de gitaar door de eeuwen heen

naam: T.J
gemaakt op: 23-06-2020

1
 Inhoudsopgave
● Inleiding
● Gitaar in de prehistorie
● Gitaar in de klassieke tijd
● Gitaar in de middeleeuwen
● Gitaar in de renaissance
● Gitaar in de barok
● Gitaar in 1800 tot heden
● Bekende gitaristen en bouwers
● nawoord
● Bronvermelding

2
 Inleiding
De gitaar is een van de oudste instrumenten omdat het makkelijk te maken is want
iedereen heeft als kind wel eens een ‘gitaar’ gemaakt van een doos met wat elastiek
eromheen ook is een gitaar makkelijk te bespelen want je hoeft alleen maar je
handen bij te gebruiken. Het wordt dus ook wel een tokkelinstrument genoemd en
het behoort tot de snaarinstrumenten.
Maar wanneer was eigenlijk de eerste gitaar en hoe heeft die zich ontwikkeld als een
gitaar die vandaag wordt bespeeld.

In de volgende hoofdstukken ga ik per tijdsvak de geschiedenis van de gitaar

bespreken. Ook beschrijf ik een paar bekende klassieke gitaristen.

3
 Gitaar in de prehistorie
tot 800 V.C.

Het eenvoudigste en het oudste snaarinstrument is de muziekboog die werd en

wordt nog steeds bespeeld. De muziekboog wordt nu bijvoorbeeld gebruikt bij de
dans capoeira. De muziekboog is voortgekomen uit de jachtboog en de vorm lijkt
nog steeds op een jachtboog waarbij de snaar van de uiterste punt naar de andere
punt.

Muziekboog
Doordat de gitaar al bespeeld kan worden met een snaar werd er ook al in de
prehistorie gitaar gespeeld. De kissar is één van de eerste gitaren die gevonden is in
Afrika. Het lijkt vooral niet op de moderne gitaar. De kissar is soms gemaakt uit een
menselijke schedel en dierlijke hoorns door daar snaren op te spannen krijg je een
gitaar. Ook nu wordt er nog op een kissar gespeeld in Egypte, Soedan en Ethiopië.
Alleen wordt de kissar niet meer van schedels gemaakt maar hij wordt gemaakt uit
een houten schaal met schaapsvel eroverheen gespannen met drie geluids gaten
erin met stokken eraan en dan worden er snaren tussen gespannen.

Een kissar gemaakt van een mensenschedel Een kissar gemaakt van een houten schaal met
schaapsvel eroverheen

4
 Gitaar in de klassieke tijd
800 V.C. tot 500 N.C
Volgens de Griekse mythologie heeft Apollo, god van de muziek, de kithara
(romeinse versie: cithara) uitgevonden. Dus deze voorloper van de gitaar werd
al veel gebruikt in de oudheid.
Ook gebruikten de Grieken het eerste systeem van muzieknotatie en gaven
het weer met de letters A-B-C-D-E-F-G, net zoals wij nu, maar de letters gaven
niet de toonafstand tussen elkaar aan. De Grieken waren dus hun tijd al ver
vooruit want het notenschrift dat vandaag wordt gebruikt werd pas in de
middeleeuwen uitgevonden.
Door de Grieken en de Romeinen is de voorloper van de gitaar naar de westerse
wereld gekomen, doordat Alexander de Grote het Midden-Oosten heeft veroverd
waar de Assyrische citer oorspronkelijk vandaan komt. Ook heeft Alexander de
Grote een groot gedeelte van Griekenland veroverd (340-336 v.Chr.)

Het rijk van Alexander de Grote

Zo kwam dus de Assyrische citer ook in Griekenland. De Grieken vervormden de

Assyrische citer tot een lier of een kithara. Als je goed ziet zie je verscheidene
overeenkomsten van de Assyrische citer met de klassiek gitaar van nu, zoals op de
Assyrische citer zaten al fretten en er zat al een klankgat in. Ook werden in
Griekenland een school voor kithara spelers opgericht waarbij ze leren om te zingen
met een kithara

Assyrische citer

Tijdens het Romeinse Rijk veroverde de Romeinen Griekenland (168 v.Chr.) en werd
de Assyrische citer, de lier en de kithara doorgegeven aan de Romeinen en aan de

5
rest van het Romeinse Rijk. De Assyrische citer wordt nu de cithara Romana
genoemd door de Romeinen. Na de val van het Romeinse Rijk (in het jaar 476 n.
Chr.) ging de cithara wat op de achtergrond van de cultuur.

