PY 5205

ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ

ΒΛΑΒΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

A M C
Φοίβος
Δρ. Παπαμάλης
Φοίβος Ε. Παπαμάλης
fpapamalis@mitropolitiko.edu.gr
fpapamalis@mitropolitiko.edu.gr
ΑΝΟΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ

A M C
 Σήμερα…
• Ανοϊκά σύνδρομα, τί είναι, συμπτωματολογία

• Τη νόσο Alzheimer

• Τη νόσο του Parkinson,

• Τη μετωποκροταφική άνοια,

• Την άνοια με σωμάτια Lewy

A M C
 Τι είναι τα ανοϊκά σύνδρομα

• Ομάδα διαταραχών του εγκεφάλου που οδηγεί σε απώλεια

της μνήμης, της πνευματικής λειτουργίας και των
κοινωνικών δεξιοτήτων.
• Ομάδα κλινικών συνδρόμων που οφείλονται σε
εγκεφαλική πάθηση και καταστροφή των νευρώνων του
εγκεφάλου.
• Τα εγκεφαλικά κύτταρα γηράσκουν νωρίτερα από ότι θα
έπρεπε.

A M C
 Ποια είναι τα ανοϊκά σύνδρομα

• Η Ήπια Γνωστική Διαταραχή

• Η νόσος Alzheimer,
• Η νόσος του Parkinson,
• Η μετωποκροταφική άνοια,
• Το σύνδρομο Korsakoff,
• Η αγγειακή άνοια,
• Η άνοια με σωμάτια Lewy, κ.ά.

A M C
 Συμπτωματολογία
• Διαταραχή της πρόσφατης μνήμης (αδυναμία καταγραφής
νέων παραστάσεων και πληροφοριών)
• Έκπτωση από προηγούμενο επίπεδο λειτουργικότητας
• Διαταραχή στις κατασκευαστικές δεξιότητες
• Διαταραχή στο λόγο
• Διαταραχή προσανατολισμού στο χώρο και το χρόνο
• Διαταραχή εκτελεστικών λειτουργιών
• Διαταραχή στην αναγνώριση
• Διαταραχές συναισθήματος και συμπεριφοράς

A M C
Η ΝΟΣΟΣ ALZHEIMER

A M C
 Η Νόσος Alzheimer
• Κλινικά χαρακτηριστικά
 Ανικανότητα να ανακαλέσει αυτοβιογραφικές μνήμες από
την μακρόχρονη μνήμη, όπως πρόσωπα, γεγονότα,
συζητήσεις (εμφανίζεται από τα πρώτα συμπτώματα).
 Γρήγορη λησμόνηση
 Βλάβη της μακρόχρονης και της βραχύχρονης μνήμης
 Μειωμένη επίδραση της προτεραιότητας, αυξημένη
επίδραση του προσφάτου
 Βλάβη στη σημασιολογική μνήμη
 Παρέμβαση της νέας γνώσης από την παλαιότερη

A M C
 Η Νόσος Alzheimer
• Νευροψυχολογικά συμπτώματα
 διαταραχές του προφορικού και του γραπτού λόγου
 στα πρώτα στάδια της νόσου κατανοεί τις λέξεις, με την
εξέλιξη της νόσου φτάνει στην ηχολαλία
 Απραξίες
 Κατασκευαστική απραξία
 Ιδεοκινητική απραξία
 Ιδεακή απραξία
 Απραξία ενδύσεως

A M C
 Η Νόσος Alzheimer
• Παράγοντες εμφάνισης
 Η ηλικία: η αύξηση της ηλικίας είναι καθοριστικός
παράγοντας
 Το φύλο: οι γυναίκες προσβάλλονται με διπλάσια
συχνότητα
 Η κληρονομικότητα:υψηλή πιθανότητα κληρονομικότητας,
μετάδοση της νόσου, δια του χρωμοσώματος 14
 Η γεωγραφική κατανομή: επηρεάζει την σειρά έκφρασης
των συμπτωμάτων
 Εξωγενείς παράγοντες:τοξίκωση από αλουμίνιο

A M C
 Η Νόσος Alzheimer
• Διάγνωση
 προοδευτική διαταραχή του λόγου (αφασία), της κινητικής
επιδεξιότητας (απραξία), ή της αναγνώρισης
 οικογενειακό ιστορικό
 βραδέα κύματα στο Η.Ε.Γ
 προοδευτικά αυξανόμενης εγκεφαλικής ατροφίας σε
επαναλαμβανόμενες CT και MRI εγκεφάλου

