Professional Documents
Culture Documents
Μέρος 1ο
Εισαγωγή
Ποιές όμως είναι οι ενδιάμεσες ή προγονικές μορφές τόσο των ανθρώπων όσο και
των πιθήκων;
Το φυλογενετικό δέντρο του ανθρώπου
Το παρακάτω φυλογενετικό δέντρο είναι ένας γραφικός τρόπος για να
απεικονιστούν οι εξελικτικές σχέσεις των αρχικών ανθρώπινων ειδών
Άλλα απολιθώματα που έχουν βρεθεί είναι του Σιβαπίθηκου (συγγενικό είδος του
Ραμαπίθηκου) και του Ουρανοπίθηκου του μακεδονικού. Ο τελευταίος είναι
προγονική μορφή των Αυστραλοπίθηκων και έζησε πριν 9-10 εκατομμύρια χρόνια.
Το κρανίο του βρέθηκε στην κοιλάδα του Αξιού - 40 χιλιόμετρα ΒΔ της
Θεσσαλονίκης - και γι αυτό πήρε το όνομα μακεδονικός.
Μέρος 2ο
Αυστραλοπίθηκοι ή προάνθρωποι
Αυστραλοπίθηκος ο αφάριος (Australopithecus
afarensis): Εμφανίστηκε πριν από 3,5
εκατομμύρια χρόνια και ο άνθρωπος (Homo) είναι
απόγονος του. Ονομάστηκε έτσι γιατί τα πρώτα
απολιθώματά τους ανακαλύφθηκαν στις νότιες
περιοχές της Ανατολικής Αφρικής και Australis
στα Λατινικά σημαίνει νότιος. Τα χαρακτηριστικά
του μοιάζουν με εκείνα του ανθρώπου παρά με
τους ανθρωποειδείς πιθήκους. Υπάρχει, δηλαδή,
σαφής διαχωρισμός με τους τελευταίους. Δεν
μπορούσαν να μιλήσουν ή να κατασκευάσουν αποτελεσματικά εργαλεία. Η λεκάνη
τους μοιάζει πολύ με του ανθρώπου, η σπονδυλική τους στήλη και η κλίση των
μηρών δείχνει ότι βάδιζαν όρθιοι.
Η Λούση
Τα απολιθώματά του βρέθηκαν στην κοιλάδα του ποταμού Ομο, κοντά στη λίμνη
Ροδόλφου, στην Αιθιοπία. Στο ξηρό εκείνο τοπίο ο άνθρωπος πάτησε πρώτη φορά
το πόδι του στο έδαφος· ένα ξεκίνημα που φαίνεται ίσως πολύ πεζό αλλά
αναμφίβολα ιδιαίτερα σημαντικό. Και τούτο διότι μόλις «πάτησε στα πόδια του και
περπάτησε όρθιος» είχε επιτύχει ένα κατόρθωμα που άνοιξε τον δρόμο για έναν
άλλο τρόπο ζωής ο οποίος έδωσε το έναυσμα για σειρά σημαντικών εξελικτικών
αλλαγών.
Το ύψος του ήταν 1,30 μέτρα, το βάρος του 20-30 κιλά και η κρανιακή
χωρητικότητα του 450-500 cm3, είχε πλατύ πρόσωπο και από την κατασκευή των
δοντιών του δείχνει ότι ήταν ένα παμφάγος οργανισμός. Κυνηγούσε μικρά ζώα και
ήταν κατασκευαστής εργαλείων.
Ο Αυστραλοπίθηκος ο αφρικανός:
Το βάρος του Homo habilis έφτανε τα 45 κιλά περίπου, το ύψος του τα 1,5 μέτρα,
άτριχος και αρκετά μελαμψός. Η κρανιακή του χωρητικότητα τα 500-850 cm 3.
Σαφώς λοιπόν ξεχώριζε από τους Αυστραλοπίθηκους. Πρέπει να είναι το πρώτο ον
που μίλησε, γεγονός που είχε μεγάλη σημασία στην κατοπινή αλματώδη ανάπτυξη
των ανθρώπων. Και ήταν σαφώς σαρκοφάγος, κάτι που τον βοήθησε στην
ανάπτυξη του εγκεφάλου, που αποτελείται κυρίως
από λιπίδια.
