PY 5205

ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ

ΒΛΑΒΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

A M C
Φοίβος Ε. Παπαμάλης
fpapamalis@mitropolitiko.edu.gr
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ.
ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

A M C
 Σήμερα…

• Τί είναι η εκτελεστική δυσλειτουργία

• Αιτιολογίες και συμπτώματα

• Τί είναι οι διαταραχές του σχεδιασμού

A M C
Τί είναι η εκτελεστική δυσλειτουργία

Η εκτελεστική δυσλειτουργία περιγράφει μία σειρά από

γνωστικές, συναισθηματικές και συμπεριφοριστικές
δυσκολίες του ατόμου, ως αποτέλεσμα βλάβης στον
μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου.

A M C
A M C
 Ανώτερες Γνωστικές Λειτουργίες
• Αυτορρύθμιση: (απόδοση προσοχής, «φιλτράρισμα»
περισπασμών, έλεγχο των παρορμήσεων)
Επίλυση προβλημάτων: (καθορισμός στόχων, εκπόνηση
σχεδίου και εξέταση ενδεχόμενων σεναρίων, βήματα
ακολουθίας και οδηγίες, οργάνωση, αναγνώριση σφαλμάτων
και διόρθωσή τους, αξιολόγηση της αυτο-επίδοσης, επίτευξη
στόχου)
Multitasking: (ιεράρχηση προτεραιοτήτων, εργασία με
μεγάλο όγκο πληροφοριών)
Ευελιξία σκέψης: (αλλαγή προσέγγισης σε μια εργασία,
εξέταση νέων ιδεών ή στρατηγικών,

A M C
λαμβάνοντας αποφάσεις και κάνοντας επιλογές, διατήρηση
της κοινωνικής αλληλεπίδρασης)
• Ο μετωπιαίος λοβός του εγκεφάλου είναι το κέντρο αλλά
και ο συντονιστής των εκτελεστικών λειτουργιών.

• Λειτουργεί σε συνεργασία και με άλλα τμήματα του

εγκεφάλου, συντονίζοντας τις λειτουργίες.

• Βλάβη και σε άλλα σημεία του εγκεφάλου που συντονίζει

ο μετωπιαίος λοβός, μπορεί να δημιουργήσουν
εκτελεστική δυσλειτουργία.

A M C
 Αιτιολογίες και συμπτώματα
• Οι αιτιολογίες των εκτελεστικών δυσλειτουργιών είναι
συνήθως γύρω από τραυματική βλάβη, ενώ συχνά
εμφανίζονται και σαν υποπροϊόν αγγειακής βλάβης
(όγκος, εγκεφαλικό,
μηνιγγίτιδα).

A M C
 Αιτιολογίες και συμπτώματα
• Τα συμπτώματα είναι ποικίλα. Περιλαμβάνουν δυσκολίες σε
 Σχεδιασμό και οργάνωση
 Αυτοαντίληψη
 Επίλυση μη συνηθισμένων προβλημάτων
 Λήψη αποφάσεων
 Έλεγχο των συναισθημάτων
 Εκμάθηση κανόνων
 Συγκέντρωση και λήψη πληροφοριών
 Κίνητρα
 Πολυπραγμοσύνη
 Έλεγχος της απόδοσης

A M C
 Η εκτελεστική δυσλειτουργία στη πράξη

• Ελλιπείς ικανότητες επίλυσης προβλημάτων

• Έλλειψη ευελιξίας στις σκέψεις και τις πράξεις

• Παρορμητικότητα/ έλλειψη ελέγχου της συμπεριφοράς

• Δυσκολίες στην έναρξη, οργάνωση και διεξαγωγή

δραστηριοτήτων

A M C
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

A M C
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

Η έλλειψη ικανότητας να αλλάζει το άτομο από τη μία

μορφή λύσης σε άλλη, και από τη μία συμπεριφορά να

προσαρμόζεται σε άλλη.

A M C
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
Παράδειγμα 1

• Εκτίμηση

Διαχωρισμός καρτών τράπουλας ανά σχέδιο/χρώμα

• Διαταραχή

Λιγότερες σωστές επιλογές διαχωρισμού

• Σύμπτωμα

Έλλειψη ικανότητας να οργανώσουν τα είδη σε όμοια

A M C
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
Παράδειγμα 2
• Εκτίμηση

Καθοδήγηση αντικειμένου μέσα σε λαβύρινθο

• Διαταραχή

Έλλειψη ικανότητας να οδηγήσει το αντικείμενο, ακόμα και μετά από

πολλές προσπάθειες.

