1. POJAM I ZNAČENJE POJMA UPRAVA.............str.

4
Kada govorimo o upravi radi se o institutu koji predstavlja element dinamičnog
razvojnog procesa i svako statičko posmatranje ove pojave bilo teorijski pogrešno.
Pravna nauka, posebno nauka upravnog prava prihvatila je stanovište prema kojem riječ
„uprava“ ima dva osnovna značenja:
 Određeni krug vršilaca (organa odnosno organizacija) u pravilu u okviru
državnog aparata kojma je povjerena funkcija uprave- tzv.uprava u
organizacionom smislu
 Uprava-označava se određena aktivnost -kao osnova za određivanje pojma
uprave uzima se funkcija (sadržaj upravne djelatnosti) tj uprava u
funkcionalnom smislu.

2. UPRAVA U ORGANIZACIONOM SMISLU (ORGANSKI POJAM I JAVNA

UPRAVA)....str.6
Predstavlja vrstu subjekata (organa i organizacija) ovlaštenih za vršenje upravne
djelatnosti u okviru i van okvira državne organizacione strukture. Organizacioni pojam
uprave može se analizirati kroz dva ključna značenja:
 Uprava u organskom (organizacionom) smislu- predstavlja cjelinu organa državne
uprave (organa i organizacija) a krug organa koji će se smatrati organima državne
uprave određuju se pozitivno-pravnim propisima svake države(ustavnim i
zakonskim propisima). Kod nas pored organa uprave upravu u organskom smislu
čine i upravne organizacije koje iako nemaju autoritativna ovlašćenja, uglavnom
obavljaju stručno tehničke (neautoritativne)poslove.
 Javna uprava je javno tijelo koje je od političke vlasti dobilo ovlaštenja I sredstva
koja su mu potrebna za zadovoljavanje opštih interesa: javna administracija,
nedržavne organizacije kao što su javna preduzeća I ustanove, stručni aparat lokalnih
zajednica. Posebna obilježja subjekata javne uprave su njihov nelukrativni (nemaju za
cilj ostvarivanje dobiti) karakter I das u njihove aktivnosti regulisane normama
javnog prava.

3. FUNKCIONALNI POJAM UPRAVE U FORMALNOM

SMISLU...........................str.12
Određivanje se vrši na osnovu njenih spoljašnjih obilježja. Osnovu za određivanje
pojma uprave čine organi i organizacije koje ulaze u sastav uprave, načini rada, forma
akata koji se donose u vršenju upravnih aktivnosti te način vršenja kontrole rada
uprave. Spoljna obilježja uprave su:
 To su inokosni organi-upravne aktivnosti zahtjevaju brzo i efikasno odlučivanje
 Princip zavisnosti upravnih organa i njihovih službenika za razliku od nezavisnosti
sudstva i sudija
 Struktura hijerahijski odnos između pojedinih organa uprave i unutar organa uprave
 Čvršća povezanost sa vladom koja se manifestuje kroz njenu podređenost vladi
(kontrola)
 Postupak prema kome se provode upravne aktivnosti odlikuje se neformalnošću (akti
se izdaju u slobodnoj formi za razliku od sudskih aktivnosti)
 Kontrolu vršenja upravnih aktivnosti sprovode organi u okviru same organizacione
strukture uprave i posebni sudovi
Pravni režim upravne funkcije znači da su sva formalna obilježja uprave izražena
pravnim normama kojima je regulisano vršenje upravne funkcije. U savremenim

1
uslovima organi uprave nisu isključivi vršioci upravne aktivnosti niti se njihova uloga
svodi samo na vršenje uprave.

4. FUNKCIONALNI POJAM UPRAVE U MATERIJALNOM

SMISLU......................str.17
Određivanje pojma uprave u materijalnom smislu polazi od unutrašnjih obilježja
upravne djelatnosti. Pojam uprave u funkcionalnom smislu određuje se na negativan
način i drugi pojam određuje na pozitivan način.
 Negativno određivanje- Po ovom stanovištu upravu čine one vrste državnih
aktivnosti koje se nalaze izvan okvira zakonodavstava i sudstva (Jelinek i Flajner).
Ovo poimanje ne govori šta čini uprava već šta ne čini
 Pozitivno određivanje- S obzirom da uprava predstavlja jednu dinamičnu društvenu
pojavu koja se stalno mijenja I prevashodno ovisi o pozitivnom pravu svake zemlje.
U obilju različitih pristupa izdvojićemo neke:
o Uprava kao jedna od funkcija državne vlasti - oblik autoritativne
aktivnosti pri čijem se vršenju koriste prerogativi političke vlasti. Državni
zadaci se ostvaruju izdavanjem zapovijesti, zabrana i dozvola, te vršenje
prinude. Osobenost funkcija države izrazavaju se kroz neravnopravnost
subjekata koji učestvuju u pravnim odnosima u vezi ostvarivanja javnih
interesa.

o Uprava kao djelatnost države koja se diferencira na

 Upravu kao javna služba- Upravna funkcija se ne određuje isključivo
kao funkcija vlasti, već kao djelatnost koja obuhvata ukupnost
aktivnosti uprave u čiji sastav pored vršenja vlasti (izvršavanje zakona
putem donošenja akata ulaze i aktivnosti zadovoljavanja vitalnih
potreba građana (vršenje javnih službi). Upravna funkcija se
manifestuje kroz tri vida akata:
subjektivni akti-kojima se stvaraju, mjenjaju i ukidaju
individualne pravne
situacije
akti uslovi-koji predstavljaju uslov da se na konkretne subjekte
primjeni
jedna opšta pravna situacija
i materijalni akti- kojima se vrši obezbjeđenje funkcionisanja
javnih službi.
 Upravu kao stvaralačko praktičnu državnu djelatnost-uprava
postaje aktivni pokretač značajnih društvenih tokova.

5. POZITIVNO PRAVNI POJAM UPRAVE...............................str.34

U organizacionom smislu Ustavom RS je (čl.97) utvrđeno da poslove državne uprave
obavljaju:
 Ministarstva (mogu: organi uprave u sastavu ministarstava, posebne organizacije
za stručne poslove)
 Drugi republički organi uprave te republičke upravne organizacije (komesarijate,
uprave, fondove, inspektorate, sekretarijate, zavode i direkcije)
 Preduzeća i druge organizacije kada su im zakonom povjerena javna ovlaštenja

2
  I organi lokalnih jedinica (opštine i grada) kada im je to zakonom
povjereno(čl.102)
Ustavom BiH je utvrđeno da su osnovni nosioci upravne funkcije u na nivou BiH su
ministarstva.
U funkcionalnom smislu polazi od poslova i zadataka koje državna uprava obavlja
prema našem važećem zakonu. Prema Zakonu o državnoj upravi (čl.8) ministarstva:
 primjenjuju zakone i druge propise i opšte akte Narodne skupštine, Vlade i opšte
akte Predsjednika i obezbjeđuje njihovo izvršavanje,
 rješavaju u upravnim stavrima
 vrše upravni nadzor
 pripremaju zakone, druge propise i opšte akte
 obavljaju stručne i druge poslove utvrđene zakonom i drugim propisima

6. ISTORIJSKI RAZVOJ UPRAVE

Uloga uprave vezana je za ulogu države jer se uprava pojavljuje kao aparat za
ostvarivanje ciljeva države.
Magistarski tip uprave: Magistrati su u rimskoj državi obavljali niz poslova političkog i
upravnog sadržaja.
7. RAZVOJ UPRAVE U DOMAĆEM PRAVU..............................str.53

8. PREDMET I METOD UPRAVNOG PRAVA...............str.64

Predmet upravnog prava je uprava koja predstavlja složen društveni pojam. U
proučavanju ove pravne discipline koriste se raznovrsni metodi počevši od uobičajenih
metoda logičkog zaključivanja, indukcije i dedukcije, analize i sinteze. Dominantnu
ulogu ima pravni(dogmatski) metod.
 Pravno dogmatski metod-kojim se smisao i sadržina pravnenorme,
 Sociološko pravni metod- nastoji da eksplicira uticaj određenih društvenih odnosa
(političko, ekonomskih, kulturnih i dr.) na kreiranje pravnih normi,
 Istorijski metod- koji treba da odgovori na pitanje koje su okolnosti uticale na
nastanak i razvitak pravne norme
 Komparativno odnosno uporedni metod- stvara pretpostavke za bolje sagledsavanje
određenih pravnih pojava u pravnim sistemima različitih država.

9. UPRAVNO PRAVO U OKVIRU PRAVNOG SISTEMA EU..................str.76

Poznavaoci prava Evropske unije zastupaju stanovište da komunitarno pravo predstavlja
novi pravni sistem. Ovo pravo djeluje neposredno unutar nacionalnih pravnih sistema i
država članica EU. Osnivanje EU predhodile su:
 Ugovor o osnivanju EZ za ugalj i čelik-1951 Pariz
 Ugovor o EEZ-1957 Rim
 Ugovor EZ za atomsku energiju-1957 Rim
 Ugovor iz Mastrihta o osnivanju EU-1992
Organizacionu strukturu čine:
 Savjet ministara-sačinjavaju ga resorni ministri
 Evropska komisija-sastavljena od 17 članova, izvršni organ Unije.
 Evropski savjet-čine ga šefovi država odnosno vlada
 Evropski parlament-pozicija zakonodavnog organa
 Evropski sud pravde-u poziciji ustavnog suda, kontrola zakonitosti, tumač
ugovora

3
Pravni sistem EU polazi od tri osnovna ugovora, zatim ugovora i akata o pristupanju
država EZ te ugovora iz Mastrihta. Za ustanovljenje pravnih odnosa Unije primjenjuju se
dvije vrste pravnih akata:
 Pravna pravila što ih donosi Unija
 Pravna pravila što ih donose države članice
Opšti pravni akti se obkavljuju u Službenom listu EZ, a odluke suda u zbirci presuda
Evropskog suda.
Evropsko upravno pravo je u fazi nastajanja. Razvojna linija upravnog prava EU
razvija se prije svega kroz sudsku praksu Evropskog suda pravde. U okviru
upravnosudske prakse rješavaju se sporovi
 Između službenika i zajednice
 O zakonitosti akata EU
 Između pojedinaca i zajednice
 Dijelovi vezani za zaštitu ljudskih prava.
Evropski sud pravde predstavlja određenu vrstu upravnog suda.

10. POJAM I ODLIKE UPRAVNO PRAVNOG ODNOSA.........................str.86

Upravno pravni odnos je pravni odnos koji nastaje u oblasti djelovanja uprave u kojoj
uprava nastupa kao nosilac autoriteta vlasti. Jednostranost i jača volja su odlike upravno
pravnog odnosa. Bitna odlika upravnopravnog odnosa je subordinacija subjekata u
odnosu i mogu obavezati druge subjekte mimo njihove volje. Organi državne uprave
imaju ovlašćenja i dužnosti da štite u prvom redu javni interes izražen u zakonu ali i uži
individualni interes.
Odlike:
 Autoritativnost-odlučuju o zasnivanju, sadržini i prestanku upravnopravnog
odnosa
 Na jednoj strani je uvijek državni organ
 Uspostavljaju se radi zadovoljenja javnog interesa u prvon redu
 Nastaju upravnim aktom odnosno na osnovu zakona
 Upravno-pravni odnosi se uređuju imperativnom pravnom normom
 Subjektivna prava predstavljaju suštinu upravno-pravnog odnosa(lična,
neprenosiva, neimovinska)
 Povreda dužnosti iz up odnosa izaziva izricanje sankcija prema ličnosti
 Zaštita se vrši po pravilima upravnog i upravno sudskog postupka.

