You are on page 1of 373
TRUONG DAI HOC BACH KHOA HA NOI BULBDUC HGI (CHU BIEN) LE HONG KHANH, MAI VAN LE LE THI COC, HOANG THI NGOC CHAU LE NGOC TU, LUGNG Hi KY THUAT CHE BIEN LUONG THUC Tapi (IN LAN THUHAI, CO SUA CHUA VA BO SUNG) NHA XUAT BAN KHOA HOC VA KY THUAT HA NOI - 2009 MG BAU Luong thuyc git mot vai trd rét quan trong trong dai s6ng cila con ngudi va trong chan nudi gia stic. Trén 75% nang hitong ding cho hoat dong sGng cia con ngudi va gia stic [a do luong thye cung cp. Téng san lugng luong thyc ciia toin thé gidi hién nay vio khoang 14000 trigu t&n/nam. G Viet Nam sin lugng long thuc cia toan quéc nam 1980 1a 21 trigu t4n/ném, nhung dén ném 2005 con s6 nay da lén dén gén 40 trigu tan/nim, trong d6 gao xudt khdu 1&5 trigu uin. Song song véi sy ang sin lugng Ivong thyc, theo nhjp dé phat trién chung cita nén kinh t€ quéc dan, nhiéu khu cong nghi¢p duge xay dumg, nhiéu ving kink te méi sé dugc hinh thanh, va it nhién yéu cdu cung esp sia phdm ché bign ca luong thuc ngay cang tang lén nhiéu. Ngoai ra, luong thue cdn phai duge cung edp cho mang ludi cdc xi nghigp sin xuat thifc an gia stic tir wrung wong dén dia phuong, c6 nu vay mdi dim bao dua chan nuoi thanh mot nganh sdn xudt chinh cia xa di. Su ting sin long long thuc ddi hoi phdi ting sO luong va Ling nang sudt céc xi nghiép ché bién, déng thdi phai khong ngimg nang cao chat lung ciia sin phim. Cong nghiép ché bién Ivong thuc da ai qua mot qué trinh phit trién rat dai trude khi hinh thanh céc xi nghigp ché bign luong thye nhu ngay nay. Quy trinh ché bién ngay cang dugc cai tign, tir e6i chay bing da tién dén cc may méc c6 dong co dién va day chuyén sin xudt ty dong hod toan bo. Nhiing cong tinh nghién ctu vé mat ly tuan 1am co sO cho ky thuat ché bién Ivong thye da dugc tign hanh song song véi cong téc hodn thién qué trinh ky thuat sin xuat cde sin phdm luong thye Léménds6p, trong qua trinh nghién cdu 1y thuyét vé thuy Ie hoe i di (6) cong trinh nghién ctu dong co chay bing sfc nude trong nh may xay bot (gitta thé ky XVII). Nam 1811, Lepxin cho ra doi cOng trinh nghién cu vé lam dm hat trude khi nghién. Tiép theo a6 Mendéléep, Zvorukin, Kozmin... di o6 nhiéu cong trinh nghién cuu vé qué trinh ky thuat ché biéa hat lvong thuc. B4u thé ky XIX, Zukopski (ngudi dat nén méng cho nganh hang khong X6 Viét) cding bat du cong trinh nghién ctu cia minh bing nhimg khdo sit su chuyén dong ctia cdc vat liu wén sang. Tiép theo dé cdc cong trinh nghién citu vé Tinh vuc hod sinh hoc Iwong thc duge phat trién manh mé vio dau thé ky XX, trong dé Oparin va Krétévic dong gép kha nhiéu c6ng trinh néi tiéng. Noi chung, cae xi nghigp Iwong thyc trong cd nuée ta c6 trinh dO trang bi va quan ly thap, phin 16n chua dam bio chat Ivgng sin phim én dinh. Trong nhiing nim t6i, theo ké hoach clia Nha nude, chting ta tigp tuc mé rong mang luéi cdc xi nghiép ch bién Iucng thee va sin xudt luong thuc hén hop cho gia stic, déng thei khong ngimg nang cao trinh do co khi hod cho cdc xi nghigp nay dé dam bao cung cp diy du theo yeu cau ciia di song nhan din, phuc vu chan nudi gia stic, gia cm va xuat khdu. Mot trong nhiing nhiém vu quan trong nhdi cia ngudi ky su cong nghé trong xi nghiép luong thyc 14 dim bao én dinh chat Iugng ctia sin phdm va tan dung dén mite cao nhat nang suat cia xi nghiép. Mudn dap img duge nhigm vu ay, thi cin ndm ving cdc yéu 16 6 tae dung quyét dinh dén nang suat cia xf nghiép va chat luong cia thanh phim. Anh hudng dén nang suat cha xi nghiép va chat lugng cia thanh phdm c6 may yéu 16 sau day. 1. Chat lugng cia nguyen lieu. 2. Muic d6 hop 1y hoa etia quy trinh cong nghé. 3. Trinh 49 trang bj va higu sudt ca may méc. 4. Trinh 49 quan Iy k¥ thuat cia can bo va cong nhan. Gido wink “KY thuat ché bign Ivong thyc” nham cung cap cho hoc sinh nhimg kign thtte co ban dé quan ly sin xudt va thiét ke ky thudt cdc xf nghigp ché bién luong thyc. Gido trinh g6m o6 cdc phn sau day: Phan thé nhat: Co sé ly dhuyét cia cae qué trinh ché bién luong thuc do Bui Dite Hoi va Luong Hing Nga viet. Phan thit hai: Ky thuat san xudt cdc loai gao do Lé Héng Khanh va Bui Dic Hoi viet Phin thit ba: Ky thuat san xusit cfc logi bot do Le Thi Cuic va Bui Dito Hi viet. Phan thi tr: Ky thudt sn xuat tinh bot do Mai Van Lé, Lé Ngoo Tii va Bui Diée Hoi viet. Phén tho nam: KY thugt sin xudt bin mi va mi soi do Bui Duc Hoi va Luong Héng Nga viet. Phan thet sa Va Bui Die Hi vist. Gio tinh “Kg thuat ché bién long thyc” dugc in thanh 2 tap. Tap 1 g6m céc phiin 1, 2, 3. Tap 2 g6m cac phan 4, 5, 6. Cée téc gid bay 1 su biét on chan thanh déi véi cdc doc gid da va sé déng gép nhiing ¥ kin cho nQi dung cla cudn sch nay. y thuat sin xuat thie an hén hgp cho gia stic do Hoang Thi Ngoc Chau Cac tac gid PHAN THU NHAT CO SGLY THUYET CUA CAC QUA TRINH CHE BIEN LUONG THUC Chuong I LAM SACH, PHAN LOAI NGUYEN LIEU VA SAN PHAM IL. NHUNG TINH CHAT CONG NGHE CUA NGUYEN LIfU A. Nhing tinh chat chung Hat luong thyc 14 nding nguyen ligu chinh cita céc xi nghiép sin xuat cic loai gao, cdc loai bot va the an hon hgp cho gia stic, gia cm, cde phé li¢u, phu phdm cla cde xf nghiép ché bién Inong thue cing duge coi 1A nguén nguyén ligu c6 gid tri dé ché bién thank 4c loai thc an cho chan nuéi. ggo 14 nguén luong thye chinh ciia nhan din ta. Hang ngiy mdi ngudi lao « dong tigu thy khong 250 - 500g luong thuc, trong dé tren 50% 1a gao, phan con lai 1a ede sin phdm che bign tir bot vA hoa miu. Che Loai bot (bot mi, DOL ngd, bot Khoai, bOt sin...) dugc ding dé sin xudt ra nhiéu loai mat hang khac nhau. Dé 1 nguén nguyén ligu ciia céc xf nghigp banh mi, mi soi, cdc loai binh ngot Gid tri sit dung cia Iuong thye duge dénh gid bang nhiing tinh chat sinh 1y (thanh phan cdc chat dinh dudng, 40 sinh ning luong...) va bing nhing tinh chat cng nghé. Ding vé mat gid tei cong nghé. dé nay mam cia hat cing c6 mot ¥ nghia quan trong, bai vi nhiing hat khoé manh thudng c6 do nay mam gin 100% va cing chinh nhimng hat nay d8u cho céc sin phim ché bién (ga0, bt) 6 mii dé chiu, thom nhe. Céc loai thée bao quan lau thi thudng cho gao kém mui thom. Dua vao cdc tinh chat cong nghé ma biét duvc cdc dac diém tu nhién cba hat, ¢6 thé digu chinh qué tinh ché bign va chat lugng cita sin phdm cui cling. Nim ving day dit cic tinh chit cong nghé cia hat thi cé ché thiét lap mot ché 49 nhat dinh cita quy inh cong nghé, xc dinh durge cdc thong sé k¥ thuat thich hop dé nham dat duge mite do sit dung tdi da vé mat higu suat, ky chuat doi véi timg loai hat nguyén ligu. Do 46 nhitng