Ι Χρυσοστ - Α Κορινθ - Ομιλία 07

ΛΟΓΟΣ Ζ'
Α' Kop. 2, 6-16
«Σοφlαν. δέ λαλοϋμεν έν τοiς τελείοιι;· σοφlαν δέ

ού τοϋ αlώνος τούτου, ούδέ των άpχόvrων τού
5 σlώνος τούτου των καταργουμένων· άλλά λαλοϋ
μεν θεοϋ σοφlαν iν μυστηplφ, τήν άποκε«pυμμt
~ν, ~ν πpοώpισεν δ θεός πρό των αlώνων εlς δό
ξαν ήμων».
1. Τ ό οκότος τοϋ φωτός -έπιτηδει6τερον εlνσι δοκεί
10 τοίι; τάς δφεις νοσοϋσι· διό καί μάλλον εlt; συσκιασμiνον
δωμάτιον καταφεύyουσι. Τοϋτο καί έπί της σοφlας yfyoνε
της πνευμαrικης· ή μέ-ι τοϋ θεοϋ σοφία μωρlα tδ6κει εl
ναι τοiς tξωθεν, ή δέ αύτων, άi\ηθως ούσα μωρlα, σοφlα
αότοίι; νεν6μισται. Καί ταύτόν συνέδαινεv, oTw dν εΤ τις
15 αοφl9 κυδερνητικfί κεχρημLνος, έπηyytλετο πλοlου χω
plι; καl lσrlων πtλαyος lfπειρον διαπεραν, εlτα tπειρίiτο
λοyιομοίι; κατασκευάζειν &τι τοϋτο δυνατόν· Ιlλλοι; δt τις
πάντων Ιlπειρος, πλοlφ καl κ~ερνήτrJ κσl ναύταιι; ήιχει
plοαι; tαυτόν, οuτω μετά άσφαλεlας tπλει. Καί yάρ ή δο-
20 κοϋοα εlναι dμαθlα τούτου της tκε[νου σοφlαι; σοφtΑΠi.pα.
Καλή μtν yάp ή κυδεpvητrκή, ctλλ=- δταν μεlζονα tπαyytλ
ληται, μωplα τlς tστι· καl πάοα τtχνη ή μή άpκουμiνη
τοίι; δpοιι; τοiι; tαυτης τοϋτο Βν εΤη.
Οlίτω καl ή l{ωθεν σοφlα ~ν lίν σοφlα, εl Πνεύματι
25 tκtχpητο· tτrειδή δt taυτfi τό πάν tπl:τpεφε καl ούδtν- tνό
μισε δεi.αθαι της δοηθεlαι; ι«εlνης, μωplα ytyονεν, εl καl
tδόκει σοφlα εlναι. Διό πρότερον tλtyξαι; αdτήν διά των
πραγμάτων, τότε αότήν tκάλεσε μωp[αν· καl -πρότερον
καλtσαι; μωplαν τήν τοϋ θεοϋ σοφ[αν κατά τήν tκεlνων
30 φijφον, τότε δεlκνυαι.ν αdτήν σοφlαν οδοαν· μετά yάp τάι;
1. Α.' Κορ. 2,6-7.

ΟΜΙΛΙΑ Ζ'
Α' Κορ. 2, 6-16
«Εις τούς αιρlμους ομως πνευματικώς λαλοϋμεν και σοcplαν,

σοcplαν δμως δχι τοϋ κ6σμου αύτοϋ, οϋτε των clρχόντων τοσ κό
σμου ι:ιύτοσ οι δποί~ι καταργοuνται· clλλά κηρύττομεν σοcplαν
τοσ θεοσ, πού εlναι μυστηριώδης και κρυμμένη, τήν δπο[α.ν
προώρtσεν δ θεός πρό των αlώνων διά. τήν δ6ξι:ιν μας»
1
•
1. Τό σχ6τος θεωρείται δτι εlναι καταλληλ6τερον clπό τό φως

δι' δσους lχουν clσθενικους όcpθαλμούς· διά. τοϋτό αότοt πρς,τιμούν
νά. καταφεύγουν είς σκιερόν δωμά.τιον. Τοϋτο lσχύει χι:ιι διά. τήν
πνευματικήν σοcpf.αν. eH μέν σοφία του θεοσ iφαlνετο εlς δσους δέν .
!πlστευον δτι -ljτo μωρία, iνφ τήν ίδιχ.ήν των, που -fίτο πρι:ιγμι:ιτ~·-·
κως μωρία, τήν !ν6μιζον σοφlαν. Και συνέβαινε τό tδιον μέ. τό εά.ν
-κάποιος σοφός κυβερνήτης lδιδε τήν δπ6σχεσιν νά. ·διαπερά.~ ci-
πέραντον πέλαγος χωρίς πλοίον και ιστι·α, και κατόπιν προσεπιίθει
ι-'έ έπιχειρήμα.τα. νά. ciποδεlξ~ δτι τοϋτο ητο δυνα.τ6ν· και χά.ποιο~
4λλος πιίλιν, 4πειρ~ς των πά.ντων, !μπιάτευθείς τον !α.υτ6ν του εlς
τό πλοίον χrιί τον χ.υβερνήτην χα.ί τους να.ύτα.ς, Ιπλεεν Ιτσι με cl-
σcpά.λειαν· καθ' δσον ή θεωρουμένη ciμά.θεια. τούτου ε!να.ι σοcpωτέ
ρα. της σοcplας έχ.είνοu. Δt6τι εlναι ..μ,έν χ.αλή ή τέχνη τοϋ κυβερνή
του, clλλ' 8ταν δπ6σχεται μεγα.λύτε~ ιiπο δσα δύναται, εlνα.ι μlα
μωplα··κrιι εlναι τέτοιrι κά.θε τέχνη πού δέν clρκείται εις τά .tδιχ.ά.
της δριrι~ ·
'Έτσι και ή σοφlα τοϋ κ6σμου θ& •ητο σοcp!α, !ά.ν εlχε τό πνεϋ
μα.· έπει•δή δμως άνέθεσε τό π.α.ν εlς τά.ς tδικάς της οuνιίμ.εις χαι
lν6μισεν δτι καθόλου δέν tχρειά.ζετο τήν βοήθειαν !κεlνην, fγινε
μωplα., ι!ν και tθεωρεϊτο 8τι ητο σocplα.. Διά τοϋτο, ά.φοu προηγου
μένως τήν ~λεγξεν έκ των πραγμιίτων, !πειτα την ών6μα.σε μ.ω
ρ{αν· και ιiφου προηγουμένως ών6μασε μωρ[α.ν :τήν σοφlαν του
θεοϋ, lπειτα 6.ποδεικνύει δτι αύτή εlναι σοφία· οι6τι μετά. τ&; ciπo-
170 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
άποδεlξεις δυνατόν μάλιστα τούς άvτιλέyοvτας iντ,pέπειν·

καί φησι" «Σοφίαν δέ λαλοϋμεν iν τοίς τελεlοις». ~Όταν
yάp tyω, νομιζόμενος μωρός καί μωρά κηpύττειν, τοϋ σο
φοϋ πεpιyέ~ωμαι, ού διά _μωρlας σοφlας περιεγενόμην, άλ-
5 λά διά σοφίας τελειοτέpας καl τοσαύτης καl ούτω μεlζο
νος, ως iκείνην μωρίαν φαίνεσθαι. Διά τοϋτο πρότερον
αυτήν ούτω καλέσας, ως tκείνοι ωνόμαζον τ6τε, καί άπό
τών πραγμάτων την νlκην δείξας καί h<εlνους άποφήνας
σφόδpα μωρούς, τό πpoσfjκov αύηj λοιπόν dπέδωκεν δνο-
ιο μα, λiγων· «Σοφίαν δέ λαλοϋμεν iν τοίς τελεlοις». Σοφίαν
δέ λέγει τό κήρυγμα καί τόν τρόπον της σωτηplας, τό διά
σταupοϋ σωθηναι, τελεlους δέ τούς πεπιστευκστ·ας. Kal
yάp έι«i-νοι τέλειοι οί τά άνθpώπινα εlδότες δτι σφόδρα
dσθενη, καl tmεpιδόνtει; αύτών, of μηδtν α6τοίς συμt5άλ-
15 λεσθαι πεπεισμLνοι, ο1οι yεyόνασιν οί πιστοί.
«Σοφlαν δέ ού τοϋ αlωνος τούτου». Ποϋ yάp χρήσι
μος ή tξωθεν σοφία έvrαϋθα καταστpέφουσα καi πεpαι
τtpω μή πpοiοϋσα, καl ούδέ iνταϋθα δwαμiνη τι τούς
lχοιn:ας ώφελείν; 'Άρχοντας δέ αlώνος iνταϋθα ού δαίμο-
20 νάς τίνας λtγει, καθώς τιvες ύποπτεύουσιν, άλλά τούς έν
άξιώμασι, τούς t.ν δuναστείαις, τούς τό πράγμα πεpιμά
χητον εlναι νομlζονται;, φιλοσόφους καl ρήτορας καl λο
γογράφους· καi yάρ αύτοί t.κράτουν καί δημαγωγοί πολλά
κις έylνοντο. Του δέ αlωνος iκάλεσεν llpχονται;, έπειδή
25 π-εpαιτtρω τοϋ παρόντος αlωνος ού πpόεισιν αύτων ή άρ
χή · διό καl iπήyαyε, «των καταρyουμtνων» οfκοθtν τε αύ
τήν διαδάλλων καί άπό των χρωμtνων· δεlξα~ yάp δτι
ψευδής iστιν, δτι μωρά, δτι ούδέν δύναται εύρείν, δτι
άσθενής, δεlκνυσιil δτι καί όλιyοχ,pόνιος.
30 «'Αλλά λαλοϋμεν θεοϋ σοφlαν έν μυστηρlι,,». Ποlι,, μυ-

στηplι,,; Kal μήν φησιν δ Χριστός, « 0 ήκοόσατε εlς τό
0
οδς, κηρύξατε tπί των δωμάτων»· πως οδν μυστήριον αύ

τήν καλεί; 'Επειδή οΟτε llγyελος olhε άpχάyyελος olhε
2. Μ~tθ. 10,27,
ΕΙΣ ΤΗΝ λ' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ · ΟΜΙλlλ Ζ' 171
δείξεις εlνα.L δυνα.τόν οι clντιλέγοντι, νά !ντρηωντcιι πtρα. πολό·

κα.l λέγεt" «Κηρόττομεν δμω; αοcpιαν ιt; τού; ώριμου; πνιuμ4τι
κώς». 'Ότα.ν δηλαιδή lγώ, πού θιωροΟμα.ι 8τι ιlμα.ι μωρό; χαι χη
r·•jττω μωρά., ύπεpισχύω τοϋ σοφοΟ, δέν όπερlσχυσα. μ.έ μωράν αο
cpιαν, ιiλλά μέ σοcpιαν τελειοτέραν και περισαοτέρα.ν κιιl τ6αον με
γα.λυτέραν, ώστε lκε!νη νά. cpαινεται μωρια. Δι& τοστο, ιicpoσ προη-.
γουμένως τήν φνόμα.σεν. lτσι, βπως τότε έκετνοι τήν ών6μα.~ον, κιιι
ιicpoϋ !κ τών πραγμάτων τούς l·δειξε τήν νικην κα.ι iκεινου; τούς
ιiπέδειξ~ πάρα πολύ μωρούς, κατ6πιν clπέδωσεν εις ιιuτήν τb κα.
τcίλληλον δνομα. λέγων· «Κηρύττομεν δμως σοcpια.ν εlς τους ώρlμους
πνευματικώς». Σοφlαν δέ δνομcίζει τό κήρυγμα καl τόν τρόπον τfίς
σωτηρίας, δηλαδή τήν σωτηρf.αν διά τοϋ σταυροϋ· τελειου; δέ δν.ο
μάζει τούς πιστούς, καθ' δσον τέλειοι εtναι δσοι γνωριζουν τά clν._
θρώπινα δτι ε!ναι πάρα πολύ ιiσθενικά και τ& περιcpρονοϋν, α.ύτοι
που ε!ναι πεπεισμένοι νά. μή lχουν στενήν σχέαιν μέ αuτιί· τέτοιοι
δηλαδή πού ήσαν ol πιστοι.
«Σοcp(αν δμως δχι τοϋ χόσμου αύτοϋ». Ποϋ δηλαδή εlνα.ι χρή
σιμος ή σοcpία τοϋ κόσμου, ή: δποία περιορίζεται εις τά έγκ6σμια.
και δέν προχωρεί περαιτέρω, α.ύτή που δέν ήμπορεί οδτε !δω ν&
ιοcpελήιηι εlς κάτι αύτούς πού τήν χατέχουν; 'Άρχοντας δέ τοϋ κό
σμου έδω δέν δνομά.ζει κάποιους δαίμονας, καθως ύποπτεύοντα.ι με
ριχοί, ιiλλ' αότούς πού !χουν ιiξιώματα, πού lχουν !ξουσιιιν, αύ
τούς πού !νόμιζον δτι τό πράγμα ήτα πολύ σπουδαίον, δηλιιδή
τούς cpιλοσ6cpους και τούς ρήτορας χα_ι τούς λογογράφους· ~ι6τι
αύτοι δπερίσχυον και πολλάκις παρέσυραν τόν λαόν μέ τού; λ6γους
τω·;. Τους ωνόμασε δέ !ρχQΥtας του κόσμου, διότι ή ούναμι,; των
οέν ύπερ6αίνει τbν παρόντα. κόσμον" δια τοϋτο και προσέθεσε, «πού
καταργοϋνται», χατηγορων αότήν τήν. σοcpίάν του κ6σμου χαl μ.έ
τ&ς λέξεις πού χρησιμοποιεί καl μέ δσα. lπι χ ειρήματα προβιίλλει ·
άcpoiJ δηλαδή ιiπέ·Sειξέν δτι ή σοφlα lχείνη εlναι ψευδής, δτι εlναι
μωρά., δτι τf.ποτε δέν δύναται νά εϋρ~, δτι εtνll.t ιiσθενική, δεικνύει
δτι ε!ναι και δλιγοχρόνιος.
«'Αλλά χηρύττομεν σο.φίαν θεοϋ μυστηριώδη». Τι εlδου, μυστη
ριώδη. Καθ' δσον δ Χριστός λέγει· «!κείνο πού ήκούσατε κρυφ&
εί~ τό αύτί, χηρύξατέ το ά.πο τήν τα.ριίτσα.Υ» 2 " π6>, λοιπbν τήν δνο
μ~ζει μυστηριον; ~Επει~ή οδτε !γγελο, οδτε ιiρχcίγγελος οδτε χά.-
ΙΩλΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΙΤΟΜΟΥ
172
c!λλη .,.ι, α6τό nιατή δύναμις ~δει, πplν yενtαθαι. Διό φη
αιν, « 0 /να yνωpιαθfi νϋν ταit; dpxait; καl ταίς ιξουαlαις tν
τοiς ι,ποupανlοις διά της lκκληαlας ή πCΜuποlκιλος αοφlα
τοϋ θεοϋ». Τοϋτο δt tποlηαεν ήμας τιμών· 6 θεός, ώστε
5 μεθ' ~μών άκοϋσαι τών μυοτηρlων. Καl yάp καl ~μείς, οDς
c!ν ποιηοώμεθα φlλοuς, τοϋτο τεκμήριον πpός αύτούς ε1~
να[ φαμεν τηι; φιλlας, τό μηδεvl πpό αύτών εlπείν τά άπόρ
.pητα.
'λκουlτωσαν ol τό κήρυγμα bσrομπεύοντες καl πάσιν

10 dπ.i\ώς t«φαiνονrες τούς μαpyαplται; καi τό δόγμα, καl τα
άγια κυαl καi χοlpοιι; ριπτοϋντες καl λοyιομοίι; πεpπτοίι;.
Τό γάp μυστήριον κατασκευής ο6 δείται, άλλ' δπεp Ι.ατl,
τοϋτο μόνον cSν καταyyιλλ.ετ~ι· lπεl ούκ tσται μυστήριον
θείον καί 6λ6κληpον, δταν κα1 παpα ααuτοϋ τι πpοσθrjι;.
15 Καi dλλως δt μυστήριον καλείται, . δτι ούχ · απερ δpώμεν
δλέπομεv, άλλ' lτεpα δpώμεν καl lτερα πιστεύομεv. Τόιαύ
τη yάp καl ή τών μuστηplων ήμών φύσις. cετtpωι; yοϋν
lyώ, καl tτtρωι; δ /ίπιατος πεpl τούτων διακεlμεθα. 'Ακούω
: l.y&) δτι tαταupώθη δ Χριστός, καl τήν φιλανθpωπlαν εύθt-
20 ως θαυμάζω· άκούει lκείνοι;, καl dσθtνειαν νομlζει. 'Ακούω
δτι δοϋλος yiγονε, καί τήν κηδφονlαν θαυμάζω· dκούει
tκεivot;, καl άrιμlαν λοylζεται. 'Ακούω δτι dτrtθανε, καl τήν
δύναμιν iκπλήττομαι, δτι Ι.ν θανάτφ yεν6μενος ο6κ Ι.κpα
τήθη, άλλά καl Ι.ξtλυαε θάνατον· άκούει Ι.κεiνος, καl dδu-
25 ναμlαν ύποπτεύει. '.Ακούων dνάσταοιν Ι.κεiνοι;, μϋθον τό
πpαyμά φησιν· iyώ δt τάς διά τών πραγμάτων δεξάμενοι;
lιποδεlξεις, προσκυνώ τοϋ θεοϋ τήν οlκονομlαν. '.Ακούων
λουτρόν Ι.κεiνος, dπλώς δδωp νομlζει· Ι.yώ δt ού τό δρώ
μενον ctπΑως· δλtπω dλλά τόν της ψυχrjς καθαρμόν τόν
30 διά τοϋ Πνεuματος. Έκ-εiνος λελοϋσθαl μοι τό σώμα νομl
ζει μ6νον, iyώ δt πεπlστευκα δτι καl ή ψυχή ytyovε καθα
ρά τε καl ctyla, καl λοylζομαι τόν τάφον, τήν άνάατααιν,
τόν 6yιααμ6ν, τήν δικαι-οσύνην, τήν άπολύτpωαιν, τήν υlο
θεαlαν, τήν κληροινο-μlαν, τήν δααιλε(αν των ούpανών, τοϋ
35 Πνεύματος τήν xopηylaν. 06 yάp τtj δφει κplνω τά φαιν6-
s. Έφ. S,10.
ΕΙΣ ΤΗΝ λ' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ ΟΜΙΛΙλ Ζ' 173
ποια Ιλλη χτιστή δόναμ~ι; τb !γνώριζε πριν. νιί αυμδi. Διιί τοΟτο
λέγει· «Διά. νιi. γνωρισθi·•τώpα. εlς; τ&ι; iρχ&ι; χα.ι τ&ς iξouαLtJ.ι; εις;
τ& ούράνια διά. τηι; 'Εχχλησια.ι; ή πολuποιχιλοι; αοφlα. τοσ θεοσ:.Ό
Τοϋτο τό lχανε δ θεόι; τιμών ήμdι;, &στε μιιζι μοr.ι; νιί ίχοuαουν
τ& μυστήρια.. Και !μεϊι; δηλαδή lσχυριζ6μεθ~ δτι iπ6διιξιι; τf)ι; φι
λία.ι; μας πρός δσουι;, !χάναμε φίλουι; μαι; εlναι τοϋτο, τό ν& μή ει-
πωμεν μυστικά εlι; _Ιλλον πριν iπό αύτούι;.
"Ας τά. ιiχούσουν δσοι δια.σύρουν τό χήρυγμα χαι ιiθtαχρf.τωι;

άποχαλυπτουν τούς μαργα.ριmς και τό δ6γμrι εlς; δλουι; χαt ριπτουν
τα &για ε lς τά. σκυλιά χαι τούς χοlρουι; και διατυπώνουν ιiνωφελειι;
συλλογισμούς· δι6τι τό μυστήριον Sέν Ιχεt άνάγκην ιiπό τήν ιiνθρω
π(νην !πιχειρηματολογίαν,. ιiλλά δπωι; είναι, Ιτσι μ6νον χηρύααε
ται, διότι δεν εlνα.ι μυστήριον θείον χαί δλ6κληρον, δταν πpοσθέ~ι;
κάτι ίδιχ6ν σου. Κα.l δι' Ιλλον λ6γον δνομάζεταt μυστήριον, οt6τι
οέν πιατεύομεν οσα. 6λέπομ-εν, d.λλά. ~λλα. βλέπομεν χαl Ιλλα πι
στεύομεν. Δηλαδη τέτοια εlνα.ι ή φύσιι; των μυστηΡ.ιων μαι;. ~Αλλιωι;
λοιπον διάκειμαι πρός αύτά !γώ χαι ιiλλιως; δ !πιστος;. Άχοόω 1-
γω οτι !σταυρώθη δ Χριστός; χαι !iμέαως; θαυμάζω τήν φιλανθρω
πία ν του· τό άκούει ίχείνος και τό νομί~ει άσθένεια.ν. Άχούω δτι
Ιγι νε δοϋλος καί θαυμάζω τήν φροντίδα του· τό. ιiχούει iχετνοι; χαl
τό θεωρεί άτιμία. ~Ακούω οτι άπέθανε χαί !χπλήττομ.αι διά τήν
8ύναμίν του, διότι, ιiν και ιfπέθανε, 8έν χατεκρατήθη, ιiλλ& χrιι χα
τήργησε- τόν θάνατον· ιiκούει !κείνος χ.άι όποπτεύεται ιiδυνrιμιαν.
~Εκείνος, οταν ιiχούΊl άνάστασιν, ισχυρίζεται δτι τό πρr!γμtl. εlναι
μϋθος, !γώ ομως παpεδέχθην τάς άποδείξειι; _έκ της πραγματtχ6τη~
τος και προσκυνώ τήν οιχονομίαν του θ~ου. ~Εκείνο.ς, δτα.ν ιiχοό11
λούτρόν, νομίζει άπλως ϋοωp, !γώ l5μως βλέπω δχι 6.πλωι; αότό πού
φαίνεται, ιiλλιχ τόν χαθα.ρισμόν της; φυχης δι& του Π νεύμrιτος ...Ε_ ·
κείνος νομίζει δτι τό σωμα μου μόνον lχει λουσθη, !γώ δμως πι
στεύω 8τι καί ή ψυχή γίνετ~ι καθαρ& και άγία, και σχιπτομtl.t τbv
τάφον, τήν ά.νάστασιν, τον ιiγια.σμόν, τήν δικαιοσύνην, τήν d.πολό
τρωσιν, τήν υlοθεσlαν, τήν κληρονομlαν, τήν 6ασιλεlαν των οόρα
νων, τήν χοpήγησιΥ τοσ Πνεύματος· οιότι οέν χρlνω τ& φαιν6με
ν~ κα.τ .. οψιν, ~λλιχ με τούς όφθαλμους της 8ια.νοιας ...Ακούω. ΠJΥ
μενα, άλλά τοίς όφθαλμοίς της διανοίας. 'Ακούω σώμα

Χpιστοϋ· tτέpως έyώ νοώ τό είρημένον, tτέρως δ άπιστος.
2. Καί καθάπερ τά παιδία τά διδλία δρώντα ούκ ο1δε
τών γραμμάτων τήν δύναμιν, ούδέ ο1δεν άπερ 61)9, μαλ-
5 λον δέ κdν άνήρ άπειρος δ γραμμάτων, ταύτά πεlσεται'
δ δέ lμπειρος πολλήν εύρήσει τοίς yράμμασιν έναποκειμέ
νην τήν δύναμιν καί δίους δλοκλήρους καί ίστορίας· καί
έπισrολήν δ μέν άπειρος λαδών, χάpτηv ήγήσεται καί μέ
λαν ε1ναι, δ δέ lμπειρος καί φωνής άκούσεται καί διαλέξε-
ιο ται τφ άπ6ντι, καί δπερ άν 6ούληται διά τών γραμμάτων
πάλιν έρεί· οϋτω καί έπί τοϋ μυστηρίοu γίνεται· οί μέν
ι!πισrοι, καίτοιyε άκούοντες, ού δοκοϋσιν άκούειν, οί δέ
πfσΤοί τήν διά του Πνεύματος tχοντες έμπειρίαν δρώσι
τών έναποκειμένων τήν δύναμιν. Τοϋτο yοϋν αύτό δηλών
· 15 δ Παϋλος lλεyεν δτι καί νϋν τό κηριπτ6μενον άποκέκρυ
πται· «Τοίς yάρ άπολλυμtνοις», φησlν, «έστί κεκαλυμμέ
νον». "Αλλως δέ καl τό παράδοξον έμφαίνει τοϋ κηρύ
γματος. Ούτω δή είωθε καλείν ή Γραφή τά παρ' έλπίδας
καi ύπtp διάνοιαν άνθpCΑΥΠίνην yιν6μενα. Διό καί άλλαχοϋ,
20 «Τ ό μυστήpιόν μου έμοί καl τοίς έμοίς»· καί πάλιν δ Παϋ
λ~ς, «Ί δού μυστήριον ύμίν λtγω· πάντες μέν ού κοιμη
θησόμεθα, πάντες δέ άλλαyησόμεθα». ΕΙ δέ πανταχοϋ
κηpύττεrαι, καl οϋτω μuοτήρι6ν έστl. Καί γάp ώσπερ έκε
λεύαθημεν, ιJπεp ήκούσαμεν εlι; τό οδς εlπεiν έπί τών δω-
25 μάτων, οδτω προο:ετάγημεν μή 6οϋναι τά άγια τοίς κυσί
μηδt pίψαι τούς μαpyαplται; lμπροσθεν τών χοlρων. Ol
μtν γάp εlαι φυχικ.οl, καl ού νοοϋσιν, of δέ κάλυμμα tχοu
σιν έπl της καp6Ιαι; αύτών, καl ού δλiπουσιν.
"Αpα μυστήριον τοϋτο μάλιστά έστιν, 8 πανταχοϋ
30 μtν κηρύττεται, ού γνωplζεται δt παρά τών ούκ όρθήν
ix6vrων γνώμην· iκκαλύπτεται δt ούκ άπό σοφlας άλλ'
άπό Πνεύματος άγlου, καθόσον ήμίν δtξασθαι δuνατ6ν.
Δι6πεp ούκ αν τις dμάpτοι καί κατά τοϋτο αύτό μυστή-
4. Β' l(ορ. 4,3.