11. SUBJEKTI UPRAVNO PRAVNOG ODNOSA-----str.89

Upravno-pravni odnos mora imati najmanje dva subjekta. Jedna strana je uvijek nosilac
državne vlasti (državni organi uprave, drugi državni organi i organizacije sa javnim
ovlaštenjima, te drugi nedržavni subjekti kao što su organi teritorijalne i lokalne
samouprave). Drugu stranu čine fizička i pravna lica (pojedinci, preduzeća ustanove, te
određeni kolektiviteti kao što su naselja, grupa lica i sl. Dakle upravno-pravnio odnos se
može zasnovati između:
 Državnih organa i organizacija s jedne i građana s druge strane (razrez poreza i
sl.)
 Državnih organa s jedne i organizacija s javnim ovl. S druge ( poslove inspekcije)
 Državnih organa i driguh organizacija, preduzeća, udruženja (rješenje o adaptaciji
poslovnog prostora)
 Organizacija koja vrše javna ovlaštenja i dr. Organizacija (ovlaštenje za
postavljanje natpisa pored puta)

4
  Državnog organa i službenog lica (unapređenje u viši vojni čin)
 Samih državnih organa ( rješenje sanitarnom inspektora da organ uprave da
poboljša higijenske uslove)

12. NASTAJANJE, SADRŽINA I PRESTANAK UPRAVNO-PRAVNOG

ODNOSA.....str.90
Nastajanje: Upravno-pravni odnos uvijek svoj osnov nalazi u opštoj pravnoj normi koja
propisuje sadržinu pravnog odnosa a nastaje najčešće putem donošenja upravnog akta.
Upravni akt može biti donijet nakon postupka koji je pokrenut po službenmoj dužnosti
(ex officio- subjektu se nameću određene obaveze –plaćanje poreza) ili na prijedlog
stranke (ex private-onda se radi o priznanju nekog prava – npr. Prava na invalidninu).
Kod uspostavljanja upravno pravnog odnosa u pravilu se donosi upravni akt u pismeno
obliku. Za razliku od eksplicitnog treba razlikovati implicitno uspostavljanje upravno
pravnog odnosa putem „ćutanja uprave“ bez donošenja pismenog upravnog akta.
Sadržina: Na jednoj strani treba razlikovati prava i obaveze ovlaštenih nosioca državne
vlasti i na drugoj prava i obaveze drugih učesnika stranaka.
 Prava ovlaštenih nosioca državne vlasti sastoje se u mogućnosti nametanja
određenog ponašanja drugom subjektu
 Prava drugih učesnika predstavljaju subjektivna prava koja su strogo ličnog i
neimovinskog karaktera.
Obaveza iz ovog odnosa se uvijek izvršavaju pa i uz pomoć neposredne primjene fizičke
sile.
Prestanak: Prestanak označava trenutak u vremenu kojim se okončava dejstvo
upravnog akta kojim je zasnovan odnos i to:
 Jednostranim raskidom (organ odustane od daljeg vođenja UP postupka)
 Jednostranom voljom drugog učesnika (odricanjem od ovlaštenja)
 Donošenjem novog upravnog akta
 Upravnim aktom nekog drugog subjekta(presudom suda u upravnom sporu)
 Iscrpljenjem dejstava upravnog akta (učesnik postupio po aktu)
 Usljed naknadne nemogućnosti pravnog dejstva akta (smrt drugog učesnika)

13. UPRAVNO PRAVO KAO DEO JAVNOG PRAVA.........str.96

Javno pravo štiti interes javne vlasti (države) a privatno interes pojedinca. Istorijski
gledano razvoj ideje o dvodiobi prava na javno i privatno tekao je uz manje ili veće
variranje do polovine XIX vijeka kada počinju ozbiljna osporavanja. Javno pravo pokriva
sve odnose koji nastaju između nosioca javne vlasti i subjekata koji su toj vlasti podložni
dok privatno pravo obuhvata sve odnose među subjektima koji stoje u odnosu
ravnopravnosti i koordinacije (ekvipariranosti). U velikom broju slučajeva javno pravo
bi moglo biti prisilno a privatno dispozitivno, tako da se može prihvatiti činjenica o
prevazi prisilnih normi u oblasti javnog prava. U našem pravu uglavnom se poriče
prihvatljivost diobe na javno i privatno s obzirom u pojavi preplitanja javnog i
privatnog prava pri regulisanju istih društvenih odnosa.

14. ODNOS IZMEĐU UPRAVNOG I USTAVNOG PRAVA......str.103

Nesumnjivo da upravno pravo ima najviše dodirnih tačaka sa ustavnim. Ustavno pravo je
osnovna pravna grana koja određuje okvir za sve druge grane pranog sistema pa prema
tome upravno pravo detaljnije reguliše i razrađuje norme ustavnog prava . (organizacija,
nadležnost, postupak..)

5
15. ODNOS IZMEĐU UPRAVNOG I KRIVIČNOG PRAVA.......str. 106
Krivično pravo čine pravne norme koje se odnose na krivično djelo, uslove odgovornosti
za izvršeno djelo te sistem sankcija prema učiniocima, dok se upravnim normama
precizoiraju pravila ponašanja za buduće slučajeve. Tačke dodira u nekim slučajevima
mogu se naći u oblasti prekršaja. Takođe neposredni dodir normi upravnog I krivičnog
prava može se naći kod krivične odgovornosti upravnih službenika (krivično djelo protiv
službene dužnosti). U domenu upravnog I krivično procesnog prava u obavljanju
pšoslova državnih organa (policija-otkrivanje, hapšenje, privođenje, pretresanje..)

16. ODNOS IZMEĐU UPRAVNOG I FINANSIJSKOG PRAVA

Veliki dio normi tzv. Izvršnog karaktera ulazi u okvir upravnog prava-povodom naplate
poreza I carinskih dadžbina kao I organizacija upravnih organa koji se bave pitanjima
finansija.

17. ODNOS IZMEĐU UPRAVNOG I GRAĐANSKOG PRAVA....str.104

Upravno pravo protežira javno pravne odnose neimovinskog karaktera (izuzetak
eksproprijacija, poreske dadžbine), dok građansko reguliše imovinske odnose. Osnova za
razlikovanje traži se u metodu regulisanja putem subordinacije i koordinacije. Za
građansko karakteristično je saglasnost volja dok kod upravnog neravnopravnost volja
učesnika u odnosu. Dakle, državni ili nedržavni subjekt sa javnim ovlašćenjima se
pojavljuje sa jačom voljom. Za građansko pravo određujuća je dispozitivna pravna
norma. U nekim oblastima odnos ova dva prava je posebno blizak npr. Kod kupoprodaje
nepokretnosti, jer stvara obaveze da plati porez na promet. Rješenje o obavezi plaćanja je
upravni akt kojim se zasniva upravno-pravni akt između državnog organa i poreskog
obveznika.

18. ODNOS IZMEĐU UPRAVNOG I TRGOVINSKOG PRAVA................str.108

Trgovinsko pravo kao posebna grana prava obuhvata pravne norme koje se odnose na
status i poslovanje privrednih subjekata, njihove međusobne odnose i odnose sa državnim
i javnopravnim tijelima. Relacije dodira treba tražiti u javnim ovlaštenjima koja država
dodjeljuje javnim službama, naročito javnim preduzećima (upravni ugovor, upravni
nadzor nad privrednim subjektima, davanje administrativnih dozvola..)

19. ODNOS IZMEĐU UPRAVNOG I PORODIČNOG PRAVA.......str.109

Tačke dodira sa upravnim pravom nalaze se u pravnim normama koje regulišu lični
status. (lično ime, prebivalište, boravište, državljanstvo- regulisano autoritivan način).
Norme upravnopravnog karaktera prisutne su u postupku ograničavanja roditeljskog
prava, vođenje službenih evidencija, izdavanje uvjerenja.

20. ODNOS IZMEĐU UPRAVNOG PRAVA I NAUKE O UPRAVI...........str. 110

Osnovni zadatak nauke upravnog prava je da sistematizuje norme upravnog prava, da ih
izučava, tumači I utvrđuje način njene primjene. Ova naučna disciplina pored pravnih
sagledava I druge aspekte: politički, sociološki psihološki, tehnički I dr. Upravno pravo
obuhvata proučavanje uprave sa pravnog aspektra, dok nauka o upravi za predmet svog

6
proučavanja ima uglavnom vanpravne pojave u vezi sa organizacijom I metodama rada
uprave I nosi oznake empirijske (iskustvene) društvene nauke.

21. IZVORI UPRAVNOG PRAVA…….str.113

Djele se na:
 Materijalne-označavaju se određeni društveni činioci koji stvaraju pravne norme
I određuju njihovu sadržinu
 Formalne-pravni propisi najčešće opšti pravni akti a u anglosaksonskom
pojedinačni pravni akti
Struktura izvora upravnog prava je ovisna od pozitivnog prava određene zemlje. U našem
pravnom sistemu izvore upravnog prava čine:
 Ustavni propisi-
 Zakonski propisi
 Međunarodni ugovori
 Podzakonski opšti pravni akti državnih organa
 Podzakonski opšti akti jedinica lokalne samouprave
 Opšti pravni akti nedržavnih subjekata
 Pravna praksa državnih organa
 Običaji
 Upravnopravna nauka I tehnika pravila pojedinih nauka, struka I vještina.

22. USTAV I USTAVNI PROPISI KAO IZVOR USTAVNOG PRAVA

U BiH ustavne propise čine Ustav BiH, Ustav RS I Ustavni zakon za njegovo
provođenje, Ustav FedBiH, te Ustavi kantona. U sklopu ustavnih normi sadržane su
norme kojima se reguliše organizacija državne vlasti uključujući I organe uprave,
odredbe o poslovima uprave, zakonitost rada uporave te pravo na pravnu zaštitu protiv
akata koje donose upravni subjekti u vršenju svojih funkcija. Sa stanovišta upravnog
prava odredbe ustava mogu se pojaviti kao:
 Neposredan izvor- kada ih subjekti uprave neposredno primjenjuju u regulisanju
upravnopravnih odnosa a da prethodno nisu razrađene zakonskim I drugim
propisima
 Posredan izvor- to su situacije u kojima se ustavne norme ne primjenjuju
direktno, već preko zakonskih I drugih propisa kojima se ustavne norme
razrađuju.
Ustavni zakon za sprovođenje ustava može se formalno pojaviti kao izvor ustavnog prava

23. ZAKONSKI PROPISI…….str.116

Odmah poslije ustava kao najznačajniji formalin izvor upravnog prava smatra se zakon.
 Zakoni-Primarna važnost zakona kao izvora upravnog prava proizilazi iz načela
zakonitosti u vršenju upravnih aktivnosti, prema kome svi akti I radnje državnih
organa uprave I drugih zakonom ovlaštenih subjekata moraju biti u skladu s
zakonom.
 Uredba sa zakonskom snagom- je opšenormativni akt šefa države ili vlade, koja
se donosi u vanrednim okolnostima (ratno stanje)usljed nemogućnosti rada
zakonodavnog tijela, a njome se regulišu pitanja iz nadležnosti skupštine.
Predstavlja akte privremenog karaktera.
Od tzv. Običnih razlikuju se interpretativni I kolizioni zakonski propisi:

7
  Interpretativni zakon je takav akt kojima se tumači već ranije donesen zakon od
strane istog donosioca.
 Kolizioni propis predstavlja akt kojim se rješava sukob između dvajun ili više
zakona unutar jednog pravnog sistema
Najvažniji zakoni u BiH su: Zakon o savjetu ministara BiH, Zakon o državljnstvu, Zakon
o putnim ispravama. U RS to su: Zakon o državnoj upravi, Zakon o vladi, Zakon o
ministarstvima I dr.

24. MEĐUNARODNI UGOVORI……………….str.119

Međunarodni ugovori mogu biti izvor upravnog prava pod uslovom da sadrže upravno
pravne norme. Ulaze u okvir tzv. spoljnih izvora a predstavljaju akte kojim neka država
zaključuje sa drugim državama. Međunarodni ugovori u domaćem pravu dobijaju
opštepravnu snagu nakon što su ratifikovani. U tom pogledu postoje dva sistema:
 Sistem inkorporacije (ugrađivanje u pravni poredak)-pretpostavlja donošenje akta
o ratifikaciji
 Sistem transformacije- pretakanje međunarodnog prava u domaći pravni sistem
U BiH ratifikovanje je povjereno je Presjedništvu uz odobrenje Parlamentarne Skupštine.

25. PODZAKONSKI OPŠTI AKTI KAO IZVOR UPRAVNOG PRAVA…str120

Radi se o širokom spektru propisa koji su slabije pravne snage od zakona I
jednostavnijem postupku od zakonodavnog a radi razrade I konkretizacije zakona u cilju
lakšeg sprovođenja I izvršavanja u konkretnom slučaju. Njima se ne mogu regulisati
društveni odnosi ako već predhodno nisu uređeni zakonom. Podzakonske akte donose
izvršni I upravni organi koji izvršavaju volju predstavničkog tijela.
(dekoncentarcija, politički I pravnotehnički). Prema donosiocu u pravnom sistemu BiH
odnosno RS mogu se razlikovati:
 Podzakonski opšti akti skupština
 Podzakonski opšti akti vlade
 Podzakonski opšti akti organa uprave

26. PODZAKONSKI OPŠTI AKTI I POLITIČKI AKTI SKUPŠTINA KAO

IZVOR UP…str.122
Pored zakona , predstavnička tijela donose podzakonske opšte akte, kao I akte koji
nemaju svojstvo propisa jer nisu pravni već politički akti.
Podzakonske opšte akte skupština čine:
 Odluke- odlukom se kao opštim aktom izvršavaju pojedine odredbe zakona, a
donose se samo ako je to zakonom predviđeno
 Poslovnici-o radu Skupštine predstavljaju opšte pravne akte kojima skupština
uređuju unutrašnju organizaciju I način rada skupštine, odnosno njenih vijeća
kao I odnosi prema drugim organima I organizacijam.
Politički akti skupština-nemaju karakter propisa pa zato nemaju obaveznu pravnu snagu
a to su:
 Deklaracijom-se izražava opšti stav skupštine o značajnim pitanjima iz oblasti
spoljne i unutrašnje politike
 Rezolucijom- se ukazuje na stanje I probleme u odrešenoj oblasti društvenog
života
 Preporuka-je akt skupštine kojom ona daje mišljenje I sugestije u vezi sa radom
organa I organizacija I primjenu propisa u određenoj oblasti.
Druge vrste akata:

8
  Smjernice- se usmjerava djelatnost određenih organa
 Načelni stavovi- su akti kojima skupština zauzima stajalište o nalinu sprovođrnja
određenih ciljeva I zadataka
 Rješenja-kojima se rješava o konkretnoj upravnoj stvari u upravnom postupkiu
 Zaključak- akt kojim se skupština određuje prema nekim događajima I pojavama

