omninb inferospa^
2L»c#. \6. tere, fatis Dominus in argumlto illp pauperis re«
quiefcentis &
diuitisingemifcentis,ex perfona
Abraharfanxltjnon poffe relegari renunciatorem
difpofltionis infernar? quodvel tunclieerc potu-
iffet &Moii,& Prophetis crederetur, Scd et^
quafdamreuocauitD s ivirtusindocumentuiu-i
tis fui,non idcirco communicabitur fidei &
auda<
ciseMagorum&fallaeiae fomniorum& licentiae
poetarutmnamin hacmortuorum refurreclione
qua D E i virtus in corpora animas repraefentat,fe*'
lida & cotre&abili & fatiata veritate pradudicatu
cfthanc eife formam veritatis * vt omnern rnortu-i
©rum cxhibitionem incorporalem , praefHgias iu-j
dices. HaecTertulIianus« SimulantigirurDxmo-]
nes,animasdefun£fconim fecundum Auguftinumi
em9*mnet fe Chryfoflomum, quorum teitimonia locofu-i
fmt-eat mi- pracli&omemoratS. Thomas,quofaciliuserro-»
mas &e mr° esGentilii;m ani nis hominum inferat ad eos de*
r
mrm. cipiendos» Frimum enim ficDa?mon facilius ho«>
miniquicquidvultperfuadet": namquc hominet
aaimabus defun&ortun,vcI pareatum,vel eogna-a
 tlBER PRIMVf. #r
Wrum , amicorum fiio.rum quo? diligiifif & *;/
vel ,
-

Iquibusiediligi non dubhant* libcnties .& prom-

iptius credunt, quam Daemoni quem.-naturalitcf;.-
horrent. Deiiide, itaperf!4aderfiomiriibu^infer-
^num non elTe carcerem perpetuum,ex qub nmii-
fieataliquado egredi : nec eiTe ^<|eo gra ues &per-
spetuas inferni poenas, flcut iiomiises put|t.Ad hf c -
rfic facit, vt homines putent^animas etia poftmor-
ftem habere corpora, vel poiTe qudibet le m e©r-
[pora induere, yel in quadibet hbmimim aurBefti-
[irum corpora migrare : qua re concipitur error
fpythagoricusde trarfmigratione animsmm, eo»
Jueconceptolabafcitfides & fpes chri/Hanae re-
^urrecliionis.PrjEtereajhacrationefaciu^paEmo-
ies,vt viuimortuos vel tanquamterriiicos &r no-
dos fibi metuat,& varijs fuperjftkionibu* placare
ibiqj concjliare ftudeasti vel tanquam beneficos
ibiquevelamieitiavel necefsitudine deuin&ot,
limium fupcrftitiose diligant;& coJ znt % vel tan-
jua animasliominu quorundaapusl mortales,aut
kpictia, autfortitudine, aut potcrltiatlarifSimo-
*um , non hurnanis mod&» ftd didinis etiam ho-
loribus profequan tur atque venerentur.
H v G o fandfci Vicloris lib^. Eruditionis Dida>
calica?, cap:?. numeroilus &
fa&z
-emicleatius eamde^,* eiMm
y^
f
juadifputauimus, Magk? varietatem enarrans^d dtmHt%on8*
punc modum fcribit : Magicae repertor primus
preditur Zoroaftres. rexBa&rianorum; quemno*
bulli afferutipfum efTe CKam filium Noe,fed no-
rnine mutato , liunc poiiea N inus rcx AiTyriorum
^ello vi&um interfedt,eiufque codices artibus
fnaleficiorum plcnos igne cremari fecit. Scribifc
lutem Ariftoteles de hoc ipio, quod vfqj ad bis &
vices censu siillia verfuum cius dearte magica ab
B 4 ipf»
4? BE MAGU
ipfo di£hta, libri eius vfqvead pofteritarls me»
nioriamtraduxerunt. Hancartem poftea Demo-
critusampliauittemporequo Hippocrates inar-
te Medicinx infignis habebatur. Magia, in Philo-
fophia non recipitur,fed eft extrinfecus fa!fa,pro-
fefsio#e>6mnis iniquitatis & malitiar magiftra,de
,

vero men|iens \ & veraciter lacdens animos, fedu-

cita'reijgi<>riediuina,cultur3m Darmonum fua-
det, mOri&n) £orruptionem ingerit,&'ad omnc
fcelus ac ne?a$ mentcs fequaciu m
impellit. Ha?c
generaljter accepta,quirique compledtitur gene-
ra maleficiorum Manticem, quod fonat diuina-
:

tionem,&Mathematicam vanam , Sortilegia, Ma-

leficia. Pra?ftigia . Mantice autem quinque conti-
netfpecies fubfe; Primam, Necromantiam, quod
interpretaturDiuinatioinmprtuis, UKf6$ er\ini
Gra?ce, id eft, mortuus Latine ; &
xiKfbv tadM&
vnde eft diuinatio quae fit per facrifieiunt
dicitHr ;
fanguinis humani quem Dxmones fitiunt,& in
eo dele&antur eflfufo. Secunda, eft Oeomantia, id
eft,Diuinatioin terra. Tertia, Hydromantia,id
eft,Diuinatio in aqua. Quarta, eft Aerimantia, id
cft,Diuinatio in aerc. Quinta, eft Diuinatio in
igne, qu£ dicitur Pyromantia. Varro enim qua-
tuor dixit elte, in quibus diuinatio conftaret, ter-
ram, aquam, aerem , ignem Prima ergo, id eft,
.

Necromantia, ad infernum videtur pertinere ; fe-

cunda ad terram ; tertia ad aquam ; quarta ad ac-
ye ; quinta ad igne. Mathematica diuiditur in tres
fpecies,inArufpicina,in Auguriu,inHorofcopica.
Harufpices fLirst di&i quifi horufpices, ideft, ho-
rarum in4peclores,qai obferuant teporain rebns
agendis; ve! ha-iifpices quafi haras infpscsenres;
qui ui extis dc fibris iaciindorum futura con-idc*
rant
 ITBER PRTMVS. <§&

rant. Augurium aliquando ad o-

vel aufpicium ,

i culumpertinet: 8c dicitur ^.u<picium, a; ;...* mi-

|"
fpicium,quia in motu &
volatu auium atreditur
! aliquando ad aures pertinet, &
tunc dicitur augu*
|
rium, quafi garritus aurium,quia aure percipu ur.
\
Horofcopia, qua?etiam Conftellatio dicitur, eft,
: ^uando in ftellis facla hominum quaerunturjficut
}
Genethliaci faciunf » qui natiuitates obferuant,
\ qui olim fpecialitur Magi nuncupabanturjde qui-
I bus in Euangelio Jegimus Sortilegi funt , qui ior-
tibus diuinationes quaerunt.Malerici funt, qui per
incantationes darmoniacas fiue ligaturas, vel alia
fcxecrabilia remediorum genera cooperatione
Dsemonum atque inftruclu nefanda perrkiunt.
Fraftigia funt » quando per phantafH cas il-
|
lufioncs circa rerum immutationem fenfibus
I humanis daemoniaca illuditur , Suntergo
arte
omnes limul vndecim. Sub Mantice, quinque, id
eft, Necromantia, Geomantia, Hydromantia,
Aerimantia, Pyromantia. SubMathematica, tres,
Harufpicina, Aufpicicium, Horofcopia. Foflea
fres aliar, id eit , Sortiiegium, Malericium, Prac-
fligium, Prseitigia dicitur Mercurius prim.us in-
nenifle: Auguria Phryges inuenerun: Ha- :

rufpicinam&r Sortilegia Ta^espn-

mus E^rufcus tradidit Hydro- :

ma »tia primum a Periis

veni:. HiSrenus
Hugo.

<Y>
CAPVT
 $9 ©EMAGI4
CAPVT XII.
AK PER ARTEM MAGICAU VM*
fum mumfitrippt n&Ahh$-
mffk.

I veram& perfeclum aurttmabAlchimifti*;

s haud dubie chymica facultas v-

poteft efBci,
na de precipuis Magif par tibus cenfenda eftj
nimirutaleopus Magia?y eum propter vim&po-
tentiam ar tis fflaxime admirandum effgtrrjum pro»
pter magmtudinem «tilkaeis * optatifslmum atq;
<$€atiger eon-
gratifsimummoralibus aceideret. Au&at Ie£tor

^
c^.
txcmttai.
^ quid eruditus vir luliasScalife^ea de refcriptum
reliqueritc Triplex eft, m
quit» Mfg*a 5 vna hic i n-
:

f fima & noftf ass fane &foeda &

fordida cu catiun-
culis,cadaueribu$s S£ funibus fufpendiofor uin
quae fi quis attre&are audeat , etiam mereatur* Ai-
tera ex aftris deducit vires <in fpeeula, figilla, an-
nulos s tabellas : Tertia diuinaeft: Nomen apud
vulgus odiofum fecit coliuuies impoftbrum. At
Magus apud Perfass nihil aliud quam fapiente fo-
Smerdi$ M<*>
1
nat: fed propter Smerdis proditionem &
perfidia,
gutitmafitre» nomenMagoruminfenfumdiu fuit, Hac Magia
putm ferft- Domimim I E s v M fuilTe promillum regem to- ',

rum. gnouempiMagtiqui ad eum aiorandu longinquis

Bewdotu* € regionibus profecli funt. E Syrorum libris haec
~ '*
f!
Jft°
defcripiimus. AiuntMagiae & tranfmutatoria; jar-»

UmC ' ^ v * rcs5 v * as >^ fines5 eiTe perqua fimiles. Opus

** s &
finem Chimiftaru, effe corpus in corpus: Opus &
finemMagi^eirefpiritumjin corpore, Magifuas
aflfecliones, violentias appe?Iant,proptera quoi
vires fuasiupra eas quar natura? ordine fieri videV
~^
tur,exercent.ChimiftaefuumopusnominatFor-
titu-
 IIBER PRIMVS. 7*
titudinem : hoc enim %ni£cat decgntatu ilkd-E-
lixir, in cuius fide omneopf ignorant natuta. Sic

eo loco Scaliger.Ergb digna cum primis inquifoi*

one ac difputacione res c% vtruno modo ex folis
caufis naturalibus,5t in folis naturalib® Jocis 5 atq,
©rdine tantu modoqs naturaiiaum generarique-
at9 veru eta per artifidale viam ac rati^onemjquam
iaclant Chimifta?, perfe&um vfqueqcaqj aurum,
& tale omninb quaJe eftnaturale, poisit efnci*
D v p L s x circa hanc qu«ftionem ? ?!iUofo-
phorum eftfententia: multi negant, quidam verb
aiunt. Nos^rimo loco aliorum fentent: as enar*
rabimus ac perpendemus : extremo autem Ioc<?
&
etiam quid fentiamus ipfi 9 fimilius vexo iudke*
mus9 breui&me indicabimuso
BXPOXITVK $B&T£NTtA E0* "
.

tum qu£ negm Vsrum aurumpojfefari ak

Ahhimtfiito

AV .
1 C I tf K- A. in quibufdam fuis com- Atuctim,
ma»tarijs in iibrosMeteororum, vtrefert
AEgidius in $.QuodJibeto , quseftiS. de
Alchimiftico auro itafcripfitrfciatarciticesAlchi-
mia?? fpeciesmetallorumutari nonpo/Te, quam-
uisftmi]kilIisfieripofsint,$: quamnis Alclnmi-
fbequeanttingsre ipfum a?s colore quo voluni^
donecfit multumfimiicauro, &
abftergere im-
mundicias plumbi,ita vt videatur argentum,fem-
jper tamen fecuncLum fubftantiam manebunt xs
fcpiumbum.
Avbr^ois inParaphrafifuperprimtjm juem^
librumdeGenerationc animalium, explanando
primum caput, in candem fcntentiam haec fcribit:
Stauiiter etiamfi datur aiiauid aniikialc valde-
 n DE MAGTA
iimilc naturali, tanta poterit effe fimilitudo,qtiod
cxiftimabitur efte idem fpecie , & fi ars Alchimiae
habeteffe, hoc eft, quod poteft fieri in ea. ESibi-
dem Aucr. declarat ficut fe habent mures ex putri
. materia y ad mures ex femine , inter eos enim eft
tanta fimilitudo,vt quamuisreuera inuicem diffe-
ran tfpecie, tamen vulgoputentureflc eiufde fpe-
ciei, itaetiam aurum akhimifticum f« habere ad
verum&naturaleaurum. Idemfenfit Auicenna,
cuius verba paulb infra memorabuntur initio ca-
pitis proximc fequentis.,
Tbomai* SvThomasartfecundafecundacconditionaliter
loquens de auro alchimico qua^ft. 77.art 2. ad pri*
mum ait 5i a/urum quod fit ab Alchimiftis , non
:

fit verum &

tale, quale fit a natura, eius venditio-
nempro vero fraudulentam& iniuftamefTejiin
autemfiatverum aurumab Alchimiftis,idlicite
pro vero auro veridipofTe, nihilenim prohibe-
re, artem vtendo caufis naturalibus naturales &
veros eflFeclus producere. Sed quid ipfe fimplici-
ter & abfolute fentiret de auro alchimico, fatis
perfpicue declarauitin i.fent. dift. 7- quseft. 3.art.

i.ad quintunvta fcribens: Poteft quide arsvirtute

naturaliuagcntiumaliquas formas fubftantiales
inducereirt materiamjfunttamen quedam formar
quas nullo modo arspoteftefficere,quodpropria
aftiua &
pafsiua earam non poteft inuenire atque
adhibere, fedbene aliquidfimile iliis efficere, fi-

cutAlchimiftajfaciuntaliquid fimileauro quan-

tuadaccidentiaexteriora, fedtamen Honfaciunt
l srumatirum,quodformaiuWtantiaIisauri non
r 1

d&percaiorem ignis quo vtuatur Alchimifta?,fed I

per calorem foiis in loco deterrmnato> vbi viget

uirtu?. tn;tnecali£iAr ideo tale aurii aon habetope-
rati-
 IIBER PRIMVS. 7%
rationem confequentem fpeciem,&fimiliterin
alijs, quae eorum operatione fiunt.
AE G 1 D 1 v s in tertio Quodlibeto quarft. 8. •**f&Muu*
afrirmatAlchimifhs poffe quidem faceremetal-
1 lum aliquod quod tantum eonilet ex permixtio rce
aliorum iimplicium metallorum,cuiufmodiefi
elec1:rum,quod dicitur conftare ex tribus partibns
auri &
yna argenti j &quiafa?pe in venis metalli-
cis vnum metailum
confunditur permifcetur &
|cum alio, Alchimiita per aclionem ignis fegregi-
do &r feparando aurum quod erat permixtu cum
,

alio metallo, videbitur de nouo facere aurunajta-

tum autem abeit, vtpofsit vcrum aurum facere,vt
jne £mile fljaidem vero auro ita efiici queat , vt no
pofefaliquo modo dignofci difcerni &
Porro - .

exiitimat AEgidius aurum alchimifticu non pofTc

Cnepeccatovendipro auronaturalij nonfbhim
quia inccrtum pro certo &
falfiim pro vero ven-
ditur,fedetiam quia in medicinis adhibeturan-
rumadconfortandumcor, & morbos quofdam
profligandosjmaximum autem periculum effc^
neaurum alchimifticum propterdiuerfamratio-
nem conftitutionis, nimium laederetcomplexio-
nem humani corporis, eique infignc aliquod de-
trimentum Quod autem verum aiirum
afferret.
confici nequeat, AEgidms ita probat, vel potms <j**gimm**
declarat. Cernimusinvnoquoquegenerccnriu, ?** aumm
qua:dam illiusgeneriseiTcperfe<fta, alia verbim- ei>imictmi &.
jperfe&ajperfectorum autem generationem effe c "£ Vwwk
m"
c
Idcterminatamtam fecundum principiu actiuum {°f F°
& fecundummateriam,quam fecundum locum in
jquo Imperfeclorum autem minime Exempli
fit : :

jcaufa, ingenere animalium, quse funt pcrfedtio-

ra>itaf© habent natura, Yt equu* non gcneretur
mi
 M MAOIA
si S zh equs, & ex fanguine menftruo equ*,8? ti^
£ram?tncem ; ar mures poffuntgenerari ex femi*
m &. fine fcmine, intra matricem & extra. Idem
perfniciturinplantisj idem<5> fimiiiter contingit
inelementis, nampurusigniselernetaris, necge*
nerarij hec conferuaripoteir, ni(i in fuo loco na-
turali, id eft, in concauo Lunarjergo flmiliter etil
euemetin menliisi quarecum aumiit perfedifl
fimum om.imm metallorum, habebit determi-
nawm agens Sc materhm,& locum naturaiem,5c
propriarri venamqLiKlatetintramium &vensre
terras, extra quemlocum,aurum nullo modo con*
fici pafsiti Neque valet illud , quod poifet aferrl
©ontrifoc quoddiximus: .nimirum fi mures qui
funcperfecliores auro.porTuntgenerari extra ma*',
tricem muJco magis ajiru effici poterit extra fuuha
locum naturalem* &,fi ferpentes fueruric arte ma~
m *v gics, -productt a Magis Piuraonis, vc legimus m
Exodo,<:urnon etiam pocerirerfbi verum aurunt
induftria & benerlcio artis ? Hpc inquam non va*
na eaderh ratione probari poffet, cum mus ilt
let,
perfedior quabbetplanta, &mus generari qucac
fine femine,qualibetetiaplata poffe abfqj icmine
procreari,quod£al(u eftmiHilergo prohibet,quo4
efc imperfectius alio fimpliciter,effe perfe6tius.il*
lo fecundum quid. Quamobrem quod aurum re«
quiratdeterminatum iocum fuaegenerationis, 119
arguitipfumfimplicitereife perfeclius aiiquoa*
uimali fed tantum fecundu quid. Hec ex AEgidiow
CoNCiiiATORin diflferentia 209. fic ait:

;: 1 lumnori poteft perartem ,&in aliutf

fieri

tranfmutari j cum ars folu faciat permutationero 1

lu accidentibus, non autem in fubftantiaj vel for*

m£e il poi&ibile eft,tamen id efi homini iguo tum t j

v&de:
 LIBEK PRIMVS. H
vnde Commentatortertio, De anima ait$Dickn*
de multis artificijs, quod videntur eife pofsibilia,
Jfedfunt caufarum ignotarum.vtv.g. Akhimia,
etfi talisars cohftimaturs forun£ hoc eritperac-

jcidens, 8r infpiratibhe diuiha potius quamartis

\ humansefapientia. Non enim (inquit Goncilia-
|
tpr) ars eb peruenire poceli, vt agfcntia & materi-
jara,cum tempore 3 'modb, &alijs ckcumfiantij%
jfciatitaproportionare, vtinde nouum conftitua-
jtur metaUum. Quod
fi apparentur videatur, 14

jerit,quia arsfallaciam cius humano ingemone-

iquit decegere. Ynde aurum arte conftruSum,viHi
|nonputo haberecbii&rtandi cor , fieut habet au-
rum a oatura produclnm . Fideles mihi tamen
jexperti^Hcnni argentu deeoclione per artem fieri
iverum, hoa tamen videtur appareter lucraripr©.
ibationibusomnibus quibus vtuntur,explbra£urii.
\
Qv i D a M rerum metallicarumperitifsimi, <&
qnibus etiam fubtiliter &
accurate fcripfoun^
«hxeruntjprimum atquefummum fundamentum,
quo nititur ac fuftehiaturars Alchimia; nuMuna
jeffe : quo licet intelligere, ipfam artem
(fi tamea

irsdicendaeft quae infe nihil veri& certihabet)

linanem &faliacem e&. Etebini Aichimiftaepu-
[tant matcriam omnium metaiiorum eife fulphiir
ifc argentum viuum,quamobrem prOfi^ntar£e ex

(rariafulphuris&argetiviui inuicem permixtb-

rum temperatione, poife quodisfeet metallume£ ,

ficere ; quo fane vBhememer falluntur. Nam $&* *fi «••'

in
lifulphur &^argentum viuum eft materia auri^ ^^* «*»-
argenti , ergb in venisija quibus generatnr anrum .*? T**?®***
k argentum^apparerentaiiqua veftigiafulphuris
& argenfi viui \ fimiliter etiam in Vehis fufpfau-
^ ^iS*
* i w1w
' "*,

;is & argenu viui, reperirentur aliqua indica-aferi

vel
 n DE MAGIA
vel argenti; fed ipfi qui totam pene vitam curio- 1

fifsime luftrandis, & confiderandis venis, locisq;

metallorum confumpferunt, nunqua tale aliquidi
reperirepotuerunt. quarefalfaeft opinio Alchi*
miftaru, Sc aurum quod ab ipfis fitex fulphure 8Ci
argento viuo, non eft verum aurumrnon enim,vti
di&um fuit,talis eft materia veri &naturalis auri.
Auru autem quod fit ab Alchimiftis, licet fimilli-
mum videatur vcro auro, falfum tamen effe mul-
tismodis cognofci Sc iudicari poteft , nempe vel
expondere j vel cx eo,quia non fuftinet vim ignisjs
vel ex eo quia inieclum in vrinam j amittit colo->
ren fuumjvel q.iia non eft dudtile in tenuifsimaa
laininas; vel deniqae quia non habet naturalis
auri proprietates,quarum in primis illa commenM
datuf, confortandicor humanum. HatC] ilii-

<Cdrdantt4»
Gardanvs lib. 17.de fuhtilitate harcfcri^
bit: funt vero chimicainuenta* vitrumducereim
longifsimas lineas,tenaxaut praedurum efficerc
pofis. Vidi ego dudum fpha?ram exiguam ex vi
tro, qua» omni conatu illifafoio lapideo, aon ccV
rmnuebatur, fed refiliebat ad trabes, Eiufdem f&
cu'tati$ chimicaeeft, vitrum albis lineisinterftin/
guere, celare in eo imagines,falfas fabricare genu
mas, purgare caphuram, metalla mifcere, immut
tare, aut nobiliora imitari. Exempla verb fallacii
Alchimiae vide apud eundem in io. lib. Dc vario
tate rerum,cap.5i.Quo in loco etia harc fubiungi:
&
Aurum argentum facere,feu ex alijs mctallisei
coficere, autgemmas factitare , aut viles in nobn
Jior cs traimutare, nemo no optaredebet vt fciat
at quid horum fieri pofsit, diffieile fcitu admod
eftj&fihoc etiam fciuerimus, longe difficilii
«ft fcire, Quomodo hat. Qus autetn ab Akhim
 LIBER PRIMVS. ?S
iis fiunt, ea vel ad voluptatem pertinent, vel ad
;
fum 5 ad voluptatem funt gemmse & metalla no-
r

;>iliora; afd vfum tinftura? , colores, materiae vafo»

um & alia limilia. Circa quodlibet autem ho»

[um, tria excogitari poffunt,vel vt rlant,quod ma«
jlmum eft vel vt purgentur, vel yt perfkiantur.
$

|lorum primum, de metallis, adhuc fub iudice lis

|ft an fieri pofsitj fecundum & tertium 5 ferme in-

entum eft ad fummam perfectionem. ac licet ars

,

himica non faciat verum aurum,quattuor tamen

rxftat magnas vtilitates. Prima eft , quia poteft
r
J m **
*
.

[num metallum facere fimillimu alij, vt ferrutn * w mH€*

ri,&aes auro &argento,idque clarius apparet
;

l gemmis. Secunda , cum id quod in aliquo po-

imtia continetur, per vim ignis excitat, extrahit,
i ad perfeetionem perducit. Tertia, cum ea quse
iperfiua f unt, yi fua abfumendo detegit , vt cum
g calce alumen excipitur, quod non genitum eli
\ ignis, fed exceptumj ita quo vocant multiplica-
one, cum ex terra ipfa qua? aliquid cotinet quod
fintinetur,excipiunt /Quarta, Ars chimicavi
^nismultasfacerepoteft copofitiones atqj fepa-
1itiones,no minus vtiles &
lucrofas ijs quf abAl-
limiftis &
tam anxie quseruntur arnbitiose pro-
Aittuntur tranfmutationibus . Kaec Cardanus,
Jx quibus verbis perfpicitur eum arbitrari chimi-
^ira illam auri generationem, vel effe impofsibi-
J:m, vel propemodum impofsibilem.

^ICLAKATVR OPINIO EORVM,

quideftndunt AUhimim*
Lb e r t v S in libro fuo j.deMineralibiw, opinio d**
cap. 9. hanc de facultate Alchimias quajfti- c«w*.
;lft
cmpertraclans,primum exponitfententia Aui-
F cen~
 fj feg MAGIA
Aufcenna)-a&
c**rjn«qw3pfiiif hcc: fciaot (inquit
cHkes alchimisfpeciesmetallorupennutari noa
ftoiTe, quauis aliquid illis fimilc fieri pofsifs quo^
@nirn difeentia fpecifiea aliquo tollatur Inge-
gjio s non credo pofsiinle j fed expoliatio accidcn*
"~
. tium non clt impofsihilis, vel falte diminutio no
«nim permutatur ipecies metalloru, nifi prius in
|>ritnam materiam metailicam reducantur,&(ic
guuamine artis deducantur in fpecie metalli quod
^volucrit, AtqueidemquoquefenfifTeait Hafteni:
f>hi!ofophum praecipuuin Phyficis &in mathe-
maticis, deinde Albertus fubiungit eaqua* fequ^
'ftW99tfa At* untur: Oportet nos dicere, Alchimicos peritos no
lemm M%m aliter operariquam perit6smedicbs,quiperme«:
dicinas purgatiuas purgant materias corruptas 8fc
nocentes fanitati,S<"poftea perremedia confor-
tantianatura, iuuant virtutem naturalium, vtdi-i
gerendo, fanitateminducant:qu3f fanitas cfteffe-
clus & naturar & artis ; fed illius erre&iue & priri.)

cipaliter, huius autem organice & inftrumenta*

liter : {ic Alchimifta? primo bene purgantes matev-

teriam argenti viui &

fulphuris infitam omnibui
metallis, confortant j deinde deducunt virtutes e*s
lcmentares cV coeleftes tali materia? inhxretes ad<
proportionem mixtionis metalJi quod intendunt
inducere > & tunc lpfa natura operatur, & non an
nifiorganiceiuuando& expoiiendo vtdiximusp
& fic verum aurum & argentum educarc , hca &
re videntur quod enim virtutes ekmentares 86
:

caeieftes faciunt in vafis naturalibus,hocetiaim

faciuntin vafis artificiaJibus, Ci artificialia fotmiu
turadmodum vaforum naturaJium : & quodfa^
cit naturacaJoreioIis & fteJlarum, hoc facietarr
calore i^nisj dummodo fic contemperetur,vt nou
excec
 iimik pr.tmvi 79
redn virti tefemouenrem $c inforrna"tem oua
mmetallis hi ic enim coeeftis ine/1 virtus,
:

;rprimoconmifcuiteam, Sfh^cinclinaturncJ
•cve! adil'udperartisiuuamen. Alahimiaigi- y

- per hunc modum procedit, \d eir. co' rumpens

um, a fua fpecie remouendo , & cum ipuami :e
rum,qu3ein m3tenainfunt,alterius fpeciem in-
ce io quare omnium operationum alchimica-
mmelior eflilla,qua? procedit ex eifdem, e$
ibusproceditnatura, ficutex purgatione ful-
uris, per decoctionem fublimationem &ex- &
rgationem argenti viui, horumque bonaper-
xtione cum materia meralli , in his enim &ex
tutibus horum, omnis metallifpecics induci-
-.
Qui autem pef alba albiflcant, & per citrina
s'inant, manente fpecie prioris mctalli in ma-
(ia,procul dubio deceptores funt, & verum au-

p atque argenrum non faciunt j & hoc rnodo

b omnes vd in toto, vel in parte procedut.pro-
quod cgo^experiri feci aurum alchimicum

Ir
>d ad me delatum elt , & poftquam fex aut fep-
t tgnes fuftinuit,tandem amplius ignitum con-
>kur&'perditur& quafiad fecem reuertitur.
!:Albertus. Ecce fupradictis vcrbis Albertus,
folumdocet verum aurum poffe fieri pcr Al-
niam, fed etiam quis modus cms fic efriciendi
fsibilis,& quis impofsibilis,manifeftide-
at.

$\y I D A M Ianns Lacinius,quide facults- f^Jn^wrMi.

^uraicain tranimuridismetallis multadifpu- ***»*'* pro*L

rJtf eiufque difputationis fummam memorat
****$*•
n^danus loco fnpradi&o, probat arte chimica
Jeconfici verum a?r. um,his rationibus. Prinio
julia funt (juasdam pura 6c concoc"te ? vt auril 8c
V * aigciv
 79 DE MAGIA
argentum qusedam cofta fed impura,vt *$,ac fer*
:

rum:qua?dam cruda &

lmpura vt vtrumque plum-
bu fed impura repurgari, cruda cocoqui poflfunt,
j

igitur ex aere, ferro & plumbo , aurum & argentii

fieri poteft. Quod autem talia concoqui pofsint,
demonftratexfententiaAriftotelis 4. Meteororii
De purgatione dubiu non
vbi de cococtione agit,
eft,quippe cu proprium fit ignis feparando purga-
re a Deinde propinquitas,paruumquecaufarum
difcnme, hoc idem fuadet , eum ab ijfdem omnia
fiant.Supponit autem omniametalla conftare ful^
;

phure '& argento viuo quaecumque verb fimilia

;

funt,facile inuicem tranfmutantur, eoque ma-:

gis, qubd natura videtur femper perfe&ifsimumi
intendere in omni genere, velut aurum, quseigi-i
tur inperfecta funt,artis beneficio perfici poffe vi-i
denturj tum vt ad firie, tum vt ad motus ipfius per*
fc&ionem perducantur. Poftea , fi ars au&ore A*
rift. in 1. Phyf. &" 4. Meteororum eft imitatrix na«j

turje, cum natura concoquendo purgandoque cx

fulphure & argento viuo> aurum argentumque
perficiat, curnonetiam idernfimili ratibneope<
rans ars pofsit efficere ? Adhsee , ea dici debent foc
cundum natura? ordine copulata& inuice tranfl
Kiutabilia, quarnon habent omninb diuerfas ope<
rationes fed eafde, in eo tantum difFerentes, quod
quedam hahent eas imminutas & imperfecl:as,ve^
lutfoetus, infantisc6paratione,ouumpulli, aun
reliapapilionis. Atplumbum,xs, ferrum, argen.
tu, nullashabent operationes ab auro diftin&as,:
fcd quas illud habet, vtpote liquefeere, duci, gra<
ue effe, nitere,igmbus refiftere; eafde habent hc<j
fcd vitiatas &
imminutas j non enim ita fplen-i
dent, non funt adeb grauia , minus refiftunt ignin
buty
 LIBER. PRIMVS. ?©
bus, nontotaliquefcunt,no tam tenuiter ducun-
debent aurum imperfec"tum,&
rar; i^itur harc dici
beneficio artis perduci queunt ad perfeclionem
auri. Atque hoc putat Cardanus effe maximum.
argumentum quod pro Alchimiftis afrerri pofsit.
Poftremb,idemaftruitexemplo ranaru,quarfta-
tim, ob praeparationem materia*,ex puluere gene-
rantur. SuntauteniranseperfecTiores auro,&ve
animaliaperfecta,noniblum partium fimilarjum
eompofitiqne, fed etiam inftrumentorum com-
pofitione indiguerunt. Auicennam quoque citat
dicentem^vitulum in nubibus generatum femiui-
uum excidiffeinter imbres. Generantur etiam ex
iuuenculo ftrangulato apes, ex Bafilifco fcorpio-
hes, ex elixatura Anatis fub dio expofitse bufones,
tx Afinis vefpse, ex equis Scarabasi,ex mulis locu-
Il^aqua quibufda in locis couertuntur in lapides:
acr concuffus inter.duriora corpora,repente tran-
Tit in ignem, fumus metallorum , praecipue plum-

tai, cogit argentum viuum 5 cortex mali punici fer-

ramniutatin chalybem. Si igiturhsec tamadmi-

randa &pene incredibilia fieri poffunt , atque a-
lieb quotidiej fieri videmus, cur incredibile vidc-
iatur, pofTe ab Alchimiftis verum aurum confici ? t

[rlaec ille difputat pro Alchimiftis.

Antonivs Miradulanus, Philofophus no- jinttnmtU**
ttrx memoria? prarftans, & in Ariftotelis doctrina ratutHUtttm
'excellenter verfatus,in illo fuo opere quod fcrip-
fit de Euerfione fingularis certaminis lib. 19. fecT:.

V.hanc de Alchimiftis fententia pronuntiat.Dici-

;mus veram efTe Alchimiftaru opinioe quod aurii
|>offit fieri,& ab arte& a natura,quia tranfmutare
poflunt argentu viuum,&alia quf ad id requirun-
*i*r, ita vt iiat eade rnateria ficut non folum a na-
:

F f tura
 gt DF. M A CT A
m fed etiam ab arte animalia, vtfcorpiones, Vm
nerari pofTunt. Venm quia illud aurum fit rarif-l

fim"&cummaximadifncultate, multaenitr q«J

?d id concurrunr, kcill<me impediri pofTunt, icL|

circo non videtur fieri pofTe; fed rei difficultas n<

arguit impofsibilitatem. Non eft autem d^nda O'
perailliarti, nonquianon fitvera, fedquiatantj!
eitdi£icultatis,vt(itvtiliuseam omittere quaw
exercerercV multi quidem ditifsimiad magnsn
inopiaui ledafti funt, propterea quod maximi
fumptibus imperfis, ve! nunquam siTecuti fun
quod h-rc ars pollicetur, vel certe rarb & parnm
itavtiumptuslonreiitmaior iucro,quaie iatiu
operam dare, qux ma
eil alijs artibus certioribus
ionex parte operim fuam praritont,quam hui
quarranfsimepropterres natura? abfeonditaj, fi

netn fuum aiTequitur. HxC Mirandulanus.

EXPLICATVR BRZVltBR OPll H|

aulloris

Sententiddu ""VT O B 1 s autempropofitamqutfftionrplij

Bnnode auro JL^I lofophice confiderantibus atque pe. .
M
tlchimtjlice. dentibus, tria videntur haede re valdeprobabili!
& firmari pofTe vnum eft, nullam efTe ratic
dici j

nem philofophicam, vel necefTaria, vel etiam aci

tnodum probabilem, qua demonftretur rationei
chimicam efficiendi verum aurum, efTe impofs
bilem. Curenimputetar impofobilis ? Anqu:
n hil eorum que fiunt a natura poteft fieri ab art(
;

at hoc ingenerationemultorurn animalium, al

arumque rerum qu<| opera & minifrerio artis no:

fecusgeneranturquamafola natura,falfum ef
cognofcitur. An quia(vt volebat AEgidins) nihJ
eoru quae-funt in genere fuoperfe&ifsima, pote
pr<
 tTBER PRIMV& t»
pr>og*uci nifi vflo-mo(io, id.eft, tolim ab agete i\m
liawrali?.. Verumii
AEgidius verifimili aliuua r*»
;^onc\hocprob3rer8 aJiquantuIum fortalfe vaieret
,ad pcrfuadcndum : cunvautem nuIJ^mmitusrci
|»robatione afferat^ qua facilitate ab eo id dcelturj
?
cadem plane'a nobis contemni aereijei pote- \

^cniq;qu!aauruEnxiaturaJe generatur virtutecas

Joris codelK4 aurum vero; chimicu efHcituraca-
lore igneo,.qui duo calorcs cum multum inter fe
mtz nonpotcrunt eunde effe-flum przftare?
fcd hisc ratio dupliciter peccat.Primum enim fa!-
fumefi:caIoremcoddK'& igneum fpecieinuice Q»cUmcui+
Ca j$r ^ §^
e

«liftingui :cum enim ab eedem contrario,hoceft, nm £lff& m

jfe-frigore fimilitsr corrurnpantur cum ab eadem rm fatsm
,
-

jcaufa ineerduui producantur nimiuma lumine,

curaf?inuicem incendant atque augeant , cum
?d produclionem igais & mixtorum fimiiirati»
©ne conducant2 fierinon poteft , vt ca ratioxie qua
caloresfunt^fpecie diftingiiantur interfe: difre-
foiu,qubd calor coeleiHs propter
jrunt igitur ea re
«ordinatum cceli motum ? efl valde teperatus 8c ac*
comodatus ad gencrationem &
conferuatione re»
rum fublunariu,quam ob caufam''appellaturiaJu»
taris & viuificus : calor autem igneus ex fe no effc
itemperatus, ted agit quanrum poteft agerc , &-res
jfibi fubieetas tande deftruit atque interiimt , quo-
circa vocatur a Philofophis deihuc"Huu$& corru-
ptiuusrerum. Verumfi hic calor aliudecorriga^
tur atque temperetur,mmirum vel afacultate ani»
inar, m animalibus contingit, vel ab artc, vt
vt rif

inmultis mixtis & medicamentis quae a caJ ore ig*

fneo, moderatione artis procreantur § efnxkter
Lprofectb tr ca!origneustaiispropeniodueuad<-.t9
qua.is eU ittleilis. Ddixdz, expencnti a m»n e
 %l DE MAGIA
oftendit quarda animalia fimiliter generari poflf*
calore igneo atque calore ccelefti. Nam apud AE-
gypitios pulli calore igneo ex ouis excluduntur i

atque procreantur. Quamrem IuliusScaliger,viri

propter excellentem omnium difciplinarum eru-i
ditionem admirandus, inijs qus fcripfit contra;
^immdlidge- Cardanu excercitatione i$. pulchre defcribithis
tierari pojje verbis ; In AEgypto ed Cayrum furnos conftruut
folo calorei- alijaliomultipliciforniceimpofitorquorutholi

gnis^drgumh fupremi medio, foramen eft,per quod caloris vis^

tum udijSca- ^ugp irnmodica pofsit officere,fubit atque exhakt:t
ligeri.
£n j mo ig nem accendunt temperatum : Ouorumi
multas centurias in fornicum fupcriore planitiet
difponurtt:ftatutis diebus erumpit pulloru turbaj
quos illi non nuniero fed mefura venales habet:
modioluftatuuntfirtefundo.:quem Vt implerutj
tollunt, nequeha?cfabulaeftj fed fabula? ipfi quii
negant. Hsec Scaliger.Cseterum poflfe ex aKjs mw
tallis vere auruni efHci s probari argurhento &ex-i

perimento poffet auripigmenti , ex qUo perfectu

aurum poffe fieri , tedis eft Plinius, qui rem non
prifcis temporibus fed fua fctate faclam teftatam
tSx duripi- que commemorans, ita fcribit lib. 33. Cap. 4. Au-i
gmento tefle rum faciendi eft etiam vna ratio ex auripigmentc
Vlimo »
qU odinSyriafoditurpicl:oribus,infummatellu-
fieri
yerum auru. cola re fe d fragili lapidum fpecularium
rCj allr i
modo, Inuitaueratque fpes Caium principem a-
uidifsimumaurij quamobrem iufsit excoqui ma
gnum pondus &:plarte fecit aurum excellens,feci
:

ita parui ponderis, vt detrimentum fentiret, illud

propter auaritiam expertus,quanqua auripigmen
tilibra?i4. permutarentur : nec poftea tentatura
ab vllo eft. Sic Plinius.
A l t e r v m yero , quod eadem de re proba-t
bilif
 LIBER PRTMVS. U
failifsimepoteft afferi , illud eft, chimicam ratio-
nemefficiendi verum aurum no qiiidem phyfice,
fed moraliter vt aiunt, loquendo vel impofsibi-
lem, velpropemodum impofsibilem videri ; non
•propter vllam rationem philofophieam quae ad-
\huc ab vllo fit allata , ficut oftenfum eft , fed pro-
fpter ipfam experientiaqiia? in rebus naturalibuss
jmoralibus atque arti.ficialibusi fummi argumen-
iti firmifsimeque rationis vim debet obtinere.Ete- Cwnontiies
mimcumplurimiinchimica?facultatis traclatio- *turefeverA
|b e &
exercitatio ne diu mukumque laborauerint, ars **kkim*^
l&ittveri auriefFedionem acerrimis ftudijsatqj'
(incredibili cupidiate incubuerint, nemo tame ad-=
1huc fuit praeter vnum aut alterum probatis prodi-
Itum hiftorijs,quem 1 iquidb conftet verum aurum
f&omniexparteprobatum acperfectum erTeciffe,
|Quod fi efteclio auri per artem chimicam eft pof-
[fibilis, tur ea,cum tamdiu & tam multum optata,

[quasfita* & procurata fuerit, nondum tame reper-

Ita & vfitata
fiiit? nam quia pofsibilis eft generatio

lanimalium, medicamentorum, aliarumque mul-

karum rerum non folum per naturam , fedetiam
[per folertiam &
induftriam humanam , iampri-
Idem iuuentaE funt artes, quse huiufmodi res & ve-
[re & faciie poffunt perficere cur igitur idem non
;

[contingit in auro chimico ? nifi quia vel talis mo-

Idus efficiendi tale aurum fimpliciter eft impof=
Ifibilis, vel fi nondu tamen is eft hu-
eft pofsibilis,
Imano ingenio, & fortaffe non potefteiTe, explo-
Iratcperfe&equecognitus. Atque hoc argumen-
rtum ab experientia ductum, non foliim apud Phi-
Blofophumaaruralem, qui nunquamarebus fen-
t fatis experientiaq; comprobatis, vel tranfuerfum
I (vt aiunt) digitum difcedit, Ccd etiam apud quem*
F 5 cui*»
 Sf ©H MA6IA
*
cumque hominem fanar mentis re&iquc iud<d|
plurimum vaferedebet. Qpod fi habent ifti, vt ia-
clan^venm-certamque artem faeiendi sunim,eur.
£bi primum aon faciunt tantum. auri, vt nulliu*
'
egeintj frd bonis ©mnibus ijuas parari auro po&
funt, abundent ? As enim videre licet iHos3 femfj.
per egejites &
mendieos,quique per vaoa promfl
fa,-aHeni* opibus exhauriendis , fuarn quoquo»
ittlodo egeflatem fableuarc* fu^mq^^f exp!%-
re cupiant.
Ad extremum, illud non tantum probibiliter
dici 5 etiam provero certoqj confimari poteilpi;
fecf

artem chimicam» licet ea fortafsis lit vtilis in di*

fliliationibus&aiijsrebusquas fuperius exfen-.
tentiaCardanimemorauimus, tamen in-eoquofl
fpeifcat ad effeitionem veri mri quam illa profite*
turatque inprimit pollicetur vaname&e^naxi-
g&j? tfle je?° 2m ac pernrciofam Reipublicae. Primo, Qvua aut
mttevdtsw
RlSil qn am,aut rar fsime praritar quod promitci^ex^
j

w Rep*bUcA
^ uo non feme j fa&um eft 9 vt multi ad extremanl
* f* ^1" inopiam atque paupertatem redac^i fuerint 9 vndei
recri quidam ait, Alchimiftas non efficere aurumr
ied abfumere; non impiere eurmenas 9 fedmagii
deplere &
exhaurire. Deinde,quia faeiuntfalfun*
aurum falfamq; moneta, atque gemmas pro veris
pafsim diitrahunt , atqj diuendunt, ex quo Refpu«i
blica hominumqj focietas magnum caperet detri-»
rnentum, Pouremb, quia verum aurum non rarbc
adhibetur in medicinis ad exhilarandum r©bo-> &
randum cor,aurum autem chimicum cum vel non
iitverum aurum, velcerte imperfe&ius fit auro
mrarali, vel non vtiqj habebit eiufmodi proprie-'
tates, autcerte no Iti vitales Sc falutares humajg
©orpori^qiiare non fine difcrimine f&iutis &peri-
cule
 LIBER PRIMVS. %€
Culovita?, in medicinis adhiberetur. Ha?cigitur
nob ;

s
:
vifafuntdechimicaf^cuir teef ciendi ve°
rum aurum probabiliter poiTe difputari.

CAPVT XIII.
P£ ORIGfNJE MAG1AE ET 11$
qm m ea cfar fitrunt.

ORi G i N 1 M Magia?,prefertim ehisqui

diximus non effe naturalem,varie tradunt

fcriptores. Philo libro De Jpeciaiibus Je-
gibuscenfetexvera &
naturali Magia adulterata
& corruptanatamerTe f*alJace& qunevulgopro-
e §r *
prie dicitur Magia, ita fcribens : Ex hac adulterata
& de prauata , defcendunt quas prppr io maxime &**
"** *
.