• Σύμπτωμα

A M
Έλλειψη ικανότητας να σχεδιάσει βήματα μπροστά
C
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
Παράδειγμα 3

• Εκτίμηση

Κατασκευή με κύβους από σχέδιο

• Διαταραχή

Μειωμένη απόδοση στο σχέδιο

• Σύμπτωμα

Έλλειψη ικανότητας σχεδιασμού κατασκευής ή και επιδιόρθωσης

A M C
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
Παράδειγμα 4
• Εκτίμηση

Άνοιγμα του η/υ, άνοιγμα αρχείου, άνοιγμα word, εκκίνηση εγγραφής

κειμένου, μετά από επίδειξη

• Διαταραχή

Δεν ακολουθούν την σειρά

• Σύμπτωμα

A M C
Έλλειψη ικανότητας εκμάθησης
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
• Θεραπευτικές παρεμβάσεις για διαταραχές του σχεδιασμού

 Εξατομίκευση της θεραπείας

 Ρεαλιστική στοχοθέτηση

 Εκπαίδευση του ατόμου στην πάθησή του, ώστε να

αναγνωρίζει τις ελλείψεις από μόνο του.

 Ασκήσεις προσαρμοσμένες στη δυσλειτουργία

A M C
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

A M C
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
• Νευρωνική εγκεφαλική βλάβη, εκ γενετής ή επίκτητη.

• Περισσότερο νευροψυχολογική πάθηση, παρά

νευρολογική.

• Μπορεί να εμφανίζει οποιοδήποτε από τα ίδια συμπτώματα

με το σύνολο των εκτελεστικών διαταραχών.

• Εμφανίζεται στην ίδια συχνότητα σε παιδιά και ενήλικες.

A M C
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
• Αιτιολογία

 Δεν είναι ακόμα σαφής.

 Μπορεί να είναι γενετική

 Μπορεί να οφείλεται στην διαφορετικότητα των

νευρωνικών δικτύων.

A M C
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
• Εκτίμηση
 ADHD/ΔΕΠΥ: αυτό-αναφοράς και πληροφοριών από
τρίτους
 Barkley Deficits in Executive Functioning Scale (BDEFS)
for Adults: αυτό-αναφοράς και πληροφοριών από τρίτους
 Comprehensive Executive Function Inventory (CEFI):
σύγκριση των απαντήσεων του ατόμου με αυτές του
δείγματος ελέγχου

A M C
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
• Συνδεόμενη Ψυχοπαθολογία

 Αποτέλεσμα της εκτελεστικής δυσλειτουργίας (όχι αιτία)

 Κατάθλιψη

 Αγχώδεις διαταραχές

 Ψυχώσεις

A M C
 ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
• Οι μελέτες δείχνουν ότι η εκτελεστική λειτουργία είναι ένα
βασικό έλλειμμα που αποτελεί τη βάση για τις
περισσότερες διαταραχές προσοχής για παράδειγμα η
ΔΕΠ-Υ (ADHD), καθώς και ένα λειτουργικό έλλειμμα σε
πολλές άλλες αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένων των
μαθησιακών δυσκολιών, διαταραχών συμπεριφοράς και
ψυχικής υγείας, διαταραχές του φάσματος του αυτισμού
και άλλες αναπτυξιακές αναπηρίες.

A M C
 Βιβλιογραφία
• Demarin, V., Morović, S., & Béné, R., (2014). Neuroplasticity,
Periodicum Biologorum, 116, 209-211
• Kolb, B., and Whishaw, I.Q. (2015) Fundamentals of Human
Neuropsychology. Seventh Edition. Worth Publishers.
• Martin, N. G. (2006). Human Neuropsychology. Prentice Hall,
London, Europe. ISBN 0-13-802331-X,xxiv
• http://www.encephalos.gr/full/45-4-02g.htm

A M C
• https://www.adhdhellas.org/ekpaidefsi/goneis/item/467-
dyskolies-stis-ektelestikes-leitourgies

A M C