Врз основа на член 55 став 1 од Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник

на Република Македонија“ бр. 58/00, 44/02, 82/08,167/10 и 51/11) и член 22 од Законот за средно образование
(„Службен весник на Република Македонија“ бр. 44/95, 24/96, 34/96, 35/97, 82/99, 29/02, 40/03, 42/03, 67/04, 55/05, 113/05,
35/06, 30/07, 49/07, 81/08, 92/08, 33/10, 116/10, 156/10, 18/11, 42/11, 51/11, 6/12, 100/12, 24/13, 41/14, 116/14, 135/14,
10/15, 98/15, 145/15, 30/16, 127/16, 67/17 и 64/18), министерот за образование и наука ја донесе Наставната програма по
наставниот предмет Мотори со внатрешно согорување за II година образование, од струка Машинска (Сектор
Машинство), за образовниот профил Автомеханичар (квалификација Автомеханичар), за учениците во средното
стручно образование со тригодишно траење
 МИНИСТЕРСТВО ЗА ОБРАЗОВАНИЕ И НАУКА

ЦЕНТАР ЗА СТРУЧНО ОБРАЗОВАНИЕ И ОБУКА

Наставна програма

Мотори со внатрешно согорување

модуларно дизајнирана

за II година

Автомеханичар
образовен профил/квалификација

Машинска/Машинство
струка/сектор

Скопје, 2018 година

1
Назив на наставната програмa
Тип на наставна програма
Кредитна вредност на наставната
програма
Струка
Сектор
Образовен профил
Назив и ниво на квалификацијата
Година на изучување
Број на часови неделно/годишно
за реализација на наставната
програма
Цели на наставната програма
Мотори со внатрешно согорување
Задолжителна стручно-теоретска програма
Машинска
Машинство
Автомеханичар
Автомеханичар
III ниво
II (втора)
2 часа неделно/72 часа годишно
• Објаснување за начинот на работа на четиритактен ото и дизел мотор;
• опишување на работниот процес кај четиритактен ото мотор;
• опишување функционална поврзаност на деловите на четиритактен ото мотор;
• познавање на начинот на работа на механизмот за разведување на работната материја;
• разликување на видовите на погони на разводен механизам;
• разбирање на начини на работа на системите за формирање на горивната смеса;
• разбирање на начинот на работа на карбураторскиот систем за напојување со гориво;
• познавање на системи за палење на горивната смеса;
• разбирање на функционалната поврзаност на деловите од системот за одведување на издувни
гасови;
• разликување на видови системи за прочистување;
• познавање на задачата на акумулаторот, стартер и алтернатор;
• читање технички цртежи и техничка документација;
• развивање работни навики и техничка култура.
2
 1.МОТОРИ СО ВНАТРЕШНО СОГОРУВАЊЕ
2.ЧЕТИРИТАКТЕН И ДВОТАКТЕН ОТО МОТОР
3.МЕХАНИЗАМ ЗА РАЗВОД НА РАБОТНА МАТЕРИЈА
Модуларни единици на
4.СИСТЕМИ ЗА НАПОЈУВАЊЕ СО ГОРИВО КАЈ ОТО МОТОРИ
наставната програма
5.СИСТЕМИ ЗА ПАЛЕЊЕ НА ГОРИВНАТА СМЕСА КАЈ ОТО МОТОРИ
6.СИСТЕМИ ЗА ОДВЕДУВАЊЕ И ПРОЧИСТУВАЊЕ НА ИЗДУВНИ ГАСОВИ
7.УРЕДИ ЗА СТАРТУВАЊЕ НА МОТОРОТ И УРЕДИ ЗА ПРОИЗВОДСТВО НА СТРУЈА
• Книги и стручни списанија од областа на автомобилската индустрија
• Каталози
• Видео материјали со соодветна содржина
• Веб-страници
• Табла, флипчартови, интерактивна табла
• Модели и цртежи од обработка на материјали
• Опрема, алатки, прибор и инструменти (машинска работилница за одржување и поправка на
Материјално-технички услови и
мотори и моторни возила)
просторни услови
• Печатени материјали
• Компјутери
Посети на работодавачи и предавања од работодавачи
Реализацијата на воспитно – образовниот процес се одвива во училиштето: во училници или
специјализирани училници или кабинет – училници и/или работилници
При реализација на наставата се користат различни наставни средства и помагала: компјутери, ЛЦД
проектори, фотокопир, печатар, слики, шеми, скици, каталози и проспекти од областа на машинството.
Наставата по предметот Мотори со внатрешно согорување ја реализираат кадри со завршени студии
од:
Норматив на наставен кадар - Машинство
со здобиена педагошко-психолошка и методска подготовка во акредитирани установи

