Professional Documents
Culture Documents
pß; Èidkdhl
we,aäyhsv yd lSfgdak B. Sc. Engineering (Hons)
UNIVERSITY OF MORATUWA
we,aäyhsv yd lSfgdak
ldKavh wvx.= jk ixfhda. ldnkhs,a ixfhda. f,i ye¢kafõ' ldKavh ldnks,a ldKavh f,io tu
ldKavfha wvx.= ldnka mrudKqj ldnks,a ldnka mrudKqj f,io y÷kajhs' ldnks,a ixfhda. we,aäyhsv yd lSfgdak
f,i foj¾.hls'
l%shdldß ldKavh yhsv%cka mrudKqjlg;a we,als,a fyda weß,a ^wefrdaueál& ldKavhlg;a wE£ we;' flfia jqj;a
ir,;u we,aäyhsvh jk f*daue,aäyhsâj, ^fu;ke,a& ldnks,a ldnka mrudKqjg H mrudKq folla iïnkaO ù we;'
lSfgdakj, ldnks,a ldnka mrudKqjg we,als,a fyda weß,a ldKav iïnkaO ù we;' ldnks,a ldnka mrudKqj sp2
uqyqïlrKh jQjla jk w;r" Bg iïnkaO mrudKq ;=k tlu ;,fha ^;,Sh ;sh
% dk;s& msysghs' ldnka - Tlaiscka oaú;aj
fN!;sl .=K
we,aäyhsv yd lSfgdakj, mj;sk oaúO%ej wka;¾ wKql n, fya;=fjka wkqrEm idfmalaI wKql ialkaO we;s
we,aflakj,g jvd we,aäyhsv yd lSfgdakj, ;dmdxl by< h' flfia jqj;a tajdfha ;dmdxl wkqrEm idfmalaI wKql
ialkaO we;s we,afldfyd,j,g jvd my< fõ' óg fya;=j we,afldfyd,j, wka;¾ wKql H nkaOk fkdmje;Suhs'
ixikaokd;aul idfmaCI wKql ialkaO we;s c, ødjK we,aäyhsv" lSf gda k" w,afldfyd, yd we,aflakj, ;dmdxl
flfia jqj o we,aäyhsv yd lSfgdakj,g c,h iuÕ wka;¾ wKql H nkaOk iE§ug iyNd.s úh yelsh' ta ksid
idfmalaIj wvq wKql ialkaO we;s we,aäyhsv yd lSfgdak c,fha Èh fõ'
- +
(b) oaú;shsl we,afldfyd, P.C.C. fyda H+/MnO4 fyda H /Cr2O72- fyda H+/CrO3 u.ska TZlrK lsÍfuka
lSfgdak iEfohs'
kshqla,sfhda*,
s l
s wdl,kh
ldnks,a ixfhda. C = O nkaOkfha wvx.= O mrudKqfõ jeä úoHq;aiDK;djh ksid C = O nkaOkfha bf,lafg%dak
O mrudKqj foig jeä mqr we§ tu tu nkaOkh f,i O%eùlrKh ù mj;S' tkï O mrudKqj u; bf,lafg%dk
a
>k;ajh iq¿ jYfhka jeä jk w;r C mrudKqj u; bf,lafg%dak >k;ajh iq¿ jYfhka wvq ù mj;S' tksid
bf,lafg%dak >k;ajfhka jeä ldKavj,g fuu ia:dkhg myr § wdl,kh ùfï yelshdjla ,eî we;'
fufia bf,lafg%dak >k;ajfhka wvq ia:dkj,g myr fok m%fNaohka kshl
q a,sfhda*hs, f,i y÷kajhs' idudkHfhka
kshqla,sfhda*hs, f,i ls%hdlrkafka iDK wdfrdams; whk fyda tlir bf,lafg%dak hq., iys; ldKavhka h' fï i|yd
WodyrK f,i H2O: , :NH3 , R- , CN- jeks ldKav ie,lsh yelsh'
ldnksl ridhkh 4
kshqla,sfhda*s,sl m%;sldrl flfrys we,smeál lSfgdak olajk wvq ,eÈhdjg fya;=jk ;j;a lreKla kï ;s%udk
wjysrhhs' ldnks,a ldnka mrudKqjg iïnkaO wdfoaYl ldKav fofla úYd,;ajh jeäjk úg kshqla,sfhda*hs,hkag
