Σπουδές φύλου &

ανθρωπιστικές
επιστήμες

24. 3. 2015
ΓΣΓ/ΓΛΩ 400
 Βιολογικό/
κοινωνικό φύλο &
σεξουαλικότητα
Κατερίνα Κίτση-Μυτάκου
To ‘τρίτο φύλο’ σύμφωνα με τον Αριστοφάνη
στο Συμπόσιο του Πλάτωνα
Thomas Laqueur,

Making Sex: Body

and Gender
from the Greeks to
Freud,

1999
‘The one-sex/ one-flesh
model dominated
thinking about sexual
difference from antiquity
to the end of the 17 th

century’
Γαληνός, 2ος αιώνας μ.Χ.
• ‘Turn outward the woman’s, turn
inward, so to speak, and fold
double the man’s, and you will
find the same in both in every
respect.’
Vagina as penis from
Vesalius’s De Humani
Corporis Fabrica, 1543
(left)

&

The Vagina and uterus

from Vidus Vidius’s
De Anatome Corporis
Humanis,
1611 (right)
Vesalius, Tabulae Sex (1538)
Female & male organs
ανατομικός ισομορφισμός
Το
γυναικείο
φύλο ως
καθρέφτης
•Virginia
Woolf,

Ένα δικό σου

δωμάτιο,

1929
Φύλο & σεξουαλικότητα
• Ετερο-σεξουαλικότητα
• Ετερο-κανονικότητα
• LGBT…
 Judith Butler

Gender Trouble,
1990

• επιτέλεση [GR], performance [EN],

performance [FR], performanz [DE]
• Το σώμα είναι ο τόπος εκ-δραμάτωσης και εν-
σωμάτωσης μιας πολιτισμικής σύμβασης.
Αποτελεί ένα δρώμενο μέσω των ατομικών
μας πράξεων, το οποίο συντελεί στη διαιώνιση
και την αναπαραγωγή των κατάλληλων
συνθηκών για τα συστήματα καταπίεσης. Για
να είναι δυνατή η αλλαγή των κοινωνικών
σχέσεων, πρέπει να γίνει αναδιαμόρφωση των
ηγεμονικών κοινωνικών συνθηκών και όχι των
ατομικών πράξεων όπως διαμορφώνονται
από τις συνθήκες αυτές.
• Το βιολογικό φύλο [sex], το κοινωνικό
φύλο [gender] και η σεξουαλικότητα
[sexuality] είναι κοινωνιο-πολιτισμικές και
οικονομικο-πολιτικές κατασκευές, οι
οποίες έχουν εδραιωθεί μέσω της
επανάληψης τυποποιημένων σωματικών
πράξεων. Οι πράξεις αυτές, λόγω της
επαναλαμβανόμενης φύσης τους, ορίζουν
τη μορφή του οντολογικού, βασικού
έμφυλου πυρήνα [core gender] του
κοινωνικού φύλου και για αυτό η Butler τις
ονομάζει επιτελεστικές.
• Η επιτέλεση του βιολογικού και
κοινωνικού φύλου και της
σεξουαλικότητας δεν είναι επιλογή του
υποκειμένου. Ορίζεται από αυτό που η
Butler, δανειζόμενη τον όρο από τον
Foucault (1975), ονομάζει
κανονιστικούς/ρυθμιστικούς λόγους
[regulative discourses], τους λόγους δηλαδή
που υπαγορεύονται από τα καθιερωμένα
κριτήρια της ετεροκανονικότητας
[heteronormativity].
• H ιδέα μιας αρχικής, ‘φυσικής’ έμφυλης
ταυτότητας συχνά παρωδείται στα drag, το
στυλιζάρισμα των butch/femme και την
παρενδυσία. Καθώς μιμείται τα στερεότυπα
του φύλου, το drag, για παράδειγμα,
αποκαλύπτει ότι το φύλο είναι μια μίμηση
αβέβαιη και απροσδόκητη. Η ευχαρίστηση
που προσφέρει το drag έχει να κάνει με τη
συνειδητοποίηση του πόσο τυχαία και
απρόβλεπτη είναι η σχέση ανάμεσα σε
βιολογικό και κοινωνικό φύλο.
• Η παρωδία του φύλου αποκαλύπτει ότι
αυτό που συχνά θεωρείται ‘αρχική’
ταυτότητα είναι μια μίμηση χωρίς αρχή
(origin), μια κατασκευή που προβάλλεται
ως μίμηση. H συνεχής εναλλαγή ρόλων
τονίζει τη ρευστότητα των έμφυλων
ταυτοτήτων και αφήνει περιθώρια για τον
επαναπροσδιορισμό τους. Συγχρόνως
εμποδίζει τον ηγεμονικό λόγο να στηρίξει
την ύπαρξη ΄φυσικοποιημένων’ και
ουσιοκρατικών έμφυλων ταυτοτήτων.
• Το φύλο είναι εντέλει μια μεταβαλλόμενη
έννοια που με πολύ ισχνό τρόπο
εδραιώνεται στον χρόνο και στον χώρο
μέσα από μια στυλιζαρισμένη επανάληψη
πράξεων. Oι πράξεις αυτές εμπεριέχουν
την πιθανότητα αποδόμησης των
στερεότυπων του φύλου, καθώς τα λάθη
που μπορεί να γίνονται κατά την
επανάληψη και η παραμόρφωση κάνουν
σαφές το γεγονός ότι τo φύλο δεν είναι
άλλο από μια πολιτικά αδύναμη
κατασκευή.
Queen
Elizabeth I
(1533-1603)

‘I know I have the body

but of a weak and feeble
woman, but I have the
heart and stomach of a
king and of a king of
England too.’
 Η θεατρική σκηνή
• Elizbethan
• Jacobean (James I)
• Restoration (Charles II)
Theatre
Stage Beauty, 2004. Dir. Richard Eyre

• Βασισμένη στα ημερολόγια του

Samuel Pepys
• Ned Kynaston (‘the most
beautiful woman on the London
stage’)
• Nell Gwynn, Charles II’s mistress
‘Portrait
of Nell
Gwynn’
(ca 1680-85)
Simon
Verelst
• Kynaston: ‘A part doesn’t
belong to an actor, an actor
belongs to a part. Never
forget, you’re a man in
woman’s form ... or was it the
other way round?’
• Maria: ‘I think you’d be as fine
a man as any woman’
• Kynaston: A woman playing a woman ...
What’s the trick in that?
• Maria: I just wanted to act, do what you do.
• Kynaston: I have worked half my life to do
what I do. When I was training for this
profession, I was not permitted to wear a
woman’s dress for 3 years, I was not
permitted to wear a wig for 4 - not until they
approved that I eliminated every masculine
gesture, every masculine intonation from my
being. What teacher did you learn from?
• Pepys: As much as I adored you
Desdemonas and Juliets, I always
loved best the breeches parts,
Rosalind, for instance - and not just
because of the woman stuff, but also
because of the men sections. Your
performance of the men stuff
seemed so right, so true - I suppose
I felt it was the most real in the play.
• Kynaston: You know why the men stuff
seemed so real? Because I’m
pretending. You see a man through the
mirror of a woman through the mirror
of a man - you take one of those
reflecting glasses away, it doesn’t work.
The man only works because you see
him in contrast to the woman he is. If
you saw him without the her he lives
inside, he wouldn’t seem a man at all.