5. Ήσ. 2-1,16.
6. Α' Κορ. 15,51.
ΕΙΣ ΤΗΝ Α' ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ ΟΜ/λ/Α Ζ' 175
fκφρασιν «σώμα Χριστοϋ»· άλλιως έγώ τήν καταλα6αίνω καί ιiλ

λιώς δ !πιστος.
2. Καί δπως τα παιδιά, παρ' δλον δτι 6λέπουν τά 6ι6λία, δεν
γνωρίζουν τήν δύναμιν των γραμμάτων οϋτε γνωρίζουν δσα 6λέ
πουν, πολυ περισσότερον τά. ίδια θα πάθ"Ώ ενας !νδρας που εlναι
!πειρος γραμμάτων· έκείνος δμως που γνωρίζει γράμματα θά εϋ
Ρ'Ώ δτι ύπάρχ ει πολλή δύναμις μέσα εlς αύτα χ~.ί δτι ύπάρχουν δ
λόκλ ηροι 6ίοι καί ίστορίσ..ι · &πίσης αύτός που δεν γνωρίζει γράμ
ματα, έά.ν λά6."Ώ έπιστολήν, θα τήν θεωρήσ'Ώ δτι εΙναι χάρτης και
μελάνη· έκείνος δμως που γνωρίζει γράμματα θα ιiκούσ'Ώ και φω
νην καί θά. συνομιλήσ'Ώ μέ τον ιiπόντα, καl ο,τι θέλ"Ώ, θα τό είπ"Ώ
πάλιν με γράμματα. 'Έτσι γίνεται καl με το μυστήριον" ol μεν !-
πιστοι νομ(ζουν δτι δέν ιiκούουν, αν καί ιiκούουν- ο[ πιστοί δμως
lχοντ·ες την έμπειpίαν που τους δίδει το &.γιον Πvευμα 6λέπουν τήν
δύναμιν των 8σων είναι κρυπτrί.. Τοϋτο ciκρι6ως Sηλων δ Παϋλος
lλεγεν δτι καί τώρα ciκόμη τό 6αθύτερον νόημα τοϋ κηρύγματος
παραμένει κρυπτόν· διότι λέγει· «είναι σχεπασμένον Sι., έκείνους
πού χrί.νονταί» • "Αλλά και κατ' !λλον τρόπ_ον δηλώνει σαφώς τό
4
παράδοξον του κηρύγματος. 'Έτσι συνήθως ή &γία Γραφή όνομά

ζει δσα συμβαίνουν παρ., έλπίδα και όπεράνω της ιiνθρωπίνης δια
νοlας. Διά τοuτο και εlς !λλο μέρος λέγει· «Τό μυστήριόν μοu δι"
lμέ και τους lδιχούς μου»'· και πάλιν δ Παϋλος λέγει· «Ίδού, σα.ς
λέγω. Ιν μυστήριον· δλοι Sεν θα &ποθrί.νωμεν μέν, ιίλλά δλοι θιχ
μετα6ληθωμεν» • Και αν ιiκόμη κηρύττεται παντοϋ, και πάλιν πα
6
ραμένει μυστήριον. "Οπως δηλάιδή lλάβαμε τήν lντολήν νά εtπω

μεy εις; τούς άνθρώποuς εlς τ& αι.ύτι xcx.l εlς ι!.σφαι.λη τόπον δσα ή
χούσαμεν, Ιτσι !πlσης !λάβα.μεν τήν διαταγην νά μή Sώσωμεν τά
&για εις _τά σχuλι& οδτε νά ρlφωμεν τούς μα.ργαι.ρlτας !μπpός εις
τούς χο!ρους, δι6τι Ιλλοι μέν εlναι σαpκικοι και δ!ν χατανοοσν τ&
μυστήρια, Ιλλοι δt lχουν χrί.λuμμα !πά.νω εlς την χαρδlαΥ των 'Και
δtν 6λiποuν.
eΕπομινως εlναι πρb παι.ντ_b, μ.u~τήριον τοuτο, τb δποϊον .χη
ρόττaται.ι μ.έν παντοσ, δtν tό κατανοοσν δμως βσοι Sιν lχ,ουν όρθήν
σχιψιν· clποχαλόπτeταt 8έ δχι μ! τήν 4νθρωπινην σοφίαν, &-.λλιί με
τb &γιον Π νεGμαι., βαον εlvαι δuνατbν νά χ.ατανοήσωμ.εv. Δι' ιι.ότό
c1χρι66)ς δ!ν θ& Ισφcιλλε κάποιο,, iν δι& τόν tδιον λόγον dιν6μα-
ριον αύτό προαειπων άπ6ppητοv· ού δt yάp ήμiν τοiς πι

στοίς ·πασq iνεχειplσθη σαφήνεια καί άκplδεια. Διό καί ό
Παϋλος lλεyεν· «'Εκ μέρους γινώσκομεν, καί ικ μtpouς
πpοφητεύομεν. Βλlπομεν yάp .α.pτί δι' iσόπτpοu iν αlνl-
5 yματι, τ6τε δέ πρόσωπον πρόι; πρόσωπον»: ~ιά τοϋτο
lλεyε, «ι\αλοϋμεν_ σοφlαν iν μuστηplι,, τήν άποκεκpυμμέ
νην, ~ν πpόώpι~εν δ θεός πpό τών αlώνων εlς δόξαν
ήμών». f(Άποκεκpυμμένην», τουτέστιν δτι οuδείς πpό
ήμών lμαθε τών ανω δυνάμεων, ούδέ ol πολλοί νϋν ίσα-
ιο σιν. "'Ή δτι πpοώpισιν είς δόξαν ήμών· καίτοιγε άλλαχοϋ
φησιv, «είι; δόξαν έαuτοϋ». cεαυτοϋ yάp ήγεiται δόξαν τήν
ήμετέpαν σωτηρίαν, CJσπε.p ούν καί πλοϋτον lαuτοϋ κα
λεί, καίτοιγε αότόπλοuτος ών cηιαθών, καί ούδενός δεό-
•
μενος εlς τό ε1ναι πλούσιος. «Πpοώpισε», φησί, τήν περί
15 ήμας κηδεμονίαν lνδεικνύμενος. Καί γάρ έκεiνοι μάλιστα
καί τιμάν καί φιλείν ήμας νομίζονται, δσοιπεp άνωθεν ώσι'ν
ήμας παpεσκευασμένοι ποιείν ευ· δπεp καί οί πατέρει; έπί
παlδων ποιοϋσι· καί yάp εί δστεpον διδόασι τά χρήματα,
ά.λλ' _άνωθεν καί iξ άpχηι; είσι τοϋτο προr:,pημένοι.
20 Τοϋτο καί δ Παϋλος σπουδάζει δείξαι νϋν, δτι άεί
ήμας έφlλει καί άνωθεν δ θεόι; καί μηδέπω γενομένους.
Ού yάp, αν, εί μή lφlλει, τόν πλοϋτον ήμών προώpισε.
Μή τοlνυν twοήσυς τήν iν μέσι,, γενομiνην tχθpαν· πpε
οδυτέpα γάp ~ν αύτης ή φιλlα. Τ ό δt, «πpό των αlώνων,,,
25 τό άίδίον φησι" καί yάρ άλλαχοϋ ούτω λιέyει, «co ύπάp
χων πpό τών αlώνων». Εύρεθήσεται τοίνυν καί δ Υίός ού
τως άtδιος t:Sν. Kal γάp περί αύτοϋ φησιν δτι, «Δι' αύτοϋ
τούς αlώνας iποίησεν», δπερ tστί πpό των αlώνων ύπάp
χειν. co yάp ποιητής πρό τών ποιημάτων ευδηλον δτι.
30 «aΗν ούδείς των άpχ6ντων τοϋ αlώνοt:; τούτου lγνω-

κεν· εl γάp lyνωσαν, ούκ dν τόν Κύριον της δόξης tσταύ
ρωσαν». Ούκοϋν ούδt έγκλημάτων εlσίν · ίίξιοι, είyε μή
7. ιι.υτ. 13, 9, 12.

8. Έφ. 1ι12.
9. •Eep. 1,2.
10. Α' Κορ. 2,8.
ΕIΣ ΤΗΝ λ' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ ΟΜΙΛΙλ Ζ' ιπ
ζε τοϋτο μυστήριον ιlπδpρητον, δι6τι οδτε ει, φι, τοu, πιcποbς Ι

δ6θη μέ πλήρη σα.φήνεια.v χa.ι ιlχρL6ειa.ν. Διιί τοΟτο _χa.ι 6 Πa.0-
λο, Ιλεγεv· «'Η γvmσι, μa., εlva.ι μ.ιριχη χa.ι 'fι προφη,:ιια. πεpιωρι
σμένη. Τώρa. Sηλιχδή βλέπομεν αι, μέαa. ει; χa.θρiπτην claιxcp&,,
τ6τε δμω, θιί βλέπωμεv πρδαωπον προς; πρ6αωπον» • Διιί τot'ko
7
1-
λεγε· «Κηρύττομεv αοφιa.ν μυστηριώδη χa.ι χpuμ.μέvην, την δτcοιa.ν
π-ροώpισεv δ θ~ό, πpό ~ων α.tώνων διcί την 86ξa.ν μrι,». «Κρuμ.μi
νην» · δηλa.δη δτι χα.vεtς; πριν ιlπb tμ.ι, δ!ν Ιμα.θε διιί ,:~ οόρα.
νίους δυνάμεις, οϋτε δ πολύς δ χδσμο, τώρa. γνωριtει· i) δτι την
προώρισε διιί τήν lδιχήν μa.ς δ6ξa.ν, ιlν xa.t <lλλοG, αι, γνωα,;6ν,
λέγει «Sιιί τη'Ι lδιχήν του δ6ξα.v» , διδτι θεωρεί 86ξa.'\# ,:ου την. ι
1
Sιχήv μα.ς σωτηρια.v, δπως 6εοα.!ως; μ4ς; δνομά.tει πλοστον lδιχόν

του, a.v χα.ι ε!να.ι ιlφ" !α.υτοϋ του πλούσιος ιlπο 6.γ<ιθιί χa.ι Sέν Ί
χει χα.νεvός την d.νιiγχηv Sιιχ vιχ εlνα.ι πλοόαιο,. Λέγει «προώριαε»,
ύποδηλώvων την φpovτιSa. του δι' ήμ4ς;, χιχθ' δαοv θεωpοσντa.ι δ,:ι
μας τιμουν χa.ι μα.ς ιiγα.πουν πρό πa.ντό, !χεινοι, πού εΙνa.ι ιlνώτε
ροι μας χa.ι ε!να.ι lτοι.μοι vά. μα, ώφελήαουν· ιχύτό iχριβω, χιiνουν
χa.ι οι πα.τέpες εlς τά. πα.ιδιά: των· Sι6τι, !ιχν 8Lδουν εlς; a.δτιί ι1,p
γ6τεpοv χρήμα.τα., !v τούτοις ε!να.ι !ζ ipχης προ πολλοϋ προδιa.τε
θειμέvοι vιχ κά.vουν τοϋτο.
Κa.ι δ Π α.υλος τώρα. φροντίζει vιί δείξ1 δτt δ θεό; πιiντοτε

χα.ί !χ των προτέρων -ε!χεν iγάπηv δι' ήμ4, ιlπό τ6τε πού 6.χ6μη
δέν είχομεν γεννηθη· δι6τι δεν θ& μα; προώpιζε πλοϋτον, lιίν Sέν
μας ήγάπα.. Μη λοιπόν σχεcpθ'ϋς την Ιχθρα.ν, πού !δημιουpγήθη !ν
τφ μετα.ξύ· ή 6.γιiπη τοσ θεου εlνα.ι πa.λα.ιοτέρtι. iπο tι.δτήν. Τό δε
«πρό των α.lώvων» !ννοεί τό tι.lώνιον, διδτι iλλου· λiγει τιί !ξη,·
«α.ύτόι; πού ύπιiρχει πρό των tι.lώνων». θιί φα.ν'ϋ λοιπόν δ,:ι xtι.l δ
rιός ε!να.ι lτσι α.lώνιος, διότι περ\ α.ότου λέγει δτι cδ,' tι.ότοϋ Ιχa.
με του, α.lωνα.,;»•, πραιγμα. τό δ-ποτον σημtι.Lvει δτι όπηρχε προ τ(ί')ν
α.lώνων· δι6τι ε!να.ι δλοφιiνερον δτι δ δημιουργό, 6πηρχ-ε προ τ(ί')ν
δημιουργημιiτωv του.
«Τήν δποlα.ν χα.νεtς cίπό τού, !pχοvτtι.,; του χδαμου α.δτοu δεν
lχει γνωρ(σει · διότι, !cχν τήν ε!χον γνωp(αει, δεy θιί !ατ«ύρωνον
τόν Κύριον τής δ6ξης» 10 • Δέv 6.ξίζοuν λοιπόν ν& τού; χ«τηγοροG
μεν, έ~ν 6eβ~ιως δέν !γνώρισα.ν τήν σοφlα.ν τοϋ θεοσ, χ«ι θιck τοα-
178 ΙΩλΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
lyνωσαν, καl tσrαύρωααν. Καi εl μή δδεσαv, πώς lλεyεν

αίποίς, «Kal tμt οίδατε, καl οίδατε π6θεν εlμl»,· Περl yάp
τοϋ Πιλάτου φησiν ή Γραφή δτι ούκ δδει· εlκόι; δt μηδέ
τόν cΗρώδην εlδlναι. Τούτους ct.ν εfποι τις καλεiσθαι llp-
5 χοντας τοϋ αlώνος τούτου. ΕΙ δέ καl περί των 'Ι ουδαlων
καί περί των ίεpέων είποι τις dν τούτο λtyεσθαι, ούκ dν ά
μάρτοι· καl yάp tκεlνοις φησlν. «Ούτε tμi: οίδατε, οδτε τόν
Πατέρα μου». Πώς οδν άνωτέρω φησl, «Καί lμi: οίδατε,
«al οίδατε π6θεν εlμl»; 'Αλλά· τlι; 6 τρόπος τfjς άναyνώ-
ιο σεως ταύτης καi τίς lκεlνηι; tν τοiς εύαryyελlοις ffδη είpη
ται· καl. ώστε μή συνεχώς τό αύτό σrptφειν, tκεί παpα
πtμπομεν τούς tντυχάνοντας.
3. ΤΙ οδν; άφεlθη, φησlν, αύτοiς τό έπί τφ. σταυpί;,
6.μάpτημα; καί yάp εlπεν, «"Αφες αύτοίς». ΕΙ μετενόησαν,
15 άφε/θη. Καί yάp 6 μυplαις δαλών χεpσί τόν Στέφανον ι<αi
διώξας τήν Έκκλησlαν, 6 Παϋλοι;, τηι; Έκκλησlας προ
στάτης tyένετο. Οϋτως οδν κάκεlνοις άφεlθη τοiι; δουλη
θεiσι μεταyνώναι· δ δή καi 6 Παϋλοι; δοών tλεyε· crι\tyω
οδν, μή επταιοαν {να πέσωσι; Μή γένοιτο». «Λέγω οδν,
20 μή άπώσατο δ θεός τόν λαόν αύτοϋ δν πpοl:yνω,· Μή γέ
νοιτο». Εlτα δεοοιύς δτι ούκ άπ.ε«λεlσθη αύτών ή μετάνοια,
τeκμήpιον τήν tπιστpοφήν τήν έαυτοϋ παρήγαγε λtyων·
κΚαl yάp έ)·ώ Ίσpαηλlτης εlμl». Τ ό δt, «ούκ tγνωσαν»,
tμol δοκεί. ού περί Χpισrοϋ tνταϋθα εlpησθαι, άλλά πεpl
25 αότfjι; τοϋ πράγματος της οlκονομlαι;· οlον, τl tδούλετο δ
θάνατοι; καl δ σταυρ6ς, ούκ δδεσαν. Kal yάρ καl tκεί ούκ
εlπεν, δτι κtμέ ούκ οίδασιν», άλλ' «ούκ οίδασι τt ποιοϋσι»,
τουτtσrι, τήν οlκονομlαν τήν τελουμtνην καl τό μυστήριον
άγνοοϋσw. Οδ yap δδεσαν δτι οδτω λάμφαι tχει 6 σrαυ-
30 p6ς, δτι της οlκουμtνης ylνεται σl.ιΠηplα καί τ(Ϊ) θεφ πpός
τούς άνθpώπους καταλλαyή, καl ή πόλις αδτών 6λώσεται
καl δεινά όποστήσονται τά fσχατα. Σοφ(αν δέ καl τόν
Χριστόν καλεί καl τόν σταυρόν καl τό κήρυγμα. Εύκαl-
11. ~1ω. 7,28.

12. !W't. 8,19.
13. Λουχi 23,34.
ΕΙΣ ΤΗΝ Α' ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ ΟΜΙΛIΑ Ζ' 179
το τόν έσταύpωσαν. Και έαν οέy έγΥώpιζοy, πως ελεγεy εις αύτούς
«καί έμέ γνωρίζετε, καί έπίσης γνωρίζετε ιiπο ποϋ εlμαι» Διότι
11
;
περί του Π ιλά:οου ή riγία Γραφή λέγει δτι 8εν έγνώριζεν, ήτα 8έ
έπόμενο·ι οϋτε δ •Ηρώδης να τόy έγνώριζεν. θά ήμποροϋσε κανεις
να είπ'J,l δτι αύτοι όνομάζονται άρχοντες τοϋ κόσμου τούτου. Έά.ν
δμως κανείς είπ'J,l δτι τουτο λέγεται καί πεpί των ')Ιουδαίων και πε
ρί τών ιερέων, δέν θα εσφαλλε· διότι είς έκείνους λέγει· «Δεν γνω
ρίζετε οϋτε έμέ, οϋτε τον Πατέρα μου» • Πως λοιπον λέγει άνω
12
τέρω «καί έμέ γνωρ!ζετε, και έπίσης γνωρίζετε άπο που είμαι»;
')Αλλά εχει ήδη λεχθη πώς να έννοοϋμεν τουτο καί πώς έκείνο είς
τά εύαγγέλια· καί οιά yά μή γυρίζωμεν συνεχώς εtς τό ίδιον,
παραπέμπομεν έκεί τούς έ~γδιαφεpομένους.
3. Τί λοιπόν; Συνεχωρηθη, λέγει, το άμάρτημά των διά. τον

σταυρόν; οιότι εlπεν· «Συγχώρεσε αύτούς» "Εάν μετενόησαΥ, ε
13
•
λα6ον συγχώpησιν, καθ" δσον μάλιστα αύτος πού έλιθο6όλησεν ιi

γpίως τον ΣτέφανοΥ καί έδίωξε τήν ''Εκκλησίαν, δ Παϋλος, lγινε
προπάτης της "Εκκλησίας. 'Έτσι λοιπον lλα6ον τήν συ:yχώpησιν
και έκείνοι πού ήθέλησαν νά μετανοήσουν· αύτο λοιπον και δ Παϋ
λος ελεγε μεγαλοφώνως· «Έρωτώ λοιπόν· Μήπως επεσαν εtς σφάλ
ματα, διά νά ε!ναι ή πτώσις των δριστική; Μή γένοιτο». «~Ερωτώ
λοιπόν" Μήπως δ θsος άπέρ•ριψε τον έκλεκτοΥ λαόν του; Μή γέ
νοιτο» 14. ')Εν συνεχείf Sεικνύων στι 8εν ιiπεκλείσθη ή μετάνοια
αύτών lφερεν ώς ιiπόδειξιν τήν tοικήν του έπιστροφήν,. λέγων·
«οιότι καί έγώ ε!μαι ')Ισραηλιτης». Το οε «δεν έγνώρισαν» μου cpαι
νεται δτι έ8ώ οέν !χει λεχθη περι του Χριστοϋ, clλλά περί τη, Ζ
οίας της οίκονομlας του πράγματος, οηλαοή 8εν iγνώριζον τι ~-
θελεν δ θάyατος καί δ σταυρός· 8ιότι και έκεί οεν εlπε, δεν με
γνωρίζουν, ά.λλά «8έν γνωρ!ζουν τι κάμνουν», δηλαδή ά.γνοοσν τήν
τελουμένην οίκονομ(αν καί το μυστήριον- 8εν !γνώpιζον 8ηλα8η 8-
τι δ σταυρος ήμπορεί νά λάμψ1J τόσον πολύ, δτι γίνεται σωτηρια.
της οικουμένης και μέσον συμφιλιώσεως τοϋ θεου με τούς άνθρώ
πους και δτι ή πόλις των θά χυριευθij ·και δτι θά όποστουν τά. 1- _
σχατα οεινά. Σοφιαν δε ιiποκαλεί και τον Χριστόν χαι τόν σταυ
ρον και το κήρυγμα. Είς κατάλληλον Sε στιγμήν τόν άπεκάλεσε
14. Ρωμ. 11, 11 1 1.

180 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΙΟΣΤΟΜΟΥ
ρ~ δt Κύριον δόξης fκάλεσεν. 'Επειδή yάp δ σταυρός

ά6οξlας εlναι δοκεί, δε[κνυσιν δτι μεγάλη ήν δόξα δ σταu
ρ6ι;. '.Αλλά μεyάληι; lδει σοφlαι;, ού μόνον τό τόν θεόν
εlδέναι άλλά καί μαθείν τοϋ θεοϋ τήν οlκονομlαν ταύτην·
5 ή δέ Ιξωθεν σοφία ούχι τοϋ προτέρου μόνον άλλά καί
τούτου yέyονε κώλυμα.
«'Αλλά, καθώς yέypαπται, ά 6φθαλμός ούκ ε1δεν καί
οδς ούκ 1'κουσε, και έπi καpδίαν άνθpώποu ουκ άvέδη, ά
ήτοlμασεv δ θεός τοίι; άyαπώσιv αύτόν». Καί ποϋ yέypa-
10 πται ταίτrα; λέγεται μέv yάρ yεypό·φθαι, καί δταν μή διά
των ρημάτων άλλά δι' αύτών τώv πραγμάτων κεlμενα ~,
ώς tπi τών ίσrοpιών· ή δταν τό αύτό μέν νόημα κεlμεvον
δ, μή έπ' αύτών δέ των ρημάτων, ώι; έvrαϋθα. Τό yάp,
«Οlς ούκ άνηyyέλη περι αύτοϋ, δφονται, καί ο1 ούκ άκη-
15 κ6ασι, συνήσουσι,,, τοϋτο ταύτόν έσrι τr;;, «ά 6φθαλμός
ο6κ εlδε, καί οδς ούκ 1κουσεν» . .,.Η τούτο το[νυv φησiν ή
εlκός καl yεyράφθαι έν 6ί6λοις καί ήφανίσθαι τά 6ιt5λία.
Καί yάp πολλά διεφθάρη t5ι6λία καί 6λίyα διεσώθη, καί
tπί της ·πρσrφας αlχμαλωσίας· καί- τοϋτο δηλον έν ταίς
20 Παpαλειπομtναις. Καί yάρ φησιν δ άπόστολος δτι άπό
Σαμουήλ καί τών tξης προφητών πάντες εlpήκασι περί
αύτοϋ· καί ου πάντως φέρεται ταϋτα· τόν δt Παϋλον άτε
νομομαθη δντα καί Πνεύμ(!Τι φθεyy6μενον εlκός εlδέναι
πάντα μετά ιiκριδε[ας. Καί τί λέγω περί της αlχμαλω-
25 σlαι;; Kal yάρ πpό της αlχμαλωσίας πολλά ήφάνιστο δι
~λ[α των Ίουδαlων εlς ίσχάτην ιiοtβειαν έξακειλάντων.
_Kai 6ηλον έκ τοϋ τέλους της τετάρτης τών Βασιλειών. Τ ό
yάp Δειπεpον6μt0ν μ6λις που εiJρηται έν κοπpί(Ι κατακε
χωσμtνον. • Αλλωι; 6t εlσι καί διπλαί πολλαχοϋ προφη-
30 τείαι τοίς ουνετωτipοιι; εύκατάληπτοι, έξ ών πολλά τών
άοαφών lσrιν εύpείν.
ΤΙ οδν; ούκ εl&ν 6φθαλμ6ι;, a ~τοίμαοεν δ θεό~; Ούχt·
τlι; yάp των άνθρώπων εlδε τά οlκονομείοθαι μtλλοντα;
15. Α' Κορ. 2,9.

