İSİM-FİİL

SİM-FİİL
Fiillere getirilen "-ma / -me, -mak / -mek, -ış / -iş / -uş / -üş" ekleriyle yapılır. Bu ekler fillere gelerek onları cümle içinde
"isim" yaparlar. Bu ekleri, aklımızda daha kolay kalması için "MAyIŞMAK" şeklinde kodlayabiliriz.

Örnek:
Ünlü yazarla tanışmak için fuara gitti. Sahnedeki şiir okuyuşu her kesi duygulandırdı.
Temizleme bitince eşyaları eski yerlerine koyunuz. Konuşmayı bilmiyor. Kitap okumayı çok seviyorum.
Okumak en keyifli uğraştır. Seninle tartışmak istemiyorum. Bir bakışı dünyalara bedel…

Gün biter gülüşün kalır bende.

1- Bazı isim fiiller zamanla fiilimsi anlamlarını kaybederek kalıcı isim olmuşlardır. Bu tür sözcükler olumsuz yapılamaz.

Bakkaldan ekmek aldım. Bakkaldan ekmemek aldım. GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ İSİMLERİN OLUMSUZU YAPILAMAZ.

Az önce danışmadan bilgi aldım. Az önce danışmamadan bilgi aldım. GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ İSİMLERİN OLUMSUZU
YAPILAMAZ.

2-Olumsuzluk eki olan “-ma / -me” ile isim fiil eki değildir.

Bu kitabı okuma. (Olumsuzluk eki)

Okuma faydalı bir iştir. (İsim fiil eki)
Çalışmayı kendine ilke edinmelisin. (İsim fiil eki)
Asla televizyon karşısında ders çalışma. (Olumsuzluk eki)

3-İsim- fiiller isim tamlaması görevinde kullanılabilir. NE? NEYİN? KİMİN?

Çalışma odası temizlendi. (Ne odası?)

Programın başlayışı herkesi heyecanlandırdı. (Neyin başlayışı?)

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerdeki “–ma /-me “ ekleri İSİM FİİL Mİ? OLUMSUZLUK
EKİ Mİ? karşısındaki boşluklara işaretleyiniz.
İSİM-FİİL OLUMZLUK EKİ
Ders çalışmayı seviyorum.
Gitme, kal burada ihtiyacımız var.
Olanları idrak etmeye çalışıyorum.
Her sabah parkta biraz yürümeye karar verdim.
Yoldaki çukurların kapatılmadı.
Annem, evin duvarlarına yazı yazma, dedi.
Anıları yazma işini kolay sanırdım.
Murat ile tanışmayı çok istiyorum.
Güçlü olduğun için duvarı kırma işini sana veriyorlar.
Ayşe’nin kalbini kırma çok üzülür.
Bisiklete binmeyi severim.
Bekleme salonunda gergin bir bekleyiş vardı.
Bekleme beni,seninle gelmem.
Bu evi dipten bucağa  temizlememiz  gerekiyor.
Odasını temizlemedi,azar işitti.
Bağlama çalmayı bu kadar çok seveni hiç görmemiştim.
Her şeyi değiştirmeyi biliyordu.
 Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili kelimeler İSİM FİİL Mİ? KALICI İSİM Mİ? karşısındaki boşluklara işaretleyiniz.
NOT: KALICI İSİMLERİN OLUMSUZU YAPILAMAZ.
İSİM FİİL KALICI İSİM
Biber  dolması çok beğenilirdi
Şişenin dolmasını bekledim.
Mağazanın girişi kapalıydı.
Yurda giriş işlemleri başladı.
Bu tartışmadan sonuç çıkmadı.
Pilavla kavurma ikram ettiler.
Et kavurma işini ben yaparım.
Yemek yemeyi severim.
Döner yemek insanı mutlu eder.
Apartmanın çıkışına bekçi kulübesi yapıldı.
Elindeki çakmak ile oynadı.
Buğday ekmek  çiftçiye kazandırır.
Bahçedeki kazma herhalde kaybolmuş.
Toprağı kazmaya başladı.
Tüm uçuşlar iptal edilmiş.
Aldığı eşyaları denemeye başladı.
Okulda deneme yaptılar.
Atatürk ileri görüşlü  bir liderdi.

Türkçede bazı sözcükler isim-fiil ekiyle türediği hâlde
zamanla isimleşmiş, fiilimsi özelliğini kaybetmiştir.
1-Aşağıdakilerden hangisinde bu açıklamaya uygun bir
sözcük vardır?
A) Babamın yaptığı uçurtma çok güzel uçuyordu.
B) Yorulsa da bahçesini çapalamaya devam etti.
C) Ödevlerini erken bitirme telaşına düştü.
D) Kanayan kolunu bir bezle sarmayı düşündü.
Uykusuzluk, öğrenme becerisini azaltır.
4-Bu cümledeki fiilimsinin türce özdeşi aşağıdakilerin
hangisinde vardır?
A) Üzerimize düşen kar taneleri, uçuşan tüyleri
anımsatıyor.
B) Masadaki kızarmış ekmekler insanın iştahını açıyor.
C) Bulutlar bize küsünce nehirler de kurudu.
D) Müzenin açılışı maddî sebeplerden bir ay ertelendi.