ldnks,a ldnka mrudKqj fj; meñKSu wmyiq fõ'
weß,a we,aäyhsv yd lSfgdakj, § ldnks,a ldnka mrudKqj u; we;s Ok wdfrdamKh wefrdaueál kHIaáfhka
isÿjk bf,lafg%dak úia:dmkh ksid wvq fõ' tksid tajd kshqla,sfhda*hs, flf¾ olajkafka b;d wvq ,eÈhdj ls'
5 ldnksl ridhkh
jeo.;a kshqla,sfhda*s,l
s wdl,k m%;l
s s%hd lSmhla my; ±lafõ
2' .Sk
% dâ m%;sldrlh iu. m%;sls%hdj
ldnks,a ixfhda. .S%kdâ m%;sldrlh iu. m%;slsh
% d lr jQ úg ,efnk M,h c,úÉfþokh l< úg we,afldfyd,
,efí'
ldnksl ridhkh 6
kshqla,sfhda*hs,hls' m%d:ñl weók we,aäyhsv yd lSfgdak iuÕ m%;sls%hd lr bók kï ixfhda. idohs'
7 ldnksl ridhkh
fuys o -NH2 ldKavfha N mrudKqj u; tlir bf,lafg%dak hq.,hla we;' tksid th o we,aäyhsv yd lSfgdak
iuÕ kshqla,sfhda*s,sl wdl,k m%;slh
s% djl fhfoa' tys § iEfok M,h ly fyda r;= meye;s wjlafIamhls'
ldnksl ridhkh 8
ix>kk m%;slh
s% d
TlaislrKh
fuf;aka " fu;fkda,a " fu;ke,a " fu;fkdhsla wï,h yd CO2 hk ixfhda.j, ldnka mrudKqfõ Tlaislrk
wxl i,luq'
fuu Tla isl rK wxl foi ne¨úg we,aäyhs vfha ldnks, a ldnka mrudKqf õ
TlaislrK wxlhg jvd jeä TlaislrK wxl olajk ldnka mrudKq iys; ixfhda.
we;s nj fmfka' ta wkqj we,aäyhsvhg TlaislrKh ùfï yelshdjla we;s nj
fmfka' tkï tajd Tlaisydrl f,i ls%hd lrhs'
we,aäyhsv Tlail
s rKh
fgd,kai a m%;s ldrlh yd f*a ,sx ødjKh jeks ÿ¾j, Tla isl drj,sk a mjd we,a äyhsv ldfndlai,sl a wï, njg
Tla isl rKh fõ'
(iii) wdï,sl fmdgEishï vhsfl%dafïÜ fyda wdï,sl fl%dañla Tlaihsâ fyda wdï,sl fmdgEishï mZuex.fkaÜ hk
Tlaisldrl uÕska we,aäyhsv" fldfndlais,l
s a wï, njg TlaislrKh fõ'
15 ldnksl ridhkh
Tlaiy
s rKh
(i) Zn(Hg)/id'HCl uÕska TlaisyrKh ^laf,ukaika TlaisyrKh&
fuys § we,aäyhsv iy lSfgdak wkqrEm yhsâfrdldnk njg TlaisyrKh l< yelsh'
ldfndlai,
s l
s a wï,
ldfndlais,l
s a wï, ksmoùu
we,als,a ihkhsâ fyda wß,a ihkhsâ wdï,sl c, úÉfþokfhka ldfndlais,sla wï, iEfoa'
CO2 .S%kdâ m%;sldrlh iuÕ m%;sls%hdfjka iEfok M,h c, úÉfÉokfhka ldfndlais,sla wï, iEfoa'
17 ldnksl ridhkh
(5) we,als,a fnkaiSk" weß,a we,afldfyd," weß,a we,aäyhsv u.ska"
+ - + +
we,als,a fnkaiSk " weß,a we,afldfyd, " weß,a we,aäyhsv H /MnO4 fyda H /Cr2O72- fyda H /CrO3 uÕska
TlaislrKfhka fnkafidhsla wï, iEfoa'
O
C-H
ldfndlais,l
s a wï,j, m%;l
s h
s% d
(1) O-H nkaOkh ì£fuka isÿ jk m%;sls%hd
ldnksl ridhkh 18
+ H3PO3
+ POCl3 + HCl
ñ we,afldfyd, iuÕ
+ C2H5OH + H2O
(3) ldfndlai,