A M C
Η Νόσος Alzheimer

A M C
• Η πιο συχνή ανωμαλία που συναντάται στη δομική απεικόνιση σε
νευροεκφυλιστικές νόσους είναι η απώλεια όγκου του εγκεφάλου, η
οποία εκδηλώνεται μεμείωση στο μέγεθος των ελίκων και διεύρυνση
στο μέγεθος των αυλάκων. Αυτές οι αλλαγές πιθανώς να
δημιουργούνται δευτερογενώς λόγω μείωσης της συναπτικής
πυκνότητας, της νευρωνικής απώλειας και της κυτταρικής συρρίκνωσης
• Αυτό που βλέπετε στην εικόνα είναι μια ορισμένη απώλεια εγκεφαλικού
ιστού και αυτό που μοιάζει με σκοτεινά μπαλώματα ουλών. Αυτά τα
επιθέματα είναι πιθανότατα με τον τρόπο που αυτό το είδος σάρωσης
εμφανίζει την ύπαρξη των ολιγομερών πλακών (που σημαίνει
«λιπαρά») που είναι μία από τις βασικές αιτίες της παθολογίας του
Αλτσχάιμερ. Το άλλο (το οποίο δεν μπορείτε να δείτε σε μια εικόνα
όπως αυτό) είναι η συλλογή των ινωδών ινών μιας ουσίας που
ονομάζεται «tau» - αυτά τα ινίδια ονομάζονται σύγχυση επειδή

A M C
αναπτύσσονται στους χώρους μεταξύ των νευρώνων και βλάπτουν την
ικανότητα των νευρώνων να αλληλεπιδρούν ο ένας με τον άλλον
σωστά.
A M C
• Σάρωση MRI: Υψηλή ακρίβεια για τη διάγνωση του Αλτσχάιμερ

• Από την άλλη πλευρά, οι μαγνητικές τομογραφίες σε αυτήν τη μελέτη έδειξαν

ποσοστό ακρίβειας 89%.

• Αυτή η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιεί απεικόνιση τανυστή διάχυσης (DTI)

της λευκής ύλης του εγκεφάλου. Η σάρωση αναζητά κίνηση νερού κατά μήκος
των λευκών ουσιών του εγκεφάλου. Η υψηλή βαθμολογία δείχνει ότι το νερό
κινείται ανεμπόδιστα στην περιοχή στόχου του, ενώ η χαμηλή βαθμολογία δείχνει
πιθανή ζημιά και απόφραξη κατά μήκος του μονοπατιού της οδού.

• Αυτά τα λευκά είδη είναι τα τηλεφωνικά καλώδια του εγκεφάλου και μεταδίδουν
πληροφορίες όπως η μνήμη και η γνώση

A M C
 Η Νόσος Alzheimer
• Θεραπεία
 δεν έχει βρεθεί το φάρμακο
 Φαρμακευτική και νευροψυχολογική βοήθεια προς τους
νοσούντες νευρώνες ώστε να παραταθεί η ζωή τους και να
επιβιώσουν.
 Φαρμακευτική και νευροψυχολογική βοήθεια για την
προστασία των υγιών νευρώνων από τους επιβλαβείς
παράγοντες

A M C
Η ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ PARKINSON

A M C
 Η Νόσος του Parkinson

• Κεντρικού νευρικού συστήματος

• Κινητικά συμπτώματα, τρόμος, ακαμψία

• Κατάθλιψη, αισθητικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου.

A M C
Η ΜΕΤΩΠΟ-ΚΡΟΤΑΦΙΚΗ ΑΝΟΙΑ

A M C
 Η Μετωπο-κροταφική Άνοια
• Μοριακές και κυτταρικές μεταβολές.
• Βραδεία επιδείνωση.
• Ιδιαίτερα συχνή.
• Δεν είναι μεμονωμένη πάθηση.
• Προοδευτικά επιδεινούμενη μεταβολή της προσωπικότητας
και της συμπεριφοράς.
• Επιδείνωση της διαταραχής του λόγου.
• Διαταραχή της κίνησης

A M C
Η ΑΝΟΙΑ ΜΕ ΣΩΜΑΤΙΑ LEWY

A M C
 Η Άνοια με Σωμάτια Lewy
• Εξελικτική εγκεφαλική διαταραχή, μικροσκοπικές μάζες
πρωτεινών αναπτύσσονται στον εγκέφαλο (σωμάτια
Lewy).
• Η δεύτερη συχνότερη άνοια μετά το Αλτσχαιμερ.
• Αλλαγές στη συλλογιστική διαδικασία.
• Μεταβολές στη μνήμη.
• Δυσκολία αφηρημένης ή αναλυτικής σκέψης, δυσκολία σε
επίπεδο συγκέντρωσης και εγρήγορσης.
• Οπτικές παραισθήσεις, δυσκαμψία, έντονη κινητικότητα

