MBO 3-4 Onderwerp: Veilig werken met de flex

Vak: Onderhouden, repareren en Klas: LLO 3+4, LPL 3+4

afstellen
Docent: Feije Merkus Opdracht: TEC-21

De haakse slijpmachine (of flex)

Voordat je gaat lassen moet je vaak het werkstuk

voorbewerken. Je slijpt daarbij de directe
omgeving van de plek waar de las komt, zodanig
dat het materiaal schoon is, en de walshuid
(blauwe ‘huid’ op nieuw materiaal) verwijderd is.
Meestal doe je deze voorbereidingen met een
haakse slijpmachine (fleks, flex) of met een
slijpmachine. Op beide machines zit een
slijpsteen. Daarnaast is er ook nog een
bandschuurmachine, daarop zit schuurlinnen. De
haakse slijpmachines zijn door de draairichting
van de schijf op een paar manieren veilig vast te
houden. Je moet rekening houden met de
wegvliegende vonken (regen) en je moet goed
zicht op het werk houden.

Je kan met de flex snijden en slijpen. In beide

gevallen houd je de machine op een speciale
manier vast.
Bij (door)snijden van een stuk plaat of metaal
houd je met de rechterhand het afschroefbare,
verstelbare handvat vast; met je linkerhand houdt
je het frame van de machine vast, zodat je de aan-
uit knop kan bedienen. Je gaat zo staan, dat de
vonkenregen bij je langs gaat, zodat je kleren niet
in de brand kunnen vliegen. (als je je handen
andersom zet, komt de vonkenregen ‘in je kruis’
terecht)
Bij slijpen houd je met de linkerhand het
verstelbare handvat vast, en met je rechterhand
het frame van de machine.
Bij snijden gebruik je een dunne schijf van 2,5 - 4 mm dik, waarmee je bv. een plaat of strip kan
doorsnijden. Tijdens het snijden moet je de machine goed in de startpositie houden, als je gaat
’wrikken’ kan de schijf klem komen te zitten en kan hij zelfs breken, zodat er stukken wegschieten
met hoge snelheid! De snijschijf mag je nooit zijdelings belasten (dus als bij slijpen) Er zijn nu ook
hele dunne snijschijven voor diameters tot 125 mm, die zijn 1,25 mm dik.
Bij slijpen gebruik je een dikkere (6 - 8 mm) schijf, die je onder een hoek met het werkstuk
gebruikt. Door de flex over het werkstuk heen en weer te bewegen kan je materiaal wegslijpen. Hard
drukken heeft geen zin, het gaat niet sneller, terwijl de schijf wel sneller slijt en er meer vermogen

TEC-11 werken met de flex.docx © MEFA - 2016 1

 MBO 3-4 Onderwerp: Veilig werken met de flex
Vak: Onderhouden, repareren en Klas: LLO 3+4, LPL 3+4
afstellen
Docent: Feije Merkus Opdracht: TEC-21

nodig is. De kunst bij het weg slijpen van bv. een foute las, is om alleen de las te verwijderen en niet
het ‘moeder’(werkstuk) materiaal weg te slijpen.

De fleks of flex of haakse slijpmachine

De grote fleks is een vrij zware machine, waarbij er
twee uitvoeringen zijn, met 170 mm en met 220 mm
schijven. Door de grote schijven is hij specifiek
geschikt voor snijden. Bij het slijpen van grote stukken
(bv. mislukte lasnaad) verwijdert hij sneller materiaal dan bv. de kleine
(hand) flex.
Als de schijven zo ver opgebruikt zijn dat ze kleiner dan 125 mm (of 115 mm) zijn geworden, vervang
je ze. Die kleinere schijven kan je weer gebruiken in de kleinere (hand) flex. De schijf wordt met een
speciale moer vast gezet, tegenwoordig zie je steeds vaker speciale snel span moeren, maar standaard
worden haakse slijpmachines geleverd voor gebruik met sleutel, in de
afbeelding zie je daarvan een aparte uitvoering. De snel
span moer zet je met de hand vast.
Onder het ‘stoere’ borrelpraat hoor je vaak dat iemand de
moer met de hand losjes vast zet en dan door het
aanzetten van de flex de moer vast laten ‘schieten’.
Behalve dat dit gevaarlijk kan zijn, ben je ook dom bezig,
want het losdraaien kan daarna erg lastig zijn. Tegenwoordig zit er in de kop van de flex een
blokkeerknop, zodat je de as van de aandrijving kan vastzetten tijdens het aandraaien van de moer.
Voorheen had je ook een sleutel (vaak 17 mm) nodig, om de aandrijfas tegen te houden.

