PY 5205

ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ

ΒΛΑΒΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Φοίβος Παπαμάλης

A M C
fpapamalis@mitropolitiko.edu.gr
ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ.
ΑΦΑΣΙΑ

A M C
 Σήμερα…
• Νευροψυχολογία της παραγωγής/κατανόησης λόγου

• Αφασίες

 Αισθητηριακή (Wernicke) αφασία

 Κινητική (Broca) αφασία

• Δυσλεξίες

• Δυσγραφίες

A M C
 Νευροψυχολογία της
παραγωγής/κατανόησης λόγου
• Με την χρήση fMRIs φάνηκε ότι

 Και στα δύο ημισφαίρια υπάρχει αυξημένη ροή, ειδικά στις

αισθητηριακές περιοχές, κατά την παθητική αντίληψη των
προφορικών λέξεων.

 Και στα δύο ημισφαίρια υπάρχει αυξημένη ροή, ειδικά στις

αισθητηριακές και κινητικές του προσώπου περιοχές, κατά την
παραγωγή του λόγου.

A M C
 Νευροψυχολογία της
παραγωγής/κατανόησης λόγου
• Το αριστερό ημισφαίριο επικεντρώνει τις λειτουργίες της
παραγωγής και κατανόησης λόγου.
 Διακρίνει τις λέξεις
 Κατηγοριοποιεί ανά φωνητική δομή
 Διακρίνει σύμφωνα και φωνήεντα
 Συμβάλει στην ανάγνωση αναγνωρίζοντας τα κενά πριν
από κάθε λέξη.
 Δίνει νόημα στις προτάσεις

A M C
 Νευροψυχολογία της παραγωγής/κατανόησης λόγου
• Η μεταφορά δεδομένων από fMRI αναδεικνύει ότι:

 Και τα δύο ημισφαίρια συμμετέχουν στην κατανόηση και δημιουργία του

λόγου-διαφορετικές περιοχές είχαν υπεραιμάτωση για διαφορετικές
έννοιες ή λέξεις.

 Τουλάχιστον το 1/3 του εγκεφαλικού φλοιού συμμετέχει επίσης στην

γλώσσα.

 Οι λέξεις διατάσσονται στον εγκέφαλο με βάση τη σημασία τους.

Εντάσσονται σε ήδη γνωστές για τον εγκέφαλο ομάδες πχ. οπτικές,
αριθμητικές, χωροταξίας, συναισθημάτων, κοινωνικού περιεχομένου και
άλλα.
A M C
 Νευρογλωσσική δυσλειτουργία
• Η φυσιολογική παραγωγή και κατανόηση του λόγου είναι
αποτέλεσμα διαδικασιών

 Κινητικών

 Αισθητηριακών

 Μνήμης

Βλάβη σε οποιαδήποτε από αυτές διαδικασία μπορεί να προκαλέσει

αφασία, δυσλεξία, ή δυσγραφία

A M C
 Αφασίες
• Λανθασμένα παρεννοημένη ως ολική απώλεια λόγο.

• Οι ασθενείς, ακόμα και σε σοβαρές αφασίες, διατηρούν κάποιον

βαθμό λεκτικής ικανότητας

• Επίκτητη διαταραχή στην παραγωγή ή κατανόηση της γραπτής ή

ομιλούμενης γλώσσας.

• 85% προκαλείται από εγκεφαλικά στις περιοχές του λόγου.

• Άλλες αιτίες είναι οι όγκοι και οι εγκεφαλικοί τραυματισμοί.

A M C
Αφασία Wernicke

A M C
 Αφασία Wernicke
• Αισθητηριακή (Wernicke) αφασία

• Βλάβη στην περιοχή Wernicke

• Σημαντική ελάττωση της κατανόησης

• Μείωση της εισόδου των οπτικών και των ακουστικών

γλωσσικών πληροφοριών.

• Η ομιλία είναι φυσιολογική.

• Δυσκολίες στην παραγωγή γλώσσας.

A M C
 Αφασία Wernicke
• Δυσκολίες στην παραγωγή γλώσσας.