s sla wï, LiAlH4 uÕska TlaisyrKh
ldfndlais,sla wï, b;d m%n, Tlaisydrlhla jk LiAlH4 uÕska TlaisyrKfhka we,afldfyd, ,nd fok w;r
wï, fya,hsv
wï, fya,hsv ksmoùu
(1) ldfndlais,sla wï, uÕska
ldfndlais,sla wï, ks¾c,Sh PCl3 fyda ks¾c,Sh PCl5 iuÕ m%;slsh
% d lrùfuka wï, laf,darhsv iEfoa'
m%;sls%hdfõ hka;%Kh
tiagr
tiagr ksmoùu
(1) we,afldfyd," W;afm%arl f,i idkaø H2SO4 we;súg ldfndlai,sla wï, iuÕ m%;sls%hd lr tiagr idohs'
m%;sls%hdj m%;sj¾;H fõ' fuys§ we,afldfyd,fha -OH ldKavfhka H o ldfndlais,sla wï,fhka -OH ldKavho
bj;a fõ' fuh úlsrKYS,s O iys; we,afldfyd, Ndú;d lsÍfuka y÷kd .; yel'
O
+ H -*O - CH3 CH - C -*O-CH + H2O
(2) we,afldfyd, wï, laf,darhsv iuÕ m%;sls%hd lr tigr idohs' W;afm%arl wjYH fkdfõ' m%;slsh
% dj m%;Hdj¾;
fkdfõ'
+ H - O - CH3 ® + HCl
*Sfkda, wï, laf,darhsv iuÕ m%;sls%hdfjka muKla *Sfkda,sl tiagr idohs' *Sfkda,a ldfndlais,sla wï, iuÕ
m%;sls%hd fkdlrhs'
+ ®
tiagrj, m%;l
s %shd
.S%kdâ m%;sldrlh tiagr iuÕ m%;sls%hd lr ;D;shsl we,afldfyd, idohs' fuys § tiagrh m<uqj lSfgdakhla
+ 2CH3MgBr ®
weuhsv
weuhsv ksmoùu
+ NH 3 ®
weuhsvj, m%;slh
s% d
tuhsv c,Sh NaOH ødjKhla iuÕ WKqiqï l< jg NH3 msg lrñka wkqrEm ldfndlais,l
s a wï,fha fidaähï
,jKh idohs'
25 ldnksl ridhkh
weók
wefudakshdj, yhsârcka mruKq fjkqjg we,als,a fyda weß,a ldKav iïnkaO ù we;s ixfhda. weók jYfhka
fuka fkd j" weók j¾.SlrKh flfrkqfha khsÜrcka mrudKqjg iïnkaO ù we;s we,als,a fyda weß,a ldKav ixLHdj
wkqj hs' wefudakshdj, yhsârcka mrudKq ;=fkka tlla fjkqjg we,als,a fyda weß,a ldKavhla iïnkaO ù we;s
ixfhda. m%d:ñl weók f,i ye¢kafõ' wefudakshdj, yhsârcka mrudKq folla fjkqjg we,als,a fya weß,a ldKav
folla iïnkaO ù we;s ixfhda. oaú;shsl weók f,i o yhsârcka mrudKq ;=k fjkqjg we,als,a fyda weß,a ldKav
;=kla iïnkaO ù we;s ixfhda. ;D;shsl weók f,i o ye¢kafõ'
ksoiqka (
weók ksmoùu
(1) we,alhs,a fya,hsv uÕska
we,alhs,a fya,hsv jeämqr NH3 iuÕ r;a l< úg m%Odk M,h f,i m%d:ñl weók iEfoa'
we,alhs,a ihkhsâ $ weß,a ihkhsâ LiAlH4 uÕska TlaisyrKfhka m%d:ñl weók iEfoa'
CH3CH2CH2NH2
weókj, m%;l
s h
s% d
(1) wï, laf,darhsv iuÕ
CH3NH2 + RCl ®
fufia iEfok oaú;shsl weók ;j ÿrg;a we,als,a fya,hsv iuÕ m%;sls%hd lrñka ;D;shsl weók yd p;=¾:
m%d:ñl weók khsÜria wï,h iuÕ m%;sls%hd lr vhefidakshï ,jK idohs' we,als,a vhefidakshï ,jK
wia:dhs neúka khsÜrcka jdhqj msg lrñka YS>%fhka we,afldfyd, njg m;afõ'