A M C
στον ύπνο
Σύνδρομο Wernicke- Korsakoff (WKS)
• Το σύνδρομο Wernicke- Korsakoff (WKS) είναι η συνδυασμένη
παρουσία της εγκεφαλοπάθειας Wernicke και της ψύχωσης
Korsakoff. Λόγω της στενής συσχέτισης μεταξύ αυτών των δυο
διαταραχών, συνήθως διαγιγνώσκονται ως ένα μόνο σύνδρομο
(WKS).
• Η αιτία της διαταραχής είναι η ανεπάρκεια θειαμίνης (βιταμίνη Β1) η
οποία μπορεί να προκαλέσει μια σειρά διαταραχών η
εγκεφαλοπάθεια Wernicke και η ψύχωση Korsakoff. Αυτές οι
διαταραχές μπορεί να εκδηλωθούν χωριστά ή μαζί. Το σύνδρομο
Wernicke- Korsakoff προκαλείται δευτερογενώς στην κατάχρηση
από αλκοόλ. Προκαλεί συνήθως διαταραχές όρασης, αταξία και
διαταραχές μνήμης.

A M C
 Εγκεφαλοπάθεια Wernicke
• Χαρακτηρίζεται από τη παρουσία μίας τριάδας συμπτωμάτων.
• 1. Οφθαλμικές διαταραχές (οφθαλμοπληγία)

• 2. Αστάθεια στάσης και βάδισης (αταξία)

• 3. Ψυχικές διαταραχές

• Ανεπάρκεια της βιταμίνης θειαμίνης Β1 προκαλεί μεταβολές στη

νοητική κατάσταση συμβαίνουν σε περίπου 82% των συμπτωμάτων
των ασθενών των οποίων κυμαίνονται από σύγχυση, απάθεια,
αδυναμία συγκέντρωσης και αδυναμία εναίσθησης της κατάστασης

στην οποία βρίσκονται.

A M C
• Φαίνεται ότι η ανεπαρκής διατροφική πρόσληψη
θειαμίνης, η μειωμένη απορρόφησή της από το
γαστρεντερικό σωλήνα και η μειωμένη χρησιμοποίησή της
από τα κύτταρα είναι οι κύριες αιτίες εμφάνισης του
συνδρόμου. Η ένδεια θειαμίνης με τη σειρά της έχει ως
συνέπεια τη μειωμένη ικανότητα χρησιμοποίησης
γλυκόζης από τον εγκέφαλο

A M C
• Όσον αφορά τη στάση και τη βάδιση, τα συμπτώματα
οφείλονται σε δυσλειτουργία στην παρεγκεφαλίδα και στο
αιθουσαίο σύστημα. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να
υπάρχουν σε εγκεφαλίτιδα Wernicke είναι λήθαργος,
υπόταση, ταχυκαρδία, υποθερμία, επιληπτικές κρίσεις και
μια προοδευτική απώλεια της ακοής.
• Αυτές οι περιοχές του εγκεφάλου είναι όλα μέρη του
μεταχμιακού συστήματος, το οποίο σε μεγάλο βαθμό είναι
υπεύθυνο για το συναίσθημα και τη μνήμη.

A M C
 Σύνδρομο ή ψύχωση Korsakoff
• Περιγράφεται ως οξεία έναρξη εξασθένησης της μνήμης
χωρίς δυσλειτουργία στις πνευματικές ικανότητες.
Συγκεκριμένα χαρακτηρίζεται από ορθόδρομη και
οπισθοδρομική αμνησία, σοβαρή απώλεια μνήμης και
αδυναμία δημιουργίας νέας ανάμνησης.
• Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του συνδρόμου είναι η
μυθοπλασία, δηλαδή ο ασθενής θυμάται και περιγράφει
γεγονότα που δε συνέβησαν. Άλλα συμπτώματα είναι το
πτωχό περιεχόμενο ομιλίας, έλλειψη ευαισθησίας,
απάθεια, παραισθήσεις και αποπροσανατολισμός.

A M C
• Στάδιο 1: καμία γνωστική έκπτωση. Στο στάδιο αυτό δεν
υπάρχουν ενδείξεις άνοιας, το άτομο εκτελεί κανονικά όλες τις
νοητικές του λειτουργίες, δεν υπάρχει καμία απώλεια μνήμης και
είναι ψυχικά υγιής. Όλα τα άτομα χωρίς άνοια θεωρείται πως
βρίσκονται στο πρώτο στάδιο.

