Εκπαίδευση «Ενηλίκων» VS Εκπαίδευση «Ανηλίκων»: Ομοιότητες και

διαφορές

Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο στην επίτευξη των στόχων ενός εκπαιδευτικού προγράμματος
είναι ο εκπαιδευτικός πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται. Πιο συγκεκριμένα η μαθησιακή
διεργασία θα πρέπει να διαφοροποιείται όταν η σχεδιασμένη και συγκροτημένη μάθηση,
(δηλαδή η εκπαίδευση), απευθύνεται σε «ενήλικους», δηλαδή σε άτομα που χαρακτηρίζονται
από κοινωνική υπευθυνότητα, ωριμότητα, αυτοκαθορισμό και εκούσια συμπεριφορά, σε
σχέση με την μαθησιακή διεργασία που συντελείται στο σχολείο και απευθύνεται σε παιδιά
και εφήβους που δεν λαμβάνουν αυτόνομα αποφάσεις για τον καθορισμό της πορείας τους.

Η εκπαίδευση ενηλίκων είναι ένα ευαίσθητο πεδίο μέσα στο οποίο συνυπάρχει σε
διαλεκτική αλληλεξάρτηση ένα πλήθος μαθησιακών παραγόντων, η λειτουργία των οποίων
δεν έχει εύκολα προβλέψιμη έκβαση ούτε εξασφαλισμένη αποτελεσματικότητα. Οι
δραστηριότητες μέσα από τις οποίες μαθαίνουν οι ενήλικοι αποτελούν ένα εκτεταμένο πεδίο.
Έχουν τυπικό και άτυπο χαρακτήρα και εκτείνονται από τη συμπληρωματική εκπαίδευση
έως την επαγγελματική κατάρτιση, την κοινωνική ή πολιτισμική εκπαίδευση, καθώς και την
εκπαίδευση που έχει ως στόχο την προσωπική ανάπτυξη. Για τον λόγο αυτό στα
προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων συναντούμε όρους όπως «συνεχιζόμενη δια βίου
εκπαίδευση», «εκπαίδευση μετά την αρχική κ.α.

Αντίθετα η εκπαίδευση των «ανηλίκων» έχει ένα περιορισμένο εύρος δράσης,

προσδιορίζεται από τους όρους «πρωτοβάθμια» και «δευτεροβάθμια» εκπαίδευση η οποία
αναφέρεται σε ένα ενιαίο πρόγραμμα σπουδών για όλα τα παιδιά, ταυτίζεται με τον χώρο του
σχολείου και έχει ως βασικό αντικείμενο την μεταβίβαση στοιχειωδών γνώσεων και
δεξιοτήτων στους διδασκόμενους.

Οι βασικές όμως διαφορές στον τρόπο μάθησης ενηλίκων και ανηλίκων δεν βρίσκεται στο
διαφορετικό πρόγραμμα σπουδών και στον φορέα που πραγματοποιεί την εκπαίδευση αλλά
κυρίως στα βασικά χαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευόμενων σε σχέση με τους
ανήλικους δηλαδή τα παιδιά και τους έφηβους.

Πέρα όμως από αυτό το κοινό πλαίσιο «μάθησης» όπως υπογραμμίστηκε προηγουμένως οι
«ενήλικοι» έχουν ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούν πλήρως από
τον εκπαιδευτικό πληθυσμό των παιδιών: Πρώτον τείνουν προς τον αυτοκαθορισμό, συνεπώς
επιδιώκουν συχνά την ενεργητική συμμετοχή τους πιο έντονα και επιτακτικά απ` ότι άτομα
μικρότερης ηλικίας. Βέβαια είναι γεγονός ότι η τάση αυτοκαθορισμού συνδέεται με το εάν ο
ενήλικος βρίσκεται σε κατάσταση ενηλικιότητας, διότι μερικές φορές απεμπολείται η
ωριμότητα και το κύρος της θέσης που έχει ο ενήλικας, υιοθετώντας παιδικές συμπεριφορές.

Δεύτερον οι ενήλικοι διαθέτουν πλήθος από εμπειρίες και γνώσεις και έχουν διαμορφωμένες
στάσεις, επάνω στις οποίες έχουν έντονη ανάγκη να οικοδομούν όσα καινούρια πράγματα
μαθαίνουν. Πολλές από αυτές τις εμπειρίες, γνώσεις και στάσεις είναι σχετικές με το
περιεχόμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος και συνεπώς μπορούν να αποτελέσουν
σημαντική πηγή για μάθηση καθώς και αξιοποίηση και εμπλουτισμό του εκπαιδευτικού
υλικού και της μεθοδολογίας του εκπαιδευτικού οργανισμού που υλοποιεί το πρόγραμμα.

Ψαριανός Ερμόλαος (M.Ed.), Πιστοποιημένος Εκπαιδευτής Εκπαιδευτών Ενηλίκων