3
 Назив на модуларна единица 1 - Мотори со внатрешно согорување
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи
број
Ученикот ќе биде -Мотор, поим и историски
способен да: развој на моторите со
1 внатрешно согорување
Разликува МСВС
според работниот -Поделба на МСВС според
процес и начинот на различни критериуми
палење на смесата • место на создавање
на смесата
• работен процес
• број на тактови
• начин на палење на
смесата
• распоред на
цилиндри
• начин на ладење
2 - Горивата за моторите со
Познава внатрешно согорување;
карактеристики на - Карактеристики на
горива за МСВС. горивата за моторите со
внатрешно согорување
- Отпорност кон
детонација на горивото
за ото мотори
- Отпорност кон
самозапалување на
горивата за дизел
мотори
Критериуми на оценување
Активности:
- Објаснување на историскиот развој
на моторите со внатрешно
согорување
- Објаснување начини на поделба на
МСВС
- Идентификување на распоредот на
работните тактови кај моторите
- Споредување и набројување
различните критериуми кај МСВС
Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање
• Презентација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми
• Домашни задачи
Активности:
- Опишување на видови горива и
нивните карактеристики
- Објаснување на поими отпорност
кон детонација и отпорност кон
самозапалување на горивата
- Споредување горива за моторите
со внатрешно согорување
- Дефинирање значење на октанскиот
број кај горивата
- Образложување предности на био
горивата
- Практично демонстрирање различни
видови горива
4
1. Дефинира поим мотор;
2. Препознава мотор со внатрешно
согорување;
3. Класифицира мотори според
различни критериуми;
4. Разликува линиски од V, боксер
мотор со внатрешно согорување;
5. Разликува четиритактен од
двотактен мотор со внатрешно
согорување;
6. Идентификува начини на палење
на смесата кај моторите со
внатрешно согорување
7. Објаснува историски развој на
моторите со внатрешно согорување
8. Набројува начини на ладење на
моторите со внатрешно согорување
1. Наведува видови горива за МСВС;
2. Објаснува карактеристики на
горивата
3. Опишува карактеристики и
предности на био горива;
4. Објаснува значењето на октанскиот
број
5. Објаснува значењето на октанскиот
број на горивото кон детонација;
6. Објаснува значење на цектански
број кај дизел горива.
7. Набројува предности и недостатоци
кај одреден тип на горива
 Назив на модуларна единица 1 - Мотори со внатрешно согорување
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање
• Демонстрација
• Презентација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми

Назив на модуларна единица 2 - Четиритактен и двотактен ОТО мотор

Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
Ученикот ќе биде - Конструкција на Активности:
способен да: четиритактен ото мотор; - Објаснување на конструкцијата и 1. Препознава составни делови на
1 - Принцип на работа работниот процес на четиритактен четиритактен ото мотор
на четиритактен ото мотор; ото мотор 2. Набројува тактови на работен
Го објаснува начинот
- Опишување на четири такта при процес
на работа и -Карактеристики на
работа на моторот и 3. Опишува карактеристики на
работниот процес кај четирите такта на работа на
карактеристичните големини на секој четирите такта на работниот
четиритактен ото моторот такт процес;
мотор - Конструкција на двотактен - Споредување на конструкцијата на 4. Споредува работен процес на
ото мотор и начин на работа двотактен и четиритактен ото мотор четиритактен и двотактен ото
- Објаснување на работата на мотор
двотактниот ото мотор 5. Набројува предности и
недостатоци на четиритактен и
Наставни методи двотактен ото мотор
• Дискусија
• Учење преку откривање
• Решавање на проблеми
• Презентација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми
• Домашни задачи