16. •πα. 52,15 Πρδλ. αύτ. 64 14. .
17. Πρ. 3ι24 Πρδλ. Β' Πα.ρ. 9,29112,15\13ι22.
ΕΙΣ ΤΗΝ λ' ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑ Ζ' 181
Κύριον 86ξη;· lπειδή δηλαδη δ σταυρό; θεωρείται σύμβολον κα

κης φήμης, δεικνύει δτι δ σταυρός ήτο μεγά.λη 86ξα. Άλλcί έχρει
ά.ζετο μεγά.λην σοcpίαν δχι μόνον διcί yά γyωρι~ κανεtς τόν θε6ν,
ά.λλcί και 8ι!i. νά μά.θ~ αύτήν τήν οlκονομίαν τοϋ θεοϋ, ή σοφία.
δμως του χόσμου ύπηpξε κώλυμα οχι μόνον διά τό πρώτον, ιiλλά
και διά τό δεύτε-ρον.
«'Αλλά., καθώς εlνα~ γραμμένον, εκείνα πού δεν τά εlδεν ό

cpθαλμός ιiνθρώπου και δέν τcί ηκουσεν αύτί και δέν τά έσχέcpθη
νοϋς αύτοϋ, αύτά τά ήτοίμασεν δ θεός δι" οσους τόν ιiγαποϋν» 15 •
Και που lχουν γραcpη αύτά.; Δηλαδή, λέγεται μεν οτι lχουν γρα
cpη και ίSταν ιiχόμη ύπά.ρχουΥ οχι μέ λέξεις, ιiλλά. είς τcί ίδια τά.
γεγονότα, δπως συμ6αlνει έπι των ίστοριων· η δταν ύπάρχ~ τό ί
οιοy μεν νόημα. οχι δμως μέ τάς lδίας λέξεις, δπως έδω· διότι τό
«θcί τόν ίδουν οσοι δέν έπληροcpορήθησαν δι" ιιύτον χαί θcί τόν
γνωρίσουν δσοι δέν ηκουσα.Υ δι" αότόν» 16 , εlΥαι τό ίδιον μέ το «ο
σα δεν εlδεν όcpθαλμός και δέν ηκουσεΥ αύτί ιivθρώπου». "Ή λοι
πόν λέγει τοQτο η εlναι cpυσικόν yά, εlχε γραcpη εlς 6ι6λία και τcί
6ι6λία yά lχουν χαθη· καθ' ίSσον μάιλιστα πολλά. 6ι6λία κατεστρά.
cpησαy και όλίγα δι·εσώθησαν clκόμη και κατα τήν πρώτην αlχμα
λωσlαν, και τοϋτο εlναι φανερον είς τά. Παραλειπόμενα· διότι δ
ά.πόστολος λέγει οτι <lπό τόν Σαμουήλ και τους μετέπειτα προcpή
τας ολοι lχουν δμιλήσει περι αυτο5 , και ομως καθόλου δεν ιiνα
17
cpέρονται αότά· δ Παϋλος δμως, έπειδή ήτο νομομαθης και ώ.μιλει

έν Πνεύματι, ήτο cpυσικόν ycί τ« γνωρίζ~ 8λα μέ ά.κρι6ειαν. Και
τί λέγω περι της •.αlχμαλωσίας; ιiφοϋ μάλιστα καί προ της αlχμα
λωσlας πολλά 6ι~λία εlχον χαθη, έπειοη οι 'Ιουδαίοι κατήντησαν
εις έσχάτην ά.σ~ειιιν. Και τοϋτο εlναι cpανερόν ά.πό το τέλος της
τετάρτης των Βασιλειών. Τό Δευτερονόμιον έξ &λλου μόλις καί
μετά. δυσκολίας -εδρέθη κρυμμένον μέσα. εις κοπριάν. 'Εξ !λλου ό
πάρχουν εις πολλά ση.με'ίιι διπλαί προφητείαι κατανοηται ά.πό τούς
πλέον ειδικούς, clπό τά.ς δποf.ας προcpητεlας είναι δυνατόν νά εϋ
ρ~ κανείς πολλά άπό τά &λλως ιiσαφη.
Τι λοιπόν; δεν εlδεν

,
δφθαλμ6ς, δσα.. ήτοLμασεv δ θεός; 'Όχι·
διότι ποίο; &πό τούς &νθρώπους ε!δεν ~σα ή θεια οικονομία. προορί-
'Άρα οδν ούδέ οδς t}κουσεν, ούδέ έπί καpδlαν άνθpώπου

άνέδη. Καί πώς; εl yάp οί πpοφηται ε1πον, πώς, φησlν,
οδς ουκ fικουσεν, ουδέ έπί καpδίαν άνθρώπου ούκ άνέδη,·
Ού yάp περί αύτοϋ μόνον φησίν, άλλά περί πάσης της
5 άνθpωπίνης φύσεως-. Τί οδν; οί προφijται ούκ Ιfκουσαν;
'Ήκουσαν μέν, άλλ' ούκ ήν άνθpώπου οδς τό οδς τό πpό
φητικόν· ού γάp ώς άνθρωποι t}κουσαν άλλ' ώς πpοφijται .
. Διό φησι, «Πpοσέθηκέ μοι ωτίον άκούειν», τήν προσθήκην
τήν άπό τοϋ Πνεύματος λέγων. 'Όθεν δήλον δτι πpίν
10 άκοϋσαι, ούδέ έπί καpδίαν άνθpώπου ούκ &νέδη. Μετά
yάp τήν τοϋ Πνεύματος δόσιν ούκ ην καρδία άνθpώπου
άλλά καρδία πνευματική ή τών προφητών, καθάπερ καί
αύτός φησι· «Νουν Χριστρϋ tχομεν,,. ao δέ λtyει, τοϋτό
έστι· Πρίν ή Πνεύματος άπολαϋσαι .καί μαθείν τά άπqρ-
15 pητα, έύδέ ήμών τις ουδέ των προφητών αύτα tνεν6ησε·
πώς yάp; δπου ούδέ άγγελοι αύτά ~δεσαν.
Τί γάp χρή λiyειν, φησί, περί τών άpχόντων τοϋ αl
ώιΑΟς τούτου, δπου yε ουδείς άvθpώπων ταϋτα ήπίστατο,
ούδέ αί άνω δυνάμεις,· Ποία δή ταϋτα; 'Ότι διά τijς δο-
20 καύσης είναι μωρίας. τοϋ κηρύγματος κρατήόει της οlκου
μένης καί τά lθνη εlσενεχθήσεται καί καταλλαγή τt;; θεφ
πpός άνθpώπους tσται καί τοσαϋτα ήμίν ηξει τά άyαθd.
Πως ούν εyνωμεν; «cΗμίν δέ», φησlν, «δ θεός άπε«άλυψε
διά τοϋ Πνεύματος αύτοϋ,,. Ού δ1ά της lξωθεν σοφlciς·
25 αυτη yάp, καθάπερ τις θε.pαπαινίς ήτ,μωμlνη, ουκ άφεlθη
lνδον είσελθείν καί παpακύψαι είς τά δεσποτιικα μυστήρια.
4. cορ9ς δσον τό μέσον της σοφ[ας ταύτης κάκεlνης;
Απερ αyyελοι ουκ lyνωσαν, ταϋτα ήμας έπαίδευσεν αυ
0
τη. cH δέ lξωθεν τούναντίον έποlησεν· ού μόνον ουκ έπαl-

30 δευσεν, άλλά καί έκώλυσε καί διετεlχισε κ,αί μετά τό γενέ
σθαι έπεσκίαζε τοίς yεyενημένοις τόν σταυρόν κενοϋσα. Ού
τοίvυν τφ μαθείν δείκνυσι τήν εlς ήμας τιμήν καl τφ μετά
άyγfλων μαθείν, άλλά καl τφ δια τοϋ ΠνεύματQς αυτοϋ
18. Ήσ. r>0,-1.

19. Α' Κορ. 2,1G.
20. αύτ. 10.
ΕΙΣ ΤΗΝ Α' ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ ΟΜΙλΙΑ Ζ' 183
ζει δι& τό μέλλον; 'Άρα λοιπόν οϋτε ιiνθρώπινον αύτt i)χουσεν,
οϋτε συνέλr:.6ε νοϋς ιiνθρώπου. Και πώς λέγει τοϋτο; έcp~ δσον δη
λα11ή ο[ προcpηται τα ε!πον,- πώς λέγει δτι ιiνθpώπινον αότt δέν 1)-
χουσε και οϋτε συνέλαβε νους ιiνtJρ<ί)που; διότι δεν δμιλεί μόνον
,cερι αύτοϋ, ιiλλα διά δλην τήν ιiνθρωπlνην φύσιν. Τι λοιπόν λέ
γει; οί πpοψηται 8εν ijχουσαν; 'Ήκουσαν μέν, ιiλλ& ~ό αυτι τών
προφητών δεν ητο αυτί άνθρώπου· διότι 8έν ~κουσαν ώς άνθρω
ποι, ά.λλ~ ώ; προψηται. Δια τοϋτο λέγει, «Μοϋ προσέθεσεν αύτί,
διά νά ά.χούω» έ ννοων τήν προσθήκην πού κάμνει τό Π νείiμα..
11
,
"Έτσι ε!ναι ψανερόν δτι πρίν ιiκούσουν, οϋτε καν συvέλαοε νοϋς
ιiνθρώπου· διότι μετά τήν χορήγησιν τοϋ Πνεύμα.τος δ νους τών
ιπ:ρD<pητών οέν ητο ιiνθρώπινος, άλλα πνευματικός, οπως και δ ί
διος λέγει· «εχομεν νοϋν Χριστοϋ» Και αύτό που λέγει σημαί
19
•
νει τό έξης: προτοϋ να λά.Sωμεν τό Π νεϋμα .και νά μάθωμεν τα

&.πόρρητα, οϋτε ιiπό έμrϊς χανείς οϋτε ιlπό τούς προcpητας χατε
vόησεν αότά" διότι πώς tjτo δυνατόν, άψοϋ οϋτε άγγελοι τ& έγνώ
ριζον;
Τί πρέπε: λοιπόν νά λέγωμεν περί των ιiρχόντων τοϋ κόσμου
τούτου, λέγει, άψοϋ χανείς ιiπό τους άνθρώπους δεν εγνώριζεν αό
τά, οϋτε ά.κόμη και αί eιύράνιοι δυνάμεις; Καί ποία ε!ναι αότά;
'Ότι με, αύτήν που θεωρείται μωρία τοϋ κηρύγματος θα όπερισχύ
σ~ της ο!χοuμένης και τά εθνη θα γίνουν δεχτά εις τήν πίστιν και
θά συμφιλιωθ~ δ θεός με τους άνθρώπους χαί τόσα ιiγαθά θά ελ
θουν είζ εμας. Πως λοιπον τα εγνωρίσαμεν; </Ο θεός τά ιiπεχά
λυψεν εις έμας διά τοϋ ΙΙ νεύματδ.ς του», λέγει • 'Όχι δtά της σο
20
-pίας τοϋ κόσμου· διότι αύτη ώσάν να ητο κάποια περιφρονημένη

8οόλη δεν !λα6ε την αδειαν νά είσέλθ~ εις τό εσωτερικόν και νά
συμμετάσχ~ ει~ τα μυστήριrχ. τοϋ Κυρ!ου.
4. Βλέπεις πόση ιίπόστασιι;; ύπάρχει μεταξύ αότης ~ης σοφίας
και εχείνης; ·Όσα οεν lμrιθαν άγγελοι, αύτ& μας τά !οίοαξεν αύ
:·.ή. ·Ή σοφlα ~μως τοϋ κόσμου ε·Λανε τό &.ντίθετον· οχι μόνον δε-.,
lοί8αξεν, άλλα και ήμπ6οισε και ά.πέκλεισεν ώς οι& τειχους, και
μετ~ τήν άποχάλυφιν lpριπτε σκιάν έπι των γεγονότων μ.ε τό νά
θεωp~ κενόν πρα.γμα τόν σταυρόν. Δεν ά.ποδεικνύει λοιπόν· τήν τι
μην πρός εμας μέ τό να επιτpέφ~ Ύά μάθωμεν, και μάλιστα νιi.
μάθωμεν μαζι μέ τούς ά.γγέλου~, άλλά μέ" τό νά μιiθω.μεν δι& του
μαθείν. Εlτα δεικνύς τό μέγεθος, φησίν· δτι, εl μή τό

Πνεϋ.μα τό έπιστάμενοv τά άπόρρητα τοϋ θεοίJ άπεκάλυ
ψεν, ούκ άν έμάθομεν. Οϋτω πεpισπού6αστον τφ θεφ τό
πράγμα ~ν, ώστε έν τοiς άπορρήτοις ε1ναι. Διό καl έκεl-
5 νου έδεήθημεν διδασκάλου τοίJ ταύτα σαφώς εlδότος. «Τό
yάp Πνεϋμα πάντα», φησίν, «έpf:W9, καί τα δάθη τοϋ
θίοϋ». Ού yάρ άyνοίας, άλλ' άκριδοϋς γνώσεως ένταϋθα
τ-ό έpευνiiν ένδεικτικόν. Τ αύτr;ι yοϋν τfi λtξει καl έπί τοϋ
Βεοϋ κtχpηται λέγων· «co
δέ έρευνών τας καρδίας οΤ δε
10 τί τό φρόνημα τοϋ Πνεύματος».
·Εlτα τrερl της τοϋ Πνεύματι,,; γνώσεως μετα άιφι-
6εlας εlπών καl διδάξας δτι οδτως έξισάζει πρός τήν τοϋ
θεοϋ γνώσιν, ώς ή c&νθρώπου γνώσις αυτή πpός tαυτήν,
καί δείξας δτι πάντα έκείθεν tμάθομεν, καί άναyκαίως
15 tκ.είθεν, tπήyαyεν· « αΑ καi λαλοϋμεy ούκ έν διδακτοίς άν
θp6ΥΠίνης σοφίας λόyοις, άλλ' έν διδακτοίς Πνεύματος
δylου, πνευματικοίς πνευματικά σιιγκρlνοvτες,,. cowς ποϋ ·
ήμiiς άνήyαyεν άπό της άξίας τοϋ διδασκάλου; Τ οσοϋτον
yάp ήμείς tκείνων σοφώτεpοι, δσον τό μtσον Πλάτωνός τε
20 καl Πνεύματος δyίου. Οί μέν yάρ τούς tξωθεν ρήτορας
Ιχουσι διδασκάλους, ήμείς δt τό Πνευμα τό άγιον. Tl δt
tοτι, «πvευματικοίς πνευματικά συyκρ(νοvτες»; ιΌταν
πvευμαrικόν καί dποpον δ, άπό τών πνευματικών τάς
μαpτυρlας lχyομεν. Οfον, λtyω δτι άνtστη δ Χριστός, δτι
25 άπό παρθtνου έyεwήθη. Παράγω μαρτυρίας καi τύπους
καί <iποδείξεις τοϋ Ίωνα τήν έ-ν τι;; κήτε, διατpιδήν καί
τήν μετά ταϋτσ άπαλλαyήν, των στειρών τούς τοκετούς,
της Σάρρας, της cpεδtκκας καl τών λοιπών, τήν έν τι;; πα
pαδεlσtγ των δένδρων δλάστην yεyενημtνην ού σπερμά-
30 των καταδληθέντων, ούχ ύετών κατενεχθl:νrων, ούκ αϋ
λακος άνατμηθεlσηι;.
Τ ά yάρ μέλλοντα διεπλάττεrο καί διεy.ράφετο ώς έν σκι~

τοίι; πpοτtροις, 1να πιστευθ,j ταϋτα παραyεν6μενα. Καί δει~
21. Ρωμ. 8,27.

22. Α' Κορ. 2,13.
ΕΙΣ ΤΗΝ λ ΟΜΙλΙΑ Ζ'
1
ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ 185
ΠνεύμΜ6ς; του. 'Έπειτιχ. Sειχνύων το μέγiθος; λέγε~ δτι, !άν Sέν

μιiς; τά ιiπεχιίλυπτε το Π νεϋμιχ., πού !γνώριζε τά ιiπόρρητιχ. τοu
θεοϋ, Sέν θfι τ& lμιχ.θιχ.lνιχ.μεν. Τ6σον σπουδιχ.ίον Sιιί τον θεον ήτο
το πριϊ.ηι2, ώστε νά εlνιχ.ι μετιχ.ξύ των ιiπορρήτων. Διιί τοΌτο χa.ι
είχr)μεν άνάγχην ώς διδιχ.σχάλου !χεινου, δ δποίος !γνώριζε σιχ.cpώς;
ιυτά, 8ι6τι, λέγει, «Τό τ.:νεϋμιχ. ~ά lρευνίf δλιχ., ιiχ6μη χa.ι τά. βά
θη τοϋ θεοϋ». ~π lρευνιχ. Sηλιχ.δή lδώ εl1ιχ.ι lνδειχτιχον δχι ιiγνοl
ιχ.ς, ιiλλ' ιiχρι6οϋς γνώσεως. Αύτήν 6ε6ιχ.ίως; τήν λέξιν χρησιμοποιεί
χa.ι διά τον θεον λέγων· «lχείνος πού lρευνίf τάς; χιχ.ρδlιχ.ς; γνωριζει
τί ε!νιχ.ι τό cpρόνημιχ. τοϋ πνεόμιχ.τος;» •
21
Κιχ.τόπιν, d.cpou ώμ_~λησε μέ ιiχρ{6ειιχ.ν περι της_ γνώσεως τοσ

Π νεύμιχ.τος; χa.ι ιicpoϋ !δlδιχ.ξεν δτι ιχ.υτή ε!νιχ.ι τόσον ίση πρός τήν
γνώσιν τοϋ θεοϋ δσον ή d.νθρωπίνη γνώσις ε!νιχ.t ίση πρός τόν !-
ιχ.υτόν της; χιχ.ί ιicpoϋ lδειξεν οτι δλιχ. ιiπο !χεί τά. !μάθιχ.μεν χa.ι μά
λιστιχ. d.νιχ.γχιχ.ίως; d.πο lχεί, προσέθεσεν· «Αότά. τά λέγομεν δχι μέ
λόγους που μιi.ς τούς; lδίδιχ.ξ·εν ιiνθρωπίνη σοcpίιχ., ιiλλά μέ λόγους;
πού μιiς; τούς lδ(διχ.ξε τό &γιον Π νευμιχ., !ρμηνεόοντιχ.ς τά. πνευμιχ.
τιχά. πράγμιχ.τιχ. μέ πνευμιχ.τιχά μέσa.»
22
• Βλέπεις; που μιϊ.ς δψωσε
χάρις εlς τήν ιiξlιχ.ν του Sιδιχ.σχάλου; 'Εμείς Sηλιχ.Sή είμεθιχ.. τόσον
σοψώτεροι ιiπό έχείνους, δση ιiπόστιχ.σις; δπιkρχει μετιχ.ξύ Πλάτωνος
χa.ι &γίου Π νεύμιχ.τος· διότι lχείνοι μεν τους; χοσμιχους; ρήτοριχ.ς l-
χουν ώς δι-διχ.σχάλους, !μείς δμως το &γιον Π νευμιχ.. Κa.ι τί σημιχ.ί
νει, «έρμηνεύοντες τά. πνευμιχ.τιχά. πράγμα.τιχ. μ! πνευμιχ.τιχά. μέ
σιχ.»; .. Οτι χάτι ε!νιχ.ι πνευμιχ.τιχόν χa.ι ά.χιχ.τανόητον, μέ πνευμιχ.τι
χά. μέσιχ. lχομεν τάς μιχ.ρτυρr.ιχ.ς, δπως π.χ. λέγω δτι άνεστήθη δ
Χριστός, δτι lγεννήθη ά.πο πιχ.ρθένον. Φέρω ώς μα.ρτυριa.ς χa.ι πρδ
τυπιχ. χa.ι άποδείξεις τήν πιχ.ριχ.μονήν τοϋ Ίωνα μέσιχ. εlς τb χητος,
τήν lν • συνεχείq. σωτηρίιχ.ν του, τούς τοχετούς των στειρων,- της
Σάρριχ.ς, της Ρε6έχχιχ.ς κa.ι των λοιπών, τήν 6λάστησιν των δέν
δρων μέσιχ. εlς τόν πιχ.ράδεισον χωρις νά. ριψθοϋν σπόροι, χωρις νά.
πέσουν 6ρ·οχιχ.ί, χωρίς νcι άνοιχθ~ χιχ.νένιχ. ιχ.όλάχι.
Τά. μέλλοντιχ. δηλιχ.δή διεμορψώνοντο χa.ι διεγpάcpοντο ώς ει~

σχιά.ν μέσιχ. εις οσιχ. προηγοϋντό χρονιχως, διά νά γινουν ιχ.ύτ& πι
στευτά, δτιχ.ν θά συνέ6ιχ.ινον χa.ι φέρω πάλιν ώς πιχ.ράδειγμα τό πω~
κνuμι πάλιν πώς άπό γης llνθpc.moς καί πώς άπό άνθpώποu
μόνον η γυνή καί ούδαμοϋ συνουσlα, πώς αύτή ή γη άπ' ού
δενός, της δuνάμεως τοϋ δημιουργού πσvrαχοu πpσς πάντα
άpκούσης. ·οuτω πνευματικοίς πνευματικά συγιφlνω, καl ού-
5 δαμοϋ χρείαν lχω της lξωθεν σοφlας, ούδέ λογισμών ούδέ
παρασκευών. 'Εκείνοι yάp καί παρασαλεύουσι τήν άσθενη διά
νοιαν καί θοpυοοϋσι καί άποδείξαι σαφώς"ούδέν ών λέyουσιν
lχοuσιν, άλλά καί τούναντlον ποιοϋσ,- ταpάττουσι μάλλον
καί ζόφου _πληροϋσι καί άποpίας πολλijς. Διό φησι, «πνευμα-
10 τικης πνευματικά ~υyκpίνοντες». cΟτ>9ς ώς πεpπτήν αύτήν
δείκνυσιν; cύ μόνον δέ πεpιττήν άλλά καi έναvτί,αν καί ολα
οεράν. Καί yάp τί;, είπείν, «1να μή κενωθ,j δ σταυρός τοϋ Χpι
στοϋ,,, καί,«ίνα μή δ έν σοφίr, άνθρώπων ή πίστις ήμών», τοϋ
το έδήλωσεν. Ένταϋθα δέ δείκνυσιν δτι άδύνατον θαppοϋν-
15 τας καί τό παν έπιτplποντας αύτrj μαθείν τι τών χρησίμων.
ιιΨυχικός yάρ άνθρωπος», φησίν, «ού δέχεται τά τοϋ
Πνεύματος». Δεί τοίνυν αύτήν άποθέσθαι πρότερον. Τί

οδν; διαοέοληται, φησίν, ή σοφlα ή lξωθεν; καίτοι lpyoν
έστί τοϋ Θεοϋ. Πόθεν δηλον; Ού yάp αύτός αύτήν έποίη-
20 σεν, άλλά σύ έπεξεupες· καί yάp σοφίαν έvταϋθα τό πεpί
εργον της ζητήσεως λέγει καί τήν πεpιττήν εύyi\ωττίαν.
Ei δέ τήν σύνεσιν τήν άνθpωπίνην φαίη τις αύτόν λέγειν,
καί οuτω τό έγκλημα σόν. Σύ yό;p αύτήν διαοάλλεις δ
κακώς κεχpημένος, δ πρός ολάοην καί έναντίωσιν Θεοϋ, δ
25 άπαιτών αύτήν απεp ούκ είχεν. Έπεί ούν έν αύτ~j καυχά
σαι καί Θεf, πολεμείς, ηλεyξεν αύτης τήν άσθένειαν. Έπεί
καί ίσχύς σώματος καλόν· άλλ' έπειδή ούκ εlς δέον έχpή
σατο αύτ~ δ Κάίν, παpέλυσεν αύτόν δ θεός καί τpέμειν
έποίησε. Καί δ ο1νος καλόν· άλλ' έπειδή άμέτpως άπέλαυ-
23. αύτ. 1,lθ.