27. PODZAKONSKI OPŠTI AKTI VLADE KAO IZVOR UP……..str.124

To su podzakonski propisi koje donosi vlada a čine ih:
 Uredba-je najvažniji podzakonski akt kojom se izvršava zakon. Njome se samo
razrađuje I upotpunjuje zakon I mora biti u saglasnosti sa zakonom. Pod izvršnom
klauzulom podrazumijeva se odredba zakona ili drugog propisa kojom se odrešeni
organ poziva da donese podzakonski akt.
o Vrste uredbi prema ovlaštenju,:
 Ustavne(spontane)
 Samostalne za predmet imaju odnose koje im je ustav povjerio
(npr. organizaciona pitanja državne uprave), uredbe po nuždi
zbog vanr. okolnos.
 Nesamostalne-se izdaju radi izvršenja zakona, razrađuju
njegove principe I odredbe I moraju biti u skladu sa zakonom.
 Zakonske
 Samostalne-radi se o delegiranom zakonodavstvu
 Nesamostalne-radi se o klasičnom uredbe za izvršenje zakona
o Vrste uredbi prema sadržini :
 Pravne- su namjenjene građanima I drugim pravnim subjektima
(dopuna zakona)
 Administrativne predstavljaju opšta pravila I odnose se na rad
državnih institucija (upravnih organa)
o Vrste uredbi prema donosiocu:
 Donosi šef države
 Donosi vlada
Ustavom je utvrđeno da vlada ima generalno ovlaštenje da donosi akte uredbodavne
vlasti.
 Odluke su podzakonski propisi kojima se razrađuju ili izvršavaju pojedine odredbe
zakona. Kriterijum razlikovanja je formalistički jer nje uobičajeno da se uredbe
nomotehnički formulišu po članovima, a odluke po tačkama. Na hijerarhijskoj
strukturi propisa odluka je na nižem stepenu od uredbe.
 Uputstva- ovim pravnim propisom se reguliše način rada I postupanja u izvršavanju
pojedinih odredaba zakona, drugih propisa I opštih akata
 Opšta rješenja- vlada odlučuje o određenim pitanjima I odnosima, koji nisu predmet
drugih opštih akata. Pojavljuju se češće u vidu pojedinačnih akata.
 Zaključak- ovim aktom izvršavaju se stavovi u vezi sa unutrašnjom organizacijom,
metodom rada same vlade

28. PODZAKONSKI OPŠTI AKTI UPRAVE KAO IZVOR UP….str.129

Čine akte izvršnog karaktera. Organi uprave mogu donositi akte samo kada su za to
izričito zakonom ovlašteni. Ovim aktima razrađuju se pojedine odredbe zakona. To su:

9
 Pravilnikom-se označavaju podzakonski propisi uprave kojim se razrađuju pojedine
odredbe zakona, drugih propisa I opštih akata skupštine I propisa vlade radi njihovog
izvršenja
 Naredbom-se kao opštim aktom organa uprave radi izvršavanja pojedinih odredaba
zakona, koji ima opšti značaj
 Uputstvom-se propisuje način rada I izvršavanja poslova državnih organa uprave I
drugih subjekata u izvršavanju pojedinih odredaba zakona I opštih akata skupštine I
propisa vlade.
Organi uprave mogu davati objašnjenja.

29. PODZAKONSKI OPŠTI AKTI JEDINICA LOKALNE SAMOUPRAVE I

NEDRŽAVNIH SUBJEKATA KAO IZVOR UP…….str.130
Prema Ustavu RS teritorijalna organizacija se uređuje se zakonom a kod nas se lokalna
organizacija ostvaruje u opštini. Opština I grad kao jedinice lokalne samouprave donose
odgovarajuće podzakonske propise I druge akte. To su:
 Statut-najviši pravni akt jedinica lokalne samouprave koje one donose u skladu sa
ustavom I zakonom. Njima se uređuju pitanja: organizacija I nadležnost te način rada
organa opštine. Statut donosi skupština opštine odnosno grada.
 Poslovnik o radu- predstavlja opšti pravni akt kojim skupština u skladu sa svojim
statutarnim ovlaštenjem utvrđuje pravila o svojoj unutrašnjoj organizaciji I načinu
rada.
 Odluke-poslije statute odluka predstavlja najviši pravni akt u jedinici lokalne
samouprave I ima dopunski I izvršni karakter.
 Drugi opšti akti
Opšti pravni akti nedržavnih subjekata: to su opšti akti preduzeća I ustanova kojima se
regulišu odnosi sa trećim pravnim I fizičkim licima. Donose ih samo pod uslovom da
su im zakonom povjerena javna ovlaštenja. To su: statute, pravilnici, odluke

30. OBIČAJI, PRAVNA PRAKSA, I PRAVNA NAUKA KAO IZVOR UP…str.132

 Pravna praksa: implicira niz pojedinih pojedinačnih akata (odluka, rješenja, presuda)
koje se donose na osnovu zakona, drugih propisa I opštih akata u oblasti upravne
materije. Treba vršiti diferencijaciju između upravne I sudske prakse. Ovim aktima se
ne stvaraju pravna pravila ponašanja nego primjenjuje opšti pravni propis u
konkretnom slučaju. Upravna praksa nije izvor upravnog prava. Ako ništa barem će
drugi sudovi gledati respektabilno na odluke viših susdova jer su podvrgnute njihovoj
kontroli.
 Običaji: predstavljaju određeni vid nepisanih društvenih normi koje nastaju van
državnih okvira uz sldeće pretpostavke: da se dugo primjenjuju, da postane ustaljen
način ponašanja, da postoji saglasnos o prihvatanju običaja određene sredine.
Običajno pravo nastaje kada mu država pruži pravnu zaštitu, odnosno kada počne da
primjenjuje sankcije u slučaju neizvršavanja. Primjena običajnih pravila moguća je u
dva vida:
 Prvi vi kada se državni organ pozove na primjenu običaja u rjepšavanju
konkretnog pitanja
 Drugi vid se ispolava u donošenju pravnog propisa u skladu sa nekim običajem
Običaj može da postane izvor prava pa tako I izvor upravnog prava samo u slučaju
njegove inkorporacije u propis koji je izvor upravnog prava.
 Upravnopravna nauka I tehnička pravila: ima važnu ulogu kao poseban izvor
upravnog prava. Njena pozicija iako pravno neobavezujuća je krucijalna ne samo kod

10
 donošenja već I kod njene primjene I ispravnog tumačenja. Da bi tehnička pravila bila
dopunski izvor prava potrebno je da se zakonom ili drugim aktom državnog organa
kao takvi predvide.

31. POJAM I VRSTE KONTROLE UPRAVE……………str.140

Da bi se isključio svaki vid samovolje uprava se podvrgava višestrukoj kontroli. Pod
kontrolom se smatra trajna djelatnost brižljivog I sistematskog posmatranja I ocjenjivanja
nečijeg tuđeg rada. Dakle u sadržinskom smislu kontola (nadzor) uprave je trajna
djelatnost koju vrše ovlašteni subjekti nad upravom. Okvir pravne kontrole čine pravni
instrumenti a nepravne čine politički ili određeni stručno tehnički instrumenti. Pravna
kontrola uprave djeli se na kontrolu:
 Zakonitosti (legaliteta) je oblik kontrole putem koje se vrši provjera da li je upravno
djelatnošću povređen mjerodavan zakon, drugi propis ili opšti akt
 Cjelishodnosti-kontrola obuhvata ispitivanje pravilnosti izbora između pravno
ponuđenih varijanti s obzirom na svaki konkretan slučaj, kontrolu pravilnosti
diskrecionog odlučivanja.
Dakle, smisao kontrole je ostvarenje društvene discipline koja se obezbjeđuje
zakonitošću I cjelishodnošću upravnih aktivnosti.
Polazeći od organizacione pripadnosti vršilaca pravne kontrole ona se dijeli na :
 Unutrašnju
o Upravna (administrativna) kontrola
 Hijerarhijsku I starateljsku (tutela)
 Instacionu I nadzornu (službenu-klasična varijanata)
 Spoljašnju
o Sudska kontrola
o Parlamentarna kontrola
o Vladina kontrola
o Posebni oblici kontrole

32. UPRAVNA KONTROLA UPRAVE …….str.142

Je takva vrsta kontrole u kojoj uprava predstavlja I subject I object kontrole. Ovdje se
radi o upranom putu eliminisanja svih oblika protivpravnosti, nezakonitosti I
nepravilnosti odnosno cjelishodnosti u radu uprave.
 Hijerarhijska kontrola uprave-ovaj model kontrole ishodište nalazi u hijerarhijskom
odnosu između viših I nižih organa. Viši organi imaju generalno ovlaštenje. Ovaj
model se naročito razvijo u tzv. Policijskoj dražavi. Kontrola se prostire nad:
o Službenicima-personalna kontrola (postavljanje, smjenjivanje..)
o Nad aktima-realna kontrola(poništavanje, ukidanje..)
Hijerarhijska kontrola se provodi kroz dva vida:
 Službenim putem-redovna komunikacija viših I nižih organa
 Putem tzv. Hijerarhijske žalbe koju podnose građani nezadovoljni
odlukama
 Starateljska kontrola-između organa državne uprave I određenih kolektiviteta van
državne structure, koji raspolaže sa određenim stepenom samostalnosti
 Instanciona kontrola- je takva vrsta kontrole koja se ostvaruje povodom žalbe a vrši
je organ više instance. ŽĆalba je bitna pretpostavka instacione kontrole koju podnosi
lice (stranka) nezadovoljna nekom upravnom odlukom.

11
 Nadzorna kontrola-ovaj oblik unutrašnje kontrole obavljaju viši organi uprave u
odnosu na niže u skladu sa zakonom. Nadzor, odnosno službenu kontrolu ovlašteni
organ vrši po službenoj dužnosti, odnosno samoincijativno. U pravnoj državi osnov
kontrolnih ovlaštenja čini zakon. Nadzorna kontrola obuhvata ocjenu zakonitosti a ne
I cjelishodnosti.


33. SUDSKA KONTROLA UPRAVE………str.146

Je oblik spoljne pravne kontrole uprave. Smatra se da je opšti nedostatak
upravne( administrativne) kontrole što uprava sama sebe kontroliše. Ovaj kontrolni odnos
ne čine dva različita subjekta koji su međusobno samostalni I nezavisni. U tom smislu
uspostavljna je jedna posebna pravna kontrola. Sud čija organizaciona nezavisnost,
stručnost I autoritet prema upravi pružaju garanciju da mogu osigurati da se uprava u
svom djelovanju kreće u okvirima pravne norme. Sudska kontrola uprave se aktivira
isključivo po zahtjevu za pružanje pravne zaštite a ne po službenoj dužnost rješava
sporna pitanja proizašla iz upravnih aktivnostii. Tužbom se osporava upravni akt,
upravna radnja, pred nadležnim sudom da pruži adekvatnu pravnu zaštitu. Sudsku
kontrolu vrše sudovi (redovni I upravni) uglavnom po sudskom postupku. Kada su u
pitanju materijalna obilježja ovdje se navodi:
 Postojanje sporne situacije
 Postojanje zahtjeva za pravnu zaštitu
 Specifičnost pravnog akta kojim se sudska kontrola ostvaruje
Kontrola redovnih sudova: se ostvaruje u okviru upravnog spora I spora za naknadu
štete prouzrokovane radom uprave. O zakonitosti konačnih upravnih akata odlučuje
okružni sud u upravnom sporu za koje nije određena nadležnost drugog suda. U
upravnom sporu sud može (uvažavanjem tužbe) poništiti upravni akt. Pored toga može
odlučivati I o naknadi štete, povraćaju stvari pod uslovom da je do štete došlo usljed
izvršenja upravnog akta koji se u upravnom sporu osporava.
U nvažećem pravu RS predviđena je posebna sudska zaštita ustavom zajamčenih sloboda
I prava građana, sudska zaštita kada su slobode I prava povrijeđeni pojedinačnim
konačnim aktom I povrijeđena radnjom službenog lica. Od posebnih oblika upravnih
sporova vrlo značajnu ulogu ima upravno-računski spor.