'

vocabulo ma"as artes dximus circulatorum ario»

Jorumq? ftudia, mulieru, mancipiorumq; nequik
i
fimorum expiationes & luflrati©nesprofitentiu g

\
mutationesq* amoris in odium , aut ex aduerfo in
amoremodijjperquafda pafsiones amatorias &
incantamentaidonearatque hisdolis circuueni*
unt homines &
ingentiummalorum atqueruina»
rum funt caufar, no priuatis modo hormmbus aus
9
famiiijs, fed ci uitatib , regnis &proumci]s. Qua~
mobre huiufmodi artes,merit6 legeMofaica^gra-
uifsimispropofitis poenisprohibetur.Ha»cPhil©
Vetus tame opinio eft plurimorum fcriptorupro-
bata~onfenfu,principem huiusMagia?.docl:ore& «.
f
quafi parentefuifle Zoroaftre, vel Perfem, vt Pli- *' •

nius&DiognesLaetriusvocantjveJBa&rianu, vt * ^ "-°f
Diodorus Siculus & alij nominant.Et Plinius lib.
$o.cap. i. ita de eo fcribit Siae dubio in Oiiente
:

orta eft Magi a, in Periide a Zoroaftre, vt inter au-

. $ores conuenit . Eudoxus ZoroaArera hunc,
fes
%7 DEMAGIA
fexmillibusannorumante Platonis mortem fu-
iffeprodiditjfic &Ariftoteles; Hermippus,qui
de totaea arte diligentifsime fcripfit,& vicies,,
centum millia verfuum azoroaftre condita,indi- \

cibus quoque voluminum eius pofitis explana-

uit, prarceptorem a quo inftitutus eft Zoroafter,
tradidit Azonacem quinque millibus annorupri-
orembello Troiano. De quo Zoroaftre mira alijs
locis fcrihitPlinius : Vnumenim eum (inquit)
mortalium eodem, quo natus eft dic , rififfe, cere-
brumque ita ei palpitaffe,vt impofitam repelleret
manum,futura? praefagiofcientia?, viginti annis ia
deferto Magia* vacantem, cafeo vixifTe ita tempe-
rato, vt veruftatem non fentiret. Iuftinus quoque
hiftoricus libri i initio, inuetore artis Magicae fa-
cit Zoroaftrem idemque fentitB. Auguftinuslib.
:

21. De ciuitateD E i , cap. 14. Solum,inquit,Zoro-

aftrem quando natus eft , ferunt rififfe , nec ei bo->
ni aliquid monftrofus ille rifus portendit na ma-i :

gicarum artium fuiffe perhibetur inuentor, quxj

qUidemillinecadpra?fentisvitae vanam felicitaH
tem contrafuos inimicos prodeffe potueruntji
Kino quippe Aflyriorum rege, cum effet ipfe rex
Badfaianorum, bello fuperatus eft. Suidas etiami
ait, Magiam inuentum effe Perfarum, aqud quos
&
Magi magnam fidem aucloritatem habueruntJ
AucW Hiftoria» Scholaftica? enarrans hiftoria li
bri Genefeos, cap.39. Ninus, (inquit) vicitChanu
qui adhuc viuebat &
regnabatin Badtria, feu
Thracia, vtalij volut, &
voeahatur Zoroafterin-i
uentor artis Magica? , qui &
hanc , &
fcptem libe-|
rales artes in quatuordefcini colunis fcripfitj fepte
ameis,& feptem lateritijs, eontra duplex orbis ex
cidium quod timebatur, vnum per aquas,4kerum
pe»
 LIBER PRIMVS 38

f
icrignem.Ninus vero libros eius combufsit.hinc
tiam orta funtidola. Hsec ille.Veriim de antiqui-
ate Zoroaftris non couenit inter fcriptores nam :

ludoxus &Axiftoteles,vt ex Plinio retulimus>vo-

unt eum antiquiorem fuiffe Platone,fexmiIH-
(tusannorum Hermippus autevel (vtcitatLaer-
jius)Hermodorus Platonicus in libro De difcipll-
lis facit eum quinque millibus annorum bella

froiano vetuftiorem; &

contrario autem Xantus
ydius,vtrefert Laertius, multo recentioreeum Iffothui
3cit,hoceft,fexcentisduntaxatannisanteXer3ds tt0 tyvr*"
ranfituminGrxciam Sed illi nimium mukos
.

omputant annos,hic nimium paucos. Conflat e-

im Zoroaftrem fuiife tempore Nini primi Afly-
iorum rcgis, qub rcgnante natus eft Abraam : ab
rtu autem Abraa?, vfque ad prim am Oly mpiade *

uxerunt anni mille centum feptingenti &paulo

mplius fexaginta : namquiplures quam caeteri
nnos manarchia? Affyriorum &
Medeorum vfq;
d Cyrum attribucrunt, illi millc treeentos fexa-
inta, huic trecentos quinquaginta afsignarunt.
"oepit autem Cyrus regnare initio qumquagefi- .

lac qumta? Olympiadis : Secundum hanc igitur

axifsimam computationem, a Nino cVZoroaftre

fque adprimarn Olympiadem,numeranturanni
lille quadringeti nonagintaquattuor.Bellupor-

b Troianum feptem cV quadringentis annis prae-

i
efsit Oly mpiades: Xerxis-traniitus in Grxcia, in

:5.cxccffusPlatonisinio8. Olympiadem incur-

it. Exquoapparet multitudineillam annorum }
/ uam Eudoxus, Ariftoteles & Hermippus tribuut
jntiquitati Zoroaftris, vel effe fabulofam, vel an-
os illos non quales noftri funt,fed quales AEgy^
(rij & Arcades habueiunt, ho<r eft, tnmefhes,eflc
cen-
 cenfendos. Necdiisimilefuiteodem in T oroMi
nii, quippe qui ait Mofem multis annorum mi li«
1

birs pofteriorem fliiiTe Zoroaftre i cum fubtilifst-

m.a Chronologi? ratione comoertumfit, paulcr
ampHusfexcencisannisMofe priorem fuiffeZo-
ailrem,
CaBkni Je9- A ? v D Cafsianum Serenus abbas colIat.8 cap.> #

ttgjne Magix M.ori^inernviagi* &

omotum rnaterlciru artium
yinio. aJdus repetit, nimirum etiam ante diluuium, e*
er> tempore quo n'ii De i , vt fcrptura narrat,per-
mifti funt riliabus hominum, ait enim, fcientum
omnium rerum coeleftium 81 fublunarium quaroi
Adam iDHO acceperat, tradidiiTe ipfum filioi
fuoSeth^ cuius femen eam feruauicincontamina-
ta, &r donec diuifura propagme Caym
a facrilega

perdtirauit , eam do£Hnam ad O e cultum,& ad i

vtilitarem vitx communis exercuit: cum vero fu«

iiTetim-jia?generationi permixturn, adres profa»
nas- atque noxias, quT pie didicerit, init.inciu Pav
monis deriuauitjcuriofasqjexea malefkiorum ar-
tes atque pneftigias ac maeicas fuperititiones au>
dacler infctuit. Sed quomodo h$c curiofa & ma-
le ica doctrina diluuio non perierit, in caufa fuie
iCham , vt annquse ferunt traditiones , qui fuper-
m\iitioi^ms tk facrilegis artibus fuit infechis, ea& •

5v que &i^,jcum in arcam, in quam cum Noe patre i

fuo mftifsimo, 6c fanclis fratrib 5 ingreifurus erat*

inferre non auderet; diuerforum metallorum la»
minis,quae fcilicet aquarum non corrumperenrur"
iniuria, cVdurifsimis lapidibus,qui vim ignis nor*
fentirent, infculpfit : qua? diluuio pera&o, eadem>
quaillecelaueratcuriofitare perquirens , facrile-
gio um acperpetua? nequitia?feminariu tranfmi»
iic m ^oileroi. *lac ita^ ratione lila opinio vulgi
qui
 tTBElt PRTMVS $m
!

4juicreditur Angelos vel male5cia,vel diuerfns

aiteshominibustradidifTe, in veritate compleca
elt.Haclenus Abbas Serenus.
Se d mihi verius fentire v?dentur s quiDiabO' Trmtt «H(m
1

lum primum Magicaru artium aui>orem&paie- toa°uamm

temfaciuntjaquomortales earum cognitionem *rtamaD&
jaccepermt,& vfum didicerint. Etfane primum mone.
vfurh
Masjia? &
efte£tum memoria repetentibus,
haud improbabilirer videri poteft, Magia? vfum
vna cum mundo ccepiffe, & quidem in Paradifo,
faluaetiamtunc & integra.il 'ibataque hominis
innocentia Ibi enim Diabolus foi mam iibiindu-
:ns fer^ntis, vel occulte per verum & naturaJem
erpentem Euam alioquens.bladifsimis deceptam
>romifsis, advetitumpomummaximo fui fua?q>
otius humanac fobolis exitio, edendum induxit,
sjecmirumvideri debet fi Diabolum Magia?au-
forem faciamusj cum ipfe, vti apud loannem ca-
>ite o dtauo Dominus nofter dixit Homicidafu abi-
:

yui9,tr inveritate non fteterit quianoneft vematin w.

'umloqititnrtmndaciHm t tx proprijs !oqtut«r9 mendaxeSi
ypatermmdadj. Rc&eigitur Laclantius iibro fc-
i^antxm^
i*
jundoDiuinarum lnftitutionum. omnium male-
ic-arum artium inuentores &
magiftros fuirTe De-
nones, confirmat his verbis: Eorum inuentafune
iftrologia& Arufpicina & Auguratio,& qua? di-
« ; untur Oracula, & Necromantia& ars Magica,&
t, ![uicqnid praterea malorum exercent homines
> I el omnia per ie falia funt,
pala, vcl occulte: quae
tSibyllaErythraeateltatur. Ha?c &aliamultain
andem fententiam eo loco La&antius commc- Treztar* ey>
a lorat. Scd nemo grauius &
elegantius omnes prianifentt»
lagiar fpecies omnesque cx Darmone
fallacias *w,
rofe&as eile oliendit quara Cypnanus ln iib. de
Ido*
9i DEMAGIA
Idolorum vanitate Nequifsimi, inquit,
: fpiritujj
fubftatuisac imaginibus confecratis delitefcun
[

hi arfitu fuovatumpeftorainfpirant, extorurl

fibras animant, auiuum volatus gubernant,fortei
reguntjoracula efRciunt, falfa veris femper inuo
luunt : nam & falluntur & fallunt vitam turbam
?

fomnos inquietant, ifrepunt in corpora , mentci

terrent, membra diftorquent , valetudinem fran
gunt , riiorbos laceffunt , vt ad cultiim fui cogam
vt nidore altarium &
rogis pecorum faginati, rei
mifsis quse conftrinxeraht, curaiTe videantur.Hej
eft de medela, cum illorum ceiTatiniuria,nei
illis

aliucl illis ftudium eft a D e o homines auocare

& ai fuperftitionem fui, ab iiitelleclu verae reli
gionis auertere : cum fint ipfi pamales, quaerun
fib\ ad poenam comites, quos ad crimen fuum fe
cerinterroreparticipes . Hi tamen adiuratipc
De v m vnum a nobis, ftatim cedunt &: fatentuj
& de obfefsis corporibus exire coguntur. Videi
illos noftra voce & operatione, quaiirlagris ca;

di, l^m torreri, eiulare, gemere , deprecari, vno

vehi-ant, aut quarido difcedant, ipfis etiam qui i

collnt audientibus confiteri , &

vel exiliunt fti
tim, veieuariefcantgradatim, prout fidespatier
tis adiuuat, aut gratia curantis adfpirat, JJinc vui
gus in odium noftri nominis cogunt,vt nos odif I

incipiant homines antequara hoffe, ne cognitc

aut imitan pofsint, aut damnare non pofsincH^
Cyprianus.
S e D ne Chriftianorum hominum dunta:
h*c videatur opinatio , excitabo.etiam teftes P
lofophus Graecorufn, &
quide nobiifsimos. Ai
ftoteles m
primo de Philofophia libro, vt Laer
usinitio fui Operis memoj;at,Magos AEgyp
ant
 LIBER PRIMVS. )i
Wtiquiores eife prodidit, duoque iuxtaillosefTe
Wincipia, bonum Da?monem, malum:alterum &
*ex his Ioucm &
Qnomafdem,, alterum Plutonem
^& Arimanium dici : jquod Hermippus quoque m
!
'primodeMagis ait, atque Eudoxus Tkcopom-&
tjpus, qui & reuicturos homines iuxta Magorum
,

'jfententias dicit, immortalesque futuros &vni-^ :

^uerfaillorummyfteria & efFe&us precationibus

^quibufdam conitare. IftaEudemus quoqueRho-
fdius tradit. Ha?c Laertius. Verum nihil luculen-
e

Sftius teftimonioPorphyrij quodlibro ?. De pra>

:

%arationeEuangelica, cap. 7. his verbis refertEu-

jfebius Magica* artis dij Gentilium
:I
: inuentores &
H&doctores fuerunt. Vnde namque.homines qui-
^usrebusDaemones colantur& cogantur,quam
s
ibiplisDaemonib difcere potuiifest ; Nequepu-
icsid a nobis tantum dici Porphyrius
: teftis cite-

hir, qui in libro De refponiis iic ait : Non folum Vmhynm.

lfelicem conuerfationem fuam verum etiam qui-
sa

%*s rebus gaudeant & quibus alligentur Dij ho- ,

4ninibus fignificarunt. Adhfc quibus rebus cogan-

i^tir, &qii3B (ibi afferenda fint,
1
quos dies vitare&
W)porteat, figuras quoque ipfas iimulachroru qua-
4.CS effe debeanr, & in quibus locis ijpii verfentur,
ifcomnino nihil eft,quod ab ipiis dijs hommes no
fticlicerint. Atque ha?c Porphyrius ex varijs Pro-
iCerpina? refponfisdemonftrat confirmat. Quid &
H^rgo mirum, Magicae artis inuentionem& ftu- &
iium &
vfum fuiife antiquifsimum?Certe nos fu-
ixfora aMundi vfque primordijs, Magias originerri

h •epetiuimus , &liber Exodi fatisclare oftendit,

Ar iam tempore Mofis,hoc eft, piufquam trecetis an-

tfnisantebellum Troianum Magia claram &ce- ,

f lcbrcm fuiife, Magosque magna apud eam gente,

'A' G §c
 £j DE M AGXA
& fapientiac & diuinae cuiufdam virtutis au&ot
tate &
exiftimatione floruiffe , vtpotc qui fe Mc»
opponere aufi fuerint fimiliter illi mira qua?da^
©perates.Nec Deus per Mofem ta graues peuas a|
uerfus MagOs conftituiffet, nec tam feuere eoru|
confuetudinem &congreffum Iuda?is interdixii
iamtunc eorum ars, ficut hominibus ejj
fet, nifi
tiofaerat,ficn6ta&celebrisfuiffet Porro cirj
belliTroianitemporarclaramfuiffe Magiae famfc
ilon obfcure indicat Homerus,prarfertim in Vfy
fis erroribus, adeo vttdtum opus non aliundecc

ftet. Siquidem Protea& Syrenum cantus api

cum, non aliter inteHigi volunt j €irce vtiquet
inferorum, eudcatione^Oc folum agi. Deinde
pud Theffalas vrbes diu Magia, magna celebrita;
viguit.Orpheusquoqutmagnam^i fidem&a;
tforitate addidit. Sed primus extat , vt iriquit Pl
nius, de eo commentatus Ofthanes Xerxem ref
Perfarumbello quod Graecis intu!it,comitatui
cjui velut femina artis portetofae fparfit, obiter ii
fe&o quocuque commeaucrat mundo s nfcmi &
Xime ad rabiem , non auiditatem modo fcientr
cius Gracorum populos egit. Sed ante hunc , cll
rifsimum in ea arte Py thagore nomen fuit. Is ai
tem quem dixitPythagoras,&pbft eum Emped<l
cles,Dembcritus & Plato ad hanc difcendam m
«igauere, exilijs verius, vtinquit Plinius,quae
peregrinationibus fufceptis , hanc reuerfi prardc
cauere,hanc in arcanis habuere. Sedmaxime ofii
&
nium Democritus, aliorum fuisque editis de t
voluminibus, eodem tempore in Grarciajquo m'f
dicinam Hippocrates, hoc eft, circa Peloponnet
aetan Gra cise beJlum , &
annum Romae eondit
trecentefimum , eam illuftrauit. Multis jr ©ft h«
4§*t
 TLlBfcR PRIMVS 94
Apoftolorumtemporibus apudBrachma-
^euli?,
paslndorum larchas, & apud Gymnof^phiftas
AEthiopum, Tefpefion Magia? exiftimatione illu-
'

^ftres fuerunt: quo tempore Simonem cognomen-

|to Magum, propter hanc artem multum claruiiTe, ?*J»0*M<|W.

***•••
tbmnis loquitur Ecclefiaftica hiftoria. Is Apofto»
Jorum armulus, non apud Samaritas mbdb, fed a«-

'

pudRomanoru quoqiie principes,ad magicas eius

u

praeftigias attonitbs, honoresetiam diuinos obti-

vriuit ex quo velutparente, multiplsx haereticoru
:

[bboles prognata, &

fub Chriftiano nominc ma*
i»icas artes profeiTa,religionem & difciplina chri*
jlianam apudignaros, infamem &r odiofam fecit.
1/erum omnes ante fe poftque eius artis Famae ce-
\
cbres, longe iuperauit ApolloniusTyaneus,eiu*
1
>erdifcedae ftudio totum pene orbem peruagatu»,
.

u
fc cum ijs cbhgreiTus qaicunquetunc inca clari
1,1
labebatur. Is Magiarfcientiatantam nominis ciav
.iatcm gloriamque fibi comparauit , taritaquc
t:B
uiadmiratibne hominum animosimp!cuit,vti
CI
aultis cius fapieritiam operaque afftimantibus,
®\ t viuus & mortuus quafi Deus haberetur. Taced
l
'

r
k Plotinum,POrphyriu, Iamblichu,Proclum, h-
^ulcium aliosq; Pytfiagbrica? ac Platonicar fe&2
:

'5lurimos, qui Magia&eotuerunt ftudiofifsime,

'rpugnafciisime defenderut &tanquainterom-
es fapientiac partes clarifsima, vtilifsimamque,
r
1immis laudibus prjedieauerunt. Sed quaeret ali- Tnie tmt*
:0
luis,quomodo Magia artium omniu vanifsima M*gi* aaft*&
*audulentifsima,tantumin toto,tefrarum orbe ***•
::

2*qs feculisvaluit? Huic qua?ftioni refporides Pli-

ius primb capitetricefimilib. Au#oritate,inquit,
:

i
- maxima fuiffe nemo miretur: quandoquide fo-
' -
;

.iartiu y tre5 alias imperiofifsimas humane rnetis

G % com-
 4* DE MAGIA
complexa, in vnam fe redegit. Natam primum i

Medicina, nemo dubitat,acfpecie faiutari irre

pfiffe, velutaltiorem fanctioremque quam medi
ciuam : ita blandifsimis deflderatifsmifquepro.

mifsis, addidiffe vires religionis,ad quas maximi

ctiam nunc caligat humanum genus.Atque vt ho<
quoque fuggefTerit,mifcuiffe artes mathematicas
nullo non auido futura de fe[s fciendi, ataue ea
coelo verifsime peti credente. Ita poflefsis homi
num fenfibus triplici vinculo, in tantum faftigii
adoIeuitjVthodiequcetiaminmagna parte gcn
tium prx ualeat, &
in Oriente regum regibus imi
peret.HsccPlinius.
Xeligio&> di- Caetervm illud hoc loco maghd noftrlj
fciplina chri-
g aucji ingentique gloria Chriftiana: religionlj
Jtt tene ras
con ^^ r 2, nc\}ime{T9 cumpTimhmEu3Ln2clicxdfM
"rina? * ux mundo afmlfis, ommu magicaru rraiin
ter •

kartm artim
l fi~
^
calliginem fuiffe difcufam atque difsipatanlj
-

Christi
i Mundo dif Simul esim fides pra?dicata& reccjl
€kfiit.
pta mundo fuit, omnis magicarum artium, oracife
lorum, vaticinationem cxterarumque diabolic^J
rum fraudum vis concidit, dcfecit, euanuit. P
Euangclium (inquitTertullianus in libro de Id
latria) nufquam inuenies autSophiftas,autChaffi
daeos, autlncantatores, aut Coniectores, aut M;|J!
$fa. tp. g 0Sj nin p] an ^ punitos. Vbi fapies ? vbi literato
-

r' U v ^ conquifitor huius a?ui>Nonne infatuauit De

li d°
fapientiam huius fapculi ? Sic Tertullianus. Atqij|
f*
hoec itafore,vti cernimus eueniffe, multb a
Chiustvs Dominusdifcipulosfuosdo
crat : nam apud Ioannem cap. 12. dixit : Nmc i
ciumcsl mwdi,nuncprinceps hummundi eijcietnr for,

C egofi exaltatutftier» a terra, omnia traham ad me ipfn

SfapudLucam capite n. cnm fortti armatw cuflo

atrit
 LIBER PRIMVS 9$
ttitmfuuM) inpacefunt ea qutpofiidet. Si atttemfortior eo
frperuenies yicerit eum y yniuerfa eiui ama aufert in quibuf
eonfdebat erjjiolia diftribuit. Quantum (in quit Eufe-
bius libri primiDepr*parationeEuangelica,cap.
i.)receptaCH R 1 ^t 1 fidemundus profecerit, ip-
. fis oculis cernimus. N6 enim Perf^e qui eu fecuti
funt,matres fuas nefandis nuptijs cognofcunt: no
,humanis vefcutur carnibus Scyta?,nec carifsimos^
falfa.religione irnpulfi liberos iugulat non Maf. :
I

jfagetae acDerbices propinquos atque affities fuos

ifene&ute confe&os immolant, auteorumcarnes
1epulantur :.non Tybareni fenes fuos prseci^itare,
Hyrcani rapaci auium generi, non Cafpij caniBus
jproijcerefolentj qua? quidemantea religiofifsi-
tme faciebant: nunc vero euangelica virtute vndi-
,que haec tetra, foeda & immania flagitia explofa
ufunt. Quis iamdo.6trinam chriftianam amplexus,
^Deos putat aut inania & furda fimulachra, aut
|maleficos Daemones in cis habitantes,autpartes
jmundi qua» confpiciuntur , aut, mortuorum vm-
tbras , aut etiaanimalhl vel abie&ifsima & nocen-
jtifsima ?,quibus tamen rebus vniuerfa? pene gen-
Ifcs ante prardicationem Euangelij diuirios hono-
Itts cultusque tribuebant»NonXatis exiftimari po-
sisteft, inquit Plinius lib. 30. cap/i. quantu Roma-
:
monftra,in quibus ho-
nis debeatur, qui fuftulere
i.mincm occiderereligiofifsimumerat,rnandi etil
^faluberrimum. Qaisergo.fatisaenimet, quantum
:!
tdebeant Christ a, cum aliar gentes, tum in
j primis & gens & vrbs Romana, citius fidei ac do-
,j ctrinae beneficio, maximiseftmalisliberata, fum-
.^misqj beneficijs affecta 5 Rorria enim (vt ait B. Leo
ijiermone primo De natiuitate Apoftolorum Petri
.;,& Pauli) DE v M fuum igoras,cum pene omibus
G 5 domina-
 9? PEMA61A
iJominaretur eentibus, omnium gentuirn fermcv
bai erroribus : &
magnam fibi videbatur 3fTiina|
pfiiTereligiorem,quianullam refpucbat falfita-]

tem in qua diligentifsima fup^rftitione habebe*

baturcoUc$um, quicquid xfpam fuerat vanl
erroribus inftmmim, vnde quantb cft per Diaba
lum tenacius illigata,titb fuitper ChRi s t y
«sirabiHus abfoluta.

GAPVT XIV.
4*T UAClAE STVDIVH IT VSVi
fit Initus*

D V> L I c I M fupraMagii fecimus; vnao

naturalem, altera non naturale.Naturali
cum fitdo&rinaePhyfica?, Medica?, acMa
thematic* pars nobilifsima, per fe bona& honei
fta eft, hominumq; ftudio <k cognitione dignifsi
jna.Fortafse aute eius ftudium cV tractatio public
ineritb projiiberi poiTet in Rcpublica,videlicet, s,

timeretur ne ea in vulgus prodita multi (quat«et

liumaniingenij admala procliuitas) adpermci
cxitiumqjalioru abuterentur.Nam licet medicini
quoq; abuti pofsint rnedici, &
ob eandem caufan
ctiamprohibenda vidcretur; attamealiaeft ratin

MedicinapaliaMagiae: nam Medicina, & eius vfui

cftper fe necefTarius mprialib*; & abufus manift
fiior eft, quam vt omnino cel ari queat;ideoq> put
nitu ac emeridatu facilior. Magiar verb, nec vfui
focietati hominum cft per fp necefTarius,& eft ab
ufus occultis,. latet enjm per quas res &
qualitc
Magia operetur.Quamobrem valde timeri potefl
ne, qubeft occultior in operando, eb magis fidu
&ifodh Mi» nocendum.
cia impunitatis, I ubrica fit ad

fw„ Magia verbaon naturaJi*, pratfemm qua? cotw

'
merci<i
 LIBER ?RfMV£ *T
l
nercio & fcedere i n tio cum Da?m one nitkur dit
y

aliciter addifci poteft. vel fpecuf atiue tantuVvci c"

a
» aam praclicc, hoc eft, vel nofcendi tantumcaufa,
^yeletiamvtendi &exercedi. NudacognitioMa-
,
»ia;perfemalanoH efbomnis enim eognitio-veri
v
„>onuquodda&perfe£Ho eft intelleclus;fienim
cognitio maloru bona non effet,Deus eam no ha»
jeret; atqui Deus omniubonoru pariter atq; ma-
:orum fcientia perfe&ifsima habet, fi per fe malar
•j^ffet cognitiohuius m agiae, ergo nulli prorfus ea
tfifcere aut noffe iiceret>.Quomodo igiturEcclefiej
Doclores & reclores, huius m agia? vanitates, fal-
a?
acias, maleficia,impias^qj fuperftitioncs detegere
|ffe eonfutare poffent?quomodo probare,mira illa
^juaffaciunt Magi,vel effe meras impofturas vel
ifcera Daemonum,vel oecultarum virtutirnaeura-
tfiura-effecT:a ? quomodo demonftrare nullu opu*
s;

wagaru verepoffc dici miraculu^quomodo docc

'!e,Chrift,i miracula multii differre ac prcitee Ma*

^o;u miracui is, &

m agos vktute diuina operanV
fiec Chriftum eiusqj feruos mkacula magicis ar-
4ibus edidiffe ? Atque hoc animo &
confilio Uon-
TOlHis m agie ftudere conceffum efiNos Chrjftia-
%i (inquit Tertullianus libro De Anima)fallacem
f 4agiam non focia confcientia, fcd inimicz icie-
Wt nouimus,nec inuitatoriaoperatione fed expu*
'ijnatoria dominatione tra&amus multiformcm
%anc lucementis humanae, totius erroris artifice,
fihitis pariter, animacqj vaftatriccm. Itaqucmihi
3
]uidem videtur recl:e dixiffe Ioan.Picus Mirandu-
|anus Qub quis eft M agi* pcritior, eb clarius eu
:

^nere quantum inter^Magorum Chriftiatqj &

an&oru miraculaintcrfit.Sedrftudiumcius potcft
ripiicker non effc bonuj vcl Ci quis illudpreferat
G 4 ftudijs
 99 DE M AGI A
ftudijs vtilioribus r 8c tantiim propter inane quan-ol
dam curiofitatem illud capefiat; vel fi ad male a«|
gendum id referre velit vel fi propter imbecilli
;

tatem mentis periculum fit, ne huius Magiar fram

dibus &
fuperftitionibus circumueniatur. Meritc
igitur id ftudij publice chriftianis vetitum eft ne«L 5

vlli nifi permiflu re&orum Ecdefiaj conceditur.

Vs v s autemhuius^lagiseintotum damnatui
cft & vetitus, non folum lege diuina & Ecclefia
ilica, fed etiam ciuili,nec Chriftianorum tahturm
fed etiam Gentiiium. Non eft autem vfus Magis
licitus : aut enim ibi eft peccatum infidelitatis, i

quis Daemoni credens,tribuat ei diuinum numen

aut eft peccatum idololatrise,fI oblationibus U &
:'
crificijs culturh Dxmonibus adliibeat aut falten
cft peccatiim inobedientix,quia tam Magus quan
qui opera Magi vtitur, facit contra prohibitiom
«liuinam&ecclefiafticarn .'
Caufa autem huiu
prohibitionis triplex eft ; Primb, quia is peccati.
ie ipfum,committens fe in magnu difcrimen,fcili
cet deceptum magicis fraudibus iii graues errore
labendi. Deinde iniuriam facitEcclcfiar, cumDf
mone habens commercium &familiaritatem,qii
eftomninbprajcifusabEcclefia eique aduerfari:
us. Poftremb grauifsime D E v M offendit , du cc
fugit ad Diaboli opem &
auxilium, quafi non fi

omnipotens & homini abundeprouidens & cor

ItdgU vetitd fulens Devs chriftianorum . Quam grauibu
d iuink %i- autem,& minaeibus verbis D E v s vfum fhi & &
bm, dium haius Magise prohibeat, ex varijs fcriptur;
locis liquido cernitur.In ca. 19. Leuitici fic habc
tfondugurabimim,necobfemabitHfdmnid. tfondeclincu
ttdMagos, pec abariolis aliquid fcifcitemini , ytpollttami»
fer eos & capite fequenti 20. 4mm* qu* dedmtten
 LIBER PRIMVS. ism
mi Magos & ariolos,ponamfaciem meam contra eam&in-
erficiam illam de mediopopulifui. Et cap. id. Deutero l
}Jon inueniatur in te qui fcifcitetur ariolos^ obferuet fom-
i cr auguria :necfit malefictn nec incantator,neq; qui Vy-
thones confulat^aut qutrat amortuis K>eritatem.Omnia enim
h*c abominaturDominus^propter iftiufmodi fcelera dele-
bithasgetes in in.roitu tuo Et 4 .lib.Reg.cap. '.Ochozi^
regi Ifrael qui miferat nunrium ad confulendum
BeelzebubDeu Accarondea?gritudinefua: Elia$
ha>c renunciari iufsit: Nunquid noeslDEFS in Ifrael,
yt eatitad confutendum Beefyebub Deum Accaronl Quamo*
hremhtc dicitDominwi 5 De leilitlo fuper quem afcenaifti>
mndefcendes^fedmortemorierii. Et lib. 2. Paralipb-
menon,cap.33. inter alia fceleraregis Manafsis,
fraec connumerantur : obferuabai fomma^fcifcitabatur
iuguriajnateficu artibus inferuiebat, habebat fecu magos ®*
incaiatoresi muitaq> malaoperatus eflcora, Domino^yt irrir
tareteujm^ Cuius feuerifsimi prarcepti hane ratio- &&*&* ?*fc
loni*fentenr-
nem reddit Philo in libro De fpecialibus legibiis:
tta*
Noflnitnofterlegiflator procraftinari venefico-
riim fupplicia, fed abfque mora viilt exigi : quod
dilati6,noxijs opportuhitatem peccandi prsebeat,
caeteris^ metuafferat, exiftimantibus, quicquidil-
torum vitac accedit, fuae fecuritati decederelldcir-
co ficut viperasafcorpios, aliasque venenbfas be-
ftiolas, priufqua mordcaht aut faucient,aut etiam
fe commoueant, fine mora ad primum afpe<5tum
bccidimusjprsecauendo naturalem eorum maliti-
am priufquam noceant: eode modo eiufmodi ho*
mines pleftendi funt, qui magicis fuis artificijs &
maleficis artibus incautoshomines non folum er-
rorc implicant, fed in graues calamitates intru-
dunt. SicPhilo. Quam effentautem har artesma-
gicar,& Apoftolis & nafccntis Ecclefiae chriftianis
G 5 'abo«
 le* DE MAGfA
abominabiles & exofa?
vel vnus locus qui eft"i*t;
.,

DcAclis Apoftolorum , apertifsi-

19. capite libri
me declarat, vbi fic legimus Multiex hUquifuerantl
:

turiofa feilati , contulerum libros, ey combuffcrunt eoram\

tmnibm. Vtautem&muJtitudinem& pretium]ir -j

brorumktelligerimus ; fubditur, eos quinquaJ

ginta denariorum millibus fuiffe a?ftimatos. illo»
autem Jibros de rebus curiofis,Chryfoftomus, Aui
guftinus, Beda, Oecumeniusalijque de rcbus maJ
gicis fcriptos fuiffe interpretantur. Reftat vt dci
Magis Pharaonis, qui fe oppofueruut, Mof^ non-
.

nufiarfiiputemus..

DE MAGIS Pff ARAOK 1 S*

Exod 7.

SAc R.A Scriptura narratPharaonem aduerfusq

Mofen fapientes& maJcficesJ
iufsrfle accerfiri
qui per incantatjones AEgyptiacas & arcana que- J

dam fimilia fecerunt jtribus pripribus ptodigijs a 1

Mofe fadtis : fapientes vocat veJL Aftrolpgos, vel I

Philofophos, praefertimMagia? naturalisperitos:

M aleficos autem, qui m agiamillam quam fupra i
nominauimus, non naturalem , tenebant,& exer- •

cebant. Itaque horum nomine fignificanturpra?-

|tigiatores,Necromantici,& qui magicis artificij$
ahututur ad patran<jaicelera, velut adulteria* fur- •

ta» homicidia, atque ob id dicuntur malerlci: nara il

& faciunt mala, &

malo mpdo , nimirum Dauno- •

num auxilio eum multis item fraudibus, menda- •

cijs &
hominum deceptipnibus.Dicuntur autem, J
vt refert Iofephus librofecundo,, Antiquitatum, 1
illi m agifuiffe facerdotes» apud AEgyptios, enim i

^ileserantexiftisnatione omnjs iapicnti* facer-

dotes*
 IIBER PRIMV^. 10%
iotcs, quales apudlndosBrachmanes, apud* AE-
thiopes Gymnofophifta?, apud Graccos Phiioio-
phi, &
apud ludaros Propheta?. Dicit autem Scri-
ptura, eos operari folitos per incatationes AEgy-
ptiacas, &
per quaedatnarcana nam operabantur
:

cantando qusedarn verba modo carminu fed quia :

Tel verba illa erant fecreta,OnkeJus vertit, fufur-

rariones : vel modusquo operabantur , eratfe-
Dicun-
cretus 6V occultus , hdeb vocantur arcana.
tur autem AEgyptiaca, non.quod-primum in AE-
gyptoinuentafuerint, feiquia verbis& rkibus
AEgyptiacis couftabant; vel quia no iciem eftge-
rjus cV modus incantationum apud omnes gentes,

;fed alius aJibi gentium. Septuaginta interpreres

iTocantSophiftas 6> Pharmacos,id eft yeaeficos
:& incontatores, OnkeJus Magos, Aqui]a vertit
iL$u?>toGds9 id eft occultorum cognitores.» p&- &
tratores.

CAPVT XV*
QVl TV%XINT 1LLI MAGl QV l
Tffiiterunt Mofi cor&m Pbaraone.
R A neminem.eorum nominatitn
SCr 1 Pt v
appellat : Sed B. Paulus pofterioris Epiftol* p
adTimotheum cap. 5. aitlanne & m ambre /+
^J
9^
reftitifieMoyfi.Chrifoftomus illum Jocum expo-/
nens Paulum illorum duorum nomina com-
ait,
* Hebrxoru tra-
perta habuiflfe ex antiqua certaque
ditione,velex$PIRXT v s fan<5ti reuelatione* Sio
etiam Theodoretus &Theophyla<5his. Alij dicunt
tuifTelibrum quendam apocryphum,quiinfcri-
bebatur liber lannis &
m ambres, ex quo lib. vo-
luntPaulumtrafcripiifTeillorum Magoru nomi-
tia, Quod probare videcur Origenes T* a&atu 35.
 1*1 DEMAGIA'
inMatthaeum,vbiexponens verba illa PauIi,aB
noffimaillaMagorumnoninueniri in fcnpturi
publicis, fed in fecreto quodam libro qui infcri
bd tur. Liber lannis & Mambres. QuaprOpter non
milli epiftolam illam Pauli reijcere aufi funt,tao
quam apocryphis vtentem teflimonijs : cumta;
men, inquit Origenes, nemo adhuc aufus fit reij
cere priorem epiftola ad Corinthios, in cuius ca
pitei?. citatur fententia quseda exMenandroPoe
ta.Hadenus ex Origene. a quo non difcrepat vul
goputatus Arnbrofius eunderrullius epiftoladoo
cum explanans, exempIum,mquit s hoc de apo
cryphis eft: Iannes enim &Mambres fratres eram
magi vel venefici AEgyptiorum , qui arte Magiii
D
fufjvirtuti E i qua* per Mofem operab2tur,a?mui
latione commentitia refiftere fepoffe putabanti
Sed cum Moyfi virtus in operibus crefceret , hui
miles fa&i, cum dolore vulnerum fateri coacl
funt De v,ti in Mofeoperari, GelaflusPapaDi
ftindt ij. fattcta Romana Ecclefla, hunc libru Iani
nes & Ivlambres inter apocryphos numerans, re<

probat. Horum etiam Magorum meminit Pliniu

lib. 30. cap. 1» & vocatlamne & Iotape, falso dil

cens eos fuiffe Iuda*os:fedin eo prxterea fallitur.

%
quod iftos multis annorum, millibus fuiffe dici
--
poft Zoroaftremj cum exloilin£libro,prmio^coni
ftet Zoroaftrem fuifle tempore Nini, primi Afsy)
riorum regis , quo regnante natus eft Abraam,
; cuius ortu vfque ad tempus iftorum prodigiorui
non nifi quingetiquinque anni fluxerunt; quin ah
ipfodiluuiononamplius feptingentis noriagin-
tafeptem praeterierunt. DehisquoqueNumeni
us Pythag0ricusin3.lib.Dc bono ita fcribit Iaro :

»es & Mambres , AEgyptijerant , magicis artibui

adec
 LIBER P2UMVS. i«4
1

adeb prepotentes, vt Mufato ludasorum duci, viro

X
VE o coiu n fTifsimo , foli refiftere poffe a cunclis
tAEgyptijsiudicatiiint: multas enim calamitates
quas Mufseus AEgypto iutulitj foluere vifiiimr.
:,

||jfecrefertEufebius libro?. De prxparationeE-

'tuangeiica, cap. ?. Ros autem Msgos fratres fuifle,
?& Ambroiius lcco iupradicto afiinnat , &: ex nar-
'rationeB. Machurij Piiiadius commemorat. Sed
quiain Macharij &
PalJadij mentionem incidi-
jmusj non alienum fuerit hoc loco quse narrat Pa!T
fladius vitam Macharij fcribensde mirsbili horu -^
•

tMagoru fepuichro ab ipfo Machario vifa &: com- , 'n •

iperta, &" deinde narrata PalJadio , hic adfcribere.

fbicebat Macharius Iannem Sc Mambre fuiffe fra-
jtires, propter, magicar artis excelientiam 3 rnaximi

fapud Pharaoncm &

AEgyptios tunc temporis ha-
fbentes auclcritatem atque poteftatem quidunj :

[viuiefTent, intraquandamAEgypti foJitudinem,

inhortisquibufdam fepulchrum fibi conftruxe-
ffuntex lapidibus quatuor pedum magnitudine,
fmultumqueauriiiJic condiderunt,&omnis ge-
[rieris arbores plantauerunt , &
maximu aquae pu-
teum foderunt, fperantes for e vt p o ft fuum ob tiu
':
;

iri ilJo paradifo deJicijs fruerentur. Hic autem

lociiSjVt communi iJJius regionis fama ferebatur,
;aDasmonibus tenebatur atque cuftcdiebatur. In-
fcefsit Macharium cupido vifendi Iocum,profe-
clusqueicumism prope accefsiffet, obuiam illi
'Occurrerut ad feptuagintaDcmones varijsformis,
•alij clamantes, alij exiiientes, aJij magno cum fre-
r
mitu in eum ftridentes dentibus,aJij figura coruo-
rum in eum inuoiantiam^quibuseuanefcentibus-
ingredienti iam in paradifum, occurrit DiaboJus
cum diftri&a romphaeaei minitans : quern faclc
cru-
 I©? DE MAGlA
crucis Cigno repellens, ingreffus eft locum; omnw
aque contemplatus, reperit cadum aeneum , cateJ
na ferrea pendentem ex puteo, iam temporeconJ
jfumptum, &
fructum malorum punicorum , qual
iiihil intus habebant, fuerant enim arefadta fol<
&plurimaaureadonaria. H*c Palladius de fe«|
pulchro horurri MagOrum ex Hacharlj rclati
one.

CAPVT XVI.
iliY PRODIGIA QVAE MAGl tlil\
fecertmt ffamnt vera, dn tunwmft-
mutata.

M Agna quseftio
tentijs in
pentes illi
eft, varijs fcriptoru fen*i
vtramq; partem agitata, an
feu dracbnes, in quos fcrrptu*
ra narrat virgas a Magis proie&as, fuiffe AEgypt*-
fer*

acis incaritatioriibus atqac arcanis coriuerfas,fue-;

ririt veri 8t naturales ferpentes, non rriinus quaoi
is in querii virga /Varon mutata fuit> ari potius fue*
Jintfimulachraqu3fdam tantuiri & iniagines^er*
I , pentum qui a Dseirioriibus, ferperttum modo mo-
*fco .?.&* p »
uebantur. Quodautemdeferpentibus Magorunii
diximns; de aquamutata in fanguinem, & ranisi
^ ,
v ... productis itideni intelligi volumus.

ItT^s
ptijje yti o
M V L Tl &graueS fcri P tores exiftimarunci
fer p entes jjj os fu iffe naturales : hoc enirii doceci
v
PY -
Theodoretus in Quseftionib* fuis in Exodfi qiieJnV
i«. iderricjue apemus & copiofius B. Auguftinu*
lib.3.de Trinitate;cap.7,cV8.in lib.oclogintatriui
quseftionu quarft, 79,quem in hoc fere fecuti funci
"TheoiogiScholaitici. S; Thomas affirmatillimc:
. Jioc tradit iri Commehtarijs itiper a-f.caput Euarii
6 eli/
 LlfcEIt PIUMV5. **€
1 gelij &
fecundum M attha»um, primaparte qua?fh
1*4. art. 4. in eandem inelinat fententiam B Bona-
\
uentura ±. Sententiarum, Diftincl:. 7. qua?ft. i.Ca-
i ietanus ade6 clarum id elfe inquitin frriptura, vt
indubiumminimevertipofsit. koc etiam fenti-
unt Lyranus, Toftatus&PaulusBurgenfis , c6- &
I firmari poteft srgumentis B.Thoma: defumptiscx

prima parte, loco fupra citato.

Vervmexaduerfbmultopluris&rantrquld- i/^,^
res, nec minus doclrina &
antiquitate praeftantes, ^n fyjfoyH
prodigfailla Magomm^onfuineveros&natu- mfiratmks.
Irales eftectus 3 Ccd tatumlimulatos, & apparentesi
(& artificio quodam magfco ac diabolico fpe&afi-
jtium oculis imponentes, & fenferunt, & fcriptis
fuis prodidcruat. Nam Iofepiius iib. 2.Antiquita-
tum aitiilos ferpentesM agorum fpccic verorum
iferpentum reptaflfe, fed fuiiTe prarftigias, veritatu
fpecie hominibus non admodum cautis impone-
tes. SimilequippiaminnuitPhiloIib. primo De
rita M ofis hoc faclum m agorum enarrans. IufH-
tius martyr in libro Refponfionum ad qua?ftk>rieis

Drthodoxorum , in rcfponfkyne ad quxftione i6

^ua?, inquit, a Mofefaclafuntmiracula, quiade-
linavirtutefunt edita,facla funt mutationcrei
jropofitaeinnaturam eius quod efficiebatur:atj
ju* a m agis, opera Dsemonis funtfa&a , fpeclih-
; ifi oculis preftigias offundebant, vt qui ferpes no
^fTet, cum viderent quafi ferpentem , & non fart-
i*uinem quafi fanguinem& non ranas quafi ranas*
Fertullianus in libro De aniraa:Poffunt,inquit,&
"olentDsemones phantafmata prarftare, corpo- &
a fingere,quibus extcriores oculos circuueniant,
Dorpora enim videbatur Phafaoni AEgyptijs&
nagicarum virgarum dracones:fedMofis veritas,
 *>? D.EMAGIA
mendacium eorum deuorauit. Gregorius NifTe-
jius Qui ex virga Mofis, inquit , faclus eft ferpes,^
:

vere animatus, Magorum yirgas reuera ligna , vi-i

jfus autem deceptionc ferpentes, facile deuorauiti

Grsecus interpres, qucm citat Catena in Exoduim

ait, illos ferpent^s Magorum fuiffe meras pra?fU-i
gias, nihil yerorum ferpentum praeter fpeciem &
imaginem habentes. hoc etiam fuper cap. 7. Exo-i
cli affirmant Rupertus Rabanus & Hugo de S. Vi-

<5tore. Idemquocjue (ms indicat Ambrofius in-i

terpretans cap.j.pofteriorisepiftola? ad Timothe-e

uriilannes, inqu.it, & Mambres virtute D E 1 qua
:

p^rMofem opcrabatur, commentitia semulatione

refiftere conati funt.Eunde Pauli locum explanas
B. Hieronymus : Sicut, inquit j illi Magi artis ma-;
gica?pr3eftigijsMofi,fic nonnulli argumentoruni
fallacijs,chriitiana? veritati ac fimplicitati reMe-<
re,acilludereconantur* .