2J. α/η. 2,5.
25. αύτ. 14.
26. Γεν. 4,12.
ΕΙΣ ΤΗΝ Α Ι ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑ Ζ' 187
!πλάσθη δ &νθρωπος άπό τήν γην χαι πως_ !δ1Jμιοuργήθη ή γυναί

κα άπό μόνον τόν άνθρωπον χωρις καθόλου νά όπιiρξ~ ·συνοuσια,
τό πως l8ημιουργήθη από τό τίποτε ή lδια ή γη, έcp' δ~ον ή δύ
ναμις τοϋ δημιουργοϋ ήτο παντοϋ cίρχετή διά τά πιiντα. 'Έτσι !ρ
μ ηνεύω τά πνευμ~τιχά μέ πνευματικά στοιχεία χαι δέν lχω χαθ6-
λου cίνάγχην της. σοφίας τοϋ κόσμου οϋτε των συλλογισμών οδτε
τη; χατά. χ6σμον· προπα.ρασχευης. Έχείνοι δ1jλα8ή διασαλεύουν
τήν cίσθενη διάνοιαν χαι θορυ6οϋν χαι δεν ήμποροϋν νά άποδεtξουν
με σαcpήνειαν τίποτε cίπό δσα λέγουν, cίλλά χάνουν χαι το tlντι
θετον· ταράσσουν 8ηλαSή περ1σσ6τερον χαι γεμιζουν μέ σκότο~
χαί πολλήν cίπορlαν. Διά τοiJτο λέγει, «έpμ1Jνεύοντες τά πνευματι
κά πράγματα με πνευματικά μέσα». Βλέπεις πόσον περιττην cίπο
Sειχνύει τήν σοcpίαν τοϋ κόσμου; οχι 8ε μόνον περιττην άλλα χαl
έχθpιχην χαί 6ρα6εράν- διότι με τό νά είπ~, «8ιά νά μη χά.ΟJΙ την
δύ'ι2μίν του δ σταυρός τοϋ Χpιστοϋ» 23 , χαι «δι& νά μη στηρLζετιχι
ή πίστις μας είς τήν άνθρωπίνην Όοcpίαν» 2 • τ.ουτο lSήλωσεν. 'Εδ~
λοιπόν δεικνύει 8τι ε!ναι cίδύνατον οί άνθρωποι νιχ. μάθουν χάτι ;
χρήσιμον, lάν εχουν lμπιστοσύνην χαί άναθέτουν τό παν εlς τήν
σοcpίαν τοϋ κόσμου.
«~Ο φυσιχός χιχί μή. άναγεννημένος άνθρωπος, λέγει, «δεν

δέχεται οσα προέρχονται άπό τό Π νεϋμα τοϋ θεοϋ» Ό .Πρέπει λοι
2
πόν προηγουμένως δ άνθρώπος να την άποβάλ~. Τι λοιπόν; θά. 1-

λεγε κάποιος ή σοφία τοϋ χ6σμου ε!ναι δια6ε6λημένη; χαι δμως
ε!νιχι lργον τοσ θεου. 'Από ποϋ φαίνεται; άcpοϋ δεν τήν έδημιούρ
γησεν δ ίδιος, cίλλά σύ την κατέκτησες· σοφίαν δηλαδη έδω όYri- .
μάζει τήν γεμάτην περιέργειαν άναζήτησιν της γνώσεως και τήν
περιττήν εόγλωττίαν. Έαν 8μως ~άποιος ίσχυρισ~t: δτι αυτός έν
νοεί τήν άνθρωπίνην σύνεσι't, καί πάλιν συ πταιεις· διότι τήν δυσ
φημείς σύ που την χρησιμοποιείς χαχως, διά νά. 6λάψ~ς χαι έναν
τιωθi)ς προς τbν θε6ν, σύ πού ιiπαιτείς; άπό αύτήν δσιχ δεν ήμπο
pοϋσε νά δώσ-g. "Επειδή λοιπόν χαυχασαι δι' αύτήν χαι πολεμείς;
τον θεόν, ήλεγξε τήν tδυναμίαν της. Βε6αίως χαι ή δύναμις του
σώματος ε!ναι χαλή, ιiλλά, έπΈιSη δ Κάιν δεν τήν έχρησιμοπό{ηc:sε
διά τb καλόν, δ θεός τον παρέλυσε και τόν Ιχανε νά. τρέμ~ •. Και
2
δ Qlvo~ εlνα.ι καλός, ιiλλά, έπει8ή οί Ίουδαίοι τόν ά.πήλαuσαν χ~-

σαν οί 'Ιουδαίοι, καθόλου τοίς ίερεϋσιν άπηyόρευσεν δ

θεός του καρποϋ τήν χρησιν.
Έπεί οδν καί σύ τθ σοφί9 εlς άθtτησιν άπεχρήσω

του θεοu καί μείζονα άπήτησας αύτήν της οlκείας Ισχύος,
5 άπάyων σε της άνθρωπίνης έλπίδος lδειξεν αύτης τήν
άσθένειαν. Καί yάρ ψυχικός έστιν δ τό παν τοίς λοyισμοίς
της ψuχης διδούς καί μή νομίζων ανωθlν τινος δείσθαι
οοηθείας, δπερ έστίν άνοίας. Καί yάρ lδωκεν αύτήν δ
θεός, ίνα μανθάνr;ι καί δέχrιται τό παρ' αύτοϋ, ούχ ίνα
10 έαυτζj αύτή άρκείν νομίζι;ι. Καί yάρ οί 6φθ~λμοί καλοί καί
χρήσιμοι, άλλ' έάν 6ούλωνται χω,ρiς φωτός δρiiν, ούδέν
αύτούς τό κάλλος 6νίνησιν ούδέ ή οίκεία Ισχύς, άλλά καί
παρα6λάπτει. Ούτω τοίνuν κσί ψυχή, έάν δουλrιθθ χωρίς
Πνεύματος ολέπειν, καί έμπόδιον αύτrj γίνεται.
15 Πώς οόν πρό τούτου, φησίν, άφ' έαυτης πάντα έώρα;

Ούδέποτε άφ' έαυτfjς, άλλ' ε1χε τήν κτίσιν άντί οιολίου
προκειμένην έν μέσφ. Έπεί δέ, άφέντες οαδίσαι τήν δδόν,
ην αύτοί.ς έκέλεuσε, καi διά τοϋ κάλλους τών δρωμiνων
yνωναι τόν δημιουpyόν, λοyισμοίς τά σκijπτρα της yνώ-
20 οεως- έyχειρίσαντες είς πέλαγος αύτούς άσεοείας άσθενή
σαvrες έκείνοι κατtδυοαν, ευθέως τήν αδυσσον των κακών
·εlοήyαyον είπ~ντες ούδέ,ν έξ ούκ 5ντων γίνεσθαι άλλ' έξ ϋλης
άyενήτου, δθεν καί μυρlας bεκον αίρέσεις. Καί έν μέν τοίς
σφόδρα άτόποις σuνηνέχθrισαν, έν δέ οΤς έδόκουν ύyιές τι
25 κdν ώς έν σκιαίς άνειρώττειν, άλλήλοις συνερράyησαν,
ίν' tκατέρωθεν καταyελασθώσιν. rΌτι μέν yάρ έξ ούκ 5ν
των ούδέν γίνεται, πάντες δμοϋ σχεδόν εlπον καi lyραψαν,
καί οδτω μετά πολλής της σπουδfjς. Έν τοίς άτόποις οδν
~λασεν αύτούς ό διάοολος· έν δέ τοίς χρησίμοις, έν οΤς tδο-
30 ξαν κdν έν αlνlyματί τι τών ζητουμένων εύρίσκειν, έv τού-
ΕΙΙ ΤΗΝ Α' ΚΟΡΙΝθlΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑ Ζ' 189
ρί; ιιέ:ρ~v, δ ~εά; ά.πηγ6ρεuαε ΠΙJ.Υtελώ; εlς τούς; ιερείς; -τήν χρ~
~ι ν του χαpπου ι
~Επειοή λοιπόν χαί σύ !χρησιμοποίησες χαχ~ς τήν σοφία.ν,

ει¼. νά άρνηθi); τ~ν θεόν, χαί !πειοή άπt,τησες άπό α.ύτήν πρά
γμα:2 μεγαλύτερα ιiπό τήν 8ύναμίν τη,, μέ τό να σέ ciπομαχρόνΥJ
iπ?J τήν άνθpωπίνην lλπίδα εδειξε τήν ά8υναμίαν της· Sι6τι πρά
γματι είνα~ ψυσι~ό; έχεί-;ος πού έμπιστεύεται το παν εlς τούς λο
γι~μι,υ; τη; ψυχής χαί νομίζει 6τι Sέν χρειάζεται χΙJ.μμίαν 6οή
θειαν άνωθεν, πράγμα τό δποίον είναι μωρία· διότι βεβαίως; δ θεός;
εδωχε τήν σ~ψ!αν, 8ιά νά μανθάν~ χαί νά. οέχεται ~,τι προέρχε
ται άπο αυτόν, οχι δια Υά νομίζ~ οτι ή ίοια εχει αύτάpχειαν. Όι
όψθ:χλμοl είναι πράγματι χαλοί χαί χρήσιμοι, άλλ~ !αν θέλουν νά.
6λέ;;ουν εί; το σκότος, δέν τούς ώφελεί χα.θόλου τό χ.άλλος οϋτε
ή ίχανότη; των, άλλ~ άπεναντίας τούς βλάπτει. ''Έτσι λοιπόν χαί ή
φυχή, έάν θελήcr~ νά 6λέπ~ χωρίς τό Πνεϋμα, άπεναντίας της γί
νε:αι έμπό8ιον.
Πως λοιπόν, θά ελεγε κάποιος, πρό α.ύτου με τας ίδιχάς της
ουνiμε~ς τά εαλεπεν ολα; Ούδέποτε με τας ίδιχάς της δυνάμεις,
iλλ~ ε!χεν άντί 6ι6λ~ου τήν χτίσιν lνώπιόν της. ~Ενφ ~μως άφέ
θη~αν έλεύθεpοι 'ιΙά 6αοίσουν τήν δδόν, την δποίαν τούς ώρισεν δ
θεός, καί διά τοϋ κάλλους της φύσεως να. γνωρίσουν τον 8ημιουρ
γ6ν, έπειοη έκείνοι (ο[ σοφοί) εοωσαν τά σκήπτρα της γνώσεως
εί; τήν λογικήν καί λόγφ της α.δυναμίας των !6ύθισα.ν τους &.ν
θρώπους εις πέλαγος άσε6εία.ς, ιiμέσως προεχ.άλεσαν την !6υσσον
,GJν χα.κών με το ν¼. ίσχυρισθοϋν δτι τίποτε 8έν γίνεται άπό &.νύ
hαρκτα., άλλά άπό τήν άγένητον ϋλην, χαί ετσι έ8ημιούpγησαν μυ
ρ!α.; αίpέ~ε~ς. Καί είς μέν τα πλέον &τοπα συνεφώνησαν, είς δσα
ομως έφα!νοντο οτι φρονοϋν κάτι όρθόν ά.χόμη χαl α.ν l6λεπον ώς
είς όνειρον σκιαν μόνον της άληθε{ας, εις τα θέματα t1χρι6ώς αυ
τi συνεπλάκησαν μεταξύ των, διά νά. γίν~ χαταγέλαστος δ lνας
ει; τbν άλλον. uΟτι Sηλα8η τίποτε 8έν γίνεται ιiπό &.νύπαρχτα
πράγματα ολοι μαζί σχεδόν τό εrπον καί τό lγραψαν, και μάλιστα
μέ πολλήν σπουοήν. ("Ο Sιά6ολος λοιπον τούς lξώθησεν μεν εlς τα
άτοπα, εlς τά χρήσιμα δμως, είς τά. δποία έφάνησαν δτι ώς; εlς
αίνιγμα εϋρισχ(jν κάτι ιiπό τά ζητούμενα, είς αυτά. έπολέμησαν τους
έ~u~οό; των, δπως π.χ. είς τό δτι ή ψυχη εlναt cίθά.νατος χαι 6τt
τοις έσυτούς έπολtμησαv- οlον, δτι άθάνατος ~ Ψυχή καi δτι

ή άpετή ούδενός δείται τών lξωθεν καί δτι ούκ άνάγκης ού
δt είμσpμtνης τό γενέσθαι καί\ούς ή μή τοιούτους.
5. Ε1δες τοϋ διαδόλοu τήν κακοuρylαν; Εί πού τι διε-
5 φθαpμένον εlδεν εlπ6ντας, δμονοησσι π6vτας έποlησεν·
εί πού τις ύyιές φθεyξσμένοuς, έτiροuς κατ' αύτών διή
yειρεν· ώατε μήτε τα άτοπα iκπεσείν τrj συμφωνl~ δε-
6αιούμενα καί τά χρήσιμα δισpρuηναι ποικlλως δαλλ6με
να. ιιοpα πώς πανταχοϋ άτονος ή Ψυχή καl ούκ άpκεί
ιο έαυτrj• καί τοϋτο είκ6τως γεyένηται. ΕΙ yάp τοιαύτη ytγο
νε καί φιλονεικεί μηδενός χρείαν lχειν καί άπάyι έαυτήν
τοϋ θεοϋ, εί μή τοιαύτη γεylvητο, πού ουκ dν tξώλισθε
μανίας; ΕΙ λαδοϋσσ σώμα θνητόν, άπό φευδοϋς ύποσχέ
σεως τοϋ δισ66λοu προσεδό«ησε πολλ,;i μεlζwα · -«'Έσε-
15 σθε» φησίν, «ώς θεοl» .:- εl καί τούτο tξ άpχης tλα
δεν άθάνατον, ποϋ ούκ dν έξtπεσε; · Κι;rί yάp καl μετ' lκεί
νο άyiνητον έαυτήν lφησεν εlναι καί της ούσlας τοϋ θεοϋ,
διά τοϋ σεσηπ6τος Μανιχαίων στόματος· καl τούς θεούς
τούς παρ' ιιΕλλησιν άπό τούτου τοϋ νοσήματος της όπο-
20 θέσεως άνέπλασε. Διά τοϋτό μοι δοκεί καί τήν cφεΤήν δ
θεός tπlμοχθον ποιησαι κάμπτων αύτήν καl εlς τό μ,ε
τpιάζειν αyων. Κσi ''lνα μάθ,;ις δτι τοϋτό tστιν άληθtς, ώς
dν εί τις άπό μικρών μεγάλα στοχάσαιτο, άπό των Ίσp.α
ηλιτών αύτό μάθωμεν.
25 Οδτοι yοϋν ήνίκα ούκ lζωv έπlμοχθον δlον, άλλ' άνt-
σεως άπtλαuον, ούκ iνεγκόντες τήν εύημ.ερlαν lξώλισθον
εlς άσέδειαν. Tl ούν δ θεός μετά τοϋτa,· Πληθος νομlμων
έπέθηκε κωλύων α6τών τήν 4δειαν. Καl Τνα μάθr;ις δτι ού
πρός άρετήν τινα συντελεί τά νόμιμα ταϋτα, άλλ' 6ντl
30 χαλινού τινος ~ν αύτοίς διδ6μενα 6φοpμήν άσχολlας πα
ρέχοντα, ι!κcυσον τf πEpi αύτωιι δ προφήτης φηοlν. « 21Έ
δωκα αύτοiς προστάγματα ού καλά». Tl 6t iστιν, «06 κα-
27. αύτ. 3,5.

28. Μ α ν ι χ. α ί ο ι: Χριστιανιχή αΥρεσι, του 3ου αίωνο~ μ.Χ. Ό
t~ρ,,τrις:: τη, Ιlέρση, Μ<iνης; η Μανιχαίος; ιiνέμει~ε στοιχεί« τοσ Ζωροαστρι
σμοσ ιι.έ τήν χριστιανιχήν πιστιν. Έπιστευον ει, την fiπαρ;tν δύο 4ρχίϋν, .
τοσ άγαθοσ και τοi) χαχοϋ. Ει, τόν άγωνα ιιετέ-χουν δ !Ύθρωπο,, οι !γγελοt
ή ιiρετή 8έν lχει clνriγκην κανενός; !ξωτερικοΟ στοιχειου κιιι· δτι

οι !νθρωποι δεν χρειriζονται τήν ιiνriγκην οδτε τήν ~χην, διά. νά.
γ{νουν χαλοι παρά. νά. μή εlναι τέτοιοι.
Ε!δες τήν καχουργlαν του δια~όλου; sΕά.ν αυνέβη xriπou νά.

ίο~ 6τι ε!πον χ.άτι διεcpθαρμένον, τούς; lχανεν δλους; νά. συμφωνή
σουν· έά.ν κάπου εlδεν δτι ε!πον χ.άτι τό &ρθ6ν, !ξήγειρεν !λλοuς;
έναντίον αύτων: &στε Qδτε τ& !τοπα ν& !ξαcpανισθοσν !νισχuόμε
να με τήν στ,μcpωνlαν, ένφ τά. χρήσιμα νά. χαταστραφοσν μέ τά.ς
ποικιλας έπιθέσεις έναντιον των. Πρόσεξε πώς εlναι έξ_ δλοχλήρου
clνίσχυρος ή ψυχή χαι δέν lχει αύτάρχειαν, χαι εύλ6γως Ιτσι 1-
χει το πράγμα. SEφs δσον δηλα8ή ε!ναι τέτοια !χ φύσεως χαι φιλQ
νειχεί δτι δέν lχει clνriγ')ιην κανενός χαι μόνη της; δδηγεtται μιι
χ,ρά.ν τοϋ θεοϋ, !ά.ν 8έν ήτο τέτοια, εlς παίον εlδος τρέλλας δέν θ&
έξωλlσθαινεν; Τήν στιγμήν πού, !ν χ.αι lλιι6ε σώμα θνητ6ν, δμως
clνέμενε πολύ μεγαλύτερα clπό τήν φευδη ύπ6σχεσιν τοϋ διαό6λου
27
-διότι λέγει «θά. γινετε θεοί» - έά.ν χαι τοϋτο έξ clρχης τό έ
λιi.μοανεν άθιiνατον, ποϋ ίέν θά. !ξέπιπτεν; Καθ' δσον μά.λιστα χιιι
μετά clπό έχ~ίνο εlπε μέ το 6pωμερόν στόμα των Μανιχαίων •, δτι
2
ή lδία. εΙναι ιlγέννητος χαί clπό τήν ούσίαν τοϋ θεοσ· χαι !ξ ιιtτιιις
ιιύτοίi τοϋ νοσήμιιτος &πανέφερε τούς θεούς των ~λλήνων. Διιί του
το νομίζω δτι δ θεός χαι τήν ιiρετήν τήν lχανεν !πf.μοχθον, τα
πειyώνων χαι δδηγων αύτήv- εlς μετριοcpροσύνην. Και δι& νά. μά.
~~ς δτι τοϋτο εlναι ιiληθές, ώς !ά.ν χά.ποιος συνεπέραινε μεγάλα
από μιχρά., άς μάθωμεν ιιυτό clπό τους 'Ισραηλιτας.
Αύτοι λοιπ6ν, δταν 8έν Ιζων !πίμοχθον 6ιον, clλλ' clπήλαυον

άνέσεως, !πειδή Sέν !νθε~αν τήν εύημερίαν, !ξωλίσθησαν εtς cl-
σέβειαν. Τί lκανε λοιπόν δ θεός μετά. clπό 1Jιύτ6; πρόσθεσε πλη
θος νόμων, !μποδl~ων τήΥ ιlσυδοσlαν των. Και Sιιί νιi. μιi;81lς δτι
οι νόμοι αότοι χαθs iαυτούς δέν συντελοον· εlς χriποιαν ιlρ~τήν, ιlλ
λά lδ6θησαy εlς αύτους ώς χαλι~οι, !πειδή Ιδιδον clφορμήν ιlαχο
λιας, !χουαε τί λέγει δ προφήτης οι' αύτούς. «'Έδωκα εl; ιιότούς
προστάγματα δχι καλά» 2•. Και τι σημαινει «ού καλά.»; δτι δ!ν αυντε•
ot προφ~τα.ι χα.1 δ Χριστ6,. ~π α.fρεσι, ειχε aιιιδοθη ει, τήν Εδρώttην, •Α·
φpιχήv χα.ι 'Ασια.v 1ιοι.ι δtετηρήθη Ιω, τόν Μεσιχιωνιχ.
. 29. 'Ιε,;: 20,25.
λά»,· Ούδέν μέγα πρός άρετήν σuντελοuντα· διό καi έπά

yει, «Δικαιώματα, έν οΤς ού ζήσονται έν αύτοίς,,.
«Ψυχικός δέ άνθρωπος ού δέχεται τά τοu Πνεύμα

τος». ιιΩσπερ γσρ έν τοίς 6φθαλμοίς τούτοις ούδείς άν τά
5 έν τοίς ουρανοίς καταμό·θοι, ούτως ούδέ φuχή μ6νη τά τοu
Πνεύματος. Καί τl λέγω τά έν τοίς ούρανοίr;; Ούδέ τά έν
'τfj ΥΏ άπαντα. Καί γάρ δρώντες πύργου π6ppωθεν τετρά
γωνον στ,pοyγύλον εlναι νομίζομεν" lστι δέ 6φθαλμών
άπάτη τά της τοιαύτης ύπολήφεως. Ούτω τοίνuν καί δταν
10 τά πόρρωθεν ήμών πράγματα διά της διανοίας μ6νης δο
-κ,μάζr;ι τις, γέλως πολύς lψεται· ου yάp μ6νον οΤαπέρ
έστιν αύτά ούκ δψεται, άλλά καί τά έναvτία ών έστιν
ήyήσεται. Διό καί έπήyαγε· «Μωρία yάp αύτr;; iστ,,,_ Τοu
το δέ ού της φύσεως τοϋ πράγματος άλλά της άσθεvείας
15 τοϋ μή _δυνηθiντος τοϋ μεγέθους αύτών έφικέσθαι διά των
της φυχης δφεων. Εlτα καί τήν αlτίαν τίθησι λέγων, ιιιΌτι
οιiκ οlδεν δτι πνευματικώς άνακpίνεται,,_ Τουτέστιν, δτι
πίστεως δεί1:αι τά λεy6μενα καί λ6γοις αύτά καταλαδείν
ούκ lνι· °ί,πεpδαίνει yάp αύτων τό μi:yεθος έκ πολί\οu τοϋ
20 πεpι6vrος της ήμετέpας διανοίας τήν εύτέλειαν. Δι6 φη
σιν· «co δέ πνευματικός άνακpίνει μέν πάντα, αύτός δέ
ύπ' ούδενός άναιφίνεται». Kal yάp δ ολέπων πάντα μέν
α6τός καθοw τά τοϋ μή 6λέποντος, τά δέ έκείνου των μή
δλεπ6ντων ούδεlς.
25 Οδτω καί νϋν, τά μέν ήμέτεpα καί τά των άπίσrων

πάντα ίσμεν ήμείς, τά δέ ήμών iκείνοι λοιπόν ούκέτι. Καί
yάρ fσμεν τiς μtν ή των παp6vτων πραγμάτων φύσις, τίς
δt ή των μελλ6ντων άξlα καί τl ποτε δ κόσμος μετά ταυ
τα yενήσετα,J καl τl μέν ol &μαρτωλοί πείσονται, τlνος δέ
30 άπολαύσοvται ol δlκαιο{ καί δτι ούδενός ilξια τά παp6ν-
τα πράγματα καl ίσμεν καί iλtγχομεν αύτων τήν εύτέ
λεια.ν- τό yάp άνακp[νειν καl tλtγχειν tστ[· καί δτι τά
30. Α.' Κορ. 2,15.