tinh chat cong nghé cia hat nguyen ligu trong sin xuat dong mot vai wo quan trong trong viée sit dung hop ly quy winh cong nghé. Nim ving va van dung céc tinh chat cong nghé cia nguyén ligu 1a mot trong nhtng nhiém vu co bin trong noi dung cong tae ctia ngudi ky su cong nghé. Nhtng tinh chat nay bit @iu hinh thanh ngay wen déng ruong va phai durge tinh dén trong tat cd cdc giai doan ca qui trinh sit dung hat. C6 thé noi chat Iugng cha com, chat luong eta binh mi... duge hinh thanh tir erén déng rugng. Cée nba chon gidng phi nghién ctu céc yéu cdu cita cong nghé vé mat tinh chat ciia nguyen ligu dé chon lay céc gidng khong nhimg 6 nang suat cao, diéu kién canh tic dé dang, yéu cau phan bén va nuéc tudi thich hop, gid tri dinh dudng cao... ma cdn thuan tien cho quy trinh cong nghé ché bién ra gao, bot... B. Nhimg tinh chat cong nghé ctia cdc loai hat ding dé san xudt gao Khi nghien cfu nhiing tinh chat cong nghé cia hat thudng bit dau tir su nghien citu céc chi s6 ring biét, réi sau d6 moi nghién citu tinh chat toan dién cia nguyen ligu. Nhiing chi s6 chat Iuong ban dau ciia cdc loai hat ding dé sin xuat gao gém c6 ; loai va giGng, do dm va dd tap chat ctia kh6i hat, do v6 cia hat, 46 ting trong cita noi nha, dd mau ciia gao lat, ham luong gao lat, 46 In, do déng nhat cita hat, dé mit cita gao lat... Muda danh gid mot cdch todn dign tinh chit cong nghé cia nguyen ligu ding trong cong nghé sin xudt gao thi ding thiét bi thi nghiém chuyen ding. Qué trinh ché bin thi aghiém nay cho ta xc dinh duge mic 49 bée vo, WY Ig va chat Iuong gao thanh phim thu dugc, ty 1é tim, hé so 320 don nét va tén that nang lugng dé thu 300 duce mot don vj trong Iugng gao thanh phim, S280. Cudi ciing, thanh pham phai duge i 260. danh gid vé do ndu chin (thai gian agu va dQ nd} sau dé nhan xét cam quan vé “2 240. 40 dinh va mai vi cia com. Gao xitky & £6 49 ni cao hon gao xt d6i, Thai gian 220 gu cia tm ngin hon thai gian ndu cia 200 hat ggo nguyén. Nhiéu cong tinh 0 4 8 2 4 t6 nghién cfu da x4c nhan 1a dQ nd cha Ham lugng amiloza (%) com cdn phy thudc vio him fugng Hinh 1. Sit phy thuge ciia do nd com amiloza trong tinh bot nifa (hinh 1). ‘vao him lung amiloza trong tinh bot gao (theo B. Rao). 1. Logi va gidng Hat khéc nhau vé loai va giéng thutmg c6 nhigu dac tinh vat ly va thanh phan hod hoc khong gidng nhau. Khdi hat gém nhting hat khéc nhau vé logi va gidng sé gay kho khan cho vide khong ché cite chi tigu ky chuat cia quy trinh cOng nghé. Do 46 khi nhap nguyen lieu vao nha may bao gid ngudi ta ciing dé riéng ting loai dé dam bao dd déng nhat vé gidng cla khoi hat. 2. D6 tap chat cia khéi hat ‘Trong kh6i hat thuding chtta céc dang tap chat nhu: hat cila cay la, hat kém phdm chit (hat lép, hat chua chin...), hat bi bénh hoae hat da bi tring bo an hai. Ngoai ra trong kh6i lucng thu cd c6 céc loai tap chat hitu cd, vo co va tap chat sat, Ngwoi ta chia cdc foai tap chat trong kh6i hat Ivong thyc ra lam ba loai: a. Tap chat réc gém tap chat Khodng (dA, cit, s6i), tap chat hifu co! (rom, manh tA...), hat cay khac, hat cd dai, hat héng do sly, hat di boc néng, hat bi méc, hat qué nhd. b. Tap chat hat gém hing hat gay, hat chua chin, hat di mat vo... ¢, Tap chat sat g6m c6 dinh sit, manh kim loai... 3. D6 v6 cia hat Vé Ia phan khong cé gid tri dinh duéng, do dé do vo cang thap thi chat Luong ca hat cing cao, Dd vé cia hat thay déi theo ging, digu kign tréng trot... thudng a4 vd ctta hat dao dong trong khoang sau day: Hat Ia 06 49 vd 17 - 24% trung binh 1& 19%. Hat dai mach do va 8 - 15% tung binh 12%. Hat mach hoa do vd 18 - 26% trung binh 22%. Hat ké do vo16 - 25% trung binh 18%. DO vo iia hat cdng thap thi ti ¢ nhan hat cang cao. 4.D6 rd eda hat Hat mot s@ loai Ita va hat dai mach c6 rau & ddu hat. Hat 6 rau lam tang thé tich chung cia Khoi hat, gidm do chat cia khoi hat. Trong day chuyén sin xudt céc loai hat nay déu phai b6 Uf thiét bi dap rau. Khéi hat gém cdc hat c6 nhidu rau rat kh6 lam sach va phan loai. 5. D6 lon ctia hat Hat I6n c6 ti 18 nan cao hon hat nhd, do cig cia hat 1dn cing thudng cao hon. Hat Ién thi may dé lim sach, dé béc vd, Khi ché bién hat may thi nang suat cla xi nghiép cao, ti le thanh pham cao, chat long gao t6t. Thutng biéu dién dQ Idn bang trong long 1000 hat hode kich thudc hat. Bang I. Cac chi tigu chat twang cba hat dua vao nha may gao Ten hat Bodm — | Ham lugag tap cht rac] Ham lugng tap chat hal | Ham lung go lst (%} (%} (%) (% nhan hat) Dusdi 2%, trong dé hat Khang qué 2% hat noi | Trén 74% (véi théc: hang us | osies | Me ected woouinees | 2. Hm hong khéng qua 0,5% (vi théc hangt) Ngo hat Dudi 13,5% Dudi 2% Dirt 2% - Lia mi Dudi14,5%. Dudi 2% Dusi 5% - Bal mach | Dudi 14,5% Dudi2% Dudi 3% - Tran 71% hang 3 Mach hoa | Dui 14.5% Duéi 3% Dudi 2% Tren 74% hang 2 Trén 77% hang 1 ke Dudi 13,5% Dugi 3% Duéi 6% Trén 74% hang 3 6. BO ding déu cia hat Khoi hat déng déu 1A gém tir nhing hat gén nhau theo mot kich thuée ndo dé. Khéi hat khong déu sé anh hung dén ti Ie va chat Iugng thanh phdm khi ché bién. 7.96 trdng trong cia hat Do tring wong cia hae anh hudng 10 ret dén ti 1¢ vA chat Iuong cha gao. Hat wing trong ¢6 do ciing In hon hat duc. Khi ché bién hat tring trong {t gay, sin pham it tim. Gao tring trong ndu né hon. 8.6 dm cia hat DO dim ciia hat 14 chi s6 co ban anh hudng 15 rét dén do bén cha hat trong thd gian bao quan, inh huéng dén mic 49 béc vo cia hat, anh hudng dén do bén cia nhan va ché do gia cong nudc nhiét... Trong xi nghi¢p khong c6 thiét bi sly hoac khong cé cong doan gia cong nude nhiét thi do dm cia hat nhien ligu quyét dinh do dm cia gao thanh phém (thug, do dm cita gao 16n hon d6 dm cila hat 0,5%). 