_,
, ,-,

*ju&ori>fen Ne vt R a harcopinio euidenter exfacrislii

tentia fuiffe teris, aut humanis rationibus, vel probari vel re-i
teros illos probari poteft : videturtamen aliquanto proba
IdagoYumfcr-
biJiorB. Auguftinifententia.Scriprura enimEX*
t* nteSt odi 7. ijifdem verbis eodcmque modo narrat vir
gam Aaron verfam effe in ferpentes & item viri
gas Magorum: ergo fi ille Aaron fuit yerus farpes
pariter ctiam ferpentes Magorii veri fuiffe videft
tur.Ibidem quoque dicitur virgam Aaron deuo<
raffe virgas Magorum 3hoc eft , ferpentem ex yir
ga Aaron factum, deuoraffe ferpentes ex Magoi
virgis fa&os, non diceretur aute deuoraffe illos
Deinde fequenti capj
nifi fiiiffent veri ferpentes.
©c-lauo traditur Magos defeciffc in tertio figno
jiccpotuifreproducereciniphes: exquo fatisin
*eliigitur,Yere & non in ipeciem tantum eos du<
prior*
 LIBER PRIMVS. i©*
>ropriafignafeciffe. Mofesitemdetexiflet falJa-
:iam, fi non fuiffent veri ferpentes. Quid quod
criptura vocat fimpliciter ferpentes,&exnulla
:ircumitantianarrationis colligi poteft eosnon
uiife veros ferpentes nec repugnat fuiffe veros,
:

^rgo probabile valde eft veros & naturales ferpe-

•es fuiife.

CAPVT XVII.
tVaMODO MAGI TECERINT IE-
los ferpentes.

n Va t v o R velquinquemodiscogita-
f repoffumus Magosfeciife ferpentes, fan-
"*** guinem,& ranas; duobus vel tribus in fpe-

iem tantum & fimulate, duobus aiijs, vere. Pri-

ib enim fpecies & phantafmata virgarum & fer-
entum, aquse & fanguinis & ranarum quot erant
i phantafia, & imaginatrice facultate, Damiones

ommouedo & turbando fpiritus in quibus eranc

lae fpecies,potuerunt facere,vt illae fpecies reflu-
rent ad fenfum communem vel etiam ad fenfum
ifusjverbi grar:a,primb fpecies virga? mox eafu-
lata, fpecies ferpentis:ita vt videretur virga con-
?erfain ferpente. Vide ha?c tractata apud S. Tho-
lamprimaparte, quaefr. 114. &iii. artic. 3 &4.
lemque in alijs fieri ccrnitur. Namque in fomno
notu vaporum afcendentium in cerebrum, atquc
efcedentium , refluentibus fpeciebus rerum fen-
biliu ad primumfenfitiuum,dormientes viden»
lr fibi &
videre &
audire:& vi morbi ide contin-
it phreneticis. Deinde potuit fieri, vt Darno vir-
*tealiqua naturali occulta, fpeclantium vifum
m inficeret velturbaret, vtviderentur effe quae
\ H noa
1<*9 iD E MA6IA
aon erant & non eflequae aderant quemadmcMj
? :

dum argrotus corrupto palato & guftatu,dulces|

cibos iudicat amaros. Tertio modo potuerut Dae-
mones virgas illasMagorum fubito conuertere ia|
ferpentes, applicando illisinuifibiiiter aliquaa-|
gentia naturalia nobis ignota, ad producedos fer-J
pentes potentifsima &
efficacifsima. Quarto mo-J
do fieri potuit vt Dxmones non aduertetibus qui |
ipedhbant, virgas a Magis proieclas, fubitb e coifrl
fpe&u illorum clam auferrent, &pro illis ferpe-|
tes mole a?quales ipfis-, vel ante praeparatos, vel a-l
liundetunc celerrime afportatos,intuentiumo-|l
culis fubijcerent, ita vt virga* in ferpentes videfe-l
tur efle conuerfa». Potuit etiam quinto modoil-J
lud fieri, vt Datmdnes virgas ilJas m
modii 3t ior-|
mam ferpentam figurarent, vel figuram ferpentufl
illis affingerent,&" in illis motum qualiseft vero-1
rurh ferpentum, ipfi efficerent.
Qv i negant illos ferpentesMagOram,fuifle ve*|

ros & naturales,eos necefle eft fequi vel duos prw

ores modos, vel certe quintum modum. Sed con-
tra priores duos modbs iliud pugnat, quod fcri-
ptura ait factos efle ferpentcs,non igitur folum ev
rant in imaginatione vel afpedtu intuentium , fedi
cxtra quoque erant ferpentes : non enim dixifTet
Magorum virgas verfas effe in ferpetesj
fcriptura,
Contraquintummodum facitquod fcripturadi-i
cit, ferpentem faclum ab Aaron , deuorafle ferpe/
tes Magorumrquomodo autedeuOrafletillos,nifl
fuiflent veri ferpentes. B. AugafKnuSj S. Thoma%
Bonauentura, Caietanus &
Burgenfis fequuntut
tertium modUrtij qui tamen ficut nec Lyrano, nei
Toflato, ita nec mihi fit probabilis. Certuitt enitn
eft, nccDarmonespotuifle immediatc producerc
 LIBER FRIMVS; • 116

srpentes, fed tantum adhibendo caufas naturaJes

orum produclrices. Certum etiam eft,nuJJum a-
ens naturale naturaliter operando poffe fubit&
iroducereformam ex materia non ante difpofita
it praeparata. Certum ctiameft,diuerfas formas

xigere diuerfas materia? pra?parationes, & quo

brma?funtnobiliores,eo plures &
operofiores
rarparationes depofcunt:maior enim praeparatio
it materi^ ad formam raixti quam ad formam ele-

lenti, &maior ad forma animaJis perfec1:i,quarn

el mixti inanimati vel pJanta?.His pofitis,qua? fe-
undum veram Philofophiam negari nopoffunc,
uaeramus an DernOnes produxerint ilJos ferpen-
:s immediate ex virgis at materia virgae eft ad-
:

iiodum remota &

aiiena recipiend^ formf ferpe-
K Si dicant non immediae ex virga produ&os
te ferpentes, fcd varijs tranfmutationibus prae-
tifsisj attot &
tam varia* tranfmutationes fubito-
;ri non potuerunt, ftatim enim atque Magi pro-
cerunt virgas, apparuerunt ferpetes.Quid quod
im naturaliter producitur ferpens, non ftatim
oducitur magnusjfedprimb paruus,deinde pau»
timacquiritiuftammagnitudinem : atilli fer-
:ntes ftatim produ&i funt magni , nimiru arqua-
svirgisMagorum, nonenim vifum fuiffet vir-
smutataseffein ferpentes,nifi ferpentes fui£
ncaequaJesvirgis.
CaietAnvs vt vim harum rationum ab
fo, duo reperit
vt arbitror, praruifam effugeret,
e*tet*""*
feigiaj alterum , eft eo tempore quOd effluxit du5

fiaraovocauitMagoSj&ipfiadeumadierut,De-
re
'" ,ur'

ifanes vltimam difpofitionepro forma ferpentis

:l4uxiffein illas virgas, atqj ita cum proiecla? fu-
fcnt, ftatimpotttiffeprbduciferpentes: alcerum
Ha cft,
*
 lli DE MAOIA
eft, Hcet agens naturale per fe non pofsit ex virga
& fubitb producere ferpente, tamen vt eft inftru^
mentumDa?monis, illudpoffej ficut motus & lu-
mecoelimultaproducuntquae funtipfonobilio-
ra,quatenusfunt infhumenta iritelligentia? tno-
ucntis. Sed contra primum effugium facit illud,
quod fic non fuiffent illae virgae non enim poteft
-,

manereformavirgse cum vltima& proximadifc

pofitione materioE & C
orma» ferpentis,pr3*terea
A

dubium an illi ferpetes feu vt alij vertunt dra-

eft
conespotuerintalitergenerari quam ex femine.
Secundum effugium nihil valet: nam licet agens
naturale vt eft inftrumentum vel hominis vel An-
geli, pofsit velcitius vel melius aliquid facere,ta-
mertndn obid poteft ex qualibet &in qualibeti
materia erTe&um fuum producere, necpoteftpo--
fteriorem formam inducere non indu&is priori*..
bus. Pofteriorenim& nobilior forma,pra?fup-.
ponit neceffario priores &
ftcut inter formas, itaa
j

inter earu difpofitiones, eft ordo naturaliter im-

mutabilis, vt non pofsit effe pofteri or in materia i

nifianteafueritprior. Praetereaverus fanguinisi

naturaliternopoteft produci nifl in animalia,&;
per calore animalis, &per certa inftrumenta quasi
in folo funt animali.
Jjt&orttfeth
R e s t a T igiturquartusmodusfupraexpo-.
d"fJT™° : P drims >q ui&L y rano&Toftato mihique fttve-
jwL
-
r rifimilor: namfecundumeiimmodudefendimus <

Mrumin Ih- ^u ^ veros ferpentes,atque

e euadimus difikul-
ita

pemss muta- tates OD i e ^ as contra primum, fecundum quin-< &

jj9t tum modum nec tamen dicimuS eos productos
:

fuiffe ex virgis, ne vrgeamur illis rationibus qui-

bus tertius modus premitur. Vnus tantum fcrupu-
lus hacretjquomodo fi non fuerunt ferpentes pro-»
 LIBER PRIMVS m
«lu&i cx virgis, dicantur virgae conuerfse in ferpe-
tes ? fed fefpondendum eft fcripuiram
, id dixlfle
non quod ita fu erit fecundum ,ve ritatem. fed quia
videbatur 3t arftimabatur fpeclantium iudicio.
ita
n x ^
&
Nam hoc quoque d^cere oportet eos qui neg?t
illos fuiffe veros ferpetes; & Caietanum qui vult
illasvirgas habuiftevltimam difpofitionem pro
forma ferpentis : fic enim non poterant effe verae

I
virgae, vt oftendimus, fed fecnndu fpeciem titum;
quare fecundum eum, nec Magi proiecerut veras,
virgas,nec verar virgaefuntconuerfae in ferpentes.
Se d dicet aliquis, curpermifit Devs vtMa- Cut TteM ft
!
gi qui contradicebantMofi, prodigia faceret,cum P*lfa ?#*.
i ca res &
diuinam virtute quae per Mofen operaba- ?***%** *
tur, obfcurarevideietur,&Pharaonisanimuma- * M*Z*U
i
gis in perfidia &
inobedientia obfirmatum ob- &
ftinatum redderet? Ad hoc Chryfoft. homil. 46.
inAclaApofto!oru,ita refpondet. Permifit De-
v s MagisaliquodadueifusMofem,neMaguspu-
> taretur effe Mofes Permifit illos docere omnes
:

|
quantum Magiaimponatfenfibus: vltraautenon
! deceperunt, Jed ipfi fe vidos confefsi funt:& non
|
poteft, inquit, fine certamineclara effe vi&oria,
& qub potentior eft hoftis,eb illuftriorem reddit
eius gloriam a quo fe vi&um efTe ipfe confitetur:
Magi viclos fe aMofe confefsi clariorem eius
(icut
gloriam effecerunt. Theod.inquasft.fuis in Exod.
i quaeft.18.Ne quis, inquit,fufpicaretur Mofem arte
1

Biagicamiraillafeciffejpermifit D E v s Magos
fimilia aliqua facere, vt quantum inter diuinara
tvirtutem& magicas operationes iutereffet, tum
euidentia rerum, tum etiam Magorum confefsio-
ne, clarifsime innotefceret. Mutat Aaron virgara
'inferpentem,mutant etiam Magi virgas fuasin
H $ fes-
 \*3 DE MAGIA LIBER PRIMVS.
ferpentes : fed ferpens Aaron praeualens,, MagO'
Mx&d:%. rum ferpentes deuorauit. MutantMagi aquamin
faneuinem fed non rurfus poffunt fanguine mu*
:

tare in aquam, ficut fecit Mofes;producuntrana^i

*
fedeasauffrreflcutMofesnoporTunt: Srquimaft
iora animalia fecerunt, minora, id efl, ciniphss,<
facere non potuerunt.Denique nec vlcera ipfi ca-;

uere,nec vlcerum doloremquo vehementer m

flidlabanturmitigare, nedum auferre potueruntj
Quamobrem Mofem iongefuperiorem quam ipfi
euent, &
diuinam virtutem qua? operabatur, arti-j
buf fuis magicis prfftantiorem confefsi:dixerunt:
Sxoi S
Vtgttiu DEl efthic.
Ve R v m nos, quia hunc deMagia librum , vt
perfpicuit ite orationis, & varietate atque ordine
difputationum, delectuque probabiliorum fente*
tiarum, firmiorumqj rationum* fic breuitate (quat
magna eft legedi difcendiq; illecebra) comendatu
le&ori &
probatum effe cupimus , expofituf
iam quse ad propofiti a nobis argume-
ti tra&ationem & explicatione-
pertinebant, hic ei finenv
imponamus.

BENEr
 41

BENEDICTI
PERERII LIBER
SECVNDVS,
qui eft

J>.I OBS ERV AT I ON E S M.

On vnunrefl genus nec vna fb-

mniorum ratio > quocirca nec par
eft oranium caufa , vt a>qu e omnia
vel approbari vel improbari debe-
ant.Multa quidem fomniaderident
etiam damnant qua?da vero co-
facrac literse.alia, :

mendantac venerantur. Sunt enim pleraquc ina-

nia ne^ pauca firnt naturalia , ex certis naturac
:

caufisprofecT-a. Sunr item alia Daemonis callidi-

tate ac malitia mortalibus inie&a : denique non-
nulla diuinitus hominibus data flrat. DiJigens
porrbfomntorum tra&atio, pulcherrima perfe
ac iucundifsimam paritcognitionem,&ad obfcu-
yos diuina? fcriptura? complurcs locos illnftrados
valetplurimum : regenda? verb ac moderanda
hominum vitx vtilifsima effe poteft. Sed in pri-
mis ad redarguendam quorundam hominum
infcitiam, ( fcd verius dixerim , ftoliditatem
& vecordiam ) qui aimis curiose
anxie' &
ac fuper&itiosc obfemant fomnia , per ma~
H 4 gne
II? LIBER. SECVNDVS
gno eft adiumento. Kis ergo rebus addu&us dd ,

fomniorum natura, varietareac veritate nonnul-

Jasquxftiones fcitu maximedignas atque vtile*
hoc libro explicandas fufcepi.

INDEX QVAESTIONVM IIBKI

S ECV N Dl QV l D E

QP
1i
Vaftio i
Somnijs.

R. I M A
Anfomnijshabendafitpdes.
De caufisyerorumfomniorum.
.

II I. Quibm fignis dignofci queant fomnia dktma k not

diuinis.
II II. Cttr DEVS infomnoarcana homines doceat.
V* Cur kDEQ fomniadentur indotJn bo minibm fiepiw
quamfapientibm.
VI Cur diuina fomnia nonnunquamfint obfcura &* pern
plexa.
VII. An liciiumfit homini chriftiano •bferuarefomni*.
V I I. Cuimjhominii fit rite wterpretarifomnia.
IX. ^Aninfomm yfm Gr voluntam liber effe qut\

at.

X. Defomnio Salomonis, in quo dommfapiemU k pett

promiffum ei c trihutum esl*

QVAf
 DE OBSERTAT. SOMNIO&VM ir*

QVAESTIO PRIMi
AN VLLA SOMVUS HABENDA
ftt fides.

Ndiuerfa, vulgiac fapientum fu-

per hacrediftrahuntur fententises
quamquam vno verbo eaquajftio
poffetexpedire facta fomniorum
diftinctionemonnullisenimfom-
Snijs une aubitatione fides habeda eft:plerifque ta-
men penitus deroganda. Nimirum , aut omnibus,

laut nullis credere fomnijs, par eft ? ecordia, & vi-

fdetur extrema: vtrumque vel ftoliditatis,vei con-
tumaciae. Sed profe&b, fcitum, & verum eft il- &
tlud Ciceronis diclum: nihil tam abfurde dici poi- . ,
*
i
fe, vt non ab aliquo Phil ofo.pho.ru dicatur. Quid ~ - - •

icnim efiepoteftmagis &\oyov &&odv«,tgv, quara Qnv^ A rom.

[omnia fomnia vera &
credenda effe arbitrari? Ec- n ia efjh yera,
JcetibiProthagoras, vnusfaneex illo prifcorum protbagor* et
lphilofophorumfenatu,omnibus fomnijs 'fidem Stoicorum **

iarrogat, magnaauCtoritate decernens, veritatem pinio r

|r& falfitatem non ipfa natura rerum , fed fol a exi-

fhmatione hominu conftare: hominem effe men-
furam omniu&tale vnumquodqjefTe,quale vidc-
I
tur homini, fiue fobrio,fiue vinoleto,iiuefano 5 fi-
ue infanOjfiue vigilati,fiue dormieti. Aftines huic
crrori fuere quidam Stoici , nimio plus fuperfti-

f
tiofi, ac pene fanatici philofophi : qui nulla reij-
ciunt fomnia, in omnibus effe rati vim fignifican-
denotandi aliquid. Exiitimari tamenahmt,
di, ac
^uxdamfomniainania&falfa, qubdfint admo-
4um tenuiter expreffa,ob idque obfcura,& ad in-
; aelligendudifficilia : & quiaproper ambiguitate,
U $ varias
 LIBER SECVNDVS xi

varias.adres videntur pofTe applkari , proptera

n;hil certum ex eorum obferuatione nobis coe
ftare prsefertim verb qubd ad eorum fomnior
: i

vim difpiciendam, par hominum folertia & faga

citas non facile inueniatur. Ex aduerfo his cont ,

XenophmU trariafentientesXenophanes Colophonitis, ve

&* fyicureo- ipfa vetuftate memorabilis philofophus (nafceir
yumopimo en ] m m Graecja
tj s philofophiae propemodum
ommtfomma
qua li s fu i t) mollisitemac delicatae Epicuresedf
* fciplingfeclatoresjomniurafomniorumfidemfii
aufloritate fuftulerunt. Non efle autem vllis cn
dendum fomnijs, fic illi argumentabantur. Vnt
vis eft eademqj natura omnium fomniorum : pa
igitur credendi aut omnibus, aut nullis ratio efli

debet. fedplerisqjfomnijs non efle credendurc

cofefsio eft omniumihil ergo caufse eft cur pleriii

quereie#is,aliquibus prscipue credere debea

mus. Adijce,qubd fi qusedam fomnia vera cet &
ta funt,aliquas eflecertas ipforum efFedlrices cai
fas neceffe eft. At quas? naturam,inquiunt, Dq &
um. Sed naturaquidemamica eft ordinis cont &
flantisejin fomnijs nullus ordo ineft,fedplenate
meritatis inconftantia. Dei aute maieftate alienr
& indignum videtur, obire Deum lectos dormii
entium, concurfare grabatos» &
ikrtentibus iniji
cere fomnia, quse iHi expergifcentes, vcl non re
cprde*tur,vel non inteiiigant, vel etiam contenr
iiant, vel fi curanda fibi putent, ftulta impleti fil

perftitione,dies noclesqj animi pendeant,autinji

ni impendentium malorummetu perterriti,au
failaci futuroru expectatione bonorum eiati.Ai'
quantb & ratione conuenientius,& Dei praeftati
dignius,atque vtilitati hominu confultius fuifTex
ttifa dare non fordidis & indo&is hominifeus, fe<

O.ptij
 Dff OBSE&VAT. SOMNXORVM. laS

jftptimis& fapientibus viris,non dormientibus»

Jed vigiJantibus, nempe magisad intelligendum
nec per circuitionem,
iidoneis: &
anfracl:us,atque
^nigmita, fed proprie, apertij explicate fignifica-
jteDeum, quodab homine yejlet in teUigi,
H a E c iftide fomniis balbutiunt, i.n totum, VeYaf&ntm
ii vel approbantes, vel damnantes j videlicetper ^dejgmr.ijs^
[extrema, veritati deuia, inerrantes. Sed vera {en-
pntia, quafi media infiftens via varia facit fomru-
[orum genera quorum plurima tanquam inania,
:

^b omni ratione, yacua, nec vlla fide digna , plane

ahrudicat & reijcit.Hoc,cum luce Sqlis clarius fit, Wfraquefo*
fuperuacaneum eftargumentari.Id emm quotidj- mniA
n4*
e e
JJ ^
ana docet experientia, totas quotidie nocles fom-
niamus, quotum igitur quodqj de tot fomnijs, ve-
rum euadit?Euadit quidemaliquod npnnunquam
yerum, fed quia id rarifsime, ac fine ratione vJla
Cpntingit, nihiJ afferri poteft, cur non cafu & te-
mere accidifle credatur. Idem quoque ratio ipfa
fatericogit. Namquacaliaeftiftiufmodi fomnia- Caxfa fomwe^
:um caufa nifi quia ipiritus, fentienti anima?,pre- munM
fertim autem phantafix, cuius eft fingerefomnia,
Jeferoiente.% in quibus infident atqj inhaerent,re-
•uminvigiJiaperceptarum reliquia», ac veftigia,
juas in fcholis appellamus fpecies , ciufmodi in-
uuam fpiritus, in fomno vapo ibus cibi potusque
^aput fubeuntibus agitati, & huc ilJuc iafteti, va-
[•iareddunt vifa& forrinia,fedpropter inordinata
prum fpiritam ia&ationem, valde incompofita,
p*pe etiam turbulenta & diftorta,deniquc talia,vt
pulJam vimfignificandi aliquidhabere qucat, Sic
3rofeilbfuntfomnia,vtq'jaein nubibus variefi-
{urantur, vel animantium, vel aliaru rerum fimi-
4tudinss &imagines, <juas cerainius breuifsimo
tcnw
 *& LIBER SECVNDVS
tempore in alias, atque alias commutari , mc &
diftblui omnes, acpenitus euanefcere. Has im«i
gines,qui certam vllius rei fignificationem facer
putaret, obtufus & excors haberetur, at non mi
norisvideturinfciti^certas fignificandarum rf
rum notas, & figna
eiufmodi fomnijs attribuen
Si ebriorum , phreneticorum , &
infanorum viii
negligimus,& pro nihilo ducimus,fque profecT
ridenda, &
contenendafunt fomnia, quin eb m;
gis,quodplerumquemagis ipfafunt inordinati
confufa, & monftrofa. Facete quidam , fed vei
tamen, dixit, fi natura fic eflet comparatum , vt c
dormientes agerent, qua? fomniant, fore omnini
neceflarium, vt alligarentur,omnes, qui cubituu
lrent,quippe magis ridicula & abfurda, magisqi
incredibilia,quam illi faciant infani facluros ei
,

YefHmonia fe fomniantes. Hanc quoque fententiam confin

diuin<e fcri mat diuina fcriptura, deridens leuitatem & van:
ptur* de var.
tatem eorum, quifomnijs, hoceft, rebusfutiiifs:
mtate fontni*
m js ac meiidacifsimiftcreiendoijdignos fe pra?be
Hm '
quiomniumirrifioneludantur. Itaque in libr
*f
Ecclefiafta? capite quinto fic eft : Vbt multafm

fomnia, plurimafunt vanitates . &

innumeriferma
fies„ In lib. item Ecclefiaftici cap.34. ita legimui
SomniaeKtoUuntimprudentes 9 quafi qui apprebet
dit vmbram, & perfequitur ventum^ (ic qui attendt
ad infomnia^ multos errarefeceruntfomnia , ex &
ciderunt Jperantes in ittis. penique cum fcriptuu
yult fignificare aliquid vanum , inftabile , fugai
& fallax, fomnioruni eomparatione, ac fimiHtu
dine perfaepe declarat.
mhdfomnUy C a E T E R v M , vt plurimus fomnijs abefi
$e yera. veritatero, fidemqu«. non eft negandum, ita quai
dai
 E>B OBSERVAT. SOMNIORVM. n#
am effe vera,& certa fomnia, fatendum eft.Nam
I
nullis infomnis,quidquam veri & certi cflet,in-
rienterprofectb, ac fuperftitiose clarifsimi me-
tcorum, fomnia , qax frequenter argris contin-
Unt ad eorum morbos dijudicandos curandosqj
tm fubtiliter 3c curiose obferuarent, Stulto item
tbore phyfiologi fe fatigarent, fomniorum cau-
s, vires, acfignificationes tanto ftudio , & dili-
fttia venandoacfpeculando. Mendaces pra?te-
a elTent totfuperiorum temporum hiftoria^cla-
isimis teftats confignatxq; monumentis, refer-
que exemplis verorum iomniorum,quae ad ver-
im cum reru euentis mirifice conuenerut. Qiiid
i facris J quot memorantur fomnia,no vera
iteris

r certa modb fed etiam diuinorum myfteriorti

,

enifsima, Repetat memoria leclor fomnia A-

'aa*, Abimelech, Iacob, Laban , Iofeph, Pharao-

s, Salomonis,regis Nabuchodonofor,Danielis,

ardochaei, Iuda? Machabad: in nouo autem Te- M*th.i.eri?

ihento, fomniabeatilofeph, Magorunij vxoris
Iati, denique fomnium D. Pauii, quod a Luca in

b.de Acftis Apoftolorum narratur. Hanc fom- ^. ^.

orum diftinc1ionem,etiam H6merus Poetico
ore , fabularum integumentis velatam , fignifi- mmericom-
uit, dum duas finxit pbrtas, vnam corneam per memttm ad

lam emitterentur ad homines vera fomniaralte- fignifcarMrs

jn eburneam, per quam ederentur falfa. Home- verorimaa^
imimitatuSjVtferefoletjVirgiliuslibro 6. AE- alJ 0i Mn J\~
'

:idos,eandem fententiam exprefsit his verfibus:

mmirum dt"
f
jrmctionetf*.
, Suntgemma fomniporta, quarumaltera fertur
Cornea, qua verisfacilis datur exitus vmbru, oiyf 7.

I
Alteracandfntiperfcfta nitens elepbanto,
1 Sedfalfa ad coelum mittuni infomnia manes*
Cur •
 m LrBER SECVNDVS
l$&c. Ubrt u £ ur ailte m poeta, veris fomnijs corneam pof«r
*T*»' tam, falfis eburneam afsignauerit,caiifam expo-
nit Macrobius in eo commentario, quo fomniurw
Scipionis explanauit.

QV AESTIO II.
v £ cinn p £ ko k vm 5 o <*
ttwrurh.

D
mnia,
Tc T v m
lia vera :
eft, aliaefle fomnia
reiectis igitur falfis,
plemur. Verum , quia quae fint vera fo-
&quo infigni atqj nota internofcatur afai-J
falfa, &ran
vera conte-

fis, plane intelligi non poteft, nifi veroru fomni-

orum caufas omnes rimemur, & aperiamus, pro-

pterea quid ab de huiusmodi caufis crediturai
alijs
Tk?i*de ,om
wnrum cm- p ^
ro ditum fit,hoc Joco docere conuenit.Hippo-
crates m
j^ £ e Infomnijs , duo ftatuit fomniorui
i

Vi- verorum eeneraj alterum nominat diuinum, al-

m^r^At terum naturale. Diuinaiomnia,inquitaDeo mit-
ti,& femper memorabiles ahquos caius,inftgnes-
&
que vel ad laetitiam triftitiam, vel ad feelicitate;
& miferiam, fiue priuatam, fiue publica, euentus»
portendere, horum autem fomnioru interpreta*-
tionem, ex vatibus, rerumqj druinarum interpre--
tibus petendam effe. Tale fuirte dicitur fomniumi
§9imitmCy' Cyrimaioris, qui moiiarcniam Perfarum condi-
#• c ciit, ad cuius pedes dormientis, fol vifus eft , terq;

ab illo appetitus manibus, ter fe conuoluens, ela- •

pfuseft. Quofornniomagi Perfarum fapientes,,

tfgnifican refponderunt,eum triginta annos, &:
itafanecontigit,imperio potiturum. Naturalia
fomnia, ex caufis fere intr2 corpus dormientis l£-
tentibus, exiftere putat Hippocrates, atque hifce
ibmnijs affeeiiones ipfius corpons aut bonas * aut 1

grulafi
 f>E OBSERVAt. S6MNI0RVM. n$
ialas , indicari , hoceft velplenitudinem ac fe-

undantiam vel contra inopiam atqj ihanitatem,

el aliquem eorum, qui funt in corpore humoru,
it corruptum, aut luo loco motu, aut inordinate

rimmbderateagitatum. Horumvero fomniorii

bferuationem & conieclatione fpeclare ad me-
icum,eamqsad dirigendas ordinandasq; curatio-
pft*^*
:s permagni referre arbitratur. Platoin Conui-

io, fomnia vera & pramuntia futuroru, a darmo-

9
ib proficifci exiftimat dajmones eiiim elTe me-
:
Damontm
ibs interDeum, qui eft immbrtalis &
incorpo- mturnc^mtt"
:us, atque hOmines corporatos cV mortalesrqui- fuufecundim
ic cum llnt ipfi & corporei , quales nos fumus, PlatoiKW*
rimmdrtales, qualis eft Deus.Deu namq; cenfec
lato non immifcerefe rebus rrumanis,nccpro-
me cum hominibus foeietatem aliquam con- &
.etudincm habere, fed commercia &
colloquia
tterDeumjiiominesq; llue vigilantibus ipfis,fiue
>rmientibus,per daemones agitari cV confici.Ni-
iru, dxmonu munus & officium effe inquit,pre«.
s & vota hominu f eferre ad Deum & Dei mu-
,

:ra & auxilia defcrre ad homines per hos, Vati-

;

nia,incantationes,magia,omnisqi diuinandi r*.

>,& prodigioru efte<5tio,ad hommes peruenrt.I-
qj demones efle Dei nuncios,intrepretes, &ad-
iniftrosrhominu verb effe quali patrotios,aduo-
itos,magiftros, &r vt fidtito Apuleiverbo dicafa-
tigerulos. Atq; karc non foliusPlatonis,fed arite
atonc etia Empcdoclis &Phythagor£ fuitfente* ,« •*-*-£*
i: dc qua & cotra qua,in lib.8.de ciuitate Dei.ca. ™ *

!».& ir.& in Iib.9.acute docleqjdifputat Aug.Ari.

.>teles in libello que infcripfit deDiuinatione ex
imnijs ducta,negat vlla dari hominb*a Deofo-
*a. V€raautefomnia,inquit,vel effe naturalia
<juae«
 n$ LIBER SECVNDIS
^uaedam figna , & ex naturalibus caufis profecta
Ph'!ofophi& medici vtilita
4|uat fcilicet periti

©bferuant vel effe quodam?nodo principia qua?

:

dameo.um qua? poftea vigilantes a&uri fumus;

,

nonnunquam enim in quiete qusedam occurrunt

qu3s videntur ad aliquid agendum poife con
ducere, quibus pbft,fomno excitati ad bene agem
$m®% dum accommodate vtimur, & iuuarriur. Stoic
verorum fomniorurn conftituunt.Pri
tres caufas
mamDE v m, quicum fitrerum omniuni fcien-
tifsimus &
prouidentifsirrus, hominique bene
uolus acbeoeficus,quo fit homoca'itior,datec
fomniaque fintip;i futuorum indicia,& eoru,qu
agenda ipfi cauendaque funt,documenta.Alterani
caufam ponunt fatum,qud cunc~ta funt velut sster
na quadani ferie, nexuque colligata fiquidem re :

rum omniurn futurarum, putantStoici, antece &

dentes caufas, & pra?curentia figna, tum alijs iii

rebus, tum etiam in ipfis fomnijspramiitti. Terti

caufam faciunt naturam animi noftri, qua? diuin
cft animus,enim hominis,exteriorib 9 fenfib 5 pet
:

«uiete c61opitis,& ab omni ac"tione vacatibus,ip[

9
feqjnegotijs curisq;omnib folutus ac liberVvege*
tior fit & habilior ad intelligendu, tiinc eriim cla
riuspraiterita rneminit, praefentia feritit, futun
gorphyriu* prouidet. Pbi^phyrius, veritateni foirihiorum rei
^

quidde-Ym- fe rt, partim ad innatas animis hominu notiones

me fommo- <^ velutinfignitas rerum omnium notas,quase:
J T " alteravitadetulitanimus, ad hoc corpus venienii

fed eo vehementer obrutus, atque oppreffus,noi)

poteft eas vigilantibus fenfibus cernere in quiei :

teverb, clarius ei apparent, atque innotelcunr

Partim refert fomnia ad dr^mones ad bonos qui :

«brn bona^Sc veracia: ad malos autem,praua,ff di

&fai
 DE OBSERVAT. SOMNIORVM. 114

k fallacia.Synefius mu!ta difputatde Spiritu pha- Syneliusmir*

aftico, quod eft vehicutum namqj me- fed falfa tra-
anima?, eo
lio, ceu quodam vinculo, cum terreftri hoc cor- dit de fbirit*
>ore colligatur &
copulatur: in quo item folutus phantajfico.

;orporeanirrius,exvno locoinaliiim mouetur,

itqueineo malenciorum poenas perfoluit apud
nferos, nec fine eo dum eft in corpore, quicquam
•oteft Lntelligere. In hunc porro fpiritum, omni-
imquoefunt, fiierunternntq; fimulachra impri-
iuntur,& in eo lucent tanqua in fpecuIo prcfen- 5

ium quidem rerum, clariora, pra?teritamm aute,

uo func vetuitiores minus perfpicua,minima ve-
ofuturai\< n,quje fcilicet nec funt, nec fuerunr,
;

nquam.Sed quia futuri effe<5tus,in poteltate cau-

irum cohibentur,quafdam habent pra*grefsio-
es,& prsecurfiones fignorum quse hoc minus
,

janifeiiafurit, quoiilalongius abfunt,atque in

oc genere, ponenda cenfet fomnia. Quapropter
r^obfcuris imagiinbus &
miiilmidinitjus, res
erfomnia, iignificantur, non aequaliter tamen,
dproutvariaeflilliusphantaftici fpiritustem-
sries &
ratio, fimiliter vt in fpeculis, pro varie-
ite eorum materia? aut figura^varia? ac difsimiles
:dduntur imagines. Monetpraeterea Sy nefius no
&
irum conferre ad quieta veracia in fomno vi-
hunc fpiritu pha-
percipienda, bene prseparare
.fticum,moderato nempe victu,honeftisftudijs,
:actionibus, fedandisque animi perturbationi-
Mos Pythag*-
ns. Pythagoras certe iturus cubitum,cantucx
**
>no lyra? fomnum captabat,atque hac ratione ad J

3naIa?taquefomniaaccipienda,fe ipfe compa-

ibat ob eandemque caufam, efu fabae fuis nter-
: i

tcebat: quod haberetis cibus inflationem ma-

lam, tranquillitati mentis vera quserentis con-
I tranam
 n$ ITBER SECVNDVS
trariam.Verum hec de ipintu phantailico a Syn<>
lio prodita, nuga: iunt, & Py thagoraorum ac Ph!
tonicorumfigmenta, vel ipfis poetarum fabuii:
inanicrraveritatis, atque inciethbiliora.
^EDj vt ahquid etia ex auCtoribus Eccleftaftjl
cisdelibemus,beatusGreg*>rius in quarto libi
Dialogorum cap.48.iex caulas coUigitfomniorn
Gregorfix Aut <?w// rinq
, ,
iir, e* pUmtudtne^vel mat>ttdteiot>
caujas fotnm- pow f)n>n<a x > ft*tnt,jUi ex anieccdett hu» d>um
$rkffl tY ™ u <$ogtiatiorivto& & vttu : attt ex tUufimie dsnionu, au
ex hwvnvfiwt<l
cog'tatiottr tltrfoy> dx onu,an & rr.

exremlationt T$et,am dtwque *x (ogitatumem

9nwufi*hul &
remUtion? Im. Eaidt m kx Cm
fasfomniorumsCu^icfctij Gregorius con»
mora(TetinUb8. lV1oralium,cap. 15. moxe?
^aptis diuinae fcripturae f*nft.ntijs & exempl
illtiftratafqueconrirmat» Duo> inquit, prim
qua dixtmut Jomnorun gtnera , omnis exwimm
r
C9gm cimuk iquatuor autemrd qm « factklita
tnmwmm* V ifi enim fomma plerumqueab occuL
hoft? per tUufionen fierent, nequaqnam fcvptutdi-
xjfet, Ettlefiaft faMuhos etrdtefetefunt fomm
& Uufioms var^vilcer em Leu?t isp.tp. noneJJ(
fnptum, No *ugurabmmi>nei ebfcruab tis fhmnu
Qutbti vctbi)CUihiJi*it detrfldtwntif* oft"edttut,qt\

pugutijiconiptgmttir. Kw fm ntjl dUqi dndo ex CH

gt atiotie fmui & tUtJiotu ptoc* dtrent,Salomonm

nn.edtxtjlct Ealefuft ijutwvc pi? ,mt*ltd* cuf;

ft qtm*t*r fnn r,tt* Ett fi alnjva^hfomnta ex myft\

tio reu httrfip ot titnw. f, h Gmefeoi 5/. ptdf
ict<duw /| ftatr lw , fe* j> nt .pn vmi vtdtret 9 tit
'7H»tti$onfuii:i Vi, *iU»io£kiioiti Atg]%tumjvg<ti\
 DEOBSERVAT. SOMNIORVM. n6
fyerfomntum angelus admoneret.Rurfum, nijtaliqua' Matth. 2.

iofomnia ex cogitatwnefimul & reuelationeproCr Dtniel. 2*

ierent, nequaquam Daniel vrfionem N abmbodono»

for edtjferens, a radice cngitationu inchoajfet, dicfcs
Tu rex cogitare ccepiflt m Jlratu tuo quid ejfeffiitfa
mmpoftbM. Ha?cibiGregorius. De caufis igitur
fomniorum, fic ab alijs proditum eft.
Ego caufasfomniorum, quxadfignificandiim QtMtMr <-<**,

& digna? funt 6bferuatione,^iiIi- feyerorum

I

[iliquid v alent,
fcenter fcrutatus, eas ad qiiatuor prakiptias Yeuo- fomniomm.
:ari poffe anirhaduerti.

Prima caufa cantinet aliquam corporis a£- Pr,m* cduf*

ectionem, qua? in ipfo corpore pra?poIlct,ac prar-
™ rP '
.^
rts * jS i9 °
aua,ve]atrabilis,pituitofufuehumor,
ialet,vtfiflau3,ve]
lut fanguis redundet, aliudiie aliquid vitiatum &
iorruptum immoderate iacieturin corpore. Ga«
enus in libro de Prarfagijs , qua? ducuntur ex fo-
nnijs,narrat quendam fomniaiTe alterum crus fa-
ilum eiTe fibi lapideum,mox autem ccpiffe illum
a parte corporis fieri paralyticum. Prxtereaqui
nftante crifi fudaturi funt,fcpe fomniant fe fuda-
^autinbalneocalidis afpergi aquis, autin flu-
nine lacuue natare. Illud quoque nonnunquam
'fuvenit, vt quod dormientes agimus;aut pati»
nur, etia fomniemus, vt qui in fomno fudant,aut
ebri corripiuntur,itidem fe affici fomnient.Pro-
UtumeftaPlinioin libro fcptimo , capite quin-
^juagefimo, P. Cornelium Ruffinum dormientem
\mififfe vifum, idquc cum fibi accideret,etiam ip-
um fomniaife.
AL T ER A caufafomniorumfpe&atadali- Secimd* ***
vehementem concitatumque anitni affe- miyehemens
Kem
im& perturbacionem, amorem dico , fpem, penwMio.
X i me-
 H7 LIBER SECVNDVS
metumque & odium. Nam qui ardenter amarc
frequenter amores fuos fomniant: qui timent,m
nacibus & terrificis in fomno vifis faepe curbatui
Huc etiam pertinet vetus confuetudo, & vit#,qi
agimus, excercitatio. Pifcatorenimferefomni
maria, lacus,flumina, retia,pifces: venat6r,nem<
ra, faltus, montes, ferasque miJes tubarum fon
:

tus, fragores armorum, vulnera, fanguinem, ca

dss. Lepide quidam apud Theocritum pifcato
omnis. inquit, tanu p>mcs f&mmdt,& igo pifce
Continec eadem ha?c caufa anteccdentes vigilar
tium cnras 3c folicitudmes , &
quarcunque nc
vehementer premunt , &
aiiguht quaru :

rerunlv facpifsime in fomno , fimilia .vifa contii

SomnmmAn- l unt Quamobremin

- Iibr'6 Ecclefiafte, cappit

nibalisitalU fcriptum eit. Multas curdt feqmntur fomhtd. I

•vaftitaiem hoc genere fomn iorum, equidem reponere ion*

prteniens. niumiJlud Annibalis,& proditum>& creditui
a multis. Ardebat Annibal infatiabili odio Rom
ni nominis omnique cupiditate perden&i func
,

tus imperium Romanum. flagrabat: quo autem £

cilius id perficeret,bellum ex Hifpania transfen
in Italiarn cupiebat, arcem impenj Romam,pec
turtis.Cumigiturvarijsfuper eare cogitationili
9
ac deliberationib a?ituaret, vifum habuitin fon
no,mire propofito fuo, votoque refpondens. V)
fus ipfi eft iuuenis, fpecie fupra humanam
, qui i

diceret a loue miflum ducem ad inuadendai

ei
Italiam, iufsitqj ne refpiceret, quid retro cV a tei
go fierec. Pauidus primo Annibal , non eft aufiJ
oculosabilloquoquam defleclere. Sed, proute
humanum ingenium ad vetita pronum, diu ten
perare oculis nbn quiuit,reipiciensque vidit,ho
rendum non viiu re ido fed etiam dic~tu ofletun
,

bellii
 DE OBSERVAT. SOMNIORVM ng
belluam vaflam &immanem, multis circumpli-
bmferpentibus,quacunque incedebat, omnia
^roterentem , atque peruertentem : ccelum item
BCrrimis vtideo^aque ocevcatum nubibus,den-
kbs^ueacfalffuribiism^if-rtvnt -rnpit?^ ntmbos.
^Attonito AnnihaH , percontantiqj ex illo fuo du-
:c, auid illud monftri Srportenti effet, refpondit
lle, vaftitatem efleItaliae,pergeretipfeporrb ire,
abparabat, nec prseterea quicquam inquireret,
Ineretque in occulto eiTe .fata. Atqtie hoc quidern
bmnium ex antegrefsis in vigilia Annibalis co-
fiptjo^nibus &curisextitit:iedeiustamen fom-
m veritatem, euentus fatis fuperque compro-
i ei
>auit:plus enim mah Annibal Italia: attuiit,cn-iam
11 o fuerat vifo prxmonftratum.
ffiRTJAM caufam fomniorum,egopoteftati Tmirfrfrfwj-
num c * atdi~
BcalUditatidimonis adiudico. Is enim multa
lormientibus infpirat, 8z fuggerit fomnia,fem-
jerinfidioseacmalitiose, quo videlicet quacun-
|ue pofsit rationemcommodet, ac noceat homi-
;i.F.ffe.autem quorundam fomniorum daemonem Quadamfom'
jrchitectum, atqueeffedlorem, ebliquet quodex niamittiade
acris literis plaue intelligitur , obferuationem mone.
bmniorumadeoexofamerTeDeo, vteamagoru,
tuguru , &
incantatorum maleficijs aggregata,ex-
remis damnetur fupplicijs Nimirunon aliam ob
:aufam, vt interpretatur beatus Gregorius in lib.
f. Dialogorum, cap. 48. nifi quiadaemon,pIerun-
]ue fe fomnijs immifcet, implens noxia fuperfti-
ionehominum animos,eofq; non tantunlv.ane
leludens, fed etiam pernieiose decipiens. Hoc gc-
riere fomniorum folitum effe olim daemone gen-

ibus impictate csecis multifariam illudere,con-

,htargumento AEfcuIapij, Serapidis, & Amphi-
I 3 arak
 xif
'

LIBER, SECVNDVS
apn nam vt apud Philoftratum,Paufania & Stra: J

bonem feriptum.eft,templa eorum adeuntibuj

qui varijs morborum generibus afflictabantur/a
maerattrcs illos vulgb exiftimatos,quaii Deo
fingulorum morboru curationes per fomnia pra
Sommum^ fcribereconfueuifTe. Ex hoc genere fuilTe reo
hxandri M*> nobile illud fomnium Alexandri Magni , fcripto
|»«. rum, qui res.eius prodidmine, au#qritate, apu
multos fidem promeritum.Cum enim in quodar;
praelioPtolemarus, quiprimus ppft Aiexandruo
AEgyoti rex fuit,venenato telo _ic1:us fummo curi
3

dolore ex eo vulnere moreretur: afsidens ei Pdi

xander, fomnoque fopitus, vidit in cuiete dracc
nem radicularn ore ferentem,iimulque common
ftrante, qub illa loci nafcerctur, quaefci.licetpra
fentifsimam vim haberetPtolemamm multosqi
milites eodem teli genere vulneratos,protinui
fanandi Quaefita eft. herba, inuenta, adhibid
m gener4 .

mpx confecuto, qui promjiTus fuerat efrectu.Sur

mniorpm
,4tmntt,
autemduofomniorumdaemonis prsecipua gene
,

ra,alterum pertinens ad occultarum rerum di

rnonftrationem Sc ffgnificationem. Poteftenin
dacmon naturales efTe&us ex certis caufis aliquan
do neceffarib prouenturos, poteft qusecunque i|
femet poftea faclurus eft , poteft tam pra?fenti;i
quam prxterita, quo? hominibus pcculta funt, cc
gnofcere, &
hominibus per fomnium indicare.
Alteram fomnij genus vim habetconcitandiper
turbationes animi agitatis turbatisque, qui fut
,

in corpore humoribus& fpiritibus,qub nimiruii

inflammentur homines , vel ad libidinem , vel a
odium 3c vindi&am, vel alios praaos animi aflftf
&us.
Dv.PiiiciTER porrb, Sc quidem fatis r<
" u% bab
 M OBSWWT* -SOMNTOHVM. »J*
;%
bar>iliteryc6ie :>ari pote/fc, qua?fomnia miffaunta ^^ .°
r
>d*mo:ie:pnmo quidem, frequenter accidant c
fi
M foritnl4
fftrnnh ^/iii^icintiares futLirasautoccu!tas,qua- d amonmt h
rum co^iro -on *d vriHtarr^ vrHDfe,vel 4ijjtjwmjt,
l£

'afiooim, fed ad Hinem otrV^ fci>ntia? o^renta-

ftionem,ve!etiamaiaIiq!5i ^ m3li faciendum co-
jferat r eorum fomniorum auclorem e?Te da?moneV
Tuon tt.nQ re crederur qmppe qui ea ratione ten-
:

jtetanimos hominam v^naimbuerefuperftttione

fquin etiam crimine imp''etatss obttringere. Dein-
Me^ (bbn:s,caO-ts, Sc re tg ofis viris,tetra, obfcav
;

!na,pleniq crudelitati9, Scimpietatis fomniafa?-

3

fpenurnero contingant, eapi oncitci a dsemonemct

jimmeritbexi^iirubitur. Daemoenim conaturim-
fpuris fomnijs polluere zc fedaredormientiu cor-
Ipora, vt eius foeditatis, etiam animos expergifce-
ium,quodam nodo participes faciat. Quod fi ne
ocqutdem afTequ* poreft, illud fa^tem curat, vt
ioshomines talihus vifa contriflando, pertur-
ando, &" afrli^endo, ad orationem, ad charitatis.
of^cia,addtuinorum facramentorum perceptio-
e,fegniores, fri<?idioresci reddat. Cuiusdiabo-
liea? calliditatis & malitia?, Iucu^entifsimuin vi-
fgefima fecunda Collatione cap. 6. Cafsianus nar-
Tatexempmm Verum hac dere Tuftinus Martyr.
inrefponGoneadqu^itior.em vi^eftmam prima
Orthodoxorum, diferte docteq>fententiam fuam
Cxpofuit. Nam cum ha?c (ibi ab illis po(ita effct,
qua?(Ho,adeam ipfe q laeftionem ita refpondet, vt
nos hicdiximus. Reftat quarta& vltima fomni- fl&ft'^ tmfi-
orum caufa, quam diuinam nte nominare pofiu- f°™ m9rm
flius:cutuspotilsimugratiaommsha?cnoftrain- •

ftituta eft difputatio, huic enim,vel declarade;, vei

|
illuftrada?, adhuc prxdicla deferuiunt. Somnioru
I 4 autem
 I3t LIBER SECVNDVS
auterr», quse a Deo mi (Ta funt exempla , ,
pafsim lt

diuinislibrisfuntobuiri: nos fupraex iacris librii

multa protulimus, plura.', pofTent afferri , fi quis
omnia vclletcolligere. Caeterum vtvis&naturs
dimnorum fomniorum pleniusplaniusqj cogno-
fcatur,qu3?ftionesaliquot mo.re fcho!aftico,di-
quidem, fed qarptim, breuiterque perftrin-
lrincl:e

gam, multa etiam, breuitati feruiens^ iefloris co-

gitationibus integra illibataquereferuabo.

