TS en 932 5

ICS 91.100.
15 TÜRK STANDARDI TS EN 932-5:2012-06

EN 932-5:2012
TÜRK STANDARDI
TS EN 932-5
Haziran 2012
TS EN 932-5:2001’in yerine
ICS 91.100.15
Agregaların genel özellikleri için deneyler -

Bölüm 5: Genel cihazlar ve kalibrasyon
Tests for general properties of aggregates - Part 5: Common equipment and

calibration
Essais pour déterminer les propriétés générales Prüfverfahren für allgemeine Eigenschaften von
des granulats - Partie 5: Equipements communs Gesteinskörnungen - Teil 5: Allgemeine
et étalonnage Prüfeinrichtungen und Kalibrierung
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
**KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜGÜ'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 7.08.2020
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 91.100.15 TÜRK STANDARDI TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Milli ön söz
- Bu standart; kaynağı EN 932-5:2012 standardı olan TS EN 932-5:2012 Türk standardının, Maden İhtisas
Kurulu’na bağlı TK17 Maden Teknik Komitesi marifetiyle hazırlanan Türkçe tercümesidir.
- Bu standart, TS EN 932-5:2001’in yerini alır.
- CEN resmi dillerinde yayınlanan diğer standart metinleri ile aynı haklara sahiptir.
- Bu standartta kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
- Bu standartta atıf yapılan standartların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir:
EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 933-1 Tests for geometrical properties of TS EN 933-1 Agregaların geometrik özellikleri için
aggregates - Part 1: Determination deneyler - Bölüm 1: Tane büyüklüğü
of particle size distribution - Sieving dağılımının tayini - Eleme yöntemi
method
aggregates - Part 2: Determination deneyler - Kısım 2: Tane boyutu
of particle size distribution - Test dağılım tayini - Deney elekleri, elek
sieves, nominal size of apertures göz açıklıklarını anma büyüklükleri
aggregates - Part 3: Determination deneyler - Bölüm 3: Tane şekli tayini
of particle shape - Flakiness index - Yassılık endeksi
aggregates - Part 8: Assessment of deneyler - Bölüm 8: İnce tanelerin
fines - Sand equivalent test tayini - Kum eş değeri deneyi
EN ISO 3650 Geometrical product specifications TS EN ISO Geometrik ürün özellikleri (GPS) -
(GPS) - Length standards - Gauge 3650 Uzunluk standardları - Kalibrasyon
blocks (ISO 3650:1998) blokları
ISO 384 Laboratory glassware - Principles of TS 650 Laboratuvar cam kapları -
design and construction of Volumetrik cam kapların tasarımı ve
volumetric glassware yapımı prensipleri
ISO 386 Liquid-in-glass laboratory TS 5933 Sıvılı-cam laboratuvar
thermometers - Principles of design, termometreleri - Tasarım, yapım ve
construction and use kullanma kuralları
ISO 649-1 Laboratory glassware - Density TS 2460-1 ISO Laboratuvar cam malzemeleri -
hydrometers for general purposes - 649-1 Yoğunluk hidrometreleri - Kısım 1 -
Part 1: Specification Özellikler
ISO 3310-1 Test sieves - Technical TS ISO 3310-1 Deney elekleri - Teknik özellikler ve
requirements and testing - Part 1: deneyler - Bölüm 1: Metal tel örgülü
Test sieves of metal wire cloth deney elekleri
ISO 3310-2 Test sieves - Technical TS ISO 3310-2 Deney elekleri - Teknik özellikler ve
requirements and testing - Part 2: deneyler - Bölüm 2: Delikli metal
Test sieves of perforated metal plate plakalı deney elekleri
ISO 4788 Laboratory glassware - Graduated TS EN ISO Laboratuvar cam malzemeleri -
measuring cylinders 4788 Ölçülü silindirler - Taksimatlı
ISO 6353-2 Reagents for chemical analysis - TS 5022 Kimyasal analizler için reaktifler -
Part 2: Specifications - First series Özellikler
ISO 6353-3 Reagents for chemical analysis - TS ISO 6353-3 Reaktifler - Kimyasal analizler için -
Part 3: Specifications - Second Bölüm 3: Özellikler - İkinci seri
series
TS EN 932-5:2012 standardı, EN 932-5:2012 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (Avenue Marnix 17 B-1000
Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standartlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN/CENELEC) ve
üye ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN/CENELEC’ten yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
ICS 91.100.15
EN 932-5:1999’un yerini alır.
Agregaların genel özellikleri için deneyler -

Bölüm 5: Genel cihazlar ve kalibrasyon
Tests for general properties of aggregates - Part 5: Common equipment and calibration
Essais pour déterminer les propriétés générales Prüfverfahren für allgemeine Eigenschaften von
des granulats - Partie 5: Equipements communs et Gesteinskörnungen - Teil 5: Allgemeine
étalonnage Prüfeinrichtungen und Kalibrierung
Bu Avrupa standardı CEN tarafından 30 Aralık 2011 tarihinde onaylanmıştır.
CEN üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standart statüsü veren koşulları
öngören CEN/CENELEC İç Yönetmeliklerine uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standartlarla ilgili güncel
listeler ve bibliyografik atıflar, CEN-CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN üyesine başvurarak
elde edilebilir.
Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile
tercümesi, CEN üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN-CENELEC
Yönetim Merkezi’ne bildirilir.
CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Letonya,
Litvanya, Lüksemburg, Kıbrıs, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya,
Türkiye ve Yunanistan'ın milli standart kuruluşlarıdır.
AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG
Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels
© 2012 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım
hakları CEN ulusal Üyelerine aittir.
Ref. No. EN 932-5:2012: E
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
İçindekiler
Sayfa
Ön söz ............................................................................................................................................................... 3
1 Kapsam ................................................................................................................................................. 4
2 Atıf yapılan standart ve/veya dokümanlar ......................................................................................... 4
3 Terimler ve tarifler ............................................................................................................................... 4
4 Genel cihazlar ...................................................................................................................................... 5
4.1 Toleranslar............................................................................................................................................ 5
4.1.1 İmalat toleransları ............................................................................................................................ 5
4.1.2 Çalışma toleransları ......................................................................................................................... 6
4.2 Ölçme cihazları .................................................................................................................................... 6
4.2.1 Genel ................................................................................................................................................. 6
4.2.2 Teraziler ve ağırlıklar ....................................................................................................................... 6
4.2.3 Termometreler .................................................................................................................................. 6
4.2.4 Boyut ölçme cihaz veya gereçleri .................................................................................................. 6
4.2.5 Zaman ölçerler (kronometreler) ..................................................................................................... 7
4.2.6 Ölçülü cam kaplar ............................................................................................................................ 7
4.2.7 Yoğunluk hidrometreleri ................................................................................................................. 7
4.3 Diğer cihazlar ....................................................................................................................................... 7
4.3.1 Etüvler ............................................................................................................................................... 7
4.3.2 Sabit sıcaklık banyosu .................................................................................................................... 7
4.3.3 Deney elekleri ve çubuklu elekler .................................................................................................. 7
4.3.4 Kalıplar ve tamburlar ....................................................................................................................... 8
4.3.5 Elek sallayıcıları ............................................................................................................................... 8
4.3.6 Desikatörler ve desikatör kabinleri ................................................................................................ 8
4.3.7 Şişe çalkalayıcıları ve silindirler ..................................................................................................... 8
4.3.8 Isıtıcılar ............................................................................................................................................. 8
4.3.9 Döndürme makinası ........................................................................................................................ 8
4.3.10 Titreşim makinası ............................................................................................................................ 8
4.3.11 Basınç veya vakum .......................................................................................................................... 8
5 Kalibrasyon ve kontrol ........................................................................................................................ 8
5.1 Referans standartların ve referans cihazların kalibrasyonu ........................................................... 8
5.1.1 Laboratuvar referans standartları .................................................................................................. 8
5.1.2 Referans standartlar ve referans cihazlar için özellikler ............................................................. 9
5.2 Deney cihazlarının kalibrasyonu ve kontrolü ................................................................................. 10
5.2.1 İzlenebilirlik .................................................................................................................................... 10
5.2.2 Harici kalibrasyon ve laboratuvarda yapılan kalibrasyon ......................................................... 10
5.2.3 Ölçme cihazlarının kalibrasyonu ve kontrolü ............................................................................. 11
5.2.4 Diğer cihazların kontrol edilmesi ................................................................................................. 12
6 Reaktifler............................................................................................................................................. 15
6.1 Damıtık su ........................................................................................................................................... 15
6.2 Kimyasal reaktifler ............................................................................................................................. 15
Ek A - (Zorunlu) - Eleklerin performans kontrolü için yöntem .................................................................. 16
Ek B - (Zorunlu) - Delikli plakalı deney eleği göz açıklıklarının elle kontrolü için işlem ......................... 18
B.1 Plakalı deney eleği göz açıklıklarının kontrolü için donanım ........................................................ 18
B.2 Elek kontrol mastarlarının kalibrasyonu ......................................................................................... 18
B.3 Deney işlemi ....................................................................................................................................... 18
Ek C - (Bilgi için) - Değişik standart deney yöntemlerinde kullanılacak terazi ile ilgili tavsiyeler......... 20
Kaynaklar ........................................................................................................................................................ 21
2
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Ön söz
Bu Avrupa standardı (EN 932-5:2012), sekretaryası BSI tarafından yürütülen CEN/TC 154 “Aggregates -
Agregalar” Teknik Komitesi tarafından hazırlanmıştır.
Bu Avrupa Standardına en geç Ağustos 2012 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu
yayınlayarak ulusal standart statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standartlar en geç Ağustos 2012 tarihine kadar
yürürlükten kaldırılmalıdır.
Bu standardın bazı kısımlarının paten haklarına konu olabileceği unutulmamalıdır. CEN (ve/veya CENELEC),
bu tür patent haklarının bir kısmının veya tamamının belirlenmesinden sorumlu tutulmamalıdır.
Bu standart, EN 932-5:1999’un yerini alır.
Bu standart, agregaların genel özellikleri ile ilgili deney serisinin bir bölümünü oluşturur. Agregaların diğer
özellikleri ile ilgili deney yöntemleri, aşağıdaki standartların kapsamındadır:
- EN 933, Agregaların geometrik özellikleri için deneyler
- EN 1097, Agregaların mekanik ve fiziksel özellikler için deneyler
- EN 1367, Agregaların ısıl ve bozunma özellikleri için deneyler
- EN 1744, Agregaların kimyasal özellikleri için deneyler
- EN 13179, Bitümlü karışımlarda dolgu malzemesi olarak kullanılan agregalar için deneyler
EN 932 “Agregaların genel özellikleri için deneyler” standardının diğer bölümleri:
- Bölüm 1: Numune alma metotları
- Bölüm 2: Laboratuvar numunelerinin azaltılması metodu
- Bölüm 3: Basitleştirilmiş petrografik tanımlama için işlem ve terminoloji
- Bölüm 6: Tekrarlanabilirlik ve uyarlık tarifleri
Kaynaklar bölümünde, bu standardın terazi ağırlıkları için kalibrasyon sıklığını belirlemek amacıyla
benimsediği Uluslararası Yasal Metroloji Kuruluşu (OIML) sınıflandırmasına atıf yapılmıştır.
CEN-CENELEC İç Yönetmeliklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standart olarak uygulamaya