9. Dé mau ctia gao lat Do mau cia gao lat c6 mot ¥ nghia nhAt dinh khi khong ch€ céc chi tieu ky thuae ciia quy (rink san xuat. Ggo lat ¢6 mau xanh [a ggo con noa, trong qué tinh xay x4t dé bi dén nat, Hat gao 1at mau 6 thudng c6 Iép vd qua kha diy, do d6 ddi hoi phai xt ky hon, chi phi ning lygng cao hon. 10. D6 mint cia hat Hat nit thi rat dé bj gay trong qué trinh ché bign thank gao. Vet nit xudt hign trong gao do nhign nguyen nhan (thu hoach, van chuyén va bao quan trong digu kign khong thuan Igi, sy hat khong diing ché do nbitt...). BO dm cla moi trudng anh bung ré rét nhdt dn siz rang d6 nit cita hat. C. Nhing tinh chat cong nghé ciia céc loai hat ding dé sin xuat bot Lua m duge coi 1A nguyén Figu chil yéu cia cong nghé sin xuat bot. Ngoai ra ngudi ta con sin xuai céc loai bot tir mi den, ng6, Khoai sin lét... Tinh chat cong nghé cita Iia mi thudng durge nghien cimu bat ddu wir nhimg dac diém vé ging. Sau d6 phai ké dén nhting sinh chit vat Ly cita kh6i hat, thi du nhur céc thong s6 trong lugng (dung trong, trong Itgng 1000 hat), dac diém hinh hoc cha hat (46 lén, do déng nha), 6 sach cla khéi hat (ham long tap chat) va do am cia hat. TY Ié lay bot eting anh hudng dén chat Iuong cia bot, cu thé anh hudng dén do tieu hod cia san phim (xem hinh 2). Trong cong nghigp sin xudt bot mi nguyen ligu phai dude xe dinh day di céc théng s6 sau: 1. D6 tro eta hat Do wo 1a mot yéu t6 rt quan tong vi nd anh hubng trye tigp dén do tro cla cée sin phdm trung gian va cia thanh phaim. Bot thuong hang Khong cho phép d6 tro qué 0,55%. Do tigu hod (%) 80 2. Dé trdng trong cia hat Do uiing trong cia hat 06 ¥ nghia quan trong d6i voi viée chon 100 90) = 80-70 Tile lay bor % ché do che bign ra bot. Bo tring trong anh 2, Su phy thude dé tiew hod clia binh mi cia hat dao dong trong khodng 10 dén vio ti Ie lay bOt (theo Kretovie V.D.) 100%. Hat wang trong dé nghién va Ie bot thu duge bao gig cling lén hon so véi cdc hat duc. Bot sin xudt tir hat ting trong thuémg cé ham Ivgng protein néi chung cling nhur gluten néi riéng cao hon. Hat tring trong ciing hon hat duc nén tigu hao nang long khi nghién thudng én hon. 3. Tinh chat b6t cia hat Déi véi bat ki loai hat nao, tinh chat bot efing dae trung bing him lugng noi nh, hicu suit va chat lugng cba ede in pham trung gian ciing nhw cia bot trong qua trinh nghién tho (nghign vd), higu suit chung va chat Ivgng cita bot. ‘Trong qué trinh nghién min (nghién loi). Cac chi s6 chinh ding 4é danh gid tinh chat bor cita hat gém c6: ~ So lugng tém, vo va ham lueng tro ciia ching. - Higu suat va chat lueng cia bot thugng hang & 4 - 5 hé nghién dau. ~ Higu suat chung cha bot va chat Ivong bét. - Mite do xat v6 (xée dinh bang ham lveng tinh bot trong cam) - Tiéu hao ning Ivgng cho mot tain bot thanh phim. 4. Tinh chat nuong bdnh cita bot Tinh chat nvdng banh cia bot néi lén chat lugng ca hat nguyen lieu. Tink chat nay chi duge diinh gia d6i véi cée loai bot mi. Thutng tinh chat nudng binh céa bot duge dénh gid theo ham luong protéin, s6 long va chat lugng cia gluten, tinh chit vat ly ctia khoi bot nhao, kha nang tao khé va gilt khi cla kh6i bOL nhio va chi s6 nuéng bénh Chieu suat thé tich V, do nd H/D...) S6 lugng gluten va dac bigt 1a chat lugng cita gluten (d9 dan héi, do déo, mau sic) cd anh huéng quyét dinh dén trang thai ciia kh6i bot khi nhao va khi Jen men, anh hung quyét dinh dén chat Ivong banh (higu suat thé tich, 49 nd, dd rng, cau tric v6 banh...). Bot t6t co ham lvong gluten tuoi tren 30%, bot trung binh cé ham lugng gluten twoi 26 - 30%, bot trung binh dui c6 ham lugng gluten duéi 20 - 26% va bot loat kém c6 him lugng gluten tuoi dudi 20% Higu suat thé tich V duge dénh gid nhu sau (banh 100 gam bot mi): V 2 460 ml [a binh thugng hang. V = 420 - 460 ml la banh tren trung binh. V = 390 - 420 m! 1a banh trung binh, V = 340 - 380 ml Ja banh trung binh dudi. V < 340 ml [a banh kém, Chat Ivong ruot bénh biéu thi bing dé x6p (ti le thé tich 15 tren thé tich chung cia rudt bénh), dO am va mau sac rude banh. ~ Rugt banh tir bot thugng hang e6 do x6p_ 79 - 83%. ~ Rut banh tir bot hang 1 77 - 82%, - Ruot binh tir bot hang TH 73 - 16% Do am ciia rugt banh vao khoing 38 - 42% Ti le H/D duve biéu dién & bang 2 (HI 1a chiéu cao, D duéng kinh cla banh thi nghigm). 10 Bang 2. Ty 1¢ H/D cia céc Logi bénh 6 chat Iugng khée nhau Tile HID Chit tucng banh Tu bot thugng hang Bot hang | Bot hang I Nhom | tren 0,45 wen 045 tren 0,40 Nhom tI 0,35 - 0,45 0,35 - 0.45 03-04 Nhom Il uci 0,95 ud 0,35 uti 0,3 D. Tinh chat cong nghé cata nguyén ligu ding dé san xudt thite an hén hop cho gia sic Thite an hén hgp cho gia stic duge ché bién tit cdc loai hat luong thuc (théc, ngo, dau...) cb c6 bot (khoai, sin...) céc loai phé phim cia céc nganh céng nghiép thuc phim (xi nghiép thyc pham, nha may xay, nha may ép dan, nha méy dudng...) nguyen ligu dong vat (bot cd, bot thit...) men gia stic, nguyén liéu khodng chat (mudi n, phan...) va cdc loai chat bé sung (vitamin, nguyén 16 vi lugng...). Méi Joai nguyen ligu néi tren déu cé mot gid wi tieng, do dé yéu cu cong nghé cia ching khong giéng nhau. Cac chi sé cong nghé ca nguyén ligu ding dé sin xuat tiie an hén hgp cho gia siic g6m cé: 1. Do dm; 2. Khdi lugng riéng: 3. Bo déng déu; 4. Gid tri chan nudi. Banh gid theo gid trj chan nuoi la cach danh gid toan dign nguyén ligu ding cho sin xuat thie an hén hop. Gid tri chan nudi duge dénh gid trudc hét theo thanh phan héa hoc (ham lugng protit dé tiéu, xenluloza tuoi, thanh phan khodng chat, ham lugng Na, K, Ca vi P) cudi cing gid tri chan nuoi phai duoc dinh gid bang s6 don vj thite an gia sic trong 100gam thie an. E. Xép loai nguyen ligu Co nhiéu can cit dé xép loai nguyen lieu. Thutng ngudi ta dua vio hinh dang cia hat, do dm, ti I¢ gao xay (d6i voi nguyén li¢u dong 4é sin xutt gao), do tring trong (46i vdi nguyén liéu ding dé sin xuft bot)... dé xép loai. 1. Dua vao hinh dang cita hat Hat goi Ia dai khi > 3b (/18 chigu dai cia hat, b Ia chiéu rong). Hat goi la tron khi / < 2b. Hat goi 14 ngan khi kich thuGe 6 gita hai loai tren. 2. Dua vao dé dm cia hat Hat goi li kho khi Ws 14,0 Hat hoi dm khi W = 14,0 - 15,5 Hat 4m khi W = 15,5 - 17,0. 3. Duta vido ti #é gao xay Théc hang I 6 ham luung gao xay (bot) tren 79%, ‘Théc hang IT co ham luong gao xay (bot) tren 76%. Théc hang 111 cé ham hrong gao xay (bot) tren 74%. Mach-hoa hang I c6 ham Iwang gao xay (bot) tren 77%. Mach-hoa hang IIc him Iuong gao xay (bQt) tren 74%, Mach-hoa hang III cé him luong ggo xay (bgt) trén 71%. 4. Duta vao dé trang trong Dua vio d6 tring trong ngudi ta chia hat ra lam 3 nhém Hat thuge nhém 1 cé d6 tring trong tren 60%. Hat thugc nhém 2 ¢6 do tring trong tren 40 = 60%. Hat thudc ahém 3 e6 dé trang trong duéi 40%. INGUYEN 1 CUA CAC MAY THIE) BI LAM SACH VA PHAN LOAL 4. Nhitng da diém cia khoi hat va sdn phdm ché bién cita hat Nguyen ligu cla cac xi nghiép xay xdt, xf nghi¢p bOI vA xi nghiép sin xudt thtic an hén hop cho gia stic 14 céc loai hat khéc nhau va cdc s4n phim khée nhau cla hat luong thc khong gidng nhau vé do 16n va tinh chat. Tat cd cdc Jogi nay déu 6 dang x6p, g6m cfc logi hat hay cfc phan ciia hat. Hon hop dua vao xi nghigp sin xual guo, bot va thie an gia siic 26m céc har nguyen lieu chinh va céc loai tap chat khéc déu phai dugc lim sach (6 day higu theo nghia phan loai dé téch ra céc tap chat). Trong qué tinh ché bién hat luong thife ta thu duge cée sin phim trong gian va think phim khdc nhau: hat gay (manh hat con dinh vd), tam, tm nho va bot (trong nha may bot), ede sin phéim xay (hén hgp hat cdn vd vA mal vo, trau va cdm), c&c Logi ga0 (nha may ggo), eéc loai san phém nghiéa cita hat, kho diu, mudi... (trong nba may san xudt thie an hdn hgp cho gia stic). 