QyAESTIO. III.
QVIBVS SIGNIS COGNOSCl
queat^ft ahquod fommum a Deo tntf
fimtf necne*

r»„.^ .• "T"^\ VplicitU, brout nunc mini

iuccurrlt> <3eprejienai poteft quod nam
cognofandi _J ^ eo ^ m c um fomnium. Primb quidem/
ifl*
diuinct foni-

»w. expraftantia rerum, qucrperfomnium fignifica-i

tur : nimirum, (i ea per fomnium innotefcant ho->

mini,quorum certa cognitio, folius Dei conceiTi
ac munere poteft homini contingere huiufmudii ,

funt, quae vocantur in fcoiis Theologorum, futu-

racontingentia,arcanaitem cordium, quarquein-
timisanimorum incjufa re ce fs ib u s, ab omnipe-
nitusmortaliumintelligentia oblitefcunt, deni-
que prsecipua fidd noftre myfteria,nulli,nifi DeC
docente manifefta. Somnium igitur quod eiuf-
modi rerum cognitionem demonftrationem &
continebit, diuinumeiTeexiftimaripoterit. Det
inde hoc ipium maxime declaratur interiori qua-;
3

dam animorum illumjnatione atque com<

motione ', qi|a De v s fic mentem illuftrat
fic
 DE OBSERVAT. SOMNIORVM. t$i

0c volunratem afficit , fic hominem dc fide §C

auctoritate eiusfomnij certioremfacit, vtDeum
efie infius auctorem, ita perfpicue agofcat, &li-
quido iudicet, vtidfi.ne dubitatione vjhcredere,
&rvelk 3 Srdebeat. Hucfpedtat memorabilis illa
in lib.^.Dialogorum, cap.48.B.(3regor.fententia: Mwort&ilk
imcmy* P?
S/tnfit viri,aitGregorius,wter tllufivner atquere- $
y

tieUtionesypfas vtfiorMm voces & imagtnes, qunnd^

imimo fapore difcemunt , vt fiiant qutd a bonofpi-
ritupercipiant, & qmdabtlluforepatiamur Namfi a

erga h&c mgis hominit cauta non ejfet ,

per decepto-
remfpmtum, multisfevanitatibus immergeret^qui
nonnmquam folet multa vera pr&duere,vt adex-
tremumvaleat animamex vnaaliqua falfnateU-
queare. Hactenus Gregorius apud quem hanc
:

Ipfam fententiam, fed plenius ac luculentius tra-

clatam, in libro 8. Moralium, cap. 13. kclor imie-
niet Quemadmodum igitur nacurale mentis no-
lumen facit nos euidenter cernere ventarem
ftrae

primorum principiorum, eamque ftatim citra vl-

jlam argumentationem,afTenfu noftro compiecH:
ficenim fomnis aDeo datis, lumen diuinuinaru-
mis noftris affulgens, perricit, vt ea fomnii,& ve-
ra &diuina efTe intelligamus,certoque credamus,
kecie igitur illud traditur in libro Ecclefiaft.c.34.
JSifia Domino mtjfa fuerxtvxfnatio , ne des m fom-
ifezif cor tuum ex quo fignificatur, nonnulla fom-
niadarihominibusaDeo, animos eorum mira-
biliter vilitante.
Haec autemDeiperfomnia vifitatiojficut Y&fy wodti
«xdiuinisliteriscolligitur,multis6Vdiuerfisrno- Drt** *fVc*K
disfierifolebat. Nonnunquamenim De vs per hnmmes ¥&
fomnia turbabat,& terrebat hominerD 3 ficutde'
omm**
l 5 Abi-
 13; ITBFR SECVNDVS
?
Abime ech, &r. Laban narratur injibro Genefeos*
Tttrehume, inquitlob 47.per fowwa^&perviftoi
p ^bortfire fonutiet tne4 Aiiquapilo m fomno
homt-ir ^rincitat hominem Dt?vs admagnum
q udpiam & arduum fubeundum,certam fpe pro-
fperi exitus pra»{ignif1cando:veJut in Gedeonis 5&
IudjeMachabeifomnijseuenit.Sa*pemonet&do.>
iui. <?.
cet *f**^
-
hominem agere, aut fugere opprteat:taw
Jiafuerebeati lofeph & Magorum fomnia: huc
fpe&antillaverba,quaefunt incap. 33. librilobj
Quamio h»rn ; n?s dormunt in Ufto 3 tunc apertt mres
l \Uth. » i. riroruw % & erud^ent
eos tnftrwt dtfctplwa Qnin e-
f

fopth. 2.
t i£ f ] e b 2t j m
d^us fpiritu prophetiai ndnul-
lis in fomno largininarn in lib Numerorum,cap;
n. aitDeus: ?tqmfuer;t inter vos t*roph?ta Doj
pip?' 9 tpparebo UimviJi<ne y 4Ut per [ojnmwn loquar
*^ 3 *
f- ai iUiW. Et apud loelem in cap. %. inter alia Spi-
ritus fanSidona, numerant ir fomnia. Legimus
etiam in 3 Re^. Sa'omoni fuiffe.aDEO promiflui
infomnoprudentix, &fapientiar donum. Inter-
dutnquoquefaturaalicuius viri excellentia,dig-;
k • . nitatis & gioriae, praemon frrata efc per fomniu, id

sfth. ti. quodadoefce t lo!eph,& Mirdochaeoaccidiffe

Jegimus in facris htens. Qu>bufd?.m prseterea in
**e/! 2S. fomno patefafta funtdiuina my frena, cuiufmodi
mel. 7. fuit fomnium facob de illa myfticafcala,&Danw
e^ is de re^no Chnrti. Denique prefignificauit alw

quando Deus, & pratdocuit futuros rcrum huma-

naru euentus cuius generis fiiere fomnia Abraae,'
:

Genef.n. Pharaonis,Genei*.4l.& Nabuchodono-'

for,DanieliS2. & 4.
js woats
1. c~tin- Va Ri '
s it^m m^di^diuinafomniahomi-
nix. riibmcoutigeruntjinterdum cum magnacorpo-*
ris te
 DE OBSERVAT. SOMNIO^VM. ih.
)4ri&& animi commqtione & horroxe, fkut accidic
'wAbraap, & Nabuchodonofor. Nonnunqua datum
loieft alicui fomniu,fed non eius fomnij intellefhis,

tificut in fomnijs Pharaonis SrNabuchodonofor a- Gensf 1$.

).|nimaduertere licet. Danjeli tamen, caeterjsq; pro-
5f|phetis,fimu]cum fqmnijs, inteliigentia eorum
o.diuinitus fuggerebafur. Quamquamduorum fo-JSamei,. %,
1.1 mpiorum,quibus Iofeph fupra fratres ipfius flitu- ^ eve 4'* l-

aeJ'
[(Iradignitas & poteftas pra»fignabatur , nulli tunc
'
*T%
jjdatus eft intellecrus : fed pofteaipfo euentu, fuc-
j ce/fuq; rerum, verieaseorum fomniorum cognita
,

|
oft, atque comprpbata. Ijia quoque in fomnijs di-
uinis varietas cernitur aiiaenim ciara funt,
: & a-
perta,euidenter res ipfas fignificantia, vt fuere fo-
mnia beati lofeph , trium Magorum , &: D. Pauli: Mttthai 1. &*,
aliaverofunt inuoluta &obfcura,per variasfi- z
&°'
miiit^dinss re&e aiiquid infmuantia , huiufmodi ~4 f l6
- -

eneJ' 4 1 '
fuere fomnia Pharaonis de fepte fpicis, &bobus, f

& n
• •r ^. •
&
Nabuchodonofor de ftatua arboremec no &'
-.ii
i
/
Genel. 40.
pincernar, atque piftoris. ipfiusPharaonis, Adharc,
Q em r 2U
interduvideturinfomnoloqui cum homine,veI
Deusipfe,vtinfomnioIacob, &
f0i i
Salomonis, vel Matth.r.&u
o
angelus, vt in fomnijs beatiIofeph,vel homo all- ^itUr. 1 &
fomnio D.PauIi. Prseterea fapQ D E v s
quis, vt in
vltromittitfomnia,nonnuquam etiam rogatus,
quemadmodum interpretationem fomnij,quod
accideratNabuchodonofor,Deusinquietetradi- ..
'

ditDanieli,qui eam ab ipfo vigilans intentifsima

Dme ' 2a

precatione^poftulauerat. Quin fuifTe quondam a-'

pud Hebraeos admirabilem quandam rationem &
confuetudinc in rebus maxime dubijs atq; grauif?
fimis, confulendi Deum, vt quod verum effet, aut
quod facloefTec opus,perfomnia iodicaret, ex
cap.iS.primi.libri Regiimyintelligitur. Poftremo
quae*
 ijy LIBER SECVNDVS
qucedamfomniadiuinitus data refpondent ante*
cedentibus in vigilia hominutn cogitationibus &
curis, ad hoc genus rcferri debet primum fomnu
umNabuchodonofor,a DameJe2. capite narraa
tum^itemqueprirnumbeatilofeph, quod, in ca-i
pireprimo narratD. Matthams, atque illud Anni-;
balisfupramemoratum, illud quoque Scipionw
AEmiliani, a Cicerone, vcl acute confittum, vel
difertifsime narraturn,

QVAESTIO. IV.
€VR DEVS IN SOMNO ARCANAt
fita hommlhm refiret.

C ,
V M.
animus hpminis ift fomno,minime<
minimeq, habilis ad percipiendas
docilis ,

resdiuinas eife videarur,dignum fanevi^

deturinqmlftione,curDeus perfomnia &arca-
nafu^prouidentise, &
myfteriarerum ccrleftiu.,1
nonraroQQcere hominesvoluerit. Atenimve-
multas eius rei, Variasque caufas afrerre paffu-i
rb,

mtintme catt-
mus lim ^ m caufam tangit Hippocrates in prin-
'

fecurdarmi- cipiolibride infomnijs, animum hominibus in

emibwsmulta vigilia varijsdiftingui occupationibus, grauibus
dittinittts re- ciileneri negotijs, curisque diilrahi per ferifu^ :

utUnw. item exteriores euocari ad ea, quae extra ipfumi

funt,& per varia eorum fsnfuum fpeclacula diua-
gari, multiplicique rerum humanarum ftrepitui
interpellari,&afui, rerumque cceJeftium confi--
derationeauocari, incertisprxterea fluclari deli-
berationibus, varijsque iludijs & arreclibus sertu-
are, qui no.n finunt eum, quod verum & redhl en^
kl aut liquido cernere, aut incorrupte iudicare.
Contra verb in quiete &fomno,ab eiufmodi om-
nibus
 DE OBSERVAT. SOMNIORVM 13S

Miibus interpellationibus & impedimentis vacu- Habiliov mu

t us & liber anirnus,fibi totus prxfens & prsfto efr,mtunofler in
(ibique attendit, in fe fuas omnes vires, acque fa- fomm ad per
ucuitatescolleclas&coniunclas habet,expeditus cipiend^s d*~
4 acer ad intelligendum, atque omniuni,qua» illi mnM reueU»
&
•;extrmfecus obiefia fint, ampiifsime ac faciliime UQnes -

rcapax. Alteram eitifdem rei caufam hanc ponere

Jicet, qua? vigilanc.es, accipimus ea folemus fubti-
licerraciocina.ido difcutere &
examinare, reub-
careadcaiculos, atque hurriana? rationis trutina
diligentur expendere ad rationis enirn normani
:

exigimus omilia cui fi congruanr, qus? nobis oh-

:

latafant,a nobis approbantur,fi difcrepent,ab-

iudicantur atque reijciuntur. In f omno autem res
fibi bbiedras animus hominis citra exame accipit,
paratiorpromciorq;advifis diuintus daciscrede-
du,acqs6bfequcnduni.Confcacauteminteromnes
"qui de rebus diuinis fcripferunt,ad eas res non ta~
tiim intelleftu, fed etiam affeclu, & quodam ani-
mi quafi fenfu guftuque
,
percipiendas, fatius effe
agi oc regi hominem extrinfecus, quam ipfum a-
gere fe, & auditorem effepotiiis, quam arbkrum,
& a?ftimacorem, denique fimpliciter erederepo-
tius,qua caufas credendi difquirere &ex peridere.
. Tertia caufa ex Ariftotelis libeilo, qui infcribitur
• //r !/w«**
de Diuinatione, quae fit ex fomnijs, defumpta eft :
Ititille, Quemcunquemotum^quoanimus dormien-
\
tU extrinfecus pulfatur & ctetur, quamnis leuem &
txtguum, magnam tamen habere vim commouendi
antmum, vehementer^ in ipfetm hnprimi, arque alte
tneo inharere: id autem fieri propter mftis filemtunf^
& fenfuumexteriorum vdcauonem&^Uietem,atsL
ommum, qu& animt inuntionem remritfre jbl*%pt
yaimi
 ^7 LIBEH SECVNDVS
vacuitatemjunc enimfenfibm fomno confopitis Un
guenteque corpore, qud extra funty nequaqu&tnfentv
mtur Quapropter opportunifsime Deus
. ec
tempore docet hominem fine vlla eius perturba';
tione,fine aliorurh hominiim dbferuatione, deni
que fine vllius rei interpeilatione praefertim aii
:

tem,quia qub magis animus nofter k fenfuum co-

Toci2tionep&-corporis contagione abftrahitur,ta
to videtur efiici vegetior, 8c acrior ad res diuina:
intelligedas.In fomno autem , qui eft imago quaw
dam & repraefentatio mortis,videtur animus quo<
dam modo feiugari a confortio corporis eiufqud ,

non ornnin6,certealiquatenusrelaxa
vineulisjf.
l
ri.Quartam caufam effe arbitror, vt ea re ofteri d&
tar5 quanto fitDeus potentior, & efficacior ad hd-
minem docendum & erudiendum quam fit aliu* ,

"quiuis homoiquippe homo hominem docere,nifi

vigilantem,audientem &
attendetem non poteft:
Deus autem, etiam altiisimc dormientem , atque
fomniaritem.Quofatisdeclarat fe in dmneshuw
mani animi vires ac facultatestummum imperiu,
& efficacitate habere. Quintamcaufam equiderin
pofuerim nevidelicetquifpiamexiftirnaret,mor^
3

tem aufsrrc hdmini omnem fcientiam aut non :

effe aliam viam rationeVnque comparandi fcitn

tiam,quam per fenfum,difcurfumque rationis , &
ifcv exantecederiti aliamm rerum cognitiorie Auer. .

rorsquidemfuperlibello Ariftdtelis de Diuina-i

tion^ per fomnia,in commentario fuo, non audec
inficiari prophetiaVn poffe homini accidere , vel
in fomno,vel per reiielationem negat tamen ea
,

rationevelartes, velfcieritias fpeculatiuas pofle

Vlii cdntingei e, Ym inquit, efl mwa bomnis I

vm
 D£ OBSERVAT. SOMNIORVM rj*

jFfifff igw duntaxat tr>t inttUgedi.& difcmdint-

Aus<, fcdcet tntetnuttjs frnfibu.^varijs item pnzi rptk
itxperinjentu , d-kotw ujiie ratioar.Mtone. San fi

prtter t omnwn?, & vfitai ttm d fandi modum 9 ?jf t

bkalter pet fownu\\ velteutUt ouem^ «# > u multo
]t facflior , atqne prtfiatfor , iUe alter tpib

dffic.lior & Ubor>ofi?refl,rb magt* frjfet fitper»

itacanew ,ncn tgjM ddtus .ffti homwu Demnam*
y*e & natura neifiuftra qunqua^fa mw i & deus^
qu&poffuw fim, q^odthdiUi &pr&fiMw; 'fi^mn-
Mamnonfaciunt. Sic illc. Qua?fane argumenta-
tio, nonetTetplane infirma, fi quifquarndiceret,
nemo tamen nb^rum id dicit, modum illum di£-
cendi pcr fbmnia , vel pcr reuelationem , aut efTe
homini haturalem, aut effe fi eqreritem , &> vflta-
tum.Verum harc Auerrois comrrerta, vt alia eiu£
dcm,defcientia, potentia, &-proindentiaDei 5 &
humani animi natura, ex infcstia* dminarum re-
rum, & impietatis fonte redundsnria^quani fint
inerudita,obtufa, faHaq:, fatisJiquetvel iolis ex-
cmplis, quse niemorantur in facnsliteris, Ad.:rni,
Salomonis, Danielis, multorun^ Prophetarun-,
9
quib multaru rcrLm icittia li.bito data efr a Deo:
ijuin etiam Befeleel, &
Oliab, quos in Jibro Exo- Gen.%.
fli proditum cft, fubito diuinitus ed©6'os Moiai- 3 R j° > ,
j

cum tabernacu)um,f7mul cum omnibus ems & &

initrumentis atque ornsmtntis,
iuriima arte perfeciiTe.

(Y)

'QVAESTIO
 139 SECVNDVS
LIBER.
QJVAESTIO V.
tV R A D EO SOMNIA D E N T ? 1

cbfcuns<& mdocits hommlbm, non autem

fapienttbus.

&
&ror**ri(fo<
tdk cr Cice*
VE tur,
LhacvnarationeAriftoteles
omnium fqmnioruni,
fidem
Cicerc
quardiuiriacredun
& aucloritatem eleuari,& elud
wnk.
porfe putauerut. Nfan, /^/«^/^«wj^inquiurifc, da
rentur homimhm a D EO ,eanon obfcuru &w
doclis hominihiu^ fed Viris fapientik p™dentt d qm
pr<$ftant<l>it$ dzri, fatr erat. In quo fcfellit eos !

qubd diftinflibnem diuinorum fomniorum,eori

evef dtmones & iCO qu^ ver ^ diuina funt, ab ijs, qui no fiint, elTtl
fowma olim tamen Msh putantur,planeignorauerunt. Eninr
dtre folkifu- veroDij Geutilium, quos fuiffe dsemones nobu
evint non do- Chriftianisnequaquam diibiumeft,quemadmo-
Bis&prudS- dum fiiturbs rerum hu'manarumcafiis& euerttiw
tibu4,Jed m- ceitb prouidsrejac fcire nOn poterant,id enim fcw
feruts>&>CQ'
:

yms £> e j e ^ -^ nec eos cert s aut verDi i s> aut fignii
emptijs nv
p rx dicere, zc praemonftrare poterant. Quaproo
pterfomnia^qinbusprxiignificabanturfutara^nQ
dabant viris^o&is &
prudentibiis,videiicgt ne il-i
le eorum fomniOrum,vanitatem , ac falftta*
temdeprehendentes,auctoritatem ipforum De-
orum apiid alios contererent, ebriimque oracula!
tanquam diuinitatis vacua,& inania veritatis, in
pubiicum etiam vulgi Judibrio, cotemptui ex- &
ponerent:aV~b3ntigitureafomniaindoolis,&ve-f
ri falfiqte difcernendi imperitis,maxime vero fu-
perftitiofis, ob idque ad credendum quiduis, fatis:
per fe paratis atque propeniis. At vero fomnia,
qus a vero Deo mifta funt,ea iegimus plerumque
data
 DE OBSEHVAT. SOMNIORVM. r4 o
J4ata viris fanfKtate, ac fapietia eximijs,vt Abraar,
flacob, Salomoni, &Danieli.Data lunt tamen etia
nonnulla viris non admodum doc"iis , fed pietatis
tamen, acinnocentiajpnefbntia clarifsimis: ex-
celiensautem virtus &pietas, dociiiorem reddit
Jiominis animum, aptioremaue ad rerum diuina-
rum perceptionem, quam humana vel prudentia,
fapientia. Qni enim mundana excelluntpo-
tentia, vel fapienaa, hi fere funt autimpij, autfu-
perbi, autrurpifsimis inquinatiflagitijs quares:

eleitjbus do5trinis diuinisque illuftrationibus,

3

aditum ad animos hominum, penitus occludunt.

Nec mefugit,etiarn quibuidam fceieratis atque Cur qutdam
impijs hominibus, vt Pharaoni , &
Nabuchodo- fonrnia etiam
nofor, quxdam diuinitus fomnia contigiffe, fed ***pijs bomi-
fucc illis, necipforurnpraecipuecaufa,nequecum n &u* De* a,

tntelligentia eorum fomniorum quo r nt

data funt: ** tA%

fcilicetilii,eorum interpretationem, cum apud

fuos fapientes inuenire non poffent, a veri D E r
:ultoribus eam petere cogerentur,atque ea ratio-
leverum De v m agnofcerent, acvenerarentur,
iufque feruos in admiratione & honore habe-
-ent:idquodfomniaPharaonis & Nabuchodo-
loforalofepho &Danieie interpretata, manife-
ledeclarant.

QJV AE S T I O VI.
*
VRDIVINA SOHSIA tfCKVNrN'-
• quamjint ebfcurA & perplex*.
C^ E D cur diuina fomnia non femper fint clara,
|^& aperta, fed obfcura, & perplexa,& aliarum
rerumimaginibus, acfimilitudinibusirnim-
jrata,& oflfufcata , nec alijs tantum occuira,fed
K etiam
 t4 t LIBER SECVNDVS
etiam quibus dantur, minime cbnfpicua , cat
ijs,

fas rimemur &

aperiamus. Dij Gentilium, hoc er
dxmones, qiiia certam futurorum eucntuum fcie
tiam habere nbapoterant, adiignificarrdafutun
dabantilliquidemnbnrarb fomnia,fed obfcur
^fiutid &e- tameoj &
arhbigua, quxquc ad diuerfbs,etiam cc
mortum in trarios euentus facile dctorqueri cVapplicaripoi)
dttttUu fonu fe nt vt ad quodcunq; ceeidirTetsfomniu quadrar
:

tyjsptMaji* videretur.Quodfilbmniaeuentisminime refpc

mifcmtwm. Jgrentjid non falfitati fomnioru,fed interpretuir
fciti^, qui fumnia propter obfeuntate & ambigu

tatc non rite efient interprctati, adfcriberctur.

verb fomnia, quoru auciore fuiile Deum ex facrr
litens cognouimusjf^penumerb diftincle&ex
plicate tradita funt, quaJia Jeganus fuifle Abime
Jech, Laban, Iuda? Machabxi, Salombnis,beati Ic<

Qtiatuor cau~ {eph-a &triumMagorum. Noncftcamcn negandt

fe cur inter- q U3? damfoiru-iiaeiTcdata teclc cV obfcure, fed hd
dum dimnA m
i niDll5 gentilibusrad eum nempe finem,vtintel

)m*** a /•?*
ligcntiam eorum fom niorum , ciim non ab aiijsj
yalae o jcnr
^u ^ m ^ v r s fanc s accipcre poiTent,& ipfos De
j j >;i

feruos honorarent,cVfummaDeum reuerentia,ac

venerationc profequerentur Si quse verb fomni;
.

etii feruis Dei obfcura data funt, proprerea id fa

£tum err,vt eoru fenfum atque intellectum, iurhft
illi itudio,affiduis precibus,rnultisqj Jachrymis;
Deo flagitantes,tande impetrarent,eV propter dif-
ficultatem impetrandi,pJuris facerent, & carior«
haberent.Denouti.r praftcrea obfcuritate£bmni-
orum,carum reriim,qua? fignificantur fbmnijs,*»
fcuritas. Addequbd perimagines, ilmilitudil &
nes, breuiisiroe piura &
fub Jim i ora myiteriafr
gnificantur,q.uam ii apertis & proprijsmiiTenteX'
prefTa vocabaiis. Nam quarr? muka, quam varia
/ quanV
 &E OBSER.VAT. SOMNIORVM. * 4 fc

«piamprofunda myfleria, vna illa ftatua Nabuc-

:hoddnofor in quictc vifa, adumbrauit, qua? fi fu-
ifTent propri js verbis cfFercnda, vix longifsima o-
•'
{

^rationedeclararipotuiiTent. DeniqueDeus non-

hunquam,fomnia effe ad aliquod tempus occulta
i&incognita,qubad nimirum,ipfo euentu,re-
irumque fucceffu,corum vcritas agnofcatur & co-
\probetur quod in duobus illis Iofephi fomnijs,
:

rpromotionemciusadfummarnpotentiam & di-

gnitatem praefignantibus, liquidb cernitur.

QV AESTIO VII.
*KT hlCITVbi SlT CHRISTIANO
homini, obferuarsfimntd?

DV A E tanguntur his verbis di£HcuItates,&

prior quidcm eft,an fic fas Chriftianis,cu-
fomnia obferuare adquam facilis
riose :

eit, & in promptu refponfio. Etenim qusedam fo-

f
innia licitum eft obferuarc, quaeda vcro minimc.
Principib, ibrnniaqu3ebonam,vel malamcorpo- UMtutr g*>
ris arFettionem aliquam, morbosquetam animi, n<r* fomnio*
cjua corporis fignificant, vtilitcr a medicis tam a- rum > fine
"***

nimi, quam corporis obferuantur & expeduntur. "° P°f*

erMrt &'
ttt o*-

ct*
Tum,fomnia, quar nos crebrb infeftant, territant, J
''

conturbant, & vexant, animaduertere quibusex

caufis accidant, vt vel noti efreclus ignotas nobis
\
caufas fcrutemur, ac teneamus : vel vt rationcm

aliquaminearnuseam a nobis moleftiam depei-

i Jendi, licitum eft, &a fanctis viris farpe vfurpa-
tum.Lcgimus cnim apudOfsianum in coUatione
\
zi.vcteres illos monachoru rnagiftros Srreclcres,
in perquirendis, & excutiedis quorunda fomnio-
i ru cauiis, diligeter cffe verfatos. Poftea obferuare
14* IIBER SECVNDVS
fomnia,quatenus la illis pernotefcit homini veri.i
tas aliquapertinensad fcientiasfpeculatiuas, vel
ad res gerendas conferens, nec vt fuperititiofnm,!
hecvt vanum damnari debet. Denique fomnia
qua? nos faepe commouenr, &
incitant ad flagitia,
confiderare numa da?mo.ne nobis fubijciantur,ii«<
cut contra, quibus ad bona prouocamur &
initi-
gamur,velutiad ca?iibatum,Iargitione eleerno-
fynarum, & ingreiTum in religionem, ea ponde-
rari numaDeonobisnii'!aii:?t ron ef? fuperfti~
;

tiofi animi, [^d religion, piixdan^.ac falutis fu»

fatagentis, atque follidti.
Af verb 5 cuiufcunq?ae fomnij,qi:oqno modo :

nobis contingat, etiam ii rarb, li temere, fi fortu—

ito eueniat, putarc iiabeudam effe ratiooem , cu--
rarnque fufcipiendam, ilolidi hominis elt , ne di«
cam itult*. Supraenim oilenfum eft, unxima par-
tem fomniorum nihil veri,& cert: habere,ied va—
nitatis, actemeritatis effeplenifsimam. Pratereai
obferuarefomnia,qua(i effet ihipiis aJiquiddi-

uinum, fcilicetquale Gentiles exiftimabant effe:

in garritu, volatu , cibatiique auium,& in extis a-

nimantium,atque exillis pra?noffe,ac diuinare:
velle futura, non modb non eit licitum,fed eit iri
fcriptura grauifsime repre!*ienfum, damnatum, 8c
interdic"tum , non minus fane quam magorum, 8c ':

incantatorum maleiicia, quod ex cap. 19. Leuit.

ex 18. Deuter. ex 33. pofterioris iibri Paralipome-
non, alijsque facrorurri .yoluminum locis perfpi-
cue intelligitur. Et \crb , fcire velle futura, qua»
De v s in fuafolius potefhtepofuit, arrogans & :

impia eft curioiitas Putare autem certa futuroru

.

figna contineri in fomnijs,qu2? nullam cum rebus

futurisconnexionem tk conuenientiam habent,
fatuum
 DE OBSER.VAT. SOMNTORVM. 144
fatuum efc: parum dixi,r>laneimpium,& ftultum
eft hoc emm argirit eiufmodi fornniorum obfer-
:

uatores, ftultis, itnpijs, & abfurdis opinionibus

effe infeclos, atque deprauatos. Nam, vel ifri pu~
tant res omnes ftfturas, e~ natirValibus catifo r>;etru

dere, & hor falfum eft : ve! tas res quiLuflibet fc-
hijsfigniScariporTe, quodplane ftulrum eftrvel
futura omnia certo prouideri, & fcin a darmone,
quod eft perquam impium vel deniq; a Deo pn> :

mifcue, atqne indifcreteper quaelibet fomnia, &

quibuflibet hominibus^pramoftrarifutura, quod
effe abfurdum nemo non
videt. Ad extremum,
,

tant-ifacerefomnia, &vfqueadeo pendere exi!-

lis, vtad eorum quali normam dhigatquis om-

nem vita? fus rationem, & refpe&u habito ad o- f

mi!ia,acHones,& ncgotia,vel fufcipiat, velo-

mittat, nonmodoprseftanria hominis indignum
eft, fed oletetiam fatale illam Stoicoru toties in ,

Ecclefiadamnatam,&a melioribus philofophis

explofamreiecl:amquenecefsitatem.Quodfime- Maior y*" u
er"
rito vituperantur, & a fapientibus redareuutur a-
uantium om-
tas e
.
°
r
n 1 • l • n- r r r
ftrologi, qui res humanas ex arlns, quafi fufpen- ^ .

^
fas &
religatasomninbpendere arbitrantur: eo n^ *

magisprofeclo,reprehendendi funt fuperftitioS

fomniorum obferuatores, quo magis aftra digni-
tate naturar, a?quabilitate motus , conftantia
ordinis, amplitudine poteftatis , &
praeftantia efiicacitatis , fo*
mnijs antecellunt,
(V)

K 3 QVAESTIO
I 4f LIBBR SECVNDVS
Q^V AESTIO VIII.
CVIVS HOMINIS SIT RITE I »-
tf rpretarifimnia,

7 A Dpofterioremquarftionem,quaquc!?ritury
/*\^ cuius hominisjitben^ interpretarifom-
nia, hunc in modum rejfpQndemus. Soith
niorum quar vim habent ad aliquid fignificandu,
& obferuatione, atq; interpretatione digna futfl
eanoneniufuishommiseit interpretari. Triae-
nim huiufmodi fomniorum generadiftingui ?o£
funt, nam rnultafuntnaturalia, quardam humaosjE
liohnullaetiamdiuiha." Naturalium fomnioruffl
ihterpretatio, non eft dubinm, quin fo!e» tium 9
dodlorum phy ficorum, ac medic^rutn fit propria.
eorum maxime, qui norunt fimiHtudines in fom-
hijs oftenfas eomparareinter fe9 8t quarum reriil
fimilitudines effe,&ex quibus caufis proficifci fo
Ieat,difcernere : fimiliter,vt qui figuras aliquas &
imagines dilacer atas fumens in tnanus,earumqfj
partes difsipatas, bene componens inuicem, apte;
queconformans,cuiusrei fuerint fimilitndines
hbminefne', an equi, an aliaru rerum, acute difpi
cit, vereque iudicat. Rumanoru autem fomnioru
itaeritquifque fagacifsimus conieclor, &* idone
us, acveridicus interprcs, vt fueritrerum liuma
jiarum peritifsimus, &
callidifsimus , ingtnion
item > ftudiorum, morum , propenfionum quaeii
vari )s hominibus magnam quoque varietatem hl
bent, exquifitam, multisque confirmatam experii
mentis n otitia fit adeptus, quafi venas omnes rer
ciuilifi 5: hnrnanarutenens. Cuiusautefitexpo

tierediuiaa fomnia,in promptu cft inteliigere

P aK i
 DE OBSERVAT.- SOMNIORVM. 14*
[jatetenim, neminem interpretari eapoffe,nifi di*>
Ijinicusafriatum & erudirum. Nemo enim noait, n- j

quitPaulus primcead Corinth. fecunckv?**-- **

v
bntmli tyirittts Dei. Pr^fe^rira v*'-n c» "ro diuinoru
fomniorum fignificationes,ex foliusDei confilio .

pc voluntate ffnt infritutx,ob idque foliur Dei re-

uelatione, nota?hominibuseffepofsLnt. Quqcir-
£a re^em Nabuchodonofor fbmnij fui,quo maxi-.
me rermus fuerar, follicitum & anxium, quod e-
iusfon^ijrationemcxnullo fuorunj fapientum p^^ ^
cogncfcere pomifiet, fk affatus, eft Danicl, Mjftz-
rium,ijMod r-?x interro^ai^ayj^ir,ioli^(ifpces t zrftpientes
neque%tindic4rere7i:U'deiiDatAinrMli<rcKeltemyfleri£. „ ....
Iamblicvs einhmat aiuina lomniarere . ,
t
'

non cotingere homtnibus, mfi autpnmo, autex- fe dinind

tremo fomni tempore : videiicet, quia tunc ani- ronm ja €on.
mus hominis, aut nondum eit cibi potusq, vapo- tingtntbomi-
ribus occupatus, & opreffus : autiam euan^fcen^ m£#5 Yefytet
te (oranoj vaporumque difcuffa caligine , cx iilis tw*
5
fordib emerfus animus.purior & acrior eit ad di-
.uinas i I luitrationes accip.iendas. Qiiapropter va-
,tes, ac fomniorum interpretes.in more habebanc,
ex deferentibus ad ipios fomnia tcifcitari , quo ea
tepore ipfis contigiffent nam fi profundo fomno
:

accidiffentjeaplaneabijciebant, ratison effeco-

r
fentaneum, animo tunc obruco & demerfo , dari
cxlicus fomnia:(in autem fomniaillis accidiffenc,
txeuntefomno, &
animo ad fuas functioncs pro-
pe iam expergifcence, cunc eafomnia diuinicuf
,
miffa Deoque auctore digna iudicantes,ponde-
. randa fibi& interpretanda fufcipiebant» Legen-
I dus eciam eft Philoitratus in cap. i$.Jibra fecund„
de vita Apollonij. Veruntamen Iamblui docu-
Taentaex fuperfticiofis AEgytioruni facerdotnm.
K 4. obfex-
 r4 7 LIBER SECVNDVS
©bferuationibus, vel vtdicam verius , figmentis,
quorum rint ille ftudio^fsimus, exprotnpta funt/
Deusnempe, iiliufmodi remporum le^rbus non
cft alligatus nec opportunitate temporum eget ad<
operandum, vbicunque enim vult, quandocui»
que, &quibufcunquevult,ftia infpirat fomnia_:
potcftenim quouis tempore, imo etiam fine temn
pore, fedare fubito agitationem humorum tran-i ,

quiliarefpirituum animalium iaclationem, pur-

garephantafiam, mentem ilJuftrare, animumquei
adpercipienda diuina fornnia idonee compararc

QV AE S T O I I X.

AN IN SOMXO, LIBER VSVSRA

ttonuy & vdumatu effs tjtteat.

SAEpenvmero. in lornnirs, praefer-

tim qua? doclis, prucfentibus, &
fan&is viris
otnio liber efl contingunt, animus hominis, quod pertinet
ramtiu yfm. ad vfum rationis, Sc agirationem rnentis, folutus,
expeditus, ac liber eft. Etenim nonnunquamra-i
tio dormientis plane cognofck res iimplices, eas-
que vel componit inuicem, vel diiiungit, ratioci-i
natur, iudicat,miratur, noua quseda inuenit quiw :

etia ad fe ipfe animus conuertitur, &

ad fuas ac"H-
ones conilderandas, &diiudicandas aciem fuam,'
vimque refleftir, cunclatur, ha?ret, dubitat, fecumi
ipfe difceptat,an tunc homo dormiat, nec ne.Ha?c
*r„— ,.m M ;« autem liberum eiTe tunc rationis vfum, maoifeitei
riunqMtn vn .
n n . .

(omm eftper-
demonitrant. Non propterea tamen exiihman-
feBm liberi dum eft,quia in fomno interdum foluta eft vis ra-i
arbitrij yfttf. tionis, eife itidem perfeclum liberi arbitrij vfum.
'Namadplenum&pcrfeclum liberi arbitriviumi
opu$=
 DE OBSE&VAT. SOMNIORVM. I48

©p\iseftperfe<5tahominis Hbertate, hoc efl/olu-

tiorc omniumfemuum, &
potentiaru,ira vtfit
ipie hnmo, qui runc a?at,necaJiunde ^wur, ft^q§

dominus, atque.fuarum omnium a<5tionum,&r

llii

in poteitate eius fit tunc hoc, vel illo_ modo nge-

re, autetiamnihiiagere id quodm fomno ne-
;

Buaquam euenit.
QV AE S T I O X.
DE SOMS IO SALOMONIS, IX QVO
ionumfapentu aDeopremtJfumei, &
tnbutumcft.

AE t E R v m nonnihil habetdifficulta-
tis, quod legitur in 3. libro Regum , cap. 5.
C""*^
Deum in fomno vifum e^c Salomoni, iufc
jfiffeque,vtpeteretur ab ipfo quodcunque omni-
ummaximeoptarerupiiirn autem petijffe fapie-
tiam, &
prudentiam bene regendi popuium , cui
pr.terat, pofihabitis omnibus aiijs bonis, qux ta-
men, prineipibus huius mudi, fuper cmnia, con-
cupifcenda,& expetenda videntuneam porr-o pe-
titionem vfque adeo placuiffe Deo, vt fummam
e fe daturum fapientiam, & praeterea qua? no po-
i

ftulaffetbona, cumulatifsimelargiturum pollice-

:retur. Ex qua narratione ipfius fcripturae, fatis ifm
[teiiigi videtur,Saiomonem in illo fomnio folute
fac libere, non tantum ratione, kd etiam volunta-

te effe vlum neque enim illa eius pctitio facra in

:

ffomno, tantopereDeo placere, tantumque fapi-

^entisemunuspromereripotuiffet, nifieffet exli-
bera voluntate profe&a. Hxc difhcultas tribus Sotitth **"?-

modis poffetdifcuti,ac diffolui. Nam primo qul- foXi

dem refpoderi poffet, illam Salomonis in fomno
K 5 petl-
14» LIBER SECVNDVS,
petitionem, placuiffe Deo,non per fe, fed proptei
antegreffam eiufdem in vigilia fimilem quandamr
qua fcilicet illain fomno cxtitit;
petitioneni, ex
Salomon enim ardentifsime expetierat & a Deot ,

poftulauerat dojnum fapientie,ac prudentixrhanc

eiuspetitionem, Dcus illo fomnio deeiarauit fiw
iffe iibi gratifsimam, cc optatum habituram effe-
c~lum. Sedhaecfortaffecuipiara videbitur nonni-i
hildura,& contorta refponfio.Quojcirca fubijcia
alterum refponfum poffetenim dici, aprincipiot
:

fuiife iilud quidem fomnium, fed poftea Deo mi-i

rabiliter operante,conuerfum effc in ecftafim feui

raptum qualis nempe diuo PauIo,& Prophetis fa<

pe contigit: in quo animus Salomonis,licet a cor-
poris, &
rerum externarum fenfu abftractus,cV jfl
milis dormientium effet, per Dei tamen potentia,
factum cft, vt folutus,& liber tunc fuerit ad exer-
cendas acliones tum rationis , tum liberi arbitrij,i
ita vtliberepeteretaDcoSalomon quod veilet,&)
petendo, qua? grata erant Deo,ea quoque merere-:
tur ab ipfo confequi. Sednon placet hoc refpon I
fum. Mitto nunc examinare,an in raptu ecftafi,i &
perfeclus liberi arbitrij vfus eife queat:tantu dicop
huic refponfo minime fuifragaridiuinam fcriptu-
ram, quippe, fupra diclo loco narratura vifionemi
illamSalomonis, pra?fatur, Deum apparuiffe Sa^i
lomoniper fomniu,& narrata iam vifione,fub->
iungit. Igitut euigilauit Salomo. y inteUexit>qubd ejjetfo-

nium. quo perfpicue flgniftcatur,iiiam vifionem

nullatenus fniffe raptum, vel ecftafim , fed totam
fuiffe fomnium, diuinum tamen fomnium , fcili-
cet a Deo ad erudiendum docendumque Salomo*
nem datum. Atque duas hafce folutiones propi
fttx qiiaeftiones tradit Diuuis Thomas in i. a<
 DE OBSERVAT, SOMNIOHVM. M
jtixftione iM.irt.i.adz.
ferkigirurni'"! fillor, {imiliusSr propins vero
rertmm reiponfum, qundetiam To^bdo fuper?,
cap, hVj.Regum, in qucrft. iz, maximeorob.mira
p Dicimus,cum Sa'omo tunc verilsime dormie-
?

rit, H: ill.i eius viljo fuerit fomnium, qremadmo-

du fcriptura teilarnr, hinc necerTario efrki , qulc^

Riid ihi faclum effe dieitur, non reuera, (ed per i-
liagiuarlam tantum dormientis vifjonem eiTe fi-
Etum. Videbatur igiturtunc fibi Salomon peterc cur fimmm
fapientiam 3 Deo, videbatur etiaiii ei Deus petiti- kllui 4atttm
kuemipiuisapprobare,cum reuera tamen uullz ftwit £*fo»
luerittuncpetitio, nuliurh meritum Salomonis, nuni.
nulium itcm refponfum, nuIlumqneDei promii-
fum. Carigitur,irrqities,fomnium illucl a Deo
datum eft Salomoni ? VidcJicet, nifi mea errat co-
iefbjra, tres ob caufas. Primb, vt inteiiigeretur o-
Rnium bonorum auctorem , & largitorem effe
:

Beum, & ab eo eife omnia bona expetenda & po-

,

ftulanda.D'einde,vtm2nifeftumfierec,qutrbono-
rum eleCiio,cxr p,etic;o, grataerTet,&- acceptaDeos
'ca nimirum,qua ipiritualiabona corporaHbus,
<cc]e(li3^errenis 3 denique adcommunem aJioiu
vtilintem &: falutem pertincntia, mambns & in-
FrUifluof s pra?opiantur,a:quepraeferuntur. Adex-
tremum, vtcxemploSalomonis appareiet &ex-
taret,quanta fit Dei benignicas cV munificer tia er-

gaferuos fuos,quorum optata& poftulata no.a

fblum impleat, icd etiam longe fuperet, &
abun-
danter excedat. Ecce Salomon folam a Deo fapi-
cntiam poftulauerat prae hac crteris bonis,quae
,

nominibus pretiofifsima, &carifsima funt , con-

temptis eui tamen Deus,S: fapientia fupraipfius
:

9
yotu,&rcliQuabona,pr£ter vojcui^u , largifsime
dona-
1H LIBER ir. DE OBSERVAT. SOMNIOIU
donauit. Vcrum haicnoftrade fomriljs difputa,
tio»hunchabeatterminu:vereor enimnefi lonr
giusprodu&afit, moleHa&r odiofa ledori e(F<!
incipiat. Quemadmodum enim fomnus,quoa<
quietus &
plaeidus eft, membra dulcifsime refo-
uetacrecreat, viresque reficit, ac redintegrat,
tamen in eo nimis longa nimisque feria,& grauiii
contingant fomnia,corpus pariter atque animurci
Janguefacitj&debilitat : ficomnino cauendunni
fio )is fuit, ne noftra hxc de fomnijs difputatiop
pmermodum Ionga,'gratiam perderetle-
gentium, &
quam ex ipfa forrafle
voluptatem ceperant, in fafti-
dium odiumque con-
uerteret.

