1.

ΕΡΩΤΗΣΗ (ορατότητα)
Σε τοπογραφικό διάγραμμα για έλεγχο ορατότητας δύο σημείων μεταξύ τους, πως βρίσκω ποια σημεία θα έχουν
τμήματα μήκους 0 στην κατάκλιση που θα κάνω;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Υποθέτοντας πως τα σημεία μας Α, Β βρίσκονται σε υψόμετρο έστω 500μ και 490μ αντιστοίχως, μπορούμε να
κατακλίνουμε το κατακόρυφο επίπεδο που διέρχεται από τα Α, Β από οποιοδήποτε υψόμετρο μικρότερο ή ίσο
του 490μ και έπειτα. Έστω πως το νέο οριζόντιο επίπεδο κατάκλισης βρίσκεται στα 450μ. Τότε τα κατακόρυφα
τμήματα που αντιστοιχούν στα Α, Β και τα οποία κατακλίνονται στο επίπεδο αυτό είναι μήκους 50μ και 40μ
αντιστοίχως. Παρόμοιοι συλλογισμοί ισχύουν και για κάθε κατακόρυφο τμήμα μεταξύ των δύο αυτών, το οποίο
προκύπτει από τομή του κατακόρυφου επιπέδου με κάποια ισοϋψή γραμμή. Αν είχαμε επιλέξει να κατακλίνουμε
σε οριζόντιο επίπεδο υψομέτρου 490μ, τότε το τμήμα που αντιστοιχεί στο Β θα ήταν μήκους 0μ, οπότε το Β θα
κατακλινόταν στη θέση Β' (δηλαδή δεν θα άλλαζε θέση στο τοπογραφικό μας) .

2. ΕΡΩΤΗΣΗ (πρανή)
Πως χαράσσουμε τα πρανή;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Για τη χάραξη των πρανών, πρέπει πρώτα να αντιληφθείτε πως ζητούμε τα πρανή πολύγωνα που είναι κομμάτια
των πρανών επιπέδων στα διάφορα τμήματα του περιγράμματος της κατασκευής μας, και κατόπιν να εκτελέσετε
τα ακόλουθα τρία βήματα, που είναι όλα τους απλά. Οι διάφορες πιθανές ιδιαιτερότητες που μπορεί να
προκύψουν στην εκτέλεση του οποιουδήποτε βήματος αναλόγως με τα αρχικά δεδομένα, καλύπτονται από τη
θεωρία, τα παραδείγματα και τις παραδόσεις του μαθήματος. Όμως σε όλες τις περιπτώσεις τα βήματα είναι τα
ίδια:
1. Εντοπίζουμε τα τμήματα του περιγράμματος στα οποία εκτελούμε επιχωματώσεις ή εκχωματώσεις.
2. Για το κάθε τμήμα, χαράσσουμε δύο τουλάχιστον ιχνοπαράλληλες του πρανούς επιπέδου που του αντιστοιχεί.
3. Επιλέγουμε κάθε ένα τμήμα χωριστά, και τέμνουμε το πρανές επίπεδό του με τα πρανή επίπεδα των διπλανών
τμημάτων, καθώς και με τα επίπεδα του εδάφους.
Οι ημιευθείες τομής που προκύπτουν προς το εξωτερικό της κατασκευής μας, μαζί με το τμήμα, δημιουργούν
ένα εσωτερικό πολύγωνο, που είναι το πρανές πολύγωνο του τμήματος το οποίο ζητάμε.

Λίγο πιο αναλυτικά αναφορικά με το τι έχουμε μπροστά μας στο χαρτί:

Στα χωματουργικά, αυτό που βλέπουμε ως δεδομένες γραμμές, είναι η "αποτύπωση" στο χαρτί (οριζόντιο
έδαφος) των αντικειμένων που μας ενδιαφέρουν με κάθετες προβολές προς το χαρτί, δηλαδή του κτιρίου (ή της
πλατείας ή του πλάγιου δρόμου που ξεκινά από την πλατεία μας) και του περιβάλλοντος εδάφους που
υποθέτουμε πως αποτελείται από επίπεδες πλαγιές λόφων. Αυτό που ζητείτε είναι να σχεδιάσουμε στο χαρτί τα
πρανή πολύγωνα, δηλαδή τα χωματουργικά μας έργα (επιχωματώσεις και εκχωματώσεις). Αυτά είναι επίπεδες
προσθήκες ή αφαιρέσεις χωμάτων κατά μήκος του περιγράμματος του κτιρίου-πλατείας- πλάγιου δρόμου.
Πρέπει δηλαδή να τοποθετήσουμε τις πληροφορίες των επιπέδων αυτών στο χαρτί. Όμως πρέπει να κάνουμε να
κάνουμε κάτι ακόμη:
να δείξουμε το πως τα επίπεδα αυτά περιορίζουν το ένα το άλλο. Οπότε εντέλει δεν είναι πραγματικά ολόκληρο
το άπειρο σε έκταση επίπεδο κάποιου πρανούς που θα κατασκευάσουμε, παρά επάνω σε κάθε ένα τέτοιο
επίπεδο θα κατασκευάσουμε απλώς ένα μικρό πολύγωνο που ξεκινάει από κάποια ακμή του περιγράμματος
του κτιρίου.