De kleine(re) (hand)flex
Voor afbramen en snelle oppervlakkige slijpklusjes kan je de kleinere
fleks gebruiken, die worden geleverd met 115 mm en 125 mm
schijven.
Er zijn types die zo klein zijn, dan je ze met één hand kan
vasthouden, zodat je ook in moeilijke hoekjes kan komen. Dit kan
echter wel gevaarlijk zijn! Omdat hij klein is kan je soms in moeilijk
bereikbare hoekjes ook nog vastzittende moeren doorsnijden. Door
de snel span moer kan je er som toch nog slecht tussen, gebruik
dan weer de gewone platte moer.

De slijpmachine
Als je een klein en gemakkelijk te hanteren werkstuk moet
slijpen, dan kan je dat op een vaste slijpmachine doen. Je legt
het werkstuk op de leunspaan, zodat het stabiel ligt en drukt het
dan met normale tegen de steen aan. De afstand tussen de

TEC-11 werken met de flex.docx © MEFA - 2016 2

 MBO 3-4 Onderwerp: Veilig werken met de flex
Vak: Onderhouden, repareren en Klas: LLO 3+4, LPL 3+4
afstellen
Docent: Feije Merkus Opdracht: TEC-21

leunspaan en de steen mag niet groter zijn dan 1 mm. Bij

een te grote afstand kan je werkstuk kantelen en
vastslaan, met je duim ertussen!
Beweeg je werkstuk heen en weer over de steen, de
steen mag niet hol of bol worden, maar moet vlak blijven.
Slijpmachines zijn vaak uitgerust met twee verschillende
kleuren. De grijze steen is bedoeld voor afbramen, een
steen kan ook nog grof of fijn zijn uitgevoerd.
Een witte steen is bedoeld voor gereedschap slijpen. Gereedschap (beitels, boren, centerpons) is
harder dan gewoon constructie staal, dan heb je een ‘zachtere’ steen nodig. Het klinkt misschien
vreemd, maar bij hardmateriaal is het slijpmateriaal (fijn, gelijmd steen gruis) in een zachtere
grondmassa (lijm) geplat, waardoor de korrels (die sneller bot zijn) sneller uitbreken en er weer een
scherpe (zand) korrel gaat slijpen.
In werkplaatsen met verspaningsmachines zie je ook nog groene schijven op de slijpmachine, die zijn
bedoeld om hardmetaal (van draaibeitels) te slijpen.

Vragen I
1 Wat is de walshuid?

2 Hoe onderscheid je een snij- en een slijpschijf?

3 Hoe dik is een snijschijf?

4 Mag je slijpen met een snij schijf?Waarom wel/niet?

5 Wat is op dit moment de dunste schijf voor het snijden?

6 Hoe dik is een slijpschijf?

7 Waar moet je op letten bij het slijpen?(3)



8 Wat is de grootste schijfdiameter bij een flex?

9 Waarvoor gebruik je de grootste flex meestal voor?

10 Tot welke diameter slijp of snijd je een schijf meestal op?

11 Welke sleutelmaat heb je nodig bij het vastzetten van een schijf met een snelspanmoer?


TEC-11 werken met de flex.docx © MEFA - 2016 3

 MBO 3-4 Onderwerp: Veilig werken met de flex
Vak: Onderhouden, repareren en Klas: LLO 3+4, LPL 3+4
afstellen
Docent: Feije Merkus Opdracht: TEC-21

12 Wat kan er gebeuren als je de moer niet goed vast zet(2)



13 Waarvoor is de kleine flex bij uitstek geschikt?

14 Waarvoor kan je behalve afbramen de slijpmachine goed gebruiken?

15 Wat mag de afstand tussen leunspaan en slijpsteen maximaal zijn? Waarom?


16 Waarom moet jij je aanleren de steen vlak te houden?(2)


17 Welke kleur steen is bedoeld voor slijpen van HSS staal (boren)?

18 Welke kleur heeft een slijpsteen voor slijpen van hardmetaal?

19 Waarvoor gebruik je de grijze slijpsteen?


De bandschuurmachine
Een, in aanschaf iets duurdere slijpmachine, maar met
constantere kwaliteit, is de bandschuurmachine. Deze heeft
een grote afname van materiaal, terwijl de diameter van de
‘slijpschijf’ niet veranderd en ‘de steen’ ook vlak blijft. Vaak
zit op de bovenkant van de machine ook een klep die je open
kan zetten, waarbij je ook vlak kunt slijpen. Als de
schuurband versleten is, kan je eenvoudig een nieuwe
aanbrengen. Een groot veiligheidsvoordeel is dat de afstand tussen de leunspaan en de ‘steen’ contant
blijft!