34. SPOR ZA NAKNADU ŠTETE PROUZROKOVANE RADOM

UPRAVE….str.152
Proizilazi da sporna situacija nastaje povodom nastupanja štetnih posljedica za građane I
druge subjekte. Vođenje spora ima za cilj sudsku zaštitu od protivpravnog djelovanja
države (uprave). Odgovornost države se javlja u dva osnovna oblika:
 Odgovornost države koja nastaje po osnovu službene greške- ovdje se radi o šteti
koja je nastala protivpravnim djelovanjem službenog lica (pogrešan rad, nezakonito
činjenje..)
 Odgovornost države koja nije uslovljena greškom
U vezi s tim mogući su različiti vidovi odgovornosti:
o Prvi- neposredna odgovornost države- pravo na regres štete
o Drugi- neposredna odgovornost službenog lica-lice odgovara svojom
imovinom
o Treći- jednako odgovara I službeno lice I država
U Francuskoj vrši se diferencijacija između greške službe I lične greške

12
U anglosaksonskom pravu država dugo vremena nije odgovarala za štetu
U EU unija nadoknađuje svaku štetu
Ustav RS ne sadrži odredbe o odgovornosti države I drugog javno pravnog tijela, već
regulisanje tog pitanja prepušta zakonodavcu. Pretpostavke za odgovornost države su:
nezakonitost I neispravan rad, postojanje štete I uzročna veza između počinjene službene
greške I nastale štete. Aktivna legitimacija za postavljanje zahtjeva za naknadu štete daje
se fizičkim I pravnim licima kao I grupa grašđana I sl. Odgovornost treba razlikovati u
dva smisla:
 Sistem objektivne odgovornosti-podrazumijeva odgovornost države za svaku
štetu
 Sistem subjektivne odgovornosti- odgovornost se temelji na ličnoj krivici
službenog lica osim ako je jamac država
Oštećeni podnosi zahtjev za naknadu štete posebnoj komisiji koju organizuje funkcioner
koji rukovodi organom..O zahtjevu za naknadu štete sud u upravnom sporu odlučuje
presudom, kojom poništava osporeni upravni akt. Kao uslova za ostvarivanje prava na
regres zahtjeva se da je službeno lice štetu pričinilo namjerno (dolus) ili iz krajnje
nepažnje.
Takođe, samo vršenje službe, a ne greška u vezi s tim vršenjem, predstavlja osnov za
podnošenje zhatjeva za naknadu štete.(uzročna veza između radnje I nastale štete).

35. PARLAMENTARNA I VLADINA KONTROLA UPRAVE……str.161

Parlamentarna kontrola: Gotovo svi pravni sistemi prihvataju parlamentarnu kontrolu
nad radom uprave. Ona predstavlja više političku nego pravnu kontrolu. Parlament
(skupština) naspram uprave ima određena prava organizacionog, personalnog i
finansijskog karaktera (zakonom osniva i ukida ministarstva i uređeuje njihovu
nadležnost, imenuje i razješava ministre. Parlamentarna kontrola je okrenuta više
političkoj kontroli koja se sastoji u ocjeni političke cjelishodnosti rada uprave. Politička
kontrola bazira se na vrh upravne piramide, pa u tom smislu suština parlamentarne
kontrole nad radom uprave čini ministarska odgovornost, preko koje parlament posredno
ostvaruje kontrolu uprave. Ti instrumenti su poslanička pitanja ministrima, parlamentarna
interpelacija(poseban oblik poslaničkih pitanja direktno ministru ili vladi), parlamentarne
ankete, i istrage.
Vladina kontrola uprave: predstavlja takođe mješavinu pravne I političke kontrole.
Struktura vlade bazira se na resornom principu, što znači da je čine ministri, šefovi
pojedninih upravnih resora. Vlada se javlja kao kontrolni organ uprave kroz dva vida:
 Putem kontrole akata uprave (pravna kontrola)
 Putem kontrole rada uprave preko starješina pojedinih upravnih resora-ministara I
drugih funkcionera koji rukovode upravnim organizacijama.

36. POLOŽAJ I ULOGA OMBUDSMANA…………………str.162

Naziv ove institucije “ombudsman” je švedskog porijekla, a označava nezavisno fizičko
lice koje u ime parlamenta vrši kontrolu nad državnom upravom I javnim službama. Ta
kontrola se sastoji da od upravnih vlasti traži podatke I ibjašnjenja u vezi sa primjenom
zakona, (zašto se zakoni ne primjenjuju) te da u vezi s tim pokreće postupke protiv
odgovornih lica službenika. Obudsman je dužan podnositi izvještaje parlamentu I na
osnovu toga postavljati pitanje povjerenja pojedinim ministrima. Moguće je da postoji
više ombudsmana za različite oblasti. Pored zaštite zakonitosti njegova ovlaštenja sve
više tendiraju u pravcu zaštite ljudskih prava.

13
Ombudsman je institucija koja se uspostavlja ustavom odnosno zakonom. Suštinu
njegovog položaja određuje njegova nezavisnost I njegova neutralnost. Za
ombudsmana imenuje se ličnost koja nije politički angažovana I koja je ostvarila
zapažene rezultate u svojoj struci. Poziciju ombudsmana snaži imunitet koji ima po
normativnim rješenjima. Mandat mu je u pravilu duži od mandata parlamenta. Načelno
uloga ombudsmana je usmjerena na razmatranje postupaka javnopravnih tjela prema
građanima.

37. OMBUDSMANSKI POSTUPAK……………str.165

Ombudsmanski postupak se pokreće povodom pritružbe građana na rad uprave ili po
službenoj dužnosti. Pritužbe može podnijeti svaki građanin. Ombudsmanu je omoguićen
pristup relevantnim dokumentima. Organi uprave I duga javnopravna tijela dužni su
sarađivati sa ombudsmanom. Njegova snaga proizilazi u prvom redu iz činjenice što
na osnovu izvještaja koji podnosi parlamentu objavljuje podatke u vezi sa
prizužbama građana na rad uprave I tim činom potakne parlamentarnu raspravu I
odgovornost ministara. Važne efekte postiže obraćajući se javnosti preko sredstava
javnog informisanja I upoznaje građane sa stanjem u određenim oblastima.
Dosadašnja iskustva govore da institucija ombudsmana predstavlja efikasan oblik
kontrole uprave I zaštite prava građana.

38. OMBUDSMAN U BiH……………str. 166

U cilju zaštite Ustavom proklamovanih ljudskih prava Ustav BiH ustanovljava Komisiju
za ljudska prava Komisija se sastoji od dva elementa: Kancelarije ombudsmana I Vijeća
za ljudska prava. Sporazumom o ljudskim pravima (Aneks 6) U BiH uvedena je
institucija ombudsmana koji oličava inokosni organ imenovan na tu funkciju sa
jednokratnim petogodišnjim mandatom od strane predsjedavajućeg Organizacije za
evropsku bezbjednost I saradnju uz predhone konsultacije sa predstavnicima subjekata u
BiH. Ombudsman izvještaj upućuje Visokom predstavniku za BiH a nakon prestanka te
funkcije Predsjedniptvu BiH. Ovlašten je da pokrene postupak pred vijećem za ljudska
prava. Ovlašten je da ima uvid u spise, kao I sudske I administrativne. U RS institucija
ombudsmana ustanovljena je Zakonom o ombudsmanu RS. Institucija ombudsmana
sastavljena je od tri osobe. Ombudsman svoje dužnosti obavlja nezavisno I samostalno.
Ombudsmanu prestaje dužnost ako: podnese ostavku, istekao mandate, ako nije u
mogućnosti da obavlja svoju funkciju, ako nije napustio nespojivu funkciju, ako je
proglašen krivim za namjerno učinjeno krivično djelo. Ombudsman nema ovlaštenja da
mijenja ili poništava mjere ili naredbe državnih organa.

39. POJAM, OBILJEŽJA I PRINCIPI FORMIRANJA ORGANA UPRAVE………

str.178
Državni organ ima dvije dimenzije:
 Strukturalnu- on je uži organizaioni oblik državnog aparata
 I funkcionalnu-on je instrument putem kojeg država obavlja svoje aktivnosti
Za državni organ je bitna činjenica da djeluje u ime I za račun države I da je
integralni dio državnog aparata. U teoriji se pojam državnog organa određuje na tri
načina:
1. Subjektivnom smislu-podrazumijeva fizička lica koja koja obavljaju
poslove
2. Objektivnom smislu- polazi od organa kao jedne organizacije. Pod
organom se podrazumijeva grupa organizaciono povezanih ljudi koja

14
 pomoću određenih sredstava ostavruje postavljene ciljeve. Kao elementi
organizacije javljaju se: ljudi, cilj, sredstva, organizaciona struktura,
određeni stepen samostalnosti.
3. Pravnom smislu- nosilac određenih ovlaštenja I dužnosti odnosno
nadležnosti.
U strukturi državnih organa, državni organi uprave čine posebnu vrstu državnih organa.
Predstavljaju glavne vršioce upravne djelatnosti. Organi državne uprave obavljaju I
druge djelatnosti koje ne ulaze u okvir osnovne djelatnosti (kao što su normativni I
stručni poslovi) . Pored toga upravnu djelatnost vrše I drugi državni organi kao I određeni
nedržavni subjekti kojima ova djelatnost nije osnovna I to kad su za to izričito zakonom
ovlašteni. Organi uprave su:
 Državni organi uprave
 Drugi državni organi uprave (skupština, šef države, vlada,
Upravno stručne državne organizacije, samostalne neupravne
državne org.)
 Jedinice lokalne samouprave
 Preduzeća, ustanove I druge nedržavne org. sa javnim
ovlaštenjima
Obilježja: Državni organ uprave obavlja poslove u ime I za račun države, I to uglavnom
onih autoritativnih. Druga obilježja su:
 Autoritativno zasnivanje upravopravnog odnosa
 Zaštita javnog interesa
 Mogućnost neposredne primjene sile
 Organi uprave se osnivaju ustavom I zakonom
 Specifičan vid utvrđivanja djelokruga I nadležnosti organa uprave (stvarna I
mjesna nadležnost)
 Nepostojanje svojstva pravnog lica prati državne organe
 Samostalnost u radu organa državne uprave
 Inokosni način organizovanja što govori da je u njima odlučujuća volja jednog
fizičkog lica, starješine, funkcionera organa.
Princip: U teoriji najčešče se spominju I primjenjuju:
 Realni princip-polazi od sadržine I vrste poslova koje treba da se obavljaju.
Realni princip se grana na resorni (pojedine oblasti) I funkcionalni (grupisanje
poslova prema sličnosti).
 Teritorijalni princip-čini teritorija na kojoj organ bvrši svoju djelatnost
 Personalni princip- čini kategorije lica na koje se poslovi organa uprave odnose
(invalidi, omladina..)

40. VRSTE ORGANA UPRAVE…………………..str. 185

Mogu se razlikovati slijedeće vrste:
 Centralni I necentralni organi uprave-centralni ostvaruju svoju nadležnost na
čitavoj teritoriji a necentralni na dijelu državne teritorije. Necentralni mogu biti
područni I lokalni.
 Viši I niži organi uprave- za kriterijum uzima se element podređenosti nižih I
odnosu na više
 Samostalni organi uprave I organi uprave u sastavu samostalnih organa uprave-
vrši se po stepenu njihove organizacione I funkcionalne samostalnosti
 Federalni ili zajednički organi uprave I organi uprave konstitutivnih jedinica
 Opšti I posebni organi uprave-podjela se vrši prema načinu određivanja nadležnosti

15
 Oružani (vojska policija)I nenaoružani organi uprave ( ne mogu upotrebljavati
fizičku prinudu)

41. OBLICI ORGANA DRŽAVNE UPRAVE I POSEBNE UPRAVNE ORG.

…………..str.189
Kao kriterijum klasifikacije vršioca upravnih aktivnosti moguće je upravu dijeliti na:
 Državnu-obuhvata organe državne uprave
 Nedržavnu-čine nedržavni subjekti
Najčešči organizacioni oblici organa uprave su:
 Ministarstva-se obrazuju za vršenje u jednoj ili više upravnih grana. Upravna
grana predstvlja širi krug autoritativnih upravnih poslova.
 Uprava –je oblik organa uprave koji se obrazuje za vršenje upravnih poslova u
jednoj užoj upravnoj oblasti a ne za upravnu granu u cjelini
 Inspektorati- oblik organa uprave koji se formira za vršenje poslova
inspekcijskog nadzora kao svoje osnovne djelatnosti
Posebne upravne organizacije: Osnovna djelatnost nije vršenje autoritativnih poslova
nego obavljanje stručnih poslova. Dakle one se ne obrazuju za vršenje vlasti već radi
obavljanja određenih stručnih poslova (npr. oblast statistike, razvoja I sl.). Osnivaju se u
pravilu istim zakonskim aktom ili uredbom. Za razliku od organa uprave, upravne
organizacije mogu imati svojstvo pravnog lica (istupati u svoje ime I za svoj račun).
Najčešći oblici upravnih organizacija su:
 Zavodi-se formiraju za vršenje stručnih poslova za čije vršenje se koriste posebne
naučne metode
 Direkcije-se formiraju za vršenje određenih privrednih I sa njima povezanih
upravnih poslova.

42. ORGANI UPRAVE U BiH I RS…………….str.192

Na nivou BiH postoji samo jedan oblik državnih organa uprave I to ministarstva kojih
ima šest.: Ministarstvo spoljnih poslova, ministarstvo civilnih poslova I komunikacija,
Ministarstvo spoljne trgovine I ekonomskih odnosa, ministarstvo za evropske integracije,
Ministarstvo za ljudska prava I Ministarstvo za trezor.
Na nivou RS Zakonom o ministarstvima predviđena su samo dva organizaciona oblika a
to su:
 Ministarstva-su osnovni I najbrojniji vršioci upravnih poslova državne uprave
 Republičke uprave- vrše upravno stručne I druge poslove iz nadležnosti
Republike čije izvršavanje zahtijeva posebno organizovanu službu I samostalnost
u radu I to su:
o Republička uprava za geodetske I imovinsko pravne poslove
o Republička uprava carina RS(u sastavu ministarstva finansija)
o Republička finansijska policija
o Republička uprva javnih prihoda
o Republički devizni inspektorat
Republičke upravne organitzacije vrše stručne poslove: Rep. zavod za statistiku….