Για το σχεδιασμό αρχικά κάνουμε το εξής: βρίσκουμε τις ευθείες τομής των πρανών επιπέδων που ξεκινούν από
διπλανά τμήματα του περιγράμματος του κτιρίου. Δηλαδή εντοπίζουμε τις προβολές δύο κοινών σημείων των
δύο "διπλανών" πρανών που μας ενδιαφέρουν, και χαράσσουμε την ευθεία που διέρχεται από τα σημεία αυτά.
Κατόπιν, με την ίδια διαδικασία χαράσσουμε την ευθεία τομής του τυχαίου πρανούς επιπέδου που ξεκινά από
κάποιο τμήμα του περιγράμματος με κάθε επίπεδο του εδάφους που μας δόθηκε στα αρχικά δεδομένα. Έτσι για
το τελικό πρανές πολύγωνο που θέλουμε να σχεδιάσουμε και που ξεκινά από κάποιο τμήμα του περιγράμματος
του κτιρίου, έχουμε ένα σύνολο από ευθείες τομής του επιπέδου του πρανούς με τα διπλανά πρανή και με το
έδαφος. Έχοντας σχεδιάσει τις αυτές ευθείες, είναι άμεσο να εντοπίσουμε ποιο είναι το "μικρότερο-
εσωτερικότερο" πολύγωνο που ορίζουν μαζί με το τμήμα του περιγράμματος για το οποίο εργαζόμαστε. Αυτό το
πολύγωνο είναι το πρανές πολύγωνο για το συγκεκριμένο τμήμα του περιγράμματος. Κατασκευάζουμε τα πρανή
πολύγωνα για κάθε τμήμα του περιγράμματος του κτιρίου και τελειώσαμε.