Veilig werken met een slijpmachine (en bandschuurmachine)

Als je werkt met een slijpmachine moet je je aan de volgende
regels houden.
 draag altijd een veiligheidsbril
 draag geen nylon kleding
 laat 1 mm vrije ruimte tussen slijpsteen en leunspaan.
 stel ogenbeschermingsglas en vonkenvanger goed af. zorg
dat deze onderdelen de vonken opvangen
 controleer op brandgevaarlijke omstandigheden

TEC-11 werken met de flex.docx © MEFA - 2016 4

 MBO 3-4 Onderwerp: Veilig werken met de flex
Vak: Onderhouden, repareren en Klas: LLO 3+4, LPL 3+4
afstellen
Docent: Feije Merkus Opdracht: TEC-21

Veilig werken met een haakse slijper

Als je werkt met een haakse slijper moet je je aan de volgende regels houden
 draag altijd een veiligheidsbril
 draag geen nylon kleding
 houd de slijpmachine tijdens gebruik altijd met twee handen vast
 let op als je de machine aanzet, de machine kan opeens bewegen als je de schijf tegen het
werkstuk houdt; zorg dat de machine niet uit je handen schiet
 er zijn tegenwoordig machines met slow-start, die langzaam op gang komen
 als je klaar bent, zet je de machine uit, je houdt de machine met beide handen vast, totdat de
schijf stil staat. daarna leg je de machine pas weg
 slijp nooit in de buurt van brandbare stoffen. de vonken zijn gloeiend heet. ze kunnen brand
veroorzaken
 let op waar de vonken heen vliegen (mensen, dieren, glas van bv. trekker of auto)
 gebruik voor het doorslijpen van metaal een dunne schijf (4-6 mm)
 gebruik voor het afbramen van metaal een dikke schijf (6-8 mm)
 ga nooit afbramen met een doorslijpschijf
 zorg dat de schijf niet klem gaat zitten. de schijf vliegt dan aan stukken

Vragen II
20 Welke voordelen heeft een bandschuurmachine?




21 Waar moet je op letten bij slijpen en snijden? (PBM)(2)


22 Noem enkele veiligheidspunten bij slijpmachines



23 Noem een aantal veiligheidspunten bij werken met de flex(6)







TEC-11 werken met de flex.docx © MEFA - 2016 5

 MBO 3-4 Onderwerp: Veilig werken met de flex
Vak: Onderhouden, repareren en Klas: LLO 3+4, LPL 3+4
afstellen
Docent: Feije Merkus Opdracht: TEC-21

Opdracht
Je gaat een werkstuk op maat snijden en het werkstuk daarna slijpen. Zoek een stuk afval metaal van
± 200 mm (of meer) waar op gelast is. (je mag ook een eerder door je zelf gebruikt laswerkstuk
gebruiken) Je maakt gebruik van een haakse slijper. Je gaat twee opdrachten uitvoeren, een stuk
metaal doorslijpen en een stuk metaal afbramen / vlak slijpen.

Hoe werk je?

 zet het metaal in de werkbank.
 controleer en of monteer de juiste schijf voor snijden van metaal
 snijd een stuk van het stuk metaal af, zodat de lengte 150 mm wordt
 werk de scherpe randen af. gebruik hiervoor de juiste schijf.
 span de strip in de bankschroef met de bolle kant naar boven, of met de te slijpen naar boven
gericht.
 verwijder het roest van beide stukken metaal.
 zet hiervoor de stukken vlak vast in de bankschroef, zodat de te slijpen kant aan de bovenkant
zit.
 slijp de las(sen) van het werkstuk, zonder het moedermateriaal weg te slijpen.
 beweeg tijdens het slijpen de schijf constant regelmatig heen en weer in de lengte richting
van de lasrups, om een zo glad mogelijk resultaat te krijgen
 oefen niet te veel druk uit op de machine, deze gaat dan langzamer draaien en slijpt dan veel
minder ijzer weg!
 het geslepen vlak moet vlak worden, je mag dus geen geulen of strepen in het werkstuk slijpen.

Afsluiting
Laat de je geslepen werkstuk beoordelen door je docent.
 Is je metaal op maat gesneden? (150 mm)
 Is het werkstuk aan één kant goed vlakgeslepen, zonder geulen of strepen?
 Heb je veilig gewerkt met een haakse slijper? (PBM’s , brandgevaar, omgeving)

TEC-11 werken met de flex.docx © MEFA - 2016 6