2. Céc phuong phap phan loai Phan foai Ja chia hén hop nguyen ligu hoge sin phim thanh cic phén déng nhat, Lam sach nguyen lien tic 18 phan chia hn hop nguyen liu dé loai bb déin mite ti da cae tap chat lan trong kh6i nguyén ligu chinh. 12 Trong két qua ciia su phan loai cdc sin phdm trung gian ca xi nghigp bét, ta thu duge ‘mot luong khé In céc phan tit khéc nhau vé kich thuée va chat lugng. Con trong cong nghiép san xuat gao ngudi ta phan loai thdc trudc khi xay dé r6i dua méi loai vao timg may xay riéng biét. Phan loai khoi hat dya vao su khdc nhau giita hat va tap chat, gita hat véi hat theo kich thude, trong Iuang riéng, dé nbdn, do can gid, do din dién, do mau va cde thong s6 khdc. Thiét bj phan logi duge chia lam 2 nhém: a) Thiét bi Jam sach va phan loai kigu don gidn Cac thiét bi thude nhém nay dua vao cing mot tinh chat cia kh6i hat dé phan chia Khoi hat ra lam 2 phan. Thi dy nhw mat sing v6i céc 16 gidng nhau (vé kich thude va hinh dang), mat may chon o6 16 théng nhat (vé kich thude va hinh dang), nam cham te dung mot lin. b) Thiet bj lam sach va phan loai kidu phitc tap Cc thiét bi thude nhém nay gém tir nhigu thiét bj kidu don gidn t6 hop lai thanh mot may hoan chinh va chia kh6i hat ra lam 3,4..phn theo nhigu tinh chat khéc nhaw. Céc tinh chat cla khéi hat duge sit dung In lugt (ding ddng khi dé hut cée tap chat nhe réi dung sang dé phan loai theo kich thudéc), sir dung déng thdi (vita quat vita sing) hoac su dung téng. hgp nhiéu tinh chat cba khéi hat (gin da)... Trong cong nghiép bot, gao va thite an gia stic, edc logi thiét bj [am sach va phan loai déu dura vao cc tinh chat sau day cia khoi hat: > Sy khdc nhau vé chiéu rong va chiéu day dé lm sach va phan loai bang cic loai sing, » Su khac nhau vé chiéu dai dé phan loai bang may chon. v Sy khdc nhau vé tinh chat khi d6ng hoc (dé phan Jogi bing hom hit gid, quat hom, xyelon...). v Pakiss, Sy khéc nhau vé hinh dang va trang théi bé mat (dé phan loai bang sing ming xodn...). Su khdc nhau vé ti trong (may gin di, ban ty phan...). vv Su khac nhau vé tir tinh (phan loai bang nam cham vinh ctu va nam cham dién). > Su khde nhau vé do din dién (phan loai ding dien) > Su khdc nhau vé mau sac (té bao quang dién, phan ly dién tin), 3. Khd nang phan logi ciia hin hop Khi chon phuong phap téch mot hdn hgp thi phai tim hiéu ki cdc tinh chat vat ly cba céc cu tir rong hén hgp va quyét dinh ding mgt phuong phip mio dé sao cho phan duge tach ra tit hén hop dim bao cae chi tieu chat lugng theo yeu cfu da dat ra, 13 Han hop dé phan loai in hop khong thé phan Ic Hor Hinh 3. D6 thj phan chia hén hop hai cu tir. Do d6 phai nghién cxtu do bign d6i ca céc thong s6 khée nhau bang cach xée dinh rat nhigu lin chigu dai, chiéu rong, chiéu day, trong lugng riéng, he sO ma sft, do can gid, hiah dang... Két qua cia sy nghién cifu niy cho phép chon duge cach tach hdn hgp da cho theo mot trong nhing thong s6 néi trén sao cho edu tir duge tach ra dim bio duge tinh déng nha, nghia 1A xéc dinh kha nang phan chia cia hdn hop. ‘Trong hinh 3a, nguisi ta xdc dink khai nim phan loai theo mét thong sO nio dé (thi du kich thude hat). Trong hinh 3a, dién tich bao gitia dutmg cong 2 va truc hoinh tong img véi cae tap chat nhé, con dién tich gitta duémg cong 1 va tryc hoanh tuong ting voi hat. Khoang chung tuong ting voi khoding clia ca kh6i hat. Thong s6 duge chen lam cot sé dé phan logi thi dao dag trong khodng 4,4; (téch tap chat nhé), ho&e Ay + A, (téch hat). ~ Hat sach tuong ing véi dién tich nim bén phai duting bb, vé mat If thuyét e6 thé duge tach ra theo théng s6 Ay + Ay - Phin hoan toan tap chat nhd tuong ting véi din tich nim ben tréi duding aa o6 thé {ch ra theo thong sO A,Ay. Do dé hén hop néi tr€n 6 thé duge tach thanh hai phén sing bjét nhung kha nang phan loai khong hoan toan. Hén hgp nay duge goi la hn hop khé phan logi. Hinh 3b biéu dign d6 thi phan chia cita hén hgp dé phan loai, con hinh 3c la hon hop khong thé phan joai duge. C6 thé nghién cttw kh nang phan Logi theo hai hode 3 thong sO déng thai. Phuong phap nay kha phitc tap nen it duoc ding. Trong thue 1 sin xuat, higu suat 1am sch va phan logi thutmg dugc dénh gid nhu sau: a) Higu suat lam sach tuong d6i A Mung =F * 100% ay A 1a % (ap chat trong nguyen ligu dau, B Id % tap chat trong nguyen lige da 1am sach. b) Higu suat fam sach yet d6i agg UEP 100% Q) Qy 18 uong hat vao thiét bi Lam sach, Q, la lugng hat sach (kg/h). c} Higu suat phan loai ~ Theo chi tiéu chat lugng thutmg ly 100 gam hat di duge phan loai dua vao sang thi nghiém dé kiém tra a= 4041, 100% @ q% 15 Qo la Iuong hat dem phan tich, qy 1a lugng hat déng [é phai loai ra trong qué trinh phan loa. - Theo chi tigu s6 Iuong B givt00s oo Q, La ty 1¢ hat lot sing trong thuc té sin xudt tinh bang %: Qo 1a ty 16 hat c6 thé Jot sdng tinh bing % xéc dinh bing sang + Higu swat phan loai chung sé la: MeL = e.8 (5) Nhiéu nude quy dinh np, = 95% 1a dat yeu cau. Ill. PHAN LOAI THEO BAC DIEM HINH HOC 4. Sang Sang 18 loai thiét bi ap dung nguyen tdc phan chia hén hgp theo chigu day, chiéu rong va hinh dang tiét dign ngang. ‘Sang 1A phuong phap phd bign hon cd dé phan loai nguyén lieu va sin phim trong cde nha may bot, nha méy gao va xi nghiép ché bien thic an hén hop cho gia stic Tir “stng” ding trong trutng hop 16 phan loai c6 kich thudc 16n, tir “ray” ding trong trang hop 15 phan loai nhd. Bo phan cong tée chit yéu ciia sing fa mat sang. Mat sang cO 16 voi hinh dang va kich thuée khéc nhau. Trong qué trink phan loai, hdn hgp duge chia lam hai phan, mot phan lot qua 16 sing va mot phin nim lai tren mat sing. Phin lot qua sing goi Ia cdi tu lot sang, phin khong lot goi la cdie tut trén sang. Trong cu tit lot sing c6 nhiing hat kich thude l6n hon kich thude 16 sing, va nguge lai trong cu tir tren sang c6 nbfing hat kich ¢hude nho hon kich thude 18 sing. Trong bén hgp dau ¢6 nhing phan tir c6 kich thude c6 thé lot qua 16 sang, nbiing phan tr nay duge goi 1a edu ur e6 thé lor sang, va c6 nhitng phan tt khong thé lot qua 18 sing duge, nhitng phén tt nay goi Ia cds tz khong thé lot sang, néu theo ding qui dinh thi trong qué trinh sing (at cd nhimng cu tir c6 thé lot sang déu phai lot sing, va trong phén con tai tren sang chi gém nhiing cau tit khong thé lot sing, phin cdn lai cla cdc cau tit e6 thé lot sang trén mat sing duge goi 18 cau tit khng lot sang. Su xuat hién cau tir khong lot sang 1 mot hién tang cé Igi hodc 6 hai tuy theo nhigm vu eda qué trinh phan Logi. Néu ta cén thu lay phan bot lot qua ray ma nhing phin ti cam c6 thé lot ray duge lai nam lai trén ray thi d6 1a diéu 6 loi vi sé khong Lam giim phim chat cla bot. 16 ‘Trong dai da sé trudng hop khi phan foai cde sin phém trung gian, néu ti le phan tram cu tir khong lot sing qué Ién thi c6 hai vi né sé Lim gidm nang sudt cia phan xutmg va doi khi gidm chat lugng ciia thank phdm nia, Vi vay qué trinh sing phai dat higu sust phan loai cao nhat, nghfa 1a chia hén hop dau thanh cde phan nhat dinh theo do Ién cla ching. 