1

«Ἐξαγοραζόμενοι τόν καιρόν»

Ἐμέ δεῖ ἐργάζεσθαι τά ἔργα τοῦ πέμψαντός με ἕως ἡμέρα ἐστίν.

Ἔρχεται νύξ, ὅτε οὐδείς δύναται ἐργάζεσθαι» (Ἰωαν. θ,4)

           Αγαπητοί μου Αδελφοί,

          Σε λίγο δρασκελίζουμε το κατώφλι του νέου χρόνου και

καλούμαστε όλοι να συνειδητοποιήσουμε πόσο πολύτιμο πράγμα
είναι ο χρόνος, με τον οποίον ο Θεός έχει  συνυφάνει αδιάσπαστα
τη ζωή μας.

          Πλούτη, αξιώματα, ανάκτορα, δόξες ανθρώπινες και άλλα

υλικά αγαθά δεν είναι σε θέση να εξαγοράσουν ούτε μία ημέρα
του χρόνου, διότι «γήρας τίμιον ου το πολυχρόνιον, ουδέ αριθμώ
ετῶν μεμέτρηται» μας λέει η Αγία Γραφή. Η αξία δηλαδή της
ζωής δεν μετριέται με τα πολλά ή λίγα χρόνια, αλλά με τη σύνεση
και τη φρονιμάδα.

          Και συνετός και φρόνιμος είναι εκείνος, που συνδέει τον
παρόντα χρόνον με την αιωνιότητα. Γι’ αυτό είναι ανεκτίμητο
δώρο του Θεού ο χρόνος της παρούσης ζωής, από τον οποίο χρόνο
εξαρτάται η αιώνια ευδαιμονία μας ή η κακοδαιμονία μας.

          Όσα πολλά και αν είναι τα χρόνια της ζωής μας, μπροστά
στην αιωνιότητα αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό. Και όμως, με
τα λίγα ή πολλά χρόνια, εφ’ όσον τα αξιοποιήσουμε σύμφωνα με
το θέλημα του Θεού, αλλά και με το δικό μας πραγματικό και
αιώνιο συμφέρον, κερδίζουμε την αιώνια μακαριότητα, διότι ο
άνθρωπος δεν πλάστηκε και δεν ήλθε στη ζωή για να πεθάνει,
αλλά για να ζήσει αιώνια.
2

          Ο άνθρωπος ήλθε στη ζωή με προορισμό τη θέωση αφού

πλάστηκε «κατ’ εικόνα Θεού και καθ’ ομοίωσιν». Προορισμός του
ανθρώπου είναι το «όσον το δυνατόν ομοιούσθαι Θεώ», όπως θα
μας έλεγε και ο Πλάτωνας από την αρχαιότητα. Και φθάνει ο
άνθρωπος από το «καθ’ εικόνα στο καθ’ ομοίωσιν» εν τόπω και
χρόνω αξιοποιώντας δηλαδή το χρόνο προς δόξαν Θεού και
ωφέλεια του κοινωνικού συνόλου, αφού δεν είναι άτομο, αλλά
πρόσωπο και μέλος της οικογένειας, της κοινωνίας και πάνω απ’
όλα ο Χριστιανός μέλος του Μυστικού Σώματος του Χριστού, της
Εκκλησίας.

          Δεν ανήκουμε στον εαυτό μας και δεν μπορούμε, δεν
επιτρέπεται να κάνουμε ό,τι θέλουμε. Ανήκουμε ο ένας στον
άλλο και κυρίως «του Κυρίου εσμέν»˙ «Ουκ εστέ εαυτών» μας λέει
ο Απ. Πέτρος. «Ηγοράσθητε τιμῆς τω τιμίω αίματι του ασπίλου και
αμώμου Ιησού».

          Γι’ αυτό έχουμε υποχρέωση να εξαγοράζουμε τον καιρό με

έργα πίστεως και αγάπης και να δοξάζουμε το Θεό «και εν τω
σώματι ημών και εν τω πνεύματι ημών, άτινα εστί του Θεού»,
όπως διακηρύσσει και ο Απ. Παύλος.

          Αν οι αρχαίοι πρόγονοί μας έλεγαν «φείδου χρόνου», πολύ

περισσότερο εμεῖς οι Χριστιανοί δεν έχουμε δικαίωμα να
σπαταλάμε το χρόνο μας άσκοπα ή με αμαρτωλό και φαύλο
τρόπο ζωής.

          Επειδή λοιπόν το σήμερα μας ανήκει και όχι το αύριο, ας μη

παρασυρόμαστε από τα διάφορα θέλγητρα και τις προκλήσεις
του κακού και της αμαρτίας λησμονώντας, ότι ο κάθε καινούργιος
3

χρόνος, ή η κάθε καινούργια ημέρα αποτελοῦν μια νέα ευλογία

του Θεού και μια νέα ευκαιρία για αξιοποίηση και αγιασμό του
χρόνου μέ έργα μετανοίας, αγάπης και ευποιοίας.

          Το «ες αύριον τα σπουδαία» ή έχω καιρό να αλλάξω τρόπο

ζωής, δεν είναι γνώρισμα λογικού ανθρώπου, διότι «η αναβολή,
λέει ένας σοφός, είναι τό σφαγείον των καλών αποφάσεων».

          «Βλέπετε ουν πως ακριβώς περιπατείτε, μη ως όσοφοι, αλλά

ως σοφοί εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισί»
μας παραγγέλλει πάλι ο Απ. Παύλος ( Εφεσ. 5, 15 – 16).

          Στολίζοντας τη ζωή μας επομένως με έργα πίστεως και

αγάπης, με αρετή και ευσέβεια, αποδεικνυόμαστε σοφοί κατά
Θεόν, διότι αξιοποιῶντας τα λίγα ή τα πολλά χρόνια, που μας
χαρίζει ο Θεός κατ’ αυτόν τον τρόπον κερδίζουμε την αιωνιότητα.

          Ενώ εκείνοι, που αδιαφορούν για την άλλη ζωή και σύνθημά
τους είτε στην θεωρία είτε στην πράξη, είναι το επικούρειο
σύνθημα «φάγωμεν, πίωμεν, αύριον γάρ αποθνήσκομεν»
αποδεικνύονται άσοφοι και άφρονες.

          Γι’ αυτό, αγαπητοί μου Αδελφοί, τώρα που ο νέος ενιαυτός
της χρηστότητος του Κυρίου 2018, αποτελεί για όλους μας μία
ακόμη ευλογία Του, ας ακούσουμε τη φωνή Του, που μας λέει με
πολλή αγάπη «Εμέ δει εργάζεσθαι τα έργα του πέμψαντός με έως
ημέρα εστίν, έρχεται νυξ, ότε ουδείς δύναται εργάζεσθαι».

          Νύχτα είναι όταν φύγουμε από τον κόσμο αυτό

αμετανόητοι και αδιόρθωτοι, οπότε «εν τω ʼδη ουκ εστι μετάνοια».
4

          Ημέρα είναι τα χρόνια της παρούσης ζωής πού οφείλουμε

να εργαζόμαστε τα καλά έργα, που θέλει ο Θεός.

          Με αυτές τις σκέψεις και αποφάσεις ας εισέλθουμε όλοι στο

νέο έτος, το οποίο εύχομαι σ’ όλους σας να είναι μεστό θείων
ευλογιών και χαρίτων, ώστε και η δική μας ζωή να είναι
χαριτωμένη και ευλογημένη, χωρίς πολέμους, αναταραχές, μάχες
και έριδες, χωρίς αδικίες, εγκλήματα και ατυχήματα, χωρίς
αρρώστειες ψυχικές  και σωματικές, χωρίς φτώχεια, κοινωνική
αδικία, ανεργία, διαζύγια, οικογενειακά ναυάγια και δράματα,
που μαστίζουν δυστυχώς τη σημερινή κοινωνία.

  Είναι φως ο Χριστός, πρώτον, γιατί μας απαντά σε ένα μεγάλο υπαρξιακό
ερώτημα. Πως δημιουργηθήκαμε; Ποια είναι η προέλευση του ανθρώπου; Αυτό
είναι το ερώτημα. Και στο ερώτημα αυτό μας απαντά ο Χριστός λέγοντας ότι ο
άνθρωπος και όλη η κτίση δεν είναι αποτέλεσμα της τύχης. Ο Θεός δημιούργησε
τον άνθρωπο και τον κόσμο. Και ο Θεός ακόμα συντηρεί τον κόσμο με τη
Πρόνοιά Του. Είμαστε πλάσματα του Θεού και «ως τέκνα φωτός» (Εφ. 5,8)
οφείλουμε να περπατούμε, όπως μας λέει ο απ. Παύλος. «Μη ως άσοφοι, αλλ’
ως σοφοί, εξαγοραζόμενοι τον καιρόν ημών ». Και εξαγοράζουμε τον καιρό μας,
πως; Με έργα σοφίας –πνευματικής σοφίας, εννοώ- έργα αγαθά. Γιατί και ο
ίδιος ο Χριστός είπε ότι Αυτός είναι το φως του κόσμου και όποιος τον
ακολουθεί δεν πρόκειται να περπατήσει στο σκοτάδι αλλά θα έχει πάντα μαζί
του το φως της ζωής. (Ιω. 8,12) Ο Χριστός είναι «φως εις αποκά0υψιν εθνών»,
(Λουκ. 2,32) είπε ο πρεσβύτης Συμεών, κατά την Υπαπαντή του Σωτήρος. Ο
Χριστός είναι το φως, όπως λέει ο αγ. Ιωάννης ο Θεολόγος, « ό φωτίζει πάντα
άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον». (Ιω. 1,9) Είναι Αυτός που είναι το αληθινό
φως της ζωής.

     Ο Χριστός, όμως μας απαντά και σε ένα άλλο ερώτημα και μας λέει πως
πρέπει να πορευόμαστε στο κόσμο αυτό. «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον
κόσμον ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις
αυτόν μη απόληται αλλ’ έχη το φως της ζωής». (Ιω. 3,16) Το φως του Χριστού
φαίνεται από το Ευαγγέλιο που μας παρέδωσε και από τη σταυρική του Θυσία
που αποδεικνύει την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο.

    Τέλος, μας απαντά στο μεγάλο ερώτημα που συνέχει κάθε ανθρώπινη ψυχή.
Που πηγαίνω μετά το θάνατο; Μήπως μετά τη κηδεία μου οδηγούμε στο μηδέν;
Και σ’ αυτό το ερώτημα μας απαντά ο λόγος του Θεού. Μας απαντά ο απ.
5

Παύλος λέγοντάς μας ότι εδώ είμαστε οδίτες και όχι πολίτες. Πολλοί άνθρωποι
νομίζουν ότι ο θάνατος είναι το τέρμα της ζωής. Λάθος! Ο θάνατος είναι απλώς
ένα γεγονός της ζωής μας. Γιατί μετά ακολουθεί πνευματική ζωή στους
ουρανούς. Εδώ, λέει ο απ. Παύλος, είμαστε οδοιπόροι, αφού «το πολίτευμά μας
εν ουρανοίς υπάρχει», (Φιλ. 3,20) όπως λέει στους Φιλιππησίους. « Ουκ έχωμεν
ώδε μένουσαν πόλιν αλλά την μέλλουσαν επιζητώμεν ». (Εβρ. 13,14) Τα μάτια
μας, λέει ο απόστολος, είναι στραμμένα στους ουρανούς όπου είναι ο Χριστός
και όλοι οι άγιοι.

    Οι άνθρωποι όμως που ζουν τη ζωή της αμαρτίας και τα έργα τους είναι
σκοτεινά μισούν το φως του Χριστού. « Πας, λέει ο Ιωάννης, ο φαύλα πράσσων
μισεί το φως και έρχεται προς το φως ίνα μη ελεγχθή υπό του φωτός ». (Ιω. 3,20)
Πράγματι! Αυτός που ζεί στην αμαρτία φοβάται μήπως ο Χριστός τον ελέγξει
και έτσι δεν έρχεται στο φως του Χριστού, την Εκκλησία Του. Πρέπει όμως να
ζούμε τη ζωή της αμαρτίας; Όχι, βέβαια. Αφού ο Χριστός «έλαμψε στο κόσμο»
το φως της Θεότητος κατά τη βάπτισή Του, οφείλουμε να ζούμε πολεμώντας τα
πάθη μας.

    Πως όμως θα γίνει, αυτό, αδελφοί μου; Κατ’ αρχάς πιστεύοντας στο φως του
Χριστού, αν θέλουμε να γίνουμε τέκνα φωτός. Και δεύτερον ακολουθώντας το
φως του Χριστού που μεταμορφώνει τη ζωή του χριστιανού. Όπως οι
απόστολοι Πέτρος, Ιάκωβος και Ιωάννης στο Θαβώριο όρος έπεσαν χάμω μη
μπορώντας να δουν το φως του Χριστού, έτσι και μεις, αν και δεν βλέπουμε το
Χριστό με τα σωματικά μας μάτια, οφείλουμε ως χριστιανοί να ακολουθούμε το
φως του Χριστού μας.

Όλοι διαπιστώνουμε πόσο γρήγορα κυλούν τα χρόνια και πόσο σύντομα

εκείνο πού θεωρούσαμε ότι κατέχουμε, γίνεται παρελθόν. Ο λόγος του
Κυρίου λέγει ότι «ο κόσμος παράγεται και η επιθυμία αυτού, ο δε ποιών το
θέλημα του Θεού μένει εις τον αιώνα» (Α΄ Ιω. 2,17) και σε άλλο σημείο
πάλι τονίζει: «οι ουρανοί απολούνται και πάντες ως ιμάτιον παλαιοθήσο-
νται» (Ψ. 101). Συνεπώς όσοι νομίζουν ότι έχουν στα χέρια τους τη ζωή
και ότι μπορούν να την διαχειριστούν όπως θέλουν, έρχονται σε αντίθεση
με την πραγματικότητα του εφημέρου βίου και της ματαιότητος των
εγκοσμίων.
Είναι αφροσύνη και μεγάλη πλάνη να μη σκέπτεται κανείς «την
ολιγότητα των ημερών». Να μη συναισθάνεται την παροδικότητα των
παρόντων και να μη βιώνει την ροή του χρόνου πού τόσο γρήγορα μας
φέρνει στο τέρμα.
Ο πιο βασικός συνοδοιπόρος του ανθρώπου είναι ο χρόνος. Λες
και σπρώχνει και πιέζει τον ήλιο να ανατέλλει πιο γρήγορα και να δύει
πιο γρήγορα. Όταν μάλιστα κανείς δεν αφουγκράζεται το λαχάνιασμά
του και αποσπάται από άλλους εγκόσμιους θορύβους, τότε καταλήγει σε
6