16
43. UNUTRAŠNJA ORGANIZACIJA DRŽAVNIH ORGANA
UPRAVE…….str.200
Unutrašnja organizacija u organu uprave može se označiti kao process raščlanjivanja
poslova I zadataka na uže elemente koji se onda povezuju u organizacione jedinice, pri
čemi je najuži element posao, povezivanje više poslova čini radno mjesto, a povezivanj
više radnih mjesta organizacionu jedinicu. Na osnovu Uredbe o načelima za unutrašnju
organizaciju I sistematizaciju radnih mjesta svaki organ donosi odgovarajući Pravilnik o
unutrašnjoj organizaciji I sistematizaciji radnih mjesta. Pravilnik donosi minister odnosno
funkcioner koji rukovodi organom uz saglasnost vlade. Razlikuju se dvije vrste
organizacionih jedinica I to:
 Osnovne-to su resori, I u posebnim sektori
 Unutrašnje:odjeljenja, odsjeci I grupe
U okviru ministarstava može se osnovati sekretarijat.

44. RUKOVOĐENJE DRŽAVNIM ORGANOM UPRAVE….str.205

45. KADROVI DRŽAVNE UPRAVE-POJAM POLOŽAJ I ULOGA…..str.211
46. PRAVNI REŽIM KADROVA U ORGANIMA DRŽAVNE UPRAVE U BiH I
RS….str. 216

47. POJAM, POSLOVI I FINANSIRANJE LOKALNE SAMOUPRAVE…..str.242

Danas gotovo svi sistemi polaze od ova dva modela:
 Polazi od upravne decentarlizacije ili principa lokalne uprave
 Polazi od principa lokalne samouprave
Suštinska razlika je u tome što se kod prvog modela vrši dekoncentracija poslova, što
znači da se u određenim lokalnim organima delegiraju određeni poslovi radi vršenja, ali
ne I upravljanja, dok kod drugog modela imamo prenošenje određenih poslova radi
vršenja I upravljanja njima. Smisao njenog postojanja treba tražiti u racionalnouj
raspodjeli funkcija vlasti na određenom prostoru, kao I stvaranju mogućnosti za učešće
građana u vršenju vlasti, posebno u onom dijelu koji se odnosi na zadovoljavanje
specifičnih lokalnih potreba. Gotovo u svim državama pored osnovnih teritorijalnih
jedinica, tipa opštine, postoje I teritorijalne jedinice višeg stepena (srez ili okrug), a nisu
rijetke države koje obrazuju teritorijalne jedinice trećeg stepena (oblast ili pokrajina).
Ovo pitanje se reguliše centralnim zakonom.

48. PRAVA GRAĐANA U OSTVARIVANJU LOKALNE

SAMOUPRAVE….str244
Poseban aspekt moderne lokalne samouprave čine prava građana vezana za ostvarivanje
lokalne samouprave koja su zajamčena kao osnovna ustavna prava sadržana u Evropskoj
povelji o lokalnoj samoupravi. Okvir prava čine:
 Sudjelovanje u odlučivanju o teritoriji lokalne jedinice
 Odlučivanje o organizaciji jedinice lokalne samouprave
 Odlučivanje o personalnoj strukturi njenih organa
 Sudjelobanje u odlučivanju u djelokrugu lokalne samouprave
 Sudjelovanje u odlučivanju o finansiranju lokalne samouprave
Pravo na lokalnu samoupravu podrazumijeva i pravo na samoorganizovanje, što znači da
organi lokalne samouprave (predstavnički i izvršni) određuju njenim opštim aktom
(statutom).

17
Uobičajeni poslovi lokalne samouprave: obrazovane I kulturne djelatnosti, , socijalna
služba, zdravstvena zaštita, putevi, ulice, distribucija vode, kanalizacija, pijace, mostovi,
javna čistoća, parkovi, gradski saobraćaj, urbanističko I prostorno planiranje, stanovanje,
javna preduzeća, mjesni porezi, takes I dr.
Finansiranje lokalnih aktivnosti: svodi se uglavnom na dva izvora: sredstva iz
državnog budžeta I sopstveni prihodi lokalnih organa. Takođe vbrijedi pravilo
balansiranja u skladu sa finansijskim mogućnostima lokalne samouprave.

49. LOKALNA SAMOUPRAVA U RS I FEDERACIJI………str.248

Ustav RS proglašava lokalnu samoupravun jednim od temeljnih načela čitavog ustavnog
poretka. Državne funkcije vrši Republika preko svojih ustavom određenih organa a
poslove lokalne samouprave opština odnosno grad kad mu je to zakonom povjereno.
Sistem lokalne samouprave uređuje se Zakonom o lokalnoj samoupravi gdje se opština
definiše kao teritorijalna jedinica u kojoj građani ostvaruju lokalnu samoupravu u
poslovima utvrđenim Ustavom, Zakonom I statutom opštine. Treba razlikovati dvije
kategorije poslova koje ona obavlja:
 Poslovi izvornog djelokruga
 Poslovi tzv. Prenesenog djelokruga
Organizaciona struktura opštine: se utvrđuje statutom opštine, odlukama i drugim
propisima u skladu sa Ustavom I Zakonom. Obavlja svoje aktivnosti prteko tri vrste
organa:
 Skupština opštine-je predstavničko tijelo lokalne samouprave, čine je odbornici
koji se biraju na neposrednim izborima, donosi Statut, Pravilnik o radu I druga
akta, ima sekretara,.
 Načelnika opštine- Načelnik opšptine je nosilac izvršne vlasti koji zastupa I
predstavlja opštinu.
 Opštinske uprave-predstavlja jedinstveni organizacioni okvir u kojem se
istovremeno vrše poslovi lokalne uprave I stručni poslovi.
Organizaciona strktura grada:
 Skupština grada
 Gradonačelnik
 Gradska uprava

50. ODNOS ORGANA UPRAVE I DRUGIH DRŽAVNIH ORGANA U BIH…..str.

262
Iz analize odredaba Ustava BiH kojim je utvrđena nadležnost I odnosi između institucija
BiH I entitea vidi se da je njena nadležnost dosta ograničena.
Odnos organa državne uprave prema Parlamentarnoj skupštini: U BIH
Parlamentarna skupština je nosilac ustavotvorne i zakonodavne vlasti dok je
Predsjedništvo i Savjet ministara nosilac izvršne vlasti Parlamentarna skupština osniva,
mijenja i ukida ministarstva i posebne upravne organizacije zakonom Državna uprava u
BiH se uspostavlja odnose posredstvom Savjeta ministara (davanjem saglasnosti na
imenovanje ministara), kao i finansijsku kontrolu jer u Zakonu o budžetu odobrava
sredstav za rad.
Odnos organa držćavne uprave prema predsjedništvu: Predsjedništvo nema nekakvih
neposrednih ovlaštenja prema organima državne uprave. Predsjedništvo imenuje
predsjedavajućeg Savjeta ministara. Dvije dimenzije su ministarstvo spoljnih poslova kao
I ostvarivanje civilne komande na oružanim snagama.

18
Odnos organa državne samouprave prema Savjetu ministara: Organi državne uprave
su faktički stopljeni sa Savjetom ministara. Ministre I njihove zamjenike imenuje
predsjednik Savjeta ministara uz saglasnost Predstavničkog vijeća.

51. ODNOS ORGANA UPRAVE I DRUGIH DRŽAVNIH ORGANA U

RS…..str.264
Državna vlast zasniva se na sistemu podjele vlasti na zakonodavnu, izvršnu I sudsku.
Ustavotvornu I zakonodavnu vrši Narodna skupština. Republiku predstavlja predsjednik
Republike I izražava njeno teritorijalno jedinstvo. Izvršnu vlast vrši vlada a sudsku
sudovi. Ustavnost I zakonitost štiti Ustavni sud. Državne funkcije vrši Republika a
poslove lokalne samouprave opština, odnosno grad.
Odnos organa uprave prema Narodnoj skupštini: Skupština ima prema organima
uprave: osnivanje I ukidanje organa uprave, imenovanje I razrješenje funkcionera,
utvrđivanje sredstava za rad.
Odnos organa državne uprave I predsjednika Republike: U našem
polupresjedničkom sistemu odnos između predsjednika RS I organa uprave zasnivaju se
na pravima I dužnostima utvrđenim ustavom, zakonom I drugim propisima. Predsjednik
vlade na osnovu mišljenja predsjednika Republike vršiti promjene u sastavu
vlade.Predsjednik može na icijativu najmanje 20 poslanika zatražiti od predsjednika
vlade da podnese ostavku.. Organi uprave dužni su da predsjedniku Republike daju
obavještenja, objašnjenja I podatke iz svog djelokruga (Zakon o državnoj upravi).
Odnos uprave prema Vladi: Vlada je nosilaccjelokupne izvršne vlasti. Vlada i
mistarstva su međusobno povezani kako personalno tako i funkcionalno. Vlada donosi
uredbe, odluke i druge akte radi izvršenja zakona, kojima se mogu ustanovljavati prava
i obaveze za organe uprave. Vlada utvrđuje načela za unutrašnju organizaciju
ministarstava i drugih republičkih organa uprave i upravnih organizacija, postavlja i
razrješava funkcionere u ministarstvima, usmjerava rad ministarstava, vrši nadzor i ukida
i poništava njihove akte ako su u suprotnosti sa zakonom. Ministarstva i upravne
organizacije dužni su da podnose izvještaje o svom radu Vladi
Međusobni odnos organa uprave u RS: Međusobni odnosi organa državne uprave
unutar RS mogu se posmatrati kroz dva vida:
 Odnosi horizontalnog karaktera-zasnivaju se na međusobnim pravima i
obavezama utvrđenim zakonskim i drugim propisima. Među ovim organima nema
podređenosti i nadređenosti, odnosi funkcionišu na saradnji, osnivanjem
zajedničkih tijela ..
 Vertikalni odnosi-zasnivaju se na principu nadređenosti I podređenosti, a odvijaju
se na relaciji centralnih organa državne uprave I lokalnih organa uprave
(opštinske I gradske uprave)
U pogledu izvornih poslova republički organi uprave imaju prema opštinskoj upravi
samo ona ovlašćenja koja sui m zakonom data a to je kontrola zakonitosti akata. U drugoj
varijanti kada vrše pov jerene poslove lokalni organi uprave su pod jačom hijerarhijskom
kontrolon centralnih organa uprave. Hijerarhijska kontrola manifestuje se kroz generalno
ovlaštenje ministarstava da vrše nadzor nad obavljanjem povjerenih poslova.
Ministarstvo može uskratiti sredstva organu koji nije izvršio povjereni posao.
Odnos organa državne uprave I sudova: Sukob nadležnosti između organa uprave I
sudova rješava Ustavni sud. Postoji obaveza uzajamnog priznavanja akata. U ovom
slučaju sud uzima kao riješeno ono što je odlučeno upravnim aktom u upravnom
postupku, a organ uprave ono što je odlučeno u sudskom presudom. U kontekstu odnosa
uprave I sudstva posebno su značajna dva institute:

19
  Institut pravosudne uprave-obuhvata aktivnost organa uprave koji se odnose na
organizovanje I pračenje rada sudova, posebno njihove sudske uprave, a obavlja
ih Ministarstvo pravde. Poslovi pravosudne uprave su ustvari poslovi državne
uprave u oblasti pravosudnog sistema.
 Institute sudske kontrole uprave
Odnos organa državne uprave I javnog tužilaštva: Javno tužilaštvo je samostalni
državni organ čija je funkcija da goni učinioce krivičnih dijela I ulaže pravna sredstva
radi zaštite ustavnosti I zakonitosti. Javno tužilaštvo može uticati na obavljanje funkcija
državne uprave (procesno pravne prirode-žalba, odlaganje izvršenja odluke donijete u
upravnom postupku, javni tužilac je ovlašten da podnese tužbu za pokretanje upravnog
spora, da traži dostavu spisa, podataka od organa uprave……I još mnogo toga grrrrrr hm
hm….)