Σημείωση:
1) Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, για το σχεδιασμό οποιουδήποτε (μη οριζόντιου) επιπέδου του εδάφους ή
πρανούς, χρησιμοποιούμε κάποιες ιχνοπαράλληλές του, δηλαδή χαράσσουμε στο χαρτί ευθείες που αποτελούν
προβολές των σημείων του επιπέδου με συγκεκριμένο υψόμετρο, π.χ. υψόμετρο 3 ή 4 ή 5 (μονάδες μέτρησης,
τις οποίες δεν υπάρχει λόγος να αναφέρουμε συγκεκριμένα ποιες είναι). Κατόπιν χρησιμοποιούμε αυτές τις
ιχνοπαράλληλες (καλύτερα είναι να πούμε: τις προβολές τους στο χαρτί) για να κατασκευάσουμε τα σημεία
τομής (καλύτερα είναι να πούμε: τις προβολές των σημείων τομής στο χαρτί) δύο οποιωνδήποτε επιπέδων μας
ενδιαφέρουν.
2) Στην πραγματικότητα οι παραπάνω τομές δεν είναι ευθείες, αλλά ημιευθείες προς το εξωτερικό της
κατασκευής μας. Για την εύρεση των πρανών πολυγώνων, στην πραγματικότητα χρησιμοποιούμε τις ημιευθείες.
Αναφορικά με τις τομές με τα κομμάτια του εδάφους, χρησιμοποιούμε μόνο τα μέρη των ημιευθειών αυτών που
υπάρχουν μέσα στα χωρία του χαρτιού μας όπου προβάλλονται σημεία του κάθε κομματιού του εδάφους.
3) Ο ακριβής τρόπος της χάραξης των παραπάνω γραμμών δίνεται στα παραδείγματα στις αναρτημένες
σημειώσεις στην ιστοσελίδα του μαθήματος. Φυσικά θα χρησιμοποιήσετε τη θεωρία, που πρέπει να τη
γνωρίζετε, κι όχι να αποστηθίσετε τις χαραγμένες γραμμές στα παραδείγματα.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ (2η)
ΓΕΝΙΚΑ: Τα πρανή πολύγωνα προκύπτουν ως τομές πρανών επιπέδων, μεταξύ τους και με τα επίπεδα του
εδάφους. Η τομή δύο οποιωνδήποτε επιπέδων είναι μια ολόκληρη ευθεία και οι κατάλληλες ευθείες
δημιουργούν ένα "εσωτερικό πολύγωνο" που είναι το πρανές πολύγωνο που ζητάμε.
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: Έστω πως θέλουμε να κατασκευάσουμε το πρανές πολύγωνο στο Α'Β', κι έστω πως τα διπλανά
τμήματα στο δοσμένο περίγραμμα είναι τα Β'Γ', Δ'Α', και πως το έδαφος αποτελείται από τα [σ], [τ] και το
οριζόντιο επίπεδο [π] υψομέτρου 0. Για καθένα από τα πρανή επίπεδα στα Δ'Α', Α'Β', Β'Γ', κατασκευάζουμε
μερικές ιχνοπαράλλληλες που θα μας βοηθήσουν στις τομές. Φροντίζουμε να έχουμε δύο τουλάχιστον
ιχοπαράλληλες για το κάθε επίπεδο, με κοινά υψόμετρα, π.χ. 3 και 4.Επίσης, αν δεν είναι ήδη σημειωμένα,
χαράσσουμε και για τα επίπεδα του εδάφους τα υψόμετρα αυτά. Κατόπιν τέμνουμε το πρανές επίπεδο του Β'Α'
με το πρανές επίπεδο του Β'Γ' βρίσκοντας ευθεία έστω ε1. Ομοίως τέμνουμε το πρανές επίπεδο ου Β'Α' με το
πρανές επίπεδο του Δ'Α βρίσκοντας ευθεία 32. Και ομοίως τέμνουμε το πρανές επίπεδο του Β'Α' με τα επίπεδα
[σ], [τ], π, και βρίσκουμε ευθείες ε3, ε4, ε5. Οι ευθείες ε3, ε4, ε5, δεν έχουν δικαιοδοσία έξω από το κομμάτι του
επιπέδου όπου βρίσκεται το αληθινό αντίστοιχο έδαφος, οπότε στην πραγματικοτητα πρόκειται για ημιευθείες
ή για τμήματα ευθείας. Επίσης, οι ε1, ε2 δεν έχουν δικαιοδοσία στο εσωτερικό του αρχικού δοσμένου
περιγράμματος, οπότε συνήθως πρόκειται για ημιευθείες. Όλες αυτές οι ημιευθείες (ή τμήματα) δημιουργούν
μαζί με το Α'Β' ένα μικρότερο δυνατό πολύγωνο (δηλαδή το πολύγωνο έχει τις πλευρές του επάνω στις γραμμές
αυτές), από το εσωτερικό του οποίου δεν διέρχεται καμία από τις γραμμές αυτές. Αυτό είναι το ζητούμενο
πρανές πολύγωνο.
Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ: Βρίσκουμε την τομή δύο επιπέδων, κατόπιν βρίσκουμε την τομή δύο άλλων επιπέδων,
κατόπιν την τομή δύο άλλων, ...
ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ: Αρκεί λοιπόν να γνωρίζει κανείς πως βρίσκει την τομή δύο επιπέδων:
- Όταν τα επίπεδα δεν έχουν παράλληλες ιχνοπαράλληλες, εντοπίζουμε το σημείο τομής, έστω Μ, των
ιχοπαράλληλων τους σε υψόμετρο π.χ. 3, και ομοίως το σημείο τομής, έστω Ν, των ιχνοπαραλλήλων τους σε
υψόμετρο π.χ. 4. Η Τομή τους είναι η ευθεία ΜΝ.
- Όταν τα επίπεδα έχουν παράλληλες ιχνοπαράλληλες, η τομή τους είναι στο χαρτί μια κοινή ιχνοπαράλληλη,
δηλαδή ευθεία παράλληλη στις ιχνοπαράλληλές τους, οπότε
αρκεί να εντοπίσουμε ένα σημείο της. Για τούτο, ακολουθούμε π.χ. τη μέθοδο της θεωρίας με τις ιχνοκάθετες
για τα δυο επίπεδα (δες τις σημειώσεις).
ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΠΟΥ ΧΡΙΖΟΥΝ ΠΡΟΣΟΧΗΣ:
- Όταν χαράσσουμε τις ιχνοπαράλληλες για τμήματα της πλατείας, προσέχουμε να μικραίνουμε τα υψόμετρα
προς το εξωτερικό του δοσμένου περιγράμματος για τμήματα όπου κάνουμε επιχωματώσεις, και να
μεγαλώνουμε τα υψόμετρα για τμήματα όπου κάνουμε εκχωματώσεις.
- Όταν χαράσσουμε τις ιχνοπαράλληλες για τμήματα του κεκλιμένου δρόμου φροντίζουμε να ακολουθούμε τη
θεωρία (κατασκευή με κύκλους και εφαπτόμενες), καθώς τα σημεία στα πλαϊνά του δρόμου δεν βρίσκονται όλα
στο ίδιο υψόμετρο, π.χ. 3. (θυμήσου πως τα υψόμετρα στα πλαϊνά καταλήγουν στο 0).
- Πολύ συχνά, μπορούμε να αποφύγουμε την εύρεση όλων των τομών που ζητούνται πιο πάνω, διότι οι
πληροφορίες που έχουμε από τις ήδη σχεδιασμένες γραμμές είναι αρκετές για "συντμήσεις". Αυτό όμως απαιτεί
εμπειρία και προσοχή.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ (3η)
Κάνουμε το εξής απλό: για το πρανές πολύγωνο που μας ενδιαφέρει, έστω για το τμήμα ΑΒ, τέμνουμε δύο
ιχνοπαράλληλές του πρανούς επιπέδου που του αντιστοιχεί π.χ. υψομέτρων 3 και 4 (τα υψόμετρα τα επιλέγουμε
εμείς δίχως κάποιο περιορισμό) με τις ιχνοπαράλληλες ίδιων υψομέτρων με καθένα από τα κομμάτια του
εδάφους. Από τα δύο σημεία τομής με κάθε κομμάτι του εδάφους, δημιουργείται μια ευθεία. Όλες αυτές οι
ευθείες είναι οι τομές με το έδαφος. Αυτές, μαζί με πιθανές τομές (ευθείες) με τα διπλανά πρανή επίπεδα, και
μαζί και με το τμήμα ΑΒ, δημιουργούν το πρανές πολύγωνο που μας ενδιαφέρει για το τμήμα ΑΒ.