alınmasından sorumlu ulusal standart kuruluşlarının ülkeleri sırasıyla; Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik
Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda,
İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Kıbrıs, Macaristan, Malta, Norveç,
Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan’dır.
3
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
1 Kapsam
Bu Avrupa standardı, agregaların özelliklerinin tayininde kullanılan genel deney cihazları, kalibrasyon ve
kontrol işlemleri ve reaktiflerle ilgili genel gerekleri kapsar.
Kontrol işlemi söz konusu olduğunda, bu standartta açıklananlar dışındaki diğer işlemler, bu standartta verilen
ilgili yöntemlerle uygun çalışma ilişkisinin kurulması şartıyla kullanılabilir. Anlaşmazlık durumunda, bu
standartta açıklanan kontrol yöntemleri kullanılmalıdır.
2 Atıf yapılan standart ve/veya dokümanlar

Bu standartta, aşağıdaki dokümanlara tamamen veya kısmen zorunlu atıf yapılmıştır ve bu atıflar bu
dokümanın uygulanması için kaçınılmazdır. Tarih belirtilen atıflarda, belirtilmiş olan baskı geçerlidir. Tarih
belirtilmemiş atıflarda, atıf yapılan dokümanın en son baskısı (tadiller dâhil) kullanılır.
EN 933-1, Tests for geometrical properties of aggregates - Part 1: Determination of particle size distribution -
Sieving method (Agregaların geometrik özellikleri için deneyler - Bölüm 1: Tane büyüklüğü dağılımının tayini -
Eleme yöntemi)
EN 933-2, Tests for geometrical properties of aggregates - Part 2: Determination of particle size distribution -
Test sieves, nominal size of apertures (Agregaların geometrik özellikleri için deneyler - Kısım 2: Tane boyutu
dağılım tayini - Deney elekleri, elek göz açıklıklarını anma büyüklükleri)
EN 933-3, Tests for geometrical properties of aggregates - Part 3: Determination of particle shape - Flakiness
index (Agregaların geometrik özellikleri için deneyler - Bölüm 3: Tane şekli tayini - Yassılık endeksi)
EN 933-8, Tests for geometrical properties of aggregates - Part 8: Assessment of fines - Sand equivalent test
(Agregaların geometrik özellikleri için deneyler - Bölüm 8: İnce tanelerin tayini - Kum eş değeri deneyi)
EN ISO 3650, Geometrical product specifications (GPS) - Length standards - Gauge blocks (ISO 3650:1998)
(Geometrik ürün özellikleri (GPS) - Uzunluk standardları - Kalibrasyon blokları)
ISO 384, Laboratory glassware - Principles of design and construction of volumetric glassware (Laboratuvar
cam kapları - Volumetrik cam kapların tasarımı ve yapımı prensipleri)
ISO 386, Liquid-in-glass laboratory thermometers - Principles of design, construction and use (Sıvılı-cam
laboratuvar termometreleri - Tasarım, yapım ve kullanma kuralları)
ISO 649-1, Laboratory glassware - Density hydrometers for general purposes - Part 1: Specification
(Laboratuvar cam malzemeleri - Yoğunluk hidrometreleri - Kısım 1 - Özellikler)
ISO 3310-1, Test sieves - Technical requirements and testing - Part 1: Test sieves of metal wire cloth (Deney
elekleri - Teknik özellikler ve deneyler - Bölüm 1: Metal tel örgülü deney elekleri)
ISO 3310-2, Test sieves - Technical requirements and testing - Part 2: Test sieves of perforated metal plate
(Deney elekleri - Teknik özellikler ve deneyler - Bölüm 2: Delikli metal plakalı deney elekleri)
ISO 4788, Laboratory glassware - Graduated measuring cylinders (Laboratuvar cam malzemeleri - Ölçülü
silindirler - Taksimatlı)
ISO 6353-2, Reagents for chemical analysis - Part 2: Specifications - First series (Kimyasal analizler için
reaktifler - Özellikler)
ISO 6353-3, Reagents for chemical analysis - Part 3: Specifications - Second series (Reaktifler - Kimyasal
analizler için - Bölüm 3: Özellikler - İkinci seri)
3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları bakımından, aşağıdaki terimler ve tarifler uygulanır.
4
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
3.1
Kalibrasyon
Belirtilen şartlar altında, ilk aşamada, ölçüm standartları ile sağlanan ölçüm belirsizliklerini içeren miktar
değerleri ile bunlara karşılık gelen ve ilgili ölçüm belirsizliklerini içeren gösterge değerleri arasında bir ilişki
kuran ve ikinci aşamada, bir gösterge değerinden bir ölçüm değeri elde etmek için bir ilişki kurmak amacıyla
bu bilgiyi kullanan işlem.
Not 1 - Bir kalibrasyon işlemi; bir beyan, kalibrasyon fonksiyonu, kalibrasyon diyagramı, kalibrasyon eğrisi
veya kalibrasyon çizelgesi ile ifade edilebilir. Bazı durumlarda, kalibrasyon, ilgili ölçüm belirsizliğini
içeren gösterge değerin, bir ekleme veya çarpma işlemiyle düzeltilmesini içerebilir.
Not 2 - Daha fazla bilgi için bk. VIM - Uluslararası Metroloji Sözlüğü - Temel ve Genel Terimler
(http://www.bipm.org/ adresinden ulaşılabilir).
3.2
Kontrol
- Bir ölçme cihazı veya bir dizi ölçme cihazı kullanılarak seçilen değerlerde yapılan bir özellik (uzunluk, kütle,
sıcaklık veya zaman gibi) ile ilgili ölçme sonuçlarının veya sonuçlar takımının donanımın önceden
tanımlanmış bir tolerans dâhilinde en son olarak kalibre edildiğinde yapılan ölçme sonuçlarından sapma
göstermediğinin veya
- Donanıma ait kısım veya kısımlara ait bir özelliğin (dönme hızı, titreşim frekansı gibi), bu donanımla ilgili
gereklere uyduğunun
güvencesini veren işlem.
3.3
Teraziler için doğrulama ölçek (tartma) aralığı (e)
Bir terazinin sınıflandırılması ve doğrulanması için kullanılan ve kütle birimleri cinsinden ifade edilen değer.
3.4
Gerçek ölçek (tartma) aralığı (d)
- Analog gösterge için ardışık iki ölçek işaretine karşılık gelen değerler arasındaki fark veya
- Sayısal gösterge için ardışık iki gösterge değeri arasındaki fark
olarak ifade edilen değer.
3.5
Tolerans
Ölçülebilir bir karakteristiğin anma değerinden izin verilen en büyük sapma.
Not 1 - Bu standartta, toleranslar, işaretsiz bir mutlak değer olarak veya ölçülebilir bir karakteristiğin anma
değerinin bir yüzdesi olarak ifade edilebilir.
4 Genel cihazlar
4.1 Toleranslar
4.1.1 İmalat toleransları
Not - Genel bir kabul olarak, aksi belirtilmedikçe, agrega deney standartlarında gösterilen toleranslar (veya
sınırlar), imalat toleranslarıdır (veya sınırlarıdır).
4.1.1.1 Doğrusal boyutlar

Bir boyut, imalat toleransları veya sınırlarıyla belirtildiğinde, esas boyut olarak alınmalıdır.
Not - Tolerans değerleri olmayan boyutlar, yol göstermek amacıyla verilmiştir.
5
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
4.1.1.2 Kütle
Aksi belirtilmedikçe, kütlenin belirtildiği yerlerde imalat toleransı, belirtilen kütlenin %1’i olmalıdır.
4.1.2 Çalışma toleransları