52. ODNOS UPRAVE PREMA GRAĐANIMA…………….str.276

Ovaj odnos predstavlja ključni I njbrojniji odnos koji uprava uspostavvlja u okviru svoje
djelatnosti. U savremenim uslovima posebnu važnost za odnose između uprave I građana
imaju ustavne odredbe kojima se regulišu ljudska prava. U tom kontekstu obrazovana je
posebna Komisija za ljudska prava ( u čijem su sastavu Ombudsman I Vijeće za ljudska
prava) koji su nadležni da brinu za zaštitu ljudskih prava u BiH. Ustavom je predviđeno
da se prava I slobode predviđene Evropskom konvencijom za zaš. Primjenjuju bez
receipiranja od strane institucija u BiH. Prava I slobode zajamčene Ustavom ne mogu se
ograničiti. Najvažnije obaveze državnih organa uprave u odnosu na građane se nalaze u
Zakonu o državnoj upravi. Ustav RS utvrđuje I određene dužnosti građana.
Naša teorija upravnog prava je prihvatila ovu klasifikaciju polazeći od obima sloboda I
prava grupišući ih u tri statusa I to:
 Prava negativnog statusa-obuhvata pravnu sistuaciju građanina u koju državna
vlast, posebno uprava, ne smije dirati. To su klasična građanska prava koja država
svojim regulama mora zaštititi(nepovredivost života, sloboda misli I govora,
sloboda vjeroispovjesti I dr.)
 Prava pozitivnog statusa-obuhvata pravnu situaciju u okviru koje građanin može
zahtijevati od državne vlasti određeno činjenje I djelovanje. Naznačeni status
obuhvata jednakost I ravnopravnost građana (bez obzira na nacionalnost, pol,
rasu, jezik, obtrazobanje I dr.)
 Prava aktivnog statusa- obuhvata pravo građanina da učestvuje u političkom I
društvenom životu. Da ostvaruje političko pravo

53. NEDRŽAVNA UPRAVA….str.290

Pored organa uprave, posebnih upravnih organizacija I drugih državnih organa koji se
nalaze u okviru organizacione structure države, kao vršioce upravne djelatnosti mogu se
javiti I određeni nedržavni subjekti: preduzeća, ustanove I druge organizacije. Oni
nemaju izvorna ovlašćenja za vršenje upravne djelatnosti, pa im to država mora
zakonom povjeriti I to na način delegiranja javnih ovlaštenja. U tom kontekstu javna
ovlaštenja mogla bi se definisati kao ovlaštenja njihovih nosilaca da istupaju
autoritativno I u tom okviru svojim opštim aktima regulišu određene odnose od šireg
interesa, rješavaju u konkretnim situacijama putem donošenja pojedinačnih pravnih
akata. Ova ovlaštenja se daju subjektima čija je aktivnost značajna za državu. Dakle
javna ovlaštenja se povjeravaju organizacijama u oblastI: obrazovanja, nauke, culture,
zdravstvene I socijalne zaštite, saobraćaja, komunikacija, energetike I dr. Organizacije
osnovane u ovim oblastima nazivaju se javnim službama.

20
54. POJAM I PODJELA JAVNIH SLUŽBI……….str.291
Tvorcem teorije o javnoj službi smatra se Leon Digi za kojeg je država samo skup javnih
službi, čije vršenje osiguravaju I kontrolišu upravljači. To nije više pravo zapovjedanja,
već obaveza da se praktički radi.
Javna služba mogla bi se definisati kao služba koju vrše subjekti javnog prava, a to su
država I lokalna samouprava odnosno razna komunalna tijela. Primarno je u tom pogledu
zadovoljenje opšteg interesa, zatim što se djelatnost javne službe obavlja u režiji države
ili drugog javno pravnog lica, ili režije privatnog lica (pravnog ili fizičkog) kao
koncesionarna javna služba I treće, obavljanje ove djelatnosti uređuje se posebnim
režimom.Podjela javnih službi: S obzirom ko void javnu službu, ona se dijeli:
 Javnu službu u režiji države
 Javnu službu u režiji privatnog lica – koncesionarna javna služba (koncesionar
privatno lice a koncendent je javna vlast) zbog racionalnosti I ekonomičnosti. To
su službe javnog karaktera: željeznice, riječni I poštanski saobraćaj..). Koncesija
se dodjeljuje aktom o koncesiji.
Kao posebni oblik javne službe pojavljuje se I mješovita preduzeća. Ovdje rizik I
troškove vođenja službe preuzimaju zajedno javna uprava I privatnici.

55. JAVNE SLUŽBE PREMA VAŽEĆEM PRAVNOM REŽIMU……..str.303

Javne službe označavaju zajednički naziv za ustanove, preduzeća i druge oblike
organizovanja utvrđene zakonom koji obavljaju djelatnost, odnosno poslove kojima se
obezbjeđuje ostvarivanje prava građana odnosno zadovoljenje potreba građana i
organizacija kao i ostvarivanje drugog zakonom utvrđenog interesa u određenim
oblastima. Prema postojećim propisima javne službe se dijele na dvije kategorije i to
na ustanove i preduzeća. Javne službe mogu osnovati javno pravna i privatna lica. Od
javno pravnih lica spominju se: republika, grad, opština i druga a od privatno pravnih
lica: fizička lica građani. Republika, grad, opština u skladu sa zakonom organizuju
vršenje javnih službi na dva načina: osnivanjem ustanova i preduzeća i povjeravanjem
vršenja javnih službi.
Ustanove: Prema Zakonu o javnim službama ustanove se osnivaju u oblastima:
obrazovanja, nauke, kulture, zdravstvene zaštite i dr. Djelatnost se ispoljava kroz
organizacione oblike: škole, fakulteti, bolnice, zavodi, domovi zdravlja, centri za
socijalni rad. Akt o osnivanju sadrži: naziv osnivača, sjedište ustanove, djelatnost, iznos
sredstav za osnivanje, i dr. Ustanove imaju status pravnog lica. Unutrašnja organizacija
reguliše se statutom. Organi ustanove su direktor, upravni i nadzorni odbor. Aktom o
sonivanju određuje se broj članova i sastav upravnog odbora.
Preduzeća: koja imaju karakter javne službe osnivaju se za obavljanje djelatnosti u
oblasti: javnog informisanja, PTT saobraćaj, energetike, puteva, komunalne usluge. Izraz
javno preuzeće označava naziv za preduzeće koja obavlja privrednu djelatnost od javnog
interesa. Javna preduzeća pokrivaju djelatnost u oblastima: infrastrukture, korištenja i
upravljanja dobrima, komunalnih djelatnosti. Organi su: upravni odbor, direktor,
nadzorni odbor.

56. POJAM KONCESIJE I POSTUPAK DODJELJIVANJA………..str. 307

Koncesija bi se mogla definisati kao odobrenje koje daje jedna država putem donošenja
odgovarajućeg akta nadležnog organa vlasti građanima te države, drugoj državi ili
stranom državljaninu, da na njenom području obavlja određena djelatnost pod određenim
uslovima. Koncesiju u pravilu daje upravna vlast. Sam postupak uređeuje se

21
zakonodavnom regulativom svake zemlje ponaosob. Koncesija se daje na određeno
vrijeme za iskorištavanje prirodnog bogatstva ili obavljanje određenih uslužnih
djelatnosti. Koncesija ima ugovorni karakter. Institut koncesije uvodi se u pravni sistem
RS Zakonom o stranim ulaganjima I koncesijama. Odluku o koncesiji donosi vlada uz
predhodno mišljenje nadležnih minstarstava, javnog pravobranilaštva I Narodne
skupštine. I na osnovu provedene javne licitacije. Inicijativu za koncesiju može dati:
skupština opštine, ministarstvo, javno preduzeće, strano lice I najmanje deset poslanika.
Nakon odluke Vlade o izboru koncesionara, o koncesiji se zaključuje ugovor u pismenom
obliku. Na odluku vlade nadležno ministarstvo zaključuje ugovor koji se upisuje u
poseban registar pri Ministarstvu za ekonomske odnose sa inostranstvom.

57. ODNOS ORGANA DRŽAVNE UPRAVE PREMA NEDRŽAVNIM

SUBJEKTIMA KOJA VRŠE JAVNA OVLAŠTENJA…………str.310
Nedržavni subjekti (preduzeća, ustanove I druge organizacije) vrše popvjerena upravna
ovlaštenja. Organi državne uprave imaju posebna ovlaštenja: traženje izvještaja,
obavještenja, davanje obaveznih instrukcija, upozoravanje na neizvršavanje povjerenih
poslova.
Upravni I stručni nadzor: Nad obavljanjem cjelokupne djelatnosti uatanova, preduzeća I
drugih organizacija provodi se dvojaki nadzor:
 Upravni nadzor
o Nadzor nad zakonitošću rada
o Nadzor nad zakonitošću akata
o Inspekcijski nadzor
 Stručni nadzor

58. SAMOSTALNE NEUPRAVNE DRŽAVNE ORGANIZACIJE……str.312

Ove organizacije su ustanovljene izvan structure državne uprave. Imajući u vidu
pozitivno pravni sistem u okvir ovih organizacija uvrštavaju se:
 Centralna banka BiH-odgovorna je za stabilnost valute i finansijsku disciplinu u BiH
i obavljanje drugih poslova utvrđenih Zakonom o Centarlnoj banci. Centarlnom
bankom upravlja Upravni savjet koga čine četiri člana. Upravu banke čine: guverener,
tri viceguvernera i službena lica. Ima svojstvo pravnog lica. Upravna ovlaštenja se
manifestuju kroz kontrolu rada banaka i drugih finansijskih organizacija.
 Agencija za bankarstvoRS-je samostalna I nezavisna finansijska organizacija koja se
osniva radi održavanja zdravog I stabilnog bankarskog sistema RS. Ima svojstvo
pravnog lica. Agencijom rukovodi director koga na prijedlog Upravnog odbora I
ministra finansija imenuje Vlada. Agencija ima posebna ovlaštenja kada vrši kontrolu
rada banaka U Republici.
 Služba za platni promet-predstavlja posebnu specijalizovanu organizaciju u okviru
Razvojne banke RS sa pravima I obavezama utvrđenim Zakonom o platnom prometu.
Na čelu Službe za olatni promet nalazi se director koga imenuje I razrješava Vlada.
Javna ovlašćenja su: vraćanje naloga za plaćanje, predhodna inspekcijska kontrola
korištenja sredstava pravnih lica.

59. VRSTE I OBLICI UPRAVNE DJELATNOSTI…………str.324

Pravnim propisima konkrtetne zemlje se u pravilu određuju poslovi državne uprave.
Najveći dio poslova državne uprave obavlja se autoritativnim aktivnostima putem

22
državne vlasti, dok se manji dio obavlja putem neautoritativnim aktivnostima. Na tom
osnovu vrši se podjela poslova državne uprave na:
 Autoritativne-poslovi: izvršavanja zakona donošenjem opštih podzakonskih upravnih
propisa, donošenjem pojedinačnih upravnih akata, vršenje upravnog nadzora,
primjena prinude I ograničenja u pojedinačnim slučajevima
 Neautoritativne-poslovi organa državne uprave:pripremanje zakona, drugih propisa I
opštih akata, te stručni I drugi poslovi za čije obavljanje nije potrebna državna vlast.
Okvirno zadaci uprave formulisani su Ustavom RS a preciznije razrađeni Zakonom o
državnoj upravi. Zakon određuje sljedeću vrstu poslova:
 Primjenjivanje zakona, drugih propisa I opštih akata Narodne skupštine, Vlade I
opštih akata predsjednika RS
 Rješavanje u upravnim stavrima
 Vršenje upravnog nadzora
 Pripremanje zakona, drugih propisa I opštih akata
 Obavljanje stručnih I drugih poslova utvršenih zakonom I drugim propisima.

60. PRIMJENJIVANJE ZAKONA I DRUGIH PROPISA I OBEZBJEĐENJE

NJIHOVOG IZVRŠAVANJA KAO VID UPRAVNE DJELATNOSTI………
str.325
U pravilu svoju normativnu aktivnost vezanu za izvršavanje zakona I drugih propisa
vlada vrši putem uredbe vlade, kao temeljnig podzakonskog opštenormativnog akta.
Uredbe se mogu donositi samo pod uslovom da postoji zakon I na osnovu generalnog
ovlaštenja u ustavu I specijalnog zakonskog ovlaštenja za izvršavanje zakona.
Neposrednu primjenu zakona organi državne uprave provode:
 Donošenjem upravnih I drugih akata-putem rješavanja u upravnom postupku
neposredno primjenjuju propise. Npr. donse pojedinačne akte vezane za izvršenje
budžeta
 Preduzimanjem upravnih I drugih mjera-označava se akt ili skup akata kojima
uprava ostvaruje povjerene zadatke (uvođenje karantina za slučaj zarazne bolesti)
 Vršenjem upravnih I drugih radnji-vođenje evidencije, vođenje matičnih knjiga
Organi državne uprave obezbjeđuju izvršavanje zakona, drugih propisa I opštih akata:
 Donošenjem propisa
 Vršenjem upravnog nadzora
 pružanjem pravne pomoći
 Staranjem o njihovom blagovremenom I zakonitom izvršavanju

61. RJEŠAVANJE U UPRAVNIM STAVARIMA….str.327

Ovo je najčešći I klasični posao uprave. Rješavanje u upravnim stvarima predstavlja
neposrednu primjenu zakona, drugih propisa I opštih akata na konkretnu životnu
situaciju. Provodi se donošenjem rješenja, tj. upravnog akta primjenom posebnog
postupka, a kojim se odlučuje o pojedinačnoj upravnoj stvari.

