Aleksandra Maciejewska

PRACA NA ZALICZENIE PRZEDMIOTU

„ZASTOSOWANIE BADAŃ HUMANISTYCZNYCH”
Zadanie: profesjonalny konspekt
Wykładowca: prof. Dr hab. Jerzy Fiećko

1. Temat pracy: Funkcja groteski w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza

2. Plan pracy:
a) wyjaśnienie terminu,
b) przedstawienie sposobów wykorzystania groteski w powyższym dziele,
c) zwrócenie uwagi na różnorodność zastosowanych form,
d) opis efektu, jaki daje użycie tego środka,
e) zakreślenie użycia groteski w innych dziełach na przestrzeni historii,
f) wnioski, podsumowanie pracy.

3. Co znajdzie się w poszczególnych częściach pracy?

a) Wyjaśnienie terminu:
Groteska jest jedną z kategorii estetycznych, która łączy przeciwstawne elementy, np.
komedii i tragedii albo fantastyki z realizmem.
b) Przedstawienie sposobów wykorzystania groteski w powyższym dziele:
Witold Gombrowicz w swojej książce wprowadza przeróżne formy groteski.
Można je podzielić na poszczególne formy:
- synkretyczna:
~ wykorzystywanie różnych rodzajów i gatunków literackich w jednym dziele.
Możemy wskazać zarówno epikę, jak i prozę, dramat.
- Stylistyczna:
~ użycie jednocześnie różnych stylów językowych – poważnego, potocznego,
zastosowanie zarówno slangu/gwary jak i profesjonalnych pojęć – zmieszanie stylu
wyniosłego z niskim.
- Sytuacyjna:
~ uproszczanie, bagatelizowanie spraw niezmiernie ważnych, dotyczących różnych
instytucji. I z drugiej strony wywyższanie spraw prostych i codziennych.
- Absurdalna stylizacja świata przedstawionego:
~ bohaterów,
~ miejsca akcji,
~ wydarzeń,
~ czasu akcji.
(Opisanie przykładów poszczególnych rodzajów wprowadzenia groteski i ich znaczenia.)
c) Zwrócenie uwagi na różnorodność zastosowanych form:
zaznaczenie, że w powieści możemy znaleźć wszystkie, bądź niemal wszystkie możliwości
zastosowania groteski. Wyjaśnienie czemu potęguje to ironię w utworze, opisanie znaczenia
jakie nadaje wykorzystanie tych wszystkich elementów.
(Wyjaśnienie w jaki sposób zastosowanie różnych form potęguje groteskowość – np. na
podstawie powstającego w utworze chaosu.)
d) Opis efektu, jaki daje użycie tego środka:
łatwo zauważyć, że przedstawienie świata w taki sposób nas bawi, jeśli oczywiście
zauważymy zastosowane środki. Groteskę niekiedy można porównać do „nauki przez
zabawę”, bo ma ona ukazać śmieszność częstych sytuacji charakterystycznych dla danego
środowiska/społeczności. W „Ferdydurke” można to między innymi wskazać w scenie z nauki
o Juliuszu Słowackim.
Jednak motyw, który omawiamy często spotyka się z awersją i krytyką, ponieważ
powszechnie dochodzi do przedstawienia scen niesmacznych, nie przyjemnych do
wyobrażania sobie. Wiele osób mówi o obrzydzeniu, czy zbieraniu się na wymioty na myśl o
słynnej „Walce na miny”.
(Po rozszerzeniu tematu – wyjaśnienie, czemu niemożliwe jest określenie jednego efektu.)
e) Zakreślenie użycia groteski w innych dziełach na przestrzeni historii:

Groteska nie jest formą wprowadzoną w XX wieku, można ją znaleźć w wielu wcześniejszych
utworach.
Często spotykamy się z groteskowością w motywach, które w czasie ich wprowadzenia nie
byłyby za nią uznane. Idealnym tego przykładem jest danse macabre – w średniowieczu
wzbudzało to grozę i prowokowało do przemyśleń, jednak współcześnie „taniec z trupami”
jest dość zabawną wizją. Dzisiaj dostęp do wiedzy i powszechnej technologii sprawia, że
nasze podejście do wielu niegdyś poważnych spraw jest raczej luźne i pewnie z perspektywy
tamtych czasów lekceważące.
Elementy groteskowe można też dostrzec w dziełach, w których nie były one wykorzystane z
myślą o tej kategorii estetycznej. np. w wierszu Charlesa Baudelaire „Padlina”. Zakochanie
się w trupie dość paradoksalne?
(rozszerzenie przykładów, bardziej szczegółowe ich opisanie.)
f) Wnioski, podsumowanie pracy:
- groteska spotyka się z różnym odbiorem ze względu na jej kontrowersyjność,
- ciężko jest określić konkretną funkcję groteski, ponieważ jest ona bardzo chaotyczną formą
-moja opinia na temat tej kategorii estetycznej.
Bibliografia:

 https://sjp.pwn.pl/slowniki/groteska.html
 file:///C:/Users/OLA/Downloads/Witold%20Gombrowicz.%20Ferdydurke.pdf
 https://sekcja-polska.kanak.fr/t9-groteska-i-jej-wykorzystanie-w-ferdydurke-w-
gombrowicza
 http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Sztuka_i_Filozofia/Sztuka_i_Filozofia-r1997-
t14/Sztuka_i_Filozofia-r1997-t14-s112-126/Sztuka_i_Filozofia-r1997-t14-s112-
126.pdf
 https://literatura.wywrota.pl/wiersz-klasyka/7283-charles-baudelaire-padlina.html