İşletme toleransları, kullanımdan dolayı aşınmaya maruz kalan donanımlar (örneğin, cihazlar) için geçerli olup,
aksi belirtilmedikçe imalat toleransının iki katını aşmamalıdır.
4.2 Ölçme cihazları
4.2.1 Genel
Ölçme cihazları, deney yönteminde tarif edilen toleranstan daha iyi ölçüm doğruluğuna sahip olmalıdır.
Not - Aksi belirtilmedikçe, kullanılan cihazın ölçüm doğruluğu, karşılık gelen tolerans değerinden en az beş
kat daha iyi olmalıdır.
4.2.2 Teraziler ve ağırlıklar

Teraziler ve ağırlıklar, kalibre edilmiş olmalıdır. Terazi ve ağırlıkların kalibrasyonu ve kontrolü, sırasıyla Madde
5.2.3.2 ve Madde 5.2.3.3’e uygun olmalıdır.
Not 1 - Teraziler, analog veya sayısal göstergeli olabilir.
Bir tartım için seçilen terazi (ve gerekirse ağırlıklar), tayin edilecek kütleyi, deney yönteminin gerektirdiği
doğrulukla tartabilmelidir. Kalibrasyon neticesinde, terazinin, toplam çalışma aralığındaki tartımlar için uygun
olmadığı görülürse, terazi, kullanılabilir alt ve üst sınırları gösterecek şekilde etiketlenmelidir.
Not 2 - Terazi kategorisi örnekleri, Çizelge 1’de verilmiştir. Ek C’de, bu kategoriler, agrega standart deney
yöntemlerinin büyük çoğunluğuyla ilişkilendirilmiştir.
Çizelge 1 - Terazi kategorisi örnekleri, bunların doğruluk sınıfları ve ara kontroller için karşılık gelen tolerans
değerleri
Terazi Terazi Doğrulama Gerçek ölçek Ara kontroller Asgarî Azamî

doğruluk kategorisi ölçek aralığı aralığı (d) için tolerans kapasite kapasite
sınıfı (e) (g) (g) (g) (kg)
(g)
I (özel) 1 0,001 0,0001 a 0,0005 0,01 a -
2 0,01 0,001 a 0,003 0,02 a 1
II (yüksek) 3 0,1 0,01 a 0,03 0,5 a 10
4 1 0,1 a 0,3 5a 100
5 1 1 2 20 10
III (orta) 6 2 2 4 40 20
7 200 200 400 4000 2000
Not - Bu çizelge, OIML (2006)’yı esas alır.
a Yardımcı bir gösterge cihazıyla donatılan teraziler.
4.2.3 Termometreler
Termometreler, deney yöntemine uygun olarak seçilmelidir. Gerçek ölçek aralıkları, talep edilen okuma
doğruluğunun yarısından büyük olmamalıdır.
Sıvılı cam termometrelerdeki derecelendirme şekli, ISO 386’daki gibi olmalıdır. Termometrelerin kalibrasyonu,
Madde 5.2.3.4’e uygun olmalıdır.
4.2.4 Boyut ölçme cihaz veya gereçleri
4.2.4.1 Çelik cetveller

Çelik cetveller, en az 1 mm taksimatlı olmalı ve Madde 5.2.3.5’e uygun olarak kontrol edilmelidir.
6
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
4.2.4.2 Kumpaslar
İç ve dış ölçümler için sayısal, kadranlı ve sürgülü kumpaslar, 0,1 mm gerçek ölçek aralığında veya daha
hassas olmalı ve Madde 5.2.3.5’e uygun olarak kalibre edilmelidir.
4.2.4.3 Mikrometreler
Mikrometre düzeyinde ölçme yapan cihazlar, deney yönteminde belirtilen doğruluğa bağlı olarak, 0,01 mm
veya daha iyi veya 0,002 mm veya daha iyi gerçek ölçek aralığına sahip olmalıdır. Kalibrasyon, Madde
5.2.3.5’e uygun olmalıdır.
4.2.4.4 Kadranlı göstergeler

Kadranlı göstergeler, deney yönteminin gerektirdiği doğruluk ve ölçek aralığına bağlı olarak, 0,01 mm veya
daha iyi veya 0,002 mm veya daha iyi ölçek aralığına sahip olmalıdır. Kadranlı göstergeler, Madde 5.2.3.5’e
uygun olarak kalibre edilmelidir.
4.2.5 Zaman ölçerler (kronometreler)

Zaman ölçerler, Madde 5.2.3.6’ya uygun olarak kalibre edilmelidir.
Not 1 - Gerçek ölçek aralığı 1 s olan zaman ölçerler uygundur.
Not 2 - Çalışma yerinden okunabilecek büyüklükte olan ve uygun olarak yerleştirilmiş saniye göstergeli bir
duvar saati, bu amaç için uygun bir alternatiftir.
4.2.6 Ölçülü cam kaplar

ISO 384’ün A veya B sınıfına uygun ölçülü cam kaplar kullanılmalıdır. B sınıfı ölçülü cam kaplar, ilk kullanımdan
önce Madde 5.2.3.7’ye uygun olarak kontrol edilmelidir.
ISO 384’ün A sınıfına uygun belgesi (sertifikası) olan ölçülü cam kapların kullanılması durumunda, kontrole
gerek yoktur.
4.2.7 Yoğunluk hidrometreleri

Yoğunluk hidrometreleri, ISO 649-1’e uygun olmalı ve deney yöntemine uygun bir aralık ve doğruluğa sahip
olmalıdır. Ölçek aralığı, istenen okuma doğruluğunun yarısından daha büyük olmamalıdır. Yoğunluk
hidrometreleri, Madde 5.2.3.8’e uygun olarak kalibre edilmelidir.
4.3 Diğer cihazlar
4.3.1 Etüvler
Etüvler, deney yönteminde farklı bir tolerans değeri belirtilmedikçe, belirtilen çalışma sıcaklığını, 5°C
dâhilinde tutabilen termostat sıcaklık kontrolüne sahip olmalıdır.
Her bir etüvde, istenen aralık ve doğrulukta çalışan bir sıcaklık gösterge cihazı bulunmalıdır.
Etüvler, Madde 5.2.4.2’ye uygun olarak kontrol edilmelidir.
4.3.2 Sabit sıcaklık banyosu

Sabit sıcaklık su banyoları, belirtilen çalışma sıcaklığını, deney yönteminin gereklerine uygun bir tolerans
dâhilinde tutabilen termostat sıcaklık kontrolüne sahip olmalıdır.
Her bir sabit sıcaklık banyosunda, istenen aralık ve doğrulukta çalışan bir sıcaklık gösterge cihazı bulunmalıdır.
Sabit sıcaklık su banyoları, Madde 5.2.4.3’e uygun olarak kontrol edilmelidir.
4.3.3 Deney elekleri ve çubuklu elekler

Deney elekleri, EN 933-2’ye uygun olmalıdır. Çubuklu elekler, EN 933-3’e uygun olmalıdır ISO 3310-2’ye
uygun delikli metal plakalı kare göz açıklıklı deney elekleri, en az 4 mm göz açıklığına sahip olmalıdır. ISO
3310-1’e uygun tel örgülü deney elekleri, 4 mm’den daha küçük göz açıklığına sahip olmalıdır.
Her bir elek, ayrı ayrı işaretlenmelidir. Elek üzerindeki kontroller, Madde 5.2.4.4’e uygun olarak yapılmalıdır.
7
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
4.3.4 Kalıplar ve tamburlar

Donanımın kalıp ve tambur gibi kısımları, Madde 5.2.4.5’e uygun olarak kontrol edilmelidir.
4.3.5 Elek sallayıcıları

Mekanik elek sallayıcılar, kapağı ve tavası dâhil tüm elek setini emniyetli olarak tutmalıdır. Bu cihazlar, sallama
yapıldığı zaman, elek üzerindeki deney malzemesinin eleğin yüzeyinde hareket etmesini sağlayacak şekilde
tasarımlanmalıdır.
4.3.6 Desikatörler ve desikatör kabinleri

Desikatörlerde, hava sızdırmaz bir kapak bulunmalıdır. Desikatör kabinleri, hava sızdırmazlığını sağlayan kapı
ile donatılmalıdır. Rafların bulunduğu yerlerde, bu raflar, desikatör kullanımdayken, havanın serbestçe düşey
dolaşımına izin vermelidir.
Not 1 - En sık kullanılan kurutucu (nem tutucu malzeme), silika jel kristalleridir.
Not 2 - Cam vakumlu desikatörler, vakum yapılırken ve vakum serbest bırakılırken, bir emniyet kafesi ile
örtülmelidir.
4.3.7 Şişe çalkalayıcıları ve silindirler

Kapları çalkalamada ve/veya döndürmede kullanılan motorlu ünite, söz konusu kapları, belirli hızda sürekli
olarak döndürme veya çalkalama kapasitesine sahip olmalıdır.
Motorlu şişe çalkalayıcıları ve silindirler, Madde 5.2.4.8’e uygun olarak kontrol edilmelidir.
4.3.8 Isıtıcılar
Elektrikli ısıtıcılar, belirtilen sıcaklıklarda kaynatma ve/veya ısıtma yapmak için ayarlanabilir bir kontrol
düzeneğine sahip olmalıdır.
Not - Kontrol edilebilir alternatif bir ısı kaynağı olarak üç-ayak ve ızgarayla birlikte Bunsen beki kullanılabilir.
4.3.9 Döndürme makinası