μια τραγική διαπίστωση, ότι οι ώρες, οι ημέρες, οι μήνες και τα χρόνια

φεύγουν με μεγάλη ταχύτητα και ξαφνικά βρίσκεται στο τέλος χωρίς να
το καταλάβει.
Οι σκέψεις μου αυτές δεν θέλω να σας βυθίσουν σε μελαγχολία.
Θέλω να σας βοηθήσουν να συναισθανθείτε την παροδικότητα του
χρόνου και να αναλάβετε την προσπάθεια χρησιμοποιήσεώς του για την
πρόοδο, την ευτυχία και τον αγιασμό σας.
Στην αρχή του Νέου Χρόνου καταστρώσατε πνευματικά σχέδια. Α-
γιάσατε τον καιρό σας για να κάνετε ευτυχισμένο τον χρόνο. Μη τον
σπαταλάτε σε ανούσια πράγματα πού δεν αφήνουν καμιά γεύση χαράς.
Ακούσατε τον λόγο του ουρανοβάμονος Παύλου «εξαγοραζόμενοι τον
καιρόν ότι αι ημέραι πονηραί εισίν» ( Εφεσ. 5.16). Εξαγορά του καιρού θα
πει χρησιμοποίηση του χρόνου στα έργα της αγάπης, της πνευματικής
καταρτίσεως, της εκκλησιαστικής ζωής, του αγιασμού και της μετανοίας.
Είναι αυτό πού επαναλαμβάνουμε κάθε μέρα στη Θεία Λατρεία:
«Τόν υπόλοιπον χρόνον της ζωής ημών εν ειρήνη και μετανοία εκτελέσαι
παρά του Κυρίου αιτησώμεθα».
Ως Χριστιανοί πρέπει να διαθέτουμε «φιλόσοφον νουν» να είμαστε
σκεπτόμενοι άνθρωποι, να εμβαθύνουμε στην πραγματικότητα και να
ζούμε με σύνεση και σοφία. Όσοι εσπαταλισαν τον χρόνο τους και δεν
τον εχρησιμοποίησαν λογικά και πνευματικά, ήρθε η ώρα πού εκάκισαν
τον εαυτό τους και απογοητευμένοι δέχθηκαν τη σπατάλη της ζωής τους
ως ήττα.
Αυτό θέλω να είναι το μήνυμα της φετεινής Πρωτοχρονιάς. Μέσα
στη χαρά της παραδοσιακής γιορτής, στην οποία δεσπόζει η αγιασμένη
μορφή του ασκητού και φιλανθρώπου Μεγάλου Βασιλείου, θέσατε τα
θεμέλια για μια καινούργια πνευματική οικοδομή στην ψυχή σας. Λάβετε
καλές αποφάσεις για περισσότερη προσπάθεια, περισσότερη συνέπεια,
περισσότερη αγάπη και περισσότερη ανθρωπιά. Ο Καινούργιος Χρόνος
να φέρει καινούργια ζωή σε όλο τον κόσμο, να σβήσει τις πυρκαγιές των
παθών και του μίσους, να δροσίσει τις διψασμένες ψυχές με την αύρα της
αγάπης, να φέρει την ειρήνη και την ευτυχία σε όλους σας.
Ο Καινούργιος Χρόνος θα είναι ευτυχισμένος αν και εμείς συνερ-
γήσουμε σ΄ αυτό· στη δική μας δε καλή προσπάθεια δεδομένη θα είναι
και η ευλογία του Θεού.
ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ ο Σιμωνοπετρίτης

Περί Θεού: Λόγος Αισθήσεως

© 2004, ΙΕΡΟ ΚΟΙΝΟΒΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΟΡΜΥΛΙΑΣ

ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ, Εκδ. ΙΝΔΙΚΤΟΣ, Αθήναι 2004.

8. Πνευματική Ζωή(*)
7

Καινούργιος χρόνος μπήκε. Εδώ και λίγες ημέρες γιορτάσαμε την Πρωτοχρονιά. Να
ευχηθούμε με την ανατολή του καινούργιου χρόνου τα σπίτια σας να γίνουν αληθινά
παλάτια κτισμένα επάνω στην πέτρα(1). Και όλοι εσείς, «εξαγοραζόμενοι τον
καιρόν»(2), που μας χαρίζει ο Θεός, να καταφέρετε με τον αγώνα σας, με την πάλη
που θα κάνετε στην πνευματική σας ζωή, να γίνετε πνευματικοί άνθρωποι. Η πορεία
σας να είναι πνευματική. Να ζήσετε μία αληθινή πνευματική ζωή.

Μας αξίωσε ο Θεός να δούμε την ανατολή του ηλίου της καινούργιας χρονιάς.
Υπολογίζουν ότι κάπου σαράντα έξι εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν μέσα στον
χρόνο. Εμείς αξιωθήκαμε να ζούμε. Είναι ένα δώρο που μας κάνει ο Θεός. Είναι μία
ευκαιρία που μας χαρίζει ο Θεός, για να επιτύχωμε όχι την καινούργια χρονιά, αλλά
την καινούργια ζωή.

Ποια είναι τα στοιχεία και τα χαρακτηριστικά της καινούργιας αυτής ζωής, την οποία
πρέπει να ζήσωμε; Οι άνθρωποι οι οποίοι ζουν γύρω μας άλλοι γελούν, άλλοι μας
παινεύουν. Άλλοι λέγουν ότι είμαστε φρόνιμοι εμείς οι χριστιανοί, άλλοι λέγουν πως
είμαστε τρελλοί. Και ενώ εμείς αγωνιζόμαστε πραγματικά να ζήσωμε χριστιανική
ζωή, ενώ παλεύομε να γίνωμε λαμπάδες εις τον Χριστόν αναμμένες, οι άλλοι
άνθρωποι ζουν χωρίς ιδανικά στην ζωή τους, χωρίς οραματισμούς πνευματικούς,
απησχολημένοι με τα μικρά και τα μάταια. Και όμως μερικές φορές τους ανθρώπους
αυτούς εμείς τους ζηλεύομε. Να ζηλεύουν οι καλεσμένοι του ουρανού, οι διαλεγμένοι
για να ζήσουν με τους αγγέλους και τους αρχαγγέλους και τους αγίους, να ζηλεύουν
τους ανθρώπους της γης! Όχι, δεν πρέπει να είμαστε εμείς έτσι. Μέσα στο ψέμα
κυλάει η ζωή τους.

Θυμάμαι εκείνον τον Γάλλο φιλόσοφο, που τον ρώτησαν τι σκέπτεται για την ζωή
του. Και αυτός απήντησε ότι δεν σκέπτεται τίποτε. Τον ρώτησαν:
- Σε απασχόλησε ποτέ ο ουρανός; Ο Θεός;
- Όχι, ποτέ, απήντησε εκείνος.

Και όμως, αυτός που δεν απησχολείτο ποτέ με τον Θεόν, κοιτάξτε με τι απησχολείτο
στην ζωή του. Κάποτε τον ρώτησαν:
- Έχεις δύσκολες στιγμές στην ζωή, αγωνίες, προβλήματα, στιγμές που σε πιάνει
φόβος;
- Είναι πολλές οι στιγμές που μου δημιουργούν ένα ψυχικό άγχος, είπε ο φιλόσοφος,
και τις στιγμές εκείνες, για να παρηγορηθώ, γυρίζω πίσω στα βατράχια μου.

Ο φιλόσοφος απαξιούσε να κοιτάξη τον Θεόν. Απησχολείτο με τα βατράχια του, που

τα έτρεφε για να παρηγοριέται στις δύσκολες στιγμές της ζωής του. Καημένε
φιλόσοφε, θα έρθη μία ημέρα που και συ μαζί με τον Γερμανό συνάδελφό σου θα
πης: Αλλοίμονο, κουράστηκα από όλα αυτά. Προς τι όλοι οι πόθοι και οι στεναγμοί;
Εβδομήντα πέντε χρονών ήταν και ακόμη ζούσε μέσα στην αμαρτία. Και όταν
πεθάνης, θα ζήτησης όπως εκείνος: Φως, περισσότερο φως(3). Το φως ήρθε στον
κόσμο και δεν το δέχτηκες(4).

Μερικές φορές οι άνθρωποι του κόσμου «γυαλίζουν» στα μάτια μας και ξεχνάμε ότι
τα παλάτια που χτίζουν, τα χτίζουν επάνω στην άμμο και κάποτε με τα ίδια τους τα
μάτια θα δουν να σωριάζωνται συντρίμμια, κομμάτια(5). Εμείς, αν κάποτε τους
8

πλησιάσωμε, ας είναι στις στιγμές της ειλικρινείας τους, στις στιγμές που μπορούν να
μας ανοίξουν την καρδιά τους. Τότε θα δούμε τα μάτια τους να είναι δακρυσμένα, να
είναι χορτασμένα από τα αγαθά του κόσμου• θα δούμε την καρδιά τους βουτηγμένη
μέσα στην απελπισία και στον κορεσμό. Και ύστερα ας σκύψωμε το αυτί μας για να
ακούσωμε τι ψιθυρίζουν τα κουρασμένα χείλη τους: «Πες μου, πού θα βρω την
λησμονιά μέσα στης γης την απονιά;» Νεκρές ψυχές είναι, έστω και αν ζουν. Ψυχές
χωρίς ιδανικά και χωρίς αγώνα για μία ανώτερη πνευματική ζωή, μόνον έτσι μπορούν
να χαρακτηρισθούν: νεκρές ψυχές.

Για μας, οι οποίοι θέλομε να είμαστε ζωντανές καρδιές, υπάρξεις οι οποίες φλέγονται
από ιδανικά, ποια πρέπει να είναι τα στοιχεία και τα χαρακτηριστικά τα οποία θα
διέπουν την πνευματική μας ζωή;

Για να είμαστε πνευματικοί άνθρωποι, για να είναι αληθινή η ζωή μας, το πρώτο
στοιχείο που πρέπει να έχωμε είναι η μυστηριακή και η μυστική βίωσις. Τι σημαίνει
μυστηριακή και μυστική βίωσις; Γεννήθηκε κανένας από εμάς μόνος του; Όχι. Σε
όλους μας χάρισε το δώρο της ζωής ο πατέρας μας και η μητέρα μας. Κανείς δεν
μπορεί μόνος του να γεννηθή. Έτσι και το δώρο της πνευματικής ζωής δεν μπορούμε
να το αποκτήσωμε μόνοι μας, ό,τι και αν κάνωμε. Όπως, όσο και αν τραβάω τον
εαυτό μου, δεν πρόκειται να ψηλώσω, έτσι ακριβώς, όσο και αν αγωνίζωμαι, δεν
πρόκειται να δημιουργήσω ο ίδιος πνευματική ζωή στον εαυτό μου. Και αν
κουράζωμαι, και αν μοχθώ, και αν φωνάζω, και αν κλαίω, και αν νηστεύω, η
πνευματική ζωή είναι ένα δώρο που μου το χαρίζει το Άγιον Πνεύμα(6).

Προϋπόθεσις λοιπόν της πνευματικής ζωής είναι να καταλάβωμε ότι μόνοι μας δεν
μπορούμε τίποτε απολύτως να κάνωμε. Όσο και αν προσπαθήσωμε, χρειάζεται
κάποιος άλλος να μας την δώση, δηλαδή το Πνεύμα του Θεού, ο Παράκλητος, που
είναι ο «θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός»(7), που είναι το θησαυροφυλάκιο
από το οποίο βγαίνουν οι θησαυροί της πνευματικότητος, η πηγή από την οποία
βγαίνει και ξεχειλίζει η πνευματική ζωή. Βέβαια, μερικές φορές μέσα μας
μπερδεύομε τα πράγματα και νομίζομε ότι πνευματική ζωή είναι να είσαι καλός
άνθρωπος, να μην κλέβης, να μη σκοτώνης, να μην πηγαίνης σε κακούς τόπους και
με κακούς φίλους, να πηγαίνης την Κυριακή στην εκκλησία, να είσαι εκεί στην
δοξολογία, έστω στο «Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του
Αγίου Πνεύματος», να μελετάς χριστιανικά βιβλία.

Όχι, δεν είναι αυτό πνευματική ζωή. Πνευματικός άνθρωπος, πραγματικός χριστιανός
είναι εκείνος που έχει δώσει με το βάπτισμά του(8) και κατόπιν, όταν μεγάλωσε, και
με την καρδιά του όρκο στον Θεόν να μένη για πάντα κοντά του και μαζί του.
Πνευματικός άνθρωπος είναι ο αθλητής που ξεπήδησε μέσα από την ζωή, που
ξεχωρίζει μέσα από τα πλήθη των ανθρώπων και τρέχει με όλη την ταχύτητα της
ψυχής του, για να κατακτήση τους ουρανούς και να μπορέση να εκβιάση και να
αρπάξη την βασιλεία των ουρανών. Πνευματικός άνθρωπος είναι εκείνος που με μάτι
λαμπερό και με στήθη φουσκωμένα έχει βάλει πλώρη και τρέχει για να ανέβη στον
ουρανό. Δεν είναι ο καλός άνθρωπος. Ο πνευματικός άνθρωπος ξέρει ότι του
χρειάζονται γερά φτερά• και τα φτερά αυτά είναι τα φτερά του Αγίου Πνεύματος.

Πρέπει λοιπόν ο πνευματικός άνθρωπος μέσα στην ζωή του να κάνη το παν για να
ελκύση, να κερδίση το Πνεύμα του Θεού, διότι το Πνεύμα το Άγιον, ο ίδιος ο Θεός
έχει τα χαρίσματα της πνευματικής ζωής. Και, όπως λέγει ο άγιος που γιορτάζομε
9

σήμερα, ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, ο μεγάλος αυτός αετός του Πνεύματος και της
χριστιανικής ζωής, «η διανομή», το μοίρασμα, «των βασιλικών χαρισμάτων» του
Άγιου Πνεύματος, γίνεται μέσα στην Εκκλησία με τα μυστήρια(9). Επομένως, η
πνευματική ζωή παρέχεται μέσα στην Εκκλησία. Πρώτο δε χαρακτηριστικό της είναι
η μυστηριακή βίωσις.

Το πρώτο μυστήριο είναι το βάπτισμα και εν συνεχεία το χρίσμα. Κατόπιν,

καθημερινό μυστήριο της Εκκλησίας μας είναι η εξομολόγησις• αυτή καθαρίζει την
καρδιά μας από τις αμαρτίες και βάζει μπροστά μας έναν άνθρωπο που μας οδηγεί
προς τον ουρανό• χωρίς αυτόν δεν μπορούμε τίποτε να κάνωμε. Κατόπιν, η θεία
κοινωνία. Όπως, όταν το Άγιον Πνεΰμα επεσκίασε την Παναγία Παρθένο, κατέβηκε ο
Λόγος του Θεού και σαρκώθηκε από τα σπλάγχνα της και γεννήθηκε ο Χριστός, έτσι
ακριβώς το Πνεύμα το Άγιον πρέπει να έρθη μέσα στην ψυχή μας, για να γεννηθή ο
Χριστός σε μας, για να γίνη η προσωπική οικείωσις, να κάνωμε δηλαδή δικό μας το
Πνεύμα, δική μας την χριστιανική ζωή, δικό μας τον Χριστόν. Αυτό ακριβώς γίνεται
με τα μυστήρια, βασικώς με το βάπτισμα και το χρίσμα. Χωρίς αυτά δεν υπάρχει
χριστιανική ζωή. Ό,τι και να κάνης, και την ζωή σου να δώσης στους πτωχούς, δεν
πρόκειται να σωθής χωρίς το βάπτισμα και το χρίσμα.

Με την εξομολόγησι, εν συνεχεία, και την θεία κοινωνία. Εκείνο το κομματάκι το

μικρό που παίρνεις στην θεία κοινωνία, που το βάζεις στο στόμα σου και ούτε καν το
νοιώθεις, είναι ολόκληρος ο Χριστός, ολόκληρη η Αγία Τριάδα, μαζί και η Εκκλησία
του Χριστού και όλοι οι άγιοι. Κοινωνάς το μικρό εκείνο κομματάκι της θείας
κοινωνίας και δεν παίρνεις, όπως λες ψέματα στο παιδάκι σου, χρυσό δοντάκι, αλλά
παίρνεις όλον τον ουρανό με την Αγία Τριάδα και όλους τους αγίους της Εκκλησίας
μας. Αυτή είναι η θεία κοινωνία. Έχεις μία σκάφη γεμάτη αλεύρι, βάζεις λίγο προζύμι
και όλο εκείνο το αλεύρι γίνεται ζύμη(10). Παίρνεις το κομματάκι της θείας κοινωνίας
και συ, ο άνθρωπος, γίνεσαι αμέσως ζύμη, γίνεσαι ό,τι ήταν η θεία κοινωνία. Γίνεσαι
θεός! Γι' αυτό οι αρχαίοι χριστιανοί κοινωνούσαν κάθε ημέρα(11). Και εμείς
κοινωνάμε κάθε δεκαπέντε ή είκοσι ημέρες και νομίζομε ότι εξωφλήσαμε το καθήκον
μας, ότι είμαστε εντάξει, ότι έχομε και υπέρτακτα έργα. Κάθε ημέρα κοινωνούσαν
εκείνοι, γιατί ήξευραν τι σημαίνει θεία κοινωνία.