62. UPRAVNI NADZOR……………….str.328

Predstavlja pravno uređenu djelatnost organa državne uprave kojom oni nadziru
zakonitost I pravilnost akata I određenih subjekata u primjeni pravnih propisa. Nadzor
označava odnos između dva subjekta u kome jedan u cilju uticaja na njegov budući rad
kontroliše rad drugog. S obzirom na subjekte koji ga vrše upravni nadzor se dijeli na
upravni nadzor koji vrše porgani uprave I upravni nadzor koji vrše drugi organi. Moguće
je razlikovati nekoliko oblika pravnog nadzora: nad aktima, nad državnim I nedržavnim

23
subjektima, nadzor putem upravnih I nadzor putem sudskih ovlaštenja. Kao posebni
oblik pravnog nadzora upravni nadzor se može odrediti u
 Formalnom smislu -može se definisati kao nadzor kojeg vrše organi uprave
 Materijalnom smislu-polazi od nadzornih ovlaštenja, definiše se kao nadzor koji
se vrši primjenom upravnih ovlaštenja nad obavljanjem aktivnosti od strane
subjekata koji podliježu toj vrsti nadzora.
Vrste upravnog nadzora:
 Nadzor nad zakonitošću rada nedržavnih subjekta (preduzeća, ustanova I dr.
orga.)
 Nadzor nad zakonitošću akata nbedržavnih subjekata
 Inspekcijski nadzor

63. INSPEKCIJSKI NADZOR……..str.331

Predstavlja posebnu vrstu upravnog nadzora nad neautoritativnim aktivnostima državnih
I nedržavnih organa I organizacija, kao I nad poslovanjem I postupanjem pravnih lica I
građana u pogledu pridržavanja zakona, drugih propisa I opštih akata. Inspekcijski nadzor
vrše inspektori. Poslove inspekcijskog nadzora vrše isključivo organi uprave. Osnovni
metod inspekcijskog nadzora čini inspekcijski pregled koji se ostvaruje neposrednim
uvidom u odgovarajuće pravne I faktičke situacije
Inspekcijski nadzor s obzirom na sadržinu može se odvijati kroz tri vida:
 Preventivne-predlažu mjere radi sprečavanja povreda zakona
 Korektivne-izdavanje privremenih naređenja I zabrana
 Represivne-izricanje mandatnih kazni

64. VRSTE INSPEKCIJSKIH SLUŽBI I POSTUPAK INSPEKCIJSKOG

NADZORA…..str.333
Poslove inspekcijskog nadzora vrše ministarstva preko inspektora. Pojedini poslovi
inspekcijskog nadzora mogu biti zakonom povjereni organima opština I grada. Pored
inspektora poslove inspekcijskog nadzora mogu obavljati I druga ovlaštena lica. Postupak
inspekcijskog nadzora podliježe pravilima ZUP-a, te odredbama Zakona o državnoj
upravi. Inspekcijski pregled predstavlja osnovni metod rada inspektora, a koji se ogleda u
neposrednom uvidu u rad I poslovanje I pojedinaca I organizacija. Inspektor mora imati
visoku stručnu spremu. ,položen stručni ispit, najmanje tri godine iskustva. Svojstvo
inspektora dokaziuje se legitimacijom. Inspektori nemaju obavezu da najvaljuju svoj
dolazak. Inspektor je dužan uzeti u postupak prijave građana, preduzeća I drugih
organizacija I o rezulatatu postupka obavijestitit podnosioca prijave. Inspektor ima pravo
pri kontroli da: pregleda opšte I pojedinačne akte, evidencije, saslušava I uzima izjavu,
pregleda poslovne prostorije, uzima uzorke robe, naređuje određene mjerenja I druge
mjere. O sprovođenju I rezultatima inspekcijskog nadzora sastavlja zapisnik. Rješenje se
izdaje u pravilu u pismenoj formi. Inspektor može izreći mandatnu kaznu, a za učinjeno
krivično djelo podnijeti prijavu nadležnom organu. Nekim propisima je predviđeno da se
protiv rješenja inspektora može uložiti prigovor, kao posebno pravno sredstvo. Pravilo je
da se protiv prvostepenog rješenja inspektora može koristiti žalba drugostepenom organu.
u roku koji iznosi 8 dana.
Odgovornost inspektora: Inspektori su samostalni u radu. Predstavljaju službena lica koja
iimaju posebna ovlaštenja I čija je odgovornost posebno regulisana, a za svj rad su lično
odgovorni. Dužan je da djeluje preventivno. Inspektpor je posebno odgovoran za:
 Za propuštanje korištenja ovlaštenja koja sum u data
 Ako ne predloži ili ne pokrene postupak pred nadležnim organom

24
  Ako prekorači granicu svojih ovlaštenja
Radi efikasnosti pojedini inspekcijski nadzori mogu biti povjereni organima opštine I
grada. Postoje brojne inspekcije od kojih navodimo: inspekcijarada, sanitarna
zdravstvena, prosvjetna, komunalna, tržišna, urbanistička, poljoprivredna, veterinarska..
Za nas je posebno važna upravna inspekcija jer vrši nadzor primjenom zakona I drugih
propisa vezanih za državnu upravu. Vrši nadzor nad primjenom zakona kao I nad
subjektima kojima su povjereni poslovi državne uprave.

65. PRIPREMANJE ZAKONA, DRUGIH PROPISA I OPŠTIH AKATA I

VRŠENJE STRUČNIH POSLOVA………….str.339
Predstavlja važnu kategoriju iz okvira stručnih poslova državne uprave. Njena ekspertna
orjentiranost zasnovana na principima stručnosti I profesionalnosti. U pripremanju
propisa organi uprave dužni su sarađivati I pružati pomoć. U obavljanju ovih poslova
organi državne uprave nastupaju kao nosioci određene struke a ne kao nosioci vlasti.
Sarađuju sa naučnim I stručnim organizacijama.

66. POJAM AKATA UPRAVE…………….str.344

Pod aktima uprave podrazumijevaju se svi akti (opšti I pojedinačni) I radnje koje uprava
donosi odnosno vrši u ostvarivanju svoje funkcije. Polazeći od kriterijuma neposrednog
pravnog dejstva dijele se na :
 pravne akte uprave-koji proizvode neposredne pravne efekte
o opšte pravne akte uprave (upravni propisi)
o pojedinačne akte uprave
 upravne akte
 upravne ugovore
 materijalne akte-imaju za cilj faktičku realizaciju ustanovljenih prava
Polazeći od okvira djelovanja akti uprave mogu se podijeliti na spoljne akte uprave I
unutrašnje akte uprave. Spoljni djeluju na subjkte izvan okvira uprave (propisi uprave,
upravni akti, dio upravnih radnji), dok unutrašnji djeluju unutar same uprave I nemaju
pravno dejstvo na treća lica (opšta uputstva, instrukcije).

67. OPŠTI AKTI UPRAVE……………str.345

Opšti akti uprave su pravni akti normativnog karaktera, kojima se na apstraktan I
generalan način reguliše ponašanje za neodređen broj lica I slučajeva. Radi se o
aktima podzakonske prirode koje organi uprave mogu donositi samo na osnovu I u
okviru datih ovlaštenja. Ovlaštenja moraju izričito biti data zakonom. Procedura
donošenja podzakonskih akata je mnogo jednostavnija, pa zato I brža, sa manje
formalnosti, što omogućava efikasnije djelovanje. Za razliku od vlade koja može imati
generalno ovlaštenje za donošenje uredbi, organi uprave moraju imati uvijek posebno
ovlaštenje za donošenje opštenormativnih akata I to u aktu radi čijeg izvršenja se
donose. Prema tome ovlaštenja organa uprave nisu orginernog već izvedbenog karaktera.
Vrste opštenormativnih akata organa uprave:
 Pravilnik- razrađuju pojedine odredbe zakona u cilju njihovog izvršavanja
(pravilnik o vođenju poslovnih knjiga)
 Naredba-u naređuje ili zabranjuje postupanje u određenioj situaciji koja ima
opšti značaj (naredba o obaveznom cjepljenju pasa)

25
  Uputstvo- propisuje način rada I obavljanje poslova organa državne uprave I
nedržavnih subjekata koji vrše javna ovlaštenja u izvršavanju pojedinih
odredaba zakona.
Opštenormativne akte(propise) organa uprave donosi funkcioner koji rukovodi
organom uprave, a objavljuju se u službenom glasniku.
Kontrola ustavnosti I zakonitosti: Povjerava se ustavnim sudovima. Prema Ustavu
RS Ustavni sud, odlučuje o saglasnosti zakona, drugih propisa I opštih akata sa
ustavom te saglasnosti sa zakonom. U pravnom sistemu RS vlada može prema Zakonu
o vladi poništiti I ukinuti propise ministarstva.
Ekscepcija ilegalnosti predstavlja specifičan vid kontrole akata putem koje nadležni
organ (sud) odbija primjenu opštenormativnog akta na konkretan slučaj kad utvrdi da nije
u saglasnosti sa višom pravnom normom (zakonom).

68. POJAM UPRAVNOG AKTA………str.349

Ono što je presuda za sud to je upravni akt za upravu. To je primjena zakona ili uopšte
pravne norme najedan konkretan slučaj. Upravnom aktu predhodi upravna procedura.
Zakon o upravnim sporovima definiše da je Upravni akt, jeste akt kojim državni organ,
preduzeće ili druga organizacija ili ustanova ili zajednica, u vršenju javnih ovlaštenja
rješava o izvjesnom pravu ili obavezi određenog pojedinca ili organizacije u kakvoj
upravnoj stvari.

69. OBILJEŽJA UPRAVNOG AKTA…………..str352

Upravni akt sadrži najmanje tri bitna elementa:
 Konkretnost-upravni akt je pojedinačan akt I u pravilu individualan, odnosi se
na konkretnu situaciju, I njime se odlučuje o konkretnom društvenom odnosu,
povodom nekog životnog događaja, određuju prava I obaveze određenog jednog
ili više navedenih lica.
 Autoritativnost-mogućnost donosioca upravnog akta da nameće svoju volju
drugom
 Pravno djelovanje-proizvodi neposredno pravno dejstvo u konkretnoj pravnoj
stavri, Kroz formu upravnog akta stvara, mjenja, ukida neki pravni odnos. On
može djelovati I posredno prema trećim licima
Zatim I druga obilježja kao što su: zasnovanost na zakonu, izvršnost I donošenje u
upravnim stvarima. Zakon o upravnim sposrovima dosta precizno određuje da donosilac
upravnog akta može biti državni organ, preduzeće ili druga oorganizacija ili ustanova I
zajednica u vršenju javnih ovlaštenja. Zasnovanost na zakonu upravnog akta ima dvije
dimenzije I to Sadržinsku(upravni akt bje zasnovan na odgovarajućem propisu) I
procesnom smislu(upravni akt donosi ovlašteni organ). Izvršnost upravnog akta označava
mogućnost njegovog izvršenja protiv volje njegovog adresata . Izvršnost upravnog akta
javlja se kod onih akata kojima se utvrđuje neka obaveza (plaćanje poreza) za razliku od
izvršnosti onih kojima se priznaje neko pravo(dozvola za izgradnju objekta). Donošenje
u upravnim stavrima predstavlja jedno od obilježja upravnog akta, upravnim aktom se
rješava u nekoj upravnoj stvari. Upravna stvar predstavlja pojedinu nespornu pravnu
situaciju u kojoj nadležni organ na osnovu pravnih propisa neposredno na autoritivan
način uređuje pravilo ponašanja za neku životnu situaciju. (Upravna stvar je
pojedinačna vansporna životna situacija).

70. VRSTE UPRAVNIH AKATA…………..str.359

Najčećče se spominju sljedeće vrste upravnih akata:

26
  Konstitutivni I deklerativni upravni akti
 Individualni I generalni akti
 Pravno vezani upravni akti I akti koji se donose na osnovu slobodne ocjene
 Pozitivni I negativni upravni akti
 Prosti I složeni(zbirni) upravni akti
 Upravni akti koji se donose po službenoj dužnosti I upravni akti koji se donose po
zahtjevu stranke
 Formalin I neformalni upravni akti
 Upravni akti u formi rješenja I upravni akti u formi zaključka

71. KONSTITUTIVNI I DEKLERATIVNI UPRAVNI AKTI………..str.360

Konstitutivni upravni akti su akti kojima se neki odnos stvara, (postojeći) mjenja ili
ukida za razliku od deklerativnih kojima se samo utvrđuje već postojeći pravni odnos.
Konstitutivni akti kojima se stvaraju neka ovlaštenja nazivaju se ovlašćujući a akti
kojima se stvaraju neke obaveze obavezujućim. Obavezujući se dijele na naređenja I
zabrane. A ovlašćujući na dozvole I povlastice (koncesija).
Akt uslov (dodjela državljanstva), Dispenz (imenovanje za državnog službenika lice koje
nije domaći državlajanin). Podjela na lične I stvarne.
Deklerativni akti: dijele se na: 1.utvrđuje postojanje pravnih činjenica, akti kojima se
utvrđuju pravni odnosi.

72. INDIVIDUALNI I GENERALNI AKTI……………..str.364

Individualni upravni akti su takvi akti koji se odnose na tačno određeno poimence
navedena lica I to bez obzira na njihov broj.
Generalni upravni akti odnose se na veći broj lica koja nisu poimenično navedena ali
odredivi (muškarci)

73. PRAVNO VEZANI UPRAVNI AKTI I AKTI KOJI SE DONOSE NA

OSNOVU SLOBODNE OCJENE………………….str.365
Pravno vezani akti su takvi akti kod kojih je oravnim propisima unaprijed utvrđena
sadržina, (jedna siolucija za određeni tip situacija).
Akti koji se donose na osnovu slobodne ocjene su takvi akti kod kojih je za donosioca
pravnim propisima unaprijed predviđeno dvije ili više različitih sadržina za jedan isti
slučaj što mu daje mogućnost izbora između pravno jednakih varijanti.