• Στάδιο 2: πολύ ήπια γνωστική έκπτωση. Και στο δεύτερο στάδιο

εξακολουθεί το άτομο να μην πάσχει από άνοια. Παρόλα αυτά
υπάρχει μια φυσιολογική ήπια αμνησία που συνδέεται με τη
γήρανση, για παράδειγμα το άτομο ξεχνάει ονόματα και που έχει
αφήσει ορισμένα αντικείμενα. Τα συμπτώματα της άνοιας δεν είναι
εμφανή στους αγαπημένους του ατόμου ή στον γιατρό του

A M C
• Στάδιο 3: ήπια γνωστική έκπτωση. Αυτό το στάδιο περιλαμβάνει αυξημένη
έκπτωση της μνήμης, μικρή δυσκολία συγκέντρωσης και μειωμένη απόδοση στην
εργασία. Οι άνθρωποι μπορεί να χάνονται συχνότερα ή να δυσκολεύονται να βρουν
τις σωστές λέξεις. Σε αυτό το στάδιο, τα αγαπημένα πρόσωπα ενός ατόμου θα
αρχίσουν να παρατηρούν μια γνωστική παρακμή. Η μέση διάρκεια του σταδίου
αυτού είναι από 2 μέχρι 7 χρόνια.
• Στάδιο 4: μέτρια γνωστική έκπτωση. Αυτό το στάδιο περιλαμβάνει τη δυσκολία
συγκέντρωσης, τη μειωμένη μνήμη πρόσφατων γεγονότων και τις δυσκολίες στη
διαχείριση των οικονομικών ή την ομαλή μετάβαση σε νέες τοποθεσίες. Οι άνθρωποι
δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν σύνθετα καθήκοντα αποτελεσματικά ή με
ακρίβεια και μπορεί να είναι σε άρνηση για τα συμπτώματά τους. Μπορούν επίσης
να ξεκινήσουν να απομονώνονται από την οικογένεια ή τους φίλους τους επειδή η
κοινωνικοποίηση γίνεται δύσκολη. Σε αυτό το στάδιο, ένας γιατρός μπορεί να
ανιχνεύσει σαφή γνωστικά προβλήματα κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης
ασθενούς και μιας εξέτασης. Το στάδιο αυτό διαρκεί κατά μέσο όρο 2 χρόνια.

A M C
• Στάδιο 5: σχετικά σοβαρή γνωστική έκπτωση. Οι άνθρωποι σε αυτό το στάδιο
έχουν σημαντικές ελλείψεις μνήμης και χρειάζονται κάποια βοήθεια για να
ολοκληρώσουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες (ντύσιμο, προετοιμασία
γευμάτων κλπ.). Η απώλεια μνήμης είναι πιο εμφανής και μπορεί να περιλαμβάνει
σημαντικές σχετικές πτυχές της τρέχουσας ζωής. Για παράδειγμα, οι χρήστες
ενδέχεται να μην θυμούνται τη διεύθυνση ή τον αριθμό τηλεφώνου τους και
μπορεί να μην γνωρίζουν την ώρα, την ημέρα ή το που βρίσκονται. Η μέση
διάρκεια γι’ αυτό το στάδιο είναι περίπου 1,5 χρόνο.
• Στάδιο 6: σοβαρή γνωστική έκπτωση. Οι άνθρωποι στο στάδιο 6 χρειάζονται
εκτεταμένη βοήθεια για να πραγματοποιήσουν τις καθημερινές δραστηριότητες.
Αρχίζουν να ξεχνούν ονόματα στενών μελών της οικογένειας και να έχουν λίγη
μνήμη για τα πρόσφατα γεγονότα. Πολλοί άνθρωποι μπορούν να θυμούνται μόνο
μερικές λεπτομέρειες της προηγούμενης ζωής. Η ακράτεια, δηλαδή η απώλεια της
ουροδόχου κύστης ή ελέγχου του εντέρου, είναι ένα πρόβλημα σε αυτό το στάδιο.
Επιπλέον, χάνεται η ικανότητα του λόγου. Το στάδιο αυτό διαρκεί περίπου 2,5
χρόνια.

A M C
• Στάδιο 7: πολύ σοβαρή γνωστική έκπτωση (τελευταίο
στάδιο άνοιας). Οι άνθρωποι σε αυτό το στάδιο χάνουν
σημαντικά την ικανότητα να μιλούν ή να επικοινωνούν.
Απαιτούν βοήθεια με τις περισσότερες δραστηριότητες,
όπως τη χρήση τουαλέτας και τη λήψη φαγητού. Συχνά
χάνονται οι ψυχοκινητικές δεξιότητες όπως για
παράδειγμα, η δυνατότητα να περπατάς. η μέση διάρκεια
του σταδίου αυτού είναι 1,5 με 2,5 χρόνια.

A M C
 Βιβλιογραφία
• Demarin, V., Morović, S., & Béné, R., (2014). Neuroplasticity,
Periodicum Biologorum, 116, 209-211
• Kolb, B., and Whishaw, I.Q. (2015) Fundamentals of Human
Neuropsychology. Seventh Edition. Worth Publishers.
• Martin, N. G. (2006). Human Neuropsychology. Prentice Hall,
London, Europe. ISBN 0-13-802331-X,xxiv

A M C