Ώστε μυστηριακή βίωσις σημαίνει μυστηριακή ένωσις με τον Χριστόν, συμμετοχή

στην ζωή της Εκκλησίας με τα μυστήρια.

Είχαμε αναφέρει ακόμη μία φράσι: μυστική βίωσις, μυστική ένωσις με τον Χριστόν.
Τι σημαίνει μυστική ενωσις; Ω, αγαπητοί μου, προσέξτε με, χαρίστε μου λίγο
περισσότερο την προσοχή σας εδώ και θα δήτε, όταν τελειώσωμε, θα καταλάβετε
τόσο καλά και, όταν δοκιμάσετε, θα νοιώσετε τόση μεγάλη χαρά, που θα μου
χρωστάτε ευγνωμοσύνη. Ακούστε με. Δοκιμάστε και θα δήτε πόσο εύκολο είναι να
ενώνεσαι μυστικά με τον Χριστόν κάθε ημέρα και κάθε ώρα και κάθε στιγμή• εσύ
και ο Χριστός.

Έχετε προσέξει, καμιά φορά, τα μικρά παιδάκια, τα αθώα, τα ανέγγιχτα παιδάκια,

όταν βάλης κάτι μπροστά τους που τους αρέσει, πώς ανοίγουν αμέσως τα μάτια τους
σαν τον γαλάζιο ουρανό, πώς ανοίγουν τα χέρια τους και χτυπούν παλαμάκια και
πηδούν από την χαρά τους; Έτσι θα κάνετε και σεις, όταν νοιώσετε την γλύκα που
έχει η μυστική ένωσις με τον Χριστόν, όταν νοιώσετε πόσο εύκολο είναι, αλλά και
πόσο αληθινό, μυστικά να ενώνεσαι με τον Θεόν. Όταν το δοκιμάσετε, θα με
10

θυμηθήτε. Θα πλημμυρίση η καρδιά σας από αισθήματα χαράς και θα φωνάξετε και
σεις μαζί με τον άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο: «Είπατέ μοι, ω μάταιοι, ει επίστασθε
τούτον! Τις τον Χριστόν κτησάμενος ετέρου πλέον χρήζει τινός άρα των αγαθών του
παρόντος αιώνος;»(12) Πέστε μου, μάταιοι άνθρωποι, που ζήτε μέσα στην ψευτιά, εάν
ξέρετε έναν που έβαλε μέσα στην καρδιά του τον Χριστόν, εάν χρειάζεται κάτι άλλο
από ό,τι υπάρχει στον ουρανό και στην γη.

Τι είναι λοιπόν η μυστική ένωσις με τον Χριστόν; Πώς γίνεται; Όμως φοβούμαι
μήπως σας κούρασα ήδη και επιτρέψτε μου να σας ξεκουράσω λίγο διαβάζοντάς σας
ένα ανέκδοτο από εκείνα που έζησε ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος. Είναι ένας από
τους μεγάλους αγίους της Εκκλησίας μας και γράφει πώς είδε, πώς χάρηκε, πώς
απήλαυσε τον Χριστόν μέσα στην ζωή του. Φοβούμαι όμως μήπως κάποιος από σας
αναρωτηθή: Μήπως είναι ψέμα; Μα, μπορεί όλα όσα λέγονται για τους δορυφόρους,
που εκτόξευσαν οι Ρώσοι και οι Αμερικάνοι, να είναι ψέμα. Μπορεί ό,τι έγραψαν για
τον Ναπολέοντα, για τον Μ. Αλέξανδρο, δεν ξέρω για ποιόν ήρωα της ιστορίας, να
είναι ψέμα. Μπορεί, αν υπάρχω εγώ ή αν υπάρχης εσύ, να είναι ψέμα• αυτά όμως που
λένε οι άγιοι είναι η μόνη πραγματικότης. Αυτήν την πραγματικότητα ελάτε να
δούμε, όπως μας την παρουσιάζει ο άγιος. Αποσπάσματα μόνον θα σας διαβάσω.

«Μια από τις ημέρες που περπατούσα και έτρεχα προς την πηγή, με απάντησες,
Χριστέ μου, στον δρόμο, συ που προηγουμένως με καθάρισες από κάθε αμαρτία. Και
τότε στα ασθενικά μου μάτια άστραψες με μία λάμψι θεϊκή και αμέσως κατάλαβα ότι
το φως που έβλεπα προηγουμένως δεν ήταν αληθινό. Αχ! πώς ήταν δυνατόν να σε δω
και να σε γνωρίσω; Σε είδα, απόρησα, θαύμασα, όμως δεν ήξερα ακόμη ότι είσαι συ.
Μόνον σε θαύμαζα. Έλεγα: Ποιος να είναι αυτός, ο τόσο λαμπρός, ο πιο λαμπρός και
από τον ήλιο; Και έτσι έφυγες. Και κάποτε, μετά από αρκετό καιρό, ξαναγύρισες
στον δρόμο μου• και από τότε συχνά μου φαινόσουν και με σκέπαζες με το δικό σου
θεϊκό φως. Έφευγες όμως πάλι και μου άφηνες έναν πόνο.

»Μαζί μου πάντοτε είχα τον συνεργό σου, τον μαθητή σου, τον απόστολό σου
-εννοεί τον Γέροντα του, τον πνευματικό του- που τον τιμούσα σαν να τιμούσα
εσένα, που τον αγαπούσα από την ψυχή μου και έπεφτα στα πόδια του και τον
παρακαλούσα να με βοηθήση να σε γνωρίσω περισσότερο. Και, ενώ βάδιζα στον
δρόμο μία ημέρα, μου ξαναπαρουσιάσθηκες. Άρχισα να υποψιάζωμαι ότι είσαι εσύ,
αλλά με τράβηξες και με πήρες στους ουρανούς, όπως γράφει και ο απόστολος
Παύλος: "προ ετών δεκατεσσάρων" ηρπάγην εις τους ουρανούς. Με το σώμα; με την
ψυχή; Δεν ξέρω(13)• εσύ μόνον γνωρίζεις.

» Έπειτα από καιρό καταδέχτηκες να μου παρουσιασθής ακόμη μία φορά. Το

πρόσωπο σου ήταν όπως ο ήλιος. Αυτήν την φορά με φώτισες να καταλαβαίνω
περισσότερα και μου άνοιξες τα μάτια της ψυχής. Και βλέποντάς σε είπα: Ποιος είσαι
συ, που σε βλέπω και σε καμαρώνω; Και τότε, ω Χριστέ μου, ω Δέσποτά μου, τότε
για πρώτη φορά με αξίωσες, εμένα τον άσωτο, να ακούσω την γλυκειά σου φωνή.
Και τόσο ήμερα μου γλυκομίλησες, ώστε με άφησες εκστατικό και θαύμαζα και
έτρεμα και συλλογιζόμουν και έλεγα: Τι δόξα είναι αυτή, να δω τον Θεόν! Από τότε
σε ευχαριστώ, Θεέ μου.

» Και άλλη μία φορά, καθώς πήγα να φιλήσω την εικόνα της αγίας Μητρός σου, ενώ
γονάτισα να προσκυνήσω, προτού σηκωθώ εγώ, φάνηκες εσύ πρώτα μπροστά μου
και ύστερα μέσα στην καρδιά μου. Και τότε κατάλαβα ότι πλέον είχες ενωθή μαζί
11

μου. Από τότε σε αγάπησα περισσότερο, όχι μόνον με το μυαλό μου, αλλά με όλη την
καρδιά μου(14). Και από τότε εσύ και εγώ βαδίζομε ενωμένοι»(15).

Βλέπετε πώς ο άγιος της Εκκλησίας μας είδε τον Χριστόν και ενώθηκε μαζί του; Πώς
φθάνουν τόσο ψηλά οι άγιοι της Εκκλησίας μας; Τι κάνουν; Πώς το πετυχαίνουν;
Πρώτα από όλα αδιαφορούν για ό,τι υπάρχει μέσα στην ζωή. Δεν τους ενδιαφέρει
τίποτε. Όπως, όταν μπαίνης μέσα σε ένα αυτοκίνητο, δεν κοιτάζεις αν είναι
καινούργιο, αν είναι στολισμένο, αλλά σε νοιάζει να πας στον προορισμό σου, έτσι
είναι και οι άγιοι. Εμείς τραγουδάμε καμιά φορά, «έχετε γεια ψηλές κορφές, κάμποι,
βουνά, ραχούλες», και τα μάτια μας με την σκέψι του «έχετε γεια ψηλά βουνά»
δακρύζουν λυπημένα, διότι είμαστε προσκολλημένοι. Εκείνοι δεν αγαπούν τίποτε.
Μόνον προσδοκούν τον Χριστόν. Και εκείνος τους κάνει μία κάθαρσι• τους
καθαρίζει την καρδιά. Εν συνεχεία, όπως μας λέγει ο άγιος, τους φωτίζει την ψυχή
και κατόπιν φθάνουν στην θεωρία του Θεού. Παρουσιάζεται μπροστά τους ο Θεός. Τι
λέγει το Ευαγγέλιο; Μακάριοι είναι εκείνοι που έχουν καθαρή καρδιά, διότι αυτοί θα
δουν τον Θεόν(16). Τον βλέπουν τον Θεόν οι άγιοι.

Μετά τους χαρίζει την απάθεια. Ούτε θυμός ούτε οργή ούτε φθόνος ούτε στενοχώρια
ούτε αγωνία ούτε αγανάκτησι. Κανένα πάθος! Και όπως είναι έτσι λαμπρή η ψυχή
τους, γίνεται αντικείμενο, γίνεται σκεύος κατάλληλο να χωρέση τον Θεόν. Και τότε ο
Χριστός έρχεται μέσα τους και ενώνεται μυστικά.

Όταν γίνη αυτή η μυστική ένωσις, αφού τον είδε ο άγιος, αφού τον χάρηκε, αφού τον
κατάλαβε, αφού τον γνώρισε, αφού τον απήλαυσε, αφού τον ένοιωσε μέσα του τον
Χριστόν, τότε πια γεμίζει από την αγάπη του. Μα, θα μου πήτε: Εμείς, που δεν έχομε
νοιώσει αυτά, δεν αγαπάμε τον Χριστόν; Μην ανησυχήτε• τον αγαπάμε και εμείς,
αλλά η αγάπη μας είναι μία σταγόνα μέσα στον ωκεανό της δικής τους αγάπης.

Ουράνιοι άνθρωποι είναι αυτοί. Έχετε δει κάτι που έχει αρπάξει φωτιά και καίγεται
ολόκληρο; Έτσι γίνεται η ζωή τους. Επικοινωνούν με τον Χριστόν και ενώνονται με
πολλά μέσα, ιδίως με αυτό που ονομάζεται προσευχή συνεχής, αδιάλειπτος. Χριστέ
μου, έλα μέσα στην καρδιά μου, του λένε συνεχώς. «Κύριε μου, Ιησού μου, Χριστέ
μου, ελθέ και σκήνωσον»(17). Και ο Χριστός έρχεται μυστικά και μπαίνει στην καρδιά
τους. Μη σας κάνη εντύπωσι. Διότι, όταν έρχεται κοντά σου ο άνθρωπος που τον
φωνάζεις, δεν θα έρθη ο Χριστός; Ακούει ο άνθρωπος και δεν θα ακούση ο Θεός που
είπε, ό,τι και αν ζητήσετε, θα σας το δώσω(18);

«Ελθέ και σκήνωσον εν ημίν». Το λέει με το στόμα του, το λέει με τον νου του, το
λέει με την καρδιά του και έτσι η σκέψις του και η καρδιά του ενώνονται με τον
Χριστόν. Τότε νοιώθει τον Χριστόν να του μιλά• του γλυκαίνει την ζωή, του
ευφραίνει την ημέρα, του κάνει αξέχαστες τις νύχτες.

Εμείς τι θα κάνωμε; Το ξέρετε όλοι σας, το ξέρω και εγώ, πόσο η ζωή μας είναι
κουραστική και φορτωμένη με χίλια δυο θέματα που μας απασχολούν. Εμείς, αφού
είδαμε τι κάνουν οι άγιοι της Εκκλησίας μας, ας κάνωμε το ελάχιστο που περνάει από
το χέρι μας. Ο Χριστός δέχεται τα εκατό, δέχεται και τα τριάντα, δέχεται και τα πέντε
που θα του δώσης. Αν δεν μπορής να τον θυμηθής χίλιες φορές, εκατό φορές,
πενήντα φορές την ήμερα, θυμήσου τον δέκα φορές και πες του με αγάπη: Χριστέ
μου! Όχι να τον παρακάλεσης για την φτώχεια σου, για την μάννα σου, για την
αρρώστια σου, για την επιτυχία σου. Όχι. Να τον παρακάλεσης να μπη στην καρδιά
12

σου. Δεν μπορείς δέκα φορές την ήμερα; Πέντε φορές δεν μπορείς; Αν το νοιώσης
και τον καλής έστω δυο φορές την ήμερα, ύστερα από έναν μήνα θα γλυκαθής και θα
τον ζητάς δέκα φορές, ύστερα είκοσι φορές, ύστερα θα αρχίσης να τον νοιώθης μέσα
στην καρδιά σου.

Ώστε το πρώτο στοιχείο της πνευματικής ζωής είναι η μυστηριακή και η μυστική
βίωσις του Χριστού. Με τα μυστήρια και με την προσπάθεια να καλούμε μυστικά τον
Χριστόν ενωνόμαστε μαζί του.

Ας ελθωμε στο δεύτερο στοιχείο της πνευματικής ζωής, το μαρτυρικό πνεύμα.

Μήπως θέλω να πω η ζωή μας να είναι ένα μαρτύριο, να είναι κλαψιάρικη,
κακομοίρικη, και να μας κοροϊδεύουν όλοι; Κάθε άλλο. Χριστιανική ζωή είναι
τραγούδι χαράς. Χριστιανική ζωή είναι πανηγύρι. Είναι όμως και ηρωισμός. Η ζωή
των κοσμικών ανθρώπων μπορεί να έχη και χαρές, αλλά και πόσες πίκρες!

Θυμάμαι τον ποιητή που, ενώ ήταν νέος, έγραφε σε έναν παλαιό συμφοιτητή του:

Φίλε, η καρδιά μου σα να εγέρασε.

..............................................
Θα πάω προς την ταβέρνα, το σαμιώτικο
που επίναμε για να ξαναζητήσω
.... θα πιω και θα μεθύσω.
..........................

Τριγύρω θα 'ναι ωραία πλατύς ο ορίζοντας,

και θα 'ναι το τραγούδι μου σαν κλάμα.
Γιατί δεν θα έχη περιεχόμενο τον ουρανό που
δίνει την ομορφιά στην ζωή.
Θα έχουμε το μάτι μας όγρό
και μέσα μας τον άδη.(19)

Τα μάτια του θα είναι δακρυσμένα και στην καρδιά του θα έχη -καημένε ποιητή!- τον
άδη. Εμείς όμως οι χριστιανοί έχομε τον ουρανό.