3. ΕΡΩΤΗΣΗ (στέγη)
Θα ήθελα να ζητήσω μια διευκρίνιση όσον αφορά την άσκηση 7 της παραστατικής σε 1 επίπεδο των
αναρτημένων σημειώσεών σας.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Η Άσκηση αυτή δεν διαφέρει από τις προηγούμενες στον τρόπο κατασκευής. Διαφέρει μονάχα στο πλήθος
πλευρών του αρχικού περιγράμματος. Αν διχοτομήσατε σωστά τις εσωτερικές γωνίες και κατόπιν τμήσατε σωστά
τα ζεύγη των διαδοχικών διχοτόμων, σίγουρα θα εντοπίσατε ως το σημείο εκκίνησης, έστω Α, του πρώτου
εσωτερικού περιγράμματος, το σημείο στο οποίο τέμνονται οι διχοτόμοι που διέρχονται από τα άκρα του μικρού
οριζόντιου τμήματος στο κάτω μέρος του πολυγώνου (το αριστερότερο από τα δύο οριζόντια τμήματα που
βρίσκονται στο κάτω μέρος). Ξεκινώντας από το Α χαράξτε το πρώτο εσωτερικό περίγραμμα κατά τα γνωστά,
προσέχοντας να σταματάτε σε κάθε βήμα της κατασκευής στην αμέσως επόμενη διχοτόμο και όχι σε οτιδήποτε
άλλο σας φαίνεται με το μάτι πιθανώς σωστό να σταματήσετε. Ξανά: αν αποφασίσετε π.χ. να κινηθείτε κατά τη
φορά των δεικτών του ρολογιού, ελέγξτε πριν κατασκευάσετε οτιδήποτε, αν αντιλαμβανόσαστε ποιες είναι οι
διαδοχικές διχοτόμοι που θα συναντήσετε.

4. ΕΡΩΤΗΣΗ (σήραγγα)
Θα μπορούσατε να μου εξηγήσετε την εύρεση του τμήματος μιας ευθείας εντός ενός λόφου που δίνεται στο
παράδειγμα των σημειώσεων στην ιστοσελίδα του μαθήματος;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Ο τρόπος που εργαζόμαστε είναι ο εξής:

Παριστάνουμε στο χαρτί μας ένα επίπεδο σ το οποίο στο χώρο διέρχεται από την ευθεία ε. Δηλαδή (α)
σημειώνουμε πάνω στην ε' τα σημεία 530,540,550, ... χρησιμοποιώντας κατά τα γνωστά την απόσταση μεταξύ
των 500, 510 που δίνονται, (β) επιλέγουμε μια διεύθυνση της αρεσκείας μας και από τα σημεία που δόθηκαν
500, 510 και από αυτά που μόλις σημειώσαμε 520, 530, 540,... χαράσσουμε ευθείες παράλληλες στην
επιλεγμένη διεύθυνση (αυτές είναι οι διακεκομμένες ευθείες). Τις ευθείες αυτές τις ονομάζουμε με τους
αντίστοιχους αριθμούς 500, 510, 520, ... και στην πραγματικότητα πρόκειται για προβολές ιχνοπαραλλήλων ενός
επιπέδου που περιέχει την ε, (γ) τέμνουμε την κάθε μια από τις ευθείες αυτές με την αντίστοιχη ισοϋψή του
ίδιου υψομέτρου του λόφου (τα σημεία τομής είναι σημειωμένα έντονα, ως παχιά σημεία), (δ) τα σημεία τομής
με μικρότερο υψόμετρο (είναι τα δύο έντονα σημεία με υψόμετρο 500) τα ενώνουμε με ευθύγραμμα τμήματα
με τα κοντινότερα σημεία τομής με το αμέσως μεγαλύτερο υψόμετρο (αυτά έχουν υψόμετρα 510), αυτά τα
ενώνουμε με τα κοντινότερα σημεία τομής με αμέσως μεγαλύτερο υψόμετρο (αυτά έχουν υψόμετρα 520)
κ.ο.κ. (ε) σε κάποιο υψόμετρο δεν θα μπορούμε πια να βρίσκουμε σημεία με ακόμη μεγαλύτερο υψόμετρο για
να φτιάξουμε τέτοια τμήματα, οπότε ενώνουμε τα δύο τελευταία σημεία που έχουμε σε αυτή τη διαδοχή, μεταξύ
τους (αυτό συμβαίνει για τα έντονα σημεία με υψόμετρο 560) (στ) η γραμμή που δημιουργούν τα τμήματα αυτά,
είναι η καλύτερη δυνατή προσέγγιση που μπορούμε να έχουμε στην προβολή της τομής του λόφου με το επίπεδο
σ (είναι η κόκκινη γραμμή), οπότε βρίσκουμε την τομή της γραμμής αυτής με την ε', έστω Α',Β' τα δύο σημεία
τομής. Η ζητούμενη απάντηση είναι το τμήμα Α'Β'

Χρειάζεται προσοχή στα εξής:

(-) Η διεύθυνση στην οποία χαράσσουμε τις ιχνοπαράλληλες του σ, είναι μεν τυχαία επιλεγμένη, αλλά καλό είναι
να επιλεγεί έτσι ώστε η πρώτη από τις ιχνοπαράλληλες με το χαμηλότερο υψόμετρο να τέμνει την πρώτη ισοϋψή
του λόφου με το ίδιο υψόμετρο.

(-) Τα δύο σημεία Α,Β των οποίων τις προβολές Α', Β' βρήκαμε, πιθανώς και να μην δημιουργούν τμήμα στο
εσωτερικό του λόφου, καθώς η ευθεία ε μπορεί απλώς να ακουμπά σε αυτά τα σημείο τον λόφο. Χρειάζεται
επιπλέον μελέτη των δεδομένων, αλλά εγώ δεν σας ζητώ κάτι τέτοιο.

(-) Τα σημεία τομής της κόκκινης γραμμής με την ε' πιθανώς να είναι 0 ή 4 ή ... σε πλήθος, αλλά πάντοτε είναι
αρτίου πλήθους. Για πλήθος =0, η ευθεία δεν τέμνει τον λόφο. Για πλήθος 2 η ευθεία εν γένη τον τέμνει σε ένα
τμήμα όπως είπαμε πιο πάνω. Για πλήθος ν=4 εν γένη τον τέμνει σε 2 τμήματα (αν τα σημεία είναι διαδοχικά τα
Α,Β,Γ,Δ, τότε τα εσωτερικά σημεία της ευθείας στο λόφο είναι τα ΑΒ και ΓΔ, εκτός κι αν κάποιο από αυτά
ακουμπάει στο εξωτερικό το λόφο ή εκτός κι αν τα Α,Δ το κάνουν αυτό, με το ΒΓ στο εσωτερικό) κ.ο.κ., αλλά
συνήθως αυτές τις λεπτομέρειες δεν σας τις ζητώ.

5. ΕΡΩΤΗΣΗ

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

6. ΕΡΩΤΗΣΗ

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

7. ΕΡΩΤΗΣΗ

ΑΠΑΝΤΗΣΗ