Makinanın bir parçasının dönme hızının deney yöntemi bakımından kritik olduğu durumlarda, dönme hızı
Madde 5.2.4.9’a göre kontrol edilmelidir.
4.3.10 Titreşim makinası

Makinanın bir parçasının titreşim frekansının deney yöntemi bakımından kritik olduğu durumlarda, titreşim
frekansı Madde 5.2.4.10’a göre kontrol edilmelidir.
4.3.11 Basınç veya vakum

Basınç veya vakumun deney yöntemi bakımından kritik olduğu durumlarda, basınç veya vakum, Madde
5.2.4.11’e göre kontrol edilmelidir.
5 Kalibrasyon ve kontrol
5.1 Referans standartların ve referans cihazların kalibrasyonu
5.1.1 Laboratuvar referans standartları
5.1.1.1 Laboratuvarda yapılacak kalibrasyon için referans standartlar

Deney ölçme cihazlarının kalibrasyonu laboratuvarda yapılıyorsa, sadece kalibrasyon amaçları için kullanılan
uygun referans standartlar veya referans cihazlar, söz konusu laboratuvarda bulundurulmalıdır.
Referans standartlar veya referans cihazlar, kullanılmadıkları zamanlarda, çalışma standartları veya
cihazlardan ayrı olarak uygun bir yerde muhafaza edilmelidir. Bunlar, sadece kalibrasyon amaçları için ve
eğitilmiş personel tarafından kullanılmalıdır.
Referans standartlar ve referans cihazlar, deney ölçümünün istenen doğrulukla yapılabilmesini teminen,
deneylerde kullanılan cihazlara göre iyi doğruluğa sahip olmalıdır.
8
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Referans standartlar ve referans cihazlar, Madde 5.1.1.2 ve Madde 5.1.2’de belirtildiği gibi kalibre edilmeli ve
belgeli (sertifikalı) olmalıdır. Kolaylık olması bakımından, Madde 5.1.2 kapsamındaki her bir referans standart
ve her bir referans cihaz için azamî kalibrasyon aralıkları, Çizelge 2’de özet olarak verilmiştir.
Çizelge 2 - Referans standartlar ve referans cihazlar için kalibrasyon aralıkları
Referans standart veya cihaz Azamî kalibrasyon aralığı

Ağırlıklar 2 yıl
Sıvılı cam termometreler (ISO 386) 5 yıl
Diğer sıvılı cam termometreler 5 yıl
Platin dirençli termometreler 1 yıl
Isılçiftler 1 yıl
Boyutsal standartlar 5 yıl
Basınçölçerler 2 yıl
Manometreler 2 yıl
Referans standartların veya referans cihazların tekrar kalibrasyonu, her bir cihaz tipi için Madde 5.1.2’de
belirtilenden daha büyük olmayan zaman aralıklarında yapılmalıdır. Bu aralıklara bağlı kalmaksızın, bir
referans standardın veya bir referans cihazın doğruluğunun değiştiğinden şüphelenilmesi durumunda veya bir
referans standardın veya referans cihazın uygun olarak çalıştırılmaması, tamir edilmesi, sökülmesi,
ayarlanması veya revizyona tabi tutulması durumunda, söz konusu standart veya cihaz, sonraki
kullanımlardan önce tekrar kalibre edilmelidir.
5.1.1.2 Referans standartların ve referans cihazların kalibrasyonu ve izlenebilirliği

Referans standartlar ve referans cihazlar, akredite (belgelendirilmiş) bir kalibrasyon laboratuvarı tarafından
kalibre edilmelidir. Kalibrasyon belgesi, referans ölçüm standartlarının izlenebilirliğini göstermelidir.
Not - Bu amaçla, EN ISO/IEC 17025’e uygun akredite bir kalibrasyon laboratuvarı veya kabul edilebilir
uluslararası bir kuruluş uygundur. Bu laboratuvar, ilgili kalibrasyon işlemi bakımından belgelendirilmiş
(akredite edilmiş) olmalıdır.
5.1.2 Referans standartlar ve referans cihazlar için özellikler
5.1.2.1 Referans ağırlıklar

Referans ağırlıklar, kalibre edilen terazinin sınıfına uygun olmalı ve kalibre edilecek terazinin gerçek ölçek
aralığından daha iyi bir toleransa (izin verilebilir azamî hata) sahip olmalıdır. Referans ağırlıklar, çalışma
ağırlıklarından ayrı olarak işaretlenmeli ve güvenli bir yerde muhafaza edilmelidir.
Referans ağırlıklar, ilk kullanımdan önce kalibre edilmelidir. E1, E2, F1, F2 ve M1 sınıfı referans ağırlıkları, her
iki yılda bir yeniden kalibre edilmelidir (bk. Madde 5.2.3.3’teki Not).
5.1.2.2 Referans termometreler ve ısılçiftler

Laboratuvar termometrelerinin kalibrasyonu için referans termometre olarak kullanılan sıvılı cam
termometreler, ilk kullanımdan önce kalibre edilmeli ve beş yıllık aralıklarla yeniden kalibrasyona tabi tutulmalı
veya değiştirilmelidir.
Beş yıllık kalibrasyon aralığı şartına ilave olarak, referans termometrelerle, donma noktasının veya başka
uygun bir noktanın kontrolü, ilk kullanımdan altı ay sonra yapılmalı; bunu takiben de yıllık olarak yapılmalıdır.
Referans cihaz olarak kullanılan kalibre edilmiş ısılçiftler ve platin dirençli termometreler, yılda en az bir defa
yeniden kalibre edilmelidir.
5.1.2.3 Boyut standartları

Kalibrasyon blokları, EN ISO 3650’ye uygun olmalı ve beş yıllık aralıklarla yeniden kalibre edilmelidir.
5.1.2.4 Referans basınçölçerler ve manometreler

Referans basınçölçerler ve manometreler, en az iki yılda bir yeniden kalibre edilmelidir.
9
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
5.2 Deney cihazlarının kalibrasyonu ve kontrolü
5.2.1 İzlenebilirlik
Bu standardın kapsamına giren deneylerin yapılması için gerekli olan tüm ölçümler, uygun hallerde sürekli
(kesintisiz) kalibrasyon yoluyla, ulusal veya uluslararası ölçüm standartlarıyla ilişkilendirilebilir ve izlenebilir
olmalıdır. Bu süreçteki aşamaların sayısı, istenen doğruluğu sağlamak için gerekli olandan daha sık
olmamalıdır. Kontrol sonuçları, yazılı olarak kayıt altına alınmalıdır.
5.2.2 Harici kalibrasyon ve laboratuvarda yapılan kalibrasyon
5.2.2.1 Genel gerekler

Kalibrasyonlar, harici bir kuruluş tarafından veya dâhili olarak laboratuvar personeli tarafından yapılmalıdır.
Uygun olan yerlerde, kullanılan sistemler, Madde 5.2.4’te ve ilgili deney yönteminde verilen prensipleri ve
gerekleri takip etmelidir.
Kalibre edilen tüm cihazlar, sadece kalibre edildikleri aralıkta kullanılmalıdır.
5.2.2.2 Harici kalibrasyon

Tüm harici kalibrasyonlar, mümkün oldukça, ulusal düzeyde tanınan ve belgelendirilmiş bir kalibrasyon
laboratuvarı tarafından yapılmalıdır. Kalibrasyonun, sözleşme çerçevesinde harici bir kuruluş tarafından
yapılması halinde izlenebilirlik, ilgili cihazın kalibrasyon belgesinin verilmesi ile sağlanmalıdır. Bu belge,
aşağıdaki bilgileri içermeli ve dosyalanmalıdır:
a) Kalibrasyonu yapan kuruluşun adı,

b) Kalibrasyonun kimin için ve nerede yapıldığı,
c) Tanımlama numarası da dâhil, kalibre edilen cihazın tarifi,
d) Kalibrasyon yöntemi,
e) Referans cihazlar da dâhil, kullanılan kalibrasyon cihazları,
f) Cihazın kalibre edildiği referans cihazın kalibrasyon belge numarası ve eğer kalibrasyon, tanınan ve
belgelendirilmiş bir kalibrasyon laboratuvarı tarafından yapılmamışsa, izlenebilirlik yolu,
g) Kalibrasyon sıcaklığı,
h) Kalibrasyon verileri ve sonuçları,
i) Kalibrasyon tarihi,
j) Kalibrasyondan sorumlu personelin imzası,
k) Belgeye has numara (seri numarası gibi),
l) İlgili şartnameye uygunluk ile ilgili ifade,
m) Cihaz veya malzemenin kesin olmayan ölçüm değerlerine ilişkin bilgi.
5.2.2.3 Laboratuvarda yapılan kalibrasyon