BENE
 If»

BENEDICTI
PERERII LIBER
TERTIVS,
qui eft

B DIFlWjlTIoyB AST RO-

LOG I C A.
A n T a eft Aftrologorum (qul
vulgo Iudiciarij appellantur) vel
impudentia, vel amentia, vt etiam
f) fibidiuinam fcripturam fWraga-
ri,fua?que Aftromantia? fidem &
aucloritatemfirmareiaclent. Ete-
imverbaillaquaedixitDE v s creansluminaria
Jelii ttfvtwfigna & lempora &c. ad fuam re-
, Qtntf. *
runtdiuinationem aftrologicam,per quam ipfi
ofitentur ex obferuatione fiderum futura reru
lentapoffepraedici.QuocircaB. Bafilius&Am-
ofius alijque permulti Patres in explanatione
>rum verborum , bene longam & accuratam in-
feilendis iftiufmodi Aftrologorum pra?dic"tio-
bus orationem pofuerunt. Quorum nos Patrii
:emp]isprouocati,&rgrauifsimis D E I fenten»
s contra Aftrologos multifariam in diuina fcri-

uraproditispermoti, quin etiam iuftifsimo ad-

:rfus Aftrologos odio,propter frauduJenra &c
xniciofa eorum figmenra, incenfi, librum hunc
ad
!# LTBETt TSKTIVS
adconfurandaseorum .prxdidtionesa nobis fcr.H
ptum, gratum multis atque vtilem fore exiitimai
uimus. Scripfit aduerfus Aftrolot»os copiose qui
ie & erudite loan. Picus Mirandalaims; Ccd mul
tosabeiiis lecHone deterret profixkas operisvl
Nos,licet in pradiuiti atque vberi verferhur arguj
mentoj eb tamen breue&erimul, qiiodnonomni
qaa? difputari pbflTeat, fcd aptiora duntaxat cauf
firmioraque tractabimus CMi n que autem erun
.

fiuiuslibri& difputationis aduerfus Aftrologo

capita Primb enim docebimus, facra
: Ecclefo &
&icx doftrinx diuinatio>nem Aurologicam eflj
contrariam: Tum oirendemus, Aitrol ogos effe rcJ
rum cceleitium feperitos Deinde, diuinatricerj
:

iftam artem rect^ ra^oni ac philofophise aduer

fari demonftrabimus Adhaec, probabimus* aftrj
:

non folum non eife caufas efacientes rerum futd

rarum, verum nec efte certa %na quar res futuraj
pranotent ac pramonftent: Ad extremum,cu|
nonnulla Aitrologorum pradicta. lint yera, camj
fasexponemus,

INDBX DISBVT AtlOttVM QJT Al

SISGVLIS -IS PR AEDICTIS
capntlm expltcmtur.

CAPYT PR.IMVM.
t. £~Y Eniemijs diuin* fcriptur* j antiqmhem Etetejfrj
iitftit mu or exemvlis » ratiQmhm eiidm tbeologi a
J^
*- rt'ji'Runtur
"'
^ffirofogi
$>, Ve^miitzte otaculorum Apollitois.

J.
Cur Dcemcnespradicendo futurafjnph feBmt.
4. Ncnpojk -veruatem Chriftiane reltgionu cobtrere
vtnt&te Ajlrdo^e iudidmU,
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. H%
Q&jun feuere olim Ecclefia in iftiHfmodi AJlrologos ani*
f
maduertetit.
4. De Multis perfticuk f&lfis cr impjs Ajirslogorum fe#>
tentijs.

CAPVT, II.

y. Afitologos iudiciarijs ejjh rerum caeltftium imperitot.

%. Aduerfui fiHitiam anfiquitater» ohftruatknum quam
iatlant Aftrologi.

9. De nouaftelU qn<e fuperiorihus annif yifit eft.

io Qgamfit diffi ritt ajjteftmnfidetrfm in ortHCuiufqtiekt*
miiJh cxattt anttotare.

CAPVT III.
PrQbdittr 080 ratknibu^,nonpoffe ^lfrrologos ex ttrte 9*
fcientia fua prcnsffe ac pnedicert futura contUh
gentia.
42. Trdter caufiu celeftes, mcceffariam effe notitiam cau-
farumparticulariumadpnenofcendos earumejfe-
8&.
IJ. Defimili ortu &* difimilibus euentis Gemimrum.
14. Tulcherrimadifyutatio Bardefanvs aduerfttt Afrrtlogos.
15. Vtrumfitfaciliu^, diuinare quid facfurus fit yir bomtf,
anyirimprobut.
\6. Quhn fityanaac futilis pradiBh Aftrologorum de aim
quo, qubd jit futurw fummm Pontifex.
1
7. Nullampojfe effefcientiam yel artem ifrius Aftrologidtt
18. Vanitas cr falfitas multarum prtditHonum aftrologi-
carum
19. Errores ^ftrologorum in Chronotogia.
10. Aftrologiam iudiciariam omni tempore aprudhibut &*
japientibus yirvs ejje contemptamcfdamn&tzm.
If. Cuigeneri homittum arrideat pr<edi&iones AfrrologtC£ f
quas S. Ambrojiui comparat telis aranearum.
12. Diftutatur eomra tria fundamema Jlfhologi* iudici-
arU.
%. Vtrttm afhra natalitia cuiufque , poflint effe cert* caufit
otnnium qu* ei euentmafunt.
24. Vtrmtt
 ttf LIBER TERTIVS
24. Vtrumfitplm montenti in conceptu , an in ortu hom*
nk ad diuinandum.
*£ DeTMtritdt-e ^ifirologorum diuinationem fuam extet
demtum etiam ad ciuitdtes , non folum ad hc
thmes.
%6. Cur Ajirologi non^ vt de hominihm, fic etiam de (iiu
pibm &> aiijs animamibm ex obfermtione afir&i
rum yaticineniur.
%j. De antiqmate ifiiiti ^ifuoUgtt apud Aegyptios &
ChaLd^os.

CAPVT IV.
1%. Vtrum<iflra,finon fimt caufejaltem Jint certafigni
omnittmfuturorum.
2$. Vtrumfecunditm Augufiinum afirajint Jigna omnim
rerumhumanarum.
gO- DenaturdGrva.rietdtefignorum.
31. hn cometajignafini humanarum rerum.
-32. ~4n qui afiraficiuntfigna rerumfuturarum^Jimul eti

neceffario inducant c afiruani Fatum.

CAPVT V.
33. De quatuor cdufis propter quas euenitvt mnnunquat
jfirologi vera pnedicant.
34. Infimclu Doemonum agi nonnunquam homints ad di
uinandum.
35- ilgpt modti Dsemon fmura pra>nofcdt, &> hominibu
pra-monfirare foleat.
36". Qtwt modis ©>» qudm grauiter peccent. qui Damonun
velifiorum Ajirologorum opera vtunturad dim
nandum.
37. ijiiujmodi AjiroJogos fere improbos ©>» fidgitiofi
effe.

3$. De "vfu fortium apud Antiquos ad dimnandum f»

tura.

39. Permijfu DEI, nimis cupidos fciendi futurdjdque*

Demonum irretiri, &r yariis acpermciofis errori
hus implicari.
40. MultO
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA.- V*
40. Multosdiuinarefuturaimagifcxprudenria cpyfurc-
rum humanarumt quam ex arte afirologictt
4h tfmiam credulitatcm ac lcuitatem confulentium .S-
flrologos, interdum condmcrc vt earum$r*dicl4-
yeracadanta

wmmm&m^m
DIVINATIONEMASTROLOGICaM
diuina Scriptura,difcipftn£ EccUfiaftica g ae
do&rim Theologicaejfe contra*
riarn*

CAPVT PRIMVM,
f. I
Sententijs diuina Scriptura ; antiquu item lc*

clefta infiitutu & exemplu j rationibm etiaTbe*

ologicU refelluntur Afirologi*

Lamat mukisin locis diuU

na Scriptura certam futurarum rc-
rumprsefcientiam& prsedictione,
nori cile hominum fed ne darmo-
num quidem , verum vnius D E I
propriam. Quapropter apud Ifaiam cap. 41. ita
fcriptum eft. Annuni iafe qua venturafunt wfutu*
tum, &fciemm quia dij efiis vos & cap. 44* bg*
:

fumDominus irritafactens figna diuinorumf ha- &

riolos infurorem vertens s conuertens fapientes re<*

trorjum, &fcientiam eorum ftuttam faciens t cap.

autem47. deridensDeus Babylonios & Chaldx-
rosfyderalibusfuis obferuationibus prarfidentes.
3ta, inquit, cum mcmamAus t«», & cum muliu
h tndmi
 j57 LIBER TERTIVS
tudinemalefuiorum tuorum ,i» quibus laborafti al
ado lefcentta tua, fiforth quid proftt tibi, autftpoftu

fterifortior. Vefeciftimuliitudine confiliorum tuoil

rum \ftent &faluent te Augures cceli>qui contemplor
banturfydera t &fupputabant menfes, vt ex eit an*
mntiarentvmturatibi. Et paulo ante dixeratr|
Sapientia tua &fcientia tua, hac decofit te. Hicre-
miasquoque. 10. monet Iudaeos yt Aftrologicas
©bferuationes pro nihilo ducant, nihil cnim fibi
a ftellis vel fperandum vel timendum efTe. fic au-i

temait: iuxtaviasgentiunolitedifterey &aftgni

cteti nolite metuere qu& ttmentgentes : quia legespo*

pulorum vana funt. Salomon autem Ecclefiafr.cap^

10. fcientiam futurarum rerum denegat homini,
Jgnorat homo, ait ipfe, quid ante fe fuerit : & quii
posl fefatiirumfit quispoterit iudicarefidem cap,8:
eiufdem lib. Homo, inquit, ignoratpraterita,&
futuranullofcire poteftnuncio. Liquet igitur diui-
nationem aftrologicam in facris literis contertf-
ni, derideri, ac reprobari.
Eecrcta Ec- Cumdoclrinafacrarumliterarum,etiamrudi-<
tlejia contra cium Ecclefiae, vt par erat, mire congruit. Semperr
jjkologos
cnmi Ecclefia inde vfq, a primordijs fuis, Iudieia--
Mtctmos.
r 2 0? Aftrologos oditj fugit, damnauit. Extant ad-
uerfus ipfos plurima &feuerifsima decreta Ecele-
fise, quse legere licet in fccunda parte Decretorumi
cap. z6. per primas quinqj quaeftiones, & in Gon-
cilio Bracarenfi I. cap.9.& 10. & in Toletanol. iii i

affertioneFideicontraPrifcillianiftas. Fertur A-

^dexander Jexander Papa huius nominis III. quenda presby-

?<$*. tcrum qui femel duntaxat confuluerat Aftrologu j

de quoda furto in Ecclefia fua faeto, in vnum an-

numpriuafTe altaris minifterio. Crebras iterepe-
rimus >
 DE DIVINAT; ASTItOLOGICA: '
ts*

fanclorum Patru aduerfus Aftro-

ritnus in fcriptis
logos,quos illi nunc Chaldaeos vel Gertethliacos-,
aliasMathcmaticosaut Pianetarios aripelJat, dif-
putationes,ex quibus apparet qua fuerit maiorib*
noftris genus hoc hominu exofum &
abominatu.
Multa contra ilJos diiputat Baiilius hom.6. in Ge- %*filitts
nefim, Chryfoftomus 8c Gregori* Magnus ih cap. ^Vfoft.Gre^
or
i. Matth. fed preter caiteros Auguft. Jib. 2. fuper i 'botml.i&.
* u? er £"*»&<>
Genefim ad Jitcram cap. 17. Jib. etia 2. de doclrina
Ghrilti2nacap.2i.&aliquotproxime fequentib* +3/ '

p, **•
capitib ,fubtiJitertame&copioseprimisaJiquot _
"

capitibuslib.f. de ciuitate Dei. Eode pertinet quae

cotra Mathematicos in Jib.i4.cap.4.&.im lib.tf.ca.
19.de PraeparatjoneEuan. argumentatur Eufebius.
h Ridiculus fuitj veJ potius amens Iulianus Apo- j^;^ j* 1

(tata,qui in libris quos aduerfus Chriftianos effu-

flatlg f<i /^
probare vbluit, ex his qua? fcripta fut in cap. n \^
riuit,

$ Genef. Abraarhu &Aftrologiarri &

arufpieinam
:bluifle. AftroJogia quidem eius, iignificari putac ^-

Uis verbis: EduxitDeus Abraawfcras, & ait iUi,

Vujpice ccelum &mmerafteUas fipotesitic eritfimc

uum. Arufpicina» verb fcientiam eius, iJJis etiani

^erbis denotari ait, Sume mihi vaccam triennei &

apram trimam, &
arietem annorum trium, turtu-
emquoque&columbdm. QuitoUens yniuerfa hac^
Imfit ea per medium , &
vtrafque partes contra f§
itrmfecus pofmuaues aute no diuifit* Defcedt runtfe

olucres fuper cadauera , & abigebat eas Abraam.

)cinde, fubijcitur praediftio peregrinationis Bc \ M iigni
^
sruitutispofterorumeiusperquadringentosan-
os . Sed hunc Iui iani errorem vel pctius furo- '^
^ ^ cal
± cintf*
cm, egregie cofutat Cyrillus extremo Iib.10.eius reptdf*.

peris quod aducrfusluiianii edidit.Alij nde huic

L a vaaif-
 ift LIBER. TER.TIVS
Uttth. *. vanifsima?, aftrologiae afferere &
aftruere conam
Chryfhnt.6. turexillaftella qusenato Chrifto aparuit , cuius
in Matth.
a fp e<^u cxc itati tresilli Magi, ducluque adado*
Greg. bom.
tanc j um chriftum venerant. Sed iftos manifeftis
10* & ar g ument i s chiy foftomus & Gregorius in homi-i
milijsfuperillud Euangelium fcriptis, redargu-J
unt&conuincunt.
l4fgummk Caeterum, errorem Aftrologorum etiam ratio^
cx r^yaThe- nibusexdo&rinaTheologica contextis refutarc
elbgut duftis, poftbmus. Principib, Semovt ait Paulusr. Co->
ttflrohgicA r inth 2.
cnomt qu&funt hsminu, hlfijpiritus hominky
diumtto re-
^ nomo nefcit quid ipfemet poft multos annoa
? ' " aufc etiam dies a<fturus ftt nam vt inquit Scriptm
:

ra, Prouerb. cap. 27, Ne glorieris in craftinumy U

gnordns quid fuperuentma pariat dies : &, Non efij
via hominis m manu eiusi homo enimfroponit,Deusi
dutemdijponit Eftnamque nonmodb quorum-i
libet hominum (ed etiam Regum cor in manu
,

Dei,& fleftit illud quocumque vult.Si igitur ip&e-

met homo nefcitquid futuro tempore facturus fifj
quanto minus id fcire poteft Aftrologus? Deinde,
ne ipfe quidem diabolus certb poteft nolfe res fu*i
turas: (i enim futura omniadaemon fciret,nunqu£i
profeclb impuliflet Iudaros ad crucifigendu & oc<
cidendum ChriftumDominum quippe praeuidif
fet per crucerh &
mortem Chrifti , imperiu quoo
camdiu habuerat in homines, fore Jabefactandum
& funditus euertendum.necfane darmon tentarek
& infeftaret feruos Dei a quibus in tetatibne vin-i
citur, ne videlicet propter victoriam tentationii
crefcenre Sanclorum gloria, magis ipfe , quae ei
cit fuperbia & inuidia, torqueretur.
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. i£a

§.2. De vanitate oracttlorum Apoftinis.

Ho c ctiam patet argumento oraculorum,qu*
olim reddebant dsmoneSjCuiufmodi erant ref-
ponfa&oracula Apo!linisde!phici.quonda.apud
Grsecos noblifsima & clanfsirna; quse.ad diuina-
tionemaftrologicampertinuirle, locuplesau&or n^t^i^a
& teftis eft Porphy rius in libro, dp Oraculis (re- *

autem hoc Eufebius libro 6, de Prceparatione

fert
:

Euangelica, cap. i.) vbi tradit, qu??cunque dij ceu

fatis derinitaprasdicunt, ea ipfos ftdlarum motu
ita efle futura fignificarejid quod maxime Apolio
smultis refponfo aperuit. In hifce autem oraculis
& diuinationibus fscpe mentitum eiTe Apollinem,
iidem au&or eft Porphyrjus, exquijitam enkniu-
jturorumcognitionemaitnon hominibus modb,
Sed multis etiam deorumin coprehenfibilem effe.
vnde interrogati mentiuntur nonnunquam, fed
non fponte : folent enim pra2moncre,fe tunc vera>
refpondere nonpofTe,homines tamenex amentia
perfeuerant vrgere & cogere eos vtrefpondeant.
Apollo igitur delphicus, cum eiufmodi effet coeli
&continentis affedlio vt verum praeuidere non.
poflet, retine, dicebat per Vate, vim iftam , &po-
tentia verba hsec n e proferas j fa) fa enim dicam, II

coges. Et in aliorefponfo, Nihil hodie, inquit A-

pollo, ftellarum mihi via dicendum praftat. De-
inde,concludensPorphyrius ait, Manifeftum iam
fecimus vnde faliitas ad deoru oracula fubrepat.
Hsc ex libro Porphyrij de Oraculis , in lib. fexto Q emma4 >f
dePraeparationeEuangelica3 cap. 4. Eufebius co- fjemens&di-
memorat. Fuit etiam olim qulda Oenomaus, vir Jertue orar*-
r
apud Grecos tam philofophia qua eloquentia no- cuUrumjpl
bilis, qui refponfis delphici Appllinis fsepe delu- linis cot^
^ufus atque deceptus,diligeter&xuriose collegit «w-
t | ^uam-
^X tlBER TER.TIVS
quamplurima eius oracula, eaque vt vana , futilia
& falfa confutauit, vt refert Eufebius libro % de:
Prseparatio.ne Euangelica, cap. 10.

§> $, Cur djtmiMs pudtcendo futura fepc fal-

Unt.

Q^y A T v o R porrb ob caufas vfu venitin

pa-senuntiando futura faili dsemonem.Primbjquia,
nimis aifeueranter affirmat quar pendent ex liber
ro arbitrio hominis, quodcuai fit admodum ma-
tabile & ad omnia fiexihile &pl ane liberum, n6r
nunquam extraordinaria quadam ratione oper
tur. Deinde, quod nos fepe diuinitus inci.tati $&
adiutiDeigratia, contra facimusquam antea fa-
ccre cogitabamus , & quam noftro. ingenig
xioftroque arbitratu facturi eramus. Fit e
tiam, intcrdum, vt quod dsemon agereconfti-i
tuerat & pradixerat , prohibente impedienteque
I)eo, non pofsit exequi. Denique , multa Dev^
folet aliquando praster communem ordinem na-;
tura?, prseterque generalem fuam & ordinariam
prouidentiam agere. Atque his rebus crebrb dxf
inon in errorem inducitur. Quis ergo,credet, A4
lirologospraEdicendisfuturis rebusveraces enec
cumineo.Yeldaemonesfallifaepe contingat? Sec
quid ego de dsemonibus loquor? Theologi docet;
ne ipfos quidem ipiritus carleftes ac beatas men-i
tes quf liquidb cernunt 8c clarifsime videntDeu^
t;enentque perfe&ifsimam. cognitionem cejoruni
Cunctarumq; rerum naturalium,certb fcire futur;
quse nimiru pendeat ex libro arbitrioj nifi earuni
ierum D e v $ ungularem ipfis notitia imper
tyat. Cuius autem amentiae eft, Aitrologis tribuer*
quod ne<: Angelis necbeatis mctibus conceffu eft
§. 4. VCi
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. 16%

§. 4. Non pojfe veritatem Chriftiam religi-

iniscohsrere cum verttdte aftrologia ludtcia*

rti.
E& e r4tt*
Sed illainprimisfortiseftargumehtatio. Sfr **f
Chriftianareligio &difciplina vera eft,vteftpro- a
fedo verifsima, non poteft effe vera, nec Chrifti-
m ^ t
^L
anis probari poteft iila opinio Aftrologorum , vc
quam illa vanitatis, falfitatis & impietatis perfae-
pe damnauit autem faifa eft doclrina Chrifti-
: fin

ana, cum ipfa totum fere orbem complexa fit,om-

nesque propemodum gentes fuo imperio fubie-
cerit,& plus mille quingencos annos vigeag& re-
gnet in mundo, fi omnia quse apud homines fiunt
excceloproueniuntac pendent,necefTe eft tan-
tamhominumadfidem Chrifti accipiendam tu*
endamqj propenfionem tantumq; ftudium, ex ir^
figni alrqua & praepoteti coftellatione prouenire:
quare ccelum inclinaret & induceret homines ad
malum.Si enim fidesChrifti eiTetfalfa>magispro-
fectb eftet falfa & deteftabilisquam alia quselibet
fe<fta : ea namque docet de Beo & rebus diuinis,
qua? fi falfa funt, nefariam fane fuperftitionem &
execrandam impietatem contineantnecefTe eft.At
vcrb, cum vita qua? ad normam fidei Chriftianae
. agitur, fit optima & in culpata
ncc laude tantumv,

[
fed fumma ecia admiratione dignifsima , hinc ne-
ceffarib efficeretur>ab eadem conftellatione pro-„
bonum & malum malum quidem,propter
ficifci :

falfitatem do&rinae Chriftianse bonum aute pro- 5

ptervitaequaeadeiusdoftrinarregulam informa-
tur &dirigitur, probitacem atque prajftantiam.
&
Ad haec, maxima probatio confirmatio. fidei Vr^tl^d &.
noftrae &
clarifsimunfr diui&a» pronidentiae argu- gumemath.
%, 4 *nen~
 It* LIBER TERTIVS.
mentum illud eft, quaecumque circa Chriftu Do-
minum & eius Ecclefiam euenerunt,ea multis an-i
tefasculisfuifrepcrProphetas,ad vnuomniaprp-
prie, .diftin&e, explicateque predi&a : fi autem e-
iufmodipr^di&ioperAftrologiam fieri pofTet,ru-

jeret funditus & adnihilumrecideretfirmifsimu;

fundamentnm* Nemuita^iHi-
iioftrae religionis
«fmodiMrologorum doclrina veram Philofo-
phiam moralem,nedum facram Scripturi & The-
ologiam, quantumin ipfaeft, planeperuertit.qui
enim certum habet omnia pcndere e ccelo ob id-l ,

que cuncta homjnum opera fa<5ra cafus euenta

, &
cx coeli obferuatione praefentiri &
prardici poffe,
huicxjuoque neceflario perfuafum effe debet,ma-i
teriale &
mortale «ffe animu noftrjii,nullumq;effe
liberum arbifrinm, nectale effe prouidentia Dei, i

qualem Fides noftraprjedicat ; myfteria ite Chri-t

fHanas religionis pendere e coelo,cuncT:aque mi-i
racula tam in veteri quam in nouo Teftamento e-
-
v dita, licet dicantur , vt re vera funt, fupernatura-i
lia, ad coelcftes nihilominus caufas & virtutes re-t

uocari. Huic quoque opinationi confequens eft,l

negleclio & praetermifsio bpnorum operum, li-i

Centia omnium cupiditatum, quorumlibet flagiti-

orum excufatio, denique inutilitas atque crudeli-i
f as humanarum pariter atque diuinarum legumj
t4tetd»lhre- CaietanusinSummulavbiagitde aftroru obfer-
ttif diximus vere
fed yerd uatione, fimillima docens eoru quar
©• memora» magis &
docle quam eleganter &
ornate ita fcri-
hitif aduerfut bit, Aftronim obferuatio circa natiuitates homi-

prtd&iones num &.occurrentia humana,tripliciter peccata

d/trologorum
fUD ijci poteft. Primo,fiea qux fidei Chriftianas
fimemtd. m y fteria funt, tanquam fubfint coeleftibus caufis,
habeantur:fecundo,fifutura contingentia qu«*
rantuj
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA 1*4
rantur vel habeantur vt certa ex caleftibns caulls:
tertio, elefhones fuas quis fubijciat cceleftibus
fi

caufis tanquam legi illarum , ita vt vitam &r ir>i-

ones fuas regulet fecumium coelos. Et quodlibet
horum trium eCtex fuo genere peccatum morta-
le:quia?rimumeftcontra fpiritualitatem Chri-
ftianx reiigionis, quasfiiperceelos eir,immutare
potensetiam ipfos coej orum curfus iuxta id quod
fcriptum eli in Pfal. 148. Confefsio cius fuper
coelum &T£erram : &
hoc experientia teftataeft.
Secundum verb , .eft contra veritatem doftrinx
Chnftianse &
liberi arbitrij, quo domini fumus
noftrorum operum. Tertium eft contra dignitate
gratisp, legis diuin^, ac humanac mentis qua fuper
omnia corporalia fumus conftituti. Et ficut erra-
remusfubijciendo nos pafsionibus ira?, odij,fpei,
timoris j ita quod haberemus impetus pafsionnm
pro lege ita vilificamus nos, fi inclinationes cce-
:

lorum pro legs habeamus corpora enim funt,

: &
permodumpafsionuminclinant nos. Ha?c Ca-
ietanus.
In Aclis autem Apoftolorum cap. 19. refert Lu-
cas,multosdehisquiEpheficoncionibus & fer-
monibusB. Pauli. conuerfi erantad Chriftum, $c
xuriofa prius fuerant fecltati, attuliffe libros fuos,
&coram omnibus corobufsiffe : fuiffe autem eos
libros de rebus ad iudicariam Aftrologiam perti-
r nentibus
, grauis au&or
in Commentarijs fuper
Pfalmos dixit Auguftinus y qui etiam Mathemati-
cum quendam, hoc eft,iftam Aftrologiamprofef.
fum, pofteapaenitentem profefsionis fuar , cupie-
1
temque reconciliari Ecclefige,nifipublica& £0*
lenni ppehjteptiapracmiffajnon recepit. verum
fcntenoaAuguftini,quod ea maxime* attingitid
h 5 <juo<^
 14? LIBEIi TERTIVS
quodnunc agitur,totidemverhis hicalTcribam,
Poft enarrationem igitur 61. Pfalmi , cum Mathe-
maticus iJle veniam publice petens coram fiftere*
tur, hxc dixit Auguftinus: Ifte ex Chriftiano fi- &
tfotahilis ord- deli poenitens redit, & territus poteftate Domini 1

tioauamba- conuertituradmifericordiamDomini: fedudhis

buit -dngtifii- enim ab inimieo cum effet fidelis diu Mathemati-
nm in recon* cus fuit, feduflus feducens, deceptus decipiens,il-
tiliatione cu- Jexit,
fefellit,multamendacia locutus eft contrai
iufdamMa- Deumquidedit hominibus poteftatem faciendi
thematict
^ Donurn efl^ non faciendi quod malum eft,
ttmBcctiji*.
^ a(j
quod adulterium non faciebat voluiv
^icebat
tas propria, ted Venus &
homicidium non facie--
;

bat voluntas propria, fed Mars : &

iuftum non fa-
ciebatDeus, iedlupiter : &alia multa facrilegai
non parua. Quam multis eum putatis Chriftianis 1

nummos abftuliife Quam muiti ab ilio emerune

? t

mendacium ? quibus dicebamus, Fili) hominu v£ -

quequo graui corde,vt quid diligitis vanitatem &

Vfd. 4. quarritis mendacium ? Modo ficut de illo creden- •

dum eft, horruit mendacium & multorum homu •

num interitum : fe aliquado a diabolo fenfit ille--

ftum, conuertitur ad Deumpcenitens. Noftisini

Actibus Apoftolorum elfe fcriptum , cap. 19. quias
?nultiperditi,ideft,taliumartiu homines &
do-
ctrinarum nefariarum fe&atores, omnes codices 1

fuos ad ApoftoJos attulerunt,& incenfi funt libd 1

tam multi, vt pertineret ad fcriptorem aeftimatio-

nem eorum facere,& fummam pretij confcribere.
Hoc vtique propter gloriaDei,ne tales etiam per,-
4iti defperarentur ab illp qui noui: quasrere quod:
perierat .Perierat ergo ifte , nunc quaefitus , in-
uentus, addudtus cft: pOrtat fecum codices incen- -

^endosjpe^; quos fuerat: incendenduSjVtillisiiv

ignenif
 DE DIVXNAT. ASTROLOGICA. 16$
ignemmifsis, ipfein refrigerium tranfirer. Antc
Pafcha enim coepit .petere de Ecclefia c hrifti me-
dicinam, fed quia talis eftars in oua exercirams
erat, qu^fuipe&aefTetde mendaeia atquefalta-
cia,dila?useftne tentaret , &
aliquando tamen
admifTuseft nepericulofiustentaretur. Haclenuj
Auguftinus.

i- V Q^^fi^'^ olim Ecclefiainifiiiifmodi Afira?

legos amffidduerterit*

Ce R t e in primitiuaEcclefia iftiufmodi aftro-

logica non fecus quam ars magica, reprobata, ve-
tita&damnataerat. NarratEpiphaniu? in libro B.Ephiphd-
demenfuris &
pondcribus, Aquilam Ponticam ***•
Scriptura? interprete ob eam maxime eaufamfu-
iife a Patribus ex Ecelefia pulfu m, qu od n atius tare

obferuationibus ceterisq; diuinationibus aftrolo-

Noneftpro derelido ha- 0rige»S**grt
gicisftudiofevacaret.
Eendum,cumiitadmodum memarabile, ouod O- $?*?****£>
° °^ QS **
riginem in Commentarijs fuper Geisefim de ifta ;

'
aftrologiaprodidiffe, iibro 6. dePra*paratione£- *

uangelica, cap. 9. traditEufebius. ftc enim Tcrip-

fiflciilum ait : Non folum Gentiles fteilarum co T
iundtione atque alpeclu quae in terris funt, nece£-
fario a.ccidere credunt,quamvim Fatum appel-
lant, verumetiam multi ex fidelibus conturbatur,
irapofsibile aliter fieri credentes quam ftellarum
curfus effecerit. vnde fequitur nulla in nobis effe
libertatem, nullam operationem noftram laudatt
aut vituperari iure poffe; ita pra?di<5him a Scriptu-

xisDei iudiciumquo alij adaeterna fupplicia, alij

adseternam beatitudincmpraedeftinantur, falfo.,
fore praedicaretur. Quid plura ? ipfa quoque fides
& Saluatoris noftri aduetusJ &
©mnis Prophetaru\
iahorj.
 ,*7 LIBER TER.TIVS
Jabor, ac Apoftolorum in conftituendis Ecclefljji
prjedicatio,inaniaerunt: nifl forte Chriftum quo-
quequis audeat dicere , coeleftium corporum vi
coactum feciffe quae fecit,pafTumq; fuifTe quae pa£
fus eit^nec eius deitatis potentia {ed flellarum vir-
tute cunc"ta eueniffe: his impijs verbis etiam illud:
eonficitur^vt fideles Fato du&i in Chriftum cre-
dant:denique,vtvelnullumfit boni & malidi-
fcrimen, veJ ctiam malorum auclot fit Deus: miit
Iusquehominu propterbene velmale fa&aproe-
miaautpoena dignus cenferi debeat, nec oratio-
njbus, votis, &Dei obfecrationibus locus aliquisi
relinquatur. Sic Origenes.
Unmdutt- Eat igitur nunc Petrus de Aliaco , & ifhm A-
fkin Petrm ftrologiam amplexetur , exofculetur pra»frac"te-
,

de Miaco.
^ ue defendat,atque obnixc conetur eam cum phi-
lofophia,quin etiam (fi Deo placet) cum Theolo-
giaconfociareatqueconiugare; fcilicet falfitate:
cum veritate, tenebras cum luce, damionem cum
Deo. qui nec veritus eft fcripto prodere, diluuiuj
**, Noeticum, &ortum Chrifti Domini , aliaq; fum-
ma prodigia & miracula, etiam fy deralis fcientia?
pefitia ex aftrorum obferuatione prf nofci ac pr£-
dici potuifTe.

$. 6. Demulttsperjpfcuefaljis & impjjs Aftro*

logorumfententijs.

Sed quomanifeftiusappareat quamfit impia;

&execrandaiftorum dodhina, ponam hicpaucas.
&
quafdam eori|m fententias decreta,e quibus iu-
«iicium fietdeillius artis impietate. Quidam ifto-»
rum, ex Marte in nona coeli regione feliciter c6->
ftituto,tantumpra?ftari nobis contendunt, vtab L

i&bfefsiscorporibusfola praefentia daemones ex-

pella-i
 DE DIVINAT. ASHtOLOGICA. ttt

pellamus. Alij iadlant fe hac arte, de eius qui na-

fcitur confcientiae arcanis 8c fecretis fme errore
iudicaturos. VuJgatum quoque apudillos eft, du-
os effe planetas audtores felici tatis humanar, Ve-
nerem quidem prae fentis, Iouem autem poft hanc MMednttt,
vita futur^.Maternus porrb eiufmodi figmentoru
& mendaciorum ftudiofifsimus & curiofifsimus,
cum muita memoret quae a Saturno conftituto in
Leone accidunt hominibus ,fubdit, eiufmodi ho-
mines longeuos fore,& poft mortem anirrtas eo-
rum in coelu dijs appJicatas cuoJaturas Saturnus.

[enim,inquit,inLeone pofitus,animas eorum qui

jfic fe habuerintiii tcrra inumeris anguftijs iibera-

|tas,ad cceJum &

originis fua? primordia reducet ^ilhum&&. .

iDeniqueAlbumazarfcribit,quiLunaIouiconiu-
Incla in capite Draconis, Deo fuppJicauerit, cum
quicquid petierit a Deo,certifsime impetraturum petYus.4pM
id quod Petrus Apponenus expertum fe cffe con- neft S
p .

firmat.na cum vigente iJJa coniun£ione,fcientia

reru a Deo poftulaffet,ait fe poft eam diem, mag-
namfibifacla effe fcientia? acceffionem,fenf!ffe.
Ha?c autem & alia eorum fimilia,quam funt nefa-
da,deteftanda, & Ghriftianas reJigioni exitialia ?

quantumq; valcantad cleuandam, velpotiusde-

lendam fidem eorum qua? diuina Scrlptura docec
immediate, f upernaturaliter, ac miracuiofe fieri a
Deo, nemo eft tam hebes ingcnio &
tardus intel-
ligentia, vtnon clariffime intelligat.Si quis aute
iiaecplenius atque fubtiliusfcireauet,leg^t qus*
in hanc fententia cum alibi ,tum lib, 2 cap. $
&
lib» 5 . cap . 11 .
. &
inde vfque ad
fincm eius libri , Pkus Miran-
d ulanus diligenter & co-
piosetra&atr
ASTHO*
 tS^ LIBER TERTIVS
ASTKOLOGIAM IVDIClARIAM A\
Phdefopkia redargtti & comtinci, primb qttidem

ea rattene , quod iftiufmodi Aftrologi cm-

leftiwn rerumfint iwferi-
tifitmu

CAPVIV Ifc

Wltiptex e* T~"% I v I n a t i onE m Aftrologicam futi- •

fraudida nixam fundamento, Phi-

c5-
tr<t ^ftrolo-
-
J leni eife nulloq;
lofophusquidemad hunc modum argu-
$osex Pbdo-
raent abitur, Aitrolo^i nec cerrd ^cmnt omnesai
lojopbutarg*.
ft rorurav reS) aefluxus,&efTeclusj necfi easresi
i

fcirent, fatisidforetadcertam rerum futurarum

praefenf onem> ergo praedictiones aitrologicas i-

nanes &
fallaces eife neceffe eit. Duo in hac argu-
mentationc funtpofita, explicatiusa nobis tra-
clanda &
confirmandajalterum eft,imperitos effe
Aftrologos rerum coelefHum j alterum verb eftj
vteffentiiliperitifsimi earum rerum 3 non pro-
pterea tamen poffe eos futura omniapraenoile. de
priori autem dicamus prius.

f 7. Aftrologos ludiciarios ejfe rerum cocleftium

imperitos.

E s s e igittirludicarios Aftrologos fyderalis;

doCtrina? ignaros, patet ex his quae fubijcia. Prin-
cipio, valde arduum &
operofum eil, etiam quae 1

de coelo videntur minus difficilia magisq, nobis 1

\ obuia,perfecl:e cognofccre: veluti quae fit coeli tia-

tura 5 magnitudo,numerus orbium,& inter eos or-
do & differentia dignitatis, varietas motuum, de-
nique altrorum nUmerus , eorumque interfein
magnitudine, Iuce? poteilate effe&u compara- &
tio.
 DE DIVINAT. ASmOLOGIGA. 170

tid. atque huius difficultatis facit clarifsimum

indicium tanta opinionum varietas,quantam cffe
his de rebus inter maximos Philofophos cerni- .. .

<* rt "6tc'*x
mus. Ariftoteles certc Philofophorum omniura
facile princeps, ingenue fatetur fe multaru rerutn
ccefeftium non exquifitam fcientiam, fed opina-
bilcm &
conieeturalem tantum notitiam tenerc
Etquiamanifeftis certisque rationibus deftitua-
tur, cogi fe non raro probabilibus duntaxat argu-
mcntis&conicdturisvti. Videre hseclieet apud
ipfum Ariftotelem in fecundo lib. de Ccelo texm
17. 34. 60. 8c 61. hoc fi eft. quis credet, Aftrologis,
quos folis luce clarius eft nuila re comparandos
lelfcmaximisillisphilofophis,quod eftin ccelo
Sabftrufsimum, &
iudicio fummoru Philofopho-
riim mortalibus ihcomprehenfibile,veritatem di-
;co rerum omnium futurarum, erTe liquidb cogni-
pmexploratequeperceptam ? Deinde,rogemus
iiftos Aftrologos vt faciliores quafdam quseftio-
<ics de ccelo nobis enodent : percunctemur cx ip-

Ss, an ooelum fit natura quardam fimplex,an com-

|)bfitacxmatcria&f6rma ; vtrum talisfit mate-

•iacceliqualiseft rerum omnium fublunarium,

ih omninb diucrfa 5 fitne coelum animatu an ina-

limum ; num fua vi & a fe moueatur an extrinfc-

:us ab Angclo j vnde potifsimum in ccelis sefti-

nari & iudicari debeat dignitatis eorum preftan-

iaj quid caufae fit cur non omnes orbes vno motu
ircumagantUr, fed alij vno tantum, alij pluribus,
lij verb paucioribus aperiant nobis quam habe-
:

ntpropriamvim& potentiam fingulse fteJIseiit

lementa, metalla, ftirpes,atque antmantes^ hjec,
lquam, &alia horum fimilia fcifeitemur ex iftis
iirologis , profe&b reperiemus ipfos doclrin*
haruni
j7 i LIBER TfiRTIVS
harum rerum plane rudcs & prorfus expertefj
Qui fit igitur credibile planiora harc & apertiora
,

ignorantibus, mortalium inteIHgentia?remotiffij

&
ma occultifsima , effe comperta explorataJ &
Poftea,doceant nos ifti defluxus & effe&usqui
rmnc ex varijs aftris dimanantad diuerfas & di£
fitasmundiregionesjficenim fortaffe credemus
ilJisfuturosfyderueffe&us pramuuantibus. quia
&
enim nefcit procliuius propenfius effe prarfen-
tia noffe quam futura,pra?fertim mutabilia & qufl
variepoffunt contingere, ob idque irtcern?Ex-;
ponantitemnobis occultas proprietates virer &
quas habentres fublunares, quas miramur magLi
quam intelligimus in multis lapidibus, herbis cV
animalibusj ha*c enim cum proxima fit atque rto-*
bisconiuncl:a& cun&ispenefenfibus noftrisfu-i
biecta, &quai quotidianis experimentis peruefti-i
gari&rexploraripoffunt; planiorcm intelligeti
tiam& faciliorem habent explicatumrcogniti*
verb rerum caleftium maximi laboris &
difficul
tatis eft, cum tam longe diftet a nobiseoelum, nec
alio quam vnico oculorum fenfu mortalibus pa;
teat quem tamen fa*pc falli contingit propter ti;
:

tam interualli longinquitatem, vel fummam ver

tiginis cceli velocieatem, vcl prauam arTeclioneni
medij aut vifus, vef propter vitium aftrolabi; , ta
bularum 8c inftrumentorum aftronomicorum.
Atque hoc etiam apudfacras litcras in cap, 9. libi
Sapientise teftatum iegimus ; Corptts inquit, quot
iwrumpnur aggrauat ammam9 & terrcna inhabt
tatto depnmit fenfum multa cognmtem-. Et diffciii
sfitmamus qm in terrafmty & qua m projpeftujum
muemmm cum laberc* qm auu m cvtit fmt quu in

m
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. 171
uefttbabit ? Senfumauum tuum quisfciet, rifttude*
deru fapteniiatn\ & miferis Spirttum favftum tuum
dealiifsimu* Extremum auteni huius fententiar,
omnino redarguitAftrologos,qui humana omni»
cucnta quorum multa ex fecretifsimo Dei con-
filio & voluntatc perident , diuinare fe poifepro-
fitentuh

f* 8. Aduerfm ficlitiam antlquitatctfl obferuatid*

num quam iaclant Aftrologi.
Praeterea, iaclant Aftrologi , habere fe
innumcrabilium annorum obferuationcs rerum»
cuentis comprobatas, c quibus ars ipforum colle-
£tz & confecla fit : nam cum in omni praeteriti te-
j>orisfpatid,penc innumerabilesresebdem mo-
io euenirent, ijfdem fighis antegrefsis j ars eft ef-
fc&a eadeni farpe animaduertendo atque notan*»
io $ quare Chaldacos ferunt quadririgenta fcptua-
ginta millia annorum monumeHtis huiufmodl
,

obferuationum aftrologicarum comprehehfa ha-

buifTe. Verum , hoc quam fit commentitium 8c
improbabile,vcl cx eo liquet quod Aftrologi noa
?otucrunt eiufmodi obferuationes &
experienti-
is, non dico millies vt ipfi iac~titant,fed ne ter qui-

&
iem bifue colligere comparare potueru nt. nani
Koelifacies,&omnium fignorum coeleftium po-
Stura quar femel fiiit, eadem omnin& vel nunqua,

rcl non nifi poft immenfa annorum fpatia redire

poteft quippe oftauus orbis in quo funt inerran-
:

:cs ftcliae,non antc fex & triginta annorum millia

circuitum fuum abfoluit. quin doctifsimi quidam

Mathematici, optiraisrationibusprobarunt, mo*
:u« cceli effc intcr fe incommenfurabilcs , ob idq;
»ndcm cocli facicm, eundcraque ftellarura pcfi-
M ttrax
 I7| LIBER TERTIVS
tum f&pius enenire non poffe.
pkmorfam Hanc rationem Fhauorinus philofophu* apu<
eontrd jftrc» Gelliumlib. 14. cap. 1. paulb enuclcatius , certi

l»g9h lucul£tius & elegatius tractat his verbis, Si Chal

dxorum ifto modo ccepta fieri obferuatio cft, v
animaduerteretur quo habitii, qua forma,quaqu
pofitura ftellarum aliquis nafceretur : tum dein
ceps ab ineunte vita, fortuna eius & mores & ira

genium &circumftahtia rerum hegotiorumque

& ad poftremum finis etiam virx fpectaretur 5 ea
que omnia, Yt vfu venerant, lkeris mandarentu»
ac poftea iongis temporibus,cum iplac ill^ eoder
In loco eodemque habitu forent, ea^em caeterr
quoque euentura exiftmiarehtur ^ui eodem ill<!

lempore nati fuiffen t Si ifto, i quit > modo obi

:
n
feruari cceptum eft, ex eaque obferuatione coriit
pofita qua?dam difciplina eft,nulld id pa&opbc
teft procedere. dieant enirh quot tahdem annia
vel potius qubt fseculis orbis hic obferuationi
periici quiuerit.Conftare quippe interAftrologo;
dicebat,ftellasiftasquas erraticas dicerent,qua
cffe omnium rerum fatales diccrentur, infinit<t
prope& innumerabili nurhero annorum ad eura
dem locum,cum codem habitu fimul omncs vnd
profecl:^funt,regredij vt nequevllus obferua;
tionis tenor, neque memoria vlla, neque efHgia
literarum tanto seuo potuerint ediirare. fic Pha
u©rinus. Adhsec, licet Aftrologi coghofcere poi>
fentfingulares vires &
defluxus cuiuflibet aftri
fe^aratim tamen, quam vim habeant fydera, cum
deffuxusdiuerforum aftrorum vnacoeunt& per
issifcetur, vel in celo vei in aere vel in in terra ve<
t tiam cum caufis lubluiuribus earumque actioni
fiibus.j ab ipfis nequaquam iciri pot&ft. Audiat 1»
 m DTVTNAT.- ASTROtOGTCA. T74

#or Origenem,cuius ex Commentarijs fuper Ge- Origettts»

hefim, hancEufebiusextremo de Pra?para-

!ib. 6.

ratione EuangeHca citatfententiam: Qua* autem,

inquit, commiftione, compofitione, ac temperie
tliuerforum afpe<5hm fieri afferunt, profefto con-
cedent riullo modo fciri pofle Quomodo enim
.

quantum diminuatur de laefione maligni afpeftus

propter afpe&um benigni fyderis percipies? &" v-
trumauferatmaligHusquod a benigno concedi-
tur, quoniam locum eius afpexeritj aut mutet, aue
imminuat, aut miftura quardam inde fiat,quis per-
cipiet?quaromnia ft quis altius infpiciat,facile
Credat no poffe ifta humano ingenio penitus per-
'cipi. Vndefi quis harum rerum periculum fece-

I
*ifc videbitinpluribuserrare, quam veritate con-
[fequiGenethliacos • Quamobrem Efaiasetiamr
[quafi harcomnibus impofsibilia tint ad filiamr
Chaldaeoru,qui maxime iftudprofitentur ait,^<f- £fit* 47»'
fnt crjduam tefaciavt stjhologU ctsli Angmes anmndent
tibi quid euemurum fit. His enim verbis docemur»

yel diligentifsimos in hicreChalda?os,non poffq

prardicere quae *'elitvnicuiquegenti at- Devs
tribuere. Haclenus Origenes.
H I s accedit, multaseffe ftellas qua? vel noa
darecernuntur, ?el etiam nuliatenuscernuntur:
earum vero quae cernuntur,paucas fibi effe cogni-
tas,permultas verbnecdum exploratas fatsntur
Aftrologi. qua ratione igitur ex paucis aftris quo-
mm vires norunt tam confidenter prarnunciant
futura, cum per aliorum fyderum qua? nefciunt
influxus, notorumfibifyderumefte&us, autim-
pediri aut variari pofsint? nifi forte aftrorum quat
iatent ipfos nullas effe vires nullosq;defluxus,im-
pudeuter &abfurde mentiantur. Certc coftat inter
M * Aftr<*
 17* LIBER TERTIVS.
Aftrologos numerari in oclauo ccelo millle prae^
terqj viginti duas ftellas. quarum cura quarlibct
maior fit terra* neceffe eft ingente effe earum vim
&f>6tentiami huiufmodi ftellarum , vel nullara
vel perexiguam notitiam habent Aftrologi, quip-i
pc cum ars eorum iudiciaria fere conftec ex pla*
netarum obferuationibus , in quibus tota propc-
modum verfatur 8c confumitur. Vidit hoc, qua c<
ratperfpicaciaingenijSeneca,&rin libroi. Na-.
tural. quxftionum, cap. ^z.eleganter expofuit,
Quideftaliud, iriquit, quoderrorem incutiatpev
ritis quam quod paucis nos fyderibus;
natalium,
afsignant; cum onmia qu* fupra nos funt,parterai
fibi noftri vendicent ? Submifsiora forlitan in no»
propius vim fuam dirigunt,& ea quar frequentiusi
mota, aliter nos, aliter cartera animalia profpici-i
unt. cajteru, &
il la qusc aut immota funt, aut pro->

pter velocitatcm vniuerfo mundo parem , imrno-

tis fimilia, non extra ius dominiumq; noftri funt.
HaccSeneca.

f• Di noua falla , qtu fuftrmthm smk vifd

efl*

StpeRIoRibvs annis vidimus ftel-I

lamnouamante illudtempus nunquam inccelc
vifam,&iudicioAftrologorum in eodem locop
vbi ftellae fixae lucet,pofitam: hacc cum ad aliquod
tempus confpicua fuiffet, repentc totaex afpeclil;
noftro difcefsit &
prorfus euanuit. hanc ftcllam
neceffe eft vel in ccelo eiTe generatam &
poftea
corruptam , idemquc in alijs farpius euenire lon-i
gis tamen temporu interuallis verifimile eft vei :

«iTe fupra feptem planetas alia fydera erratia qua;

propriosquidemmeatus,fednobis tamen igno-
tos
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. 17*

tos habeant : vel denique quas nos in oc"lauo orbc

ftellas inerrantes Sz inftxas putamus,easquoque
proprios eircuitus &r mocus agere. de quo addu-
bitafie olim Hipparchum nobilifsimum in aftro- H^trtlm»
logia virum,locuplesau&or &rtertiseftPlinius
z. Hipparchus, inquit, nunquam
in cap. 16. libro
fatis laudatus nouam ftellam &
aliam in aeuo fuo
genitam deprehendit ciufque motu qua die ful-
:

ftt, ad dubitationem eft adduclus,anne hocfa?pius

fieret,mouerenturque &
eae quas putamus affixas.