 δυσκολεύονται να βρουν κατάλληλη λέξη

 χρησιμοποιούν εσφαλμένη λέξη

 χρησιμοποιούν εσφαλμένους συνδυασμούς λέξεων

 προσθέτουν συλλαβές στις λέξεις

 δημιουργούν νέες λέξεις

A M C
 Αφασία Wernicke

• Οι ασθενείς

 Δεν μπορούν να μεταδώσουν την σκέψη τους

 Δεν αντιλαμβάνονται το πρόβλημα

 Λογόρροια-πίεση λόγου

A M C
Κινητική (Broca) αφασία

A M C
 Κινητική (Broca) αφασία
• Κινητική Αφασία

• περιορισμένη ικανότητα έκφρασης προφορικού λόγου

• περιορισμένο λεξιλόγιο

• επιβράδυνση στη ροή της ομιλίας

• αγραμματισμός-απουσία συντακτικής σύνδεσης

• φωνηματικές παραφασίες

A M C
 Κινητική (Broca) αφασία
• ο ασθενής

 έχει δυσκολίες στη γραφή

 παράγει μικρούς έναρθρους ήχους

 καταλαβαίνει καλά το λόγο των άλλων

 είναι ικανός να διαβάζει

 είναι αγχώδης

 συχνά εμφανίζει κατάθλιψη

A M C
 Κινητική (Broca) αφασία
• Η αφασία Broca – τύπου Ι

 η βλάβη περιορίζεται στον φλοιό και στις υποκείμενες

περιοχές

• Η αφασία Broca – τύπου ΙΙ

 η βλάβη είναι εκτεταμένη στην περιοχή Broca και τις

υποκείμενες περιοχές

A M C
 Αποκατάσταση από την αφασία
• Εντατική λογοθεραπεία

• Εξαρτάται από

 Την αιτιολογία της αφασίας

 Τον χρόνο που ξεκίνησε/τον χρόνο που άρχισε η παρέμβαση

 Την αρχική σοβαρότητα της κατάστασης

 Το μέγεθος και την περιοχή της περιοχής που έχει την βλάβη

A M C
 Αποκατάσταση από την αφασία

• Δραστηριότητες Επανάληψης

• Δραστηριότητες Κατονομασίας

• Δραστηριότητες σχηματισμού προτάσεων

A M C
 Δυσλεξία

• Η δυσλεξία είναι μια συγκεκριμένη μαθησιακή δυσκολία

που, μεταξύ άλλων, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα
ενός ατόμου να χωρίσει τις λέξεις στα συστατικά του
φωνήματα, μια κρίσιμη δεξιότητα που εμπλέκεται στην
ανάγνωση, τη γραφή και την ορθογραφία. Τα άτομα με
δυσλεξία μπορεί να είναι πολύ έξυπνα και δημιουργικά
άτομα, αλλά εξακολουθούν να αγωνίζονται με βασικές
δεξιότητες γραμματισμού.

A M C
 Δυσλεξία
• Συμπτώματα όπως αντίστροφα τους αριθμούς και γράμματα,
δυσκολία απομνημόνευσης ορθογραφίας συνηθισμένων
λέξεων, ειδικά λέξεων όρασης, και δυσκολία στην ανάγνωση
και την αντιγραφή εργασίας. Μπορεί επίσης να υπάρχουν
προβλήματα συμπεριφοράς στην τάξη και σε ορισμένες
περιπτώσεις ακόμη και αντι-ακαδημαϊκή αντίδραση στο
τρόπο αντιμετώπισης, της απογοήτευσης και της χαμηλής
αυτοπεποίθησης που προκύπτουν όταν τα παιδιά με
μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζονται ως τεμπέληδες, αργά
ή ακόμα και «όχι καλό »στην ανάγνωση.

A M C
 Δυσλεξίες
• Επίκτητες δυσλεξίες/εξελικτικές δυσλεξίες

• Επίκτητες δυσλεξίες

 Δυσλεξία οπτικής μορφοποίησης λέξεων

 Φωνολογική δυσλεξία

 Επιφανειακή δυσλεξία

 Εν τω βάθυ δυσλεξία

A M C
 Επίκτητη δυσλεξία

• Χαρακτηρίζεται από μία δυσκολία ή ανικανότητα του

ατόμου στην επεξεργασία του γραπτού λόγου. Η διαφορά
της από την ειδική δυσλεξία βρίσκεται στο ότι στις
περιπτώσεις της επίκτητης δυσλεξίας οι ικανότητες της
ανάγνωσης είχαν πλήρως αποκτηθεί αλλά χάθηκαν ή
ελαττώθηκαν ως αποτέλεσμα εγκεφαλικού τραυματισμού
στην πλευρικό-κροταφική χώρα του αριστερού
ημισφαιρίου.