Bu kalibrasyon, her bir cihaza ait yazılı işlemlere uygun olarak, sadece nitelikli ve tecrübeli personel tarafından
laboratuvar dâhilinde yapılmalıdır. Çalışan cihazların kalibrasyonunda kullanılan referans cihazlar veya
standartlar, Madde 5.1’e uygun olmalıdır.
Kalibrasyon kayıtları, dosyada muhafaza edilmeli ve aşağıdaki bilgileri içermelidir:
a) Tanımlama numarası da dâhil, kalibre edilen cihazın tarifi,

b) Kalibrasyon yöntemi,
c) Referans cihazlar da dâhil, kullanılan kalibrasyon cihazları,
d) Referans cihazların kalibrasyon belge numaraları,
e) Kalibrasyon sıcaklığı,
f) Kalibrasyon verileri ve sonuçları,
g) Kalibrasyon tarihi,
h) Uygunsa bir sonraki kalibrasyon tarihi,
i) Kalibrasyondan sorumlu personelin imzası,
j) İlgili şartnameye uygunluk ile ilgili ifade,
k) Cihaz veya malzemenin kesin olmayan ölçme değerlerine ilişkin bilgi.
10
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
5.2.3 Ölçme cihazlarının kalibrasyonu ve kontrolü
5.2.3.1 Kalibrasyon ve kontrol sıklığı

Ölçme cihazlarının rutin kalibrasyon ve kontrol işlemleri, istenen doğruluk derecesinin, kalibrasyonlar ve
kontroller arasında muhafaza edilmesini sağlamak amacıyla, kullanımı esas alan ve yazılı kalibrasyon ve
kontrol verilerinin analizine dayanan aralıklarla yapılmalıdır.
Madde 5.2.3.2 ila Madde 5.2.3.8’de belirtilen kalibrasyon aralığı, her bir cihaz tipi için azamî sürelerdir. Madde
5.2.3.2 ila Madde 5.2.3.8 kapsamındaki her bir ölçme cihazı için kalibrasyon ve/veya kontrol aralıkları, Çizelge
3’te özet olarak verilmiştir.
Kalibrasyonlar/kontroller arasındaki zaman aralığı, sonuçların kararlılığına bağlı olarak azaltılabilir.
Kontrol aralıkları, kontrole ilişkin kayıtların düşük kararlılık göstermesi durumunda artırılabilir.
Çizelge 3 - Ölçme cihazları için kalibrasyon ve/veya kontrol aralıkları
Ölçme cihazı Azamî kalibrasyon aralığı Ara kontroller

Tecrübeye bağlı sıklıkla uygun bir kontrol
Teraziler 2 yıl
ağırlığı kullanılması
Ağırlıklar 2 yıl -
İlk kullanımdan 6 ay sonra ve bunu
Sıvılı cam termometreler (ISO 386) 5 yıl
takiben de yıllık olarak tek nokta kontrolü
İlk kullanımdan 6 ay sonra ve bunu
Diğer sıvılı cam termometreler 5 yıl
takiben de yıllık olarak tek nokta kontrolü
Isılçiftler 1 yıl -
Çelik cetveller - 1 yıl
Sürgülü kumpaslar 1 yıl -
Mikrometreler 1 yıl -
Kadranlı göstergeler 1 yıl -
Zaman ölçerler (kronometreler) 1 yıl -
Ölçülü cam kaplar - 5 yıl
Yoğunluk hidrometreleri 5 yıl -
Bir cihazın doğruluğunun değişmesinden şüphelenilmesi veya cihazın uygun olarak çalıştırılmaması, tamir
edilmesi, sökülmesi, ayarlanması veya revizyona tabi tutulması durumunda, söz konusu cihaz daha sonraki
kullanımdan önce yeniden kalibre edilmelidir.
5.2.3.2 Teraziler
Teraziler, sonuçların güvenirliğini temin etmek amacıyla, kalibre edilmiş ağırlıklar kullanılarak uygun aralıklarla,
ancak en az her iki yılda bir defa olmak üzere çalışma aralığı boyunca ayarlanmalı ve kalibre edilmelidir.
Ara kontroller, belgelendirilmiş laboratuvar tecrübesine (örneğin, kalite elkitapları) bağlı olarak belirtilen bir
sıklığa uygun bir kalibrasyon aralığında gerçekleştirilmelidir. Çizelge 1, bu kontrollerin sonuçlarının
değerlendirilmesine ilişkin toleransları vermektedir.
5.2.3.3 Ağırlıklar
Ağırlıklar, ilk kullanımdan önce kalibre edilmelidir. Sınıf E1, E2 ve F1 ve daha alt sınıftaki ağırlıklar için
kalibrasyon her iki yılda bir yapılmalıdır (bk. Not).
Not - Ağırlıklar, “OIML International Recommendation No 111”de (bk. Kaynaklar) verilen tolerans veya kabul
edilebilir azamî hataya göre sınıflandırılır. Ağırlıkların imal edildiği malzeme ve imalat kalitesi de
sınıflandırmayı etkiler.
Sınıf E1 ve E2 : Üzerinde işaret veya ayarlama hücresi bulunmayan entegre paslanmaz çelik ağırlıklar
(tolerans:  0,5 mg/kg ve  1,5 mg/kg).
Sınıf F1 : Üzerinde vidalı düğme olabilen paslanmaz çelik ağırlıklar (tolerans:  5 mg/kg).
Sınıf F2 : Kaplanmış pirinç ağırlıklar (tolerans:  15 mg/kg).

11
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Sınıf M1 : Pirinç ağırlıklar (aşınmamış veya kararmamış) veya iyi kalite boya ile koruma sağlanmış
dökme demir ağırlıklar (tolerans :  50 mg/kg).
5.2.3.4 Termometreler
ISO 386'ya uygun sıvılı cam laboratuvar termometreleri, beş yılı geçmeyen aralıklarla yeniden kalibre edilmeli
veya değiştirilmelidir. Diğer sıvılı cam termometreler, ilk kullanımdan önce bir referans standart yardımıyla
kalibrasyona tabi tutulmalı ve beş yılı geçmeyen aralıklarla yeniden kalibre edilmeli veya değiştirilmelidir.
Beş yıllık kalibrasyon aralığı şartına ilave olarak, termometrelerde donma noktasının veya başka uygun bir
noktanın kontrolü, ilk kullanımdan altı ay sonra, bunu takiben de yıllık olarak yapılmalıdır.
Isılçiftler, etüv sıcaklıklarının doğrulanması gibi amaçlarla kullanılıyorsa, yılda en az bir defa bir referans ısılçift,
referans platin dirençli termometre veya referans sıvılı cam termometre yardımıyla kalibre edilmelidir.
5.2.3.5 Boyut ölçme gereçleri

Çelik cetveller, kullanımdan önce okunabilirlik ve uçlardaki aşınma açısından yılda en az bir defa kontrol
edilmelidir.
Sürgülü kumpaslar ve mikrometreler, referans kalibrasyon blokları ve uygunsa referans halka mastarlar
yardımıyla yılda en az bir defa kalibre edilmelidir.
Kadranlı göstergeler, kalibre edilmiş bir mikrometre yardımıyla veya kalibrasyon blokları veya uzunluk
çubukları kullanan komparatör yardımıyla yılda en az bir defa kalibre edilmelidir.
5.2.3.6 Zaman ölçerler

Kronometreler gibi zaman ölçen cihazlar, yılda en az bir defa 600 s  1 s olarak kalibre edilmelidir.
5.2.3.7 Ölçülü cam kaplar

Ölçülü cam kapların kapasitesi, kabın içerdiği veya boşalttığı kaynamış veya havası alınmış su miktarının
ölçülen bir sıcaklıkta tartılması suretiyle kontrol edilmelidir. Bunun için, kalibre edilmiş bir terazi ve ISO
4788’deki sıcaklık düzeltme çizelgeleri kullanılmalıdır. Ölçülü cam kaplar, devamlı bir program çerçevesinde
beş yılda en az bir defa kontrol edilmelidir.
5.2.3.8 Yoğunluk hidrometreleri

Yoğunluk hidrometreleri, ilk kullanımdan önce kalibre edilmeli ve beş yılı geçmeyen aralıklarla yeniden kalibre
edilmeli veya değiştirilmelidir.
5.2.4 Diğer cihazların kontrol edilmesi
5.2.4.1 Genel
Diğer cihazların rutin kontrolü, istenen doğruluk derecesinin, kontroller arasında muhafaza edilmesini
sağlamak amacıyla, kullanımı esas alan ve yazılı kontrol verilerinin analizine dayanan aralıklarla yapılmalıdır.
Kolaylık olması bakımından, Madde 5.2.4.2 ila Madde 5.2.4.11’de belirtilen diğer cihazlar için kontrol aralıkları,
Çizelge 4’te özet olarak verilmiştir
Kontroller arasındaki zaman aralığı, sonuçların kararlılığına bağlı olarak azaltılabilir veya artırılabilir.
12
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Çizelge 4 - Diğer cihazlar için kontrol aralıkları
Cihaz parametresi Kontrol aralığı