ΕΙΣ ΤΗΝ λ' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ ΟΜΙΑΙΑ Ζ' 193
λοϋν σπου8αίως ι~.ότά καθ" έαυτά. εlς τήν άρετήν- διά. τοστο χι~.ι
προσθέτει' «δικι~.ιώμι~.τα, μέ τcί δποίι~. μόνον Όέν θά. ήμπο_ρέσουν νά.
ζήσουν».
«eO δέ φυσικός και μή άναγεννημένος άνθρωπος δέν δέχετι~.ι
δσα προέρχονται άπό τό Π νεϋμι~.». Όπως δηλι~.οή μέ τοuς δcpθι~.λ-·
1
μοuς αύτούς κι~.νείς οέν θά. ήμποροuσε νά. γνωpι<ηj τά τοϋ οόρι~.νου,
ετσ~ οϋτε ή ψυχή μόνη θα. ήμποροϋσε νά. γνωρίσl) τά, του Π νεύμtk
τος. Και τί λέγω τcί του ούpι~.νοϋ; οϋτε δλι~. τά της γης θά. ήμποροσ
σε νά γνωpισ'JJ. Ένφ 6λέπομεν δηλαδή άπό μακριά !να τετράγω- ·
νον πύργον, νομCζομεν δτι ε!ναι στρόγγυλος· κι~.ι lχομεv αύτήν τήν
άντίληψιν, διότι ιiπι~.τωνται οΕ όφθαλμοί. 'Έτσι λοιπόν χαί δταν χά
ποιος έςετάζl) τcί πράγματα πού ε!ναι μαχριά. άπό lμaς μέ μόνην
τήν οιάνοιαν, θcί lπακολουθήσ'JJ πολύς γέλως· διότι οχι μόνον_ δεν
θά ί'8'JJ τί είδους εlναι αύτά, άλλά. θά τα. νομlσ'JJ και άντιθετα ιiπό
5,τι πράγματι εlναι. Διά. τοϋτο και προσέθεσεν· «Εlναι μωρίι~. κι~.τά.
τήν κρίσιν αότοϋ». Τοϋτο 8έ 8έν όφείλετα~ είς τήν φύσιν τοσ πρά
γματος, άλλά εlς τήν άδυναμίαν αύτου πού δέν ήδυνήθη νά άν~·tλη_.
φθ~ τό μέγεθος ι~.ύτων μέ τους όφθαλμους της ψυχης. Κατόπιν
.προσθέτει και τήν αίτlι~.ν λέγων· «Διότι δεν γνωρίζει δτι αύτά. πρέ
πει νά Ξςετάζωνται πνευματικώς». Δηλαδή, δτι τιί λεγ6μενι~. χρει
άζοντα~ πίστιν κι~.ι δεν ε!ναι δυνατόν νά. τά κι~.ταλά61ι κι~.νεlς μέ
λογι~ά. lπιχειpήματά, διότι τό μέγεθος ίχότων όπερ6αlνει κι~.τ& πο
λή τήν ευτέλειαν της διανοCας μας. Διιί τοϋτο λέγει· «eO δέ πνευ
ματικός άνθρωπος τά. lξετάζει και τά κατι~.νο·εί δλα, τόν ίδιον δ
μως κανείς 8έν ήμπορεί νά. τόν χατανοή01J» 30 • 'Εκείνος, iliς γνω
στόν, πού 6λέπει, παρατηρεί μεν δ ίδιος δλα δσα δεν βλέπει Ινας
τυφλόςa κανείς δμως άπό τούς τυφλούς δεν βλέπει δσι~. παρι~.τηρεί
~κείνος που βλέπει. .
'Έτσι και τώρα, lμείς μέν γνωρίζομεν δλι~. τιχ ίδικά μι~.ς κι~.ι
.:ά τ6>ν άπίστων, έκείνοι δμως 8έν γνωρίζουν τ& lοικά μι~.ς. Γνωρί
ζομεν δηλαSή ποία εlναι ή φύσις; των πι~.ρόντων πραγμάτων χαι
ποία εlναι ή ιiξlα των μελλόντων, και τί τέλος πά.ντων θά. γίν1ι δ
κόσμος μετά άπό αότά, χαι τ! θά πάθουν οι ιiμαρτωλοί, τί δέ θιχ
άπολαύσουν οί δίκαιοι·. και δτι τά παρόντα πράγματα δέν Ιχουν
καμμίαν άξίαν και τό γνωρf.ζομεν καί έλέγχομεν τήν εότέλειά.ν
των- Sιότ~ τδ κρlνομεν σημαlνει καί έλέγχομεν· γνωρίζομεν lπίσης
μιλλοντά ιοτιν dθάνατα καl dκlνητα. Ταϋτα cfπαντα οlδεν

δ πνεuματικ6ς, καl τl πεlοεται 6 ψυχικός dπελθών fκεί καl
τlνος dπολαύσεται 6 πιστός Μεϋθεν dποδημryσας, ων ου
δtν οlδεν 6 ιfιυχικ6ς. Διό καi οαφfj των εlpημiνων dπ6δει-
5 ξι.ν fπαyαyών Vιεyε· «Τlι; yάp fyνω νοϋν Κυplου», φηοlν'
δς ουμδιδάοει α6τ6ν; cΗμείι; δέ νοϋν Χpιστοϋ tχομεν».
Τουτtοτ,. τά iν τι;; νι;; τοϋ Χριστού ταϋτα ήμείι; fσμεν, καί
cfπεp αότός &ύλεται καi dπεκάλυφεν. Έπ.ειδή yάp εlπεν
δτι !ό Πνεϋμα ί!mεκάλυφεν, lνα μή τις τόν Υlόν πα.pώση-
ιο ται, lπάyει δτι καί 6 Χριστός ταϋτα ήμiν tδειξεν· 06 τοϋ
το λtyων, δτι πάντα δ ο1δεν ίομεν, άλλ' δτι πάνα δ οίδα
μεν οοκ dνθρώrrινα, ώστε ύποτrτευθfjναι, dλλά τοϋ νοϋ
tκεlνου καi πνευματικά.
Τόν yάp νοϋν, δν tχομεν περί τούτων, τοϋ Χpιστοϋ_

15 tχομεν· τουτέστι, τήν γνώσιν, ην tχομεν περί τών κατά
τήν πlστιν πραγμάτων, πνευματικήν tχομεν, ώστε εlκ6-
τωι; ύπ' ο6δενόι; dνακpιν6μεθα. 06δέ yάp οl6ν τε τά θε'iα
εlδbιαι /ίνθpωrπον ψυχικ6ν" διό καl Οιεyε, «Τlι; yάp lyνω
νοϋν Κυplου; », τόν ήμl:τεpον νοϋν τόν περί τούτων iκεl-
20 νου λtyι..w εlναι νοϋν. Καl τ6, «δς συμδιδάσει α6τ6ν,,, ούχ
dπλώι; πpοσιθηκε-ν, dλλά πpός δ εlπεν ffδη, δτι τόν πνευ
ματικόν ούδεiι; άνακplνει. ΕΙ yάp εlδiναι ούδείι; δύναται
τοϋ θεοϋ τόν νοϋν, πολλ~ μάλλον διδάοκειν καl διοpθοϋ
σθαι· τοϋτο yάp iστιν, «δς ουμδ~άοει αύτ6ν».
25 cο~ς ώς πανrαχ6θεν iξωθεί τήν σοφlαν τήν έξωθεν,

καί πλεlονα εlδ6τα καl μεlζονα δεlκνυσι τόv πνευματικόν;
'Επειδή yάp iκείναί αl αlτlαι, οlον- τό, «Τνα μή καυχήοη-
ται πάσα σάpξ», καl δτ, «διά τοϋτο iξελiξατο τά μωρά,
Τνα καταισχύνr;ι τούς σοφούς» καf, «fμα μή κενωθ,j δ σταυ-
30 ρός τοϋ Χριστοϋ», ού αφ6δpα τοίς άπlστοιι; άξιόπιστοι
εlναι έδ6κοuν ούδt iπayωyol καl άναyκαiαι καl χρήσιμοι,
λοιπόν τlθησι τήν κυpιωτάτην αlτlαν, δτι τούτ(ιJ υ~λιοτα
31. ~ύt. 16.

ΕΙ Σ ΤΗΝ Α.' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑ Ζ' 195
ο:~ :χ μέλλrητα ~ίνα.ι ιiθ:iν:χτα καί ~ταθερά. ~ο πνευματικός &.ν

Ορωπα; -c:x γνωρ[ζει Όλα αύτά καί έπί πλέον γνωρίζει τί θα πάθ1J
ο• ;:'Ιε'Jμ:χ-cικα
' νε,ιpu~ .. θ pωπο;, !!
1._ αν uταν απο
' θ'αν~ και' τι' θ'α απο
' λ αuιηι
'
~ ;:~:1:6;, δ:~ν :ρύγ'Ώ άπο έοω, καί &.πο ολα αύτα τίποτε δέν γνω
pζε~ δ πνε'Jμ:χ:-c~κi νεκρός άνθρωπος. Δια. τοϋτο, παρουσιάζων χαί
~:χq;η iπ6δειςιν -:ων λόγων του, ελεγεν· «Ποίος λοιπόν», λέγει, «!-
, ' '
γνωρι~ε ϊ.ο-cε την σκε ψ ιν του κ υριου, ωστε
tf ,
να
' ~
uιορ θ -
ωσ'Ώ αυτ ό ν; , , , 'Ε
-
μεί; δμω; Εχ.ομεν τον νοϋν τοϋ Χριστοϋ» 31 • Δηλαοη οσα εύρίσκονται
.::~; :ο·ι yoijy -:οϋ Χριστοϋ αύτi έμείς τά γνωρίζομεν καί οσα αύτος
θiλει κ:χί iπεκάλυψεν. 'Επειδή δηλαδη είπεν οτι τό Π νεϋμα απε
κiλ'Jψε, δ~i v:x μή παραθεωρήσ'Ώ κανείς τον fίόν, προσθέτει οτι
κ~ί δ Χρι~-c6; μiς τ~ εοtιξεν αύτi: δεν έννοεί οτι γνωρlζομεν ολα
~~z γvωρ!ζει δ ιδιος, αλλ~ ο-cι δλα δ:1α γνωρίζομεν δέν ε!ναι &.ν-
θ ρωπιν~,
' ..
ω~:ε ψ:1.. κατ~:1το'Jν υποπτα, α λλ α οτι ειναι
' - " ' ' .. "' -
του νου 2. -
~::κει-
'
, r, Τ r
'ι'j'J και o-:t ει•,.ι~ι π-,.ιaυμα.ικα. .
~ο Υ~~; δηλ:χδή, ταν δποίο•,.ι εχομεν δι, αυ-cά, εΙναι νους Xρι
':j:ij~· δrιλ:χδή iJ γν(ι):1~ς, τήν δποίαν εχομεν δια τά πράγματα της
~~7ί-:εω;, ε:r',Ι~ι ΠΥΞ'Jμ~τική, ιr)σtε ευλόγως δεν κρινόμεθα &.πό χα•
'κ·
·ιεΨ.1... :χι ,,
eι~-:Ξ Τ
ειν:χ.ι ~ 'δ
uυνατο'i .1..
πνευματικ~ 1.
νεκρuς Ζθ ρωπος
r.ι.ν νχ '
γ·ιωp{ζ~ :i θεί:χ· διi τι:;ϋτο καί ελεγε, «ΠοίQς λοtπον έγνώρισε πο
-:i -:ήv ~κέψιν τοϋ Κυρίου;» αποκαλών τήν ίδιχήν μ~ς γνώσιν περ!
'
-:ι:.ιΙJ:ω'i -
γ',Ιω:Jιν ' '
εκει"Ί~υ. \.αι' το
Ι'" ' «δ οπι:;ιος
• • να' υιοα
~ ~ ' ξ ~ αυτην»,
' ' ~'
uεν
-:ο' προ:1ε.θ ε::1εν α~κ~πως,

' ' "λλ':χ πρuς
α. 1. ενισχυσιν
' ' αυτου
' - που ' ειπεν
"' ηοη,
" ...
., ~ .. ... ' ' ~- , ' ' Ζ θ . ~ ό

ι:.ι-:t ~ηι.α~η Κ:l',.ιεις οεν κρινει τον πvευματικον σ..",Ι ρωπον uι τι, ι:.cp
1. ,
~:10•,.ι κ:χ·,εlς δεν δύΥαται Yi γνωpίσ'Ώ τήν σχέφιν του θεου, πολύ
ϊ.Ξpι:1:1~-:ερα-,.ι δέν ού',Ι:Χtαι ",Ια, τήν διδάσκ~ και να τήν διορθών~}' αύ
:~ 6ηλα~ή ~ημ~ίyει τό «δ δπαίος νi διδά.ξ-υ αύτήν».
Β).έπεις πώς άπό κάθε αποφιν &.πορpίπτει τήν σοφίαν τοϋ κό
:1μ~ΙJ καl δεικνυει οτι δ πνευματικος άνθρωπος γνωρίζει περισσότε
ρα καί ~που8:χιότερα; 'Επειδ~ δηλαδή έκε'ίναι αι αlτ(αι οπως π.χ.
-:δ «δ~α Υ:Χ μή καυχηθ1) κανει.ς άνθρωπος», και οτι, «Sια τουτο εξέ
λεξε τούς μωρους χα.τα τήν ά.νθρωπίνην κρίσιν, Sιά. νά. κιχταντρο-
,
πιασ'Ώ τους
, σοψους»,
, κα
ί ,
το
~,
«uια
,
να μη
• ,
χα~
'
την
~,
uυναμιν
, του
δ
σταυρός του Χριστο'.}», δέv έφαίνοντο είς τούς άπίστους οτι είναι
Π'Jλύ άξιόπισ-:αι οϋτε πειστικαί καί &.ναγκαίαι και χρήσιμοι, !ν συν
εχ.ε!q. θέτει τήν μεγαλυτέραν αιτίαν, 8τι δηλαδή δυνάμεθα νά. ί-
τφ τρ6πι,, δυνάμεθα lδείν, ιξ ού καί τά ύψηλά καί τά

6π6ppητα _καί τα ύπέρ ήμας μαθείν lξομεν. Καί γάρ έκε
νοϋτο 6 λόγος τφ μr) δύνασθαι ήμας καταλαδεiν διά της
tξωθεν σοφlας τά ύπt,ρ ήμας .. copijς δτι καί συνέφερεν
5 ούτω μάλλον μαθεiν παρά του Πνεύματος;· ·κα_ί yάρ καl
εύκολωτάτη καi σ.αφεστάτη ή διδασκαλία. «cΗμείς δέ νουν
Χρισrοίi lχομεν,,· τουτέστι, πνευματικόν, θείον, ούδέν άν
θρώπινον tχοvτα· ού yάρ Πλάτωνος ούδέ Πυθαyόρου, άλλ'
6 Χριστός τά έαυτοϋ τrj ήμετέρ9 ένέθηκε διανοί9.
10 Τούτο yοϋν αίσχυvθώμεν, άγαπητοί, καί δίον έπδει-
ξώμεθα llριστον. Έπεί καί αύτός τοίiτο ποιείται πολλής
φιλlας τεκμήριον, τό τα άπ6ρρητα ήμiν άποκαλύπτειν, λέ
γων, «Ούκέτι ύμας λέγω δούλους· πάντες γάρ ύμεiς φi
λοι μού έστε, δτι, πάντα ά ,j,iouσa παρά τοϋ Πατρός,
15 άπήyyειλα ύμίν»· τουτέστιν, έθάρρησα ύμίν. Εί δέ τούτο
μ6νον φιλίας τεκμηριον, τό θαpρησαι, δταν φαίνηται μή
θαpρήσας μόνον τά διά ρημάτων μυστήρια, άλλά καί
αύτά ταϋτα διά τών έργων ήμίν χαpισάμενος, έννόησον
πόσης άγάπης έστί τό γινόμενον. Τ οϋτο γοϋν αίσχυνθώ-
20 μΕ\Ι· καί εί μηδείς yεέννης τοσοϋτος λόγος lοται ήμίν'
dλλ' fστω yεέwης φοοερώτεpον τό περί τόν ούτω φίλον
καί εύερyέτην άγνώμονας γενέσθαι καl άχαpίστους· μηδέ
ως μισθωτοί οίκέται, άλλ' ώς υίοί καi έλεύθε.ροι πάντα
πράττωμεν διά. τήν τοϋ Πατρός φιλίαν, καi παυσώμεθά
25 πσrε τφ κόσμι,, προσηλωμένοι, ίνα καi ,.Έλληνας καται
οχύνωμεν. Έπεί καί νυν δουλόμενος πpός αύτούς άποτεί
νεσθαι, άναδύομαι, μήποτε τοίι; λόyοις αύτούς νικώντες
καi τtj τών δογμάτων άληθεί9, πολύν τόν καταyέλωτα
άπό της τοϋ δίου συyκplσεως ήμίν ένέyκωμεν, δταν οί μέν
30 τfj πλάνυ _πpοσέχοντες κ-αί μηδέν τοιούτο πεπεισμ~νοι φι
λοσοφίας- tχωνται, ήμείς δέ τούναντίον άπαν. Πλήν δμως
έρώ· ίσως γάρ, ίσως μελετώντες πρός αύτούς μάχεσθαι
φιλονεικήοομεν οελτίους αύτών· γενέσθαι καί κατά τόν
οίον αύτ6ν.
32. Ίω. 15,15.

33. Βλ. σχόλιον ά.ρ. 18 ττj_; Β' δμιλια, του παρόvτο,.
ΕΙΣ ΤΗΝ λ' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ ΟΜΙλlλ Ζ' 197
5ωμεν κατ' !ξοχήν μέ αότόν τόν τρόπον, μέ τόν δποίον θ~ ήμπορέ

σωιιεν yά, μάθωμεν και τά όψηλά. και τά ci.πόρρητα χαι δσα εlνα.ι
ύπεpάνω ήμων. Καθ' δσον μάλιστα μέ τό νά. μή δυνάμεθα νά κα
ταλά6ωμεν μέ τήν σοφ(αν του κόσμου τά. όπεράνω ήμων !μηδενι
ζετο ή 5ύναμις της λογικής. Βλέπεις δτι και συνέφερεν !τσι νά. μά
θωμεν περισσότερα άπό τό Π νεϋμα; διότι πράγμα.τι ή διδασκαλία.
αύτή εlναι εό~ολωτάτη και σαφεστάτη. «Έμείς δμως !χομ-εν νουν
Χpιστου»· δηλα5ή πνευματικόν, θείον, πού 5έν lχει τιποτε τό άν
θpώπινον· 5ιότι δ Χριστός 8έν lθεσε μέσα εις τήν Sιάνοιάν μας του
Πλάτωνος οϋτε τοϋ Πυθαγόpου, άλλά. τ_όν ιSικόν του νοϋν.
"Ας εντpαπωμεν λοιπόν 5ιά. τόϋτο, άγαπητοί, και ας 8εlξωμ.εν
βίον άριστον- καθ' δσον και δ Χριστός αότό κάνει ώς άπ68ειςιν -;ης
μεγάλης φιλίας του, δτι ·sηλαδή μας άποκαλύπτει τά. ιiπόρρητα
λέγων· «Δέν σας όνομάζω πλέον δούλους· εlσθε δλοι φαοι μου, διό
τι, οσα ijκουσα άπό τον Πατέρα, σας τά. ιiνεκοίνωσα» " δηλαδή,
32
τά ένεπιστεύθην εlς; εσας. 'Εφ' δσον 8έ άπόδειξις φιλίας εlναι τοϋ

το και μόνον, ή εμπιστοσύνη, δταν εlναι φανεpόν οτι 8έν ενεπιστεύ
θη μόνον τάς μυστικάς λέξε,ς των μυστηρίων, άλλά και δ-ιά των
εpγων μας ενεπιστεύθη τά ί8ια τά μυστήρια, σκέψου π6σην ιiγάπην
δεικνύει ή ενέργειά του αύτή. Διά τοϋτο λοιπόν νά αlσθανθωμεν
έντροπήν· καί αν 8έν σκεπτώμεθα τ6σον πολύ την κόλασιν, ιiλλ'
ομως ας θεωpωμεν φο6εpώτεpον άπό την κόλασιν τό νά. Sειξωμεν
αγνωμοσύνην και άχαpιστίαν είς τέτοιον φίλον και ευεpγέτηΥ- και
ας; πpάττωμεν τά. πάντα οχι ώς; μισθωτοι δουλοι άλλ' ώ~ υίοι και
έλεόθεpοι αvθρpωποι εξ αlτία~ της; φιλίας τοϋ Πατρός, καί ιχς παύ
σωμεν τέλος πάντων νά. είμεθα προσηλωμένοι εις τόν κόσμον, Sιά.
νά καταισχύνωμεν καί τούς εθνικούς. Διότι τώρα, αν και θέλω νά.
άπευθύνωμαι πρός αυτούς;, διστάζω μήπως; ενφ τους νικωμεν εlς
τούς λόγους καί είς τήν clλήθειαν των δογμάτων, !πισύρωμεν είς
6!ίpος μας τον χλευασμόν clπό τήν σύγκρισιν τοϋ ΕΗου, <i.φοϋ έκεί
νοι μέν, αν και εύρίσκονται είς τήν πλάνην και δέν πιστεύουν εις
τίποτε lσάξιον μέ τήν lδικήν μας πίστιν, δμως ζουν βίον φιλοσο
φίαξ\ ενφ !μείς κά.μνομεν τό !ντελως clντ!θετον. 'Αλλ' δμως θά.
δμιλήσω· διότι προσπαθοϋντες νά. άνταγωνιζώμεθα αύτους ίσως !πι
διώξωμεν νά. γίνωμεν καλύτεροι άπό αuτους και ει; τήν ιδιαν τήν
. .
ζωήν.
Πρώην μέν lλεyον δτι ούκ dν f.πηλθε κηpϋξαι τοiς

άποστ6λοις απεp ικήpυξαν, εl μή θεlας άπιλαυσαν χά
prτος· καi δτι ού μόνον ou κατώpθωσαν, άλλ' ούδ' dν
iδουλεύσαvτ6 τι τοιοϋτον· φέρε δή καί σήμερον αύτό τοϋ-
5 το iπεξέλθωμεν τι;, λόyφ καi δείξωμεν, ως άδύνατον ~ν
τοϋτο κdν ti\tσθαι, κdν iwofjσaι, εl μή τόν Χριστόν ε1-
χον μεθ' tαυτών" ο6κ ιπειδή άσθενεiς π,ρός Ισχυρούς, ούκ
ιπειδή 6λίγο, πρός πολλούς, ού« iπειδή πlνητες πρός
πλουσlους, ούδέ ιπειδή άμαθεiς πpός σοφου~ παρετάτ-
ιο τοvτο, άλλ' iεπtδή καi της προλήψεως πολλην ~ν ή Ισχύς.
'Ίστε yάρ ως ούδέν ούτως lσχυpόν παρά άνθpώποις ως
συνηθεlας παλαιάς τυpαννlς. aΩστε, εl καi μή δώδεκα
~σαν μ6νον μηδέ ούτως εύτελεiς καί τοιοϋτοι, άλλ' l.τέρα
οlκουμtνη τοσαύτη, καl πi\rjθος άντlρpοπον εlχον μεθ'
15 tαυτών τεταyμένον ή καl πολλιϊ} πi\είους, καί ούτω δύ
οκοi\ον ~ν τό γινόμενον iκεlνοις μέν yάp ή συνήθεια
ουνbrpαττε, τούτοις ~έ ή καινοτομία ήναντιοϋτο· ούδέν
yάp ούτω θορυοεi ψυχήν, κάν iπί χ.ρησίμφ τινί yίνηται,
ώς καινοτομ,είν τι καί ξενίζειν, καί μάλιστα δταν περί i\a-
20 τpείας καi περί της τοϋ θεοϋ δόξης τοϋτο ):'ίνηται. •
Καi δση τούτου τοϋ πράγματος ή Ισχύς, ffδη ποιήσω