A M C
 Ειδική ή εξελικτική δυσλεξία

• Με την ειδική δυσλεξία έχουν ασχοληθεί διάφοροι

ερευνητές και έχουν χρησιμοποιηθεί διαφορετικοί όροι για
την τυπολογική ταξινόμησή της.
• Στο παρελθόν υποστήριζαν δύο τύπους ειδικής δυσλεξίας
α) την οπτική και β) την ακουστική
• Ελλείμματα οπτικά ή ακουστικά ευθύνονται για την
εκδήλωση της εξελικτικής οπτικής και της ακουστικής
δυσλεξίας αντίστοιχα.

A M C
 Δυσλεξία οπτικής μορφοποίησης λέξεων
• Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν συχνά προβλήματα στην
ανάγνωση και στη μνήμη. Αυτό οφείλεται σε όλους τους
τύπους δυσλεξίας, η οπτική δυσλεξία επηρεάζει την οπτική
επεξεργασία, που σημαίνει ότι ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει
την πλήρη εικόνα του τι βλέπουν τα μάτια. Αυτό μπορεί να
έχει σοβαρές επιπτώσεις στη μάθηση να σχηματίζει
γράμματα και επίσης να ελέγχει την ορθογραφία

A M C
 Φωνολογική δυσλεξία
• Διαταραχή ανάγνωσης στην οποία ο ασθενής έχει
μειωμένη ανάγνωση των λέξεων. Τα συμπτώματα της
φωνολογικής δυσλεξίας είναι πολύ παρόμοια με αυτά της
βαθιάς δυσλεξίας. Η κύρια διαφορά μεταξύ αυτών των δύο
δυσλεξιών είναι ότι η φωνολογική δυσλεξία δεν κάνει
σημασιολογικά σφάλματα που σχετίζονται με τη βαθιά
δυσλεξία

A M C
 Επιφανειακή δυσλεξία
• Δυσκολία στην επεξεργασία της γλώσσας μετά το στάδιο
αποκωδικοποίησης. Δεν γράφονται όλες οι λέξεις καθώς
όπως ακούγονται και μερικές φορές συναντάμε μια λέξη
που δεν μας δίνει ενδείξεις για το πώς προφέρεται.
• Για αυτό απομνημονεύουμε την ακανόνιστη ορθογραφία,
ώστε μια λέξη να μπορεί να αναγνωριστεί όταν συναντηθεί
στη συνέχεια. Όμως τα παιδιά με επιφανειακή δυσλεξία
έχουν πρόβλημα να δουν ολόκληρη τη λέξη. Αυτό
προκαλεί δυσκολίες κατανόησης και αυξάνει σημαντικά
τον χρόνο επεξεργασίας που απαιτείται για την ανάγνωση.

A M C
 Δυσγραφίες
• Ελλειμματική επεξεργασία στη μετατροπή των ακουστικών
και οπτικών ερεθισμάτων σε κινητική συμπεριφορά, από
δυσκολία του ατόμου να παράγει αναγνώσιμη γραφή με το
χέρι και μία γενική ασυνέπεια αναγνωστικού επιπέδου και
γραφής.
• Είδη δυσγραφίας
 Φωνολογική δυσγραφία
 Επιφανειακή (ορθογραφική) δυσγραφία
 Εν τω βάθυ δυσγραφία

A M C
 Βιβλιογραφία
• Demarin, V., Morović, S., & Béné, R., (2014). Neuroplasticity,
Periodicum Biologorum, 116, 209-211
• Kolb, B., and Whishaw, I.Q. (2015) Fundamentals of Human
Neuropsychology. Seventh Edition. Worth Publishers.
• Martin, N. G. (2006). Human Neuropsychology. Prentice Hall,
London, Europe. ISBN 0-13-802331-X,xxiv

A M C