Etüvün ayarlanmış sıcaklığı 1 yıl
Sabit sıcaklık banyo kontrolü 1 yıl
2 yıl ve ilave olarak her bir kullanımdan önce gözle
Delikli plakalı deney elekleri
kontrol
1 yıl ve ilave olarak her bir kullanımdan önce gözle
Metal tel örgülü deney elekleri
kontrol
Çubuklu elekler 2 yıl
Çelik bilyelerin çapı ve kütlesi Kullanım sıklığına bağlı
Kum eş değeri deneyi için ölçülü silindirler ve
1 yıl
deney daldırma düzeneği
Kalıpların ve tamburların boyutları ve kütlesi Kullanım sıklığına bağlı
Şişe çalkalayıcıları ve silindirlerin dönme
1 yıl
veya salınım hızı
Döndürme makinasının dönme hızı 1 yıl
Titreşim makinasının titreşim frekansı 1 yıl
Basınç veya vakum göstergeleri 1 yıl
Bir cihazın doğruluğunun değişmesinden şüphelenilmesi veya cihazın uygun olarak çalıştırılmaması, tamir
edilmesi, sökülmesi, ayarlanması veya revizyona tabi tutulması durumunda, söz konusu cihaz daha sonraki
kullanımdan önce yeniden kontrol edilmelidir.
5.2.4.2 Etüvler
Boş bir etüvün sıcaklık profili, ilk kullanımdan önce ve herhangi bir ana tamirat veya ısıtma elemanlarının
ve/veya termostatın değiştirilmesinden sonra kontrol edilmelidir.
Boş bir etüvün kullanılabilir iç boşluğunun orta noktasının ayarlanmış sıcaklığı, kalibre edilmiş bir sıcaklık
ölçme cihazı yardımıyla yılda en az bir defa kontrol edilmelidir.
Not - Aşağıdaki işlem, etüv profilinin doğrulanması için uygun bir yöntemdir; ancak uygun ve doğru verilerin
elde edilebildiğinin gösterilmesi şartıyla başka işlemler de uygulanabilir. Etüvün kullanılabilir iç
boşluğundaki sıcaklık profilini ölçmek için, sekiz adet kalibre edilmiş sıcaklık ölçme cihazı, orta
noktadaki sıcaklık ölçme cihazı ile birlikte kullanılmalıdır. Bunlardan dört adedi, etüv boşluğunun üst
1/3’lük kısmına, diğer dört adedi ise etüv boşluğunun alt 1/3’lük kısmına yerleştirilmelidir. Kalibre
edilmiş sekiz adet sıcaklık ölçme cihazının her biri, etüv boşluğu kenarlarından en az 75 mm mesafede
yerleştirilmelidir. Bu sekiz noktanın her birinde kaydedilen sıcaklık, etüvün kullanılabilir boşluğunun
orta noktasında ölçülen ayarlanmış sıcaklığın 5˚C’u dâhilinde olmalıdır.
5.2.4.3 Sabit sıcaklık banyosu

Sabit sıcaklık su banyoları, kalibre edilmiş daldırma termometreleri kullanılarak ve sıcaklığın kararlı hale geldiği
gözlenmek suretiyle, yılda en az bir defa banyo çalışma alanı içinde birçok noktada kontrol edilmelidir.
Not - Verilen sabit bir oda sıcaklığı için su sıcaklık düzenleyicisinin ayarı, değişik su sıcaklıklarında bir seri
ayarlama yapmak suretiyle kalibre edilebilir.
5.2.4.4 Deney elekleri
5.2.4.4.1 Gözle kontroller

Bütün elekler, her bir kullanımdan önce, deneyi yapan tarafından kontrol edilmelidir. Kullanıma bağlı olarak
her eleğin durumu ile ilgili düzenli aralıklarla ve detaylı şekilde gözle kontrol yapılmalıdır.
Gözle kontroller, eleğin performansını etkileyebilecek herhangi bir hasar, yırtılma veya elek gözü tıkanmalarını
ortaya çıkarmalıdır. Herhangi bir şüpheli durumda, eleği kullanmadan önce, amaca uygun olarak bir ölçüm
veya performans kontrolü yapılmalıdır.
Gözle kontrol sonucunda uygun bulunmayan deney elekleri, bunu belirtecek şekilde açıkça işaretlenmeli,
bunlar kullanım dışı bırakılmalı veya uygun olan yerlerde koruyucu elek olarak kullanılmalıdır.
13
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
5.2.4.4.2 Delikli plakalı deney elekleri

Delikli plakalı deney eleklerinin göz açıklıkları, aşağıdaki işlemlerden biri uygulanarak, kullanıma bağlı olarak
en az iki yılda bir defa veya daha sık kontrol edilmelidir:
- ISO 3310-2’ye uygun olarak ölçüm yapılması (referans yöntem),

- Ek A’da tarif edilen yönteme uygun olarak performans kontrolü yapılması,
- Ek B’ye uygun olarak bir kontrol göstergesi yönteminin uygulanması.
Şüphe oluşması durumunda, referans yöntem kullanılmalıdır.
Not - Kontrol yöntemi olarak, optik yöntemler de kullanılabilir.
5.2.4.4.3 Metal tel örgülü deney elekleri

Tel örgülü deney eleklerinin göz açıklıkları, aşağıdaki işlemlerden biri uygulanarak, kullanıma bağlı olarak yılda
en az bir defa veya daha sık kontrol edilmelidir:
- ISO 3310-1’e uygun olarak ölçüm yapılması,

- Ek A’da tarif edilen yönteme uygun olarak performans kontrolü yapılması.
Not - Kontrol yöntemi olarak, optik yöntemler de kullanılabilir.
5.2.4.4.4 Çubuklu elekler

Çubuklu eleklerdeki çubuklar arası açıklık, kalibre edilmiş bir ölçü aleti (mastar) ile veya kalibre edilmiş bir
kumpas ile en az iki yılda bir kontrol edilmelidir.
5.2.4.5 Kalıplar ve tamburlar

Kalıp türü donanımlar, uygulanabildiği yerde ana boyutlar ve kütlelerinin tayin edilmesi suretiyle kontrol
edilmelidir. Bu tayinler, donanımlar üzerinde ilk kullanımdan önce yapılmalı ve daha sonra, aşınma dikkate
alınarak ve kullanım sıklığına bağlı olarak belirli aralıklarla tekrarlanmalıdır. Aşınmanın neden olduğu
değişiklik, kabul edilebilir çalışma toleranslarını aştığında, ilgili donanım bir daha kullanılmamalıdır.
5.2.4.6 Çelik bilyeler

Çelik bilyeler, uygulanabildiği yerde, kalibre edilmiş cihazlar kullanılarak çap ve kütlelerinin tayin edilmesi
suretiyle kontrol edilmelidir. Bu tayinler, donanımlar üzerinde ilk kullanımdan önce yapılmalı ve daha sonra,
aşınma dikkate alınarak ve kullanım sıklığına bağlı olarak belirli aralıklarla tekrarlanmalıdır. Aşınmanın neden
olduğu değişiklik, kabul edilebilir çalışma toleranslarını aştığında, ilgili donanım bir daha kullanılmamalıdır.
5.2.4.7 Kum eş değeri deneyi için ölçülü silindirler ve deney daldırma düzeneği
Ölçülü silindirler, EN 933-8’de belirtilen gerekler dikkate alınarak ve kalibre edilmiş bir cihaz kullanılarak iç çap,
silindir yüksekliği ve iki işaret yüksekliği bakımından yılda en az bir defa kontrol edilmelidir. Deney daldırma
düzeneği; kalibre edilmiş cihazlar kullanılarak, çubuk yüksekliği, uç parçasının çapı, bilezik kalınlığı ve
daldırma kafasının kütlesi (bilezik hariç) bakımından yılda en az bir defa kontrol edilmelidir.
5.2.4.8 Şişe çalkalayıcıları ve silindirler

Şişelerin ve gaz kavanozlarının çalkalanması veya döndürülmesinde kullanılan makinaların salınım veya
dönme hızı, tam yüklü çalkalayıcılar veya silindirler kullanılarak yılda en az bir defa kalibre edilmelidir.
5.2.4.9 Döndürücü makinalar

Bir makinanın dönme hızının, deney yöntemi için kritik olduğu durumlarda, dakikada devir hızı (devir/dakika)
veya buna eş bir oranla ifade edilen hız, takometre gibi kalibre edilmiş bir cihaz kullanılarak, yılda en az bir
defa kontrol edilmelidir. Makina, kontrol işlemi esnasında, normal şekilde yüklenmiş olmalıdır.
5.2.4.10 Titreşim makinaları

Bir makinanın titreşim frekansının, deney yöntemi için kritik olduğu durumlarda, bu titreşim frekansı, kalibre
edilmiş bir cihaz kullanılarak yılda en az bir defa kontrol edilmelidir. Makina, kontrol işlemi sırasında, normal
şekilde yüklenmiş olmalıdır.
14
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
5.2.4.11 Basınç veya vakum göstergeleri

Basınç veya vakum göstergeleri, referans bir gösterge veya ulusal standartlara göre kalibre edilmiş ve
izlenebilir olması kaydıyla bir cıvalı manometre kullanılarak yılda en az bir defa kontrol edilmelidir.
6 Reaktifler
6.1 Damıtık su
Damıtık su istenildiğinde, bu su, damıtma yoluyla veya deiyonizasyon cihazları kullanılmak suretiyle elde
edilmelidir. Damıtık veya deiyonize su, aşağıdaki özelliklere uygun olmalıdır:
a) Uçucu olmayan kalıntı; 5 mg/L’den fazla olmamalıdır.

b) pH değeri; 5,0’dan küçük, 7,5’ten büyük olmamalıdır.
6.2 Kimyasal reaktifler

Kullanılan kimyasal reaktifler, analitik saflıkta olmalıdır; örneğin; AR sınıfı reaktifler (ISO 6353-2 ve ISO 6353-
3’e uygun).
Not - AR sınıfı kimyasal reaktifler dışındaki reaktifler, deney yöntemine uygun olmak kaydıyla kullanılabilir.
15
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Ek A
(Zorunlu)
Eleklerin performans kontrolü için yöntem
Kontrol edilecek her bir elek büyüklüğü için bir performans kontrolü yapılmalıdır. Performans kontrol numunesi,
yeknesak olarak sınıflandırılmış ve Çizelge A.1’e uygun olmalıdır.
Çizelge A.1 - Göz açıklığı “d” mm’ye eşit olan deney eleğinde kullanılacak performans kontrol numunesi
sınıflandırması
Deney eleği göz açıklığı (mm) Elek altı yüzdesi
“2d” veya EN 933-2 serisinde “2d”nin üzerindeki en yakın göz