Μαρτυρική ζωή σημαίνει χαρούμενη ζωή, αλλά και ηρωική. Ένα μικρό παιδί ζούσε
στα χρόνια των διωγμών. Ήταν χαρούμενο, τραγούδι η ζωή του. Και μία ημέρα του
λέγει ο ειδωλολάτρης πατέρας του:

- Παιδί μου, ποιο είναι το καλύτερο, το ωραιότερο δώρο πού θέλεις να σου κάνω;
- Το ωραιότερο δώρο; Πατέρα, είμαι χριστιανός! Πατέρα, το ωραιότερο δώρο για
μένα θα είναι ένας θάνατος για τον Χριστόν.
- Είσαι χριστιανός; ρώτησε τρομοκρατημένος ο πατέρας.
- Ναι, ένας θάνατος για τον Χριστόν θα είναι για μένα το ωραιότερο δώρο(20). Το
έλεγε και το ξανάλεγε για να του χαρίση το δώρο αυτό.

Δεν είναι δειλοί οι χριστιανοί, δεν είναι φιλόσαρκοι. Ξέρουν να ζουν• ξέρουν όμως
και να πεθαίνουν για τον Χριστόν. Έτσι ζούσαν και ζουν οι άγιοι της Εκκλησίας μας•
την μαρτυρική τους ζωή την βλέπομε ακόμη και στην άσκησί τους και στους
εκούσιους πόνους. Οι περισσότεροι από αυτούς, έχοντας από μικρά παιδάκια
αγαπήσει τον Χριστόν, ήθελαν να δαπανήσουν τα νιάτα τους και να δώσουν την ζωή
13

τους, για να πάρουν τον Θεόν τον οποίον ποθούσε η ψυχή τους. Πολλές φορές επί
χρόνια κλείνονταν μέσα σε σπηλιές, χωρίς να τρώνε και χωρίς να πίνουν. Μόνον
Σαββατοκύριακο έβγαιναν για να πάνε στην εκκλησία και τότε, μετά την εκκλησία,
να φάνε.

Ο Μέγας Βασίλειος και ο άγιος Γρηγόριος, παραδείγματος χάριν, έμεναν σε ένα

ασκηταριό έξω από το οποίο ψυχή δεν περνούσε, εκτός από κανέναν κυνηγό. Ζούσαν
με στερήσεις, με δίψα, χωρίς φαγητό, μέσα στην υγρασία, χωρίς φως, μέχρι που
σχεδόν παράλυτους τους έβγαλε η μητέρα του Μεγάλου Βασιλείου(21).

Άλλοι εκοιμώντο λίγες ώρες. Ο άγιος Χρυσόστομος για πολλά χρόνια εκοιμάτο
μόνον τρεις ώρες το εικοσιτετράωρο, όρθιος, ακουμπισμένος σε ένα σχοινί(22). ΄
Άλλοι, όπως ο βασιλιάς Θεοδόσιος ο μικρός που αγίασε, φορούσαν τρίχινα από
μέσα για να παιδεύουν το κορμί τους(23) Άλλοι το τύλιγαν με αλυσίδες. Άλλοι...
πόσους να αναφέρη κανείς!

Αυτά σήμερα μας φαίνονται παραμύθια ή παρερμηνείες του ευαγγελικού πνεύματος.

Δεν νομίζετε όμως ότι κρύβουν έναν καταφανή ηρωισμό, ένα αξιοζήλευτο μεγαλείο,
ένα βάθος, ένα ύψος ασύλληπτο; Με αυτά ξεπερνούσαν την φύσι, νικούσαν τα πάθη,
εξαφάνιζαν τις ορμές, καταπατούσαν τον διάβολο, αποκτούσαν την φλογερή αγάπη,
γίνονταν ελεύθεροι εσωτερικά και με την αγγελική τους ζωή γίνονταν φώτα σε όλους
τους ανθρώπους και σε όλες τις γενεές(24).

Αυτά έκαναν οι άγιοι που είχαν μεγάλη καρδιά. Εμείς τι θα κάνωμε, για να έχωμε
μαρτυρικό πνεύμα; Πού θα δείξωμε τον ηρωισμό μας;

Πρώτον, μέσα στις θλίψεις, στους πόνους, στα εμπόδια, στις αποτυχίες, στις
φουρτούνες της ζωής. Μέσα στην ζωή πόνος παντού και κατήφεια. Με πόνο είναι
γεμάτη η ζωή μας. Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές, όταν μας έρχεται να πούμε ότι ο
Θεός φταίει, με ξέχασε -πού ξέρεις, ίσως και να μην υπάρχη Θεός• μα αν υπάρχη,
είναι σκληρός• γιατί να με παιδεύη έτσι, ενώ οι άπιστοι περνούν τόσο όμορφα;- στις
δύσκολες αυτές στιγμές ας πούμε: «Δόξα σοι, ο Θεός». Δείξε ότι είσαι ένας μάρτυρας
του Χριστού ότι δέχεσαι με χαρά τον πόνο που συναντάς.

Δεύτερον, θα δειξης τον ηρωισμό σου, όταν βλεπης ότι η χριστιανική ζωή χρειάζεται
αγώνα, θυσίες, για να κόψης τα πάθη σου, τις αδυναμίες σου, τις αμαρτίες σου. Θέλει
μόχθο για να κοπή ή αμαρτία.

Όταν αρχίζαμε την χριστιανική μας ζωή, ήμασταν γεμάτοι από ενθουσιασμό.
Αλλοίμονο, εάν δεν είχαμε ενθουσιασμό• θα μοιάζαμε με μία μηχανή ξεθυμασμένη,
με ένα ρολόγι ξεκουρδισμένο και δεν θα βγαίναμε πουθενά. Είχαμε λοιπόν τον
ενθουσιασμό μας, μας βοηθούσαν και η χάρις του Θεού, ο πνευματικός μας, τα
χριστιανικά βιβλία, και έτσι προχωρούσαμε. Σιγά σιγά άρχισαν οι δυσκολίες, οι
αποτυχίες, οι υποχωρήσεις, οι αμαρτίες, οι πειρασμοί, σκέψεις να σταματήσωμε ή να
γυρίσωμε πίσω. Τότε η ζωή μας από τραγούδι, από χαμόγελο γίνεται σταυρός. Όταν,
αγαπητέ μου, η χριστιανική σου ζωή αρχίζη να γίνεται δύσκολη και να σου φαίνεται
ασήκωτος σταυρός, εκεί στάσου ακλόνητος, γίνε μάρτυρας. Πες στον εαυτό σου,
«στώμεν καλώς»(25) στάσου ακλόνητος. Πες, όπως ο προφήτης, «ιδού εγώ, Κύριε,
στέκομαι εδώ να εκτελέσω το θέλημά σου»(26) ή όπως η Παναγία, «ιδού η δούλη
Κυρίου• γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου»(27). Εάν επιμείνης, μετά από την καταιγίδα θα
14

έρθη η γαλήνη, θα ξαναγίνη γιορτινή η ζωή σου. Θα έχης τώρα επί πλέον και την
πείρα του πνευματικού αγώνος, θα έχης εμπειρία. Μετά από την δοκιμασία αυτή,
μετά από το σήκωμα του σταυρού σου, θα ανάψουν πια μέσα σου οι φλόγες του θείου
έρωτος• θα αποκτήσης την ωραιότερη, την δυνατώτερη, την αγνότερη, την
αγγελικώτερη αγάπη, την αγάπη του Θεού.

Τρίτον, να είσαι μάρτυρας στις αμφιβολίες σου, στους δισταγμούς σου, στους
λογισμούς σου. Εκεί που κάθεσαι, μπορεί να σου μπαίνη μία σκέψις: Μήπως δεν
υπάρχη Θεός; Μήπως όλα είναι ένα ψέμα, μια ανάσα, μια πνοή; Μήπως δεν υπάρχη
ψυχή; Μήπως ο δρόμος ο χριστιανικός είναι στραβός; Μήπως είμαι χαζός; Τις ώρες
εκείνες σήκωσε τον σταυρό των λογισμών σου και των αμφιβολιών σου. Θεέ μου,
έλεγε κάποιος που αμφέβαλλε για τον Θεόν αλλά δεν σταματούσε τον αγώνα του,
Θεέ μου, αν υπάρχης, στείλε μου το Πνεύμα σου το Άγιον. Και ο Θεός απήντησε και
του έστειλε το Πνεύμα το Άγιον άνοιξε την καρδιά του και κατόπιν τον κάλεσε και
στο επισκοπικό αξίωμα.

Τέταρτον, να δείξης το μαρτυρικό σου φρόνημα εκεί όπου είναι ο καθημερινός σου
στίβος, στο σπίτι σου, στον άνδρα σου, στην γυναίκα σου. Όταν ο άνδρας έρχεται από
την δουλειά κουρασμένος και σου μιλά χωρίς ευγένεια, εσύ μη θυμώνης. Όταν
εκείνος σε βρίση, εσύ μη βγάλης γλώσσα. Δείξε του αγάπη, ανοχή, υπομονή. Αν η
γυναίκα σου σου έκαψε το φαγητό, μη φωνάζης εσύ• φάτο. Βάλε λίγο λεμόνι μέσα να
γίνη πιο νόστιμο και πες της, ωραίο είναι το φαγητό, ώστε να μην πάρη χαμπάρι ότι
το φαγητό ήταν καμμένο. Να βασιλεύη η αγάπη μέσα στο σπίτι. Όταν βλέπης ότι σε
αδικεί ο σύντροφος της ζωής σου, μη φωνάζης ότι έχεις δίκαιο. Δεν έχει σημασία αν
έχης δίκαιο η δεν έχης. Δεν έχει σημασία ποιο είναι το ορθό, αλλά τι θέλει ο άλλος.
Βγάλε τον εαυτό σου, αρνήσου τον εαυτό σου, βάλε μπροστά τον άλλον. Αυτό είναι
θάνατος, αυτό είναι μαρτύριο.

Μία ημέρα, που βιαζόμουν να έρθω από το μοναστήρι μου για να σας μιλήσω, πήρα
ταξί για να προλάβω. Στον δρόμο ρωτάω τον οδηγό:
- Δεν μου λες, τρως καμιά φορά μαζί με την γυναίκα σου το μεσημέρι ή το βράδυ;

Ξέρετε, οι καημένοι οι ταξιτζήδες έχουν τέτοια δουλειά που δεν ξέρουν και αυτοί
πότε θα βρεθούν στο σπίτι τους.
- Κάθε μέρα, μου λέει, μεσημέρι και βράδυ.
- Πώς τα καταφέρνεις; Τι ώρα τρώτε;
- Το μεσημβρινό φαγητό αρχίζει από τις 10 και φθάνει μέχρι τις 4 το απόγευμα, και
το βραδυνό από τις 6 το απόγευμα μέχρι τις 2 την νύχτα!

Δηλαδή στις 10 η ώρα η γυναίκα του είχε το φαγητό έτοιμο και τον περίμενε, όποια
ώρα θα ερχόταν, για να φάνε μαζί. Και το βράδυ από τις 6 το απόγευμα τον περίμενε
πολλές φορές μέχρι τις 2 την νύχτα. Δεν σας κάνει εντύπωσι; Αυτό σημαίνει
μαρτύριο μέσα στην ζωή: ζωή αγάπης.

Πέμπτον, μέσα στο κοινωνικό περιβάλλον μας να είμαστε οι άνθρωποι που ξεχνάμε
και αρνούμεθα τον εαυτό μας. Να είμαστε εκείνοι που δίνομε τον εαυτό μας• όχι σαν
εκείνον που έλεγε: «Έζησα διά τον εαυτόν μου, εσκέφθην διά τον εαυτόν μου• δια
τον εαυτόν μου, διά κανένα άλλον», ωσάν ο Χριστός να μην έζησε ποτέ, ωσάν
Εκείνος ποτέ να μην απέθανε.
15

Ω, αγαπητοί μου, οι άνθρωποι που είναι τριγύρω σου, στο σπίτι σου αλλά και έξω,
έχουν την ανάγκη σου. Υπάρχει μία φρικτή κατάρα μέσα στην ζωή μας, η κατάρα της
μοναξιάς που βαραίνει πολλούς ανθρώπους. Θυμάστε εκείνη την γυναίκα που
αυτοκτόνησε εβδομήντα χρονών, διότι, όπως είπε, δεν βρέθηκε κανείς να την
αγαπήση στην ζωή. Οι άνθρωποι ζουν κλεισμένοι μέσα στην μοναξιά τους και πολλές
φορές δεν υπάρχει κάποιος για να τους δείξη λίγη αγάπη.

Κάποιος λογοτέχνης γράφει: Ήταν ένας νέος μέσα σε ένα γραφείο, πλάι στον οποίον
δεν είχε βρεθή κανείς για να του δείξη ενδιαφέρον και λίγη αγάπη, ώστε και αυτός να
μπόρεση να ανοίξη την καρδιά του. Έπεσε χιόνι. Πλησίασε στην τζαμαρία και
κοιτούσε το χιόνι, για να μπόρεση κάπως την καρδιά του την βαρειά να την
ελαφρώση. Δεν ελάφρωνε όμως. Το βράδυ έκλεισε το γραφείο, βγήκε έξω και
κάθησε πλάι σε μία πόρτα να ξεκουρασθή λιγάκι. Ήταν νύχτα και η καρδιά του
βαρειά, πλακωμένη. Δεν υπήρξε κανείς εκείνη την ημέρα να του δείξη λίγη αγάπη,
για να ανοίξη και αυτός την καρδιά του. Εκείνη όμως την στιγμή βρέθηκε κάποιος!
Ήταν ένας άνδρας με ένα τσιμπούκι στο στόμα, με μία μπαστούνα στο χέρι, με μία
ρεμπούμπλικα στο κεφάλι. Ένας χιονάνθρωπος ! Δεν βρήκε άλλη ψυχή να της μιλήση
και άνοιξε την καρδιά του σε εκείνον!

Όλοι γύρω μας, πτωχοί και πλούσιοι, μικροί και μεγάλοι, μας έχουν ανάγκη. Η
στοργή, η τρυφερότης, το δόσιμο ας χαρακτηρίζουν την ζωή μας. Να ζούμε κοντά
στους άλλους και για τους άλλους. «Ο πλησίον εστίν ο θεμέλιος»(28), το κριτήριο
δηλαδή της πνευματικότητός μας είναι ο πλησίον, όπως λέγει ένας ασκητής. Να
αγαπούμε τους άλλους όχι από καλωσύνη, άλλα από μία συνείδησι ευθύνης που
έχομε προς αυτούς.

Και τέλος, έκτον, εάν χρειασθή, ας δώσωμε και το αίμα μας για τον Χριστόν και τους
ανθρώπους. Να είμεθα πρόθυμοι να θυσιασθούμε. Πάντως, κάτι πρέπει να
υστερούμεθα για Εκείνον. Να πάσχωμε, να υποφέρωμε για τον Χριστόν αλλοιώς,
χωρίς το χαρακτηριστικό του πάθους, η ζωή μας θα είναι κολοβή ζωή.

Ερχόμαστε τώρα στο τρίτο και τελευταίο στοιχείο της πνευματικής ζωής, στην ζήτησι
του Χριστού. Άναψε άραγε μέσα μας η φωτιά; Μήπως, ενώ βαπτισθήκαμε και
διαλέξαμε τον Χριστόν, ενώ αρχίσαμε πνευματικά, τώρα συνεχίζωμε σαρκικά,
παίζοντας έτσι κορώνα γράμματα το μέλλον μας; Η πνευματική ζωή χαρακτηρίζεται
από μία έντασι ζητήσεως του Χριστού. Απαιτεί διαρκώς να τον σκεπτώμεθα και να
τον ζητάμε. «Εμνήσθην του Θεού και ηυφράνθην», λέγει ο Ψαλμωδός(29). «Ζητείτέ με
και ευρήσετέ με», λέγει ο Κύριος(30). Όταν τον ζητάμε, θα τον βρούμε και θα γεμίση η
ζωή μας από ευφροσύνη.