Het Romeinse rijk Kithara op een Griekse vaas

6
 Gitaar in de middeleeuwen
van 500 tot 1500
veel van de muziek die in de vroege middeleeuwen werd gespeeld, werd gespeeld
door priesters en monniken omdat zij voor het eerst muziek op schreven (rond 800),
na de Grieken en dus konden zij het als enigste lezen. De man die het systeem van
de notenbalk ontwikkelde heet Guido d’Arezzo.

Standbeeld van Guido d’Arezzo in Uffizi-Steeg in Florence, Italië.

Ook werd de muziek vaak in de kerk gebruikt, dit werd eerst mondeling van
generatie op generatie gedaan. In de latere middeleeuwen gingen ook de burgers
meer muziek maken omdat de burgerij op kwam en ze meer in steden gingen
wonen.
In deze tijd werden er veel ontdekkingsreizen gedaan. Een bekende
ontdekkingsreiziger is Marco Polo, hij ging richting Indië en China en nam daar
verschillende luiten en gitaren mee naar de westerse wereld. Later worden deze
instrumenten verboden door de kerk omdat ze duivels zouden zijn. Maar daar
hielden de burgers zich niet aan want de luiten en gitaren waren een volks
liefhebber. De gitaren en luiten die Marco Polo naar Spanje brachten de
Spanjaarden een aantal aanpassingen aan. En later kreeg kreeg de luit met de
aanpassingen de naam mandola.

Een mandola

Nadat de gitaar een tijdje was weggezakt komt hij nu weer op. Brachten de Moren
rond de 12e eeuw uit Mesopotamië de luit of de Romeinse citer waar ze een hals op
hebben gevoegd naar Spanje toe waar ze het de Laud noemen dat wij weer

7
vertaalden naar Luit. Dit kwam doordat er meerdere cultuurstromingen uit
verschillende landen bij elkaar kwamen en cultuureigenschappen overnemen van de
ander. De Luit heeft een ovale klankkast met een korte hals en de kop is een beetje
naar achteren gebogen.

Luit op schilderij geschilderd door Hans Holbein de Jong

8
 Gitaar in de renaissance
van 1500 tot 1600

In de renaissance gingen veel instrumentenbouwers experimenteren met

verschillende soorten hout en vorm zodat er een ander geluid uit komt. Hierdoor is
ook de vihuela ontstaan.

De vihuela werd op drie verschillende manieren bespeeld en hadden daarom ook een
ander uiterlijk. De vihuela de mano, de arco en de peñola. De vihuela de mano is de
voorloper van de huidige gitaar, ook lijkt deze het meest op onze huidige gitaar. De
vihuela de arco lijkt in zijn vorm meer op een viool ook wordt de vihuela de arco
bespeeld met een strijkstok. De Vihuela de peñola is een ronde vorm van de gitaar
die wordt bespeeld met een plectrum. De vihuela de mano lijkt in de vorm erg op de
moderne gitaar, alleen zijn er kleinere inhammen gemaakt, ook is de gitaar smaller in
oppervlakte. De vihuela was zes korig en tien fretten, er konden in totaat dus 12
snaren op een vihuela zitten omdat bij korig je een of twee snaren kunt hebben.

Deze vihuela wordt beschouwd als de oudste gehele gitaar. Deze vihuela wordt
tentoongesteld in the Musical Instrument Museum in Phoenix, Arizona, Amerika

Een rijk versierde Vihuela was zeer duur, een gewone man kon hem niet kopen dus
die waren echt voor de elite. een gewone man ging dan voor een goedkopere en
eenvoudigere Chitarra Latina die 4 snaren had. later in de 16e eeuw is er een vijfde
snaar bijgevoegd. De chitarra Latina werd zo populair dat de luid steeds verder naar
de achtergrond werd gedreven. Veel instrumentenbouwers gingen in de 16e eeuw
verder met het ontwikkelen van de klankkast en daardoor werd het een veel dunnere
gitaar

9
Ook kwam in deze tijd de Chitarra Latina op en werd er in de 16e eeuw een vijfde
snaren koor opgezet. De Chitarra Latina kennen wij nu als de Spaanse gitaar of de
Klassieke gitaar maar de Chitarra Latina is in de 16e eeuw nog 5 snarig. De Chitarra
Latina werd steeds populairder in heel Europa. Veel Franse en Italiaanse
instrumentenbouwers gingen later in de 16e eeuw bezig met het veranderen van de
gitaar, hij kreeg een slankere taille.