100
açıklığı (“2d”, bu serideki gerçek göz açıklığı değilse)
D 40 - 60
“0,5d” veya EN 933-2 serisinde “0,5d”nin altındaki en yakın

0-5
göz açıklığı (“0,5d”, bu serideki gerçek göz açıklığı değilse)
a “0,5d” göz açıklıklı elek ile ilgili şart, “0,5d”nin 63 µm’den küçük olması durumunda uygulanmamalıdır.
Performans kontrol numunesinin toplam kütlesi, “d” göz açıklıklı elek için EN 933-1’de belirtilen azamî elek
üstü kütlesinin %50’sinden az, %100’ünden fazla olmayacak şekilde seçilmelidir.
Çalışılan her bir elek göz açıklığı, aynı göz açıklığına sahip bir referans elek ile ilişkilendirilmelidir. Referans
elek, başka bir amaçla önceden kullanılmamış olmalı ve değiştirilme zamanına kadar sadece bir referans elek
olarak kullanılmak üzere muhafaza edilmelidir. Referans elek, 200 kullanımdan sonra veya eleme
doğruluğunda bir değişme olduğundan şüphelenilmesi durumunda değiştirilmelidir.
Performans kontrol işlemi (bk. Not 1), çalışma eleğinin ilk kullanımından önce gerçekleştirilmelidir. Kontrol
işlemi, performans kontrol numunesinin, aynı yöntemler uygulanarak arka arkaya hem referans elekte ve hem
de çalışma eleğinde kuru olarak elenmesi suretiyle elek üstü malzeme miktarı, eleme işleminin 1 dakikası
boyunca %1,0’dan daha fazla değişmeyinceye kadar yapılmalıdır. Çalışma eleğinden geçen kütlenin yüzdesi
(PW) ile referans elekten geçen kütlenin yüzdesi (PM) arasındaki fark hesaplanır ve hesaplanan değer
kaydedilir. Çalışma eleğinin ilk kullanımından önce hesaplanmış olan bu değer, “Δ” olarak gösterilir.
Performans kontrol işlemi, uygun bir zaman aralığından sonra, diğer performans kontrol numuneleri (bk. Not
3) kullanılarak tekrarlanmalıdır. Fark değeri (PW - PM), çalışma eleğinin ilk kullanımından önce kaydedilen
değer (Δ) ile karşılaştırıldığında %5’ten fazla değişmişse, bu elek, performans kontrol işleminde başarılı
olmamış kabul edilir (bk. Şekil A.1’deki örnek).
İlk performans kontrolü sırasında kullanımda olan çalışma elekleri, fark değerinin, ilk kontrolde bulunan
değerin %5’inden büyük olmaması halinde, ilk kullanımda bulunan değere eşit düzeyde performans vermiş
olarak kabul edilmelidir.
16
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Şekil A.1 - (PW - PM) farkının zamanla gelişimi ve performans kontrolü sonucu yetersizliğe örnek
Performans kontrollerinde yeterli olmadıkları görülen deney elekleri, bunu gösterecek şekilde açıkça
işaretlenerek kullanım dışı bırakılmalı veya uygun olan yerlerde koruyucu elek olarak kullanılmalıdır.
Performans kontrol numuneleri ile ilgili gereklere uygun olarak belgelendirilmiş “referans numuneler” mevcut
olduğunda, performans kontrol işlemi, belgelendirilmiş referans malzemenin kullanılmasına yönelik talimatlara
uygun olmalıdır; bu durumda referans eleklerin kullanılmasına gerek yoktur. Anlaşmazlık olması durumunda,
Madde 5.2.4.4.2’de (plakalı deney elekleri için) veya Madde 5.2.4.4.3’te (tel örgülü deney elekleri için)
açıklanan işlemlerden biri kullanılır.
Not 1 - Performans kontrol işlemi, bir çalışma eleği ile bir referans elek arasındaki farkı belirler. Bu kontrol
işlemi, deney eleği aşınma hızını, bu eleklerin kullanıldığı deneylerle tutarlı olan bir doğrulukla takip
eder.
Not 2 - Performans kontrol numunesinin tane kaybını ve tane büyüklüğü bozulmasını kontrol etmek için
uygun tedbirlerin alınması kaydıyla, referans elekten geçen kütle yüzdesi değerleri, aynı büyüklükteki
belirli sayıdaki çalışma eleklerinden geçen kütle yüzdesi değerleri ile karşılaştırma yapmak için
kullanılabilir.
Not 3 - Performans kontrol numunesi, tane kaybının toplam kütlenin %0,5’inden daha az olacak şekilde
sınırlandırılması ve tane büyüklüğü bozulmasının kontrol edilmesi kaydıyla, daha sonraki kullanım
için muhafaza edilebilir.
17
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Ek B
(Zorunlu)
Delikli plakalı deney eleği göz açıklıklarının elle kontrolü için işlem
B.1 Plakalı deney eleği göz açıklıklarının kontrolü için donanım

Şekil B.1’de açıklanan ve boyutları Çizelge B.1’e uygun olan ölçme mastarları. Mastarın kalınlığı, azamî 20
mm olmak üzere ilgili elek açıklığının yarısı kadar olmalıdır.
B.2 Elek kontrol mastarlarının kalibrasyonu

Elek kontrol mastarları, beş yıllık aralıklarla yeniden kalibre edilmelidir. Ara kontroller, kullanıma bağlı
aralıklarla gerçekleştirilmelidir.
B.3 Deney işlemi

Deneye tabi tutulacak plakalı elek temizlenir ve önce hasara uğramış olan göz açıklıklarını kontrol etmek için
uygun mastar kullanılır. Daha sonra aşağıdaki göz açıklıkları kontrol edilir:
4 mm ila 22,4 mm göz açıklıklı elekler : Elek plakası üzeindeki iki farklı doğrultuda 2 x 15 göz
22,4 mm’den büyük göz açıklıklı elekler : İki doğrultudaki (uzunluk ve genişlik) bütün gözler
(çapı 200 mm’den büyük elekler için azamî 25 göz)
En az bir göz hasara uğradığında elek reddedilir (örneğin, göz açıklığının, Çizelge B.1’de verilen en küçük/en
büyük eşik değerlere göre karşılaştırıldığında çok küçük veya çok büyük olması). Bir eleğin göz açıklığı, ilgili
mastarın asgarî genişliğinin, göz açıklığına uymaması durumunda çok küçük olarak kabul edilir. Bir eleğin göz
açıklığı, ilgili mastarın azamî genişliğinin, göz açıklığına uyması durumunda çok büyük olarak kabul edilir
Açıklama
1 Azamî genişlik
2 Anma genişliği
3 Asgarî genişlik
4 Kalınlık
Şekil B.1 - Uygun mastar
18
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Çizelge B.1 - Elek göz açıklıkları ve bunlara karşılık gelen uygun mastar boyutları
Ölçüler ve toleranslar, mm’dir.
Münferit göz Mastar boyutları

Göz açıklığı
Anma göz açıklıkları ile En küçük genişlik a En büyük genişlik a
açıklığı ilgili tolerans

En küçük En büyük En küçük En büyük En küçük En büyük
(±)
A B C = (A-B) D = (A+B) C-(0,2xB) C+(0,2xB) D-(0,2xB) D+(0,2xB)
125 1 124 126 123,80 124,20 125,80 126,20
112 0,95 111,05 112,95 110,86 111,24 112,76 113,14
106 0,9 105,1 106,9 104,92 105,28 106,72 107,08
100 0,85 99,15 100,85 98,98 99,32 100,68 101,02
90 0,8 89,2 90,8 89,04 89,36 90,64 90,96
80 0,7 79,3 80,7 79,16 79,44 80,56 80,84
75 0,7 74,3 75,7 74,16 74,44 75,56 75,84
71 0,65 70,35 71,65 70,22 70,48 71,52 71,78
63 0,6 62,4 63,6 62,28 62,52 63,48 63,72
56 0,55 55,45 56,55 55,34 55,56 56,44 56,66
53 0,55 52,45 53,55 52,34 52,56 53,44 53,66
50 0,55 49,45 50,55 49,34 49,56 50,44 50,66
45 0,5 44,5 45,5 44,40 44,60 45,40 45,60
40 0,45 39,55 40,45 39,46 39,64 40,36 40,54
37,5 0,45 37,05 37,95 36,96 37,14 37,86 38,04
35,5 0,4 35,1 35,9 35,02 35,18 35,82 35,98
31,5 0,4 31,1 31,9 31,02 31,18 31,82 31,98
28 0,35 27,65 28,35 27,58 27,72 28,28 28,42
26,5 0,35 26,15 26,85 26,08 26,22 26,78 26,92
25 0,35 24,65 25,35 24,58 24,72 25,28 25,42
22,4 0,3 22,1 22,7 22,04 22,16 22,64 22,76
20 0,3 19,7 20,3 19,64 19,76 20,24 20,36
19 0,29 18,71 19,29 18,65 18,77 19,23 19,35
18 0,28 17,72 18,28 17,66 17,78 18,22 18,34
16 0,27 15,73 16,27 15,68 15,78 16,22 16,32
14 0,26 13,74 14,26 13,69 13,79 14,21 14,31
13,2 0,25 12,95 13,45 12,90 13,00 13,40 13,50
12,5 0,24 12,26 12,74 12,21 12,31 12,69 12,79
11,2 0,23 10,97 11,43 10,92 11,02 11,38 11,48
10 0,21 9,79 10,21 9,75 9,83 10,17 10,25
9,5 0,21 9,29 9,71 9,25 9,33 9,67 9,75
9 0,2 8,8 9,2 8,76 8,84 9,16 9,24
8 0,19 7,81 8,19 7,77 7,85 8,15 8,23
7,1 0,18 6,92 7,28 6,88 6,96 7,24 7,32
6,7 0,17 6,53 6,87 6,50 6,56 6,84 6,90
6,3 0,17 6,13 6,47 6,10 6,16 6,44 6,50
5,6 0,15 5,45 5,75 5,42 5,48 5,72 5,78
5 0,14 4,86 5,14 4,83 4,89 5,11 5,17
4,75 0,14 4,61 4,89 4,58 4,64 4,86 4,92
4,5 0,14 4,36 4,64 4,33 4,39 4,61 4,67
4 0,13 3,87 4,13 3,84 3,90 4,10 4,16
a Bk. Şekil B.1.
19
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Ek C
(Bilgi için)
Değişik standart deney yöntemlerinde kullanılacak terazi ile ilgili
tavsiyeler
Standart Ölçek aralığı İstenen gerçek Açıklama Tavsiye edilen terazi