φανεpόν, πρότερον iκεiνο εlπών, δτι καί tτέρα δυσκολlα
πpοσην πpός 'Ιουδαίους. 'Επί μέν yάρ των cΕi\λήνων καί
τούς θεούς καί τά δόγματα αύτών ι<·ατ έi\υον άπαντα,
25 Ίουδαlοις δέ ούχ ούτω διελtyοvτο, άi\i\ά τών μέν δογμά
των πολλά tπαυον, τόν δέ θεόν τόν νομοθετήσαντα προ
.οκυνεiν iκέλεuον- καί λέyοvτες δ-τι δεi θεραπεύειν τόν νο-
μοθtτην, lλεyον, μή πάντα πείθου τφ νόμι,, τφ παρ' iκεί-
. Ύου τεθiντι, οlον f.ν τφ φυλάττειν τό σάδδατον ή πεpι-
30 τομήν τηpεiν, ή θυσίας πpοσάyειιν ή άλλο ·τ, τών τοιού
των ποιείν.
0
Ωσrε ού μόνον ή συνήθεια f.μπ6διον ην άλλα
καi τό τόν Θεόν πpοσκυνείν κελεύοvτας, πολλούς τών
iκεlνου λύειν κελεύειν ν6μους. 'Επl δt τών cΕλλήνων με
γάλη της σuνηθεlαι; ηv ή τυραwlς.
Προχθές lλεγα ·f5τι οι 'Απόστολοι δεν θα. άπεφιίσtζον ν& χ.η

pύξουν δσα έκήρυξαν, έάν δέν εlχον d.πολαύσεt τήν Qεlαν χιiριν·
και Βτι δχι μόνον δέν θ~ κατώρθωνον, άλλα. οϋτε χc!ν θά. εtχον σχ.ε
cpθη κά.τι τέτοιο· έμπρός λοιπόν α.ς; δμιλήσωμεν χαl ~μερον διά. τb
ίδιο θέμα και a.~ δείξωμεν πόσον Ιjτο ciδύνατον νά. ct.ναλιi6ουν τοσ
το, ciκδμη και νά τό σκεφθοϋν, lάν δέν εlχον τόν .Χριστόν μαζι των
οχι διότι παρετά.σσοντο ciδύνατοι !ναντιον lσχuρων, δχt δι6τt ιfiσαν
όλίγοι !ναντίον πολλών, οχι διότι παρετιiσσοντο πτωχοl lνα.ντlον
χλ~υσίων, οϋτε έπειδή ciμόρcpωτοι !ναντlον σοφών, ciλλά. !πeιδή ιfi
το πολλή χαί ή δύνα.μις της προκαταλήψεως. Γνωριζετε δηλα.δή δ
τι τίποτε 8έv είναι τόσον lσχυρόν εις τούς d.νθρώπου; δσον ή τu-.
ρα.ννF.α παλαιάς συνηθείας. ι,Ώστε, και α.ν d.χ6μη δεν ιfiσι.ιν μ6νον
δώδεκα οϋτε τόσον εύτελείς καί τόσον d.δύνατ~ι, ciλλά μια. ~λλη τ6-
σον μεγά.λη οικουμένη και ε!χοy μαζι των παρατ~ταγμiνον πλiJ
θος lσο8ύναμον η και πολύ περισσοτέρους, .χαι πάλιν Ιτσι θά. ·ητο
8ύσκολον τό lpγον· διότι εlς !κείνους μέν συνέπραττεν ή συνήθειιί,
!νφ είς αύτούς ήναντιοϋτο ή καινοτομία· καθ' Βσον τίποτε δ!ν θο
pυ6εί τόσον τήν ψυχήν, ciκ6μη χαί α.ν γίνεται διά κάτι χρήσιμον,
οσον ή κα·ι νοτομία και δ νεωτερισμός, καί προ παντός δταν τοϋτο
γίνεται περί της λατρείας καί της δόξης τοϋ .θεοσ.
Καί πόση εlναι ή ίQΧύς αύτοϋ τοϋ πρά.γματος θά τό φανερώ- ..
σω πλέον~ άcpοϋ πpοηγουμένω~ είπω τό έξης, οτι δηλ~Sή ύπηρχεν
&πι πλέον καί !λλη δυσκολία -rοpοκειμένου διά τους 'Ιουδαιους;. Δη-·
λαδή, οσον μέν άcpopi τους (Έλληνας κατέλυον και τους θεους; χ.α.ι
δλα ιiνεξαιpέτως τά δόγματά. των, μέ τους 'Ιουδαίους δμως; δέν
συνεζήτουν κατα. τδν ί·Sιον τρόπον, ciλλά ciπό τά ιiεν δόγμα.τι.ι χ.ι.ι
τήργουν πολλά, ένφ τους προέτpεπον νά προσκυνουν τbν θεbν που
ε8ωσε τούς νόμους εις αύτούς· και ένφ lλεγον δτι πρiπεt νά. λα
τρεύουν τόν νομοθέτην, συγχρόνως ελεγον- Μή υπαχού~, ει, δλας;
τάς 6ιατάξεις τοϋ νόμου πού εκείνος έθέσπισεν, δπως π.χ. τό ν&
ςpυλάττ~ς τήν άργίαν του Σα66άτου η να τηptς τήν περtτομήν +',
νά προ6α.~ν1Jς εις θυσίας η τι νά κάν~ς κάτι παρόμοιον. •gστε 8έν
ήτο ή συνήθεια το ιιόνον εμπόδιον, &λλά χαί το δτι, ένφ τού, προ
έτpεπον νά προσκυνοϋν τόν θεόν, συγχρόνως τους προlτ.ρεπον νck
παρα;6ιάζουν πολλούς νόμους εκείνου. Είς τους 'Έλληνας έξ !λΑου
ήτο μεγάλη ή τυραννία της συνηθεlα.ς.
7. Καί yάp, Έ:l καί δέκα tτών μ6νον - ού λtyω χρ6νοu

··τοσούτου - κσi εl άvθρώπωv όλlyων - ού λtyω της οlκοu
μένης άπάσης- ύπό συνηθείας προκατειλημμlνών έπfjλ
θον ουτοι; καi οϋτω δύσκολος ην ή μετάστασις· νuνί δέ
5 καί σοφισταi καί ρήτορες κσί πατέρες καί πάπποι καί tπί
παπποι καί πολλοί τών τούτων άνωτέρω τ'Ιj πλάν~ προ
κατειλημμένοι ήσαν, καί γη καί θάλαττα καί δpη καί νά
παι, καί οαpοάρων πάντα τά γένη καί
1
Ελλήνων δήμοι
πάντες, κ_αί σοφοί καί ίδιώται, καί άρχοντες καί άρχόμε-
10 νοι, καί γυναίκες καi άνδρες, καί νέοι καί γέροντες, καί
δεσπόται καί οίκtται, καί γηπ6νοι καί δημιουργοί, καί οί
τάς πόλεις καί οί τάς χώρας οlκοϋvτες άπαντες. Καί είκός
ην τούς κατηχουμένοuς λέγειν· τί ποτε τοϋτ6 έστι; πάν
τες οί την οίκοuμένην οiκοϋvτες ήπάτηvται, καί σοφισταί
15 καί ρήτορες καί φιλόσοφοι καί συyyραφείς, oi τε παρόν
τες οί τε πρό τούτου yενόμεvοι, οί περί Πuθαyόpαν καί
Πλάτωνα, καί στρατηγοί καί ύπατοι καί οασιλείς, καί οί
τών πόλεων έξ άρχης πολισταί καί οίκισταί, καί οάροα
ροι κσl ,Έλληνες; καί oi δώδεκα άλιείς καί σκηνοποιοί καί
20 τελώναι πάντων έκείνων εiσί σοφώτεpοι; καί τίς ciν ταϋτα
άνάσχοιτο; Άλλ' δμως ούκ ε1πον ταϋτα, ούκ ένενόησαν,
άλλ' ήνέσχοvτο, καί εyνωσαν δτι πάντων ήσαν σοφώτεροι"
διό καί πάντων έκpάτησαν.
Καί ίνα μάθr;ις πόση της συνηθείας έστίν ή ίσχύς,

- 25 τών τοϋ θεοu προσταγμάτων πολλάκις έκράτησε. Καί τί
λέγω προσταγμάτων; Αύτών μtν οδν. των εόεpyεσιών. Καί
yάp οί 'Ιουδαίοι μάννα tχοντες, σκόροδα_ έζήτοuν, καί
έλευθερίας άπολαύοντες, της δουλεiας έμtμνηντο καί Αί
yuπτον συνεχώς έπεζήτουν διά τήν συνήθειαν. Οϋτως ή
30 συνήθεια τυραννικόν. Εί δέ οούλει καί έκ τών lξωθεν αύ
τήν μαθεiν, λέγεταί Πλάτων καίτοιyε άκpιδώς είδως δτι
πλάνη τις ην τά περί θεών καί ταίς tορταίς καί τοίι; dλ
λοιι; απασι συyκαταδηναι ατε ού κατισχ6ων συνηθ,είι;ι πο
λεμijσαι, καί tρyφ παρά τοϋ διδασκάλου τοϋτο μαθών.
ΕΙΣ ΤΗΝ Α' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑ Ζ' 201
7. Π ράγματ·ι, έαν ~ί Άπ6στολοι ε!χον προσπαθή~ει ν¼. κη

ρύξουν !ντος δέκα έτών μόνον -δέν λέγω έντος τόσ~υ χρόνου
καί εlς δλίγους άvθρώπους -δεν λέγω εlς ολην τήν οίκουμέ'Ιη'i
κ.α.l α.ν ε!χον πλησιάσει &νθρώπους προκατειλημμένους iπό τήν ~υν
ήθειαν, καί πάλιν θά ήτο δύσκολος ή μεταστροφή των" τώρα ο
μως ήσαν προκατειλημμένοι άπο τήν πλάνην καl σοψισται και ρή
~ορες και πατέρες και πάπποι και πρόπαπποι και πολλοί προγε
νέστεροι τούτων, και επί πλέον είχον κυριευθη άπο τήν πλάνην και
γη και θάλασσα και ορη και κοιλάδες καί ολα τi γένη των 6αρ-
6άρων καl δλοι οι αΕλληνες, καί σοφοί καl &πλοϊκοί και άρχοντες
και άρχόμενοι και γυναίκες καί άνδρες και νέοι καl γέροντες και
κυριοι καl δοϋλοι χαι γεωργοί και τεχνίται και δλοι οί κατοικοϋν
t·ες είς τας πόλεις καl τήν ϋπαιθρον. Και ήτο φυσικον οί κατηχού
μενοι να λέγουν· τί τέλος πάντων συμ6αίνει; εχουν άπατηθη ολοι
ο[ άνθρωποι της οίκουμένης, και σοφισταl και ρήτορες καί φιλόσο
φοι και συγγραφείς, και αυτοί που ζοϋν τώρα και ο[ προγενέστε
ροι, οσοι εζησαν είς το περι6άλλον τοϋ Π υθαγόρου καί του Πλά
τωνος, καί στ~ατηγοl και ϋπατοι καί 6ασιλείς και οί ίδρυταί καί
οΕ οlκισται των πόλεων και οί 6άρ6αροι καί οΕ αΕλλ ηνες; και εί
ναι σοψώτεpοι ολων εκείνων οί δώδεκα iλιείς και οί σκηνοποιοί
και οί τελωναι; καί ποίος θα τα έδέχ ετο αυτά; Και 8μως δέν τα
ε!πον αυτά, δεν τά έσκέφθησαν, άλλα. έδέχθησαν το κήρυγμα και
έπισ~ευσαν δτι οι ά.πόστολοι ήσαν σοφώτεροι ολων, καί διά τουτο
ύπερίσχ.υσαν δλων.
Και δια. να μάθ~ς πόση εfναι ή δύναμις της συνηθείας, αυτή
πολλάχις όπερlσχυσε των προσταγμάτων του θεου. Καί τί λέγω
των· προσταγμάτων; ύπερίσχυσεν ακόμη και των ίδίων των ευερ
γεσιών του θεου. Και πράγματι, ο[ 'Ίουδαϊοι, ένφ είχον το μάννα,
έζήτουν σκόρδα, και ένφ ά.πήλαυον ελευθερίας, !νεθυμουντο τήν
8οuλείαν και λ6γφ της συνηθε'.ας έπεζήτουν συν-εχως τήν Αίγυ
πτον. Τόσον τυραννικη ε!ναι ή συνήθε·ια. ~Εάν πάλιν θέλ~ς νά άντι
ληcpθtς τήν Sύναμίν της μέ παραδείγματα rlπo τους !θνικσός, λέ
γεται δτι δ Πλάτων, αν και πλήραις έγνώριζεν οτι ήτα μία πλάνη
τό θέμα των εlSωλολατρικωv θεών, έν. τόυτοις συμμετείχε.ν είς τάς
!ορτάς χαί δλας τ~ς &λλας σχετικάς !κδηλώσεις, διότι Sέv ε!χε την
8ύναμιv νά πολεμήσ~ τήv συνήθεtαν, κάt τοϋτο τό έ·SιSάχθη lμ-
2C'2 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Kai yάρ ούτος ύποπτευθείς iπί καινστομltjf τινl τοιαύτΏ

τοσοϋτ.ον dπiσχε τοϋ κατορθώσαι, δπερ έδούλετο, δτι καl
τοϋ ζην έξlπεσε, καί ταϋτα άπολοyησάμενος. Π6αους δt
καi νϋν όρώμεν άνθρώπους άπό προλήψεως κατεχομiνους
5 έv άσεδείt;r καί εύλογον μtν ούδtιν tχοvτας εlπεiν, έπειδάν
έyκαλοiντο ,,Ελληνες όντες, πατiρας δt καi πάππους καl
έπιπάπποuς προοαλλομiνους; Διά δή τοϋτο καl τινες τών
tξωθεν δευτέραν φύσιν τήν συνήθειαν lκάλεσαν. ιrΟταν δέ
καί έν δόγμασιν ή συνήθεια δ, δεδαιστipα γίνεται" πάvτα
10 yάp τις εύ,κολώτεpον άμείψεtεν rj τά περί θρησκείας. Καί
τό αίσχύνεσθαι δέ μτά της σuνηθεlας lκανόν ήν έμποδί
σαι, καί τό δοκεiν έν έσχάτι.,, γήρςι μεταμαθείν, καί παρά
τών άσυνε:τωτέpων.
Καί τί θαυμάζεις, εί έπl ψυχης ταϋτα συμδαlνει, δποu

15 γε καί έπl σώματος μεγάλην tχει τήν lσχύν ή συνήθεια;
'Επί δέ τών άποστόλων καί lτερον ήν δuνατώτερον τού
των έμπόδισμα, τό μή μόνον σuνήθειαν άμείδειν ούτω πα
λαιάν καί ά.ρχαίαν, άλλά καi μετά κινδύνι.Ν τήν μετά
στασιν ποιεiσθα( ού yάρ άπλώς άπό σuνηθείας είς συνή-
20 θειαν εΤλκον, άλλ' άπό σuνηθείας αδειαν έχούσης εlς πρά
γματα κινδύνους άπειλοϋντα· τόν yάρ πιστεύοντα lδει
εύθέως δημεύεσθαι, έλαύνεσθαι, πατρίδος έκπίπτειν, τά
lσχατα πάσχειν · δεινά, παρά πάντων μισείσθαι, κοινόν
είναι πολέμιον καί ίδίοις καί άλλοτρίοις. ('Ώστε, εi καί έπί
25 συνήθειαν έκάλοuν άπό καινοτομίας, καί ούτω δύσκολον
τό πράγμα ην· δποu δέ άπό συνηθείας έπί καινοτομίαν,
καί ταϋτα προσfjν τά δεινά, έννόησον πόσον ην τό έμπ6-
δι-σμα.
Καί τών εlρημένων δt πάλιν ετε.pον ούκ lλαττον

30 προσέκ.ειτο τούτοις τό ποιοϋν δύσκολον τήν μετάστασ,ν·
μετα γάρ της οuνηθείας καί των κινδύνων καi ταϋτα τά
ΕΙΣ ΤΗΝ Α' .ΚΟΡ.ΝθΙΟΥΙ ΟΜΙΑΙλ Ζ' 203
πράκτως; ά~ό τόν 8ι8άσχ(Χ,λόν του· (Χ,ύτός 8ηλ(Χ,δή, !ν χαι τόν δπσ
ψιάσθησαν 8ιά κάποιαν τέτοt(Χ.Υ Χ(Χ.tνοτομι(Χ,ν, !ν τούτοις; τόσον πο
λu κατέστη σ.χατ6ρθωτοv εlς αυτόν νιί χάν~ δ,τι ~θελεν, Cιστε χαι
"'•ίjν ζωήν του lχασε χ(Χ,ι μάλιστα α.v χαι άπελογήθη 8ι~ αύτά. Έξ
άλλου πόσους ιlνθρώπους 6λέπομεν χαl τώρα νά χατέχωνται άπό
πpοχατάληφιν λόγφ της άσε6εlας των χαι να μή lχουν νά εlποuν
τίποτε τό λογιχ6ν, δταv τούς χατηγοροϋν, έπει8ή ε!ναι !θνιχοί, πα- ---
ρα μόνον τους; 6λέπομεv νά προβάλλουν ώς !πιχείpημα τήν πιστιν
των πατέρων, των πάππων χαι των προπάππων των; Διιί τοϋτο
λοιπόν και μεριχοι άπό: τους έθνιχούς ώvόμασαν τήν συνήθειαν δευ
τέραν φύσιν. Και δταν μάλιστα ή συνήθεια. άι::pορq. εις τά δόγμα.τα.,
τότε γίνεται στα.θερωτέρα· ολα δηλαδή θά ήμποροϋσε κάποιος να
τα μετα6άλ-υ εύχολώτερον, οχι δμως χαι τά θέματα της θρησχειας.
rH !vτροπη μαζl μέ την συνήθειαν ήτο [χανή νά. τούς lμποδίσυ νά
πιστεύσοuv, 11 έντροπη που ήσθάνοντο, !πειSή θά έι:pαιvοντο 6τι με
τέ6αλον πίστιν είς βαθύ γήρας χαl 6τι !-οέχοντο τήν νέαν πf.στιν.
από κατωτέρους των εlς σοcpίαν.
Καί Sιατί σ.πορείς πού συμt1αίνουν αύτο ·προκειμένου περι της
φυχης, την στιγμην πού, ώς γνωστόν, χαl εις θέματα τοϋ σώμα
~ος ή συνήθεια lχει μεγάλην δύναμιν; ΟΕ Άπόστολοι δμως ε!χον
κσ.ί άλλο έμπόδιον δυvατώτtρον άπό αυτά, οχι μόνον Sηλαδή τδ
νά μετα6άλουν συvήθειαν τόσον παλαιαν χαl προγονιχήν, ά.λλα χαι
τό νά χάνουν αύτήv τήν μετα6ολήν μέ κιν-δύvους 8ι6τι δέν προσειλ
χυον τούς άvθρώπους άπό μίαν συvήθειαv είς άλλην συνήθειαν, ά.λ
λά άπό συvήθειαν, πού έξησcpάλιζεν άσcpάλειαν, εις κατάστασιν, πού
ήπείλε.ι χι νδύνους· διότι !κείνος πού έπίστευεν επρεπε άμέσως νιί
χάσ~ μέ Sήμευσιv τήv περιουσιαv του, να S-ιωχθ~, να έξορισθ-ϋ cίπό
τήν πατρίδα του, να πάθ~ τα χειρότερα Sεινά, vά μισηθ~ ά.πά δ
λους, να ε!vαι έχθρός κοι·~ός είς τούς ιδικούς του και εtς τούς ξέ
νους. "Ωστε, χαι αν άχόμη έχάλουν τους άνθpώπους εlς συνήθειαν
ιιετά άπό καιvοτομίαv, χαί τότ·ε θά ήτο δύσχολον τό. εργοΥ- τώρα
δέ πού εχάλουν άπό συνήθειαy εις χαινοτομίαν, χαι μάλιστα δπηρ
χον έπί πλέον αυτά τά δεινά, σχέφοu πόσον ήτο τό !μπ68ιον.
Και άλλο πάλιν επt πλέον ύπηρχεν δχt μιχp6τερον άπό δσα
άvέφερα, το δποίον εχαμvε δύσχολον τήν μεταατροcpήv- !χτός Sη
λαοη άπο τήν συvήθειαν χαί τούς χινούνους χαι αύται α[ ίδιαι αt
tππάyματα φοpτικώτεpα ~ν, καί ών άπηyον ιχ;ιδιά τε κα/

ευκολα· άπό yάp ποpνεlας tπί σωφpοσύνην tκάλουν, άπό
μέθης tπί νηστεlαν, άπό ytλωτος tπl δάκρυα καί κατά
νυξιν, άπό πλ·εονεξίας tπί άκτημοσύνην, άπό φιλοζωfας
5 brί θανάτους, άπό άδεlας tπί κινδύνους· καi τήν tσχάτην
διά πάντων άπ~τουν άκρlδειαν. «Αlσχp6τηι;», yάp φησί,.
«-καί μωpολοylα καί εύτpαπελlα μή tκποpευtσθω tκ τοϋ
στόματος ύμων». Καί ταϋτα tλεyον τοίς ούδέν αλλο εl
δ6σιν ή μεθύειν καl yαστρlζεσθαι, τοίς tορτάς tπιτελοϋ-
10 σιν ούδαμ6θεν αλλοθεν συνεστώσας ή άπό αίσχpότητοι;
καί yέλωτος καί κωμι,,δίας δπάσης.
ι,Ωστε ου τ~ φιλοσοφία . εlναι τά πράγματα φαpτικά
~ν τά λεγόμενα μόνον, άλλά ·καi τ~ άνθpώποις λtyεσθαι
tν άδεlg τ,pαφείσι καί αlσχpό.τητι καί μωρολογlg καί yl-
15 λωτι καί κώμοις. Tlt; γάρ τών έν. έκεlνοις · δεδιωκ6των
άκούων δτι «'Εάν μή τις αpη tαιποϋ τόν σταυρόν καl
άκολουθήσu μοι, ούκ tστι μου άξιος,,, καί δτι «Ούκ ~λθον
δαλείν εlρήνην, άλλά μάχαιραν, καi διχάσαι ανθpωπον
κατά τοϋ πατρός αύτοϋ καί θυyατtρα κατα της μητρός
20 αύτης», ούκ dν tνάpκησε; τlς δέ άκούων δτι ιι'Εάν μή τις
άποτάξηται καί οlκίg καί πατplδι καί χpήμασιν, ούκ tστι
μου llξιος,,, ούκ dν ωκνησεν, ούκ dν άπηy6pευσεv,·
'Αλλ' δμως ού μ6νον ούκ ένάpκων ούδέ άνεδύοvτο
ταϋτα ά.κούοντες, άλλά πpοσtrpιεχον καί . έπεπήδων τοiς
25 δεινοίς καl 'ήpπαζον τά έπιταττ6μενα. Τ ό δέ άκούειν δτι
παντός ρήματος άpyοϋ δώσομεν εύθύνας καί «co έμδλt
ψας yυναικί πpός τό tπιθυμησαι ffδη tμοίχευσεν αύτήν
· 6φθείσαν», καί «co 6ρyισθείς εlκη εlς yiεwaν ·πεσείται»
τίνα ούκ dν .των τότε άπ-εσ6δησεν,· 'Αλλ' δμως πάντες
30 έπέδpαμον, καί πολλοί καi ύπέρ τά σκάμματα ηλλοvτο.
Τί οδν αύτούς tπήyετο; ούκ ευδηλον δτι ή δύναμις τοϋ
34. ~Εφ. 5,4.