Πολλά μας κρύβουν τον Χριστόν και πολλά μας απορροφούν, ώστε να μην μπορούμε
να τον έχωμε διαρκώς ενώπιόν μας. Και τα ιερώτερα γεγονότα και πρόσωπα της ζωής
μας μπορούν να γίνουν εμπόδια: το επάγγελμα, το σπίτι, τα παιδιά, ο άνδρας, η
γυναίκα, τα πάντα. Είναι δύσκολες οι συνθήκες. Η πνευματική ζωή όμως είναι μία
μάχη κατά την οποίαν πρέπει να έχωμε διαρκώς το βλέμμα μας εις τον Θεόν, να
ζητάμε τον αρχηγό μας.

Θυμάμαι, όταν είχα πάει κάποτε στο Άγιον Όρος, μέσα σε έναν πυκνά
δενδροφυτευμένο τόπο, βλέπω από μακριά κάποιον ασκητή, ο οποίος προχωρούσε
ψάλλοντας. Ενώ έψαλλε, από ώρα σε ώρα έκανε μία βαθειά μετάνοια, προσκυνούσε,
16

σηκωνόταν και πάλι προχωρούσε. Μου έκανε εντύπωσι. Ποιον άραγε προσκυνούσε;
Τρέχω μέσα από τα δένδρα, τον φθάνω, τον σταματώ. - Γέροντα, ποιόν προσκυνάς
στον δρόμο;
- Μα, παιδί μου, δεν τον βλέπεις;
- Ποιόν;
- Τον Χριστόν. Τουλάχιστον, αν δεν τον βλεπης, δεν τον νοιώθεις ότι είναι μπροστά
σου; μου απήντησε εκείνος.

Αγαπητοί μου, οι άνθρωποι έλεγαν παλαιότερα το όνομα του Χριστού ή το άκουγαν

και βούρκωναν τα ματιά τους, άρπαζαν φωτιές τα στήθη τους, έπεφταν στα γόνατά
τους. Εμείς γιατί; Γιατί, Θεέ μου, τόσο λίγο σε σκεπτόμαστε και τόσο λίγο
συγκινούμεθα από σένα; Γιατί τόσο σπάνια σε ποθούμε; Όπου ο θησαυρός μας εκεί
και η καρδιά μας(31), λέγει η Αγία Γραφή. Σαν να λέμε: Θέλεις να μάθης πόσο
κοστίζει, πόσο αξίζει η ζωή σου για τον Χριστόν, για τον ουρανό; Όσο τον διψάς,
όσο σε αυτόν έχεις την καρδιά σου, τόσο κοστίζει.

Ας μην ξεχνάμε ότι δώσαμε έναν όρκο• τον όρκο ότι θα μείνωμε πιστοί σε αυτόν
μέχρι τέλους της ζωής μας(32) όπως ο γυιος ενός βασιλιά. Τον κάλεσε ο πατέρας του,
τον έβαλε μπροστά στο Ευαγγέλιο και του είπε: Θέλω, παιδί μου, εδώ να μου
ορκισθής πίστι μέχρι την τελευταία σου στιγμή. Το παιδί άρπαξε το ξίφος του, το
έβαλε επάνω στο Ευαγγέλιο και ωρκίσθηκε. Πέρασαν τα χρόνια, μεγάλωσε το παιδί.
Κάποτε ήρθαν εχθροί, έπιασαν τον βασιλιά, τον πήραν αιχμάλωτο μακριά από την
πατρίδα. Ο γυιος έμεινε ελεύθερος. Αν ήθελε, μπορούσε να γίνη και βασιλιάς. Όμως
μέσα στο μυαλό του τριγυρνούσε συνεχώς η σκέψις του όρκου, που είχε δώσει στον
πατέρα του τον βασιλιά. Ωρκίσθηκα, έλεγε, και πρέπει να μείνω πιστός. Και μία
ημέρα, νύχτα ακόμη, αρπάζει το άλογό του, χυμάει στον δρόμο, περνάει μέσα από το
εχθρικό στρατόπεδο, για να βρη τον αιχμάλωτο βασιλιά, να του δείξη πως έμεινε
πιστός στον όρκο του. Στον δρόμο, ενώ περνούσε έξω από ένα χάνι, γλιστράει, πέφτει
από το άλογο, χτυπά στο κεφάλι του, μένει αναίσθητος. Ακούν τον θόρυβο οι
άνθρωποι, βγαίνουν, τον σηκώνουν λιπόθυμο, τον βάζουν μέσα. Μόλις μπήκε στην
ζεστασιά, συνήλθε και ρώτησε: Λίγο δυνατό ποτό έχετε να μου δώσετε; Του έδωσαν
ποτό, το ήπιε, άρπαξε μία πετσέτα, έδεσε σφικτά το κεφάλι του και χυμά να φυγή
πάλι. Μα, στάσου, του λέγουν εκείνοι, πού πηγαίνεις; Τρέχει αίμα το κεφάλι σου,
είναι επικίνδυνο.

Ο γυιός του βασιλιά δεν μπορεί να περιμένη. Έδωσε όρκο και πρέπει να τον τιμήση.
Ανεβαίνει σε ένα νέο άλογο, το δικό του είχε σκοτωθή, το χτυπάει και φεύγει. Έτρεχε
στον δρόμο• το αίμα έτρεχε και αυτό• και αυτός έτρεχε για τον πατέρα. Τον
σπιρούνιαζε ο πόνος• τον έβαφε το αίμα. Αλλά εκείνος φώναζε: Ωρκίσθηκα και του
ανήκω, θα μείνω πιστός μέχρι θανάτου.

Ας μείνωμε και εμείς πιστοί στον όρκο μας μέχρι θανάτου!

Σημειώσεις

*. Κήρυγμα στον Ι. Ναόν Αγίου Νικολάου Τρικάλων, 10 Ιανουαρίου 1971.

1. Βλ. Ματθ. 7, 24-25.

17

2. Εφ.5, 16• Κολ. 4,5.

3. Βλ. «Γκαίτε», ΘΗΕ, τ. 4, στ. 527.

4. Ιω. 3, 19.

5. Βλ. Ματθ. 7, 26-27.

Βλ. Εφ. 2,8• ΑΝΔΡΕΟΥ ΚΡΗΤΗΣ, «Περί της υποθέσεως του Τελώνου και του
6.

Φαρισαίου, PG 97, 1261AC.

7. Εσπερινός Κυριακής Πεντηκοστής, γ' απόστιχον.

Ο όρκος του βαπτίσματος συνίσταται στην αποταγή του σατανά και στην συνταξι
8.

με τον Χριστόν. Βλ. «Τάξις προ του αγίου βαπτίσματος» (Κατήχησις): «Αποτάσση
τω σατανά; Αποτάσσομαι. [...] Συντάσση τω Χριστώ; Συντασσομαι».

9. Βλ. «Προς τους βραδύνοντας εις το βάπτισμα», PG 46, 417Β.

10. Γαλ. 5,9.

Οι λατρευτικές συνάξεις των πιστών στα Ιεροσόλυμα φαίνεται ότι τελούνταν

11.

καθημερινώς, αν λάβωμε υπ' όψιν μας το χωρίον Πράξ. 2, 46.

12. «Ύμνος» 19, στχ. 50-52, SC 174, σελ. 98.

13. Βλ. Β' Κορ. 12,2.

14. Βλ. Λουκ. 10, 27.

15. «Ευχαριστία Β’», στχ. 129 κ.ε., SC 113, σελ. 340 κ.ε.

16. Ματθ. 5,8.

17. Βλ. Εσπερινός Κυριακής Πεντηκοστής, γ' απόστιχον.

18. Ματθ. 21, 22.

19. Κ. Γ. ΚΑΡΙΩΤΑΚΗ, «Άπαντα τα ευρισκόμενα», τ. 1, σελ. 49, 14, Αθήνα 1965.

Είναι ο άγιος Ταρσίσιος, ο οποίος εορτάζεται από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία

20.

στις 15 Αύγουστου και έζησε πιθανόν κατά τον γ' αιώνα. Λιθοβολήθηκε από
εθνικούς, χωρίς να επιτρέψη να βεβηλώσουν την θεία ευχαριστία που μετέφερε σε
φυλακισμένους χριστιανούς.

21. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ, Επιστολαί 4, 5, PG 37, 28Α-29Β.

«Βίος και πολιτεία, του εν αγίοις πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου
22.

πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως» 4, PG 114, 1061D.

18

ΜΙΧΑΗΛ ΓΛΥΚΑ, «Βίβλος χρονική, από κτίσεως κόσμου μέχρι της βασιλείας
23.

Αλεξίου του Κομνηνού» 4, PG 158, 489C.

ΙΩΑΝΝΟΥ ΣΙΝΑΪΤΟΥ, Κλίμαξ 26, «Περί διακρίσεως», PG 88, 1020D: «Φως

24.

πάντων ανθρώπων μοναδική πολιτεία».

Συναζάριον 8ης Νοεμβρίου• Θεία Λειτουργία, προτροπή του διακόνου προς τον
25.

λαό πριν από την ευχή της αναφοράς.

26. Βλ. Ησ. 6, 8.

27. Λουκ. 1, 38.

28. «Αποφθέγματα Γερόντων, αββά Ιωάννου τοϋ Κολοβού 39, PG 65, 217Α.

29. Ψαλμ. 76, 4.

30. Πρβλ. Ματθ. 7,7• Λουκ. 11,9.

31. Ματθ. 6,21• Λουκ. 12, 34.

32. Πρβλ. Αποκ. 2, 10.

Η εν Χριστώ αξιοποίηση του χρόνου

Του Αρχιμ. Χρυσοστόμου Παπαδάκη, Πρωτοσυγκέλλου της Ι. Μητρ. Γορτύνης &
Αρκαδίας

Όταν λέμε νέος χρόνος, δεν εννοούμε παρά ένα μικρό κομματάκι του
χρόνου στον όλο χρόνο της δημιουργίας. Είναι μια έννοια εντελώς
συμβατική. Σε κάποιο σημείο του χρόνου αρχίζομε να μετρούμε. Και
επειδή ο χρόνος στα φαινόμενά του έχει κυκλική μορφή (οι τέσσερις
εποχές που διαδέχονται η μία την άλλη) επανερχόμεθα και
επαναλαμβάνομε τη μέτρηση του χρόνου κυκλικά, αν και ο χρόνος δεν
είναι κυκλικός αλλά ευθύγραμμος, αφού κάποτε άρχισε και κάποτε θα
τελειώσει όταν ο Θεός το αποφασίσει. Κάθε δε στιγμή του είναι
μοναδική και ανεπανάληπτη και αποτελεί μέρος της ιστορίας. Νέος
"χρόνος" θα είναι μόνο όταν τελειώσει η μορφή αυτή της δημιουργίας και ο Χριστός
θα πει "Ιδού καινά ποιώ πάντα". Όλα τα κάνω καινούργια. Τότε θα έχομε πραγματικά
νέο "χρόνο". Αυτός θα είναι η αιωνιότητα στη Βασιλεία του Θεού. Στον κόσμο τούτο
αφού υπάρχει το στοιχείο της φθοράς και του θανάτου, νέος χρόνος με θεολογική
έννοια δεν υπάρχει. Μόνο συμβατική, αλλά ωστόσο απαραίτητη για λόγους
ιστορικούς, κοινωνικούς, αλλά και θρησκευτικούς. Γι' αυτό και η Εκκλησία εύχεται
να ευλογήσει ο Θεός "τον νέον ενιαυτόν της χρηστότητος του Κυρίου".
Ο χρόνος όπως τον αντιλαμβανόμεθα θεωρητικά, είναι παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Αυτά δηλαδή που ζήσαμε, αυτά που ζούμε τώρα κι αυτά που θα ζήσουμε. Βέβαια, τα
πράγματα πρακτικά διαφέρουν. Διότι το παρόν, ανά πάσα στιγμή γίνεται παρελθόν.
Χρειάζεται όμως ο τριμερής διαχωρισμός για να έχομε μια συγκεκριμένη αίσθηση
του χρόνου. Ο χρόνος είναι κτίσμα του Θεού. Στο Α΄ κεφάλαιο της Γενέσεως στιχ. 14
διαβάζομε: "Και είπεν ο Θεός. γεννηθήτωσαν φωστήρες εν τω στερεώματι του
19

ουρανού εις φαύσιν επί της γης, του διαχωρίζειν ανά μέσον της ημέρας και ανά μέσον
της νυκτός. και έστωσαν εις σημεία και εις καιρούς και εις ημέρας και εις ενιαυτούς".
Η ύπαρξη των φωστήρων, δηλαδή του ηλίου, της σελήνης και των άστρων έχει διπλή
αποστολή. α) να φωτίζουν και β) να μας βοηθούν για να μετρούμε το χρόνο. Πέρα
όμως και πάνω και έξω από το χρόνο είναι ο ʼχρονος, ʼναρχος και Ατελεύτητος Θεός.
"Ο Χριστός χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας" (Εβρ. 13,8). Αιώνια είναι
και η Εκκλησία ως σώμα Χριστού. Τούτο πρέπει να το γνωρίζομε καλά, διότι στην
εποχή μας υπάρχει η τάση, ακόμη και σε κύκλους θεολογούντων, την οποία τάση
άλλοι ομολογούν και άλλοι την αποκρύπτουν, το να θεωρείται μέρος του Ευαγγελίου
και μέρος της Θ. Λατρείας παρωχημένο και ξεπερασμένο.
Όμως ο λόγος του Θεού "μένει εις τον αιώνα". "Ο ουρανός και η γη παρελεύσονται οι
δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσι" είπε ο Χριστός. Και πάλι. "αμήν γαρ λέγω υμίν, έως
αν παρέλθη ο ουρανός και η γη, ιώτα εν, ή μία κεραία ου μη παρέλθη από του νόμου"
(Ματθ. Ε,18). Και η λατρεία Του, ως πηγή αγιασμού, είναι αέναος και διαχρονική.
Αυτά δεν παλιώνουν. Δεν φοβούνται το χρόνο, διότι έχουν την αναφορά τους στον
αιώνιο Θεό. Οι εορτές του λειτουργικού έτους, Δεσποτικές και Θεομητορικές
διαδέχονται η μία την άλλη, για να υπενθυμίζουν στον άνθρωπο τα σωστικά γι' αυτόν
ιστορικά γεγονότα της θείας ενανθρωπήσεως και τον προορισμό του να γίνει πολίτης
της Βασιλείας του Θεού. Και οι γιορτές των αγίων, για να δίνουν καθημερινώς πολλά
και διαφορετικά υποδείγματα τρόπων που οδηγούν στη θέωση, παράλληλα δε και
ευκαιρίες παρακλητικών προσευχών για να πρεσβεύουν "υπέρ ημών ως παρρησίαν
έχοντες προς Κύριον". Όλα αυτά αφορούν σε κληρικούς και λαϊκούς για να μην
αφήνομε να περνούν "αι ημέραι των ετών ημών" ως τάλαντα αναξιοποίητα που θα
επισύρουν την οργή του Δίκαιου Κριτή.
Η αξιοποίηση του χρόνου εν Χριστώ έχει ως βάση την ακοίμητη συνείδηση. Όταν
υπάρχει ακοίμητη συνείδηση ως οδηγός, ως φύλακας, ως ελεγκτής, τότε ο άνθρωπος
αντιπαρέρχεται όλες τις προσβολές του διαβόλου, αντέχει στις δοκιμασίες και
αποκομίζει τα παιδαγωγικά οφέλη των αλλοιώσεων που παραχωρεί ο Θεός. Ο Θεός
με τη χάρη του ενισχύει στον αγώνα, βοηθά στην άρση του προσωπικού σταυρού και
οδηγεί στην τελική νίκη κατά της αμαρτίας με έπαθλο τη σωτηρία.
Συνήθως ευχόμαστε χρόνια πολλά. Είναι η καθημερινή ευχή των ανθρώπων ιδιαίτερα
στις γιορτές. Αυτή είναι η ποσοτική ευχή, αλλά πολυτιμότερη ευχή είναι η ποιοτική,
αν θα συνηθίζαμε να λέμε, χρόνια καλά. Χαιρόμεθα και γιορτάζομε την αρχή κάθε
έτους, δεν θα πρέπει όμως να μας διαφεύγει, ότι κάθε χρόνος που έρχεται μας φέρνει
πιο κοντά στο βιολογικό θάνατο που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η πόρτα της
αιωνιότητος που οδηγεί στην κρίση του Θεού και στην κατάταξη της ψυχής "κατά τα
έργα εκάστου". Τότε δεν θα μετρηθεί η ποσοτική ζωή του ανθρώπου (πόσα χρόνια
έζησε) αλλά η ποιοτική (πώς τα έζησε).
Όταν ο άνθρωπος αναλογίζεται τα δώρα που του κάνει στη ζωή του ο Θεός, θα δει ότι
τελικά το μεγαλύτερο δώρο του Θεού είναι ο χρόνος, η αξιοποίηση του οποίου ή μη,
θα σημαίνει και τη σωτηρία του ή όχι.
Γι' αυτό οι άγιοι που είχαν αυτή τη συναίσθηση και γνώριζαν την αξία του χρόνου και
της μετανοίας παρακαλούσαν το Θεό να τους δώσει "καιρό μετανοίας". Στο
μυστήριο της Ι. Εξομολογήσεως που είναι το μυστήριο της ψυχικής καθάρσεως, ο
εξομολόγος εύχεται, για τον εξομολογούμενο, "όπως ο Κύριος ο Θεός δωρήσηται
αυτώ άφεσιν αμαρτιών και καιρόν μετανοίας".
Ο άνθρωπος πρέπει πάντα να σκέφτεται με γνώμονα την αιωνιότητα, ζώντας και
αξιοποιώντας κατά Θεόν, το τώρα. Την κάθε στιγμή. Δυστυχώς, μόνοι μας
δημιουργούμε τα πλαίσια του καθημερινού άγχους μέσα στα οποία κινούμεθα.
Οι μακροπρόθεσμοι εναγώνιοι φιλόδοξοι στόχοι που αφορούν μόνο στα επί της γης,
20

δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να χαραμίζουν το παρόν, την κάθε στιγμή η οποία
μπορεί να μας προσφέρει τη συγκεκριμένη δημιουργία, τη συγκεκριμένη χαρά, τη
συγκεκριμένη αξιοποίηση του τώρα. Οι άγιοι έγιναν άγιοι, διότι ήξεραν να
αξιοποιούν εν Χριστώ την κάθε τους στιγμή και κατόρθωσαν να προγεύονται από
αυτή τη ζωή την αιώνια ευδαιμονία. Η βίωση της καθημερινής μετανοίας είναι η πιο
ευλογημένη αξιοποίηση του συνόλου των στιγμών της ζωής της οποίας το τέλος δεν
έχει σημασία πότε θα έλθει, και ο ερχομός του δεν αγχώνει, δεν φοβίζει. Αν αυτό δεν
το ζει ο άνθρωπος τότε μένει μόνο στον επιφανειακό εορτασμό της κάθε
πρωτοχρονιάς ως αφορμής για δώρα, τραπέζια, διασκέδαση κλπ.
Η Εκκλησία τελεί την πρωτοχρονιά δοξολογία, κάθε πρώτη του μήνα τελεί
λειτουργία και αγιασμό για να υπενθυμίζει, ότι ο χρόνος είναι πολύτιμος και με την
ευλογία του Θεού αξιοποιούμενος σωστά κερδίζονται τα επέκεινα, η αιωνιότητα.
Σοφός δεν είναι εκείνος που ξέρει πολλά, αλλά εκείνος που δεν σπαταλά το χρόνο της
ζωής του στη ματαιότητα. Αλλά ακόμη και την αναγκαστική βιοτική μέριμνα, την
μπολιάζει με το θέλημα του Θεού ώστε και αυτή τελικά να αποβαίνει προς όφελος
της ψυχής.
Γι' αυτό και ο Απόστολος Παύλος παραγγέλλει: "Βλέπετε ουν πως ακριβώς
περιπατείτε, μη ως άσοφοι αλλ' ως σοφοί, εξαγοραζόμενοι τον καιρόν…" (Εφεσ. Ε΄,
15-16).

Ο σκοπός της Χριστιανικής ζωής

Η ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

Του Αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ

Ο κτηματίας Νικόλαος Μοτοβίλωφ, που το 1831 θεραπεύθηκε θαυματουργικά από

σοβαρή ασθένεια με την προσευχή του οσίου Σεραφείμ, απέκτησε την εύνοιά του και
αξιώθηκε να συζητήση πολύ μαζί του γύρω από το Άγιον Πνεύμα.
Το κείμενο που ακολουθεί θεωρώ ότι είναι από τα πιο σημαντικά και διαφωτιστικά
για έναν συνειδητό χριστιανό.

+++

Ο σκοπός της ζωής μας

Ήταν Πέμπτη, γράφει ο Μοτοβίλωφ. Ημέρα συννεφιασμένη. το χιόνι στη γή είχε
ανεβή πιο 25 πόντους, ενώ από τον ουρανό εξακολουθούσαν να πέφτουν πυκνές
νιφάδες, όταν ο πατήρ Σεραφείμ άρχισε να συζητά μαζί μου. με έβαλε να καθήσω
στον κορμό ενός δένδρου που μόλις είχε κόψει, και ο ίδιος κάθησε απέναντί μου.
Βρισκόμασταν μέσα στο δάσος, κοντά στο ερημητήριό του, πάνω στον λόφο που
κατέληγε στις όχθες του ποταμού Σάρωφκα.
— Ο Κύριος μού απεκάλυψε, είπε ο μεγάλος στάρετς, ότι από τα παιδικά σας χρόνια
επιθυμούσατε πολύ να μάθετε ποιός είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής, και είχατε
ρωτήσει πολλές φορές μεγάλες πνευματικές προσωπικότητες.
— Πράγματι, απάντησα, από την ηλικία των δώδεκα ετών με απασχολούσε επίμονα
αυτός ο λογισμός και είχα απευθυνθή σε πολλούς πνευματικούς ανθρώπους, αλλά οι
απαντήσεις τους δεν με ικανοποιούσαν.
— Μάλιστα, συνέχισε ο πατήρ Σεραφείμ. Κανείς δεν σάς είχε δώσει οριστική
απάντησι. να ποιός είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής, έλεγαν: να πηγαίνεις στην
εκκλησία, να προσεύχεσαι στον Θεό, να τηρής τις εντολές Του, να κάνεις το καλό.
Ωρισμένοι δυσανασχετούσαν μαζί σας και σας έλεγαν ότι ασχολείσθε με μία
21

περιέργεια που δεν αρέσει στον Θεό. «Μή ζητάς πράγματα πάνω από τις δυνάμεις
σου», συμπλήρωναν. Κανείς όμως δεν σάς έδωσε τη σωστή απάντησι. Ορίστε λοιπόν,
εγώ ο πτωχός Σεραφείμ θά σάς εξηγήσω τώρα ποιός είναι πράγματι αυτός ο σκοπός:

Η προσευχή, η νηστεία, η αγρυπνία και κάθε χριστιανικό έργο, όσο κι άν είναι καλό
καθ εαυτό, δεν αποτελεί τον σκοπό της χριστιανικής μας ζωής, αλλά χρησιμεύει σάν
μέσο για την επιτυχία του. Ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η
απόκτησις του Αγίου Πνεύματος.

Τά καλά έργα
Πρέπει να γνωρίζετε, αγαπητέ, πως μόνο όταν γίνεται χάριν του Χριστού ένα καλό
έργο φέρνει τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος. το καλό βέβαια, κι άν ακόμη δεν
έχει γίνει για τον Χριστό, δεν παύει να είναι καλό. Η Γραφή λέει: «Εν παντί έθνει ο
φοβούμενος αυτόν και εργαζόμενος δικαιοσύνην δεκτός αυτώ εστι» (Πράξ. ι´ 35).
Πόσο ευάρεστος είναι ο άνθρωπος που εργάζεται τη δικαιοσύνη, φαίνεται στην
περίπτωσι του εκατοντάρχου Κορνηλίου στην ευαγγελική ιστορία. Ο Κορνήλιος ήταν
θεοφοβούμενος και πολύ ελεήμων. Σ αυτόν λοιπόν, ενώ προσευχόταν, εμφανίσθηκε
άγγελος Κυρίου και του είπε: «Πέμψον εις Ιόππην και μετακάλεσαι Σίμωνα ός
επικαλείται Πέτρος· ούτος ξενίζεται εν οικία Σίμωνος βυρσέως... ός παραγενόμενος
λαλήσει σοι» (Πράξ. ι´ 32). Ο Πέτρος μίλησε στον Κορνήλιο για την αιώνια ζωή και
πίστεψε κι αυτός και όλη η οικογένειά του.
Ο Κύριος χρησιμοποιεί όλα τα θεϊκά Του μέσα, για να δώση την ευκαιρία σ ένα
τέτοιον άνθρωπο, σάν αμοιβή για τα καλά του έργα, να μη στερηθή την αιώνια
μακαριότητα.
Από την ευαγγελική αυτή διήγησι συμπεραίνουμε πως ο Κύριος, όσον αφορά τα καλά
έργα που δεν γίνονται γι Αυτόν, περιορίζεται στο να μάς δώση τα μέσα για να τα
αξιοποιήσουμε. και από εμάς πλέον εξαρτάται, άν θά τα αξιοποιήσουμε ή όχι. να
γιατί είπε ο Κύριος πιο Εβραίους: «Ει τυφλοί ήτε, ουκ άν είχετε αμαρτίαν· νύν δέ
λέγετε ότι βλέπομεν· η ούν αμαρτία υμών μένει» (Ιωάν. θ´ 41).
Όταν λοιπόν κάποιος αγαθοεργή σάν τον Κορνήλιο όχι για τον Χριστό, αλλά κατόπιν
πιστέψη σ Αυτόν, τότε τα καλά του έργα είναι σάν να έγιναν για τον Χριστό. Άν
όμως δεν πιστέψη στον Χριστό, δεν έχει δικαίωμα να παραπονεθή ότι τα καλά του
έργα δεν καρποφόρησαν. Γιατί το καλό έργο αποβαίνει ωφέλιμο μόνο όταν γίνεται
χάριν του Χριστού οπότε και στη μέλλουσα ζωή μάς εξασφαλίζει το στεφάνι της
δικαιοσύνης, αλλά και στην παρούσα μάς γεμίζει με τη χάρι του Αγίου Πνεύματος.
και καθώς έχει γραφή:«Ου γάρ εκ μέτρου δίδωσιν ο Θεός το Πνεύμα» (Ιωάν. γ´ 34).
Έτσι είναι φιλόθεε. Ο σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτησις του
Πνεύματος του Θεού. Η προσευχή, η αγρυπνία, η νηστεία, η ελεημοσύνη και τα
άλλα καλά έργα, που γίνονται χάριν του Χριστού, είναι μόνο μέσα για την
απόκτησι του Αγίου Πνεύματος.
— Τί σημαίνει απόκτησις; ρώτησα τον στάρετς. δεν μπορώ να το καταλάβω.
— Αποκτώ, σημαίνει μαζεύω, συγκεντρώνω, αποκρίθηκε εκείνος. Γνωρίζω τί
σημαίνει αποκτώ χρήματα. το ίδιο ισχύει και για την απόκτησι του Πνεύματος του
Θεού. Γνωρίζεις τη σημασία της λέξεως «αποκτώ» με τη κοσμική έννοια; Ο σκοπός
της ζωής των κοσμικών ανθρώπων είναι η απόκτησις χρημάτων, ενώ των ευγενών —
εκτός από τα χρήματα — και η απόκτησις τιμών, διακρίσεων, και άλλων ανταμοιβών
για τις υπηρεσίες τους στο κράτος.
Η απόκτησις του Αγίου Πνεύματος είναι κάτι παρόμοιο, μόνο που είναι ευλογημένο
και αιώνιο. Αποκτάται με τους ίδιους περίπου τρόπους, όπως το χρηματικό
κεφάλαιο ή τα διάφορα αξιώματα.
22

Ο Θεός Λόγος, ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός, παρωμοίασε τη ζωή μας με αγορά και
τα έργα μας με εμπορευόμενα πράγματα και μάς λέει: «Πραγματεύσασθε εν ώ
έρχομαι»(Λουκ. ιθ´ 13), «εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισι»
(Εφεσ. ε´16). Δηλαδή, εκμεταλλευθήτε το χρόνο σας, ώστε με τα επίγεια αγαθά να
αποκτήσετε τα ουράνια. Επίγεια εμπορεύματα είναι τα καλά έργα που γίνονται για
τον Χριστό και μάς εξασφαλίζουν τη χάρι του Αγίου Πνεύματος. Χωρίς Αυτό δεν
υπάρχει σωτηρία.
Τό Άγιον Πνεύμα εγκαθίσταται μόνο Του στις ψυχές μας. για να κατοικήση όμως και
να συμπαραμείνη με το δικό μας πνεύμα, πρέπει προηγουμένως να αγωνισθούμε με
όλες μας τις δυνάμεις για να το αποκτήσουμε. Τότε εκείνο θά προετοιμάση στην
ψυχή και στο σώμα μας την κατοικία Του, σύμφωνα με τον αψευδή λόγο του Κυρίου:
«Ενοικήσω εν υμίν και εμπεριπατήσω και έσομαι υμών Θεός, και υμείς έσεσθέ μοι
λαός» (πρβλ. Λευϊτ. κστ´ 12).