Een Spaanse gitaar met vijf snaren koren

10
 Gitaar in de barok
van 1600 tot 1800
In het begin van de 17e eeuw werd de Spaanse gitaar ook populair onder de hoven
van Lodewijk XIV van Frankrijk en koning Charles II van Engeland. Ook werd er in
1780 een zesde paar snaren aan de Spaanse gitaar toegevoegd die snel daarna
werden gehalveerd dus in plaats van zes paar snaren, twaalf snaren, werden het nu
zes snaren. En de snaarspanning werd verhoogd. de gitaren die dit hadden werd de
romantische gitaar genoemd.

gitaar met zes paar snaren. gemaakt rond 1775-1800

Tegen het einde van de 18e eeuw werden er hybride instrumenten gemaakt zoals,
de liergitaar of de harpgitaar. Een liergitaar is een lier die je bespeeld als een gitaar.
Zoals de naam het al zegt lijkt het op een lier en een gitaar.

liergitaar

Gitaar in 1800 tot heden

11
De Carulli-gitaar was de allereerste gitaar die 6 snaren had en die gestemd was
zoals wij onze gitaren nu ook stemmen, E, A, D, G, B, E.
In het begin van de 19e eeuw waren er aanpassingen of uitvindingen gedaan door
François Bastien en Pierre Pacherel zoals de snaren niet meer om de brug knopen,
dat tot op de dag van vandaag nog steeds wel gebeurd bij klassieke gitaren, maar
de snaren vast zetten met brugpennen zoals je nu bij de akoestische gitaren ziet.
Johann Stauffer experimenteerde in de jaren ‘20 van de 19e eeuw met een toets die
los van het bovenblad hing deze vrij kon trillen. Lacôte bedacht om de toets tussen
de frets uit te hollen. Zo kon de hand veel makkelijker over de snaren glijden.
In de negentiende eeuw werd er mechanische stemschroeven op de gitaar
aangebracht en daarmee bouwde Antonio de Torres in 1884. En tot op de dag van
vandaag is er niet veel meer veranderd aan de gitaar die Torres bouwde. Daarom
wordt Antonio de Torres ook wel als vader van de klassieke gitaar gezien. Torres
maakte de gitaar groter maar hij hield nog steeds de slanke taille en hij gebruikte
lichtere materialen zodat hij niet te werd. Maar het belangrijkste wat hij heeft
veranderd is de bebalking, zo versterkte hij het bovenblad. Hij heeft ook het mensuur
van 65 centimeter toegevoegd, dit betekent dat de lengte tussen de kam en de top
van de gitaar 65 centimeter is.

Thomas Fredholm Antonio de Torres 1890 SE 141 Homage Classical Guitar

De grootste aanpassing die later in 1935 is gedaan is de darmsnaren te vervangen
met nylon snaren. Hier eindigt ook zo’n beetje de geschiedenis van de akoestische
gitaar. Later in de jaren ‘30 worden er nog elektrische gitaren gemaakt.
Antonio de Torres werd geboren in 1817 bij Almería, stad in Spanje. In 1833 had
Torres bijna zijn opleiding als timmerman voltooid toen er een oorlog uitbrak, hij werd
opgeroepen om mee te vechten in de oorlog maar zijn vader wist dit te voorkomen.
In 1835 trouwde hij en verhuisde hij naar Granada. Daar leerde hij waarschijnlijk
gitaar bouwen van José Pernas. Toen zijn familie door een ziekte overleed verhuisde
hij in 1845 naar Sevilla waar hij opende hij een atelier aan de Calle de Cerragía waar
grote gitaristen zoals Julián Arcas en Francisco Tárrega trouwe klanten werden. In
1854 werd Torres beroemd als gitaarbouwer. Maar dat bleek toch niet genoeg te zijn
om van te leven en ging hij in porselein en glas handelen. Antonio de Torres heeft
zo’n 320 gitaren gebouwd maar er zijn maar 66 van bewaard gebleven.