Quid quod permagni adartemfuam referrecen-

fent Aftroiogi , conuenientiam &
difcrepantiarn
^uaceftintefduosZodiacos^alterumoclaui alte- DnplexZodi-
jrum nonicoeli, exploratam habere ? quae tamen Aciu^nd u-
Ipfis nota cffc non poteft:quippe cum nonum eoe- ffttlops*
Jum omni ftellaluceque careat, nec aiiud dc ipfo
iquam motus, ifque ex motu o&aui coeli deprehe-
,di ppfsit. Latetetiam Aftrologos quemadmodum

iftiduo Zodiacife habuerintin exordio mundi,

quodtcmpus ab origine mundi ad hanc diem ex-
[actum, csrto teneri nequeat: nam vt annorum e-
iustemporisratioaliquainiri& numerus colli-
gi pofsit, dierum tamen & horarumnon poteft:
quorumtamen &certa computatio , ifti
fubtilis
4oc"trinar Aftrologica? opus eft.

fo. Quam dtfficile fit 9 ajpe&um fjderum qui m

cuiufque bomtnumortu vigetanmure.

1 Ia m verbvixpoteftfineerrorevllonotari&
I
cognofci poiicus aftrorum qui eft in eo momento>
quo quifquc nafcitur. Etcnim difficillimum eft
vel punclum tcporis in quo quifpiam oritur , vcl
in co ipfo pun&o afpe<5him fyderum omnium qui
tuncviget,obfemare:fxpcnamquecceli &
ftel-
M % krum
 177 LIBER TEH.TIV5
larum afped1:um,nubila &crarTorum vapomm in-
terpofitus, vel adimunt nobis, vel interturbant 8t;
infufcant> & quodxaput eft,rapidifsima coeii ver--
tigo facit vt conil^Uatio priu? tranfuolet, quam h
~„ tiobisproprieannotetur:quippeper fingulaferei
& &
momenea, alia al i a celi facies, identidem di-
uerfa aitrorum poiitura exiitit. Profitentur ifti A-
ftrologife cuiufuis hominis eucnta ©mniaprae-
tmnciarepofie, dummodbflbi ortuseius cer.tu.fiir
tempuspernotefcat: ateinlmodi tempus fubtiii-
ter & proprie, ita nimirum vt opus effet Aitrolo-
go, ferc nefcitur. Nam vtdicatur. exempli caufa^
Petrum effe natum vigeftmpab Jiinc anno, die Se*
ptembns vltimo, hprano&is decima»vel ineutw
te veJ media vei iam exeuntejatmpmentum iilud^
vel potius niinimum illud tempus quo Petrus al-i
uo matris fufus & in lucem e^itus e{| , nec pbfte*
trix, nec parentes feu cognati , fubtilifsime anno.)
tatum&perfpeclum, habentrqua tamen tempo«>
ris iilius fubtilifsima ob.feruatione &cognitionejt
ad diuinandum eget Aftrplogus,
$ BaRlij ar- Nonpou^umfacere^ytadfcribere hoclocopre^
gwmenmh termittam verba Bafili j qujbus ipfa hxc ratio qus
contYA Aftro- nosnxicfcim attigimus, latius ab eoexplicatur &
b&i* acrius vrgetur, Sicenimillekomil, 6, fuper Gc
nefim feriptu reIiquit,Genethliace^rtisinuetorex
cum in teporis amplo^ fpatio c&plures figuras fu;
ipforum fcientia fugere percepifTent,in angufhini
admodum temporis contraxere menfuras , vt mi«
nutifsimo quoqueSrfubitaneo articulo, qualt
4, Corimk »$, quod Apoftolus dicit
e ft In momento tempom
:

iniftu oculi, plurimum diffcrentio? fit inter natiui

tatem & natiuitatem. Vt is qtiidem qui hoc in md<

fneiuo genitus eft, futuruj ik Rex ciuitatum , po
puio
 di mvimr. astrologica. i?n

pulorumque princeps,locupletifsimus, pra»po~

tens :U autem qui natus eft teporisfcquentis mo-
mento, pauper quidam fit futurus, aut mendicus^
circulator, vel pra?ftigiator, ex oftijs oftia permu-
Siriutansquotidiani confequendi caufaviclus.qua-
[obrem eo orbe qui fignifer appellatur duodecim
in partes diuifb, cum in triginta dieru fpatio par~
tem Sol eius globi tranfeatduodecimam quemi-
serrantem appellant, triginta in portiones fingu-
las illas duodecim partes fecuerunt. tum fingulis
portionibusillisinfexaginta minuta diuifis, mi-
^nutahxcftngul^ rurfumin alia fexaginta modo
ifimili diuifere. Pofito igitur enixu eorum qui i»
iluceeduntur^videamus, obfecro,fi hanc exactif*
jfimam temporisoHuifionem Auclores hi fibi vale~
^ant conferuare. Namflmul atque editus pufio ei%
imasanfemellafit,obftetrixexplorat: tum vagi-
>tum expedat infantis^nimirum indiciu vitaeeius
.quinatusrecenseft. Quot hoc tempore visfexa-
jgefimapr^terijfle miniita ?D:cit obftetrix deinde
Chaldaeo partum qui editus eft: quot minutifsima
momenta vis intereadum obftetrix loquicur pne-
itercurrifTe^praffertimfifortefortuna fuerit nois
, in conclaui mulierum Chaldaeus ille prafens, £cd
in aedium atrio, au t veftibulo, tempus horamque
i reponens. Et cum eum qui definiturus eft dilige-
ter tempus ac horam , exploratoria nimirum ho-
rarum percipere oporteat inftrumenta, fiue diur-
na fint fiue noclurna : quot minutorum hoc quo-
i
«imetempore, quxfo, praeteruolat praeteritqueex»
anien > Compertam enim eam efTe ftellam qua

tempus horaque fit exploranda, non folum quata

in parte fit duodecima.fcd etia quam iuxta duode-
€inMeportionempartis 9 in<\uotoquemi mto 60.
M 4 eorum
f77 LIBER. TERTIVS
eorum, inquaefubdiuifafunt fingula fexagefimii
prima, neceffe eft. Atque hanc tamcn adeo te-
illa
nuem fubtiiemque temporis inuentionem, quan-
quam attingere nequeunt, fjngulis in ftellis erra-
tihus faciend^meflfe neceffario, dicun^ yt quatemi
adcaeipadfixas ftellas ipfse ^ifpofitipnem h4u?
tudinemue haberent, qualifque ipfsrum eflfet jn-i
ter fefe %ur3,cum \n lucem ederetur |betus^CQn\-
pertum fittandemac explpratum. Quar cum ita;
Jint, fi fieri npn ppteft vt tcmpus illud exa&ifsime<
quifquam attingat, variatipneque vel breuifsimii
temporisfit vttota via penitus aberretur ; deri-
dendi profe&b np.n mediocriter effe vidctur , tamt
ij, qui ftudio huius indulferut artis, quam in rati-

one reru nufquam efTe cpnftat, quam illi qui hu

antes ab illprum ore pendent intenti : perindei
quafi omnia illi fcire pofsint quar ipfis funt euen-
tura. Hacicnus funt quar Bafilius eo locp aduer-
fus Aftrologosdifputat.

ETIAM Sl ASTROLOGl SVUMAW

rerum eotlejlium eognitionem t enerent , n$n
fojfi tdtnen eosfutura diwnare f pro-
batur oclo ratiombus.

CAPVT II L

SE&Dimpudenter
conce^amus Aftrolpgis
fibi
quod ipfi falsei
arrogant,perfec"tam vide-
licet aftrorum & coeli fcientiamrhanc ipfarw
nunc contendo non poffe certam futurarum re-
&
rum pramotionem diuinationem efficere» idq^
mulris & validis rationibui confirmo.
ir 08e
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. i«o

II Ofto rdtidnes. qnibvs prabdtur ex co^nitiotti <t-

firorumetiam pcrftctjytion pffjfc duttmri §mvld

qHdfutuxdfmt.
& ?rtm* rMm*
Pr M A R a
I T 1 o . Vera eft trita eft in
fcholis illa Philofo.pho.rum fentenria,Sicut res fe
hab.ec ad effe, ita quoque fe habet ad cognitione;
ho.eeit,pro,pterquas cau.fas quaeque res fit &eit,
per eas cognofci debet, {i quidem perfeftam eius
rei fcientjam adipifci volumus. ad generationem
autem futurorum effe&uum particularium , non
modo c^ncurrit coeJum fed etiam caiifa particu-
laris icft enim ccelum caufa vi\iuerialis,qiio. iit vt
eiusvis&cfficientia fit etiam vniuerfalif in- &
determinata ad producendum quoflibet effectut
particularcs : determinatur aute vis coeli per cau-
fasparticulares.quamobrem verifsimum eltillud
&
quod dixit Ariftoteles, Sol homo generant ho~
minem. quin effec^us particularis^licet quod at-
tinet adeorum effe&ionem & conferuationem,
maxime pendeant ex caufis vniuerfalibus tamen ;

«mod pertinet ad propriam cuiufque eorum natn-

ra &
ad aaturalef proprietates, tam fpecificas qua
indiuiduales , magis particularem eaufam aemu-
laneur atque imitantur.

12» PYdtercdufdscotleftes^neceffdridmeJfe notitu

dm cduftrum pdrticuUrium dd prdnofiendos
edYum effeclus»
$'tcut
Cv M igiturprxtercaufascoeleftes,adprodu* **ZPi*m
ncr**wm
eendos effeclus futuros opus etiam caufa parti-
fit V*
eulari efficiente , & materia idonee prxparata,
J^"
quorum fi defit alterutrum , prorfus nullus futu- tattltm cem_
rusefteffcclws, exhi$neceiTari6 concluditur, ad curr i t ^«m
M $ pra?-
ISf LIBER TERTIVS
pramotionem futurorum efFecTuum, CQeleftium
caufarum notitiam non eflfe fatis. Atque hoc eti-
am quotidianis&r manifeftis experimentis con-
ftat. cernimus enim agricolas eodem tempore &
fub eodem fyderum afpe&u varia ferriinum gene-
ra in terram iacerc , cx quibus tamen diuerfa naf-
cuntur qua^ fane diuerfitas no ad caufas cceleftes,
:

fedaddiuerfas tantum fpecies& vires feminum

yeferri poteft, Ad hanc eandem fententiam , in li-
bro fecundo de Genefi ad literam, cap. 17. ita fcri-
bit Auguftinus Cummultacorpora diuerforum
? 1

gcnerum, vel animantium,vel herbarum & arbu*

ftorum, vno fimul pun&o t^mporis feminentiny,
vnoque puncto temporis in numerabiliter multa
nafcantur, non tantum diuerfis Ced etianm ijfdem 1

terrarum locis, tantse furtt varietates in progref-

fibus.,in ac1ibu$,& pafsionibus eorum , vt veri I

ifti (iicut dicitur) perdant fidera^fi ifta confideret,

Quid autem infulfius & hebetius, quam cum iftis 1

rebus conuincuntur, dicere ad folos homines fibi

fubijciendos fatalem ftellarum pertinere ratio*
nem ? fic Auguftinus cuius extremum diclu pau*
:

lb vberius tra&at apud Gellium libro 14 capite i,-

Phauornius: Si vits,inquit, mortisque hominum 1

jrcrumqj humanaru omniu tepus & ratio, & caufa 1

in coelo &
apud ftellas foret 5 quid de mufcis aut |

Vermiculis autechinis, multifque alijs minutifsi-

misterra? marisque animantibus dicerent ? an ifta 1

quoque ijfdem quibus homines legibus nafcerea-

tur,ijfdemque itidem extinguerentur ? vt aurra-
nunculis quoque &
culicibus nafcedi Fatafintdet
cceleftium fyderum motibus attnbuta y autiiid
non putarent, nuila ratio videretur cur ea fyd©»>
ru \is in.hominibus valeret, fi deficeret in ccreriv
13 Dei
 DE BIVINAT. ASTROI.OGXCA. 18*

tj* Ve fmdt onu &&$mihbm eutntu Gitnimrum.

S E G v N D A R A T I o Si vera eftet iftiufmo- Sect^dat^f
.

di Aftrologorum do&rina, neceffe eflet Geminos

|
qui vno tempore coeerti & nati funt fimillimos
,

j
omnino fore quod falfum efle,fatis Derfpicuura
:

eft. nam ytcaeteram eorum difsimilitudinemta-

ceam,euenitnonnunquam vtalter fit mas,alter

yerbfemina. Cicero quidem in altero librode
DiuinationejProcIum &
Eurifthenem reges La-
cedsemoniorum fratresque geminos commemo-
rat,quorum tamen &
exitus vita? difsimli.s,& glo-
riarerumgeftarum difpar fuit. Verum , in facris
literis iuculentifsimum eius rei habemus exenv
plurmlacob enim&Efau eodem concubitu,vtin-
quit Paulus Rom, 9. fati eodemqne tempore nati,
difsimillimis umen ingemjs, ftudijs, moribus,8d
cuentis fuerunt. Ncc verb firmum eft illudpraefi-
dium in quod refugiunt Aftro3ogi,eum hoc argu-
mento yrgentur; videlicet breaifsimamilla mo-
ram quae inter Geminorum ortus intercedit, licei
ea nobis pcrexigua videatur, in epelo tamen,ob e-
ius vaftitatcm &rapidifsimam conuerfionem,efle
admoduminfignemagnamqj facere varationem.
HocNigidius Figulus declarabat exeplo rota?,qua Si&Mtnd*
incitatifsime contorta, cum bis eode loco fignarc N$»'y /4*
atrameto vel percutere fumma celeritate conatus &
eflet , ceflante ipfius rotse circumac~tione , reperta
fut duo illa loca ab ipfo percufla yel fignata, haud
paruo inter fe interuallo difiucla.Hoc,inqua, pre-
fidiu & refugiu infirmu eft,paruq; tutu Aftrologis.
Etenim, licctinortu Gcminoru aliquafueritmo-
ra, in eoru tame conceptu prorfus nulla fuit. De-
inde, fi tam breui variatur ratio coftellationis fub
qua quif<j> uafcitur, erit profe&o propriu tempus
OftUS
 tfj LIBER TERTIVS
ortus euiuflibet, Aftrologis in comprehenfibile. 1

Deniq;, valebit Hpcloco aduerfus Aftrologos ar-

jr. Gre&riw gumentatioillabcatiGregorij Si propterea Ia-t- :

lnmtl. «o /«>COD &

£fau non ccnfentur nati fub eadem coftel-
per Euaugel.
] at j onc> q UO d non fimulnatifunt,fedvnus poft!

alterum ; ob eandem profeclo caufam iudicanduii

erit, nullum hominum fub eadem conftellationec

totum nafci. non enim totus fimul ex vtero pro-

eedit, {cd particulatim &
mebratim primb enimi
:

effert caput, tum coiIum,deinde pe&us,poftrembi

pedes. Iacob enim proxime natus eft po,ft fcfauj
manu plantam pedis eius tcnens, perinde qua(i,fiV
*4uguflbuM. cut inquit Auguftinus libro fecundo de Genefi adi
17. vnus infans inftar duorum vel
literam, eapite. I

duplo longiornafceretur.
Thdmrmm Verum,hanc rationem admadum diferte Pha-
Mdum uorinusaduerfusChaldarosdifputans,exequutusj
tptid
GeU. lib. 14. e ft. Atqueidvelim etiam , inquit, vt refpondeat,
€dp.i.
fi tam paruum atque rapidum eft momentu tem-
poris in quo homo nafcens Fatum accipit, vt ine--
odem illo punclo fub illo circulo cocli^ pjures (i-
mul ad eandem competentiam nafci nonqueant:
& fi idcircoGemini quoque no.n eadem vitar for-
te funt, quoniam non eodem temporis pun<5to e-
curfum illum
diti funt : peto, inquit, refpodeant, 1

temporis tranfuolantis qui vix cogitatione animi 1

comprehendi poteft,quonam paclo ant confulto |

aftequi queant, aut ipfi perfpicere & deprehende-

re> cum in tam prarcipiti dierum noctiumque ver--
tigine, minima momenta ingentes facere dicantt
mutationcs ? Sic Phauorinus. Ipfum hoc argumc—
&
tum de Geminis diligenter fubtiliter pertra&at!
*fug*!timt4. Auguftinuslibroj.de Ciuit. Dei primis aliquott
capitibus$atque in i.libro de Doclrina chriftiana,,
cap.
 DE MVINAT. ASTROLOGICA. 184

j
cap. ix. & verb , maximum faccfsit negotium A-
s ftrologis : fi enim tambreui temporis momento

i mutanturomnia, vt non diuerfa modo, fedetiam

aduerfaplerunque eueniant, quisde nato puero
[ pofsit quicquam certi praedicere, cum illud tem-
1
poris punctum quo veJ coceptus vcl natus eft, ita
vti eft, nemini pofsit effc cognitu ? Itaque , vc ma*
gna in homines vi &poteftate pollercnt aftra,
i quid ca tamen in fingulorum hominum generati-
I &
one ortu efKcerent incompcrtum effet nobis
,

quippe cum afpeclus coeli &pofi tus aftrorum qui

I eft tempore quo quifq; nafcitur certo deprehendi
nequcat: incitatifsimus cnim coeli & aftrorii mo-
tus, tarditatem noftrx confiderationis Sc obfcr-
uationis prarteruolat & antcuertit.
Tektia Ratio. Miffos nunc facio Ge- Ttnk rmk*
minos, quorum interruptuspartus aliquam prar-
buit latebram Aftrologis. confideremus in prx-
fentia quamplurimos prorfus eodem tempore, dc
in eadem regione, eodemque fyderum afpectu Sc
pofitura,ex diuerfis tamert parcntibus progene-
ratos : de iftis non potefl Aflrologus ex obferua-
tione fyderum , non eadem euenta prsenunciarcj
&
cum fimul concepti nati fucrint, fub eadem&
conftellacione. At longe fecus effe, quotidiana de-
monftrat experientia. quam multi enim toto or-
be fimul & generantur in vtero, & in lucem edu-
tur, quorum deinde maxima eft ingeniorum , fhi-
diorum, morum, religionis, cafuum , denique vi-
tx ac mortis euentorum difsimilitudo ? Omnium
Romauorum qui Canncfi pugna quaplurim 1 carfi
funt ab Annibalc, idem fuit vitaecxitus dc interi=
tus:quisautemcxiftimet,codcillos omnes ftel-
larum afpcclu, pofimquc fuiife natos ? Idcm dico
de
 tS? : tTBE* TESLTTVS
detatmillibusTurcaruqui nauali pugnaabhint
©clo&rdecemannoSjmemorabiliad immortali-
tatem vicloria,a Chriftiana claffe profligati , 8£
internecione deleti funt quorum omnium ean*
:

dem fuiffe rationem ortus, eandemque in genera*

tione eorum viguiffe cceli conftellationem, ftu!-
tumeftdicere. Anquotempore natuscft Home
yus, Hippocrates,Ariftoteles,& Alexander Mx-
gnus, non eodem quoque alios compiures natos
effe putabimus? at quis, illorum fimilis adhuc ex-
f%dtorbm& titit? Phauorinus ik argumentationem hanc con-<
fui ^Adum texeDat, Quam muki homines vtriufque fexus,o-
Geuutm Ubo
m mm
n #tatum diuerfis ftellarum motibus in vi-
14. cap. u
tame(iiti s regionibus fub quibus geniti funt lon-
ge diftantibus,omnes tamen ifti 9 aut hiantibus
terris, aut labentibus teclis s aut oppidorum expu-
gnationibus, aut eadem in naui fludu obruti , eo-
demque genere mortis , eodemque iclu temporiji
intereunt? Quod fcilicet nunqua eueniret, fi ni<v»
menta nafc«ndi fingulis attributa, fuas vnuquocU
quelegeshaberent Quodfi qujedamin honiiniti
morte atque vita etiam diuerfls temporibus edito-
rum, per ftellarum pares quofdam poftea conuo*.
Sus,parianonnuila&r confimilia poffe dicunturi
obtingerejcur non aliquando pofsint omniaquo»
qtie paria vfu venire, vt exiftant per huiufcemodti
itellarum concurfiones &
fimilitudines, Socratef
fimul &
Antifthenes, &
Platones multi , genere*
forma, ingenio, moribus, vita omni &
morte pa-»
ri l quod nequaquam, inquit, prorfus fieri poteft.

Non igitur hac caufa Chaldsi probc vti queunt

aduerfus hominum imparcs ortus, im;erituspa*
res. H*c Phauorinus.
 DE DJVINAT, ASTROLOGICA. iff

|
14. Pithhcrrima frjputatio Bardtfank aduerjm A-
firobgos*

Qv arta Ratio. Bardefanes Syrus in do« fif&*W ttiffl

drinareruir cfleftium excellenter verfatus,ineo

I dialogo,qucra rogam amicorum de Fato eVaduer-
fus Chaldxos confcriplit, futilifsimas eife Aftro-
'
&
logorum obferuationes , rarb non ementientes
corum prardic1:iones,ad hunc fere modum (vtme-
morat Eufebius lib. 6, de PraeparationeEuangeli-
demonftrabat: ApudSeras lex eftpro-
ca, cap. 8.)
hifeens occidere,fornicari,& adorare fimulachra:
'

vnde in illa rcgione nullum templum cofpicitur,

nemo fur,
nulla mulier meretrix, nulla adultera ,
nemo homicida hcc voluntatem alicuius illo*.
:

rum ardentifsima ftella Martis in medio coeli co-

ftituta ad caedem hominis coegiti nec VenusMar-
ti coniuh&a yt alienam quifpiam folicitaret vxo*
rem potuit efticerc. Atqui, fingulis etiam apud e-
©s diebus in medium coeli Martem peruenire ne-
cclTeeft,&in tanta rcgione iingulis horis nafct
homines non eft riegandum. Apud Indos autenx
& Baclros,multa millia hominum funt qui Brach-
k

Bianes appellantur: hi tam traditione Patru quara

legibus necfimulachracolunt, necanimatura ali-
quid comedunt,vinum aut ceruifiam nunquam
bibunt, ab omni demum malignitate abfunt, foli
DB o attendentes. At vero , casteri omneslndi i-n
eadem ipfa regione adulterijs,ca:de, temulentia,
fimulachrorum cultu inuoluuntur j inueniuntur-
que ibi nonnulli, immo verb gens qua?dam Indo-
rum eft in eode climate habitans,qui homines ve-
nantes atqj facrificantes deuorant: ncc vlli plane~
•etamm quos feliees ac bonos apellant, a csecte ae
fcsle-
t8r UBER TERTIVS
fceleribus iftis cos prohibet : nec maligini,Brach*
manaspeiicread malefacsendum potuerunt. A—
pud Perfas lex erar, iilias, forores,matres quoqucc
ipfas iri matrimonium ducere ; nec in Perfide fo- •

lunijverumetiam qnicuhcjue Perfarum ad alia cli-

rnataorbise pacria exiuerunt, riefanda ha?c dili-
genter matrimoniaceiebrarunt: quos, alia? gentesi
hoc fcelus abominata?,Magufleos appellant.Sunt-
que vfqutad hodiernu dierriin media AEgypto,,
Phrygia, GalatiaquepiurimiMagitflei fuccefsio--
Be patrum, eifdem fceleribus cdntatriinati. Necc
dicere poffumus iri terminis & ddmo Saturni , ciij

Sat^rno ipfo iri namiitatibus oiririium * Marte af-

piciente Venerem fuifle. Amazories yiros rion hai^
bent feo* ternppre veris fincs fuos egredietes cumi
vicinis conueniUut. Vnde omnes naturali Jege i

codem temporcpariurit, mafculisque interfectis^

foIasfeminasaIunt,DelIicofa?que omncs fimili«
ter funt,magriam exercitationis bcllicae curani gc«<
rcntes. Stultuni autem eft opinari, omnes iftiuf-
inodi fceminas prorfus ijfdem natalitijs aftris effe:
genitas. Fit hbc confirmatius argumento excm.
ploque Iudasdrum, qui vbicumque terrarum 8c:
gentium fint nati aut verfentur,inuiolabili obfer—
uatione &infantes fuos octauo die circumcidunt^,
& omnem diem fabbathi feriatum feftumquere-
Iigiofifsime agunt. Non funt autem ludari omnes i

fub eademconftellationeprocreati, neceosapa-

tri js legibus & inftitutis vlla wis & potentia coe-
leitium corporum abftrahere poteft. Scd quid di»
ctmns de Chri ftianis ? qui innumerabiles toto or-
befparfi, idem vita?genus atque doclrinar cufto-
diunt, nec a difciplina quam ipfis ChriftusDomi- •

nus tradidit, vel promifsis vllis,vel minis aut fup-

plicij* i
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. x8S
,;
-p ciis vnguem amcueri pofTiint. an di-
vel latnm
omnes eodem aftro effe
fturifunt, Chriftianos
natos?Sedillud maximumeft argumentum qui ,

ante fufceptam Chrifti difciplinam patrias leges

& inftituta ftudionTsime acerrimeque tenebant,
eos pofteafaclos Chriftianos , illis dcfertis ab-
iectisque,longediuerfam vitam agere,diuerfos
re , &
diuerfifsimam religionem doclrinam &
colere Itaque nec mult2s Parthi Chri-
.

ftiani ducunt vxores , nec Medi canibus

mortuos obijciunt, nec Indi mortuos fuos cre-
mant, nec Perfa? cum fororibus aut cum filiabus
nefario matrimonio mifcentur , nec AEgyptij
Apin, autcanem aut hircum, aut felem coluntjfed
vbicumqueiunt, eiidemlegibus,moribus & in-
iitutis viuunt. Quid plura ? fingulis horis apud
omnes gentcs homines nafcuntur vbique autem :

leges atque mores propter liberam homin is po-

teilatem prxualere videmus. Nac natalitia fydera
nolentes Seras ad homicidium compellunt,aut
Brachmanas adefum carnium necPerfas afcele-
;

remouent; nec iMedos prohibent vita

ratis nuptijs
defundtos canibus exponere > nec Parthos multas
ducere vxores. Singulae namquc gentes, vt volunt
& quando volunt, libertate fua vtuntur, legibus,
moribusque obedientes. Hactenus funt qux ex
difputatione Bardefanis aduerfus Aftrologos co-
jnemoranda hoc loco cenfuimus.
Qv I n T A Ratio Stante libero srbitrio fl*>** ram.
hominis &
immortalitate animi noftri,ars ifta /

nullo modo ftarepoteft: Si autem ea ftet, illa fiai-

ditus corruere necelfe eft. quo inteliigerelicct
qualis iftiufmodi 3rs exiftimanda fir, qux nifi pef-
fundata & obtrita, fublataque noftrorum animo-
JSJ rum
 iS? LIBER TEIVTIVS
rumlibertate atque immortalitste, nihil progre-
di, nec vlio modo conftftere queat. Quod sucem,
ft animus nofter immortalis & in agendo liber
{itdiuinatioaftrologica nulla effe pofsit,hisar-:
gurnentisconcluditur. Primo, Aftrologiprofite-
tur fe futuras hominuni afticnes euentaq;, ex fua
artis obferuationibus pr^fendre praenuntiart &
poffe. hoc^ntem falfum eft; futura enim quae ei
libera hominis voluntate proficifci debent.nullc
rnodo poflimt eiTe nota Aftrologis. na vel cogno<
fceret futura in fe ipiis, quod iieri no poteft, quipf
pe, quse futurafunt, nodum per fe aetu funt; qtioo
autetn noii eft, prout non eft, non intelligitur,fec
prout aliquo modo eft, nimirum poteftate in fui:

caufts. Necpraenofci queunt futura in ipforufti

caufis qua? tres funt, D E v s, ccelurn , voluntaj.
humana, qua? autem ex DE i propofito , confilic
&abfoluta voluntate euetura funt, ea nulli mor-
taliumvelex ccelo,velalia quacunque rationeA
nifi cui Deus ea voluerit aperire,cognita effe pof i

u & funt. Q^Uemm t inquitScriptura,coanouitfenfum

40. Domini? aut quis confiliartm eiusfuit ? & vt fcriptu
eftin^. capite libri Sapientia? : Qua in projpefttf

funt, inuenimus cum lahore: qu£ autem in ceeltsjuntj

quis iwejhgabit %fenfum amem tuum qm fciet , ntftj

tu dederis fapientiam , & miferis Spiritum fanclumi

tuum de alttpmis ? Ex ccelo autem } futura quas,
pendent ex voluntate hominis nonpoffuut co-<
gnofci ; tumqnia coelum eft cauia vniuerfa-
lis,quare futuri erTecxus particulares noh nifi vnii>
uerfaliter&indeterminate in ccelo contineri&i
cognofci poifunt tum etia quia coelum eft caufa
:

eorporalis & materialis, quare animus noiter qui

per
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. i?o
per fe incorporeus & expers materia? eftliberque
in agedo 3 coeli efficientice ac operationi direcle &
necelTaribminime fubiacebit. Volutas porro hu-
mana quae ex proxima caufa humanarum a&ionu,
refpeclu futurorum qua? ex ipfa proficifci debent^
per feindifferens&indeterminataeft multae- :

nim acluri fumus, de quibus nihil dum cogitaui-

mus,nedum deliberauimus: quomodo igitur cau-
faindeterminata &
indifferens poteft definitam
certamqj futuri effectus cognitioneparere > Con-
firmatur hoc: exteriores actiones hominis pendet
ex interioribus, ex deliberatione dico 8c eleclio-
ne non poteft igitur fumra hominis aclio exteri-
:

or prxnofci,nifi cognita fit futurx voluntatis ele-

c~Hovndeillaproficifcidebet:at futura hominis
eleclio non poteft alteri homini effe cognita; fi e-
nimpropofitum animi &
deliberationem quam
quis in prsefens habet mente conceptam , nemo a-
lius fcire poteft,quanto minus fcire poterit confi-
liutn, propofitum, &
voluntatem alterius homi-
nis, qua» multos poft annos futura eft ?

15. Vtrumjitfaciltus, diuinare quidfaclurus fxt vir

bonus, an vir improbus,

Deinde aut confideratur homo vt viuit & #*»»"»*>>'

er * tHr
operatur fecundum rationem , autfecundum fen- °P fe \
fum cV appetitum fi fecundum rationem , fic ho-
:
m ratl '
rr . v 1 n •
o- • onetn non e
mononpendetecoelo,eltenimmens &ratioex- tte i neca na
pers materise & incorporea nullum autem corpus ex cau ca y iia
per fe agere poteftin idquodeftincorporeum.ra- pr<eterDeum,
tio item libera eft , fuarumque a<5Honum domina, per fe ac »e-
& fuo arbitratu ac voiuntate poteft ad hoc vel cejjario pe*-
illudagendumfe ipfa applicare . nam quamuis dtrc.

vel a coelo, vel ex naturali coftitutione & tsmpe-

N * rati-
 f?t LIBER TFRTIVS
Tationefuicorporis,veJ adiabo!o, vel aJiimde iit-t
fcigetur ad male agendu; potert e3 tamen reniri,&
vi fua omnes inftindhis, lmpulfus& irntamenta
,

extrlnfecus ei obicsfta, comprimere & irrita face-

'
re quinetiam conrra quam incitatur agere. Hoc<
;

^anifeflum fit vel vnius Socratis exeinplo, qui ext

naruraiieorporis affeclione & cornparatione, 8c
bardus&muiierofus eiufmodi vitiofasi
erar; \cd
uaturTpropenfiones, adeo animirobore diii-&
gemizmagnitiidineemedauit, vtomniumfui te-*
]
,
orisprudenrifsimus& continertifsimus fic ha—
bitus. Homo autem vitiens fecundum fenfum Sd
appetitum carnalem, tam vanabilem &
incertamn
vitam agit, vtqualisfuturus ft, nullo modopra--
dici queat. Quamobrem Saiornon (quod eit in 30.
Prouerbiorum)dmt: Aiia quxdam ii--
cupite libri
bi effe cognitu difaciiialJJud autem effe prorfus*
;

ignotum quahs fit via adoJefcentis in adoiefccn- -

tiafua. Eftenimeacetasadeblubricaad quodli--

bet vitium,adeb molhs Sc flexibilis in omnespar-.
tes,adto vagans & errans per omnia 5c nulla in re:
. - . diuperfeueransjvtnullaceita rationemodoque:
1C ^ 1 uciy G Siuociimque lmpeiht cupiditas,
ffhl yita
&»a&wngs i
$uC inconfultc & temere rapi videatur.
boMtxk ywe- °i u0 & z > vtfaciliusfitdiuinare quid acrurusfitt
if mn jtcun qui viuit fecundiim rationem &
virtutem,,
dim reiimiy quam quid fit acturus qui rationis &
virttitum
fedfci^ndum reguiakrlegepofthabita, fuasduntaxatcupidita-
jtnjlim. teifedatur. Sic vtiam facilius efl diuinare quidl
fadhrusfirRexquifecundum reclam rationciu-
ftasque Jeges imperar, quam quid facmrus iit Tyr
rannus, qui omniaproiuo commodo&r libidme
admimit) at. Quaratione igirur Aitro!ogi certa 1

fcientia eonfe<|iu pofiknt ea qus nihil ratum , fir-

tnum*
 DE DIVTNAT. ASTROLOGICA. 19»

mum, nxumqae Se cereum habent*

Adhic, aut iftud Fatum coelefle &
potenria fy- Vuhh*imt+-
^lerum poreft ab homineimpediriitavten^&use* lemmn ^ner
ius non eueni:::, aut nu* *o mo^o impediri poteft: fiuAjliQlogtf
Si poteftimpediri 8c non euenire, er<70 ficutcffe-
ic*tus eft incertus, ita pra;diCHo ~ius certa effe non

pbteft. Si non poteft impediri, ergo nuilum efr

liberum arbitrifcmj &ex eo conficitur animam
nolrumefrematerialemstquemoftalem^vtpota „. „ .

r j n. r •<?/* t_- a. K, Si-Aftmcm*

rj
lyderumpoteftatineceiiarioiubiechim. Nccve- X. ,

rolutaresie haberet, quicquam prodeflent ho- on , syt)(SC^

minibusprrdictiones AihoIogo'iim: quidemm fm<€
modo
^^
iuuaret nolTe tanto ante fururs, fi ea nulio » „fr# mvfm
declin?»ri &* caueri po>T°nt ? ouin,vtego cenfeo, tilescp oJin*
plus mali quam boni arferrent nobis,quos necefie fie effent h$*
effetnon folum praefentibus malis torqueri,fede- mttnbm*
tiam tam longmqua &
ineuitabili eorumexpe-
ctatione acerbifkime cruciari. Probe hoc mtelle-
xitSeneca,Iicet non minorem qtiarii Aftrologi fy-
denbus homines vim & potenthm tribuerer:
in
in libro enim decimo^ertio epiftolarum, o&oge-
fimanonaepiitolaitafcnpfit: Venio nunc adii-
lum qui carleftium notitia gloriatur.

frigia fmmni quofcfcftellt recep*et y

Q^tns igm coeli CjfUnrus ertet tn «rbes.
Hoc fcire, quid proderit ? vt falicitus iim, eura
Saturnus &" Marsex contrario flabunt, autcum
Mercunusvcfpertinumfacietoccafum videte *>a-

turno. Porius hocdicam,vbicumque funt ifta,

propitiaenenecpoffemutari.Agittllacontinuus
or do Fatorum, 3? ioeuitabilts curfus . Per fta^as
vices remeant. eflfectus rerum omnium autmouet
fydera,aut notant: fed fiue quicquid euemt faciut,
J Mqui4
 195 LIBER TERTIVS v

quid immutabilis rci notitia proficict ? fiiie figni-

ficant, quid refert prouidere, quod effugere non
pofsis ? fcias ifta, nefcias , fient. Ha?c Seneca. Sed i

vide qua argute ac philofophice hjncipfamfen-

jphauorinut tentiam breuifsimis conclufit Phauorinus Aut : r

tpud ^idum aduerfa, inquit, euenturadicunt, autprofpera. Si

Gellinm, hb. dicunt profpera &
fallunt,mifcr fies fruftra expe-
14.(^.1. clando. Siaduersa dicunt &
mentiuntur,mifer
fiesfruftratimendo . Si vera refpondent, eaque»
funtnonprofpera,iam indeexanimo mifer fiess
antequam eFato fias. Si feiieiapromittunt, eaque:
euentura funt, tum plane duo erunt incornmodr^
& expechtio te fpe fufpenfum fatigabit, & futu- -

rum gaudij frucltim fpes tibi iam deflorauerit.

Nullo igitur paclo vtendumeft iftiufniodi hcj*
minibus res futuras prariagientibus. Sic Phauo- •

rinus.

16* Quam fit vana ac ftmlu prMiclio Aftrelo-.

gomm de altquo ,
quod fit futurus fummusu
Bonttfex.

V s R v M y illud maxime arguit prardiciio^

num aftrologicarum vanitatem etenim audent
:

etiam Aftrologi praedicere & promittere,aliquemr

futurum verbi gratia fummum Pontificem ; atquii
prouectio alicuius adfummumPontificatum,nonr
ex ipfius vel alterius vnius hominis voluntatc auti
poteftate pendet, (ed ex voluntate atque fuffra-i

gijsp!urimorumCardinalium,quorum munus efl

creare fummumPontifieem. Quapropter vt cer^
tb prxnunciari pofsit , Petrum, verbicaufa, fo«>
re Papam , non fatis eft nofte compofitionem a-a
ftrorum qua? in ccelo fuit nafcete Petro, [ed fimult
etiam opus effet, Aftrologo perfpeclos Szcogm-
tot
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. m
omnes fyderum pofitus & coftellationes,
tos eiie
fibquibus nati funt quorumque voluntatum &
fufrragiorum concurfus nd creandum iilum Papa
fumrus eft necefTarius. Quare, fi verum eft quod r«^«^ jr<e<&-
narratinAuguftoSuefonius, Nigidium Figulum ttlo Wigidij
in eiufmodi afrrologia nobilifsimum apud Ro- Figttli de.fo
manos, accepta hora partus Augufti, obferuatisq; turo ^ugufti
natalitijs eius ailris, excIaman%,Dominum.orbis dominaw.
effe natumjprofecto exiftimandum eft id eum nec
jfeienter,neccerta aIiqua.ratione,fed temereaq
fortuito dixiffe, & cafu facnim effe vt ita contige-
ritiicutilieprsedixerat. Promotio namquc Au~
multos honorumgradus adfummum v£
guiii per -

que principatum &

Monarchiam , ex multorum
&
hominum ftudio, gratia, opera pendebat vt ad
tantum Augufti dominatum &
imperium certo.
praenofcendum atque pramunciandum,folius Au-
fti generationis & ortus conftderatio fatis effe
nequaquarnpGruerit. ncque enim natalitia Au-
gufti fydera vim vllam habere potuerunt ineos
qui fuere Augufti fuffragatores adiutoresque ad
confequendum principatumjfcilicet multieoru
compluribus annis, velante vel poft Auguftum,
natifueranc,

17. Nullampofe efe fcientiam vel artem iftius A-

ftrologia*

'Sexta Ratio. Omnis fcientia, Sr ars Sextalmm

^c^fctetta
verfatur in rebus qua? aut fempcr, aut certe fre-
iis
•
1 1 tnfasver an-
quenter lta contineunt vt ab ea docentur: quar au- i
_
tem & ranisime accidunt, eaquia tcr au duri-
extra ha»c iunt
nihil habent fixum & certum propterea nullam mtim euen
, iPt,

poffunt fcientiam vel artem efficere. Cumigitur '^iismniA

pradicliones Aftrologoru fere fint falfa?, nec «ifi 'jftremtntid

N 4 per-
 191 LIBER TERTIVS.
perqnam raro veridica? fint,fatis liquet eas non et
arte aJiqua&rcettis obferuationibusprofici'ci,fed I

jnfcienter c\r inconfulte actemere ab illis erTutiri.