Η προσευχή
Κάθε αρετή που γίνεται για τον Χριστό μάς δίνει τη χάρι του αγίου Πνεύματος.
Περισσότερο όμως απ̉ όλες μάς τη δίνει η προσευχή, γιατί αυτή την έχουμε πάντοτε
στα χέρια μας σάν ένα εύχρηστο πνευματικό όπλο. Θά θέλατε π.χ. να πάτε στην
εκκλησία, αλλά εκκλησία δεν υπάρχει ή μπορεί η ακολουθία να έχη τελειώσει. Θά
θέλατε να δώσετε κάτι στον επαίτη, αλλά επαίτης δεν υπάρχει ή μπορεί να μήν έχετε
να του δώσετε. Θά θέλατε ίσως να φυλάξετε παρθενία, αλλά είτε η ιδιοσυγκρασία
σας είτε η πίεσις των τεχνασμάτων του εχθρού εν συνδυασμώ με την αδυναμία σας
δεν σάς αφήνουν να αντισταθήτε και να εκπληρώσετε αυτή την επιθυμία σας. Θά
θέλατε ακόμη να κάνετε και κάποια άλλη αρετή χάριν του Χριστού, αλλά δεν έχετε
δυνάμεις ή δεν δίδεται η κατάλληλη ευκαιρία.
Μέ την προσευχή όμως δεν συμβαίνει το ίδιο. Γι αυτή υπάρχει πάντοτε και για τον
καθένα η δυνατότης: για τον πλούσιο και τον πτωχό, τον ισχυρό και τον αδύνατο,
τον διάσημο και τον άσημο, τον υγιή και τον ασθενή, τον δίκαιο και τον αμαρτωλό.
Μεγάλη είναι η δύναμις της προσευχής. Αυτή περισσότερο απ̉ όλα μάς παρέχει το
Πνεύμα του Θεού, και αυτήν ευκολώτερα απ̉ όλα μπορεί καθένας να την επιτελέση.
με την προσευχή αξιωνόμαστε να συζητάμε με τον Πανάγαθο Θεό και Σωτήρα μας.
Πρέπει όμως να προσευχώμαστε μόνο μέχρις ότου ο Θεός, το Πνεύμα το Άγιον μάς
επισκεφθή με τη χάρι Του στο μέτρο που Αυτός γνωρίζει. και όταν Αυτός ευδοκήση
να μάς επισκεφθή, τότε πρέπει να σταματήσουμε την προσευχή. Γιατί να του λέμε
«ελθέ και σκήνωσον εν ημίν», αφού ήδη βρίσκεται μέσα στις ψυχές μας;

Οι άλλες αρετές
— Μέχρι τώρα, μπάτουσκα, μιλήσατε μόνο για την προσευχή. Τί θά λέγατε για τις
άλλες αρετές που γίνονται για τον Χριστό και την απόκτησι του Αγίου Πνεύματος;
— τη χάρι του Αγίου Πνεύματος μπορείτε να την αποκτήσετε και με όλες τις άλλες
αρετές, που γίνονται χάριν του Χριστού. Εμπορευθήτε από τις αρετές εκείνες που σάς
δίνουν περισσότερο κέρδος. Συγκεντρώστε κεφάλαιο από τα ευλογημένα κέρδη της
θείας χάριτος και να τα καταθέσετε στο αιώνιο ταμιευτήριο, που θά σάς αποφέρη
τόκο σε κάθε πνευματικό ρούβλι όχι 4 ή 6%, αλλά 100%, και αναρίθμητες φορές
περισσότερο.
Άν π.χ. σάς δίνη περισσότερη χάρι η προσευχή και η αγρυπνία, αγρυπνείτε και
προσεύχεσθε. Άν σάς δίνη περισσότερη η νηστεία, νηστεύετε. Άν σάς δίνη η
ελεημοσύνη, δώστε ελεημοσύνη. Παρόμοια σκεφθήτε και για κάθε άλλη αρετή που
γίνεται για τον Χριστό.
Έτσι να εμπορεύεσθε πνευματικά με τις αρετές. Κι αφού αποκτήσετε μ̉ αυτόν τον
23

τρόπο τη χάρι του Αγίου Πνεύματος, να τη μοιράσετε σε όσους έχουν ανάγκη,

παίρνοντας παράδειγμα από το αναμμένο κέρι. Αυτό, άν και είναι αναμμένο με γήϊνο
φώς, ανάβει και άλλα κεριά, φωτίζει και άλλα μέρη, χωρίς να λιγοστεύη το δικό του
φώς. Άν γίνεται έτσι με το γήϊνό φώς, τί να πούμε τότε για το φώς της χάριτος του
Παναγίου Πνεύματος του Θεού;

Προσέγγισις με τις αισθήσεις

— Mπάτουσκα, μιλάτε διαρκώς για την απόκτησι της χάριτος του Αγίου Πνεύματος
σάν τον σκοπό της χριστιανικής ζωής. πως όμως και που μπορώ να το δώ; τα καλά
έργα φαίνονται. Θά μπορούσα άραγε να δώ και το Άγιον Πνεύμα; πως μπορώ να
γνωρίζω, εάν το Άγιον Πνεύμα είναι μαζί μου ή όχι;
— στις ημέρες μας, αποκρίθηκε ο στάρετς, υπάρχει γενική ψυχρότης πρός την αγία
πίστι του Χριστού και αδιαφορία πρός όσα ενεργεί η θεία Πρόνοια για να μάς φέρη
κοντά Του. Η ψυχρότης και η αδιαφορία αυτή μπορούμε να πούμε ότι μάς
απεμάκρυναν σχεδόν εντελώς από την αληθινή χριστιανική ζωή. Μάς φαίνονται τώρα
κάπως παράξενα τα λόγια της Γραφής, όπως π.χ. εκείνα που είπε ο προφήτης
Μωϋσής για τους πρωτοπλάστους: «Ήκουσαν της φωνής Κυρίου του Θεού
περιπατούντος εν τώ παραδείσω...» (Γεν. γ´ 8), ή τα λόγια του αποστόλου Παύλου:
«Κωλυθέντες υπό του Αγίου Πνεύματος λαλήσαι τον λόγον εν τη Ασία εζητήσαμεν
εξελθείν εις Μακεδονίαν, συμβιβάζοντες ότι προσκέκληται ημάς ο Κύριος
ευαγγελίσασθαι αυτούς » (Πράξ. ιστ´ 7-10).

Συχνά αναφέρεται η εμφάνισις του Θεού πιο ανθρώπους και σε άλλα μέρη της Αγίας
Γραφής. Αυτός είναι ο λόγος που μερικοί υποστηρίζουν και λένε: «Τά χωρία αυτά
είναι ακατανόητα. Πως μπορούν οι άνθρωποι με τα ίδια τους τα μάτια να δούν τον
Θεό;» Τίποτε όμως ακατανόητο δεν υπάρχει εδώ. Η δυσκολία προέρχεται από το ότι
απομακρυνθήκαμε από την απλότητα της πρωταρχικής χριστιανικής γνώσεως,
και με την πρόφασι της επιστημονικής γνώσεως μπήκαμε σε τέτοιο σκοτάδι
αγνοίας, ώστε μάς φαίνονται ακατανόητα εκείνα που για τους παλαιούς ήσαν
τόσο κατανοητά. Και στις καθημερινές ακόμη συζητήσεις τους η έννοια της
εμφανίσεως του Θεού δεν ήταν γι̉ αυτούς κάτι παράξενο. Οι άνθρωποι αυτοί δεν
έβλεπαν τον Θεό και τη χάρι του Αγίου Του Πνεύματος στον ύπνο και πιο
ρεμβασμούς τους ούτε σε μία φανταστική και αρρωστημένη έκστασι, αλλά φανερά
και αληθινά.
Σήμερα δυστυχώς γίναμε πολύ αδιάφοροι για τη σωτηρία μας, με αποτέλεσμα να
δίνουμε λανθασμένη ερμηνεία σε πολλά αγιογραφικά χωρία. Αυτό συμβαίνει γιατί
δεν ζητάμε τη χάρι του Θεού, δεν της επιτρέπουμε εξ αιτίας του εγωϊσμού να
κατοικήση στην ψυχή μας. Αυτός είναι ο λόγος που δεν έχουμε τον πραγματικό
φωτισμό. Ο Κύριος στέλνει τον φωτισμό Του μόνο στις καρδιές που με όλη τους
τη δύναμι καρτερούν και διψούν την αλήθεια.

Η θεία χάρις στα μυστήρια

Τή χάρι του Αγίου Πνεύματος λαμβάνουν όλοι οι χριστιανοί στο μυστήριο του αγίου
χρίσματος, όταν σφραγίζωνται στα κυριώτερα μέλη του σώματος, καθώς ορίζει η
αγία μας εκκλησία, ο αιώνιος φύλακας αυτής της χάριτος.
Στό μυστήριο του αγίου χρίσματος αναφέρεται: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου».
Εμείς οι χοϊκοί, φιλόθεε, βάζουμε τη σφραγίδα μας σε σκεύη που κρύβουν κάτι
πολύτιμο. Τί πολυτιμότερο όμως υπάρχει από τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος
που μάς δίνονται άνωθεν κατά το μυστήριο του αγίου βαπτίσματος;
Άν δεν αμαρτάναμε ποτέ μετά τη βάπτισί μας, θά παραμέναμε αιωνίως άγιοι, άσπιλοι,
24

απηλλαγμένοι από κάθε σωματικό και ψυχικό μολυσμό και ευάρεστοι στον Θεό.
Δυστυχώς όμως αυξανόμενοι στην ηλικία δεν αυξανόμεθα και στη σοφία όπως ο
Ιησούς Χριστός. Αντιθέτως σιγά σιγά διαφθειρόμεθα, χάνουμε τη θεία χάρι και
αμαρτάνουμε με ποικίλες και βαρειές αμαρτίες.
Άν παρακινηθή κάποιος από τη σοφία του Θεού και αποφασίση να αφιερώση τη ζωή
του σ̉ Αυτόν, πρέπει να μετανοήση ειλικρινά για όλες τις αμαρτίες του και να επιδοθή
στις αντίθετες αρετές. με την εξάσκησι των αρετών αυτών θά αποκτήση το Άγιον
Πνεύμα, το οποίο ενεργεί μέσα μας και θεμελιώνει τη βασιλεία του Θεού.
Η χάρις του Αγίου Πνεύματος, που δίδεται κατά το άγιο βάπτισμα εις το όνομα της
Αγίας Τριάδος, λάμπει στην καρδιά μας σάν ανέσπερο φώς του Χριστού. Λάμπει παρ̉
όλες τις αμαρτωλές μας πτώσεις, παρ̉ όλο το σκοτάδι που περιβάλλει την ψυχή μας.
το Άγιον Πνεύμα, όταν ο αμαρτωλός ακολουθήση τον δρόμο της μετανοίας,
εξαλείφει εντελώς και τα ίχνη ακόμη των αμαρτιών του και ενδύει τον πρώην ένοχο
πάλι με την άφθαρτη στολή, την υφασμένη με τη χάρι Του, για την απόκτηση της
οποίας—σάν σκοπό της χριστιανικής ζωής—σού μιλώ τόση ώρα.

Τό άκτιστο φώς
Όπως είπαμε προηγουμένως, η χάρις του Αγίου Πνεύματος είναι φώς που φωτίζει τον
άνθρωπο.
Ο Κύριος συχνά φανέρωνε ενώπιον πολλών μαρτύρων την ενέργεια της χάριτος του
Αγίου Πνεύματος σ̉ εκείνους τους ανθρώπους που είχε αγιάσει και φωτίσει. Θυμήσου
τον Μωϋσή μετά τη συζήτησι που είχε στο Σινά με το Θεό. Οι άνθρωποι δεν
μπορούσαν να τον αντικρύσουν, γιατί ακτινοβολούσε με ένα ασυνήθιστο φώς που
τον περιέβαλλε. Αναγκαζόταν λοιπόν να εμφανίζεται πιο Ισραηλίτες με το πρόσωπο
καλυμμένο.
Θυμήσου ακόμη τη θεία Μεταμόρφωσι του Σωτήρος στο όρος Θαβώρ. «Καί τα
ιμάτια αυτού εγένοντο στίλβοντα, λευκά λίαν ως χιών» (Μαρκ. θ´ 3), και
«ακούσαντες οι μαθηταί έπεσον επί πρόσωπον αυτών και εφοβήθησαν σφόδρα»
(Ματθ. ιζ´ 6). Όταν εμφανίσθηκαν κοντά στον Κύριο ο Μωϋσής και ο Ηλίας,
«επεσκίασεν αυτούς νεφέλη φωτεινή». Η χάρις λοιπόν του Αγίου Πνεύματος
φανερώνεται με ένα ανέκφραστο φώς.
— πως είναι δυνατόν, ρώτησα τον μπάτουσκα, να καταλάβω ότι βρίσκομαι στη χάρι
του Αγίου Πνεύματος;
— Είναι κάτι πολύ απλό, μού απήντησε. Ο Κύριος λέει ότι όλα είναι απλά σ̉
εκείνους που αποκτούν τη γνώσι. Οι Απόστολοι είχαν αυτή τη γνώσι, γι αυτό
πάντοτε καταλάβαιναν άν βρισκόταν το Πνεύμα του Θεού μαζί τους ή όχι.
Ποτισμένοι λοιπόν με τη γνώσι και βλέποντας την παρουσία του Αγίου Πνεύματος
μέσα τους, έλεγαν με βεβαιότητα ότι το έργο τους είναι άγιο και κατά πάντα
ευάρεστο στον Θεό. Έτσι εξηγείται γιατί έγραφαν στις επιστολές τους: «Έδοξε τώ
Αγίω Πνεύματι και ημίν» (Πράξ. ιε´ 28), και μόνο με αυτές τις προϋποθέσεις
συνιστούσαν τις επιστολές τους σάν αδιάψευστη αλήθεια για την ωφέλεια όλων των
πιστών. Οι άγιοι Απόστολοι ένοιωθαν αισθητά μέσα τους την παρουσία του
Πνεύματος του Θεού. Βλέπεις λοιπόν, αγαπητέ, ότι το πράγμα είναι απλό;
— Παρ̉ όλα ταύτα δεν καταλαβαίνω πως μπορώ να είμαι απολύτως βέβαιος ότι
βρίσκομαι στη χάρι του Αγίου Πνεύματος. πως μπορώ να αντιλαμβάνωμαι την
πραγματική Του επιφοίτησι;
— Σάς είπα ήδη, φιλόθεε, ότι είναι κάτι πολύ απλό και σάς διηγήθηκα λεπτομερώς
πως οι άνθρωποι βρίσκονται εν Πνεύματι Αγίω και πως πρέπει να καταλαβαίνουμε
την παρουσία Του μέσα μας. Τί άλλο θέλεις λοιπόν;
— Θέλω να το κατανοήσω αυτό πολύ καλά, απήντησα.
25

Τότε ο πατήρ Σεραφείμ με έπιασε δυνατά από τους ώμους και μού είπε:
— Τώρα βρισκόμαστε και οι δύο μέσα στο Άγιον Πνεύμα. Γιατί δεν με κοιτάς;
— δεν μπορώ να κοιτάξω, γιατί από τα μάτια σας βγαίνουν λάμψεις. το πρόσωπό σας
έγινε λαμπρότερο από τον ήλιο και τα μάτια μου πονούν.
— Μήν ταράζεσαι. Είσαι τώρα κι εσύ φωτεινός σάν κι εμένα. Βρίσκεσαι κι εσύ στην
πληρότητα του θείου Πνεύματος, διαφορετικά δεν θά μπορούσες να με δής σ̉ αυτή
την κατάστασι.
Καί σκύβοντας αργά μού είπε στο αυτί:
— Ευχαρίστησε τον Θεό για το ανέκφραστο σ̉̉ εσένα έλεός Του. Θά πρόσεξες ότι
ούτε κάν σταυροκοπήθηκα, παρά μόνο προσευχήθηκα νοερά με την καρδιά μου και
είπα: «Κύριε, αξίωσέ τον να δή φανερά και με τα σωματικά του μάτια την επιφοίτησι
του Πνεύματος Σου, με την οποία αξιώνεις τους δούλους Σου, όταν ευδοκήσης να
τους φανερωθής με το φώς της μεγαλοπρεπούς δόξης Σου». Καί νά, αγαπητέ ο
Κύριος ικανοποίησε αμέσως την ταπεινή παράκλησι του πτωχού Σεραφείμ. Πως να
μήν τον ευγνωμονούμε και οι δύο για την ανέκφραστη δωρεά Του! με τη μορφή αυτή
σπανίως φανερώνει ο Κύριος το έλεος Του και πιο μεγάλους ακόμη ερημίτες. Αυτή η
θεία χάρις σάν φιλόστοργη μητέρα ευδόκησε να παρηγορήση τη συντετριμμένη
καρδιά σου ύστερα από τη μεσιτεία της ίδιας της Μητέρας του Θεού. Γιατί όμως,
αγαπητέ μου, δεν με κοιτάς στα μάτια; Κοίταξέ με χωρίς να φοβάσαι. Ο Κύριος είναι
μαζί μας!