2. Khai niém vé dp ton va a6 déng nhat cia hin hop Qué trinh sang 1a phan loai hén hop dua vao su khde nhau vé chiéu rong hoac chiéu day cba cdc edu tit chifa trong hén hgp d4u. Gid tri chiéu day va rong dic trung cho dé ln ola hat trong qua trinh phan loai bing sing. Nhiing dic diém vé thanh phan cia hén hop theo d6 én duge goi Ti dic tinh phan b6. Dac tinh phan bé duge x4c dinh bang cach sang thi nghiém (ding bd sing thi nghi¢m c6 s6 higu lien tigp nhau) “TY 1 thu due ca phan chia % 'p | x Do lén bing mm Hinh 4. Dic tinh phan b6 cia hén hop. Duing cong {I & hinh 4b biéu dién si phan bd hat theo do én, va dién tich gidi han béi dudng cong I véi truc hoanh biés dién Iuong hat chung. Dudng cong IT 6 hinh 4a biéu thi dae tinh cong eta do lén, Kich thudée cia cde phan ti trong hén hgp cé thé thay ddi trong Khoang ti D, dén D,, do 6 c6 thé d5t gidi han 0 16n cia hon hgp (theo mot kich thuée nao dé) bang chi sé quy uc K (tuong tng véi ti sé cla kich thude Ién nhat so véi kich thuée nhé nhat ca 1é sang) nghia fa: D, Ks a (6) 7 Nhung thong thuémg trong qué trinh sang két qua thu duge khong phi: hop véi K, va thugng chia mot Ivong phin tir kich thude nhé hon D. Do vay hén hgp nay phii duge dic rung thém chi s6 dd sach theo d9 tén hogc déng déu cud hén hop Néu dat Qy la hrgng hén hop arong ting véi K = D,/Dy ma trong d6 66 Q don vi sin phan o6 kich thude nh hen Dg thi chi sé sach cua hoa hop néi trén sé 1a: a Qo Do 46 dac tnmg day dit nhat ciia hdn hop theo do 1én va do sach hoae do déng déu duge biéu dién nhut sau: ® mM -Da Ko= Di? 8) trong dé: Kp 1A chi sO quy uée vé dé Ida va do sach; D, Ia kich thude 18 sang hat lot qua (mm); Dy 18 kich thude 16 sing hat khang fot (ram); @ 3a chi 8 do sach (ti s6 gita tuong sin phim lot sang so vdi toan bO hdn hgp). Be cho dé higu ta hay xét tht dy sau day khong lot qua sang [6.0.57 mm tong diéu ki vel cae kich thude 18 1,06; 0.92; 0.78: 0.38; 0.35; C hyt (lot qua sing 16 1,06 mm va sin xudt) dem sing qua bo sang thi nghiém 74; 0,67; 0.63: 0,57; 0.52: 049: 0.46; 0.52; O40, 0.32: 0,31 milimet. Rét qua duge biéu hinh 5. Nhut vay chi s6 quy uée vé da Ién va dd sach eda hén hop néi ten a: wen dé thi'e! 1,06 = 108 (79.6 9 K 057 (70,6) (9) 10 a : 0% _ 80 bk 20 Et ~ Es 0 : 40 25 ao 60 et [TT i - i é 2 20 80 qt 0 1 100 02 06 O4 OS 06 O07 08 O09 10 0 Kich thude Id sing (mm) Hinh $, Duisng dc tinh phan tén. 3. Nhiing dtc tinh ctia mat sing Mat sting 14 co quan cOng tac chi yéu cita thiét bj sing, nd 1& mot mat phing o6 16 v. hinh dang va kich thude nhat dink. Mat sing duge dac trung bing cae dai twang: kich thud cong tac cla 18 sang D va hé sé tigt dign thye 0 (ti sétiet dign 18 so véi dign tich mat sang) L6 sang c6 thé ¢6 dang vuong, chit nhat, tron va tam gic. Trong cdc nha may xay x4t, nha may bot, nha mdy ché bign thie an gia siic thing ding thiét bi sang 6 mat sng dot 18 hoge mat sang dan. Mat sang doc 18 duge ché tao tld kim loai day khodng 0,8 + 1,0 mm dot cde 18 theo kich thuéc va hinh dang cdn thiét, 18 cia mat sing dot thudng e6 dang trdn, tam gide hoac thudn dai. Phé bign hon cA fi mat sing dan bing vai, soi la, soi kim loai, va soi capron, Sot kim. Joai duge lam bing thép, déng thau, déng den. Mat sing bing sgi kim toai duge dan thanh 1é dang vudng hoje chit nhat, kich thuse canh 16 tir 5 + 0,4 mm. Tay theo kich thudc 16 sang ngudi ta chia sing think nhiéu s6. SO hi¢u ctia sang 16 dot la s6 tung tng véi kich thudc 16 sing (tinh bing milimet) nhan véi 10. Thi dy nhu sang dot 16 thudn dai chiéu rong 1 1,75 mm thi mang s6 higu 17,5 (N" 17.5). $6 higu cha mat ludi sang dan bang sgi kim joai [a s6 wong ting véi kich thude cia canh 18 sing tinh bing milimet. Thi dy d6i v6i sing 18 vudng canh D = 0,4 mm mang so higu 1.04 (N" 04) © Lign Xo ca mat ray lua duge chia lam 2 logi: ray nhe va ray ning tly theo trong lung Im? mat ray. Ray nang c6 20 s6 (tir sé higu N" 71 dén s6 hiéw N 280). Ray mhe cd 25 86, Ray nang mang s6 higu N° 71 nghia la trong 10 cm e6 71 hang 18. Ray nhe mang so higu N° 76 nghia Id trong 1 cm cé 76 hang 18. Thudng ray nhe duge ding dé phan logi bét, cda ray ning duge ding dé phan loai gao va tim, Kich thude va s6 hi¢u cdc Ioai ray xem 6 phu lye. He s6 tigt dign thuc eta sing (hoac ray) tinh mhw sau: a) D6i voi mat sang dan bing soi kim loai: (10) 6 la hg 56 tiét dign thyes Dla kich thude canh thodng cia 16 sing, mm; A Tachiéu day cia soi dan, mm. b) Doi voi mat sang dot 18 tron: nD eon ap 23 (D+a’) c) Déi vai mat sang dot 16 thuon dai: 19 v 2) @Oradray 4a chigu dai cla 14, mm; Dla chiéu rong cia 16, mm; A, la khoang cach gitfa 2 dau 16 sang, mm; A Ja khoang céch gifta 2 16 sang, mm. Co Oe) >tTC TT) Oo kt n Hinh 6. So d6 sang 16 dot. SO higu cita ray nhe tinh theo cong thiic va ciia ray nang, at Ay D, va A; tinh bing centimet. D, vi A, xée dinh bing kinh lip dém sgi. ‘Trong nhitng nam gin day ngudi ta di bat diu thay soi lua bing ray daa tit soi capron hoac nylon. So véi ray Iya ray dan bing soi nhan tao bén g&p 3 Mn. Soi mhan tao it hit dm, héu nhu bot khong lam téc 15 ray. ‘Tay theo dac diém vat IY cila hn hep can phan loai, ngudi ta ding mat sang c6 1S hinh dang khéc ahau. Thudng ding may dang 16 sang dudi day: a) Lé sing hinh tron - Sing 16 hinh dn ding dé phan loai dia vao sy khée nhau vé chigu rong cha hat. Nhing hat khong lot qua sing c6 chiéu rong (kich thuée ché Ida nhdit cila thigt dién) 1én hon dugng kinh D ciia 16 sing. Mudn lot qua 1S sing dang nay hat phai dumg thang lén (truc chinh otia hat thing g6c voi mat sing). Khi chiy trén mat sing, hat & trang thai nim, truc chinh cia hat song song voi mat sing, do dé céc hat dai khé lot qua sang 16 tron hon so véi hat tron va hat ngdn. Bé cho hat dai dé Jot ngudi ta dimng 16 sing hinh phéu, L6 hinh phéu cé tée dung hucng cho hat dmg lén va do dé dé lot qua 16 sang (hinh 7b) b) Lé sang dai - Sang 16 dai ding dé phan loai dya vao sy khde nhau vé chiéu day cila hat. Khi chiéu day B cla hat lon hon chiéu rong [ cia 16 sing thi hat sé khong lot qua 16 sang, ngugc lai net B < D thi hat s@ lot qua 15 sing. Dé tang do lot cile sing bao gids ngudi ta cling ché tao chiéu dai 16 tén hon nhiéu so v6i chiéu dai cla hat céin phan loai, Muén cho hat dé lot hon ngu¥i ta cdn ché tao mat sing ma 1d nim trong cic ranh (hinh 8b). 