İskenderun

Teknik
Üniversitesi

Fakülte: Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi

Anabilim Dalı: Elektrik Elektronik Mühendisliği
Ders: Proses Kontrol
Dönem: 2021 – 2022 (Güz)
1.
Öğretim üyesi: Dr. Öğr. Üyesi Murat FURAT Hafta
Özellik Açıklama
İçerik 1 Dersin İçeriği
İçerik 2 Konulara Bakış

Dersin İçeriği
• Kontrol Sistemlerinin Sınıflandırılması
• Geri Beslemeli Kontrol Sistemleri
• Kontrolcülerin Rolü ve Beklenenler
• Proses kontrolün Temelleri
• Sistemlerin Modellenmesi
• Kütlenin Korunumu Denklemi
• Bileşim Denge Denklemi
• Enerjinin Korunumu ve Isı Transferi
• Çıkış Eğrisi Kullanarak Sistem Modelleme
• Birinci Derece Modelleme
• İkinci Derece Modelleme Yöntemleri

Dersin İçeriği
• Kontrolcüler
• On-Off Kontrol
• P-Kontrol
• PI-Kontrol
• PID-Kontrol
• PID Kontrol Karakteristiği
• Performans Değerlendirme Endeksleri
• Geçici Durum Performans Değerlendirmeleri
• Sürekli Durum Performans Değerlendirmeleri
• PID Parametrelerinin Ayarlanması
• Genel Kontrol Döngüleri

Dersin İçeriği
• Sürekli üretim süreçlerinde otomatik proses kontrolü,
sadece insan manuel kontrolü ile elde edilemeyen bir
tutarlılık, ekonomi ve güvenlik üretim seviyesine ulaşmak
için endüstriyel kontrol sistemlerini kullanan kontrol
mühendisliği ve kimya mühendisliği disiplinlerinin bir
kombinasyonudur.
• Proses kontrolün yer aldığı temel endüstriyel alanlar:
• Sıcaklık kontrolü
• Basınç kontrolü
• Akış kontrolü
• Seviye kontrolü
• Kimyasal reaksiyonların kontrolü
• ….

Proses Kontrol
• Örnek: Tank içindeki sıvı seviyesinin sabit tutulması

…
• Örnek: Tank içindeki sıvı seviyesinin sabit tutulması

…
• Örnek: Tank içindeki sıvı seviyesinin sabit tutulması

…
• Örnek: Tank içindeki sıvı seviyesinin sabit tutulması

…
• Proses: Bir üretim sürecini etkileyen, ölçülmesi ve belli
değerlerde tutulması gereken niceliklerden oluşan işlem ya
da işlemler bütünüdür. Tek giriş ve çıkış olduğu gibi daha
fazla giriş ve çıkışlar mevcut olabilir.
• Ölçüm: Bir üretim sürecindeki bir niceliğin istenen bir
değerde olmasını takip etmek amacıyla yapılan ölçüm ve
niceliğin birimini kontrol sistemine uyumlu yapılan
dönüşüm işlemidir. Bunun için sensör, transmitter,
transducer kullanılır.
• Hatanın Belirlenmesi: Üretim sürecindeki bir niceliğin
olması gereken (istenen) değer ile olduğu değer arasındak
farktır.

Proses Kontrol için Bilinmesi Gereken Temel Terimler

• Kontrolcü: Hatayı giriş olarak alıp onu sıfıra indirecek
gerekli kontrolü sinyalini üreten, içerisinde algoritmaların
bulunduğu donanımsal ya da yazılımsal devre elemanıdır.
• Kontrol Edilen Sistem: Kontrol edilen niceliğin değerini
etkileyen (üreten) sistemdir. Amaç bunu doğru kullanarak
kontrol edilen niceliğin değerini istenen seviyede tutmaktır.

Proses Kontrol için Bilinmesi Gereken Temel Terimler

• Örnek: Boru içinde basıncın sabit tutulması (proses)

Proses Kontrol için Bilinmesi Gereken Temel Terimler

• Örnek: Boru içinde basıncın sabit tutulması (blok diyagram)

Proses Kontrol için Bilinmesi Gereken Temel Terimler

• Kararlılık: Bir sistemin çıkışını, belli bir değerde ya da
kabul edilecek düzeyde bir salınım aralığında sabit
tutmaktır.

Proses Kontrol için Bilinmesi Gereken Temel Terimler

• Kompanzasyon Nedir?
• Neden yapılır?
• Hangi ekipmanlar kullanılır?

Ön Çalışma