Ύστερα από τα λόγια αυτά έρριξα μία ματιά στο πρόσωπό του και με κατέλαβε
ακόμη μεγαλύτερο δέος. Φαντάσου πως συζητάς με κάποιον το μεσημέρι,
εκτεθειμένος στιςκαυτερές ακτίνες του ήλιου, και τον κοιτάζεις στο πρόσωπο.
Βλέπεις τα χείλη του να κινούνται, βλέπεις την αλλοιωμένη έκφρασι των ματιών του,
ακούς τη φωνή του, αισθάνεσαι ότι κάποιος σε κρατά από τους ώμους, αλλά δεν
βλέπεις ούτε τα χέρια ούτε το σχήμα του, μά ούτε τον ίδιο τον εαυτό σου. Βλέπεις
μόνο ένα εκτυφλωτικό φώς, που ξεχύνεται μερικά βήματα τριγύρω και χαρίζει τη
λάμψι του στο πέπλο του χιονιού που καλύπτει το ξέφωτο, και στις νιφάδες που
πέφτουν πάνω σ̉ εμένα και στον μεγάλο στάρετς. Είναι αδύνατον να φαντασθή κανείς
εκείνη την κατάστασι, στην οποία βρισκόμουν τότε!

Οι καρποί του Πνεύματος

— Τί αισθάνεσαι τώρα; με ρώτησε ο πατήρ Σεραφείμ.
— Πολύ ευχάριστα!
— Πές μου συγκεκριμένα τί νοιώθεις.
— Nοιώθω τέτοια γαλήνη και ειρήνη στην ψυχή μου που με κανένα λόγο δεν
μπορώ να την εκφράσω.
— Αυτό, φιλόθεε, είναι εκείνη η ειρήνη για την οποία έκανε λόγο ο Κύριος πιο
μαθητάς Του: «Ειρήνη την εμήν δίδωμι υμίν∙ ου καθώς ο κόσμος δίδωσιν, εγώ δίδωμι
υμίν» (Ιωάν. ιδ´ 27). «Ότι δέ εκ του κόσμου ουκ εστέ, αλλ̉ εγώ εξελεξάμην υμάς εκ
του κόσμου, διά τούτο μισεί υμάς ο κόσμος» (Ιωάν. ιε´ 19). «Αλλά θαρσείτε, εγώ
νενίκηκα τον κόσμον» (Ιωάν. ιστ´ 33). Σ αυτούς τους ανθρώπους που είναι μισητοί
στον κόσμο, αλλά εκλεκτοί από τον Χριστό, δίνει ο Κύριος αυτή την ειρήνη που
νοιώθεις τώρα εσύ μέσα σου. Αυτή είναι «η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα
νούν» (Φιλ. δ´ 7) σύμφωνα με τον λόγο του Αποστόλου. Τί άλλο ασθάνεσαι;
— Ασυνήθιστη χαρά σ όλη την καρδιά μου.
— Όταν το Πνεύμα του Θεού, συνέχισε ο μπάτουσκα, κατέρχεται στον άνθρωπο και
τον περιβάλλη με την πληρότητα της ενεργείας Του, τότε η ψυχή του ανθρώπου
26

γεμίζει με μία ανέκφραστη χαρά, γιατί το Άγιον Πνεύμα κάνει τα πάντα χαροποιά,
όπου κι άν εγγίση. Αυτή είναι η χαρά, για την οποία ο Κύριος λέει στο Ευαγγέλιο: «Η
γυνή όταν τίκτη, λύπην έχει, ότι ήλθεν η ώρα αυτής· όταν δέ γεννήση το παιδίον,
ουκέτι μνημονεύει της θλίψεως διά την χαράν ότι εγεννήθη άνθρωπος εις τον κόσμον.
και υμείς ούν λύπην μέν νύν έχετε· πάλιν δέ όψομαι υμάς και χαρήσεται υμών η
καρδία, και την χαράν υμών ουδείς αίρει αφ υμών» (Ιωάν. ιστ´ 21- 22). Μά όσο και
άν είναι παρήγορη η χαρά αυτή, που τώρα νοιώθεις στην καρδιά σου, δεν είναι τίποτε
συγκριτικά μ εκείνη, την οποία ετοίμασε ο Κύριος «τοίς αγαπώσιν αυτόν», μαζί με
όλα εκείνα «ά οφθαλμός ουκ είδε και ούς ουκ ήκουσε και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ
ανέβη» (Α´ Κορινθ. β´ 9). Τώρα σ εμάς δίδεται η πρόγευσις αυτής της χαράς. Κι άν
τώρα νοιώθουμε τόση γλυκύτητα και ευφροσύνη στην καρδιά μας, τί θά πούμε τότε
για τη χαρά εκείνη, που έχει ετοιμασθή στον ουρανό γι αυτούς που κοπιάζουν εδώ
στη γή; Αλλά κι εσύ, αγαπητέ μου, αρκετά υπέφερες στη ζωή σου. Κοίταξε όμως
τώρα με ποιά χαρά σε παρηγορεί ο Κύριος στην παρούσα ακόμη ζωή! Τί άλλο
νοιώθεις;
— Ασυνήθιστη θερμότητα, απήντησα.
— Μά πως αγαπητέ μου; Είμαστε καθισμένοι χειμώνα καιρό στην αυλή του κελλιού
μέσα στο δάσος, πατάμε στο χιόνι, από τον ουρανό συνεχίζουν να πέφτουν νιφάδες
και μάς έχουν σκεπάσει πάνω από ένα βερσόκ. [Ένα βερσόκ=4,4 εκατοστά.] Τί
θερμότητα μπορεί να αισθάνεσαι;
— Αισθάνομαι τέτοια θερμότητα, σάν κι εκείνη που δημιουργείται μέσα σ ένα
λουτρό, όταν ρίξουν νερό στην πέτσκα κι αρχίση να βγαίνη σάν στύλος ο ατμός.
— Μήπως αισθάνεσαι και τη μυρωδιά του; ρώτησε ο στάρετς.
— Όχι, απήντησα. Επάνω στη γή δεν υπάρχει παρόμοια ευωδία. Όταν ακόμη ζούσε η
μητέρα μου, επειδή μού άρεσε ο χορός και πήγαινα στις χοροεσπερίδες, με ράντιζε με
αρώματα, τα οποία αγόραζε από τα καλύτερα καταστήματα μόδας της πόλεως Καζάν.
Αλλά κι εκείνα δεν ανέδιδαν τέτοια ευωδία.
— Το γνωρίζω. Είναι έτσι, όπως ακριβώς το λές. σε ρώτησα όμως επίτηδες για να δώ
άν αισθάνεσαι κι εσύ το ίδιο. Πράγματι. Η ευχάριστη ευωδία πάνω στη γή δεν μπορεί
να συγκριθή μ αυτή που νοιώθουμε τώρα, γιατί μάς πλημμυρίζει η ευωδία του Αγίου
Πνεύματος του Θεού. Ποιά επίγεια ευωδία μπορεί να συγκριθή μ αυτή;
Μού είπες ότι γύρω μας υπάρχει θερμότης όπως και στο λουτρό. Κοίταξε όμως! το
χιόνι επάνω μας δεν έχει λειώσει, ενώ από το ουρανό εξακολουθεί να πέφτη. Αυτό
σημαίνει ότι η θερμότης δεν βρίσκεται στον αέρα, αλλά μέσα μας. Είναι εκείνη η
θερμότης, για την οποία μάς προτρέπει το Άγιον Πνεύμα να αναφωνούμε πρός τον
Κύριο: «Μέ τη θερμότητα του Πνεύματός Σου του Αγίου θέρμανέ με»!
Μ αυτή θερμαίνονταν οι ερημίτες, άνδρες και γυναίκες, και αψηφούσαν την παγωνιά
του χειμώνος. Ένοιωθαν σάν να ήσαν ντυμένοι με ζεστές γούνες. Αυτό συμβαίνει
τώρα και σ εμάς, γιατί μέσα μας αναπαύεται η θεία χάρις, καθώς είπε ο Κύριος: «Η
βασιλεία του Θεού εντός υμών εστι» (Λουκ. ιζ´ 21). Λέγοντας εδώ βασιλεία, υπονοεί
ο Κύριος τη χάρι του Αγίου Πνεύματος.

Η βασιλεία του Θεού

Να λοιπόν! Αυτή η βασιλεία του Θεού βρίσκεται τώρα μέσα μας και μάς φωτίζει
εξωτερικά, μάς θερμαίνει και γεμίζει με κάθε είδους ευωδία τον αέρα που μάς
περιβάλλει. Επίσης ευφραίνει τις αισθήσεις μας με την ουράνια ευφροσύνη και
γεμίζει την καρδιά μας με ανέκφραστη χαρά. για την κατάσταση, στην οποία
βρισκόμαστε τώρα, ο Απόστολος λέει: «Η βασιλεία του Θεού ου γάρ εστιν βρώσις
και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω» (Ρωμ. ιδ´ 17). Η
πίστις μας συνίσταται «ουκ εν πειθοίς ανθρωπίνης σοφίας λόγοις, αλλ εν αποδείξει
27

Πνεύματος και δυνάμεως» (Α´ Κορινθ. β´ 4).

Σ αυτήν ακριβώς την κατάστασι βρισκόμαστε τώρα κι εμείς. Γι αυτή κυρίως ο
Χριστός είπε:« Εισί τινες των ώδε εστηκότων, οίτινες ου μη γεύσωνται θανάτου έως
άν ίδωσι την βασιλείαν του Θεού εληλυθυίαν εν δυνάμει» (Μαρκ. θ´ 1).
Νά λοιπόν, αγαπητέ μου, κοίταξε τί ανέκφραστη χαρά μάς αξίωσε να δοκιμάσουμε
τώρα ο Κύριος! να τί σημαίνει να βρισκώμαστε στην πληρότητα του Αγίου
Πνεύματος. Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος γράφει κάπου το εξής: «Βρισκόμουν ο
ίδιος στην πληρότητα του Αγίου Πνεύματος». Με αυτή την πληρότητα του Αγίου
Πνεύματος υπερπλήρωσε τώρα ο Κύριος κι εμάς τους πτωχούς. Νομίζω λοιπόν πως
δεν υπάρχει πλέον λόγος να ρωτάς περισσότερα για το πως βρίσκονται οι άνθρωποι
στη χάρι του Αγίου Πνεύματος! Θά θυμάσαι άραγε το ανέκφραστο έλεος του Θεού
που φανερώθηκε σήμερα σ εμάς;
— Δεν γνωρίζω, μπάτουσκα, άν θά με αξιώση ο Θεός να το θυμάμαι τόσο ζωντανά
και καθαρά, όπως το αισθάνομαι τώρα.
— Εγώ νομίζω, παρετήρησε ο στάρετς, ότι ο Κύριος θά σε βοηθήση να συγκρατήσης
για πάντα αυτή τη φανέρωσι στη μνήμη σου.
Διαφορετικά, δεν θά απαντούσε η αγαθότης Του τόσο αστραπιαία στην ταπεινή
παράκλησι του πτωχού Σεραφείμ. Πολύ περισσότερο, γιατί η γνώσις αυτή δεν δόθηκε
σ εσένα μόνο για τον εαυτό σου, αλλά και για όλο τον κόσμο, ώστε κι εσύ να
στερεωθής στον δρόμο του Θεού, και τους άλλους να ωφελήσης.

Όσον αφορά το γεγονός ότι εγώ είμαι μοναχός, ενώ εσύ λαϊκός, αυτό δεν πρέπει να
το σκέπτεσαι. Ο Θεός ζητά ορθή πίστι σ Αυτόν και στον μονογενή Του Υιό. και τότε
προσφέρει από τον ουρανό πλούσια τη χάρι του Αγίου Πνεύματος. Ο Κύριος ζητά
μία καρδιά γεμάτη αγάπη για τον Θεό και τον πλησίον. Αυτή είναι ο τόπος, στον
οποίον Εκείνος αναπαύεται και εμφανίζεται με την πληρότητα της επουρανίου δόξης
Του.
«Υιέ, δός μοι σήν καρδίαν» (Παροιμ. κγ´ 26), μάς λέει ο Κύριος, κι Εκείνος
υπόσχεται να μάς δώση το κάθε τι. Ζητά την καρδιά μας ο Κύριος, γιατί μέσα σ αυτή
θέλει να εγκαθιδρύση τη βασιλεία Του. «Εγγύς Κύριος πάσι τοίς επικαλουμένοις
αυτόν, πάσι τοίς επικαλουμένοις αυτόν εν αληθεία» (Ψαλμ. ρμδ´ 18).
Ο Κύριος εισακούει εξ ίσου τον μοναχό και τον λαϊκό, αρκεί να είναι και οι δύο
ορθόδοξοι, να αγαπούν τον Θεό από τα βάθη της ψυχής τους και να έχουν πίστι σ
Αυτόν, έστω σάν τον κόκκο του σιναπιού. Άν συμβαίνουν αυτά, τότε και οι δύο θά
μετακινήσουν όρη. «Διώξεται είς χιλίους και δύο μετακινήσουσι μυριάδας» (Δευτερ.
λβ´ 30).
Ο ίδιος ο Κύριος λέει: «Πάντα δυνατά τώ πιστεύοντι» (Μαρκ. θ´ 23), ενώ ο
απόστολος Παύλος αναφωνεί: «Πάντα ισχύω εν τώ ενδυναμούντί με Χριστώ»
(Φιλιπ. δ´ 12). Ο Κύριος λέει για όσους πιστεύουν σ Αυτόν: «Ο πιστεύων εις εμέ, τα
έργα ά εγώ ποιώ κακείνος ποιήσει, και μείζονα τούτων ποιήσει» (Ιωάν. ιδ´ 12).
Έως άρτι ουκ ητήσατε ουδέν εν τώ ονόματί μου· αιτείτε και λήψεσθε, ίνα η χαρά
υμών ή πεπληρωμένη» (Ιωάν. ιστ´ 24).
Όσα λοιπόν, φιλόθεε, ζητήσης από τον Κύριο, όλα θά τα λάβης, αρκεί μόνο αυτό που
θά ζητήσης να είναι για τη δόξα του Θεού ή για την ωφέλεια του πλησίον, γιατί και
την ωφέλεια πρός τον πλησίον ο Θεός πρός δόξαν Του τη δέχεται. Γι αυτό και λέει:
«Εφ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε»
(Ματθ. κε´ 40). Μήν αμφιβάλλης καθόλου για το άν ο Κύριος θά εκπληρώση τα
αιτήματά σου, αρκεί, όπως είπαμε, να γίνωνται πρός δόξαν Θεού και ωφέλεια του
πλησίον.
Αλλά και άν ακόμη ζητήσης κάτι για προσωπική σου ανάγκη ή ωφέλεια, πολύ
28

σύντομα και πρόθυμα θά σού το στείλη ο Κύριος, αρκεί να σού είναι απολύτως
αναγκαίο. Γιατί ο Κύριος αγαπά όσους τον αγαπούν και είναι αγαθός σε όλους.
«Θέλημα των φοβουμένων αυτόν ποιήσει και της δεήσεως αυτών εισακούσεται»
(Ψαλμ. ρμδ´ 19).

'Απόσπασμα από το βιβλίο ΟΣΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΤΟΥ ΣΑΡΩΦ

Εκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 1991
__________________
Το μυστικό της ανθρώπινης ύπαρξης είναι τούτο: δεν θέλει μονάχα να ζει, μα και
να ξέρει γιατί ζει.

Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο (Ντοστογιέφσκι)