35. Μιιτθ. 10,38, 34-35.
36. Λοuχ.ίl 14,33.
37. Ματθ. 12,36.
38. ιιύτ. 5,28.
39.. αυτ. 22.
ΕΙΣ ΤΗΝ Α' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ ΟΜΙλlλ Ζ' 205
i·.ι-:~λαί ή=1αν 6αρείαι, ένιρ ήσαν άνετα και εϋκολα Ικείνα, ιlπq τ~
δϊ.οία άπεμάκρυνον. τους άνθρώπους οί ~Απόστολοι· διότι ιlπό τήν
;;:οpνείαν τούς εκάλουν εις σωφροσύνην, άπό τήν ~έθην εlς νηστε(
χ•ι, ά;;:b τόν γέλωτα εις οά:κρυα καί κατάνυξιν, ιlπό τήν πλεονε
ξ!χ•ι εί; :iκτημο=1ύνηv, από τήν φιλοζωtαν εlς θανάτους, ιlπό τήν
i::ρ'Jδ{χ·.ι εί; κινού•1ου;- καί ιiπήτουν τήν πλήρη ιiκρί6ειαν οι~ δλων·
δ~δ-=~ λέγε~, ,<Αί=1χροί λόγοι καί μικpολογίαι και άπρεπη ιiστεία
i; μή iξiρχωνται από τό στόμα σας»:ι•. Καί τά ελεγον αυτά εΖι;
ά•ιθριί)ϊ:Ι)'J;, πού δεν έγν<Ιφιζον τίποτε άλλο παρά νά μεθύουν και
·ιχ -:pι~γουν {)πεp6ολικ.ώς, πού διωpγάνωνον έοpτάς, αι δποίαι δέν
ε!χ'j'Ι :!πο:ε άλλο παρά αισχρότητα καί γέλωτα και πciσαν δια-
., Ω-Jτε οι λόγοι τοϋ κηρύγματος ήσαν φορτικοί, οχι μόνον διό

:ι έtΗδασκον τήν φιλοσοφίαν, αλλά και διότι έλέγοντο εις ιlνθpώ-
αισχp ό τητα χα ι μω-
2
;;:~υς, • ;.;"ποιοι
οι • ανετpαι:ρησαν
• · • • 6'
εις αφο ιαν και •
prJλ~γ[7.y και γiλωτα καί διασκεοάσεις .. Ποίος δηλα:Sή ά.πό αύτούς
;;:~~ είχ~ν ζήσει με έκείvον τόν τρόπον ζωης δεν θά παρέλυεν, ά.
κ~ύων δ:ι, «Έ:χν κάποιος δέν σηκώσ~ τόν σταυρόν του καί δέν μέ
:iκ'Jλουθήσ'Ώ, δεν ε!να~ αξιός μου», χαί οτι «Δέν ήλθα νά φέρω εl
ρήνην, άλλ:χ μάχαφ:χν, κcιί νά χωρίσω ανθpωπον άπό τόν πατέρα
-:ου και θυγατέρα ά.πο τήν μητέρα της»
35
• Καί ποίος δεν θά έδί
στ:χζεν, ~ΞΥ θά απεκpούετο, άκαύων δτι «~Εαν κάποιος δεν απαp
νηθf, χαί τήν οικίαν του καί τήν πατρίδα του καί τά χρήματά του,
δέ•1 είνα~ ας ιός μου» ;
36
ΌΑλλ' δμως οχι μόνον δεν παρέλυον οϋτε υπεχώpουν άκούον~

τες :χ1τά, αλλά πpοσzτρεχον και πpοσήpχοντο με προθυμίαν εtς τα
οεινά. Κ:(ί fι;:;παζον τάς έντολάς. Ποίον απο τούς τότε ά.νθρώποuς
Gz•.ι θ:χ τον σ..πεμάκpυνε το νά άκού~ aτι θχ 8ώσωμεν λόγον δια
κ α'θ ε μ~:αιον
' λ'aγον μας 37 και' uτι
!ι. « ro· ~νuρας
~ ~ ~ου ' γυ-
' ει~uε μιαν
ναίκα καί τήν &πεθύμ ησεν εχ ει ήδη μοιχεύσει μέ αύτήν πού ε!
δε»38, καί οτι «~Εκείνος πού δργίζεται χωρις λόγον θα pιφθ~ είς
-η'
~ ν Κι;.ιλασιν,>;
.!°'
39
~Αλλ~ ομω;
., "'λ οι ετpε
ο " ξ αν και' μι;ι,Lλ ιστα πολλ οι' ι:.Π~-
i
τύγχα.·.ιον περισσότερα τώv Υ:Χθωpισμένων. Τί πpοσεακυε λοιπbν

αυτούς; δεν είναι ι:ρανερον ϊ :: ή δύναμις του κηpυττομένου; διότι
~αy
i '
Qεy συνέο~ινεν ετσι, άλλά iντιθέτως, &άν οηλα8ή &κείνοι μεν'
206 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΙΟΣΤΟΜΟΥ
κηρυττομlνου,· ΕΙ yάp μή τοϋτο ~ν, τουνανrι°" δt ~ν, tκεί

νοι μtν οδτοι, οδτοι δt ~σαν tκείνοι, άρ" dν ευκολον ~ν
lχειν καl tλκύσαι τούς /.ναvrιουμiνους; Ούκ tστιν εlπείν.
8. rrΩοτε διά πάντων δεlκνυται θεlα δύναμις ούσα ή κα-

5 τορθώσαοα. "Επεί πόθεν tπεισαν, εlπt μοι, τούς χαύνους
καί τούς διapptovraς tπl τόν σκληpόν καl τpαχύν φt
pοντες δlον; "Αλλά τά μtν παραyytλματα τοιαϋτα· ίδω
μεν δέ μήποτε τό δ6yμα έπαyωyόν ~ν. Kal μήν καί τοϋτο
ίκανόν ~ν τούς dπlοτους dπΟΟΟΟησαι. ΤΙ yap lλεγον ol
10 κηpύττοντες; ιιστ, τόν tοταυρωμt.νον δεί προσκuνείν καί
τοϋτον θεόν νομίζειν, τόν έκ γυναικός γεννηθέντα Ίοu
δαlας. Καί τlς dν τούτοις tπείσθη μή ·θεlας δυνάμεως
πpοηyουμlνης,· ιιοτι μtν yάp έσταυpώθή · καί -έτάφη, πάν
τες εlδον· δτι δέ dνiοτη καl dνηλθε, πλήν των άποστ6λων
15 ούδείς έθεάσατο.
"Αλλ' έπαyγελίαις αύτούς έπηραν, φησl, καί ψόφφ

ρημάτων ήπάτησαν. Τοϋτο μέν ούν αύτό μάλιστα δεlκνυ
σι καί χωρίς των εlpημlνων άπάντων δτι ούκ tστιν dπά
τη τά ήμhεpα. Τα μtν yάρ δυσχεpij πάντα ένταϋθα ouνt-
20 δαινε, τά δέ χpηοτα μετά τήν dνάστασιν tπαγyεlλασθαι
lδει. Αύτό μέν οuν τοϋτο -πάλιν yάp έ pω- δεlκνυσι θείον
δν τό ήμέτ.ε.ρον κήρυγμα. Διά τl yάp μηδείς των πιοτευ6ν
των εlπεν, δτι ού πp6σειμι ούδέ dνiχομαι· τό δυσχεpη μοι
ένταϋθα dπειλείς καl τά χρηστά μετά τήν dνάστασιν
25 έπαyytλλΏ,· π68εν γαρ δfjλον δτι άνάστασις· lοται; τlς
των dπελθ6ντων ~λθε; τlς τών κειμt.νων dνέστη,· τ[ς πεpl
τούτων· εlπε μετά τήν_ έντ-εϋθεν άποδημίαν,· 'Αλλ' ούδtν
τούτων ούκ ένεν6ησαν, άλλα καί τας φυχας έπtδωκαν
ύπtp τοϋ σταυpωθivτος. ιιΩστε αύτό τοϋτο μάλιστα με-
30 yάλης δυνάμεως ~ν, τό μηδέποτε μηδέν τοιοϋτον άκού
οαντας dθp6ον πείσαι περl μεγάλων οδτω πραγμάτων καί
παpασκευάσαι Τα μέν δυσχεpη καταδtξασθαί έπι της πεl
pας. τα δt χρηστά έν έλπlσιν tχειν. ΕΙ δέ ~πάτων, τού
νανrlον dν έποlησαν· τά μtν χpηοτα έvrευθεν έπηyyεl-
35 λαντο, τά δέ φοδεpά έσlyησαν, καl τά παp6ντα καί τά
ΕΙΣ ΤΗΝ λ' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ . ΟΜΙΛΙλ Ζ'
ήσαν αύτοι, α.ύτοι δε lχεινοι, iριi γε θά. ήtΘ εδχολον νά. προαιλχύ
~ χαι νά χρατήσ'{ι τους lναντιουμένους; Δέν εlnt δυnτόν ν& τό
δεχθίί)μ.εν.
"Ώστε δι .. δλων ιlποδειχνύεται δτt ήτο θεια δύνικ.μtt; ικ.ότή πού
χατώρθωσε (τήν μεταστροφήν των ά.νθριbπων) • Δι6τι, εlπέ μου,
πως lπεισαν τούς νωθρQυ; χαι τού~ πλαδαρού; λ6γφ της τρυφή,;,
!νφ τούς lφερον εtς σχ_ληρόν χ.αι τραχύν Εiιον; ..Αλλά. «[ μέν !ντο
λαl ήσαν τέτοίαι· ι!; ίδωμεν δμως μήπως τυχbν τό χηρυττ6μενον
δ6γμα. ήτο lλχυστιχ6ν. Και δμω; χαl τοϋτο ήτο [χανόν νά. ά.πομικ.
χρύν~ τούς ά.πlστους. Τι Ιλεγον δηλαδή ο[ χηρύττοντες; δτι πρέ
πει νά. προσχυνοϋν τόν !σταυρωμένον χαl νά. πιστεύουν ώ; θε9ν
αύτ6ν, πού !γεννήθη ά.πό γuναιχα .. Ιουδαlα. Και ποιος θά. !πειθ~το
εlς αύτούς, !ά.ν δεν προηγειτο θε!α. δύναμις; Δηλα.δή τό δτι μεν !-
σταυρώθη xa.l !τάφη δλοι τό εlδον· τό δτι δ_μως ά.νεστήθη xa.l ά.νε
λ ήφθη !χτό; των ..Αποστ6λων ούδει; τό εlδεν.
'Αλλά. τούς παρέσυραν, θά. lλεγε χiποιος, μέ όπσσχέσεις χαl
τούς !ξηπάτησαν μέ !ντυπωσιαχούς λ6γους. Αύτό λοιπόν χαl μ6-
νον χαι χωρίς δλα δσα εlπον προηγουμένως &.ποδειχνύει πληρέστα
τα οτι ή πlστις μας δέν εlναι &.πάτη· διότι δλα μέν τά. Sυσχε-ρη
συνέ6αινον !δω, !νφ lπρεπε νά. χηρύξουν δτι τά. &.γαθά. θά. όπάρ•
ξουν μετά. τήν άνάστασιν. Αύτό λοιπόν χαl μ6νον -πάλι θά. τό εί
πω- ά.ποδειχνύει δτι τό χήρυγμά μας εlναι θεϊχ6ν. Διατι δηλαδή
χανεlς ιiπό τούς πιστους δέν εlπε" r Δεν προσέρχομαι εις τήν πlστι ν
οϋτε τήν δέχομαι· μέ ψο6ερίζεις !·δω με τά. δύσχολα χαl μοϋ _όπ6.,.
σχεσαι τά. ιlγαθά. μετά. τήν ιlνάστασιν; χαl ιlπό ποϋ ψαlνεται δτι
θά. ύπάρξ~ ιlνάστασις; ποίο_ς ιlπό τούς ιlποθαν6ντας !πέστρεψεν;
ποίος ιlπό τούς νεκρού; ιivέστη; ποιος ώμf.λησε δι .. αύτά. τά. θέμα
τα μετά. τήν ιiποδημιαν του &.πό !δω ( crΟμώς δέν !σχέ-ιJθησαν τι
ποτε &.πό αύτά, ιlλλά. lδωσαν &.χ6μη χαι τήν ζωήν των όπερ τοσ
σταυρωθέντος.
11
Ώστ•ε ά.ύτό χαι μ6νον ήτο· μεγ(στη &.π6δειξις μεγά
λης δυνάμεως, τό δτι δηλαδή &.νθρώπους, πού ποτέ δεν ~χουσαν
χάτι τέτοιο, τούς lπεισαν πλήρως εlς τ6σον σπουδαtα θέμ.α;τα. χαι
τούς ήτοlμασαν τ¼.ς μέν ευσχερεlας νά τά.ς δεχθοϋν διά. τήν π.α.ροσ
σαν ζωήν, τά. δε ιlγαθά. .νά τά. !λπlζουν ...Εά.ν δμως τού, !ξηπά.των,
θά. lχαμνον τό ιlντίθετον· τά μέν ιlγαθdr. θά. τά ύπέσχοντο διά. τήν
πάρουσαν ζωήν, !νφ θά. ιiπεσιώπων τά. φοβερά. χa.ι τά. παρ6ντιχ. χαι
2C8 · ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
μέλλοντα· οuτω yάp οί άπατώvτες καί ol κολακεύοντες

ποιοϋσιν- ούδέν τραχύ ούδέ έπαχθές ούδέ φορτικόν προ
τεlνουσιν, άλλά τούναντίον άπαν· τοϋτο yάρ έστιν άπάτη.
Άλλ' ή άνοια, φησί, τών πολλών πεισθηναι έποlησε

5 τοίς λεγομένοις. Τί φ1ς; δτε ύπό ιΈλλησιν ~σαν, ούκ ~σαν
άν6ητοι, άλλ' δτ·ε πρός ήμας μετέστησαν, τ6τε άν6ητοι
yεy6νασι; καίτοιγε ούκ άλλους άνθρώποuς ούδέ έξ άλλης
οlκοuμlνης λαδόντες επεισαν οί άπόστολοι. Καlτοι τά μέν
~Ελλήνων άπλώς κατείχαν, τα δέ ήμtτερα μετα. κινδύνων
ιο κατεδtξαvτο· ώστε, εl μετα. λ6you κρίττονος αύτα κατεί
χαν, τοσοϋτον αύτοίς έντραφέντες χρ6νον ούκ- dν αύτών
άπfστησαν, καί μάλιστα δτι ούδέ άκιvδύνως άποστηναι
ένην. Έπεί δέ tyνωσαν έξ αύτfjς τών πραγμάτων της φύ
σεως δτ,ι yέλως έκεiνα καί πλάνη, διά τοϋτο καί θανάτων
κοινά ηύτομόλησαν, απ:_ τούτου μέν τοϋ δ6yματος κατά
φύσιν δντος, έκείνοu δέ παρά φύσιν.
15 άπειλοuμένων τών μέν συνήθων άπεπήδησαν, είς δέ τά

Άλλ' οίκtται, φηόίν, ~σαν οί πεισθέvrες καί γυναίκες
καi τίτθαι καί μαίαι καί εύνοϋχοι. Μάλιστα μέν ούκ άπό
20 τούτων ήμiν ή έκκλησία σuνέστηκε μόνον, καί τοϋ-το δή
λον απασιν· εi δέ άπό τούτων, τοϋτο μάλιστά έστι τό
ποιοϋν τό κήρυγμα θαυμαστόν, δτι τοιαϋτα δόγματα, οία
Πλάτων καί οί κατ' έκείνον ούκ ίσχυσαν έwοησαι, έξαlφνης
ίσχυσαν ol άλιείς, τό πάντων άμαθέστατον γένος, πείσαν-
25 τες κατεδέξαοθαι. Ούδέ γάp, εί φρονίμοuς έπεισαν μ6νον,
οϋτω θαυk'αστόν ~ν τό γεγον6ς· έπειδή δέ οίκέτας καί
τίτθάς καί εύνούχους είς τοσοϋτον i,yayoν φιλοσοφίας, ώς
άyγtλοις έφαμlλλους ποιfjσαι, μεylστην της θείας έμπνοίας
παpείχον άπ6δειξιν. Καί yάρ, εί μέν εύτελη τινα έπέτατ-
30 τον, ε1χε λ6yον ίσως τό τήν τούτων πειθώ είς ,άπόδειξιν
της εύτελεlας των λεyομlνων προδάλλεσθ.r;χι· εl δε μεγά
λα καi όψηλci καί άνθpωπίνην σχεδόν υπερ6αlνοντα φύσιν
40. Βλ. σχόλιον ιiρ. 18 τijς; Β' δμιλιας; τοσ πcφόντ_ο,.

τά μέλλοyτα· διότι lτ~~ χ6.μνουν ο[ iπα.τεΦνες; χαι οι χ6λα.χε;· δlν

προτείΥου'ιl τίποτε τραχύ οδτε δυσ6.ρεστον οuτε φορτιχ6ν, iλλ& 'tb
iντελως i'ιlτίθετον· χαί τοϋτο c1χρι6ως ~!ναι clπiτη.
Άλλά ή μωρία των πολλών, θά. lλεγε χiποιος;, του; Ιχα.νε ν&
πεισθοϋ'ιl εtς τα χηρυττόμενα ύπό των 'Αποστόλων. Τι λέγει,;; δτα.ν
ήσαν εlδωλολάτραι, δεν ήσαν iνόητοι, clλλά ~ταν μ.ετεστριiφηαοr.ν
προς έμ~ς, τότε lγιναν clνόητοι; χαθ' ~σον βέβri.tor. οι Άπ6cπολοt
δέν lλα6ον χαι Sέν επεεισαν !λλους clνθρώπους; οδτε iπό Ιλλην
ο~κουμέΥην. Και ·6μως αύτοι ο[ !νθρωποι, ένφ ησοr.ν εtδωλολιiτροr,ι
χαι εlχον τήν ήσυχίαν των, δμως έδέχθησαν τήν πιστιν ~; ωι
lχτοτε έχινδύνευον· ώστε, έάν έπίστευον ει, τ& εtδωλοr, έχ πεποιθή
σεως, έπειδή θά είχον τόσον χρόνον iνατραφη μέ α.uτιi, δέν θ~ τ&
!γχατέλε~πον, χαί πρό παντός διότι θά διέτpεχον χινδύνου; μΑ οr.δ
τήν τήν ιlποστασlαν τω'ιl. Έ~ειδή 6μως; clπό ,τήν ιδίαν τήν φύσιν
των πραγμάτων χατενόησαν, 6τt ~χείνα ήσαν γέλωι; χα.ι πλ~Υ"Jt
διά τουτο, ένφ τούς ήπείλουν μέ θάνατον, iπέ~ρασι~.ν μέν iπό δα~
είχον συνηθίσει, προσέτρεξα'ιΙ Sέ εlς τήν νέαν πίστιν, 1πειδή πριi
γματι αύτή μέν ή πίστις ήτο χατά cpύσιν, ένφ έχε(νη ητο παρ& φύ
σιν.
Άλλά, θά ελεγε χά-ποιος, ο[ πεισθέντες ήσαν δοϋλοι χrι.ι γu

ναίκες και παpαμάναι και μ.αίαt καί ~ύνοϋχοt. Τό ~τι βεβαίως; 'fι
Έκχλησία μας δεν (lπετελέσθη μόνον ciπό αύτούς; ε!νrι.ι χαι τοΟτο·
είς ολους ι:pανερόν- έάν δμως clπετελέσθη clπό αύτούι;, τοGτο πρό
παντος εlναι πr;ύ κάμνει τό ~ήρυγμά μα, θαυμαcπ6ν, ~τt θηλrι.Sή.
τέτvtα S6γματα, τα δποία δ Πλάτων χαι ο[ μαθηταί του δέν 'iι&~
νήθησαν νά τά χατανοήσουν, αlcpνιδιως ήδυνήθηqrι.ν οι iλιεtς;, οι .
πλέον ciμαθείς ciπό 6λους; τους ιlνθρώπους, νιk ~ε·ισουν ν& τ& θει
χθοϋν. Δέν θα ήτο δηλαδή το γεγονος τόσον θαυμαστόν, l&ν εlχον
πείσει μόνον ψpονίμους· lπειδη 8μως δούλους χαι τροφούς; χrι.ι ιδ
νουχους τούς αιδήγησαν εlς τ6σο'ιl 6αθμον cpιλοσοφlας; , &στε ν&
40
τους χάνουν lσαξιους μέ ·aγγέλους, lδιδον μεγLστην 4π6δειξιν τi)~

θείας .½:,ιπνεύσεως. Και 6ε6αίως, lάν μέν παρήγγελον πράγμ.~τrι.
εύτελη, ίσως θά είχε λόγον· νά προβάλλεται ή π!ατι; αύτωΥ cb; 4-
πόλειξις της εύτελείας των λεγομένων· έcp~ δσον ~μω, ήσχολοσντο
ψιλοσοψιχ.ως με τά μεγάλα και ύψηλ~ χαι μέ θέμα.τα 7C01J όπερέ-
6αινον σχε8δν τήν ιiνθpωπίνην cpύσιν και lχρειάζοvτο όψηλ~ν ·διιi-
· καl ύψηλης δεόμενα διανοlας έφιλοσ6φουν, δσι,, dν δεlξr:,ς

άνοήτους τούς πεισθέvτας, τοσούτι,, μάλλον άποδε,κνύεις
σοφούι; καί θεlας χάριτος ·πε:πλήpωμl:νους τούς πεlσαvτας.
Άλλά ηj ύπφ6ολfi των έπαyyελιών, φησlν, tπεισαν.

5 Αύτό δέ τοϋτο ού θαυμάζεις, εlπέ μοι, πώς lπεισαν μετά
θάνατον προσδοκάν lπαθλα καί άμοιδάς; Έyώ yάp αύτό
... τοϋτο έκπλήττομαι. 'Αλλά καί τούτο ύπό άνοlας, φησl.
Ποlας άνοlας, είπέ μοι, ταϋτα, δτι ή ψυχή άθάνατος, καί
δικαστήριον άδέκαστον μετά τόν ένταϋθα ήμας λήφεται
10 δίον, καί εύθύνας καί ρημάτων καί πpαyμάτων καί έν
νοιών δώσομεν τι;; τά άπόppητα είδ6τι θεφ, καί τούς
μέν κακούς 6ψόμεθα κολαζομένους, τούς δέ άγαθούς στε
φανουμlνους; Τ αϋτα yάp ούχi άνοίας άλλά της μεylστης
έστί φιλοσοφίας· τό δέ τάναντία τούτων νομίζειν άνοlας.
15 9. Αύτό ούν τοϋτο, είπέ μοι, τό καταφpονείν των πα-

ρόντων, τό μέγα νομίζειν άρετήν, τό μή τά άθλα ένταϋθα
ζητείν άλλά περαιτέρω πpοίlναι ταίς έλπlσι καί ψυχήν
ούτως εDτονον tχειν καί πιστήν, ώς μηδεvί των παρόντων
δεινών πρός τάς μελλούσας παρεμποδίζεσθαι έλπίδας,
20 πόσης dν είη φιλοσοφίας,· 'Αλλά οούλει καί αύτών των
έπαyyελιών καί των προρρήσεων μαθείν τήν δύναμιν καί
τήν άλήθειαν, των πpό · τούτων, τών μετά ταϋτα; θέα μοι
σειράν χpυσην πλεκομένην ποικίλως έξ άρχης. Ε1πt τινα
αύτοίς περί έαυτοϋ καί περί των έκκλησιών καί περί των
25 μελλ6ντων πραγμάτων, καί λέγων έθαυ.ματούpyει. Ούκοϋν
άπό της έκδάσεως των εlpημένων δήλον δτι καί τά θαύ
ματα άληθη καί τά μέλλοντα έπηγyελμένα.
r'Ινα δέ καί σαφέστεpον yένηται τό λεγόμενον, έπ'

αύτών αυτό ποιήσω των πραγμάτων φανεpόν. 'Ανtστησε
30 τόν Λάζαιοον pήματι μόνι,, ψιλ{i, καί ζώvτα Ι.δειξεν. Ε1πε
πάλιν δτι «Πύλαι αδου ού κατwχύσουσι της έκκλησlας, καl
'
δτι «ro καταλιπών πατέρα ~ μητέρα έκατονταπλασίονα
41. !νθ. ανωτ.