74. POZITIVNI I NEGATIVNI UPRAVNI AKTI

Pozitivni su akti za koje se vežu izvjesne pravne promjene u pravnim odnosima, bilo da
se njima stvaraju nova prava I obaveze, mijenjaju postojeća, odnosno ukidaju ili
poništavajun određena prava I obaveze.
Negativni upravni akti su takvi akti kojima se odbija bilo kakva promjena u postojećim
pravima I obavezama I zadržava postojeće stanje.
Samo pozitivni upravni akti mogu steći svojstvo pravosnažnosti dok negativni ne mogu.

75. PROSTI I SLOŽENI(ZBIRNI) UPRAVNI AKTI…………str.369

Prosti upravni akt je takav akt u čijem donošenju učestvuje samo jedan ovlašteni organ za
razliku od složenog za koje pravo predviđa da u njegovom donošenju sudjeluje više

27
ovlaštenih organa. U skladu sa tim razlikuje se nekoliko podvrsta službenih upravnih
akata:
 Upravni akt koji donosi dva ili više organa istovremeno pri rješavanju iste
upravne stvari
 Upravni akt koji donosi jedan nadležni organ uz prethodnu saglasnost drugog
organa
 Upravni akt koji se donosi od strane jednog nadležnog organa ali uz naknadnu
saklasnost

76. UPRAVNI AKTI KOJI SE DONOSE PO SLUŽBENOJ DUŽNOSTI I

UPRAVNI AKTI KOJI SE DONOSE PO ZAHTJEVU
STRANKE………………..str.370
Kod upravnih akata koji se donose po službenoj dužnosti u pravilu se nameću određene
obaveze strankama, mada se mogu donijeti I upravni akti kojima se ukidaju ili redukuju
određena prava stranaka, za razliku od akata koji se donose po zahtjevu stranaka gdje se u
pravilu priznaju neka prava stranaka.

77. FORMALIN I NEFORMALNI UPRAVNI AKTI…………………str.371

Ako je forma akta propisana pravnim propisima radi se o formalnom upravnom aktu, a
ako nije radi se o neformalnom. Zakon o opštem upravnom postupku utvrđuje da se
rješenja donose u pismenom obliku.
Sastavni dijelovi su( uvod, dispozitiv, obrazloženje I uputstvo o pravnom sredstvu)

78. UPRAVNI AKTI U FORMI RJEŠENJA I UPRAVNI AKTI U FORMI

ZAKLJUČKA…str.372
Radi se o dvije vrste upravnih akata koja se donose prema zakonu o opštem upravnom
postupku.
Rješenjem se odlučuje o stvari koja je predmet postupka dok se zaključkom odlučuje o
sporednim pitanjima vezanim za donošenje upravnog akta. Rješenje predstavlja upravni
akt kojim se odlučuje o glavnoj stvari, a donosi se nakon sprovedenog upravnog
postupka. Zaključak se u pravilu izdaje usmeno, a samo izuzetno u pismenoj formi.
Pismena forma je obavezna kada to zahtjeva lice koje može izjaviti posebnu žalbu ili kad
se može tražiti odmah izvrđenje zaključka. Pravilo je da žalba ima suspenzivno dejstvo,
što znači da odlaže izvršenje rješenja, dok se o njoj ne odluči, za razliku od zaključka
gdje žalba I kad je dozvoljena ne odlaže izvršenje zaključka.

79. PRAVNO DEJSTVO UPRAVNOG AKTA………………….str.373

Upravni akt proizvodi pravno dejstvo prema tri kategorije subjekata I to:
 Prema strankama-njime se stvaraju, mjenjaju ili ukidaju prava ili obaveze
 Organu koji ga je donio-ispoljav se u zavisnosti da li se radi o obavezujućim ili
ovlašćujućim upravnim aktima. Kod obavezujućih izdavalac je dužan o izvršenju
nametnutih obaveza, a kod ovlašćujućih strankama se daje neko pravo a da li će
stranka to pravo koristiti ovisi o volji stranke
 Prema trećim licima- javlja se kod akata koji imaju dejstvo apsolutnog karaktera
Početak djeovanja upravnog akta: može se određivati kako u odnosu na donosioca akta
tako I u odnosu na stranke kao lica na koja se akt odnosi. Moment otpočinjanja treba
početi prem svom donosiocu nego prema stranci. Vezanost donosioca upravnog akta
počine u trenutku kada je upravni akt izdat od strane organa, odnosno kada je predate licu
koje je dužno izvršiti dostavu stranci. Vezanost drugostepenog organa nastupa u onom

28
trenutku kada drugostepeni organ preda vršenje, radi dostavljanja, prvostepenom organu.
S druge strane obaveznost upravnog akta u odnosu na stranke nastupa u ternutku uredno
izvršene dostave.
Retroaktivno djelovanje upravnog akta: Pravilo je da upravni akti nemaju retroaktivno
dejstvo. Samo deklerativni upravni akti djeluju retroaktivno jer je to u njihovoj prirodi.
Anticipirano djelovanje upravnog akta: ne proizvodi pravno dejstvo odmah, već
protekom izvjesnog vremena.
Prestanak važenja upravnog akta: označava trenutak kada nastaje prestanak pravnog
dejstva upravog akta. Do njegovog prestanka može doći u sljedećim slučajevima:
 Iskorištavanjem (konzumiranjem) ovlaštenja odnosno izvršenjem obaveze koja
proizilazi iz upravnog akta
 Ispunjenjem određenog uslova ili roka
 Nevršenjem ovlaštenja (stranka propušta koristiti ovlaštenja ustanovljena upravnim
aktom)
 Propašću stvari o kojoj je upravnim aktom odlučeno
 Smrću stranke
 Odricanjem od ovlaštenja
 Donošenjem novog upravnog akta kojim se raniji stavlja van snage
 Na osnovu zakona jer je akt vezan za zakon.

80. IZVRŠENJE UPRAVNOG AKTA……………….str.378

Predstavlja fazu oživotvorenja sadržine odluke nekog organa kojom se odlučuje u
konkretnoj upravnoj stvari. Da bi do prinudnog izvršenja moglo doći potrebno je da
postoji odluka (rješenje) kojoj se stranci nameće neka obaveza (činjenje ili obaveza
trpljenja odnosno propuštanja) i da stranka u određenom roku nije izvršila svoju obavezu
dobrovoljno. Rok koji je ostavljen stranci da izvrši svoju obavezu određuje nadležni
organ, a u nedostatku takvog roka primjenjuje se zakonski rok od 15 dana od dana
donošenja rješenja. Iz izloženog proizilazi da postoje dvije vrste izvršenja i to:
 Administrativno izvršenje-administrativnim putem izvršavaju se nenovčane
obaveze, a izvršavaju ih nadležni organi uprave prema odredbama ZUP-a
 Sudsko izvršenje-sudskim putem izvršavaju se u pravilu novčane obaveze
nastale odlukom donijetom u upravnom postupku a koje sprovodi nadležni sud
primjenjujući odredbe sudskog izvršnog postupka
U upravnom postupku postoje tri vrste odluka koje čine izvršni naslov:
 Izvršno rješenje-izvršnost prvostepenog rješenja nastupa
o Istekom roka za žalbu,
o dostavljanjem stranci ako žalba nije dopuštena,
o dostavljanjem stranci ako žalba ne odlaže izvršenje ,
o dostavljanjem stranci rješenja kojim se žalba odbija
 Izvršni zaključak-
o Saopštavanjem, odnosno dostavljanjem stranci
o Istekom roka za žalbu
o U svim ostalim slučajevima prema uslovima predviđenim za izvršnost
rješenja
 Poravnanje sklopljeno u upravnom postupku- samo protiv lica koje je
učestvovalo u poravnanju
Organ može prići prinudnom izvršenju samo ako za to ima ovlaštenja u zakonu a može
koristiti samo ona prinudna sredstva na način određen pravnim propisima.

29
81. PRAVOSNAŽNOST UPRAVNOG AKTA-stiče samo dispozitiv……………
str.381
U teoriji upravnog prava pravosnažnost upravnog akta označava procesnopravni institut
koji sprečava da se o istoj stvari među istim subjektima vodi ponovo postupak u kojoj je
u redovnom postupku definitivno odlučeno. Pravosnažnost označava nepromjenjivost
upravnog akta. Pravoznažnost nastaje kao posljedica zakonitosti i pravnog dejstva
upravnog akta. Koncepcijom pravoznažnosti okončava se vođenje postupka i sprečava
njegovo ponavljanje.
Formalna pravosnažnost: Pravosnažni upravni akt ne može se više osporavati redovnim
pravnim sredstvima (žalbom ili tužbom u upravnom sporu)
Materijalna pravosnažnost: upravnog akta veže njegovog donosioca da ne može
opozvati, odnosno poništiti, ranije donijeti upravni akt.
Vanredna pravana sredstva se mogu koristiti samo izričito kada je to zakonom
predviđeno. Pored sticanja pravnog svojstva izvršnosti I pravosnažnosti upravni akti
mogu steći I pravno svojstvo konačnosti koje predstavlja svojstvo upravnog akta kada se
protiv njega ne može pokrenuti žalba kao redovno sredstvo u upravnom postupku ali se
može pokrenuti upravni spor.

82. DODACI UPRAVNOM AKTU

Uslov predstavlja buduću neizvjesnu okolnost od čijeg nastupanja zavisi pravno dejstvo
upravnog akta. Odložni ili suspenzivni je dodatak dispozitivu rješenja. Raskidni. Uslov je
neizvjestan.
Rok označava protok vremena usled koga nastupa ili prestaje pravno dejstvo upravnog
akta. Odložni I raskidni. Rok je uvijek izvjestan.
Nalog posebni dodatak upravnom aktu kojim se starnci nalaže da izvrši neku dodatnu
činidbu.
Pridržaj opoziva pravo da ga kasnije opozove

83. POGREŠNI UPRAVNI AKTI……..str.387

Smatra se svaki akt koji sadrži bilo kakav nedostatak. To su u teoriji: neispravni,
nezakoniti, necjelishodni.,
Neispravni upravni akti sadrže grešku koja se odnosi na nedostatke vanpravnog
karaktera (greške tipa imena, brojeva pisanja..)

84. NEZAKONITI UPRAVNI AKTI………………….str.389

Su takvi akti koji sadrže grešku pravnog karaktera a koja se satoji u nesaglasnosti
upravnog akta sa zakonom. Nezakoniti se dijele na rušljive I ništave I nepostojeće.

85. RUŠLJIVI UPRAVNI AKTI………str.389

Su oni koji sadrže grešku lakšeg karaktera. Oni mogu steći punu pravnu snagu
konvalidacijom. Ako se u roku ne dužem od 5 godina ne utvrdi njihova nezakonitost.
Taksativno se u zakonu nabrajaju razlozi rušljivosti. (nadležnost, materijalnoj povredi
zakona I grešaka u svrsi.
Formalno pravni razlozi:
 greške vezane za izdavaoca akta
o nenadležnost- akt nije doni nadležni organ
 stvarna nenadležnost
 mjesna nenadležnost

30
  vremenska nenadležnost
 povreda pravila postupka-krženje načina postupanja
 forma akta- tehničkom smislu dispozitiv mora biti odvojen od obrazloženje
 utvrđivanje stanja
Sankcija poništavanja upravnog akta djeluje unatrag retroaktivno ex tunc

86. NIŠTAVI UPRAVNI AKTI………………str.397

Koji sadrže grubu grešku I ne mogu proizvoditi nikakve pravne učinke. ZUP čl.267
taksativno navodi krug grešaka koje upravni akt čine ništavim.
 Donesen iz sudke nadležnosti
 Kada može prouzrokovati krivično djelo
 Kada izvršenje nije moguće
 Kada ga je doni organ bez prethodnog zahtjeva stranke
Na ništavost se pazi po službenoj dužnosti. Javni tužilac

87. NEPOSTOJEĆI UPRAVNI AKTI

Nema pravnu važnost I ne egzistira. Za njihovu eliminaciju nije potrebna intervencija
vlasti. To su akti grube uzurpacije vlasti. Koji je doni neovlašteni subject.

88. NECJELISHODNI UPRAVNI AKTI

Ovdje se radi o grešci u vršenju slobodne diskrecione ocjene. On nije suprotan pravnom
propisu ali nije ostvario cilj koji je postavljen pravnim propisom. Kontrola se vrši samo u
pravnom postupku I vrši je drugostepeni organ povodom uložene žalbe.

89. UPRAVNE RADNJE-materijalni akti uprave…….str.401

Koji se mogu označiti kao upravne radnje
 Neautoritativne radnje
o Dokumentovanje
o Saopštenje
o Primanje
o Izjava
o Ostale radnje
 Autoritativne radnje-ovdje se radi o radnjama koje vrše nadležni organi
primjenom autoritatinih sredstava koristeći sredstva prinude.
o Prema građanima (legitimisanje, lični pretres, privođenje, upotreba
gumene palice
o Prema stvarima( rušenje bespravnih objekata, pretres stana……..)

90. UPRAVNI UGOVORI……………str.407

Predstavljaju posebnu vrstu ugovora koji zaključuje država ili drugi javnopravni subject
sa trećim licima (fitička ili pravana lica)

31