Fiilimsiler kalıplaşarak kalıcı ismi olabilir. Bu durumda

2-Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili ek
diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) Keloğlan, nükteli konuşmalarıyla etrafındakileri her
zaman güldürürmüş.
B) Ördek yavruları biraz büyüyünce ortalıkta dolaşmaya
başlamış.
C) Gereksiz konular üzerinde çok fazla durmayın, derdi
dedem.
D) Sazlıkta yarım daire şeklinde ilerleyen avcılar, büyük
bir balık yakalamayı umuyorlardı.
3-Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili
sözcük isim-fiildir?
A) Buradan güneşin doğuşunu izleyecekti.
B) Uçağa bindiğinde saat bir hayli ilerlemişti.
C) Yükselen balondan son kez etrafa bakındı.
D) Gerçeklerden kaçarak bir yere varamazsın.
fiilimsi özelliklerini yitirir.
5-Aşağıdakilerin hangisinde bu kuralı örneklendiren bir
kullanım yoktur?
A) Ninemin yaptığı sarmaların tadı damağımdadır.
B) Ağlayan çocuk, dondurmayı alınca her şeyi
unuttu.
C) Elindeki kazmayla bahçede derin bir çukur açtı.
D) Kitap okumayı bir yaşam tarzı hâline getirmiştir.
6-Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-ma, -me” ekinin
işlevi diğerlerinden farklıdır?
A) Odunları kırmayı yarına bırakmış.
B) Kırmızı elbiseler giymeyi severmiş.
C) Gün aydınlanıncaya kadar uyumamış.
D) En güzel özelliği çok okumasıymış.
Yürüyüşü aynı babasınınki gibiydi.
7-Bu cümledeki fiilimsinin türce özdeşi aşağıdakilerin
hangisinde vardır?
A) Burası, masallarda anlatılan Kafdağı’na benziyordu.
B) İçeri girer girmez etrafındakileri süzdü.
C) Romanlarını yazarken kimseyle görüşmezdi.
D) Evin tamamını temizlemeyi kafasına koydu.
Türkçede bazı sözcükler isim-fiil ekleriyle türedikleri
hâlde zamanla isimleşmiş, fiilimsi özelliklerini
kaybetmiştir.
8-Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya
uygun bir kullanım vardır?
A) Arkadaşından burma tatlısı tarifi aldı.
B) Yorulsa da bahçesini çapalamaya devam etti.
C) Ödevlerini erken bitirme telaşına düştü.
D) Kanayan kolunu bir bezle sarmayı düşündü.
9-Aşağıdakilerin hangisinde, isim-fiil bir isim
tamlamasının içinde kullanılmıştır?
A) Okuma saatinde herkes sessizce kitap okudu.
B) Kırlara çiçek toplamaya giderken çok eğlenirdik.
C) Güzel bir kahvaltı hazırlamak için erken kalktı.
D) Yürüyüşünü görenler, onu asker sanıyordu.
10-Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil vardır?
A) Havalar soğuyunca hepimiz köyümüze döneriz.
B Köpekten korkan çocuk ağlaya ağlaya yanıma geldi.
C) Büşra koşarak güvercinlerin arasına daldı.
D) Düşünmeye ve çalışmaya alışan toplumlar dünyaya
yön verirler.
11-Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil vardır?
A) Karşımızdaki kişiyi gözlerine bakarak dinlemedikçe
onunla iletişim kuramayız.
B Yağmurlu gecelerin hatırlattığı bir duygudur
yalnızlık.
C) Elektrikler gitmeden gerekli kontrolleri
yapmalısınız.
D) Onu görünce hemen saklanmaya çalıştı.
12- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil vardır?
A) Yağmurdan sonra oluşan kokuya hayran olduğunu
söylerdi.
B Sabah başlayan yağmur giderek hızını artırdı.
C) Zekâ, iyi düşünme ve olayları iyi analiz etme
yeteneğidir.
D) Konu ile ilgili edindiği bilgileri bana sürekli
anlatıyordu.
13- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil vardır?
A) Aramızdaki görüş farklılıklarını konuşarak aşabiliriz.
B Okumaya yeni başladığı romanı bir çırpıda bitirdi.
C) Gelirken hepimize çeşitli hediyeler almıştı.
D) Sokağın sonundaki durağa kadar gidip bir müddet
bekledi.
14- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil vardır?
A) Etrafındakilerin itirazlarını hiç bıkmadan dinliyordu.
B En iyiyi bulmak benim görevimdir.
C)Büyük bir şaşkınlık yaşadığımızı kimseden saklayamam.
D) Güneşin göz kamaştıran ışığı odaya vuruyordu.
15- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil vardır?
A) Ağlamak, dünyaya buğulu camlar ardından bakmak
gibidir.
B Göç zamanı gelince kimse kuşları durduramaz.
C) Evin küçüğü, uyanır uyanmaz köpeğinin yanına gitmiş.
D) Minik çoban, koyunları otlatırken derin derin
düşünüyormuş.
16- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil vardır?
A) Selin, sahneye çıkmadan önce rolünü hızlıca ezberledi.
B Aracın tekeri patlayınca saatlerce yardım bekledik.
C) Gelecek, şimdiyle aynı malzemeden oluşturulacaktır.
D) Orkestrayı yönetmek isteyen, sırtını kalabalığa
dönmelidir.