Quamobrem Phauorinus identidem commone-

5v. ™f^
GeUium Uh. c
bat,vtcauerenthommesncqua ipfis Chaldxiad
•
j cj - * j •
j •

raaendam hdem lrreperet, quod viderentur qus-

14. «r*>. 1. .
L- ,
r x, •
A
daminteraumveraerrutireautlpargere None-
nim comprehenfa, aiebat, neque definita,neque
perceptadicunt,fedlubrica atque ambagiofa co-
ieftatione nitcntes, inter falfi atque vera pedete-
tim quafi per tenebras ingredientes eunt aut : &
multatentandoincidunt repente imprudentes in
veritatem, autipforum qui eosconfulunt, multa
credulitate ducenreperueniuntcaliidc adeaq ise
vera funt : &
idcirco vidcntur in prseteritis rebus
qtiam futuris, veritatem facilius imitari. Iftata-
menomniaqua?auttemere aut aftute veradicut,
pra? casteris, inquit, qua? mentiuntur, pars ea non
fitmillefima . Ha?c Phauorinus apud Gellium.
Szd audiqmdineandemfententiam libro fecun-
dodeDiuinationefcriptumfit apud Ciceronem.
Quidplura, inquit ? quotidic refelluntur Chal-
di?i, quam multa ego Pompeio,quam mnlta Craf-

fo, quammuItahuicip^'C3ffari a Chaldarisdicrja

memini, neminem eorum niii fe n ecrjute, ni fi do-
mi, nifi curn claritate elfe morituru vt mihi per-' :

mirum videatur,quenquam extare quietiam nunc

credat ijs quorum prsedicta quotidie videatre&
euentisrefelli. Senecain eolibellocuiusinfcri-
ptio cft Ludus in
: mortem Claudij Caefaris,initio
introducit Mercurium apud Parcas morte Clau- j

dijprocurantemjcV vtobiter Chaldxorumillu-

datvdnkati, inter alias rationes quibus conatur
Mercurius Parcas inducercad necem Claudij, hac
aftsrj
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. 19*
a?err, nerotiesvideHcetmiferi Cha!da?i mentia-
tnr rPatere, irqu-«r, Marhematicos aliquando vf-
rum dxe.re, q«-i illiirn poftqiiam prlncejpSs ftcrur
cii", omnibus annis omnibits mertfibus efrem nt.
,

:
Predicebipt enim iiiiMathematici Claudium f\n~
gulis anriis 8r menfibus morituriim quod etiaro
:

noftri reporis Aftrologis contin^it,a quibus roor-

tesiummorum Pontificuta in «ngulos annosat-
que;idebmeTespra?nuntiariaudimus,&ridcmus, . , *
*
Beatus Ambrofiuslibro^. in Hesemeron, cap. 7.
Cam, inquir, antedtespaucos erTetfcrmodeplu-
uia, quar fore vtilis diceretur, ait quida, Ecce Neo-
meniadabiteamj&rquamuiscupidi efTemus inv
brium, tamen eiufmodi aiTertiones veras eiTe no-
lebam. Denique, deleftatus fum quod nullus im~
ber efFufus e(t, donec precibus Ecclefia? datus ma-
mfeftaret non de inltijs Luna? fperandum eiTe, fed
de prouidentia & mifericordia Creatorisjquo ex-
cmp!o& yanitas iitius aflrologia» confutataeft,
i

&emcaciaChriftiana? pietaris visque religiofa-

rurn precum re ipfa comprobata.

/S. Vanitas& falfttas multarumprddiclhnum A-

flrdogicarum.
**
Al Bv M a.z a R princepshumfcefuperftitio-
nts aftrologicar, ex obferuatione &" praeceptis
hu-
iusartis,praedixitChri(!ianamlegem duraturam
non plus annos mille quairingentos fexaginta.
fedbene habet, quod polt id temporis, exadli iam
anni centum vigintiofto falfam effe illius praedi- ,
3»«/***
«'*r** l ***< *
clionem apcrtedemonftrant.Abraam Iudacusprj-
nunciauit ex obfenmionihus aftrologicis , expe-
venturum anno poft Do-
clratum a ludaeisMefsiam
mini noftri ortum millefimo quadringentefimo
N 5 fexa-
i9 7 ITBER TBHTIVS
fexagefimo quarto y quod nimirum tum futura ejM
feteademaftrorumcbmpofitio, qua: fuerat c-llm
cum Mofes ex AEgypto populum Hebrseum edujl
xit : cuius pra?dic~iiones vankatemdies ipfk redarl
guit: Petrus de Aliacofcriptuni reliquit, quo an3
rta generale Concilium celebratum ConftanJ eft

tiaeadtollendumfehifma quodmultos annosa£-

fUxeratEcclefiam } pra:dixuTe Arlrologos ebs term
poris nullam fore in Ecclefia pacem concordi- &
&
am fed habitu coeli coformatione aftrorii pra>
fignificari maximas fore diiTenfiones ingenti curij
reHgionisChrirtiansedetrimento Sr exitio. At-
qui,perillud Concilium Conftan&enfe 3 di? tiir-
num illud c\rperniciofumTqhifma eo apno .&m a-
clumeft,paceac tranquillitate Ecclefia? redditaj
qui euntus plane contrarius prasdicrionibus A-i
ftrologorum, fane multum mouere debuerat Pe-
trum Aliacenfem,vt is nullam deincep&.iiK Aftro-
logiae fidem haberet: prsefertim ver6,cum ipfemet
vel fuis deceptus obferuationibus, vel alienis oc*
cupatus &
cireumuentus opinionibus,verirus fui
crit ne illud tam graue &
odiofum fchifma breui
Antichriftum mundoj>areret.

i$* Ermes AftrologoruminChronolcgia.

A.L B v M a 2 A R iftorum Aftrologorum co-

ryphafus,nefcioquasSaturnireuolutionesdilau- •

dat affirmat enim,quoties Sat;urnus denas fui or-

:

feis conuerfiones perfecerit,hoc eft,expletis annis ?

trecentis, femper magnas quafdam res adaiodu & i

infignes euenire. Poft Alexandrum enim, inquit,

annistrecetis apparuit ArelaforfiliusBel qui Per-
fas contriuit: & proxime poft trafactis alijs trece-
tijil
 DE DIVTNAT. ASTROLGGICA. i?S

tis annis apparuit Iefus magifter & dux Chriftia-

norum. O turpem & Vigvgyriti&Q incredibiletem- *"1*M*n+
poruminfcitiam. nam rectuncfait ifte filiusBel
ZTJTamjL
quiPerfasfregerit&aflSixeritj&ChriftusDo.mi yu
nus nofter non fexcentis annis poft Alexandrum
m ^^
vtiftementitur,fedtrecentis dnntaxat& viginti
annis poft Alexandri mortem natus eft.Quamqui
quis miretur in hoc lapfum Albumazarem , cura
tam infigniter errauerit in Ptolemaro Mathemati-
co,quemfaeitvnumdePtolemaeis AEgypti regi-
bus qui poft Alexandrum Magnum AEgyptijs im-
perarunt ? curn in confeftb fit, necPtofemani Ma-
thematicum fuifie regem,& cum Hadriano Impe-
ratore fioruiiTe, rtouifsimo Ptolemarorum AEgy-
ptiregumpluscentum& fexaginta annis pofte-
riorem. Ia&antitem Aftrologi, nullani fuifle a-
pudhomines vlio tempore mutationem legum,
nuilius Propheta? nobilis aduenrum , nullam no-
uarreligionis introducl:ionem,nullam
magnoru
regnorum conuerfionem,denique nulluminfig-
nera & memorabilem cafum aut euentum quin ,

magna aliqua coniunclio fyderum,, precipu e ve-

roSaturni&Iouisprafceiferit . Ha?c, inquiunr,
conftellatio nafcentem orbem initiauit illa pra>
:

parauitdiluuium.-alia Abraam vel Mofem geilmt:

illalefuaduentum pramuntiauit:alia Mahumeti
legem antecefsit. qua? quam fintfutilia, commen-
titia &erroris plena,vel vno hoc argumento con-

ftarepoteft.
Pctrus Aliacenfc iftiufmodi ftgmentis ftnltif- m A f ft ^ ^
fimecredens acvanifsime gaudcns,inlib.fuode.^l^ *£ '
'

Concordiahiftoria?&aftrologia»,adid quod ex
J^Zhi*»'*
fenfu Aftrologorumproximedo.ciiimiis proban-
petrue ~<dia*
«lum, hoc quaix fundameneum fuppor. it:Ab inkio
murdi
 19* LTBER TERTTVS
tenfs mfun mun J{ vfquc ad diluuium fmxiffe annosbis mille
rm*nshmJ> ducentos quadragintaduos adiluuio autem ad
:

frohguu. Christi Ddmini aduentum &" ortum, ter

mille centum &duos annos hocpblieo, probarc
i nititur qmcquid in orbe terrarum valde memor-
andum $c tnfigne quocunque tempore acciderit,
eodem tempore magnam aliquam conftella-
tionem in ccelo apparuifle At enimuero,
.

cum perfpicue falfa fic compuutio annorum

quavelutfundamento illorumratio & doctrinaj
fulcttur,nonne confequens eft qu^ ducuneur8e
pendentexiIlacompUwJt?one effefiifa ? Etenim
ab Adamo ad diluuium, non plus mille frxcentos
«juinquaginta fexannos praeteniTe conftat exfa-
crislieeris; pauciores nempequam illi numerant,
annispropefexcentis: quo fitvt confteliatione,
cjiiam aiunt ifti fuiffe in exordio nvindi,. fexcenns
annis mundum prafcefsifle necefle fit. Deindete-
pus quod inter diluuium ineerfuit & Chrifti Do-
mini aduentumme numeru quidem bts mille qua-
dringentorum annorum implcuit. Ex quo efiici-
turvtconiundiio aftrorum quam aiunt ducentis
annis antegreffam diluuium,non ni'i fexcentis o-
£toginnquatuor annis poftdiluuiupotuerieexi-
flere, Praecerea, dicunr quartam coniundhonem
maxunam fuiffe annis nongentis quadraginta du-
obuspoft diluuium , fcxdecim nimiru annis ante
natum Abraam : qucm tame liquet ex facra Chro-
nologia, ducentis nonagintaduobus annis nacura
effe poft dtluuium, quare neceffe eft, quartam il-
lamconiunctionem fexcentis triginta annispoft
Abraa? ortum contigiffe. Adhxc,notarune illi fex-
tam coniundionem magnaducentos vigintiquin-
^ue annos fuiflfe ante Chiiftum > nimirum falfo
mtiim
 DE DIVINAT. ASTROLOGTCA. ie*
nifuntur enirn fur>radic>a computatiore annorii
a diluuio ad Chrifti aduentu, qu am r os medofaia
e(Te oitendimus. quin, fi veram. fequamur Chro»
nologiam,neceffe effetfextam illatn coniunfHo-
nem fexcentis ferme annispoft ChrifH Domini
ortum contigiffe. Poftremb, quam fuerirPetrus
Aliacenfis vers Chriftiana? Chronographicrudis
& prorfus expers, vel hoc vno indicio manifeihl
eflepotefhafrirmatannoabortu Chrifri feptin- •

gentefimo, ad quod tempus fepumam coniundi-

onem magnam refert, natam effe in Ecclefiapefte
Haretico: um, maxime vero eam quse fuit Arria-
norurn, quorum tamen hajrefisci.ca annum Do-
n ini treceitefimum exorta,ante fexcentefimum
extinira eft. Quis igiturtam multas ifrorum pra>
diciiones nixas mcdacifsimi.s Chronologijs^ ina-
nes &mendaces ef?e dubitet?
Sed quid e^o falfarum pra?diclionutn exempla
colligo,quoru plena efl &
hiitoria omnium tem-
poTm, & referta vita communis ? Equidem re-
or, quam difficile eft prxdidiones aliquas Aftro-
logorum de futuris rerum humanaru euentis,ctia
caiu ac fortuito, veras inuenirej tain faciie repe-
riri poffe innumera eoru predicta perfpicue faifa,
&T
reDusiplis euentisque confutata . Scitidixit
Cato mirari fe quod non rideret Arufpex,Arufpi-
cem cum vidiflet quota enim quarque res euenit
: .

?'
um *"
prardicla ab his ? aut fi euenit quippia , quid affer- „
'
lipoteitcurnon cafuideuenerit ? QuoddeAru- y< ..
e ^ rt cc
,

ipicibus Caro dixit, idprofecioperquabeliequa- Ll y .de^ z

drat ln Aitro!ogos:vt nimirum videri debeat,cum uinatient m
njendaci hominineverumquidemdicenticrede- ^tflrologos
rcfoleamus. quo modoiliis,fi vel vnum eorum belle com$e>
prjedi&um vwum euafit, fimpliciter credamus; tc Kns*
aon
 *©i LIBER TERTIVS
non ex multis potius falfis vni fidem derogemus,
quam ex vno quod cafu verum euenit. velimus in—
numerabiliafalfaconfirmare. Verum dicet ali-
quis, Aftrologos nonnunquam effe veridicos, & r

- eaprsedicere quae rei confirmeteuentus. prsedicutr

fane; fed inconfuIti,infcienter,temere\ quis enim i

eftqui totam diem iaculans,non aliquando colli-

$*6mhocLe- met? Verifsime dici poteft de Aftrologis, quod o-
^er*
limdixitquidamdeoraculis Apollinisjquseverai
fuiffentmemoriateneri &
prsedicari; qu?e autemi
falfa, neminem recordari , aut t^iceri ab omnibus.
nam qui veritatem iliOrum oraculorum defende-
bant, pauca qusedam vera crebro fermone vfurpa-
bant, pieraque falfa filentio premebant. qui au-
tem omnia contemnebant, nec vera nec falfa cu-
rabant Sed caufas cur prcedicla Chaldarorurrt
.

fsepe vera effe videantur, extrema hac difputatio-

ne aperiemus.
«2G. Apomantiam omni temporea viris fapien*

fibus >& prudentibus ejfe contemptam & dam*

ttatam*

i^tiuumio SeptimaRatio Si hsecdiuinatrixaftrolo-

gia vera effet & ccrta , fine dubitatione vlla pars
effet philofophise omniu nobilifsima & homini-
busoptatifsimaatquehonoratifsiira: tum prop-
termaterise quam tractat, ccelum dico& fydera,
dignitatem atque prseftantiam tum propter fu-
:

turarumrerum,potifsime autem vitsehominum

& mortis cafuum &
euentorum prsenotionem,
quas res nofcendi auidifsimi funteV curioiifsimi
niortales.at cnm ea doetrina omni tempore a prje-
flantifsimis quibufque Phi!ofophis,quinetiam A-
£iroIogis,contempta, derifa £c damnata fueritj
/ maxi-
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. *•»
maximum profeclb argumentum eft, eam futilem
& inan em, Sr ab omni ratione , fide ac probabili-
tate vacuam ab illis efle iudicatam . Xenophon Xenofbm,
S QCrate*'
in iibro de di&is Socratis,quod etiam refertEufe-
bius libro 14. de Prxparatione Euangelica, capite
4. tradit Socratem dicere folitum , cognitionem
futurarum reru quse in poteftateDei funt non cffe
hominibus eas res cognofeere, nec Dco gratu eifc
]

fi que- ille occultauit,ea mortales velint nimis ftu-

Phytagoras*
diosecuriofeque rimari.Pythagoras,Democritus
Sz Plato longifsimis peregrinationibus fufceptis,
Critm '
Perfarum magos, faplentes Chaldaeorum , AEgy- Jfa?
ptiorumq; facerdotes adierunt,a quibus occultio-
racuoedam vclad difciplinas mathematicas , vcl
& religionemcultumquedeorumpertinentiaco-
i

gtrouerunt j diuinatricem autem aftrologiam,vel

difcere ab illis fi eam quoque di-
neglexerunt, vel
diccrunt, fcerte nunquam ea vfos efTe iplbs, ex eo-
rum fcriptis manifefte perfpicitur.
Ariftotdes, qui vir & quantus ? quam folers, ^rifiotekh
quam fubtilis&copiofusindoclrinarerum cce-
leiHum quam cum aliquot libris diligentcr ex-
?

plicuerit. nufquam tamen de iftiufmodi Aftrolo-

gia verbum vllum fecit. Cum autem in libris Me-
teororum & de Partibus atque Generatione ani-
5

malium, prsfertim autem in libro Problematum,

multarum rerum obfcurarum &
admirabilium
caufasperquiratjad nullius quaeftionis enodati-
onem vel admirandi cuiufquam erTeclus cxplica^ SememUji-
tionemjiftiusaftrologise opera& praefidio eft v- rifiotelU, qu*
jjfos. Quin , multa funt eius fcriptis quae iftam A- *AftromciMi-
ftrologorum doctrina omnio conuellant; veluti *» * medie
cftillud,FuturorucQiitingentiuinnon effe certa tellunt.

&
 »•; LIBETt TEHTIVS
& definatatn veritatermQiiae per accidens quarque-
rarb vel ad vtrulibet contingunt, non poffe fcien-
tia comprehendi:Verfari in rebus hnmanis cafutn l

& fortunam quae fugiantcertam hominis intelli- -

gentiam Particularium& corruptibiiium effe--

:

c^uum caufas proximas & proprias effe particula-

res atque corruptibiles , ob idque ad perfe&am e- -

orum cognitionem non fatis efTe coeleftes & vni- •

uerfalescaufascontemplari : Coelumnonaliter
agereinea quxfuntinfralunam 9 nifi'per motumi
& lumen. Nec vsquam fere indicauit Ariftoteles |

praeter folem&lunam, vim&efficientiam alio- •

rum fyderum,illudquoquedocuitdecretis Aftro-

Jogorumvaldecontrarium,coeJeftia fignaetiam i

corporcorum &
fenfibilium effeituum 5 per alias \

caufas auerti & impediri poffe.

Cicero libro z, deDiuinatione, Iaudat Eudoxu i

n*tiut .Atti-
setate Platonis & Ariftotelis principcm Afrrolo^.
gorum item Panjttium Stoicum, Arehelaum etii
: i

& Caffandrum, ac Scylacem HalicarnafTeum , A- •

ftrologorum fui temporis nobilifsimos , qui toci i

hancrationem Aftioiogia? repudisrunt. Auicen--

naqui poftKippocratem & Galenum principatii i

medicinarobtinetjiibro vltimo prima* Philofo- •

phia? negatAftroIogis effe credendum in diuinati--

one futurorum , quia ipfi nec puncla coeleftia te- •

neant, neque naturas rerum inferiorumplane ne- •

cefianas ad faciendum iudicium de rebus futuris,

perfpeulas habeanr, neque nitantur demonftrati- •

Ttokmsut. onibus icd probationib* oratorijs &poeticis Pto-

lomarus,quem ifti huius artis principem &
ducem i

fcqui fe dicuot, ,in Jibro primo de ludicijs, cap. i.

Non efr, inquitputandum, omniaa fupcrnis cau-
fis dire&b deriuari necefsitate qusda muiolabili,

vc:
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. 204
vt nulla alia vis quin operentur , obfiftere va-
ita
leat. Idem traclatu fuo quem vulgo appellat Cen-
tiloquium, hoceft, Centum fententiarum, prima
numine diuino affla-
eius fententia fic habet. Soli
tiprxdicunt futura particularia. Quinta vero fen-
tentia huiufmodi eft, Poteft is qui fciens eft, mul-
tos ftellarum effe&us auertere quando naturam e-
arum nouerit, ac fe ipfum ante illorum euentum
riteprarp arauer it. vnde manauit illa multorum
fermonibus trita fententia , Sapiens dominabitur
aftris. Porphyrius in libro de Oraculis confeffus ^Po*
eft, exquifitam rerum futurarum fcientiamexin-

fpe&ione fydcrum , nonmortalibus modo,fed

multis etiam deorum effe incomprehenflbilem.
Idem in vita Piotini fcribit,eum cum in ifta aftro- ^****»
logiafatismultutemporis,ftudij &opera? pofu-
iffet, deprehendiffe tandem, Aftrologorum iudi-

cijs &diuinationi futurarum rerum non effe cre-

dendum; eamque diuinationemtum fermonibus
tum fcriptis confutauiffe quod manifeftum eft
.

cuiuslegentieius librosde Fato&de Prouiden-

tia,maxime vero eum,qui infcriptus eft, An ftell*
aliquid agant.

Zi. Cuigenerihominum pradittiones Aftrologorum

arrideant &probentur > quas S. Ambrofius cow-
parattelis aranearum.

S I hxc porrb Aftrologia vera effet & certa,plu- JiJ^difuti^

rimumfane adiumentiafferret,prouifione futu- ra e J a aY^t
rorum,adbeneregendam& adminiftrandamre- publids muL
publicam,ob eamquecaufam magno in honore tomm Princi*
&gloriafuiffentAftrologiapudReges &
rerum pnm decretn
publicarum Principes : atcontra prorfus euenit, ciuitati-#
aam feuerifsirais multorum Principum decretis busmetios.
O '

Sceii-
 »©* LIBER TER.TIVS
& edi&is explofam & damnatam & grauifsimii
fupplicijs adiftam eam artem inuenimus. Quo->
ties Aftrologi feuChaldxi Roma eiecli funt prin^
<ipe Tiberio,Vitellio,Deocletiano, Conftantino^
^ Theodofi©, Valentiniano, praefertim autem Iufti-i
"nianojquibus huius artis ftudium &
exercitatio,),
rionfolum vtinanis &
veritatis expers iudicau
eft, fed eciam vt ciuitatibus & fbcietati homi n um
tioxia&''peftilens ) femper vifaeft deteftabilis?
Sed qnid attinetin re manifefta, quae turbam teftii
um non defiderat, longiorem orationem ponerefc!
Audeo dicere, poft hominum memoriam vix ftw
ilFe quenquarn vllo tempore vei magnitudine in-i
genij, vel prseftantia doclrina?, vcl prudentia? ci-i

tiilis excellcntia, vel cximia morum integritatej.1

veldeniqueinfigniaiiquo nobilem ac memora-i.
bilem virum, qui natralitia Chaldsorum pra»dicla,
&
non quafi meras nugas quifquilias flocci fece-«
tutftnm bo~ r -^ penitusqne contempferit Vulgus modo fta>
.

Mm fr+
^
fhohsortm
jidum, ad mtelligendum hebes, infirmum adiu-i
&
dkandum, facile crcdulum , noua miraque ain
anidemt e* diendi 8t nofcendi curiofum, iftis nugatoribus 8&
profamur. aures &
fidem Jibenter adhibet. Gaudentetiarai
hifce commentis leuifsima qusedam ingenia lucri
magis quarn veritatis cupida , in republica litera*
&
rum turbulenta acfeditiofa, fapientiaj optima-i.
^tibus femper infenfa, rerumque vtilium alijjj &
notarum faftidiofa, nouarum autem & ignotaru,]
atque adeo ctiam iii comprehenfibilium auidifsw
ma: der> iquequibus non tam cordi & cura? eft
ranonVqnam viden vulgo ea ipfa fcire quaefunvi
m
mi philofophise antiftites nefcire feconfitentur.
Hanc ratio nem egregio S. Ambrofij diclo con^
cludam. ItaicribitAmbrofius Ilbro4. inHexa^
meron,;
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. ao*
«leroa, cap.4. Sapientia ChaJda?orum teJa? aranee^
^n?*
comparatur, in quam fi culex aut mufca inciderit, Mfcfig«&
exuerefenonpotefhfi verbvalidiorumanimarv con parat: te^ ,

tium vllum genus incurrifie vifum eft, pertranfi- Uaranc**

uk, & caflesrupit, infirmos atque inanes Iaqueos
•difsipauit.Talia funt retia Chaldseorum, vt in his
infirmi harreant, validiores fenfu, offenfione ha-
i>ere non pofsint. Itaque vos qui validiores eftis,
cumvideritisMathematicos, dicite TeUmara- :

[neae texunt qua? nec vfum aliquem poteft habere,

nec vincula, fi tu non quafi culex aut mufca lapfii
tuariifirmitatisincurras , fed quafi paffer autco*
umba cafles inualides prarpetis volatus celcrita-
te diflohias.

iz. D Jputatur CQntratmfundamtnta AftrologU

ludtcarm.

Octava Ratio. Fundamenta Sc firma- 0&«* r#fc

neta huius artis, aut nulla funt aut certe infirmi£
ima & fragilifsima : ha?c igitur ars nulla rationc
irma & ftabili vtitur ad diuinandum
* quamobre

i mllam quoqueapud homines auc"toritatem,fide,

i >c probabilitatem haberedebet. Primum funda-
2 ientum iftius doc"trinae cft , aftra habere qualita-
1 ts omnes elementorum j partim enim eflfe fngi-
i a, partim humida & ficca, fi non formaliter fal-
iji
em virtualiter,hoc eft, fi non aclu faltem effedhi,
i 1 non in fe habendo eas qualitates, certe haben-
Ao facultates earum qualitatum erTectrices: Satur-
4um aiunt efTe frigidum, Martem ficcum Lunam ,

a umidam. Verum hoc , & ratio confutat & expe-

entia.Ratio quidem , quoniam ficut aftra omnia

ofrlint lucida & ex fe lucem fundunt, ita quoqj cali-
; 1 effe omnia & calefaccre neceffe eft lux enim, :

O s non
 s©7 LIBER TERTIVS
non ficut omnis per fe calefacit,ita frigefacere aw
per fe humeclare vel exficcare poteft. Stemus de-
cretis Aftrologorum aientium, vtLunam , itiden
caetera fydera Juee a fole mutuata fuJgere. Si igi-
tur omnium aftrorum vna efl eademque luci.v
origo & ratio
qui poteft cfTe tam muJtipJex, difi
;

fimiJisatque difcrepans ratio 6V poteftas agendi

Experientiaitem hocipfum redarguit inpleni-; :

lunio enim, cum cft lumen Luna? pJenifsimu, nci

jriftoteles. ctes quoque, AriftoteJe &
experientia tefle, CaJii
Won e)]e fo- diores exiflupt, Std AftroJogiprarter Jucem,alia;
ttendasmce- in ccelo cVfydeiibus vires atquefacuJtates,&
Igirijltitmias.
j uce g? j mer fe multu$ii diuerfa.^mirandorumqnt
operum cauias, quas influentias 5ppeJJant,comr
menti funt. Nouitium faneinuentumj nuJJi vete
rum veJ FhilofopiiorumveJ Aflrologorum vnr
quarn probatum ac : fi Jicet ex eorum fcriptis con

iec~£uram facere,ne notum quidem iIJis.Poftquai.i

verb a recentioribus AftroJogis in fluentia; inueri
tx &
palsm probata?, ab aJijs quoque doccri dd &
fendi ccepta? funt, quis ex Lycaro pauJb grauior 11
probatiorPhilofophusnoneas repudiauit atqui
damnauitPFeitiue quidam AfyJum ignorantia? cz
appeJJauit:ad influentias enim quafi ad vnicii per
fugiu fefe recipiut, &
hanc fe in Jatebra conijciui
quicunq; mirabiliu erTecluu proprias naturaJc! &
caufasjvulganbus ingenijs nec inPhilofophia ex
ercitatis oceuJtas,foierter inueiligare acreperin
non pofiunt Etverbfiadmittunturinfluentia
.

vix dici potefi quantopere debiJitetur robur Fhh

lofophiar, deteratur eius dignitas , aucloritas eld
uetur, minuat ur exifhmatio , denique ftudium c

ius 2pud homint s cuJtusque iangueicat. Quid <i

nim attinet in cccultis rerum caufis pei quirendii

& er-
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. 208
& eruendis preclara ingenia Philofophorum tan-
toftudio&rconatu laborare,aimin procliuifit,
cuiuflibeten^efhisexcce^eftibus influentijs ratio-
nem petere & afferre ? quis enim effeclus eft,cuius
natur.ilis 8c vera ciufa paulb obf^nrior &: abftru-
quem non per iftiifnodi influentia? nul-
fior eft,
lonegotioliceatexplicare? Curmagnes ferrum
ad fe rapit? confeftim refpondebitur,quiapropria
eius inftuentiacceleftis eam ilii virtutemindidit.
Vnde.Itemora tantulus pifcis vim habetfiftendi
incitatifsimum nauigium? in promptu eftrefpon-
fio,nimirum a c ^eiefri quadam influentia,qu£ tan-
tapifciculu iilum vi ac poteftate roborauit* Quid
moror?nuliumeritproblema, nihil innaturare-
,rum adeo reconditum &
ab intelligetia noftra re-
>motum, denique nihil de his qiiorum perueftiga-
^io fummorum Philofophorum ingenia fatigauit
& torfit,quod non quiuis e circulo Aftrologorum
Sc indoflorum hominum vno verbo , fcilicet per
iftas influentias expedire queat.
Verum labore quidem longius: reueTtar igitnr jrguntmtn-
adproppfitum. SiSaturnus quia lucidus eft,per th contrahh
lucem calefacit. quomodo idem psr influentiam fiUmtias*
frigefacit?nonne abfurdum eft in eodem aftro du-
\s efie facultates, vnam calefaciendi , alteram fri-
gefaciendi,non diuerfas modb fed ctiam aduerfas
& contrarias ? eernimus ita effe natura compara-

tum , vt omnibus in rebus in quibus duse infunt

differentiar vel proprietates (vt more philofophi-
:o loquar)vna generalis & qua? vni rei communi-
nis eft cum alijs multis, altera fpecialis & propria
eius rei (cuiufmodi funt in homine fentientem
efle&rationalem)vt femper differentia pro- &
prietas fpecialis,nobilior& perfe&iorfit gene-
O ; rali.
ie? LIBER TERTIVS
rali, Yt quae illam contrahit & deterrainat , nouae?
psrfe<3:k>nisgradum& rationemipfi adiungens:
fkutpatetinprjedi&q exemplo hominis^inquoi
rarionale nobifiuseft quam fentiens. Atcontraj
©mninbfe habetres in hac mirabili Aftrologorui
dodrina. Etenim docent ipit, inSaturno, exem--
pli caufa,duas effe proprietates feu fa cultatesage--
di, vnam gencralem &
communem ei cum omni-
bus aftris qux eftvis illuminandi &perillumina-i-
tionem calefaciendi : alteram fpecialem pro~ &
pria Saturni^qua ratione differt ab alijs aftris,qua«

cft facultas frigefaciendi, vel aliqua alia vis alicu*

ius influentia?.Certumautem eft,lucem coeleftemn
multo nobiliorem effe quaeumque aliaqualitatec
ccelefti r&" facultatem calefaciendi pra?ftantioremii
eiTe ficultate refrigerandi. Pra*terea, duas effe imi
re quapiam facultates & proprietatesei rei natu-
rales, quarum altera, vtdiximus , fit generalis, aU
tera particularis, inter fe contrarias , quales fuftci

in Satarno fecundum iftos poteftas calefaciendi

per lucem &refrigerandi per influentiamsnec fert
riatura rerum,& id fieri no poffe ratio ipfa decer*
nit. Nam vt in corpore multifo mi & quod Gra>
ci vocant Heterogeneum,fecundumdiuerfas paw
tes ineife queant cotrariae qualitates & facultates,*
quemadmodum contingit corpori humano in cev
rebro &r in corde; id tamen conuenire non poteftf
in aftrumSaturni quodeftfecundumomnes par^
tesvniusforma*acnaturac nequeenimvna pan
:

ciu« habet lucem, altera verb influentiam , fed vti

totum eft conuenit in eo roto<
prarditum Iuce, ita
effe nfkientiam. Ne multa (non enim confenta^
i

neum eft alieno locode Influentijs aduerfus A4

ftrologosfubtiliter difputare) fatis argumenti efli

ai
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. «•.
ad tollendas influentias omnium qua? in natura
rerum efnciutur tametfi noua, fingularia, &"mi-
,

rabilia videatun veras,naturales & propriascau-

fas,atque ruiones ex duobus nrincipiis ce'cftibus
que omnibus funt confpicua & exp^rimetis quo-
tidianis expk>rata,motu dico & lucem plenecu-
,

mulateque ac probabiliftime peti &ducipoffe>

|
Figuras porro &
effigies ftellarum quas defignanc-
Aftrologi in Zodiaco,fimiJitudinem,reddentes
>quorundam animalium vel hominum,magnam :

\
yim habere in ortu cuiufqjcenfent Aftrologi cum
tamen per fe ac natura fua non fint tales , fed fola
ieorum imaginatione conftent,abipfiseo modo
confictar &
figuratae poffent enim fingi etiam ad
:

i
fimilitudinem aliorum animalium,domuum,tur-
rium, menfarum, aliarumue rerum. quare valde-
friuolum &
ridicuiiim eft in eiufmodi figuri* ,

quicquam motnenti ad diuinandum cffe pofitum

:exiftimare.

13. Vtrum afira mtalitia cuiufquam pofimt efli

certa caufa emmum qu& ei euentura funt.

Se c v n:d v m fundamentum Aftrologorum^

*
mmy^
eftjnatalitia euiufqueaftraeffeobferuanda : ex'j *. mmn
r © fttnaamentn.
,.

his enim omnes vitae caius

•
»
&
euentus prouiden
• •

Quam ;^^
& praenotari poffe. Sed quisnon videt fundamenw y^ ^tditia
tumhoceffe innrmifsimum? curenim Aftrolo- cmufqn? ho*
gi non potius obferuenccempus,& cceli atque fy- mini* aflrd
derum ftatum quo quifque in vtero coceptus, for- cbferuare *&
matus &
animatus eft? cu in eo plus momenti effe diuinandm*
videatur ad diuinandum quippetuncprimum
:

exiftit homo, & tunc primum vis cceleftis in ho-

mine recipitur &r imprimitur : Etenim , ante or-
I
tum per nouem menfes quifque fuit. in vtero*.
O 4 pote^
 tll LIBER TERTXVS.
poteftati & aclioni coelorum fubie&us. Cur itera
non confiderant Aftrologi alias conftelJationcs
8c defluxus coeleftes qui contingunt horaini fsepi-
us,poft ortum? Cum plerumque vfu veniar,vt illae
virtutes c^leftes infigniores fint effectu, & valen-
tioresadimmutandum hominem,quam qusetem-
poreortuseiusfuerunt effeclum enim iJJum&
:

defluxum aftrorum nafcenti homini impreffum,

neceffe eft vaiiari commutatafe;pius humani cor-
poristemperatione,vel ob aJias potentes conftel-
lationes j vel ob educationem , vel ob variam vi-
uendi confuetudinem & rationem, velobleges
+Analiqu\l patrias adquarum normam cogitur quifque vita,
primigcnU mores, ftudij,&"acl:iones conformare.Quidquod
materia ho- fortaife nihil ilJius materiaeprimigeniaj qua quif-
winis mane- que in ortu habuit,.reliquum fit in extrema xtate?
atper totam hocenim vifum eft &multis& magnis Philofo-
mtam phis necS. Thomas in i. par. quafft. vlt. art.i. ab-
:
£. ThontM,
nucre videtur. Quo conceffo, vis illius primi de-
fluxus &eft%c1:uscoeleftisin ortu hominiseiindi-
ta & impreffa, neceffarib tandem euanefcet tota.
fingatquifpiam eiuimodi virtutem cceleftem
nifi
migrare ex fubie&o in fubiec~tum,tanquam ex do-
mo in domum mutando domicilia : aut cum prac-
fentit intcritum fuum, aliam pro fe fui fimilem &
quafi vicariam virtutem fubftituere,

Z4> Vtrum fit plus momenti in conceptu hominif,

quam in eius ortu, ad diutnandum.
Pivs autem effe pOnderis, aut certe non mi-
nus, in conceptu hominis quam in ortu , magifter
Ptolemcew. iftorum Ptolemams locuples teftis eft. Is enim in
tertio Apotelefmatum ita fcribit : Cum principiu i

teporale hominis aliquod ftatuatur,- quide natura i

&per
 DE DIVTNAT. ASTROLOGICA. zit
&rperfeilluderitprincipium,cufemen vteroge-
nitali admittiturjpotentia verb &
fecundum ac-
'

cidens cum hora partus infans egreditur. Qiii igi-

tur horam admrfsi feminis vel cafu vel obferuati-
one deprehendit, illam fequi potius debet pro-
in
prietatibus corporis & animi con-
dignofceafJis ,

fiderando qua? fint eo tempore ftellamm configu-

rationes. cumenim femel a principio femen ex
ambientisaerisafFecT:ione,certa qualitate difpo-
nitur, licetper confequentis conformationis te-
poravarietur,quoniamtamen propriam cogna-
tamquemateriam naturaliter fibi afcifcit, magis
etiamprimxfuajqualitatis difpofitioni afsimila-
bitur. HarcinibiPtolemxus. Qiiibusverbisnon
obfcure docet,primum Sc naturale atque efKcacif-
fimum hominis principium, effe feminis admif-
fionem horninisque conceptumj atque huicprin-
cipio potifsime infiftendum & inhxrendum effe
ad pramofcendas hominum arFedtiones &
euetus,
tam qui ad corpus quam qui ad animam pertinet.
Scd quia bene nouerat Ptolemasus, punclum illud
temporis vel admifsi feminis, vel conceptiis, vix
cognofcipoffeab Aftrologis; neillorum iudicia
& diuinationes quas ipii ducunt ex ortu hominis
infirmare videretur, mox fubiecit, Qui autem ho-
ram ignorant principij feminalis , eos necefTe eft
fequi principium natiuitatis. Haly nobilis Aftro- Hdly.
logusin eo libro quem fcripfitde Ele&ionibus,
ingenue fatetur,efficaciam decernendi Fatum ho-
minis effe in hora conceptionis fed quia ha?c ne-
:

fcitur ab Aftrologis propterea eos ad horam nati-

uitatis confugiiTe. Quin cum Aftrologi pr-emuit-
turargumento Geminorum,quorum cum idem
iitortus,difpar tamen euentus &
exituseftjrc-
O y fpon-
 iij LIBER TERTIVS
fponderefolent diueditacem euencuum quifunt
in Geminis,exdiuei\{icace conceptus eorum effe
profectarcu :

25. De vanitate Aftrolowum diuinatimem (uam

extendentium etiam ad ciaitates , non folum ad
homines.

Sbd vide quoufque progreffa fit iftorum au-

dacia & impudentia : etiam vrbium , non hominu
modo, facta profitentur hac arte polTe pramofci
&'pramunciari:obferuata enim aftrorum compo*
iitione quae fuit cum vrbes condcrentur, polTe ea-
rum cafus euentusque omnes profpiciacpramo-
hoc in vrbeRomarogatu Varronis,qui»
tari.Fecit
T&miuiMa- damTarutiusMathematicusvcin Romulo tradic
themauctn. Plutarchus quam hiftoriam libro z. de Diuina-
:

erfittia qu<t w tione his verbis Cicero enarrat, Quidam L. Ta -

ht&am* con. mt i us Firmanus familians nofter,in primis Chafc
ttgiTHnt ad
£ XIS rat i(Hubus eruditus^vrbis etiam noftrae nata-
jmvt/rorHm
j gm ^ em re p ete k at Jfo jj s pariiibus, quibus eam a
trbs RQmu- R onvulo condicam accepimusjRomarnque, cum
hcondita e$ effeciniugoLunanacameffedicebat, neceius fa-
feferebat ta canere dubitabat. O
vim maximam erroris. e-
tiamne' Vrbis natalis dies advimitellarum&lu*
na?pertinebat?facin puero referre,ex qua affe-
clioaecoeliprimum fpiritum duxerit:num hoc
in latere aut in c^mento ex quibusVrbs effe&a efty
potuit valere ? Ita Cicero.

z$* Cur obfematio a$roh$\ca non valeat aque

in prpihus & ammaUbm 7
quam in hominir
bus.

Vhrvm, quaererem equidem ex iflis Aflra*

aaanticis, nurri velint eorumdiuinationem etiam
iii
 t>E DIVINAT. ASTROLOGICA. ti*

in animantibus & ftirpibus valere vt in homine ?

Si negenr, procentfeilicetfuam infcitiam griuaej

artis infirmitate inamtate atqr failacia. Cur enin?

no aequaliter valeat in ftirpibus atmte ?n homine?
immbcur nonp'usva!eat ? ftirpes namq;mu!to
magis quam homo, a cejeitium eoi poru potefhts
& efficientia naturali necefsitate pcndcnt . Et
cum minns multa &r varia atque ineerta ftripibus-
quam homini foleant accidere faefJior profectb
,

effe deberet eorum diuinatio, qua? ftirpibus quam

qtta» homini funt euentura. Sin verb an nmmt,(i-
militer in ftirpibus vtin hominibus valere aftro-
logicam diuinationem; amice rogarem ipfosvt
diligentifsimeobferuarentitatumcoeli &: afrro-
rum, eo videlicet tepore , quo vei prunus , vel ce-
rafus,vel pyrusferereturjautcum iementis tritici
ficret, &exilla coeli obferuatione promerente-

tiam prognoftica de illis arbonbus, fcilicet vt di-

uinarent quantam illa? arbores prunorum , cera-
forum, &pyrorumcopiameffent latura? r quarr-
tus item ex illa tritici femente fpicarum, cV iin- m
quantusgranorum numerus eifetpro-
gulis fpicis
uenturus. hxc ii negent a fe poife praenofci rate- ,

antur etiam aeceffe eft, non poife ab ipiis futuros

hominum cafus euentusqueprofideri.
2,7. De amtqmtate ifiius Afirologta xpud Aegypwr
& Cbdd&os.
fundamentum eorundum Aftro- Tey tmm'Ft*'
'

Teriivm d *™ enum
logorum eft, artem hanc fuam certifsimis innu-
merabihum fxculorum experimentis,^ corcitan- '

tifsimis obferuationibus eife comprobatam. ai-

unt enim,hanc difciplinam profecl-am effe ab AE-
gyptijs & BabyJonijs feu Chald^is. mortaiium
©mniuma*ttioiuifsim^.traditenim Ariftoteiesiri Urifotelei*
libro
 *«r LIBER TERTIVS
Iibro vs. de Cbelo, textu 6o. &
extremo lib. r. Me-
teororum, AEgyptios omnium hominu vetuftif-
fimos haberi: &in prineipio operis Metaphyfico-
rumafiirmat, AEgyptios ornnium hominumve-
. tuftifsimos m ithematica ftudia tra#are & cotere
coepiffe. Ia&abant etiam olim Aftrologi , Chal-
daeos quadringenta & feptuaginta annorum mil-
liain periclitandisexperiendisquepueris quicun-
quenafcerentur, pofuiffe. Verumadeo inaperto
&inpromptu funt omnibus iftorum mendacia,
vtanobisea vel confutari vel etiam indicari non
fitopus. Etenim ab exordio mundi ad hancdiem,
necdum fex millia airnorum efHuxerunt. Ab ori-
gine vero gentis Chaldarce, hoc eft, poft euerfione
turris Babel,fa£l:a nempe linguarum diuifione,no
funtadhucquatuormillia annorum completa.
Picus Mirandulanus in cap. 2. Jibro iz. aduerfus
Aftrologos, teftes ad redarguendam Aftrologoru
mentitam vetuftatem adhibet Hipparchu &Pto-
lem3eum,principes fane aftronomise; qui vbi pro
dogmate aliquo conftituendo veterum obferuati-
ones afterunt,nullas profectb afterunt vetuftiores
jjs qux fub Nabuchodonoforo Chalda?orum rege

apud AEgyptios &Babylonios fuere:ab initio au-

tem impeij regis Nabuchodonofori ad prxfentem
annumquiabortuDomininoftri agitur millefi-
mus quingenteflmus oclogefimus oftauus , non
plus bis mille ducetos & triginta duos annos prac-
Porrb commentitiam AEgyptia-
terijffe conftat.
carum obferuationum antiquitatem perbellerL
,

det&redarguitAuguft. incap. 40, libro.r8.de Ci-

uitateDei: itaenim fcribit: Fruftra vanifsimapre-
fumptionegarriuntquidam dicentes, exquo rati-
onem fy derumcomprehedit AEgyptius, amplius
quam
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. ti6

quam centum annorum millia numerari. In qui-

bus enim Jibris illum numerum coIJegertint, qui
nomuJtumanteannorum duomillia literasma-
giftralfidedidicerunt ? non enim paruus au&or
Varro qui hoc prodidit. ficjAugu-
eft in hifloria
M
* r*ff9*

flinus. Sed huic difputationiin quaocto ratio-

nibus probare voluimus diuinatior em altrologi-
cam efTe contrariam vera? philofophisEjfinem hoc
loco ftatuemus.

XON MODO ASTKA N ON ESSE

caufaf,ftd nec effefgna umnfiau-
rarum.

CAPVT IV*

BE A Tv
cap.
Auguftinus lib.f.de CiuitateDci,
i.
s
opinionem quorundara
tradit fuiffe
non mediocriter do&orum hominum,qui-
bus vifum eft non effe quidem aftra caufas huma-
norum euentuum,, fed effe tamen eorum vera &
ccrtafigna.