ΕΙΣ ΤΗΝ λ' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ ΟΜΙλlλ Ζ' 211
νοιαν, ~σον ιlνο'ijτους; παρουσιά~; τούς πε~~θ!ντας, τόσον περισσά

τ:ερ~ν σQφούς; χιχι πλήρεις θε!ας χάpιτcς άπQδειχνόεις τούς πε!σcιν
τcι;.
~Λλλιi, θ& Ιλεγε χιiποιο;, οι -ιΑπ6στ:ολοι Ιπεισcιν ~ιέ τήν υ

περβολήν των όποσχέαειt)V. Και δέν 02.υμάζειι;, εlπέ μου, τοuτο ιi
χρι66)ς, πώς; Sηλcιδή Ιπεισαν τούς ιiνfιριί)πους νά προσδοχοΟν lπα
θλα. χαί άι.ιοιβ&ι; μετά. τόν θάνατον; "l•~γιi) δηλαδή St' α.ύτό ά.κρι-
6ιi)ς έχπλήττοιι.α.ι. 'Αλλά, θά είπ~, Β-:ι χαί τοϋτο πp~έρχετcιι ιiπό
ιι(ορίαν. -ιΑπό ποlα.ν μ(ι)ρία.ν, εlπέ μου, πp~έpχονταt αύτά, ;τι δη
λαδή iJ ψυχή εlνα.ι ιiθιiνα.τοι; xcιl δτι μετ¼. τήν έπίγειον ζιι)Υιν μα;
Ο¼. ά.ντιμετι,)π(σ(ι)μεν ιiδέχαατον Sιχαστήριο·,. χαl είς το'Ι θε~ν, πού
γνCt>pίζει δλα. τά ιiπάρρητα., θά δ(ί)~(ι)μεν λόγον οιi τ"ύ; ~jγljυς
καί τ¼.; πράξεις χαι τάς ~έψει~ μα;, χαί ~τι τούς ιι.έν καχ~ύ; θά.
tljύς ίοω:ιεν νά τιμωρ6)νtαι, τού; ~έ iγαθ'j 1); νά στεφα.νω·ιr,)ν-:,.t;
.\ύτ¼. δηλαδή Sέν προέρχο·.ιτα.ι ιi;:δ ιιωρί:χ.ν, ά.λλά ιiπδ τήν ύφτ1 ί.Ιj
:iρ~ν ψ~λοσοφία.ν ένφ είναι οείγμα ιιωρία.ς τ:ό νά πιστεύ~ κα-
41
,
λήψεται έν τr;i α/ώνι τούτι,, καi ζωήν αlώνιον κληρονομή

σει~. Ούκοϋν τό μέν Θαϋμα lν, τό τοϋ Λαζάρου, al δέ
προρρήσεις δύο, ή μέν ένταίιθα δειι<Wμsνη, ή δέ iν τφ
μθ.λοvrι. Σκ6π.ει τοίνυν πως απανrα 61' άλλήί\ων κατα-
5 οκευάζεται. ει μέν yάρ τις άπιστοlη δτι λάζαρος άνέστη,
dπό της προρρήσεως της περί της έκκλησlας εlρημένηι;
,rιστευtτω τQ θαόματι · τό γάρ πρό τοσούτωv λε)('θέv χρό
νων τ6τε έξίδη καί τέΛος lλαδε· πύλαι γάρ αδου
, της έκ-
κλησίας cύ κατίσχυσαν. co τoww άί\ηθεύοαι; Ι.ν τrj προρ-
ιο pήσει ευδηλον δτι καi τό θαϋμα ε/pyάοατο· 6 δt καί τό
θαϋμα έpyασάμενος καi απερ ε1πεν εlς τtλος άyαyών, εϋ
δηλον δτι καί έν τι;j πpοpρήσει τι;j περί των μελλόντων
άί\ηθεύει, λέγων, δτι έκατσvταπλααίονα λήφεται καί ζωήν ·
αίώνιον κληρονομήσει δ τών παρόντων ύπερι&:w. Τά γάρ
15 ~δη γεγενημiνα καί είρημένα i.νtχυρα μέγιστα των μελλόν
των lκδήσεοθαι δέδωκε.
Ταϋτα τοίvυν άπαντα καl τά τοότοις lοικότα άπό των

εόαyγελlων συναyαγ6vrες ί\Ι:yωμaι πρός αύτούς καί έπι
στομίζωμεν αότούς. ΕΙ δέ λlyοι τις, cnι:,ς ούν ούκ έσδέ-
20 σθη τέλεον ή πλάνη;' έκ.είνο dν είπομεν· δτι ύμείς αίτιοι οί
πρός τήν tαυτών στασιάζοντες σc.πηρίαv· έπεί δ θεός τά
φΘηναι της άσεδείας.
Άvαλοyισώμεθα τοίνυν τά εiρημένα διά 6pαχέων.

25 Ποίαν lχει φύσιν τά πράγματα; τούς άσθεν-είς ύπό τών
δυνατών ήττασθαι η =τοόναντίον; τούς τά εύκολα λέγον
τας η τούς χαλεπώτ.ερα; τους μετά κινδύνων έλκοντας η
τούς μετά άδείαι;; τούς καινοτομοϋντας η τούς τήν συνή
θειαν κρατύνονται;; τούς έπί τραχείαν ή τούς έπί τήν j,9-
30 δίαν αyοντας δδ6ν; τούς των πατ.ρι,,ωv άφιοτώντας η τούς
οό ξένα νομοθετοϋνται;; τού~ μετά τήν έντεϋθεν άποδη
μίαν πάντα ύπισχνουμένουι; τά χρηστά η τούς έν τι;; πa
p6vrι κολακεύοντας 6ίι,,; τούς πολλούς- ύπό των όλfyων
ή τούς όλίyους ύπό τών πολλών;
42. Μu.τθ. 16,18119129.

ΕΙΣ ΤΗΝ Α' ΚΟΡΙΝθΙΟΥΣ ΟΜΙλlΑ Ζ' 213
τοντα.πλάαια. εlς τήν ζωήν αύτήν κα.t θ:χ κληρονομή~ την αlώνιο-v
ζωήν»" 2 • Λοιπ6ν, τό μέν θα.ϋμα. ήτο εν, τό τοϋ Λαζάρου, αι 8έ προ ..
φητείαι ήσαν δυο, !χ των δποίων ή μέν μία α.ποSειχνυομένη εί~
τήΥ παροϋααν ζωήν, ή δt άλλη εις τήν μέλλουσαν. Πρόσεξε λοι•
πόν πώς δλα ιiποSειχνύονται τό εν διά τοϋ άλλου. Δηλαδή, iά.ν μεν
χανεtς δέν πιστεύη δτι δ Λάζαρος ά.νεσtήθη, ας π_ιστεύ~ εις τό
θαϋμα d.πό τήν προφητείαν, ή δποία iλέχθη περι της 'Εκκλησίας·
!κείνο δηλαδή, πού έλέχθη πρί ν άπό τόcrα πολλά χρόνια, επηλ η
θεύθη τότε και έπραγματοποιήθη· διότι πόλαι αδου δεν κατέβαλαν
την Έχχλησf.αν. Αύτός λοιπόν πού α.πεδε!χθη άληθη; είς τήν προ
cpητείαν εlναι δλοφάνεpο~ δτι άληθεύει χαl είς τήν προφητε!αν tήν
σχετικήν μέ τά. μέλλοντα, οταν λέγ~, οτι εκείνος πού περ~ψρονεί
τά. παp6ντα θά. λάο~ !κατονταπλάσια χ~ί ότι θά. κληρονομήιη, ζωήν
αlώνιον. σ,Οσα δηλαδη εχανε καί ε!πε τα έδωσε ώς πολυτίμου; εγ
γυήσεις δι& τcί μέλλοντα.
ιΌλα. λοιπόν αότά και τά. παρόμο~α., d.cpoϋ τά σuνα.θροίσωμεν

άπό τά Εόα.γγέλια., α.ς τά, άναcpέρωμεν πρός αότούς χαι α.ς τούς
άποστομώνωμεν. Καl lν κάποιος είπ~· c.-πω·ς λοιπόν Sέν έξηcpα.νί
σθη έξ δλοκλήρου ή πλάνη;', θά. ήμπορούσαμεν νά οώσωμεν τήν
έξης άπάντησιν- οτι δηλαδή αίτιοι ε!σθε σείς, πού &ντιστρατεύεσθε
τήν lδιχήν σας σωτηρlαν· 8ι6τι δ θεός εχει οίκονομήσει τά. πρά
γματα. ετσι, &στε νά μή μείν~ ουτε λείψανον της άσε6είας.
"'Ας άνα.λογισθωμεν λοιπόν έν σuντομίq. οσα εχουν λεχθη. Τί

ε!ναι σύμφωνον με τήν φύσιν; οι ά·Sύνατοι νά. ήττωνται ιiπό τούς
sυ·νατούς η τό ιiντί9ετον; α.ότοι πού λέγουν τα εϋκολα η τα ουσκο
λώτερα; α.ύτοί πού προσελκύουν &νθρώπους μέ κινδόνους η οσοι
χάνουν τουτο χωρίς νά φο6οϋνται; !κείνοι πού χάνουν καιvοτομία.ς
η α.ύτοί πού ένισχύουν τήν συνήθειαν; !κείνοι πού δ8ηγουν τούς
ιiνθρώπους είς τήν ούσχολον η είς τήν εϋκολον δοόν; έκείνοι πού
!γκαταλεlπουν τά πα.τροπαρΦδοτα η οσοι !κοίοουν συνήθεις νόμους;
!κείνοι πού όπ6σχοντα.ι πάντα τά &γα.θα οιά. μετά τήν ιiποοημίαν
ιiπό την !δω ζωήν η α.ότοι πού κολακεύουν τούς iνθpώπσυς είς τήν
παpοϋσ«ν ζωήν; σύμφωνον
. μέ τήν φύσιν. ει~αι να ήττωνται ol πολ-
λοt ιiπό τούς δλ(γους η οι δλ(γοι ιiπό τούς πολλούς;
'Αλλα καi ύμείς iνταϋθα, φησlν, ύπtσχεσθε. ΤΙ δέ lν

ταϋθα ύπεσχόμεθα; cΑμαρτημάτων αφεσιν καi λουτρόν
παλιγγενεσίας. Μάλιστα μέν καl τό δάπτισμα iν τοίς μΟ.
λουσι-ν lχει τό πλέον. Καί δ09 Παϋλοι; λtγων· «'λπεθά-
5 νετε yάp, καi ή ζωή ύμών κέκpυπται σύν τφ Χριστφ ιν
τt;; θεt;; ...Όταν ή ζωή ύμών φανερωθδ, τότε καl ύμεiς σύν
αύτφ φανερωθήσεσθε έν δόξ~». ΕΙ δέ καi ινταϋθα lχει
άyαθά, ώσπερ ούν καί tχει, καί τούτο μάλιστα πολλοϋ
θαύματος, δτι ίσχυσαν πείσαι τούς τά μυρfα lρyασαμt-
ιο νους δεινά καί δσα μηδείς lτερος, δτι πάντα άπολούσον
ται καί ούδενός δώσουσι λόγον τών πεπλημμελημtνων.
..Ώστε καί δια τοϋτο αύτό μάλιστα θαυμάζειν ιχpην,

δτι άνθρώπους δαρδάροι,ς τ-:,ιαύτην lπεισαν καταδέξασθαι
πίστιν καί χpηστάς περί τώv μελλόντων lχειν lλπlδας καί
15 τό πpότεpον τών άμαρτημότv:v φοpτlον άπεσκευασμlνους
μετά πολλης της προθυμlας ilς rό iπιόν τών ύπέp της
άρετηt; απτεσθαι πόνων, καί πρός αίοθητόν μέν μηδέν
κεχηνέναι, πάντων δέ άνωτέρους τών σωματικών yεyενη
μένους νοεράς δέξασθαι δωρεάς, καί τόν i lέρσην καί τόν
20 Σαυρομάτην καί τόν Μαϋρον· καί τόν Ίνδόv είδέναι ψυχής
καθαpμόν καί θεοϋ δύναμιν καί φιλσνθρωπίαν αφατον καί
πίστεως φιλοσοφίαν καί Πνεύματος άyίου έπιφοίτησιν καί
σωμάτων άνάστασιν καί ζωης άθανάτου δόγματα. Ταϋτα
yάρ απαvrα καί τά τούτων πλείονα γένη οαροάρων οί
25 άλιείς μυσταyωyοϋντες έν τι;; οαπτίσματι φιλοσοφε7ν έπει-
σαν.
Τ αuτα τοίνυv άπαντα μετά άκριοείας φυλάξαvτες

πρός αύτούς λέyωμεν καί τήν άπό !Οϋ οίου πάλιν αύτοίς
άπόδειξιν παρεχώμεθα, ίνα έκατέρωθεν ήμείς τε σωθώμεν,
30 έκείνους τ,ε έπισπασώμεθα πρός τή·ν τοϋ_ Θεοϋ δόξαν· δτι
αύτι;; ή δόξα είς τούς αίώνας. 'Αμήν.
1. Κολ. 3.3-4. ·
ΕΙΣ ΤΗΝ λ, ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ ΟΜΙΛΙλ z, 215
~ Αλλά, θά lλεγε κάποιος, και σετς δr.δετε ύποσχέσεις διά τήν

παρ~ϋσαν ζωήν. Άλλά τί ύποσχόμεθα lδω; "Αφεσίν ιi.μαρτημά
των καί λουτρόν ά.ναγεννήσεως. }fάλιστα και τό βάπτισμα lχει τό
μεγχλύτερον μέρος της ά.μοι6ης εlς τήν μέλλουσαν ζωήν. Και δ
ΙΙαϋλος 60~ λέγων- «Διότι ά.πεθάνατε καί ή ζωή σας ε!ναι κρυμ
μένη μαζί μέ τόν Χριστόν είς τόν θεόν. ~Όταν cpανερωθ~ δ Χρι~
στό; πού είναι ή ζωή σσ..ς, τότε καί σείς θά. cpανερωθητε μαζι του
8οξασμένοι» • ~Εάν δέ και διά τήν παρουσαν ζωήν lχ'JJ ά.γαθά -δ
43
πως 6ε6αίως καί εχει- και διά τουτο μάλιστα πρέπει πολυ νά θαυ
μάσωμεν, διότι ήμπόpεσαν οί 'Απόστολοι νά. πεlσουν έκείνους, πού
είχον κάνει κακα άπειρα και οσα κανείς ιχλλος, δτι θά κα~αρισθσυν
άπb ολζΧ χαί οτι δεν θά δώσ~υν λόγον διά κανένα άπό τά ιi.μαρτή-
,
μ:χ.τα των.
"Ωστε καί μ6νΙ"Jν 8ιά. τουτο θά. επρεπε πάρα πολύ vά. θαυμά
ζωμεν, δτι δηλαδή επεισαν 6αρ6άρους ιiνθρώπους νά. ~εχθουν τέ
τοιαν π[στιν ΚζΧί να έλπίζουv αγαθά διά τό μέλλον καί, ιicpoϋ ά.πηλ
λάγησαν άπό τό προηγούμενον φορτίον των ιiμαρτημάτων των, εlς
το έξης με πολλήν προθυμίαν ν~ ιiνζΧλαμ6άνουν τούς κόπους διά
την άρετήν, καί διά τίποτε μέν τό αίσθητόν νά μη μένουν !κπλη
κτοι, άλλά, άψοϋ ε!χον γίνει άνώτεροι δλων των σωματικών, ν&
δεχθοϋν νοεράς δωρεάς· χαι τόν Πέρσην και τόν Σαυρομάτην και
τόν Μαϋρον και τόν 'Ι νδόν τούς lπεισαν νά γνωρίσουν τόν .καθαρι
σμον της φυχης καί του θεοϋ τήν δύναμιν και τήν άπερ!γραπτοv
ψιλανθρωπlαν καί τήν cpιλοσοψίαν της π{στεως και τήν έπιφο!τη
~~ν τοϋ άγίου ΙΙ νεύματος καί τήν άνάστασιν των σωμάτων χαι τά
δόγματα τη,; άθανάτου ζωης. "Ολα δηλαδή αυτά τά γένη των βαρ-
6άρων καί περισσότερα ά.πό αότά οι ιiλιείς με τό να τά μυοϋν εις
τ~ μυστή.r :.. , ': τό 6άπτισμα τά lπεισαν νά ζοϋν με φιλοσοcpίαν.
'Όλιι. λοι;-:=,, αύτά, άcpοϋ τά cpυλάξωμεν με ιiκρ(6ειαν, ν& τ&

λέγωμ,ε.ν προς α~-:ούς καί έπι πλέον μέ τήν ζωήν μας νά τους; οι
οωμεν άπόδε~ξ~·;, ~ιά νά έπιτύχωμεν καί τα ούο, και !μεις ν& σω
θωμεν και έκείνους νά τούς έλκύσωμεν προς τήν δόξαν του θεου·
οιόϊ:ι είς αυτόν άνήκει ή 86ξα εlς τους αlωνας. Άμήν.

Ι Χρυσοστ - Α Κορινθ - Ομιλία 07

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ι Χρυσοστ - Α Κορινθ - Ομιλία 07

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΛΟΓΟΣ Ζ'

Α' Kop. 2, 6-16

«Σοφlαν. δέ λαλοϋμεν έν τοiς τελείοιι;· σοφlαν δέ

1. Α.' Κορ. 2,6-7.

«Εις τούς αιρlμους ομως πνευματικώς λαλοϋμεν και σοcplαν,

1. Τό σχ6τος θεωρείται δτι εlναι καταλληλ6τερον clπό τό φως

άποδεlξεις δυνατόν μάλιστα τούς άvτιλέyοvτας iντ,pέπειν·

30 «'Αλλά λαλοϋμεν θεοϋ σοφlαν έν μυστηρlι,,». Ποlι,, μυ-

οδς, κηρύξατε tπί των δωμάτων»· πως οδν μυστήριον αύ­

δείξεις εlνα.L δυνα.τόν οι clντιλέγοντι, νά !ντρηωντcιι πtρα. πολό·

'λκουlτωσαν ol τό κήρυγμα bσrομπεύοντες καl πάσιν

"Ας τά. ιiχούσουν δσοι δια.σύρουν τό χήρυγμα χαι ιiθtαχρf.τωι;

μενα, άλλά τοίς όφθαλμοίς της διανοίας. 'Ακούω σώμα

4. Β' l(ορ. 4,3.

fκφρασιν «σώμα Χριστοϋ»· άλλιως έγώ τήν καταλα6αίνω καί ιiλ­

παράδοξον του κηρύγματος. 'Έτσι συνήθως ή &γία Γραφή όνομά­

ραμένει μυστήριον. "Οπως δηλάιδή lλάβαμε τήν lντολήν νά εtπω­

ριον αύτό προαειπων άπ6ppητοv· ού δt yάp ήμiν τοiς πι­

30 «aΗν ούδείς των άpχ6ντων τοϋ αlώνοt:; τούτου lγνω-

7. ιι.υτ. 13, 9, 12.

ζε τοϋτο μυστήριον ιlπδpρητον, δι6τι οδτε ει, φι, τοu, πιcποbς Ι­

Sιχήv μα.ς σωτηρια.v, δπως 6εοα.!ως; μ4ς; δνομά.tει πλοστον lδιχόν

Κa.ι δ Π α.υλος τώρα. φροντίζει vιί δείξ1 δτt δ θεό; πιiντοτε

lyνωσαν, καl tσrαύρωααν. Καi εl μή δδεσαv, πώς lλεyεν

11. ~1ω. 7,28.

3. Τί λοιπόν; Συνεχωρηθη, λέγει, το άμάρτημά των διά. τον

λα6ον συγχώpησιν, καθ" δσον μάλιστα αύτος πού έλιθο6όλησεν ιi­

14. Ρωμ. 11, 11 1 1.

ρ~ δt Κύριον δόξης fκάλεσεν. 'Επειδή yάp δ σταυρός

15. Α' Κορ. 2,9.

Κύριον 86ξη;· lπειδή δηλαδη δ σταυρό; θεωρείται σύμβολον κα­

«'Αλλά., καθώς εlνα~ γραμμένον, εκείνα πού δεν τά εlδεν ό­

cpέρονται αότά· δ Παϋλος δμως, έπειδή ήτο νομομαθης και ώ.μιλει

Τι λοιπόν; δεν εlδεν

'Άρα οδν ούδέ οδς t}κουσεν, ούδέ έπί καpδlαν άνθpώπου

τη. cH δέ lξωθεν τούναντίον έποlησεν· ού μόνον ουκ έπαl-

18. Ήσ. r>0,-1.

νει τό έξης: προτοϋ να λά.Sωμεν τό Π νεϋμα .και νά μάθωμεν τα

-pίας τοϋ κόσμου· διότι αύτη ώσάν να ητο κάποια περιφρονημένη

μαθείν. Εlτα δεικνύς τό μέγεθος, φησίν· δτι, εl μή τό

Τ ά yάρ μέλλοντα διεπλάττεrο καί διεy.ράφετο ώς έν σκι~

21. Ρωμ. 8,27.

ΠνεύμΜ6ς; του. 'Έπειτιχ. Sειχνύων το μέγiθος; λέγε~ δτι, !άν Sέν

Κιχ.τόπιν, d.cpou ώμ_~λησε μέ ιiχρ{6ειιχ.ν περι της_ γνώσεως τοσ

Τά. μέλλοντιχ. δηλιχ.δή διεμορψώνοντο χa.ι διεγpάcpοντο ώς ει~

Πνεύματος». Δεί τοίνυν αύτήν άποθέσθαι πρότερον. Τί

23. αύτ. 1,lθ.

!πλάσθη δ &νθρωπος άπό τήν γην χαι πως_ !δ1Jμιοuργήθη ή γυναί­

«~Ο φυσιχός χιχί μή. άναγεννημένος άνθρωπος, λέγει, «δεν

πόν προηγουμένως δ άνθρώπος να την άποβάλ~. Τι λοιπόν; θά. 1-

δ Qlvo~ εlνα.ι καλός, ιiλλά, έπει8ή οί Ίουδαίοι τόν ά.πήλαuσαν χ~-

σαν οί 'Ιουδαίοι, καθόλου τοίς ίερεϋσιν άπηyόρευσεν δ

Έπεί οδν καί σύ τθ σοφί9 εlς άθtτησιν άπεχρήσω

15 Πώς οόν πρό τούτου, φησίν, άφ' έαυτης πάντα έώρα;

~Επειοή λοιπόν χαί σύ !χρησιμοποίησες χαχ~ς τήν σοφία.ν,

τοις έσυτούς έπολtμησαv- οlον, δτι άθάνατος ~ Ψυχή καi δτι

27. αύτ. 3,5.

ή ιiρετή 8έν lχει clνriγκην κανενός; !ξωτερικοΟ στοιχειου κιιι· δτι

Ε!δες τήν καχουργlαν του δια~όλου; sΕά.ν αυνέβη xriπou νά.

Αύτοι λοιπ6ν, δταν 8έν Ιζων !πίμοχθον 6ιον, clλλ' clπήλαυον

λά»,· Ούδέν μέγα πρός άρετήν σuντελοuντα· διό καi έπά­

«Ψυχικός δέ άνθρωπος ού δέχεται τά τοu Πνεύμα­

25 Οδτω καί νϋν, τά μέν ήμέτεpα καί τά των άπίσrων

30. Α.' Κορ. 2,15.

οδς, κηρύξατε tπί των δωμάτων»· πως οδν μυστήριον αύ

fκφρασιν «σώμα Χριστοϋ»· άλλιως έγώ τήν καταλα6αίνω καί ιiλ

παράδοξον του κηρύγματος. 'Έτσι συνήθως ή &γία Γραφή όνομά

ραμένει μυστήριον. "Οπως δηλάιδή lλάβαμε τήν lντολήν νά εtπω

ριον αύτό προαειπων άπ6ppητοv· ού δt yάp ήμiν τοiς πι

ζε τοϋτο μυστήριον ιlπδpρητον, δι6τι οδτε ει, φι, τοu, πιcποbς Ι

λα6ον συγχώpησιν, καθ" δσον μάλιστα αύτος πού έλιθο6όλησεν ιi

Κύριον 86ξη;· lπειδή δηλαδη δ σταυρό; θεωρείται σύμβολον κα

«'Αλλά., καθώς εlνα~ γραμμένον, εκείνα πού δεν τά εlδεν ό

!πλάσθη δ &νθρωπος άπό τήν γην χαι πως_ !δ1Jμιοuργήθη ή γυναί

λά»,· Ούδέν μέγα πρός άρετήν σuντελοuντα· διό καi έπά

«Ψυχικός δέ άνθρωπος ού δέχεται τά τοu Πνεύμα

ο:~ :χ μέλλrητα ~ίνα.ι ιiθ:iν:χτα καί ~ταθερά. ~ο πνευματικός &.ν

5ωμεν κατ' !ξοχήν μέ αότόν τόν τρόπον, μέ τόν δποίον θ~ ήμπορέ

τά ένεπιστεύθην εlς; εσας. 'Εφ' δσον 8έ άπόδειξις φιλίας εlναι τοϋ

Προχθές lλεγα ·f5τι οι 'Απόστολοι δεν θα. άπεφιίσtζον ν& χ.η

7. Π ράγματ·ι, έαν ~ί Άπ6στολοι ε!χον προσπαθή~ει ν¼. κη

., Ω-Jτε οι λόγοι τοϋ κηρύγματος ήσαν φορτικοί, οχι μόνον διό

κηρυττομlνου,· ΕΙ yάp μή τοϋτο ~ν, τουνανrι°" δt ~ν, tκεί

Άλλά, θά ελεγε χά-ποιος, ο[ πεισθέντες ήσαν δοϋλοι χrι.ι γu

νοιαν, ~σον ιlνο'ijτους; παρουσιά~; τούς πε~~θ!ντας, τόσον περισσά

~Λλλιi, θ& Ιλεγε χιiποιο;, οι -ιΑπ6στ:ολοι Ιπεισcιν ~ιέ τήν υ

λήψεται έν τr;i α/ώνι τούτι,, καi ζωήν αlώνιον κληρονομή

'Αλλα καi ύμείς iνταϋθα, φησlν, ύπtσχεσθε. ΤΙ δέ lν