ölçek aralığı a kategorisi c
EN 933-1 20 g/80 kg Deney numunesi kısmının
EN 933-3 200 g/80 kg kütlesi (m):
EN 933-4 100 g/45 kg m ≤ 1 kg 2 ila 4
EN 933-5 100 g/45 kg 1 kg ≤ m ≤ 10 kg 3 ila 5
EN 933-6 1 kg/10 kg m ≥ 10 kg 4 ila 6
EN 933-7 100 g/45 kg
10 g/500 g 0,5 g Çözelti hazırlama 2 ila 4
EN 933-8
- / 120 g 1g Deney numunesi kısmı
2 ila 5
- / 200 g 1g MB (0/2 mm için)
EN 933-9 - / 30 g 0,1 g MBF (0/0,125 mm için) 2 ila 4
-/5g 0,01 g Çözelti hazırlama 1 ila 3
EN 933-10 - / 50 g 0,1 g 1 ila 4
Deney numunesi kısmının
kütlesi (m):
EN 933-11 - /100 kg 0,1 g m ≤ 1 kg 2 ila 4
1 kg ≤ m ≤ 10 kg 3 ila 4
m ≥ 10 kg 4
- / 500 g 2g İri agrega 2 ila 6
EN 1097-1
- / 10 kg 5g Demiryolu balastı
- / 5 kg LA (iri agregalar) 3 ila 6
EN 1097-2 - / 10 kg LA (balast)
- / 5 kg 0,5 g Darbe değeri 3 ila 4
1 kg / 45 kg b 0,063/D Bk. yukarıdaki EN 933-1
EN 1097-3 Gazyağı içindeki dolgu
- / 100 g 0,01 g 1 ila 3
malzemesi
b
EN 1097-4 - / 600 g 0,01 g 2 ila 3
EN 1097-5 200 g / 13 kg
7 kg / 15 kg Madde 7
1 kg / 5 kg Madde 8 Bk. yukarıdaki EN 933-1
EN 1097-6
- / 1 kg Madde 9
250 g / 1,5 kg Ek A
- / 50g 0,001 g Deney numunesi kısmı 1 ila 2
EN 1097-7
50 g b / 150 g b 0,0001 g Piknometre kalibrasyonu 1
EN 1097-8 - / 2,5 kg 0,1 g AAV 3 ila 4
EN 1097-9 1 kg / 10 kg 3 ila 5
250 g b / 28 kg b 0,1 g Deney numunesi kısmı 2 ila 4
EN 1097-10
10 g / 100 g 0,01 g Reaktif 1 ila 3
EN 1367-1 1 kg / 6 kg 0,1 g 3 ila 4
EN 1367-2 0 / 2 kg 0,1 g 3
EN 1367-3 1 kg / 4 kg
3 ila 5
EN 1367-4 - / 5 kg
EN 1367-5 - / 5 kg 0,5 g 3 ila 4
0 / 10 kg 1g 3 ila 5
EN 1744-1 0 / 1 kg 0,01 g 2 ila 3
0 / 100 g 0,0001 g 1
EN 1744-3 - / 2 kg 0,1 g
3 ila 4
0 / 2 kg 0,1 g
EN 1744-4
0 / 100 g b 0,001 g 1 ila 2
EN 1744-5 0 / 100 g 0,0001 g 1
a
Aksi belirtilmedikçe deney numunesi kısmı kütlesinin %0,1’i.
b Tahmini değer.
c Bk. Çizelge 1.
20
ICS 91.100.15 TS EN 932-5:2012-06
EN 932-5:2012
Kaynaklar
[1] EN ISO/IEC 17025, General requirements for the competence of testing and calibration laboratories
(ISO/IEC 17025:2005)
[2] VIM – International vocabulary of basic and general terms in metrology, BIPM, IEC, IFCC, ISO, IUPAC,
IUPAP, OIML
[3] International Organisation for Legal Metrology (OIML) (2004), Internal Recommendation No 111, Weights
of Accuracy, classes E1, E2, F1, F2, M1, M2, M3.
[4] International Organisation for Legal Metrology (OIML) (2006), Internal Recommendation No R 76-1, Non-
automatic weighing instruments - Part 1: Metrological and technical requirements - Tests.
21

TS en 932 5

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 932 5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ICS 91.100.

15 TÜRK STANDARDI TS EN 932-5:2012-06

Agregaların genel özellikleri için deneyler -

Tests for general properties of aggregates - Part 5: Common equipment and

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

- Bu standart, TS EN 932-5:2001’in yerini alır.

- Bu standartta atıf yapılan standartların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir:

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

EN 932-5:1999’un yerini alır.

Agregaların genel özellikleri için deneyler -

Bu Avrupa standardı CEN tarafından 30 Aralık 2011 tarihinde onaylanmıştır.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

Bu standart, EN 932-5:1999’un yerini alır.

- EN 933, Agregaların geometrik özellikleri için deneyler

- EN 1097, Agregaların mekanik ve fiziksel özellikler için deneyler

- EN 1367, Agregaların ısıl ve bozunma özellikleri için deneyler

- EN 1744, Agregaların kimyasal özellikleri için deneyler

EN 932 “Agregaların genel özellikleri için deneyler” standardının diğer bölümleri:

- Bölüm 1: Numune alma metotları

- Bölüm 2: Laboratuvar numunelerinin azaltılması metodu

- Bölüm 3: Basitleştirilmiş petrografik tanımlama için işlem ve terminoloji

- Bölüm 6: Tekrarlanabilirlik ve uyarlık tarifleri

CEN-CENELEC İç Yönetmeliklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standart olarak uygulamaya

2 Atıf yapılan standart ve/veya dokümanlar

güvencesini veren işlem.

- Sayısal gösterge için ardışık iki gösterge değeri arasındaki fark

olarak ifade edilen değer.

4.1.1 İmalat toleransları

4.1.1.1 Doğrusal boyutlar

Not - Tolerans değerleri olmayan boyutlar, yol göstermek amacıyla verilmiştir.

4.1.2 Çalışma toleransları

4.2 Ölçme cihazları

4.2.2 Teraziler ve ağırlıklar

Not 1 - Teraziler, analog veya sayısal göstergeli olabilir.

Terazi Terazi Doğrulama Gerçek ölçek Ara kontroller Asgarî Azamî

4.2.4 Boyut ölçme cihaz veya gereçleri

4.2.4.1 Çelik cetveller

4.2.4.4 Kadranlı göstergeler

4.2.5 Zaman ölçerler (kronometreler)

Not 1 - Gerçek ölçek aralığı 1 s olan zaman ölçerler uygundur.

4.2.6 Ölçülü cam kaplar

4.2.7 Yoğunluk hidrometreleri

4.3 Diğer cihazlar

Etüvler, Madde 5.2.4.2’ye uygun olarak kontrol edilmelidir.

4.3.2 Sabit sıcaklık banyosu

Sabit sıcaklık su banyoları, Madde 5.2.4.3’e uygun olarak kontrol edilmelidir.

4.3.3 Deney elekleri ve çubuklu elekler

4.3.4 Kalıplar ve tamburlar

4.3.5 Elek sallayıcıları

4.3.6 Desikatörler ve desikatör kabinleri

4.3.7 Şişe çalkalayıcıları ve silindirler

4.3.9 Döndürme makinası

4.3.10 Titreşim makinası

4.3.11 Basınç veya vakum

5.1.1 Laboratuvar referans standartları

5.1.1.1 Laboratuvarda yapılacak kalibrasyon için referans standartlar

Çizelge 2 - Referans standartlar ve referans cihazlar için kalibrasyon aralıkları

Referans standart veya cihaz Azamî kalibrasyon aralığı

5.1.1.2 Referans standartların ve referans cihazların kalibrasyonu ve izlenebilirliği

5.1.2 Referans standartlar ve referans cihazlar için özellikler

5.1.2.1 Referans ağırlıklar

5.1.2.2 Referans termometreler ve ısılçiftler

5.1.2.3 Boyut standartları