12
 Antonio de Torres Jurado

Bekende gitaristen en componisten

13
Doordat de gitaar een bekend instrument is zijn er veel mensen bekend mee
geworden, zoals Mauro Giuliani, Ferdinando Carulli, Francisco Tárrega en Emilio
Pujol. Ook zijn er bekende componisten die werken hebben geschreven voor de
gitaar. Zoals Joaquín Rodrigo, Julio S. Sagreras, Francisco Tárrega, Emilio Pujol en
Joep Wanders. Luis de Milán, Alonso Mudarra en Luis de Narváez zijn een paar
componisten voor de vihuela uit de Renaissance.
Natuurlijk zijn dit maar een paar uit de velen die werken hebben geschreven en/of
bekend zijn geworden door de klassieke gitaar.
Mauro Giuliani is een componist en gitarist uit de Barok. Hij is geboren op 27 juli
1781 in Bisceglie. Samen met de componist Fernando Sor werden zij gezien als als
de belangrijkste gitaarvirtuoos van de 19e eeuw. Hij heeft vele werken gemaakt
waarvan ook zijn gemaakt voor een orkest met gitaar en fluit of viool combinatie,
gitaar en zang, gitaar en piano combinaties.
Ferdinando Carulli is een componist, gitarist en muziekpedagoog. Hij is geboren op
9 februari 1770 in Napels. Hij bewerkte eerst verschillende klassieke werken en later
publiceerde hij ook zijn eigen werken. Zijn werk Complete methode voor gitaar op.
27 is nog steeds populair. Ook heeft hij samen met de gitaarbouwer Pierre René
Lacote een 10 snarige gitaar ontworpen.
Emilio Pujol is een gitarist, componist en gitaarleraar. Hij is geboren op 10
september 1886 in Granadella. Hij studeerde bij Francisco Tárrega. Emilio Pujol
heeft veel werken gepubliceerd, voor gitaarsolo's of gitaarduetten.
Joaquín Rodrigo is een spaanse componist. Hij is geboren op 22 november 1901 in
Sagunto te Valencia. Joaquín werd blind op 3 jarige leeftijd door de ziekte difterie.
Zijn bekendste compositie is Concierto de Aranjuez voor een gitaar en een orkest.
Francisco Tárrega is een gitarist, een componist en een gitaarleraar. Hij is geboren
op 21 november 1852 in Villarreal. Hij veranderde bestaande stukken van anderen
naar een stuk voor een gitaar en hij maakte zelf ook werken. Hij is ook de componist
voor de Nokia ringtone, de Gran Vals.
Luis de Narváez is een vihuelist en een componist. Hij is geboren ergens rondom
1500 in Granada. Zijn naam wordt ook wel Luys de Narváez geschreven. Luis zijn
belangrijkste werk is Delphin de música para vihuela.

Francisco Tárrega Ferdinando Carulli

Nawoord

14
Dit verslag is een onderdeel van mijn B examen gitaar. Ik vond het heel leerzaam om
dit verslag te schrijven want ik wist eigenlijk nog niet heel erg veel over de
geschiedenis van de gitaar. In het begin was het wel makkelijk om informatie voor
het verslag te vinden maar hoe meer je naar het nu toe kwam hoe minder informatie
je kon vinden.

Bronvermelding

15
Abrashev, B., & Gadjev, V. (2006). De Geïllustreerde Encyclopedie Van
Muziekinstrumenten. Sofia, Bulgarije: KÖNEMANN.
Seguret, C. (z.d.). De Wereld Van De Gitaar (1ste editie, Vol. 1). Parijs, Frankrijk: Deltas.
https://gitaarvermaak.nl/geschiedenis-akoestische-gitaar/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gitaar#Geschiedenis
https://nl.wikipedia.org/wiki/Luit
https://en.wikipedia.org/wiki/Kissar
https://nl.wikipedia.org/wiki/Kithara
https://instrumentpassie.nl/geschiedenis-van-de-gitaar/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_de_muzieknotatie#Griekse_muziekno
tatie
https://www.ensie.nl/klassieke-muziek/vihuela
https://paulcooijmans.com/nl/muziek/vihuela/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Klassieke_gitaar
https://classicalguitarmagazine.com/from-the-archives-a-200th-birthday-appreciation-
of-luthier-antonio-de-torres/
https://en.wikipedia.org/wiki/Antonio_de_Torres_Jurado
https://www.muziekbus.nl/muziek/mauro+giuliani.html
https://nl.qwe.wiki/wiki/Emilio_Pujol
https://nl.wikipedia.org/wiki/Ferdinando_Carulli
https://nl.wikipedia.org/wiki/Joaqu%C3%ADn_Rodrigo
https://en.wikipedia.org/wiki/Francisco_T%C3%A1rrega
https://nl.wikipedia.org/wiki/Luis_de_Narv%C3%A1ez

16