5
 Назив на модуларна единица 2 - Четиритактен и двотактен ОТО мотор
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
2 Објаснува Активности: 1.Идентификува карактеристични
карактеристични -Карактеристични - Објаснување на работниот процес на големини;
големини големини на работниот четиритактен ото мотор 2.Објаснува поими волумен на
на четиритактен ото циклус на моторите - Објаснување на промената на
компресија и работен волумен на
волуменот и притисокот
мотор на зададен (работен волумен, волумен цилиндар;
- Утврдување како влијае степенот на
разводен дијаграм; на компресија, волумен на 3.Опишува вредности на степен на
компресија врз големините на
мотор, степен на работниот циклус на моторот компресија;
компресија; - Објаснување на работниот циклус на 4.Објаснува за НКП и ВКП;
-Влијание на моторот со сите карактеристични 5.Разликува работен волумен на
степенот на компресија врз големини цилиндар од вкупен волумен на мотор
големините на работниот - Опишува вредности со користење на
6. Објаснува за разводен дијаграм кај
циклус на моторот; разводен дијаграм
ото мото
-Разводен дијаграм на
четиритактен ото мотор Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање
• Решавање на проблеми
• Активно слушање
• Презентација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми
3 Објаснува задачи на − Основна поделба на Активности: 1. Врши поделба на деловите според
подвижните и деловите на моторот - Објаснување на поделба на деловите подвижноста;
неподвижните делови − Подвижни делови на на МСВС 2. Набројува подвижни и неподвижни
на моторот моторот и нивна - Набројува подвижни делови кај МСВС делови на моторот со внатрешно
- Објаснување на функционалната согорување;
функција
зависност на подвижните делови на 3. Познава функција и материјал на
• клипна група (клип,
моторот подвижните делови од моторот;
клипни прстени, - Демонстрирање делови на клипна 4. Познава функција и материјал на
клипна оска); група неподвижните делови од моторот;
• клипница и материјал - Утврдување кои материјали се 5. Објаснува задача на клипна група;
и функција; користат за изработка на подвижните 6. Објаснува задача на коленестото

6
 Назив на модуларна единица 2 - Четиритактен и двотактен ОТО мотор
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
• коленесто вратило, делови на моторот вратило;
задача и материјал; - Објаснување на функционалната 7. Разликува летачки и основни
• лежишта, видови и зависност на неподвижните делови на ракавци на коленесто вратило;
функција; моторот 8. Познава материјал за изработка
- Демонстрирање неподвижни делови на заптивки
• замавник, функција,
на моторот
материјал;
- Опишување материјали кои се
- Неподвижни делови на користат за изработка на
моторот неподвижните делови на моторот
• конструктивни
изведби на блокот, Наставни методи
• цилиндарска глава, • Дискусија
материјал • Учење преку откривање
• заптивка, задача и • Демонстрација
материјал; • Решавање на проблеми
• Презентација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми
Активности: 1.Набројува неисправности на
4 Идентификува -Неисправности на - Образложување најчести подвижните и неподвижните делови;
неисправности кај подвижните делови и начин неисправности на подвижните делови 2. Споредува неисправности кај
деловите на моторот на нивно отстранување на моторот одредена група на делови
- Откривање на начините на 3.Наведува примери на
-Неисправности на
отстранување на неисправностите на неисправности;
неподвижните делови и подвижните делови на моторот 4.Објаснува причини за
начин на нивно - Образложување на најчести неисправностите;
отстранување неисправности на неподвижните 5.Предлага мерки за нивно
делови на моторот отстранување.
- Откривање на начините на
отстранување на неисправностите на
неподвижните делови на моторот
- Практично се утврдуваат
карактеристични неисправности