Ο Άνθρωπος ο επιδέξιος είναι καθαρή μορφή ανθρώπου, τελείως πια διακριτός από
τα υπόλοιπα ζώα καθώς θεωρείται το παλαιότερο είδος της οικογένειας Homo· είναι
δηλαδή ο πρώτος (1,6-2,2 εκατ. χρόνια πριν) άνθρωπος με όχι και πολλές
σκελετικές διαφορές από τον πρόγονό του Australopithecus africanus (2-3 εκατ.
χρόνια πριν). Ο πρώτος εκείνος άνθρωπος περπατούσε όρθιος, είχε δόντια που
έμοιαζαν με του ανθρώπου περισσότερο παρά με των αυστραλοπιθήκων· θεωρείται
δε ότι αντιπροσωπεύει μεγάλο βήμα από τη ζωώδη στην ανθρώπινη κατάσταση.
Η βιολογική
παράμετρος ερμηνεύει και το γιατί τα βρέφη
γεννιούνται ανίσχυρα. Διότι ο μεγάλος ανθρώπινος
εγκέφαλος σχετίζεται με κάποιους «μηχανικούς»
περιορισμούς της λεκάνης της γυναίκας,
επηρεάζοντας και άλλα χαρακτηριστικά πέραν της
νοημοσύνης, όπως η θετική συσχέτιση του
μεγέθους του εγκεφάλου με την ηλικία
απογαλακτισμού, την ηλικία της σεξουαλικής
ωρίμανσης, τη διάρκεια της κυοφορίας και τη
μακροβιότητα. H κυοφορία, λ.χ., συγκρινόμενη με άλλων Πρωτευόντων θα έπρεπε
να διαρκεί 21 μήνες στον άνθρωπο ανάλογα με το μέσο μέγεθος του εγκεφάλου
του (1.350 κ. εκ.).
Μέρος 3
Ο πρώτος Homo erectus ανακαλύφθηκε το 1891 στο χωριό Τρινίλ της Ιάβας.
Αργότερα βρέθηκαν πολλά απολιθώματα αυτού του είδους. Από αυτά διάσημος
είναι ο Συνάνθρωπος του Πεκίνου (Sinanthropus pekinensis) με χωρητικότητα
εγκεφάλου 1000 cm3 και αρκετά προχωρημένες ικανότητες. Ο Συνάνθρωπος του
Πεκίνου γνώριζε τη φωτιά, σκάλιζε την πέτρα και είχε μάλλον συνείδηση του
εαυτού του.
Είναι το πρώτο είδος που μετανάστευσε από την Αφρική ακολουθώντας το Νείλο.
Έφθασε στην Ιάβα πριν 1.000.000 χρόνια και στην Ευρώπη πριν 300.000 χρόνια.
Έκανε χρήση της φωτιάς, που την χρησιμοποίησε και σαν άμυνα (μέσο
προστασίας) αλλά και σαν μέσο για να κυνηγήσει. Χρησιμοποίησε την ενδυμασία
και κατασκεύαζε κατοικίες. Η λογική χρήση του χεριού του ανθρώπου αυτού στο
να κατασκευάζει εργαλεία, όξυναν το μυαλό του και τις ικανότητες του. Η
κατασκευή εργαλείων είναι μια κατεξοχήν ανθρώπινη ιδιότητα.
Τέλος, η εμφάνιση της νόησης έδρασε ανασταλτικά στη βιολογική και θετικά στην
πολιτιστική εξέλιξη του ανθρώπου.
Μια άποψη για το φυλογενετικό δέντρο του ανθρώπου με τον Άνθρωπο της
Χαϊδελβέργης. Εδώ φαίνεται καθαρά ότι ο Homo sapiens ή Έμφρων ή Σοφός
Άνθρωπος προέρχεται από τον Άνθρωπο της Χαϊδελβέργης, όπως και ο Άνθρωπος
του Νεάντερταλ, που δεν έχει οδηγήσει σε κανένα άλλο είδος.