20 (a) (by J Hinh 7. Sang dot }5 un. il of Gr IL AA Hinh 8. Sang dot 15 dai. 21 ©) LO sang tam gidc: SAng 15 tam giée ding dé phan loai céc hat c6 tiét dign hinh tam gide, thudng ding trong day chuyén Jam sach va phan loai mach hoa. a Anal Jal [4 Al TA A A Hinh 9, Sang dot 18 tam gic. 4. Caéc kiéu cduu tao cia sang Trong céc xi nghiep sn xuat cdc logi bot, gao va thiic an hén hop cho gia sic ngubi ta dong nhiéu loai sing khéc nhau dé Lam sach va phan Jogi nguyen ligu eting nhw sén phim, Cau tao cita eae loai sing niy khéc nhau vé ede thong s6 dong hoc, dang va quy dgo cia chuyén dong. Hign nay c6 2 loai sang: sang mat phdng va sing mat cong. Thudng ding phé bi hon ca la mat sang phing. Sang mat phing déc cé loai cé’ dink (sing chudi) 6 loai chuyén dong (sang chan dong). Cée Logi sing mat cong thing quay won trén truc nim ngang véi van t6c khodng 15 - 40 vong/phiit. Céc loai sang mat ping thutmg dao dong vdi tén s6 1500 dao dOng/phit véi bién do Jon, hoac Ién han 1500 dao dong/phut véi bien do nhd, Mot trong nhdng thong s6 quan trong cita ché do cOng tic ciia sing I sO dao dong n trong mot phat va bién do dao dong A ciia sing (bing mot nira doan dich chuyén sang), n vA ‘A duge goi la céc thong so gidi han. Phé bin hon cA 1a ding stng mat nghiéng dao dong ngang cé khung treo. Trong. trudng hop nay sé dao dong dugc tinh nhu sau: 30 MT Ee@-a) aa) x = jis BL Tyg BO re) (4) 22 (15) trong d6: 0. 18 g6c nghiéng cila mat sang, o 1a géc ma sét trugt cia sin phdm irén sang: ny 1 s6 dao dong gidi hgn cia sang dé sin phém 6 thé truot xuéng phia dudi cudi sang; ny 12.56 dao dong gidi han cia sing dé sin phdm cé thé truot len phia dau sang: ny 1a s6 dao dong gidi han dé sin phdm cé chuyén dong nay xudng cudi sang. ‘Trong trutmg hop mat sing nam ngang c6 chuyén dong tron thi s6 dao dong gidi han sé 1a: No= 32 it (16) trong dé R la bin kinh tam sai. - Gia te gidi han cita mat sang Ong véi dao dong doc theo tryc sang duge tinh bing cong thie gin ding sau day: an trong d6 w Ia van tc gée cia mat sng Ong: p la bin kinh cia mat sing 6ng: 409 La tan s6 géc ctia dao dong theo true sing: 2 la bien do dao dong doc theo truc sang: 1118 he $6 ma sat cita cdc phan tir tren sang. Khi wy = 0 thi khong 6 dao dong doe theo truc sing, W2p = g, do dé sO vong quay giGi han cla mat sang Sng sé 1d: tg= af 8) Khin > ng thi chuyén dong tuong déi cia phan tir tren sang sé ngimg lai. Dam bao cdc diéu kien dé phan tir c6 thé chuyén dong tong d6i tren sang thi sé chon duge cdc thong s6 gidi han n6i tren, thi dy nhu bién do dao dong A, van te gdc @ sao cho s6 lugng céc phan tir lot sang trong don vi thoi gian & mite 1én nhat. C&c thong sé gidi han dao dong cia sing duge dat trong diéu kign 1a cdc cdlu ti en mat sang chuyén dong doc lap véi nhau, Nhung trong thuc t€ wén mat sing co rét nhiéu cau tir ma do téc dung cita céc luc tuin hodn céc edu vir nay chuyén dong tuong 46i voi nhau, Do d6, dic diém su chuyén dong ciia timg loai cdu tit sé khdc di. Cée cau tit dich chuyén theo cdc huéng khéc nhau, tién, Idi, sang phai, sang tdi, len tren va xuGng duéi véi nhimg van t6c khée nhau, nhung do chiu t4c dung cba trong luc nén 23 c6 xu huéng di xuéng nhiéu hon. Chuyén dong dé 1a chuyén dong gitin doan trong timg chu ky cia dao dong. Trong céc khoang thai gian, khi ma luc thanh phan ella trong khéi huéng theo ph4p tuyén cia sang th) su dich chuyén tuong di cia cdc cau tl ngimg lai. 5. Cée nguyén ly co ban vé sang Musn cho sang (hode ray) c6 nang suat cao thi phai dim bao sing lam vige lién tuc. Cac yeu t6 xde dinh sy lién tye cia qué trinh sing gém co: + Su nap lieu lien tuc: + Su chuyén dong tuong d6i clia nguyen ligu theo sing; + Qué trink chuyén dich nguyén liéu doc theo sang; + Su lam sach thudng xuyén 16 sang (khong bi te); + Sy tach ra tien tue ede edu ti. a) Chuyén dong ttong di cia hén hop so véi sang Mu6n cho qué trinh phan loai bing sang c6 thé xdy ra thi nguyen li¢u phdi dich chuyén trén mat sang. Sé khong thé ndo phan loai bing sang duge néu nhu mat sing khong chuyén dng hoge mat sang o6 chuygn dong déu, nghia 1 van te tong déi ca sin phim bing khong trir trumg hop mat sang c6 do nghiéng nag dé dé nguyen ligu c6 thé chuyén dong trén mat sing véi van Ie nao dé, Néu mat sang chuyén dong véi gia tc +a thi san phdm c6 thé dich chuyén trén mat sang duge, Trong trudng hop hat dich chuyén trén mat sang thi hat vita chiu tac dung cua luc ma sdt vila chiu tic dung cia lye quan tinh. Lue quén tinh luon Jun tée dung 1én phan ti theo hung nguyc lai chiéu cia gia t6e, khi gia te e6 gid wi duong [ue quén tinh 1m giim t6c do chuyén dong cia sin phdm so véi van téc chuyén dong ciia sing nghia 14 chuyén dong Idi, Néw gia t6c c6 gid tri Am, thi van t6c chuyén dong cita sang gidm, luc quin tinh gay ra chuyén dong tin. Ca hai dang chuyén dong ndi tren cia san phdm trén sang luan phién xdy ra doi voi cdc dang sang chuyén dong. D6i vGi sang mat ngang chuyén dong tron thi sin phdm bi lve quan tinh Hi tim td dung, luc nay song song véi mat sing va gay ra chuyén dong lien tue wong d6i cia san phdm (ma san phdm khong rdi mat sang). Nhing phén tir ¢6 ty trong 1én sé “chim” xudng du6i con ahing phdn tir nhe sé “néi” Jen 16p bé mat. Su ty phan loai khong phai chi theo t¥ trong ma cdn theo dé 1dn nia. Hat nhd va ning bao gid cling 6 lép dudi, Hat ldn va nhe thi & lép tren. Do dé, dudi téc dung cia dao dong sing, hn hgp hat duge phan 1ép theo ty trong va do én. Trong dai da sé céc trutmg hop, hén hop hat Ivong thyc va sin phdm ché bign cla nd 24 gém céc phan tir c6 ty trong ging nhau, do dé qué trinh sang 1a dya vio su phan loai theo 9 16n (hat nbd durge Logi ra theo 16 sing), vi ciing chinh vi c6 sy ty phan loai nén céc phin tirnhd tiép xiie véi mat sang nhiéu hon va dé c6 digu kign lot sang hon. Ngoai ty trong va kich thudc ra, hinh dang va trang thdi bé mat, chigu