7
 Назив на модуларна единица 2 - Четиритактен и двотактен ОТО мотор
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање
• Демонстрација
• Презентација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми

Назив на модуларна единица 3 - Механизам за развод на работна материја

Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
Ученикот ќе биде - Механизам за развод на Активности: 1. Именува делови на механизмот за
способен да: работната материја, - Објаснување на задачата на развод на работна материја;
1 Објаснува задача, видови механизмот за разведување на 2. Објаснува задача на деловите од
-Составни делови на работната материја во МСВС механизот;
функционална
механизмот за развод на - Објаснување на функционалната 3. Разликува конструктивни изведби
зависност на работната материја зависност на деловите од
деловите од на разводен механизам;
- Функционална механизамот за разведување на
разводниот 4. Опишува начин на работа на
зависност на деловите од работната материја
разводниот механизам;
механизам механизамот за - Опишување на конструктивните
разведување изведби на вентили и брегасти 5. Објаснува постапка на регулирање
на работната материја; вратила на зјај на вентили;
-Конструктивни - Демонстрирање начини на 6. Објаснува карактеристики на
изведби на вентили и регулирање на зјајот кај вентилите вентилите, бреговите, брегастото
регулирање на зјајот - Објаснување на механизмот со вратило, пружини;
- Вентилски водилки, променливо разведување на 7. Објаснува функционална
пружини, седишта, работната материја поврзаност на деловите;
клацкалки и др.; - Објаснување на најчестите
8. Објаснува начин на работа на
-Конструктивни неисправности на механизмот за
изведби на брегастото развод на работната материја променлив развод на работна
вратило; материја;
- Механизми Наставни методи 9. Наведува начини на одржување и
со променливо • Дискусија поправка или замена на

8
 Назив на модуларна единица 3 - Механизам за развод на работна материја
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
разведување • Учење преку откривање лежиштата на коленестото и
на работната материја; • Решавање на проблеми брегастото вратило.
-Неисправности на • Презентација
деловите на механизмот за • Евалвација според заеднички
развод на работната утврдени критериуми
материја и начин на • Домошни задачи
отстранување
2 -Погон на разводен Активности: 1.Набројува погон на разводниот
Разликува погони на механизам, конструкција и - Утврдување на потреба од погон на механизам;
разводен механизам функционален поврзаност механизмот за развод на работната 2.Објаснува конструкција на ременски
материја
на деловите пренос;
- Споредување на карактеристичните
-Неисправности во погонски погонски механизми 3.Набројува примери на примена на
механизам и начин на нивно - Објаснување на функционалната ланчест пренос;
одржување (ланчест, зависност на деловите на различни 4.Наведува неисправности на
запчест и ременски) погони на механизамот за разводниот механизам;
разведување на работната материја 5.Предлага начини за нивно
- Објаснување на најчести отстранување.
неисправности на погонот на
механизмот за развод на работната
материја

Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање
• Решавање на проблеми
• Презентација
• Демонстрација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми

9
 Назив на модуларна единица 4 - Системи за напојување со гориво кај Ото мотори
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи
број
Ученикот ќе биде -Состав на горивна смеса и
способен да: коефициентот на вишок
1 Објаснува -Системи за формирање на
функционална горивната смеса, видови и
поврзаност на карактеристики
деловите од -Карбураторски систем за
карбураторскиот надворешно формирање на
систем за горивната смеса, составни
формирање на делови и задача на
горивната смеса деловите
-Функционална зависност
на деловите на
карбураторот;
-Уреди на карбураторот за
формирање на смеса за
различни работни режими
на моторот (ладно
стартување, празен од);
-Неисправности на
карбураторот и начин на
нивно отстранување
2 Објаснува начин на - Систем со поединечно
работа на впрскување на гориво (MPI);
електронските -Начин на работа на MPI
системи за системи
формирање на -Задача и функционална
Критериуми на оценување
Активности: 1. Објаснува состав на горивна
смеса;
- Објаснување состав на горивната 2. Разликува хомогена од богата
смеса и коефициентот на вишок смеса;
- Набројување елементи во системот за 3. Именува делови на системот за
напојување со гориво
напојување со гориво кај ото
- Опишување различни видови системи мотори;
за формирање на горивната смеса
4. Објаснува за задачата на
- Објаснување на функционалната
деловите од системот;
зависност на деловите на
карбураторскиот систем за 5. Опишува начин на создавање на
смесата кај карбураторскиот
надворешно формирање на горивната
систем;
смеса
- Објаснување за составни делови на 6. Објаснува состав на смеса за
карбураторот различни режими на работа на
- Дефинирање уреди на карбуратор за моторот;
формирање на смеса за различни 7. Идентификува неисправности на
работни режими карбураторот и наведува начини
на нивно отстранување
Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање
• Решавање на проблеми
• Презентација
• Демонстрација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми
Активности: 1.Набројува електронски системи за
- Дефинирање на функција на формирање на смесата
електронските системи за формирање 2.Именува делови на MPI
на смеса
3.Објаснува начин на работа MPI
- Објаснување начин на работа и
набројува составни делови во систем
10
 Назив на модуларна единица 4 - Системи за напојување со гориво кај Ото мотори
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
смесата зависност на составните поединечно впрскување на гориво 4.Објаснува задача на составните
делови (L-Jetronic , LH- (MPI); делови од SPI систем
Jetronic); - Споредување функционална 5.Споредува конструкција на MPI од
-Систем со централно зависност на составните делови на
SPI систем
впрскување (SPI); L-Jetronic,
- Објаснување начин на работа на LH- 6.Објаснува начин на создавање на
-Начин на работа на SPI
Jetronic; смесата кај електронските системи за
системи
- Споредување систем за поединечно напојување со гориво
-Задача и функционална впрскување на гориво (MPI) со систем 7.Опишува начин на работа на систем
зависност на составните со централно впрскување (SPI);
делови на систем (Mono - со директно впрскување на бензин
- Објаснување за функционална (GDI)
Jetronic); зависност на составни делови на
-Систем со директно 6.Набројува неисправности на
(Mono - Jetronic);
впрскување на бензин (GDI) - Дефинирање начин на работа на системите за напојување со гориво и
-Функционална зависност систем со директно впрскување на предлага начини на нивно
на составните делови на бензин (GDI) отстранување
системот;
Наставни методи
• Учење преку откривање
• Решавање на проблеми
• Презентација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми

Назив на модуларна единица 5 - Системи за палење на горивната смеса кај ОТО мотори
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
Ученикот ќе биде - Видови системи за палење Активности: 1. Разликува системи за палење на
способен да: -Составни делови и месата кај ото мотори
1 Идентификува функционална поврзаност - Дефинирање задачи на системот за 2. Објаснува задача на составните
палење на горивната смеса кај ото делови
составни делови на на:
морот 3. Објаснува функционална
системите за палење • конвенционален - Објаснување и набројување различни поврзаност на деловите од

11
 Назив на модуларна единица 5 - Системи за палење на горивната смеса кај ОТО мотори
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
на горивната смеса систем за палење; видови системи за палење системот за палење (акумулатор,
кај ото моторите • транзисторско - Објаснување составни делови на индуктивен калем, разводник за
палење; конвенционален систем за палање; палење, свеќичка)
- Демонстрирање составни делови на 4. Разликува електронски од целосно
• електронско палење
транзисторско палење; електронски систем за палење
• целосно електронско - Објаснување начин на 5. Опишува задача на сензорите кај
палење функционирање на електронски електронските системи за палење
-Начин на работа на систем за палење; 6. Објаснува начин на работа на
конвенционален систем за - Опишување начин на работа на системите за палење на смесата
палење целосно електронски систем за кај ото моторите
палење 7. Објаснува начин на создавање
-Свеќичка, видови и
- Објаснување начин на создавање искра од свеќичка
конструкција искра од свеќичка 8. Препознава оштетена свеќичка
- Демонстрирање начини на откривање
на оштетена свеќичка

Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање
• демонстрација
• Решавање на проблеми
• Презентација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми
2 Активности: 1.Наведува неисправности во
Ги познава -Неисправности на системите за палење
неисправностите на системите за палење, - Практично утврдување 2.Идентификува причини за
системите за палење причини и начини на нивно карактеристични неисправности на неисправностите
отстранување различните системи за палење 3.Предлага начини за нивно
- Идентификување причини за отстранување
различни неисправности
- Објаснување начин на отстранување
на различни неисправности

12
 Назив на модуларна единица 5 - Системи за палење на горивната смеса кај ОТО мотори
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање
• Решавање на проблеми
• Презентација
• Демонстрација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми

Назив на модуларна единица 6 - Системи за одведување и прочистување на издувни гасови

Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
Ученикот ќе биде -Составни делови на Активности: 1. Набројува начини на намалување
1 способен да: системот за одвод на - Набројување штетни компоненти во на штетни компоненти во издувни
Познава конструкција издувни гасови издувните гасови гасови;
- Дефинирање начини на намалување 2. Познава законски прописи за
на систем за одвод -Конструктивни
на штетни компоненти во издувни емисија на издувни гасови(ЕУРО
на издувни гасови карактеристики на гасови;
придушниот лонец и начин стандарди за издувни гасови);
- Објаснување на составни делови на 3. Именува составни делови на
на намалување на бучавост системот за одвод на издувни гасови
системот за одвод на издувни
-Причини за појава на - Објаснување на конструктивните
гасови;
неисправности во системот карактеристики на придушниот лонец
- Објаснување за негативни последици 4. Познава конструкција на придушен
од бучавата лонец;
- Дефинирање начин за намалување на 5. Познава неисправности во
бучавост системот за одвод на издувни
- Идентификување причини за гасови
различни неисправности со системот

Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање

13
 Назив на модуларна единица 6 - Системи за одведување и прочистување на издувни гасови
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
•демонстрација
•Решавање на проблеми
•Презентација
•Евалвација според заеднички
утврдени критериуми
2 Објаснува - Видови системи за Активности: 1. Објаснува функционална
функционална прочистување на поврзаност на деловите во
поврзаност на издувните гасови - Споредување системи за системот со ламбда сонда и
прочистување на издувните гасови катализатор (HC, CO, NOx);
деловите во - Конструкција и
- Објаснување на функционалната
системите за функционална 2. Опишува составни делови на
поврзаност на деловите во системот
прочистување на поврзаност на деловите систем за рециркулација на
со ламбда сонда и катализатор
издувни гасови во системите за - Објаснување на начин на издувни гасови( EGR );
прочистување на функционирање на систем со 3. Идентификува делови на систем за
издувните гасови рециркулација на издувни гасови секундарен воздух;
(EGR); 4. Објаснува функционална
• систем со ламбда
- Идентификување начин на поврзаност на деловите во
сонда со
функционирање на систем за системот за намалување на NOx
катализатор секундарен воздух; со помош на азотен катализатор;
• систем со - Опишување начин на работа на 5. Набројува и предлага начини на
рециркулација на систем со втор азотен катализатор
отстранување на неисправности во
издувни гасови - Идентификување причини за
системот за прочистување на
• систем за секундарен различни неисправности на
системот за одведување и издувните гасови
воздух прочистување на издувните гасови
• систем со втор
азотен катализатор Наставни методи
- Неисправности кај • Дискусија
системите за • Учење преку откривање
прочистување и начин • Решавање на проблеми
на нивно отстранување • Презентација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми

14
 Назив на модуларна единица 7 - Уреди за стартување на моторот и уреди за производство на струја
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
Ученикот ќе биде - Акумулаторот, задача и Активности: 1. Именува уреди за производсво
способен да: конструкција на струја
1 Опишува - Карактеристични - Дефинирање задача на уредите за
производство на струја 2. Опишува конструкција на
конструктивни големини на акумулатор
- Утврдување задачи на акумулатор акумулатор
карактеристики на - Контрола на - Објаснување на конструкција на
уредите за исправноста на акумулатор 3. Објаснува карактеристики на
производство на акумулаторот - Опишување карактеристични големини акумулатор
струја - Алтернатор, задача и на акумулатор
конструкција - Демонстрирање начин на контрола на 4. Објаснува состојби на
- Неисправности и начини наполнетоста на акумулаторот; наполнетост на акумулатор
- Визуелно презентирање алтернатор
на отстранување на
- Опишување конструктивни 5. Објаснува конструктивни
неисправностите на карактеристики на алтернатор карактеристики на алтернатор
акумулаторот и - Идентификување причини за различни 6. Објаснува начин на работа на
алтернаторот; неисправности на акумулаторот алтернатор
- Утврдување на начините на
отстранување на неисправностите на 7. Наведува неисправности и
акумулаторот предлага начини на нивно
отстранување
Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање
• демонстрација
• Решавање на проблеми
• Презентација
• Демонстрација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми
2 Објаснува - Уред за стартување на Активности: 1. Разликува разни видови
функционална моторот - стартерот, стартување на моторот;
поврзаност на задача и видови - Дефинирање задача на уредот за 2. Објаснува начин на работа на
стартување на моторот - стартер
деловите од уредот - Составни делови на уредот за стартување на

15
 Назив на модуларна единица 6 - Системи за одведување и прочистување на издувни гасови
Ред. Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување
број
за стартување на уредот за стартување и - Споредување на различни видови моторот (стартер)
моторот начин на работа начини на стартување на моторот 3. Набројува составни делови
- Начин на работа на - Опишување на функционална зависност во уредите за стартување на
на составните делови на уредот за
уредот за стартување моторот
стартување
- Визуелно презентирање начин на 4. Наведува неисправности и
работа на уредот за стартување начини на нивно
- Идентификување причини за различни отстранување во системот за
неисправности на уредот за стартување на моторот
стартување

Наставни методи
• Дискусија
• Учење преку откривање
• демонстрација
• Решавање на проблеми
• Презентација
• Демонстрација
• Евалвација според заеднички
утврдени критериуми

16

Оценување на постигањата на
учениците
Литература и други извори
Почеток на имплементација на
наставната програма
Институција/
носител на програмата
Изработил
Потпис и датум на донесување на
наставната програма
Датум на ревизија
Следењето и проверувањето на учениците се врши интерно.
Интерното проверување на постигањата и оценувањето на знаењата се врши континуирано од страна
на наставникот, врз основа на изготвен Стандард за постигањата по предметот Мотори со внатрешно
согорување.
Инструменти за оценување:
• Структурирани прашања
• Прашања со проширен одговор
• Прашања со повеќекратен избор
• Прашања со повеќекратни одговори
• Објективен тест на знаење
• Усни прашања
• Оценување на изработки (домашни задачи, истражувања, извештаи од опити)
Вреднувањето може да се врши со различни постапки, форми и инструменти (усно - излагање, писмено
– тестови на знаења на одредени модуларни единици и сегменти).
Учебници одобрени од МОН
Учебна 2018/2019 година
Центар за стручно образование и обука
Проект за Јакнење на доживотното учење преку модернизација на системите за стручно
образование и обука и образованието на возрасните“, Британски совет и партнерите од
конзорциумот, ДВВ Интернационал (Германија) и Центарот за доживотно учење (Македонија)
Програмата е ревидирана од Центарот за стручно образование и обука
бр. 12-10054/70
31.08.2018 година
МИНИСТЕР
Dr. Arbër Ademi
2018 година
17