Professional Documents
Culture Documents
เลขฐาน
เลขฐาน
สมจิตร์ หน้ า 1
ชื่อ...............................................เลขที่........ชัน้ .......
เนือ้ หา
2.1 ระบบตัวเลขโรมัน (2 ชัว่ โมง)
2.2 ระบบตัวเลขฐานต่าง ๆ (2 ชัว่ โมง)
2.3 การเปลี่ยนฐานในระบบตัวเลข (2 ชัว่ โมง)
แนวทางในการจัดการเรียนรู้
ในการเริ่ มบทเรี ยนนี้ครู ควรสนทนาและให้ความรู ้เกี่ยวกับตัวเลขที่ใช้แทนจานวนในสมัยโบราณ
พอสังเขป ไม่มีจุดประสงค์ที่จะประเมินผล
ระบบตัวเลขโรมันและระบบตัวเลขฐาน โดย อ.สมจิตร์ หน้ า 2
ระบบเลขโรมัน
เป็ นระบบตัวเลขที่ใช้ในโรมโบราณ เลขโรมันถือเป็ น ระบบเลขไม่มีหลัก หมายความว่า ไม่วา่ จะเขียนตัวเลข
แต่ละตัวไว้ ณ ตาแหน่งใดของค่าตัวเลขนั้นจะมีค่าคงที่เสมอ ระบบเลขโรมันมีสัญลักษณ์ที่ใช้กนั ดังนี้
I หรื อ i แทน 1
V หรื อ v แทน 5
X หรื อ x แทน 10
L หรื อ l แทน 50
C หรื อ c แทน 100
D หรื อ d แทน 500
M หรื อ m แทน 1,000
ระบบตัวเลขโรมันและระบบตัวเลขฐาน โดย อ.สมจิตร์ หน้ า 3
การเขียนเลขโรมัน
การเขียนเลขโรมัน สามารถเขียนแทนเฉพาะจานวนเต็มบวกเท่านั้น เนื่องจากในสมัยก่อนโรมยังไม่มี
สัญลักษณ์แทนเลขศูนย์หรื อเลขทศนิยม โดยให้เขียนจากสัญลักษณ์ที่มีค่ามากแล้วลดหลัน่ กันไปยังสัญลักษณ์
ที่มีค่าน้อย
และถ้าเราต้องการเขียนสัญลักษณ์แทนจานวนอื่นๆ นอกเหนือจากสัญลักษณ์พ้นื ฐาน เราสามารถเขียน
สัญลักษณ์พ้นื ฐานเรี ยนกันโดยให้ใช้หลักการเพิม่ และการลด
หลักการเพิ่ม คือ เขียนตัวเลขเรี ยงกันตามลาดับจากค่ามากไปหาค่าน้อย เช่น
VI แทน 5 + 1 หรื อ 6
XVII แทน 10 + 5 + 1 + 1 หรื อ 17
CLXX แทน 100 + 50 + 10 + 10 หรื อ 170
ตัวอย่าง
A จงเขียนจานวนต่ อไปนีใ้ ห้ เป็ นระบบตัวเลขโรมัน B จงเขียนจานวนแทนระบบตัวเลขโรมัน
1 37 XXXVII 1 LXIV 64
2 49 XLIX 2 LXXXVII 87
3 86 LXXXVI 3 XCII 92
4 99 XCIX 4 CLXVII 167
5 149 CXLIX 5 CLXXXVII 187
6 344 CCCXLIV 6 CCCLIV 354
7 587 DLXXXVII 7 CCXCIX 299
8 849 DCCCXLIX 8 DCCLI 751
9 999 CMXCIX 9 CMLXXIV 974
10 1,957 MCMLVII 10 MDLXXXII 1,582
11 4,982 M ̅CMLXXXII 11 MMDCCCXLIV 2,844
12 5,831 ̅DCCCXXXI 12 ̅̅̅̅MMMCMXV 23,915
13 7,943 ̅MMCMXLIII 13 ̅̅̅̅̅M ̅ CDXLIV 34,444
14 24,568 ̅ ̅ M ̅ DLXVIII 14 ̅̅̅̅MDCCCXLVI 16,846
15 84,631 ̅̅̅̅̅̅̅M ̅DCXXXI 15 ̅̅̅̅̅̅̅MMDCCLXXVII 37,777
16 786,846 ̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅MDCCCXLVI 16 ̅̅̅̅̅MMMXCLXXXVI 213,986
17 1,697,481 ̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅MMCDLXXXI 17 ̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅MMDLXXVIII 2,312,578
ระบบตัวเลขโรมันและระบบตัวเลขฐาน โดย อ.สมจิตร์ หน้ า 5
12 5,841 12 ̅MDCCCLXXI
13 6,488 13 ̅MMCDLXXVIII
14 7,651 14 ̅MMMDCCLVI
15 9,999 15 MCDCCLXIX
16 14,357 16 ̅CCCLXXXVII
17 38,990 17 ̅̅̅̅̅MMMDCCCXC
18 44,599 18 ̅̅̅̅̅MVCMXCV
19 68,412 19 ̅̅̅̅MMMDCCXII
20 79,506 20 ̅̅̅̅MDLXXVI
21 87,600 21 ̅̅̅̅MMDII
22 99,444 22 ̅M̅CDXLIV
23 249,573 23 ̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅MDLXXXIII
24 677,692 24 ̅̅̅̅̅̅̅̅̅MMCXCII
25 845,194 25 ̅̅̅̅̅̅̅̅̅MCXXXIV
26 2,579,144 26 ̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅M̅CIII
27 3,177,364 27 ̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅M̅CCCLXXXXIX
ระบบตัวเลขโรมันและระบบตัวเลขฐาน โดย อ.สมจิตร์ หน้ า 6
ระบบตัวเลขฐาน
0 0000 0 0
1 0001 1 1
2 0010 2 2
3 0011 3 3
4 0100 4 4
5 0101 5 5
6 0110 6 6
7 0111 7 7
8 1000 10 8
9 1001 11 9
10 1010 12 A
11 1011 13 B
12 1100 14 C
13 1101 15 D
14 1110 16 E
15 1111 17 F
16 10000 20 10
ระบบตัวเลขโรมันและระบบตัวเลขฐาน โดย อ.สมจิตร์ หน้ า 9
= 32 + 16 + 0 + 0 + 2 + 0
2 1 1 0 0 1 0
2 6 12 24 50
1 3 6 12 25 50
ระบบตัวเลขโรมันและระบบตัวเลขฐาน โดย อ.สมจิตร์ หน้ า 12
จุดประสงค์
นักเรี ยนสามารถเปลี่ยนฐานในระบบตัวเลขฐานที่กาหนดให้เป็ นตัวเลขในระบบฐานอื่นได้
15
2 1 1 1 1
2 6 14
1 3 7 15
5 )142
5 )28 เศษ 2
5 )5 เศษ 3
1 เศษ 0
ดังนั้น = ตอบ
ระบบตัวเลขโรมันและระบบตัวเลขฐาน โดย อ.สมจิตร์ หน้ า 14
22
2 1 0 1 1 0
2 4 10 22
1 2 5 11 22
3 1 1 1 2
3 12 39
1 4 13 41
B จงแสดงวิธีทาการเปลี่ยนฐานในระบบตัวเลข
1 ตอบเป็ นระบบตัวเลขฐาน 4 2 ( )