day lop nguyen Higu, tan s6 va bien do dao dong cling c6 anh hudng dén d9 lot cla sing. b) Cuéng dé etta qué trink sang Cubng do sang duoc xdc dinh bang long sn phém lot qua mot don vi dien tich mar sing trong mot don vj théi gian. Cutmg do sang phu thudc vao tiét dién thye va trang thai bé mat ca sing, vat li¢w lam mat sang, dQ dm cia san phim dua vao sing, him Iugng phén tit lot sang ciia hén hop dia, do 16 tuong di cita phan tir lot sang, chiéu day cia 1ép sin phém trén mat sing, van tc (rong déi cba sin phdm dich chuyén tren mat sang. Anh hudng olla céc yeu 16 n6i trea dén cudng d9 sing khi cic diéu kign khéc gidng nhau duge gid dinh bing su thay ddi van tc sing v, dé 1a van We cla cdc phan tit lot qua 1d shng, van tc sang gidm thi cudng dé sing cling gidm vA nguce lai. ‘Tiét dign thyc ciia sang c6 anh hudng 13 rét dén cudng do sang. Thi du nhy, tang so higu cita sang lua 1én thi cudng dd sing gidm xudng vi s6 higu tang thi tiet din gidm. Voi cling mt kich thuéc 16 sing D, thi sang sgi kim logi c6 hé s6 0 I6n hon va mat soi nhan hon so véi sang Iva do d6 cutng do sing cao hon. Sing soi kim logi va soi capron khong bj xi Jong, khong bi ran nit nén khong 4nh hung dén cugng do sng. So v6i sing kim loai, sing 1ya khong bj ngung tu hoi nude va khdng bi Oxi hod, Sang lua c6 kha nang hit nuéc dén 30% ma soi khong bi thay d6i tinh chat va kich thudc. Do dé nén ding ray lua dé ray bot. Néu dg dm tuong doi cia khong kh{ qué 16n, bot bi hd hod, diing ray lua sé bj giém cudng do sing. Do dé trong cae nha may bot phai b6 tri he thong thong gio lam ngudi cho tot. Ding van chuyén bang site gid co thé ning cao chat Iugng 1am vige cia sing. ‘Higu suai 1am sach mat sang (ray) oting c6 anh hudng dén cudng do sang. Thudng am sach mat sang bing ban chai, bing tc dung va dip (qui cdu cao su, thanh g6 cao su...). Diéu kien ly tudng dé phén vir c6 thé lot sang ndo d6 lot qua 18 sang 1a phan tit d6 xp xi vGi 16 sng so véi cdc phin tit khic véi van te vg = 0, khi dé tam cigt dién nhd nhat ca phan tir ny nim & dudng tryc clia 18 sang. ‘Trong thye té digu kign IY cuéng ten khong 6 duce. Cac phan tir chuyén dong dén 16 sing khong bi riéng ré ma 1a timg khéi, khi cic phan tit x6 ddy nhau budc céc phan ttt e6 thé lot sang theo nhiing hudng khéc nhau. Nhung do sy ty phan foai ma hdn hop trén mat sang phn thinh cae lop khdc nhau, hat nho va nang & ldp dudi, hat lon va nhe & lép tren. Vi thé xdc suat lot sing tang lén 1a diéu 25 ign t6t nhdt dé cde phan tir lot qua 16 sang 1a khi van téic trong d6i cia phén tit ¢6 thé lot sing 8 ngay 16 sing bing khong. D3 1a khi phén ti ngimg lai tiie thai, ring cc phan ur trén sang 48 dugc phan lp va lop phiin tir dé c6 thé Jot sing chua truc tiép tip xtc voi mat sAng (cau tao nhu hinh 10) va qua méi 16 vudng chi cé thé c6 mot phan tir iot qua. Trong trugng hop nay, thé tich khoding khong gian ma phén nit Jot sang chiém bing thé tich hinh hop day D? va chigu cao fy, nghia Ia: AV =D% 9) trong d6: fg 18 khodng céch wung binh gia phan tir cd thé lot sing voi bé mat clia sang; D la khoang céch gitta tam cia phan tir dén mat sing. Hink 10. So d6 lot sang ca cae phan ti. 86 lugng cae phan tir c6 thé lot sing trong mot don vj thé tich sé bling: C= (20) be _ Do dé: mo (21) Biét khoang céch trung binh gitta cde phan tit c6 thé lot sing theo phuong thing dime voi mat sing thi c6 thé xdc dinh eudmg dQ sang theo céch sau day. S6 Iugng cdc phéin tir lot sang thot qua mdr 16 sing dién tich D* trong mot giay bang: (22) S& lugng 16 sing vudng cé trong mot don vj dign tich bang 1/Dy?, trong 46 Dy 1a khodng céch gitta céc sai Vi thé s6 huong céc phan tir, theo 1y thuyét ¢6 thé Lot qua mot don vi dién tich mat sang trong thdi gian mot gidy bang: 26 Ny _ 0° Nm = = == CV, 23, DD. 4 pb Dat W= SF ta 68: Nagy = 'PCVS, (24) Nhu vay, cutmg dé sang cure dai hofic kha nang lot sang t¥ le thudn voi hé sé tigt dien thue, 6 lugng phan tir c6 thé lot sang va t6e dQ sing. Vi citing dé ty 1¢ voi xde suat lot sing Ey, cla cdc phan tir nén gid tr] Nizex 6 thé nhan vdi Ey, nghia 1a: N= NyaxSo = E065, (25) Cutng do sang (xdc dinh theo cong thite trén) duge biéu dién bing s6 Iuong phan tir lot sang trong mot don vi théi gian. Trong thyc té, ngudi ta bidu dién cutmg do sang bing kg/em’s. Mudn thé ta nhan hai vé cha cong thie wen voi G, (G, 1a trong Iugng trung binh cia méi phdn tir o6 thé lot sng). Khi dé: NG, = EowVseGy (26) G, 1a mot phan tir c6 thé lot sang biéu dién bing kg/cm’ Dat p = NG,, ta.c6: P= Eo OVs kelem”s Qn Nhu vay, cutmg d0 lot sang ti Ie thuan véi mat do phan ti o6 thé lot sang, t6e dd sing va hé 6 tiét dign thuc cla sang. 6. Qud trinh phan loai trén mat sang chuyén déng tui tdi a) Van t0¢ tong doi cia hén hop trén mat sang: Sang phan loai nham muc dich tach ra cde phan tir 6 thé lot sang. Tuy theo dé 1én cia cdc phan tir (d) va kich thude 16 sing (D) ma phn tir c6 thé Jot qua sing hay khong lot qua 16 sang. Co may trudng hop sau day: Néu d < D khi van t6c tuong d6i cita phan tir thich hop thi phéin tir s8 lot qua 16 sang. Néu d > D phan tir sé ndy tir 16 sing Jen bé mat sang hodc gidt vao 16 sang va khong thé lot qua. Néu d < D thi qué trinh 6 thé biéu dién theo hinh 11. Phan tircé thé lot sang bat déu chuyén dong din vio Id sang véi van t6c V, tir diém 0, diém bat dau cia toa do Descartes. Truc x hudng song song véi mat sang, cdn truc y thing g6e vii sang, Vecto van t6c Vp chuyén dong cla phdn tir (dang céu dutmg kinh d khi lot qua 18 sing 6 canh 1a D) huéng song song véi mat sing. Khi phan tit Iot qua 16 sang, né chiu tac dung cla mét Iye khong d6i F = m.a, lye nay lam voi mat sing va phuong cita trye y mot géc 8. vas Hinh 11. So 46 lot sing. Phuong trink vi phan chuyén dong cua phan tr trén 14 sang trong mat phing xOy co dang nur sau: x"=a, sin® 28 y'=a, cos © trong dé a, I gia téc cita phéin tir khi né lot qua 18. Coi a, khong di, giai he phuong trinh vi phan néi trén ta thu duge phuong trinh quy dao chuyén dong cla phan wr tren 15 sing, phuong trinh nay c6 dang: X=y gO +o, 29) a cosd RO rang 8 phn ti sé lot qua 18 sing chi trong trudmg hop tam trong luc di qua mét diém cita quy d4o 66 toa d6 x = Bu y= asa , trong d6 A 1a chiéu day cia tam sang. Thay céc gid tr} cla x va y vio phuong trinh (29) ta duoc: fa, cos a+a Cong thite xée dinh gié ti gidi han clla Vo hode gid tri theo tinh toin van t6c gidi han su trugt cia hn hop trén sang. Tir cong thc nay ta thay ring, van tc Vy ti 1é thudn vdi gia t6c a, ciia phén tit va ti Ke nghich véi géc 8. Vo mux = Zp -(d+Ayg0) 30) Gia (6c ag c6 thé tang khi gia t6¢ cia trong Iuc tang len. ‘Trong trudng hop gia t6c hudng tam 1én hon gia t6c trong luc nhigu lén thi van ie trugt cba Iép san phdm ben dudi sé ting lén. 28 Gia t6e a, 66i voi trudng hop sang phing mat nghiéng c6 thé biéu dién 6 hinh 12. Hinh 12. So dé céc luc tdc dung Ién sin phdm & mat sing nghieng. C6 hai Iyc téc dung Ién phén tir (hat, bot...): F, IA trong luc ofa phan wl, Fy 1a lye quin tinh cia chuyén dong déu, lye nay tg0 véi mat sang mot géc a. BO qua lye ma sét cila phn tit, ta xéc dinh dugc Iuc cin bing P, cita ce Iye we dung len phan tit. Tir tam gide Iye & hinh, ta suy ra: F, Fy F cos(o—a) ~ cos(0—6) ~ sin(@®—a) op - . = 9 LONG = 01) Tir d6 ta cé: a, = “cos(0 0) =) (32) Thay gid tr] ctia a, vao cong thitc cia (30) ta dUgc Vp max (Voi mat sing nghieng). Néu van t6e chuyén dong cha phén ti hon Vp max thi phan tir cé thé lot sing sé khong lot qua 16 sang. b) Gia t0e gidi han cia sang chuyén déng lui tai Muti tinh gia t6c nay thi ddu tign phai c6 diu kién 1A hdn hop cén phan loai phai trugt theo mat sang. DE cc phan ti (cé kich thuée d > D) c6 thé trugt theo sing vA c6 thé tach cdc phan tir khong lot sang ra thi phai e6 gia te di In. Hinh 13 biéu dién phan tit hinh cdu dit vio 16 stng cla mat sang nghieng chuyén dong Ini tdi. C6 nhing Ive sau da tic dung len phén tit: 29 yv Hinh 13. Diéu kién lam sgch 18 sang, - Trong luc F, = mg. - Luc quén tinh F, = ma cia chuyén dong khong déu tao véi m4t sang mOt géc 0. = Lye ma sat T = jyFy gay ra chuyén dich twong d6i phan tir trong 6 ty 1 he so dong hoc cha ngima sat Khi dong hat chuyén dich theo mat nghiéng khong thoat ly mat sing thi lnc ma sat sé huéng song song vdi mat sing. Chiéu tat c cdc Ive len truc Ox va Oy ta duge: F, =F, sina + Fy coso +T } Fy =F, cosa - Fy sino (33) Phan tir sé bi day ra Khoi 16 sang trong trudng hop co su khong can bang cdc momen lye F, va Py, nghia la Fb > Fy trong dé : a = 1/2 sinyy vA b= 1/2 cosy. Khi dé sy khong can bang momen c6 thé biéu dién theo dang sau: Fy > Fy tay G4) trong d6 yy La géc ket cla phan tit. tgp la hé s6 ket cia phén tir xdc dinh bing cong thie sau day: te¥0 = 35) ‘Sau khi thé gid tri cita luc & hé phucng trinh (33) vao bat ding thitc (34) va bien d6i ta duge gid tri gia tée gidi han cla sang: ag = AWG = gz (G6) = B90 - i COsS +(tgo — trong 46 2 7) Do do ta thay rang gia tc gidi han ciia sang phy thugc vao cée tinh chat vat ly cha phdo tir, Nhu vay néu gia t6c cita sang tén hon ag thi lp du6i cia hén hop trén sang 1a nbiing phan tir trén sang. Kich thuée ciia céc phan tir trén sing cing Ién, gia t6c cha sing cing phai nhé thi méi loai duge cdc ph4n tir nhét lai, va néu kich thude cia cde phdn ti nay rat 16n so kich thuéc sang thi phai c6 gia 6c én moi ddy duge cdc phan tir nay khéi 16 sing. Didu nay khong cdn thiét va ngudi ta cé thé ding phuong phap khdc lam sach mat sang (ban chai, qua cu caosu...) c} Cac thang s6' dang hoc ctia sang chuyén dang lui 16i 8 hop mot cach hop ly cdc thong sO ti thich ca sang n, A, a va o, thi c6 thé dat duge cudmg do phan logi ti da (tach cae phin tit c6 thé lot sang). Qua nhimg cong tinh nghién ctu ngudi ta thay ring khi sing hn hgp nhigu loai khéc nhau trén sang phing mat nghiéng chuyén dong Lui tdi thi tin sé dao dong t6i thich n va bien d9 dao dong phy thudc nhau theo ham so hyperbol, aghia 1A c6 thé biéu dign theo cong théc kinh nghiem: nA ~ const. ‘Tin s6 dao dong/ phat (n) P——_| Bien do dao dong (A) Hinh 14. Quan h¢ gitia n va A. p———_ Nhu vay, biét duge bién do dao dong lla sang, 6 thé xdc dinh tri s6 16i thich s6 dao dong cia sing phing chuyén dong Lui tdi dé phan loai hén hop hat. 7. Qué trinh sang trén sang Ide tron a} Gia t6c gidi han ctia sang bang nhiéu téng: Hinh 15 biéu dién phan tir khong lot sing (gidt vio 15 sng) ngin can céc phan tir cé thé Iot sang khong cho céc phan tit nay lot qua 16 sing. Vay thi nhiing luc nto téc dung lén phan tit ndi tren, 31 To Hinh 15. Diéu kidn khong lot sang. Gia thi¢t ring phdn wi nay c6 dang cu, dudng kinh d. Dung kinh sgi dan sang la A va khodng cich gita hai soi Dy = D + A(D la kich thuée 15 sang). Phan tir ma ta xét nim duéi mot Iép sin phim. Néu goi h la chiéu day lép sin phdm va y 1a kh6i Itong rieng cha san phdm thi luc thang diing tfc dung len sin phdm c6 thé biéu dién bang cong thifc sau day: (39) Negoai ra tinh cd luc céng G cia ban than phin vir nia thi lye tc dung lén phan tit sé 1a: F,=P,+G (40) Tir thai diém bi ket trong 16 sang, phdn ti chiu téc dung cia 16p san phdm nim trén, top nay chuyén dong theo quy dao tuong déi I - 11 nha lye ma sat noi. Gia thit, luc ma sét T (de dung ln mat phing ngang ct qua tam cia phdn cit, va hudng cia Ic ma sét nim tigp tuyén v4i quy dao II - IL, gid tsi cta Ie ma sat duge tinh theo cong thite: 2 T= poPy (ay) trong dé jig IA he sé dong hoe cba luc ma sat ndi cita san phim. Ngoai ra phin tir con chju tc dung cia lye quan tinh, Tuc nay hudng theo bin kinh R cha quy dao chuyén dong I- I ciia sing va cé gid tri bing: F,=mR” (42) trong d6 m Ja kh6i lueng cla phan ti. Ngoai nhing Iyc da ké trén, phan tir con chiu téc dung ciia Tuc tinh dién do su hap din tuong hé gitta phan tir va bé mat sang lua ma ching ta bd qua vi so véi P, luc nay nho hon rat nhiéu. Trong mat phing ngang, hye tac dung lén phda tir bang téng hinh hoc cla Fy va T: F VER 47? + 2FyTeosa (43) trong dé «la g6c tao thanh gitta Fy va T. Bay gid, ta hay xét tée dung cita hai luc F va F,, lén phan tit bang cée momen luc. Mot mat momen cia luc, FMI = F.a (a 18 cénh tay don ca F) hung chuyén dong cba phan ti chung quanh duvmg sinh A va Joi phan tir kh6i 16 sing. Phéin tir chi dutge kéo lat ra khdi 16 sang khi nao MI > M2 ngbia la: Be Fe = Fitgoo (44) trong 46 tgoy Ia he s6 ket cila phan ti. He s6 tgQq phy thudc vao kich thuéc ciia phan ti va kich thude 15 sing, tinh theo: BoD (45) Can nhan manh rang, hudng chuyén dong cia phén tir thoat khdi 18 sang tring vdi huGng cia luc F trong thoi diém di cho. Con vecta luc F quét mot gc géc 2 © nén xac suat Jén nhat ma phén ti bat ra khoi 18 sing sé 1a Isic mA huéng cia luc F tring voi hudng chéo clia 16 sang vuéng, nghfa 1a khi lye F nhd. Nhung trong tinh todn ngudi ta chon gid tri F khi lye nay hudng thang géc vdi truc cila soi dan sang. Chon nhu vay dé cho phan tir ndy ra khai 16 sang. Thay cdc tri s6 clia F va F,, vao bat ding thitc (44) va bign s6, uc Iuoc, cudi cling ta cé: 2 ac= R= g ten wo a ] (46) 1890 trong dé pa3, 2(hy 8 ad ala 33

You might also like