Μέρος 4ο
Είχε μεγάλα σαγόνια, μεγάλες οφθαλμικές κόγχες, μεγάλα επάρματα στο κρανίο
(ζυγωματικό, ινιακό κλπ), εγκεφαλική χωρητικότητα 1600 cm 3, ισχυρές αρθρώσεις
και πιο κοντά οστά σε σχέση με τον άνθρωπο. Κοντός, έντονα τριχωτός, πρόσωπο
γεμάτο με γωνίες και πιο δυνατός από τον Homo sapiens sapiens.
Μπορούσε να ζήση σε ψυχρά κλίματα, λόγω της έντονης τριχοφυΐας του και
χρησιμοποιούσε καλά τη φωτιά. Τα ρουθούνια του ήταν ελαττωματικά, γιατί ενώ
ζούσε σε ψυχρά κλίματα ήταν μεγάλα. Ίσως η εξαφάνιση του να ήταν αυτό το
ελάττωμα. Εικάζεται ότι κυοφορούσε 11 μήνες.
Ξεχωρίζει από τον σύγχρονο άνθρωπο για την ιδιαίτερη κατασκευή του κεφαλιού
του. Είχε τεράστια εγκεφαλική χωρητικότητα - μεγαλύτερη του σύγχρονου
ανθρώπου - και υστερούσε σε όγκο στους μετωπιαίους λοβούς, όπου εκεί
βρίσκονται τα προκινητικά κέντρα που ελέγχουν τις ανώτερες πνευματικές
λειτουργίες. Άρα ήταν μειωμένης πνευματικής ικανότητας από τον σημερινό
άνθρωπο.
Κατασκεύαζε λίθινα εργαλεία, έκανε χρήση της φωτιάς, των ρούχων και
συμμετείχε σε διάφορες τελετουργίες. Έθαψε για πρώτη φορά τους νεκρούς και
μάλιστα σε πλάγια στάση με λυγισμένα τα γόνατα. Μάλλον πιστεύει στην ύπαρξη
μεταθανάτιας ζωής. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι είχε θρησκευτική συνείδηση. Κάνει
μια υποτυπώδη τέχνη, γιατί έχουν ανακαλυφθεί ζωγραφιές στις σπηλιές και ίσως
χρησιμοποιούσε οστέινα μουσικά όργανα. Είχε αναπτυγμένο προφορικό λόγο.
Αξιοσημείωτα είναι και τα ευρήματα που αφορούν τις συχνότητες στις οποίες ήταν
συντονισμένο το αφτί του, ευρήματα που προέκυψαν από μελέτες του μεγέθους
και του σχήματος των οσταρίων του αφτιού, τα οποία μετατρέπουν τους ήχους σε
ηχητικά σήματα προς τον εγκέφαλο. Οι συχνότητες της φυσιολογικής ομιλίας μας
είναι 2-4 KHz, παρόμοιες με αυτές του προγόνου του Νεάντερταλ Homo
Heidelbergensis που είχαν παρόμοια λειτουργία αφτιών περίπου, γεγονός που
ερμηνεύεται ως ένδειξη ότι οι εν λόγω Homo από τότε (ίσως 500.000 χρόνια πριν)
έβγαζαν νοήμονες φωνητικούς ήχους που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως μια
πρωτογλώσσα, μια πρώτη μορφή ομιλίας.
- Ίσως να έπεσε θύμα μιας μεγάλης επιδημίας, που μείωσε τον πληθυσμό σε πολύ
χαμηλά επίπεδα και εξαφανίστηκε. Πολλές φορές στην ιστορία έχουμε τέτοιες
επιδημίες (χολέρα, πανούκλα κ.ά.). Αν όμως ίσχυε αυτό έπρεπε να αρρωστήσει και
ο Σύγχρονος Άνθρωπος.
- Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο Άνθρωπος του Νεάντερταλ υπάρχει μεταξύ μας, από
την επιμειξία του με τον Σύγχρονο Άνθρωπο.