2S. Vtrum afrajx nonfunt caufe,fdtmfmt cert*

figna ommumfuturorum.
Origenes quidem certein tomis fuis fu-
per Genefim,(fic enim memorat Eufebius Iibro 6.
deFrafparationeEuangeIica,cap. 9.) cum expja-
naret verba illa qua? funt in primo capite lib. Ge-
nefeos. Iterunt wfigna, e quibus videlicet ver-
bishuiusnoftra? difputationis argumentum per-
texuimus, prodidit aflra effe a DE o pofita in cce-
lo,vtper varios afpeclus cV coniunclior.es prsefi-
gnificarent qu* confequentibus temponbus tura.
m IIBER TEB.TIV5
voiuerse, tumfigillatim euentura efTent, non ta-
tnen ea efficerent. Itaque ccelum eflfe dixit velut
quendam librum in quo Deus depinxit atque de-
fcripfit quecumque in toto mundani auii decurfu,
fuo qua?que tempore futurafunt. Ad hocproban-
duni, citat Origenes hbrum quendamcui titulus
erat, Nanatio Iofeph,oIim apudmultos in aucl:o-
ritatem &
fidem receptum in quo Iacob Patriar-
:

chainduciturfilios fuos alloquens hunc inmo-

dum, Legi, inquit, ?n tabulis coeli quaecunquc co-
tingentvobis&filijsveftris. Plotinus autemxo-
chfeipulus Origenes idem fenfit, idque docetin
libro qui infcripms efr. , Vtrum itellse aliquid a-
gant in libro autem de Fato capit. 6. hunc prae-
terea flel larum vfum efTe tradit, vt qui illas fufpi-
ciant&rquafiliterasconfiderent, qui nimiru hu-
lufmodi literaruram nouerunt,futura legahtjex
ipfis figuris comparatione quadam analogica, eo-
&
rum fignificationem intelle&um folerter inda-
gantes. Quin,Porphyrius afrirmat, cum ipfe de fe
interficiendo vehementer cogitaret, PJotinu hoc
ca?Iitusprouidiife, &tanto facinore eum prohi-
buirTe.
Hanc fententiamlulius Sirenus Iibro 9. de Fa-
minirne damnandam cenlet: &quo
to, cap. 35.
probabilem effe oftendat, aliquotex diuina Scri-
ptura produelis fententijs, eam ornat atque cofir-
mat. Koc enim, inquit, non obfcure indicatEfa-
ias cum ait in capite 34. Complicabuntttr ficutliber celi;
quaoiatione figmficatur, ccclospoftdiem iudicij
coniioluendos effc atq; complicandos;quafi nunc
coeli mftar cuiufda Iib. fint explicati& aperti no-
bis, hauddnbieadlegendum. Eodem pertinetil-
lud quod eft ln Pillmo. 21: ^tnntttKiabunt «zli iufti-
tiaw
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. ait

tiam eim, & in Ffalmo, 18. Cxlienarrantgloriam D £ U

&<iuod cftin primo cap. lib. Gcnefeos de ftellis,

VtftinfingM&c in Pfal. %%.CQnfitehmtm celimirabili*

tuaDomine. Nec vero,inquit Origenes,haec opina- Origena»
tio tollit libcru.hominis arbitriu, non magispro-
fe&o qua prediclafuturaru reru a fanclis Prophe-
tis cdita, vel prarfcietia omnium rerum quae cft in .

r**/ww**
t)eo. Plotinus fcientiam aftrorum ea ratione vt a-
flra figna funt humanorum eucntuum, continga-
rehomini aicbat vel fingulari quodam Dei mu»
nere,vel proptereximiam aftrologiaeperitiamjad
eam enim comparandam, opus effe accrrimain-
dagatione, fummaque folertia.
autem Sirenusne Auguftinum quidem t*l'w$$kt.
Iulius
ab hacopinione abhorruiffeputat: quippe in i.li- n ns.
bro contra Manicharos, cap. u. cum is agcrec dc
hominibus,^uorum dum funt in corporc morta-
liocculta funtcorda,itafcribit : Nequc enimin
illis corporibus coeleftibus fk latere poffc cogi-
tationes credendum eft, quemadmodu in his cor-

poribuslatentjlediicut nonnulli motus animo- „

rum apparent in vultu, & maxime in oculisj fic in

illaperfpicuitate ac fimplicitate cceleftium cor-
porum omnes omnino motus anitni latere ncaf
arbitror. Haec ibi Auguftinus.

ay Vtmmfecundum Auguftinum aftra fintfigna *-

mnlum rerum humanarum*

Ve R v M, fl quis locum hunc non prorfus in- Excuthttr t&>.

eonfiderate legat,plane comperiet Auguftinum cKsdngkftimj

per ceeleftia corpora non intelligere orbes ccele-
ftes, hominum, poftrefur-
fed corpora beatorum
re&one cekitigloria & immortaliute don atcs 3c
pono-
 2i 9 LIBER TERTIVS
ponerc eum difcrimen inter homines in hifce ca-
ducis corporibus viuentes, &
eofdem poft refur- -

re&ionemin glorificatis corporibus immortale:

&beatamvitam agentes: quodilliarcanacordi-
um multiplici fimulatione callide tegat &occul--
tent, ideoquefa?pealiosfallant: inhis verb ma-<
nifeilaeruntomnium corda omnibus, omnisquec
prorfus aberitfimulatio,fic1:io atquedeceptio.At-
que hunc effe verborum Auguftini germanum in-
telledfcum,exproxime confequentibus eius ver-
bis paiam eft : ha?c enim fubtexuit. Itaqj illi mere-
buturhabitatione illaj&comutationein angelica^
forma, qui etia in hac vita cum pofsint fub tuniciss
pelliceis occultare medacia, oderuttame ea,& ca--
uent flagrantifsimo amore veritatisj&hoc folu te--
guntquod ij qui audiunt ferre non pofTunt,fedi
nulla mentiuntur. Veniet enim tempus, vt nihil 1

etiamcontegatur,nihilgft enim occultum quodi

nonmanifeftabitur. fic Auguftinus. Quarecum.i
Auguftinus fatis explicate &
aperte loquaturdee
corporibus hominum glorificatis, non autem dee
coelis vel aftris 5 demiror fane Iulium Sirenu tann
incogitanter & ofcitanter legiffe hunc locum , vtt
proptereum maxime,Auguftino affinxerit huiuA-
modi fententiam, cuius nec vllum eo.loci YeHigi"
'
um apparet^ & extat apud eundem in lib. de Ciui-
&
tateDE 1 copiofa grauis confutatio.

30+ Denatura&varietatepgnorum.

^tjb* nenef Caetervm ,aftra ef fe figna rerum futuraru,i>

fe-tenapgna ccnfeoequidem jion folum effe alienum a.vertt
rerum fntu- philcfophia, fed etiam facrisliteriscontrarium..
yarunt. & c licet complures earum rationum quas fuperi#i<

ori capite tra&auimus, etiam Yaleant ad hoc pro-«

ban*«
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. 220
bandu ; noais tameri aliqnot argumentis qujc pro*
prieeiufmodi fententiam refeliant, lioc locov-
tendumeft. Principio, quodeftnaturale fignurri
alicuius rei,idvel eiusrei caufam vel effecturii
effe,vel vtrumque ab eadem fuperiori &: comrnu-
ni caufa proficifci neceile eft. nam quod prafter ,

hec quartum membrum lingi pofTet videlicet, vt ,

illudfignum neceiTarib fit coniunclum cum cau-

fa rei ab illo figriificata?Jd no eft diuerfum a tertio
mebroitalis enim conexio & cdiunclio non alirer
eife poteft, quavtcaufailla prius exfepariat id
quod eft iignurdeinde id quod eft fignatu; aut vt i-
dem quod caufarri excitat vel admouet ad agendu,
fimul etiam adhibeat & appiicet id quod eft fignu
'adprefigniiicandtim ? vtrumque autem horum ad
communemcaufamrefertur Hinc igitur argu-
.

mentari licetadhuncmodum Sicoeli & fydera

:

rfuntftgnaommurnrerum fublunarium, vei funt

earum rernm caufa, fed hoc negat ifta opinio vcl :

funt erfectus, quod nec illi diceat,nec vlius homi*

rium faria? mectis audebit dicere aut, quod tan-
:

tummodo rel.quumeft, tamcoeleftia quatn lub-

lunaria ab eademfuperiori & comuni caufa pro-
ucniunt: quemadmodum Iris fignum eftferenita-
non quia fit eius caufa vel erfecius, ied quia t-
tis*

adem eftcommunis vtriufq; cauia. At cauiam co-

munem coeleftiu corporum &mbluriarinJ necefTe
corporea vel incorporea coi poream
eft effc vel :

quidem nullam, opinor , ponent iftl , nullu enifft

corpus fupcrius coeiis rclinquitur igimr vt bm-
:

nia referant ad caufam incorpoream , hoc eft , vel

Dcum vei Angelos qui mouentcceios: ita v:,dum
Angeli ccelos mouent,in ipforum coelorum itatu
habituque, &
in fyderu poiiru &
conformatione.
P qakfi
 221 LIBER TERTIVS
quaftquibufdam fuis nutibus,& tanquam notis 1

atqueiignisinibidefcriptis euenta rerum huma-

narum pra^notent atque praemonitrent. At enim v
uero id multis de caufis non eft credibiJe .Etenimi
• qui Mc opinantur , fateri eos oportet induci ho-
mioes ab Angelis ad maxima fcelera &
execrandaa
ilagiria.
A D hoc,Philofophiadocet? necnonThecIo-
giaidem tradit;Angel6rum nullam eiie aclionemn
&
quam \ ocanttranfeuntem, quaeproxime ab ip--
Hs preuenit, aliamj^uam motum iocale j nec An—
geiospoifequicquam proximeagere, pr£terqula
noouere motu locsli. AngeJos vero qui circum-
uolant ofbes ccdciTes, non aJiter circa res iublu-«
nares operari cenient Fhiloiophi &
TheoIogi,i,
&
quam per motum Jumen cceli; nam influentiass
alumine omnino diuerfas pauio fuperius iiiihili
mus. Permotum autem &
lumen coeJi,omness
futuros erfecnis rerum fubJunarium , clare diitm—
€te certoque premonftrari, nemo dicet qui veriii-
milia &credibilia loqui velit.Deinde , cum eiu£-
dem caufae duo effedhis fe inuicem neceflarib in-
dicant, vt ab eadem caufa? iic eodem quoque mo-
do ab illa prouenire dfebet: alioquin fieri non po-
teft vt fe inuicem certo indicent : a Deo autem &;
AngeJis quc in corporibus coeleitibus iiunt,ea ne->
ceilario &muanabiliter fe habent qua» autem ina
:

his quajfuntinfra lunam, vaJoe mutabiJiter, vtt &

italoquar, defeclibilitercontingunt.
Hincaliaquoquefubtexunturargumenta. Ete--
nim, quoiTiodc aftra quar funt certo numero com--
prehenfa,& iemper vniuimodi& necerTario acc
immutabiJiteritaie habent, iignaefie poifunto-
mnium rerum futuraru,quse propemodnm infini-
taefunc
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. 222
ta? funt rnulutudine ac varietate, & inter fe pluri-
mum differentes atque difcrepantes quomodo e- ?

adem fyderum pofitura & conformatio, fub qua

vel Gemini, velalij quamplurirni eodem punclo

tcmporis nafcuntnr, poteft effe certum fignupro-

pne & diftincte praefignificans tot tamque varios
acdifsimilescafus&euentusqui inillis cernun-
tar ? quare, fi aftra funt figna rerum futurarum,e-
arundem quoque caufa* erfe fatendum efbquod fi
caufas effe negamus, etiam figna effe negandu eft.

31 > AnComet<efignaJinthumanarummum.

Dices, cometas qui in fublimi aere generan-

tur, figna, effe quae inngnes admodum cafus futu-
ros portendant, quorum tamen cometa? nec caufae
fint nec effe&us: quare idem quoque aftris accide-
re refpecturerum fublunarium, non effe incredi-
cometas certa figna humanorum ca-
bile. At ego,
fuum & euentuum nunquam concedam,licet hoc
tam vulgo perfuafum fit, quam efta Sapientibus
improbatum. Quod fi hoc, cum vulgo conf enti-
ens opinaret, dicerem cometas a ftellis rerum fu-
turarum effectricibus excitari, vteas res antegref-
ii pramionftrent. De fteliis autem fecus eft, his e-
nim nulla eft corporea caufa fuperior.
32. An qui aftra faciunt figna rerum futurarum,

fimui etiam necejfarw mducant & aftruant

lamm.
Se d quidmaltis moror ? coguntur iftiuso-
pinionis Au&ores, quanquam id minime velint,
Fati neccfsitatem inducere : &
fane, magis etiana
quam qui ftelias faciunt caufas reru fubiunarium.
P & hu

i
 ai3 LIBER TERTIVS
finteorum qua? fiunt infra
Eteniitij vt flelle^ eaufas
Juna,non ideo tamen Fsti necefsitas exifret; quod
e^miljarumanlatudefiuxuque interris elTetefl
ficiendum,id poffet vel contrarijs materia? afFe&i-
onibus. yei obflantibus cauiis particularibus im-
pediti, At ii aftra naturaliter futurarum rerum
figna itmt, omninb euenire necelTarium eftquod
abillis flgtiifieatur : alioquin effent ftgna inania
&fallacia. EtcumDeusea mftituiffet ad figniS-
candum, -&" in coeJo tanquam in quodam volumi-
ne ea defcripiufet veluti notas futurarum rerum 1

indices fi euentus rerum cum iliarum fignirkati*

j

onlbusnoncongruerert, velDeus earum auftof r

$c inftitutor ignorans effet futurorum euentuum,

velfallax. Denique, fi aftraprafignificant qua? fu- -
tuVafuntj aift pnemOnftrant quar facienda funtai
caufis particularibus,ncn quidem omnibus fed a-
liqnibus tantu fed Koc improbabile eft ac figme-
:

tifimtiejcur enimftellse prarnbteht futuroseffe-

Ctvis aliquaruparticulariu caufarupotius quam a-
liarum, vclcurnon fiiniliter pramronftrent om--
nes, cum omnium fimiiis ratio frt ? aut ftellaepr»
iignirlcantomnesfuturos effeclus caufarum om
xiium particuiarium hoc fi eil, nulla profeclo re
:

liquse rlet caufr per quas quo minus eueniat quo&il

a ftellis prxfigniiicatur , impediri & prohiberii
queat. Ex quo iit neceffanb, vt omnia quse infraa
i-una nunt, immutabiii necefsitate Fati nexa vln—
c~iaque tcneanmr:cuod nec iftius fententiar defen
fores fentiunr, cV id fentire impium cft.
Sxp tcaW?
Teftimomum produ&um eti
autern iiiud Elaia?
4aiii i aicsex -
i
"-
,- > i—.•
,
, .

' '

54- capite, c&hjukt titfi cempUcabmtUY quod itf :

ter a*.:era Scnptura? tcitimonia ^pauib fuperiui

(
commemorat2,icium habere aliquidciifficulta-i
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA/ 224
es,& nonnihil ncgotij faceffere videtur; varie in*
terpretatum repeno: lta tamen, vt riufia interpre-
tatio qu# modo vel probati fit Aucloris, vel fit ip-
fa Dxobabilis/qmcquam illi fententia? fufrragetur.
Inftinusmartyrjefp^ndens ad queftionem nona- luftitms tnar*
genmamquaitamOrthodoxorum, qua qusereba- £? r -

turquernadrnedjrn intelligendum efiTetqnoddi-

citurabEiaia, forevtcoelum aliquando veJutJi-
bercomplicaretur, ftcait; Quemadmodum cceli
creationcm diuin^Iitersper fimilitudinem con-
ferunt aliquando cum pellis extenfione3 dicen?e?; ?fa »of.
Qm extendtt c&lamfaut pdlem, aiiqnando am
firmato fumo» C^lim^nquit^ceufnm^firmani efi
£}dl£ ^ fm '

aliquando cum rotunditate camera?, Qutextendik*

jnquit, ccelum vdw cmetam ;; Sic e diuerlo,
'i^etmtfSm
coeii difTolutionem per comparationem co.nferut.
cum alljs rebus,vt apud£fkiam cum volumine ir> £/^ 40.
uohiendo &
irhplican4o>ficut apudDauidem Pir iuxta jj. .

ioi.cumveftinvento veterafcente &

commutan- Interpretes*
te . Sic luftinus. Kieronyniiss vero faper iilis $eMus tlit*
verbis hzx fcribit, Conilderandum, quod non di- rommns^
cat interire cceios ;
iedrepJicari {iue complicari
quaSIibrum; vtpoftquam ornmapeccata aperta
fuerint&relecla, compl-icentur qui prius aperti
nequaquam vitrafcribanturin eisbde-
fiierant, vt
li<5h mukorum. In Scriptura enim dicuntur cceli
annunciareiuftimm Dei. reuelarc iram eius*
& probare ac teftificari hominum fcelera.
Sanclus Thomas Sc Nicolaus de Lyra aliter -ex- % Thmas»
ponunt Compiicabuntur,inquiunt, coelitanqua Jyrmtu.
:

liber, hoc eft, non exercebunt vltra Ethnici aftro-

mantiam fuam nec poithac ex aftris diuinare au-
;

debunteu; nta horninum, quafi legerem in fyde-

P | ribus
 ai? LIBER TERTIVS
ribus dcferiptos cafus & euentus futuros. Alij fic
interpretantur : Non patebit amplius introitus in
regnum coelorum, fed ianuaceeieilisclaufa erit.
Sunt etiam qui explanant hoc modo,Minifte ium
-
&viuscoelorum atqueiyderumexhibitus homi-
niantediemiudicij, poiteaerTsdefinet: nam licet
non prorfus interibunt coeli,aiio tamen itatu e-
runtj & quibus nunc funguntur miniilerijs & o:v
fequijshominum caufa, ab illis poft diem iudicij
quoquomodo vacabunt:-qua? vacatio pulchre de-
claraturablfaiafimilitudine libri, quem poftea-
quam eo vil fumus, hec ampJius nobis vfui futu-
rus eit, complicare & claudere folercus,
Nec difplicet mihi interpretatio eorum qui a-
iunt,iiiaiimilitudinedeclarari tantam foredi-
j

uina*ira!& vindicla? demonftrationem aduerfus

gentesdequibusiilicEfaias Joquitur, tantamre-
rum omnium perturbationem co.nfuiionem; &
tantamdeniquehominum triititiam dolorem&
confliclationem; vtprae magnitudine moerons at-
que doloris, & prse animi perturbatione & opref-
fione, videantur hominibus lumina re-
coeleitia
ftingui, ilell2e.de cceio cadere,
.
motusque earumi
conturbari, denique coehim complicari& rece—
dere. nam quod hic dicitur complicari, in Apo-
caiyph dicitur, recedere vei abire. iic enim habesi
in cap. fexto,£* ctelum recefit jhutliber inuoluttvs.

^AntiquM Sedquo planior fit &faciliorad intelligendumi

mos Hehrto etiam non valde doclis fimilitudo libri qua vfus^
ruiafcribe»di eit Efaias, fciendum eft, apud Hebraeos antiquitus .

libros facros diuerfa forma fcribi compingi fo--&

litos £&! quam nunc fcribuntur libri apud nos.
Habebant enim vnum duntaxat folium fiue mem-
branam oblonga qu& circa cylindrum fiue axemd
,

ligne-^
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. n6
lignemcircamplicabatur, inftarlinea? tela» radio
textorio circiimuolutae Videbantur autem hu-
.

iufmodilibri aKquam referre coelorum flmilitu-

dinem SHmagin *m; quia fieut axem iilumligneil
qui in medio volumini»; dt,complures ipfius me-
brana? ceu fpira?, altera fuperaiteram ambiunt&
circumdantritahanc terrarnqua? medium totius
vniuerfi axem tenet,coeieftes orbes alter fuper al-
terum, collocati in orbem circumpledtuntur. Ve-
rum de teftimonio Efaia? htis diclum iitj cuius cil
tam multa? ac variar iint expositiones,nulla earum
tamen mirificos lftos aftr orumLecl:ores,Interpre-
tes, ac Vates adiuuat.

QVA RAJIONE NOKtfVLLl ASTRO-

logi multa vera pradixerint,

CAPVT V.

RE s T A T, qub tande ad exitum haec difpu-

tatio ftnemq; perducatur, yt caufas aperia-
mus,cur permulte quorundam Aftrologo-
rum prsedicHones verae fuerunt , & cum rebus ip-
ils euentisque mirabiliter cogruentes. hanc enim
qu£ftionem,cum eius mentio fupraincidiffet quo
melius, commodiorifciiicetloco traclari poffet,
in extremam hanc difputationem reiecimus.
Licet igitur praedi&iones Aftrologorum pleru-
que falfas effe verifsimum fit, &
a nobis fupra fa-
tis explicatum;quoniam tamen &
olim proditum
eftamultis, hodieq;, admodum vulgare eft, quin-
etiam a grauibus viris, quibus non credere diffi-
cile eft, pro certo traditur , fuiife quofdam Aftro-
logos quorum pleraeque omnes prardidiones ve-
xae.fuerunt, vfu ipfo cuentuq; comprobata?, vix &
P 4 vnurn.
3J7 LIBER TERTIVS.
Vnum aut alterum de plurhnis eorum pr^diclht
fecus euenit quampramunciauej ant age, 1105
illi :

ctiam hoccrederein animum inducamus, ne oer-

Uulgatx honunum opinioni quall publica flde 6\r
aaccoritate confirmata^.iduerfari videamur.Con.r
ceffa autem veritate huiufmodi pra?dic1:ionu,cau~
{"aseiusdifquiratrms, videlicetqua ratione certb <

potuerintab Aftrologis futura pn%nuriciari, qusg 1

«juod mcerta funt, vim &

notionem humanae in-
telligentias fngiunt. Non longum faciam eq/uir :

dem afieueranter aflirmo, fi quae pra&di&ione&AJ

ftrologorum verae fuerunt, earum yeritatem.non 1

exveritate firmitatequeartis ailromantica? quam 1

nullameffe fatis fuperque oftenfumeit,fedaIijs;

ex caufis proficifci qua? aute unt huiufmodi ca^-
:

£a?, breuibus explicabo.

$y Qfmtuovcmfr^profter quas mnnumqitam $r&--

dittd Aflroicgmum vera canunt.

34. Injhncla ddmonum ag\ nonnunquam homtness

44dmmanduM.
Pr 1 M a C A v s a Veritas iitarum prnedi-
.

&ionum non.nunquam prouenit ex paclo. & foei-

etatequam in iuit Aitrologtis cum dsemon^ vell ;

ex.occulto eius afHatu & infdnclu, quo etiam ne-

fcienteshominesaddiuinandum inftigatur. HoCC
tradit Auguftinus extremo cap. 7. libro 5. de Ciui^-
tate Dei Non immerito, inquit, creditur, cum A-
:

ilrologi mirabiJiter multa vera refpodent, oecul--

to infiinclu fieri fpirituum non bonorum , quorUL
cura eft has falfas Sc noxias opiniones ae .Aftrali*
bus fafisJ inferere humanis mentibusatque .firmw
re, non horofcopi notatiiiii]>ecl;i aliqua arte,quasj
mm
 DE DIVINAT. ASTR.OLOGICA. ixS
nulla eft. Sic Auguftinus.

$5* Qwt mpdiA D^ffonfiimra, am ipfe prtfntirt,

aut bomim prjtifirmfirjrcfcleat.
Da e M o N autemfuggerithominiquodabeo
oiuinetu.r, velpalaaifecculis cius aipe&abilem
jfeconfpicuum offerens,eumquefutura humani^
ve.rhis prardocerjs: vel formatis in aere vocibiss,
prx (igniricaniibus futura, citra vlla corporis vp^
ciem 5c figuram:veIimmiiTafcripturaaiiquaqux.
futur.arum rerum pxxii&ioncs cotineat: vel dor-
tmentiperfamniaaiitvigilanti afficiendo co- &
-mouendophantafiam, fingendoque phantafmata
idoneead reprsefentandum id quod -diuinandurA
eft,atque incitando hominem ad praedicendum id
qu o,i repradentantphantafmata. Scire autem pc*
teftda?.mon futura quceprsedocet hominem, reue-
Jatione Dei per bonos Angeios ei fa&a nonnun-
:

quamenim Deusad agendum aliquid vtitur da>

monum minifterio. Solet etiam daemon praenun-
ciarchGmini.futuraquseipfemet ppftea facturus
eft : folet ob incomparabilem fui m.otus celerita-
tcm quae lniongincuis locis remotisque mundi
rcgionibus geruntur, ea ad homines qui longifsi*
me abfunt deferre. Poteft item dsemon ex clanet>
ftmis coniiiijs,verbis,fcriptis, exftgnis quxin
corpore tam exterius quam interius apparent, oc-
cuiras hoaiinum cogitationes & deiiberationes
tim praefentes quam futuras folertifsime conie-
ctando, cognitas habere.Idemque conijcit ex pre-
paratione caufarum aliarumque rerum quc adge-
rendum aliquiddebent concurjrere. Denique, ot>
incredibilem fubtilitatem &
folertiam mentis.ob
tantam tot milliuin anncrum expenentiam, pro-
P 5 pter
zi9 LIBER. TERTIV&
pter per feclam rerum omnium naturalium abfo-
iutamque fcientiam caliidifsimus atque fagacif-
,

fimus eft adprsefentiendum &

proenofcendum fu-
tura.
Hocipfum quod hicdocuimus, quia enucleate
aperteque tradit Auguftinus in libro *'. de Geneii
adliteram,capitei7. libct verbaeius adfcribere,
De fatis, inquit, FyderuT* qualeflihet eorum argu-
tias, $c quafi demathefi documentorum experi-
menta, qu^ illi Apotelefmata vocant omnino a ,

enim dif-
poftrar fideifanitate refpuamus.Talibus
putationibus etiam orandi caufas nobis auferre
conantur, Sz impia peruerfitate malis faccis quae
rectifsime repreheduncur , ingerunt, accufandum
potius Deum au&orem fyderum,quam hominum
fcelera. Ideoque fatendum eft, quando ab iftis ve-
radicuntur, inftinclu quodam occukifsimo dici,
quem humanse mentes patiuntur. Quod
nefcietes
cumaddecipiendos hominesfit, fpirituum fedu-
dfcorum operatio efcr quibus quxdam vcra detem-
9
poralib rebus noffe permittitur,partim quia fub-
tiliorisfenfus acumine,partim quia corporibus
fubtilioribus vigent,partim experientiacailidio-
reproptermagnam longitudinem vita? partima
fandisAngelis,quodip(iabomnipotentePeodi-
fcunt etiam iuffu eius fibi reuelantibus, qui meri-
ta humana occuitifsima* iuftitiae fincentate diftri-
buit. Aliquando autem ijdem nefandi fpiritus e-
tiam qua? ipli facluri funt, velutdiuinando pra?di-
cunt. Quapropter bono Chriftiano, fiue Mathe-
matici, {iuequilibetimpiediuinantium,maxime
dieentes vera cauendi funt,ne confoitio daemoni-
orumanimamdeceptam,pacT:o quodam focieta-
tis irretiant. Hactenus funt Auguftini verba.
36. Q&t
 DE DTVINAT. ASTROLOGICA. 150

$b. Qwt modu & ijua m grauiter peixent, qw Da-

n**mm vel tflorum Afirologorum opera vtuntur
addmm mium.
Cs t h R v m, grauifsimo fe ohnrincjunt fce\e-
xe,quicumque cupidi mttira nofcendi confulunt
dxmones, vei A ftxologOis dxmonum opera vten-
tes ad diiiinaridum. Multis autem modis-in eo
ipfo pcccari poteft primb ii qqi? confular dxmo-
:

nem defuturis, vel dxmonis difcipulum Aftrolo-

,

gum, ratus effe da&mojri futura omnia explorate

percepta. hocenimcumvniusDE 1 propriumfit
noffe fucura, fi quis eandem eognitionem etiada?-
moni tribueret, itrpietatis & idolatria?crimen ef-
fet. Deinde, fi crimini vertitur cum excommuni-
cato ab Ecclefia communio.nem &r focietatem ha-
bere,quantum crimen eritcum diabolo acerrimo
Dei& Ecclefi* inimico &implacabili homimim
hofte, paclo & focietate c5iundhim efle ? & queai
DeusabomnifocietateSdelium ablegauit adin-
feras 6c tartareas fedcs, aeternisquefupplicijs ma-
cipauit, eo & amico, & magiftro atq; doclore vti
velle ? Poftea, qui dsemonis familiaritate vtitur in
magnumcertumquepericulum animam fuamo-
quam damion eiufmodiprseduftionu
bijcit,vtpote
illecebris circumuenire ac perdere vehementer
cupit. Peccat etiam grauifsime, quifquis Aftrolo-
gos confulit, quo per illos aliorum hominum oc-
culta peccata cognofcat. His accedit, immane fla-
gitium effe, propterea daemonem vel Aftro-
logumeonfulere, vt eorum confilio
vel auxilio magnum aliquod
fcelus perpetrari queat.
 ijf LTBEH TEJITIVS
37. iftiufmodt AJItdIooos fer} imprttbos & flagltio*
f*t*fi<
Lflos autem veridicos,
vc ferunt, Aftrologos de-
rttonumeffe famiUares 8r di!cipulos,muit*nee
o.bfcura funt indicia. Primb improbitas morutn
: ,

vitaeque impuritas Srfordes : Tum,concemptu$

omriium qus ad Chriirrafja? difci pli-ns: ac pietatis
cukum exeixr ationemquepertinent : Poilea, o^
lucem, fugitare confpe&um congreffumque
diife
hominam, rarb verfari in pubiico , fere in obfcu-
ro&abdito.proculquearbitris viuere Adhoc» :

de ipforum fide ac reiigione, njala , nec fane iufl

merito actemere, hominum exiftimatio Deniqi :

muiti de iftis capti a cenforibus fidei noftra?, quos

Inquifkores vocant, vei vltro vel coac1:i,habita
fcilicetquaeftione admotisque cruciatibus, fuarn
cum dsmonefocietatem&famiiiritatem cofefsi
funt verum de prima caufa htis.
Secvnda Ga v s a Aftrologos diuinare
.

futura , nonnunquam acciditex occulta diuina?

prudenti^difpofitione quae,vtin 4.&7. iib.Con-
^4mguffmm. num inquit AugufHnus , ca?cas improbas
fefs i &
mentes confultorum.aliquoties ignoto quodam
inflinclufic agitat,vt nefcfentes proferant,quae
confulentes vel ex eorumeritis vel ex abyffo i\i£t
iudicij Dei oporteat audire.

$S. Ve vfufittmm dpfd Antiqtios adprmof-

cendafmura.
H- v c refere etiam, cbnuenit fortes antiquis
vfitatas, quando videlicet verfibusalicuiuspoetar:
fortitb acceptis, quideis futurum portenderetur,
jnquirebant quo : modo nonnunquam continge- •

bant iiiis carmina vei prxfeutibus, vel ijituris ne-

gQti«
 DE DIVINAT. ASTROLOGICA. 232

ttegotijsmirecongruentiar.velut Alexandro Se-

ueroetiamnum adolefcenti, nec imperium fpe-
ranti, duns Virgilianas fortes fcrutatur, verfus ex
libro AEneidos tf.exiere, qui futurum illiimpefi.
um pradignifkabant his verbis.
Tu regere mperiopGpulosRomanemementoz
H<2 iMerurii aries p*cis% wpmere moreffi\
,

PanerefuSisitu, & debeUarefupsrbos..

Ne c mirumitaeuenire,DH o volenteided-
smementem mouente linguam moderante,&
,

ibrtes apte ad id quod pracHgnificarivult mifcen-

tcactemperante qui nonfolum exere Baiaam
:
N
fcrioli & falil vatis, icd etiam ex ore afina? qua ilie
& «/
•ariolus vehebatur, verifsima futurorum edidit
oracula» _

$p. Permijfu DEI^mmis cupidos fdevdifuturaja-

qucis d&momm imtiri,&var%s acpermiiofis er~
roribiu implicm.
Non efthoclocoinprseteritis reliquendum,
quodvaldefapienter& falutariter monet Augu- ^^a^
* -*
ftinus in libro 2. de doctrina ChrifKana, cap. 22.
& enim permiifu Dei nonnunquam vfu ve-
23. ait
tiire, vt dxmones vel per ipfos etia
homines mul-
taverapredicant, quod nonnuili eiufmodi ditxi-
nationum , etiam cum fuperftitione atque impie^
tatc nimium ftudiofi atque curiofi noxia , perfua-
fione feducti, in maiora & magis execranda fiagi-
tia, ita fc derelinqui a Deo pro meriti prsecedenti-
busfuispeccatis, prolabantur . Sed prseftat hie
Auguftini verba fubfcribere. Hincfit, inquit, n
©ccultoquodamiudiciodiuino cupidi malarum
reru»
 *55 LIBER. TEP.TIVS
rerumhominestradanturilludendi decipiea. &
di,pro meritis voluptatum fuarum illudentibus
eosatque decipientibus prsuaricatoribus Augel
Jis quibus ifta pars mundi infima fecundum pul-
;

- cherrimum ordinem rerum , diuina? prouidentinr

legefubieclaeft. Quibusilluftonibus&decepti-
onibus euenit, vt ifhs fuperftitiofis &" pernitio lis
diuinationum generibus,.mukapr2eterita futu- &
radicantur, nec aliter accidantquam dicuntrmul-
taque obferuantibus fecundii obferuationes Aias
eueniant. quibus implicati curiofiores fiant fe-> &
fe magis magisque iaferant multiplicibus laqueis
perniciofifsimi erroris. Hoc genus fornicationis
animae fa! ubriter diuina Scriptura non tacuit, ne-
que ab ea fic deterruit animam, vt propterea talia
r
ter. t ?. negaret efife fe6ianda,quia falfa dicuntur a pro ef-
g. 28. &iribus eorum, Sed ettam fi dixsrmt ?akf ,inquit,
&it.a euenent, nstredatsseis. Non enim quia ima-.
go Samuelis mortui Sauli regi vera prenunciauit,
proptefcataliafacrilegiaquibus imagoilla prar-
>r. 16. minus execranda funtraut quia in A£ti-
fentata ert
bus Apoftolorum ventriloqua foemina verum te-
frimoniu perhibuit Apoitolis Domini> ideo Pau-
lus Apoftoluspepercitrilli fpiritui, ac non potius
iliius dasmonij correptione atqj exclufionemun-
dauit. Omnesigitur artes^huiufmodi vel nuga--
toriarvel noxi^fuperltitionis, ex quadam pcfti-
fera ibcietate hominum & d3emonum,quafi pacla
infidelis &
doloiz amicitiae conftituta, penitus
funt repudianda &
fugienda ChrifHano. Sic Au-
guflinus. Hiscaufas adijciunt quidam aliasduas,
minus fortaffeprobabi les, non minus tamcnfre-
quentes vfuque compertas.
40. Md-
 DE DIVINAT. ASTR.OLOGICA. **4

40. A* uitos diuinare futura , magis ex prudentia

&vfurerum bumanarum 3 qttam ex arte afiro*
logtca.

Tertia Ca v s a. Nonpaucidiuinantno *

rairiperitiaartisaftrcmanticac quae nullaeft,qua

finguiari quadam fagacis ingenij folertia, & mul-
tiplici hutnanarum rerum pentia vfUsque, & ex-
.quiilta eorum hominu quibus diuinatio fit,nego-
tiorum, morum ftudiorum
, &
ingeniorum ob-
,

feruatione atque notitia. Etenim quicbuh funtqui

perfpeCrisquorundam hominum temperamentis
& arTe&iombus corperum , ftudijs item, exercita-
tionibus, inititutis, familiaritatibus, denique vir-
tutibusautvitij$,multa euenturaeis prouident,
ipfifque magna aiTeueratione & aucloritatepra?-
nunciantac pJerumque diuinant. Ad hocgenus
diuinationum pertinet,fiquisprincipem tyran-
nice tra<£rantem ciues, & crudeli dominatu pre-
mentem, afuis eum occifiim iriprardixerit hcmi-
nemque frequentifsimum in furtis & rapinis, fu-
fpendio periturumsreligionis contemptorem,fal-
farque do&rine profeminatorem contra veritatem
fidei & Ecclefia? Catholica? aucloritatem Dmna1™
, ignis
fupplicio mulclatum iri. Hoc gencre diuinatio- Ann ™*^-
vfus eft Annibal qui perfpecta imperitiaatquc
riis

temcritate Terentij Varronis &

C.Fiamminij Ro-
manorum Cofs. & Imperarorum, Afris viclcrfa,
Romanisiniignem dadem valde fidenter fe afe
uerantcr prardixit eamque pra?dic~rionem mox
-
}

certaminis cxitus ,
pJurimis Romanorum
millibus interftciis, comprobauit. v

4* Ni*
 £$$ LIEER TER.TIVS
41. Nhklm credulitatem ac leukatem confutetlitm
Afirolooosy inttrdum conducere Vt eorum ptdidi-
&& vera caddtzt.
Qt a r t a Cavsa. Non rard Aftrologa-
rtim diuinatio vera exiflit ob ftultam confulcnti-
um credulitatem muiti namque faciilime cre"-
:

dunt quas dicuntur ipiis de rebus quas vel maxime |

©Dtant, veltirnentvehementer atque perhorref--

eunt. Soletenim eiuimodi crednlitas initillare:
aniniis cofuientium magnam fpcm rei bonx a di- -

uinis promiifejvei ingentem metum inijceretri--

ftium 3c acerborum cafuum calamitatisque ab ii- -

lis praenunciata?. Hi aute duo afreclus animi, cum

p@tentifsinii ftnt ad afrlciendQ& comouendu him
mtne,crebrb efficiut,ac certe multu pronxiunt, v«
humana negotiaadpr^diclos finesperducantur..
Etenimvehsmes qtisdam fpesardensquedefide-
riumexcitantatqueincitant hominesvt ad bona
ipiis promirfa fedulo fe comparent , &
ouinibus
fuis opibus vinbusque contendant quo fit, vt ob
:

eamrem plerumque Cmb iniendunt,Optatorunt

fuorurn & alienorum promifforum compotes fa-
cTti, perueniant. Ex aduerfo autem metus, patior,,
horrorqueprxdidtorummaiorum atque calami-
btum^icfpefaciuuthomines cunftanter acdubi-
tanter aggredi negotia, timide ac neglienterper—
fequvSc qtiocurnque obiecto impedimento turpi-
ter& inf§iiciter deferere,ea4; ratione in pramun.
ciata ipfis mala delabi. Luculenta eius rei exem-
plareperimus in Romano exercitu,cui (vtfcHft
bit Liums) cummiguria &
aufpicia iecreao inipe-.
cla infauftum belli exitum minarentur aufpice-s
&duces ne rmlitem in arma eunte funeilo nuncidc
011
IIBER Ur. De DIVINAT. ASTP.OLOG. i$6
confternarent, verfis in contrariam partem aufpi"
cijs omnia faufta & triumphalia portedi & a-Dijs
promitti mentiti funt. quomcndaeio vtilifcerde-
cepti milites, alacriterprxlium inierunt, fortiter
pugnarunt^&hoftes quos auguria vi&ores fore
pra?monftrabant, fceliciter vicerunt. Contra ve-
xb cum Nicias dux clafsis Athenienfium,incogni- j^icU ducls
ta fibi lun# defeclione portendi ratus clafsis nau- ^Jthenknji-
fragium,fi ea nocle portum egrederetur,cum ftul- »m exiudk
to metu occupatus oppreftusque difceftum difv tnjfituk.
fertj a Siracufams cum tota clafte captus eft Ve-
rum ne difceptatio hsec longius quam initio
promifimus, & quam fertinftituti noftri
ratio producatur, hic finem difpu-
tandi de diuinatione a-
itrologicafacie-
mus.

Bl N I S.

Q^ IN-
jllllll ^Mlll^Sla
INDEX RERVM
PRAECIPVARVM IN TRA- -

datii de Magia eontentarum.

ARibimetujphifdifol. Xy,

ArcbimedufcienmpQtentU. ilj

^$ia D&monum eft duplex. fli

ApollomfubuUleonu^ 3i<
Ajhonomka Magia qmdfit. fv.
Aurum cbimkmn nonpoteft vendi pro vero. yii

ArgentuinvmuwnvneU materia cmnimn meiaUo*

rumfu ut necfdpbun *74\

Authorufententia de auro alcbimtfttco. 21

Animaliagenerari pojfuntfilo calore ignif* i*-

Auripigmentum eftjpecies veri auri. 8i

Alcbimk ars cur nonvideatur effe vera. 844
Ahbimk vjus non eft permittendus in republka. Ijj
Analiquidprimigenk materU bominis maneatpeti
totam vitam. iijjjJ

Amihalu fimnium de vaftatione Italifc nj)

Alexandri Magnifomnium. tify

Animus nofter curftt habdior infimno ad percipiew

das reuelationes dtuinas. 136'

Argumenta S, Scnptura quibm aftrologica diuinatki

nfellitun ity
V. Auguftmi mtabdisoratioin reconciliatione cum
Eccle*
 INDEX.
Hcclefia cuiufdam Mat hematich j 6f

Animaiuerfto in Petrum de Aliaco. 167

A^gmnentatio valida cc nt ra Ajhologof. 169
Aftrdogorumprdtdiclmesfiejfent vcY£ y ejfent od'c-
f&homimhm. \g%
AfirvhgorumpYddiclionescuigeneri hominum arri-
deant. 311
Apologwumfendanmta. 214.
AYifioteliiftntetU tolhmt e medio AftYomantia^oz
Bt Atnhrofius csmparat pY^dtcliones afiYekgQYum
teUarane^ 220
Aflranw effe ceYtafigndYerumfutiiYaYum. 221
AnmbdisdtHtnatio. 240
^AuttQYu fmteniia qmmodofacldfit d Magis VhaYd-
onu virgarum inferpcntes mutatio. 111.107

\
Amnes retrcfluentes. tf
B.
Boetijoperamira. 19
V Bafilij argumentatio contra Aflrologos. 177
C.
Columbalignedvoldns. 1?
Caput&neumloquens. 19
Calor cceleftii & elementdru non differuntfyecte. 82
Chdmfuit tdemqut Zoroaftres. 87
Cafiiani opinio de origine Magia. %9
Cdufiequtnfy cur dormientibus multa diuirittus reue-
lentur. itf
fCaufit qttdtuor cur diuina fomriia fmt aliquando ob-
fcura. I41
Catetani setetia aduerfus pdicliones aftrologoru.i6$
Q^z Ca~
 INDEX.
Catonu diftum tn Afirologos, 200

D.
pimonesem fimulenaniwas demortuorum. 6$
J>em. cur fit pajfus prodigiafim aUagis. \u
Tiamonum natnra&munusfecundum.PUtone. 122,
"Qamoncs t ur oltm non doftisfed imperitisfmnia de*
dermt. 139»
D&momtn afiutla m dandk fimnijs. 141
j)m varijs niodis a$cithominesperfomniaA^i7^
hecreta eontra Aftrologos tudtctarws. 157
ptlemma aliquod contra Aftrologos* 1 9 z.

E.
Ipicureorum opinio defomntjsK lt?

G.
X>* Cr cgorius fix fo mniorum caufas tradit . 125
JEtufdem memorabdufntema defomnijs* 1
$ \

;-&
Hifioria-Iannis & Mamhm Mtgoru Vharaonu. 104.

Homeri commentttm pro dftinclione verorum fom-.

niorum. izo >

Mcbr&oruffi antsqum mos fcribendu 2,28'

u
£ tmiarum ingenium & Uhido. II !

Lbm arburijvfm nmtqtia eftperfe&w \nfomn0d4? '

M,.
Magorumfigmenta. 81
M agorum overa varia, f f

JiJap P&farumqualet.. v
i#~f
 INDEX.
Magia naturalis. %y
Magn mturalu triplex. 1

Mag* qwtniedo damonihm impennt* • 26

Maow?4YUjp.cies+ 4%M
Magntvfm. 99
MAgia vetita diuinus legifrw* ihlk
Mj&UvtidetantaautboritM, 94
Magia srigo prtwa a Damone. ?o
Miraculum qutdftt. 4*
Miraculortm verorum tresgradus. 4. r
Miraadorum verorum qumtfc dffirentua falfts &
jhnulatis. 45
Monuos nulla vi magtca poffe reumfcere. 12

Nscromanti&vfes antiqum* 6&

tfecromantiaconfutatio. 62*

8 icia ducisAthenknfium infcitia exitialis. 2y

O.
Opera qua poffunt d&monesftcere. %2
Opiniones tres defrpentibm Magorum Haraonis.
10*$. 106 107+
Oenomam c onfutatqr oraculorum Apollinis. 160
Origenss difyutatio iontra Ajhologos. 166

P.

Torphyrij dubifationes nouem, qmmodo Magi dm^

nes inuocenu 2?
Thilonisfententia de origene Magia. $6
Torphyritu quidfenferit de veriratefommofum.iz?
tjihagortmoi&confuttudo. 12*
 IxNDEX.
Tet rm A liai us pkrimum pn cmit contra chronogra*
phiam. )y$
Vrefijfores diuinandifutura^altquandofutjfe eiettos
ecmitatjbiu* 21Q

'R-
Menwrapifcis. 21
Kefellitur ars Cahdtfika tanquam inanvs. 55
Rdttcnes quintfepro Alchgnififc, 73
Meligio & dtfitplina Chrifti tenebras Magicarum ar^
tium e tnundo difcufiu 9S
Matio cognofcendifomnia duplex.
Ratio quadam contra Aftromantiam.
W
\b%

S.

Sahmonu Magtanaturalu* zo
Statuaperfe mcedentes. V
Statualoquentesmoje bumano.
35.
Samuel anfuerint verm quiper Bhytontffam repra*
Jentatus efiSaulu i\Sf j£
Smerdes Magus inuafit regnum Perfaruw* bg
Sulphur non esl materia metaUorum omnium. 74
Somniaommaejfe vera Stoicorum & Phytbagora
opmio» \\6
Sententia qmdam vera defomnijs* 11

Somniorumcaufa. n$.i28.i$e.
Sentenm varia de caufis fomniorum. /21
Somnium Cyri. ibid.

Sjnefius fnirafedfalfadejpirituphantaflico tradit.

1Z4.
Sommorum d&monu daogenera. 129
Somnia qu&da imptjs hommtbus datafunt a Deo. 1^0
Somni-
 os^nwmm quatmrgenerafmevitio pojfunt obfer*
uari. \}i
Semmum Salomonis cur ihfuerit datum, i$o
T.
. Thomsfnientia de openbus m agorum, n
B Thoms, argumentumcontra Neaomantiam* 62
TofimorJa jlnptura defQmnijs. i.y
£ Tertulhanifententia de Neaomantia. 64-
V.
Voces quomodo pofmt ejfs caufs ejficientes rerum a»
liqHarunu 14.
VtMaies artis Chimica. nfr
Vanitaimaioreorumquiobferuant fomniaquam a-
ftra. 145
Vfus rationisfape esl libef infomno+ 147
Vtta homtnis esl inftabilis, qui nonfecundum ratio-
nemfedfwfumviuit. \g2
X.
Xenophanis & Ipicuuorum opinio defomnijs* 117
2.
Zoroafires MagUparens. 26
Zodiacus apud Ajlrokgos duplex* ijb