Για το αν ο Νεάντερταλ είναι άμεσος απόγονός μας η απάντηση είναι αρνητική. Και
τούτο διότι η γενετική του απομόνωση δεν θα μπορούσε να συνεισφέρει
ουσιαστικά στην εξελικτική γραμμή του σύγχρονου ανθρώπου. Πέραν τούτου,
ανάλυση του απολιθωμένου μιτοχονδριακού DNA από δείγμα σκελετού της
κοιλάδας Νεάντερταλ, στην οποία ανακαλύφθηκε το ομώνυμο απολίθωμα, και
σύγκριση με αυτό του σύγχρονου ανθρώπου δείχνει την εξελικτική γραμμή του
Νεάντερταλ και του ανθρώπου να διαχωρίζεται πολύ πίσω στο χρόνο.
Αυτονομάστηκε Homo sapiens sapiens, γιατί επικράτησε του άλλου Homo sapiens,
του neanderthalensis. Τίποτα δεν τον σταμάτησε στην προσπάθεια να κυριαρχήσει
πάνω στη γη. Επινόησε τα πάντα προκειμένου να τιθασεύσει όλες τις δυνάμεις της
Φύσης και να κατακτήσει όλους τους βιότοπους. Στην αρχή για να βρει τροφή και
ζωτικό χώρο. Και μετά για να μάθει τι κρύβεται πίσω από τα φυσικά φαινόμενα, να
τα ερμηνεύσει και να επεκτείνει την κυριαρχία του. Αγώνας που συνεχίζεται μέχρι
σήμερα.
Μια ποικιλία του Homo sapiens sapiens είναι ο άνθρωπος του Κρο-Μανιόν
(βρέθηκε στην περιοχή Cro-Magnon της Γαλλίας). Κοιτίδα του Ανθρώπου του Κρο-
Μανιόν είναι η Αφρική και από εκεί μετανάστευσε στην Ευρώπη. Είχε μεγάλη
χωρητικότητα εγκεφάλου (1600 cm3), αρκετά υψηλός (1,80 - 1,94 μ). Σύμφωνα
με ορισμένους ανθρωπολόγους δεν εξόντωσε αμέσως τον Άνθρωπο του
Νεάντερταλ, αλλά ήρθε πρώτα σε επιμειξία μαζί του και ορισμένοι χαρακτήρες του
Νεάντερταλ διαιωνίστηκαν, κάτι που φαίνεται και στην ομοιότητα των
απολιθωμάτων.
Ήταν δραστήριος κυνηγός, είχε βελτιωμένη τεχνική και τα εργαλεία του ήταν πιο
προηγμένα - αποτέλεσμα της εγκεφαλικής του κατάστασης. Στη ζωή του
συνάντησε πολύ άσχημες κλιματολογικές συνθήκες - παγετωνικές περίοδοι.
Ο Homo sapiens αρχίζει να διαμορφώνεται στην Αφρική πριν από 200.000 χρόνια,
από τη γονιδιακή δεξαμενή του Homo erectus, με επικράτηση γενετικών αλλαγών
που επηρέασαν τον τρόπο που ζούσε και σκεφτόταν το νέο είδος· πρέπει να
αναφερθεί ότι απολιθώματα ανθρωπιδών ηλικίας μέχρι 200.000 χρόνων έχουν
ονομαστεί Homo erectus. Απολιθώματα Homo sapiens sapiens, ηλικίας περίπου
100.000 χρόνων, δείχνουν το ίδιο μέγεθος εγκεφάλου με του σημερινού (1.350-
1.400 κυβικά εκατοστά) και πιθανόν εκείνοι οι άνθρωποι να σκέφτονταν περίπου
όπως εμείς· π.χ., χρησιμοποιούσαν την ώχρα για να βάψουν (μακιγιάρουν) το
σώμα τους, αν και δεν είχε αναπτυχθεί η συμβολική αντίληψη, η τέχνη, η μουσική.
Μέρος 5ο
Άγρια κατάσταση
1. Κατώτερο στάδιο: Είναι η παιδική ηλικία του ανθρώπινου γένους. Ζει στα
τροπικά δάση και στον περισσότερο χρόνο πάνω στα δέντρα. Τρώει
φρούτα, ρίζες, καρπούς και υπάρχει η τάση για σαρκοφαγία.
2. Μεσαίο στάδιο: Αρχίζει η σαρκοφαγία ενώ τρώει και ψάρια. Αρχίζει μάλλον
τη χρησιμοποίηση της φωτιάς και κάνουν την εμφάνιση τους τα πρώτα
χοντροκομμένα εργαλεία γι αυτό και αρχίζει να κυνηγάει και να ψαρεύει.
3. Ανώτερο στάδιο: Εφευρίσκει το τόξο και το βέλος. Είναι πια συστηματικός
τροφοσυλλέκτης-κυνηγός.
Κατάσταση βαρβαρότητας
1. Κατώτερο στάδιο: Αρχίζει την αγγειοπλαστική. Μένει πια σε μόνιμη θέση,
εξημερώνει ζώα και καλλιεργεί τη γη.
2. Μεσαίο στάδιο: Στην Ανατολή εξημερώνει ζώα, ενώ στη Δύση αρχίζει να
καλλιεργεί ποτιστικά φυτά. Χρησιμοποιεί πλίνθους και πέτρες για να κτίσει.
3. Ανώτερο στάδιο: Αρχίζει να λιώνει τα σιδηρομεταλλεύματα και περνάει πια
στον Πολιτισμό με την επινόηση της γραφής και την ανάπτυξη της
γεωργίας.
Τόπος και Χρόνος της πρώτης εμφάνισης - Διασπορά
Ένας ήταν ο τόπος εμφάνισης του ανθρώπου (μονογένεση) ή πολλοί
(πολυγένεση); Πού τοποθετείται ο τόπος της πρώτης εμφάνισης του ανθρώπου;
Πολλές απόψεις υπάρχουν για όλα αυτά θέματα.
25.000 - 22.000 Περνούν το Βερίγγειο πορθμό και φτάνουν στην Αμερική, πριν
επικρατήσει η τελευταία Μεγάλη Παγετωνική Εποχή. Εξ' αιτίας του ψύχους (22.000
έως 19.000 χρόνια πριν) μειώνεται και πάλι δραματικά ο πληθυσμός στην
Ευρώπη, Ασία και Βόρεια Αμερική. Παγώνει ο δρόμος προς την Αμερική μέσω της
Αλάσκας.
11η εικόνα: Πριν από 12.500 χρόνια έχουν κατακτήσει όλη τη Νότια Αμερική.
Τέλος πριν 8.000 χρόνια κατακτούν τη Βόρεια Ευρώπη, ξανά την Αγγλία και
αποικίζουν τη Σαχάρα, που ήταν τότε πράσινη. Έχουν φτάσει στα πέρατα της Γης,
μετά από ταξίδι 110.000 χρόνων
Μέρος 6ο
Διασπορά
Φυλές
• Ο Διποδισμός
• Μεγάλο μέγεθος εγκεφάλου (συγκρινόμενο με το μέγεθος του σώματος)
• Εκτεταμένες δυνατότητες προγραμματισμού και επίλυσης προβλημάτων
• Ομιλία
• Τέχνη και άλλες μορφές συμβολικών εκφράσεων
• Σύνθετη εκμάθηση κουλτούρας, που εξαρτάται από τις συμβολικές
πληροφορίες
• Εξάρτηση από την τεχνολογία για να επιβιώσει
• Ποικιλία διατροφής, συμπεριλαμβανομένων ζωικών και φυτικών τροφών
• Λειτουργική τριχοφυΐα
• Παγκόσμια γεωγραφική κατανομή και προσαρμογή στα διάφορα κλίματα
και βιότοπους
• Μεγαλύτερη κοινωνική πολυπλοκότητα
Taxonomy of living
primateshttp://www.mnsu.edu/emuseum/biology/primates/primate_order.ht
ml), Minnesota State University Mankato, retrieved April 4, 2005
Εγκυκλοπαίδεια wikipedia(http://en.wikipedia.org/wiki/Homo_sapiens)