1

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. ΕΝΟΤΗΤΑ 1η :

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

Ανάπτυξη με παραδείγματα: Ο πρώτος και βασικός τρόπος ανάπτυξης των

λεπτομερειών μιας παραγράφου είναι η παρουσίαση στοιχείων-παραδειγμάτων από την

Ιστορία ή από τη σύγχρονη κοινωνική-καθημερινή μας ζωή. Η ανάπτυξη με

παραδείγματα είναι κατάλληλη όταν η θεματική περίοδος χρειάζεται διευκρινήσεις.

Με σύγκριση και αντίθεση: Η ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση είναι κατάλληλη

όταν η θεματική περίοδος μάς παρακινεί να βρούμε τις ομοιότητες και τις διαφορές

ανάμεσα σε δύο πρόσωπα, τόπους, αντικείμενα, καταστάσεις κ.λ.π. Στην περίπτωση αυτή

πρέπει να αναφέρουμε: α) τις δύο συγκρινόμενες έννοιες (πχ. εξωστρεφής άνθρωπος-

εσωστρεφής άνθρωπος) β) τις συνδετικές λέξεις/ φράσεις που δηλώνουν τη σύγκριση-

αντίθεση (πχ αντίθετα, από την άλλη πλευρά, σε αντίθεση με…)

Με διαίρεση: Μια παράγραφος αναπτύσσεται με διαίρεση, όταν μια έννοια που

παρουσιάζεται στη θεματική περίοδο διαιρείται στα επιμέρους συστατικά της. Π.χ η

έννοια «εκπαίδευση» διαιρείται σε «πρωτοβάθμια», «δευτεροβάθμια», «τριτοβάθμια».

Με αιτιολόγηση: Μια παράγραφος αναπτύσσεται με αιτιολόγηση, όταν στη θεματική

περίοδο διατυπώνεται μια άποψη και στις λεπτομέρειες αιτιολογείται με επιχειρήματα η

άποψη αυτή. Η αιτιολόγηση είναι η κατάλληλη μέθοδος ανάπτυξης της παραγράφου, όταν η

θεματική πρόταση είναι διατυπωμένη έτσι ώστε να μας παρακινεί να ρωτήσουμε «Γιατί;».

Με ορισμό: Προσπαθούμε να ορίσουμε, δηλαδή να παρουσιάσουμε το περιεχόμενο μιας

έννοιας. Χρησιμοποιούμε ως τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου τον ορισμό, όταν η θεματική

πρόταση μάς παρακινεί να ρωτήσουμε «Τι είναι;» ή «Τι εννοούμε με αυτό;»

Με αίτιο- αποτέλεσμα: Χρησιμοποιούμε αυτόν τον τρόπο ανάπτυξης, όταν η θεματική

περίοδος αναλύεται με παρουσίαση των αιτίων και των συνεπειών ενός γεγονότος ή

φαινομένου.
 2

Με αναλογία: Μια παράγραφος αναπτύσσεται με αναλογία, όταν συγκρίνονται δύο ή

περισσότερες έννοιες και δίνονται οι μεταξύ τους ομοιότητες (μορφή παρομοίωσης: το α

είναι όπως το β).

Συνδυασμός τρόπων ανάπτυξης: Συνήθως, όταν γράφουμε μια παράγραφο,

χρησιμοποιούμε περισσότερους από έναν τρόπους ανάπτυξης (π.χ. ορισμό και αιτιολόγηση,

διαίρεση και παραδείγματα κ.λπ.), ώστε να παρουσιάσουμε ή να διασαφηνίσουμε αυτό που

θέλουμε να πούμε, όσο το δυνατόν πληρέστερα.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

α) Αφού βρείτε τη θεματική περίοδο, τα σχόλια – λεπτομέρειες και την κατακλείδα (όπου

υπάρχει), να βρείτε και με ποιους τρόπους αναπτύσσονται οι παράγραφοι που

ακολουθούν β) βρείτε το υποκείμενο των υπογραμμισμένων ρημάτων γ) Βρείτε το

αχώριστο μόριο των τονισμένων λέξεων και γράψτε ακόμα μία με το ίδιο α΄ συνθετικό:

α. Τους αοιδούς τους διαδέχτηκαν οι ραψωδοί, οι οποίοι όμως είχαν αρκετές διαφορές από τους
πρώτους. Οι ραψωδοί σε αντίθεση με τους αοιδούς δε δημιουργούσαν δικά τους έργα, αλλά
απομνημόνευαν και απάγγελναν τα παλιότερα έπη και κυρίως τα ομηρικά. Ακόμη δεν τραγουδούσαν
τα έπη συνοδεύοντας το τραγούδι τους με τη μουσική υπόκρουση της φόρμιγγας όπως παλιότερα οι
αοιδοί, αλλά τα απάγγελναν με ρυθμό.

……………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………..

β. Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι το κοινό, το οποίο αλλάζει από χώρα σε χώρα. Οι Γάλλοι
είναι επίσημα ντυμένοι και παραμένουν σιωπηλοί σ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Οι Ιάπωνες
ακόμα πιο επίσημα ντυμένοι και πιο σιωπηλοί. Οι Αμερικανοί βιάζονται να πάνε σπίτια τους να δουν
τηλεόραση. Οι Έλληνες έχουν μια συνεχή ανησυχία. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να λύσεις το γρίφο
του έργου και το γρίφο του κοινού, χωρίς να παρασυρθείς από αυτό.

……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
 3

γ. Η δημοκρατία προϋποθέτει νόμους και οι νόμοι τη δημοκρατία. Γιατί το λέμε αυτό; Μήπως δεν
υπήρχαν νόμοι στις μοναρχίες, πριν επινοηθεί η δημοκρατία; Βεβαίως υπήρχαν. Οι νόμοι όμως σε
μοναρχικά ή ολιγαρχικά καθεστώτα είχαν μια πολύ μεγάλη διαφορά σε σχέση με τους
δημοκρατικούς νόμους: αποφασίζονταν από τον βασιλιά και
τους άρχοντες αλλά δεν ίσχυαν γι’ αυτούς. Ίσχυαν μόνο για τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας. Ο
βασιλιάς και οι άρχοντες ήταν υπεράνω των νόμων. Στη δημοκρατία, αντίθετα, όλοι οι πολίτες
μπορούν να συμμετέχουν στη δημιουργία των νόμων (μέσω των αντιπροσώπων τους) και οι νόμοι
ισχύουν για όλους, έχουν αυτό που οι νομικοί ονομάζουν καθολική εφαρμογή: δεν εξαιρούνται ούτε
αυτοί που κατέχουν τα ανώτερα δημόσια αξιώματα, όπως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ή ο
Πρωθυπουργός.
……………………………………………………………………………………………………………………………

δ. Πιστεύω ότι είναι μεγάλο προνόμιο η αίσθηση που έχουμε όταν είμαστε σε ένα ταξίδι ότι ο χρόνος
επιμηκύνεται, διαστέλλεται. Είναι σαν να ζούμε σε μια παρένθεση με άλλους νόμους, την οποία
ανοίξαμε φεύγοντας από το σπίτι μας και θα την κλείσουμε επιστρέφοντας. Θα μπορούσα να το
παρομοιάσω και με την κατοχή πιστωτικής κάρτας.
Είναι σαν να χρησιμοποιούμε χρήματα που δεν έχουμε…

……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………….

ε. Η ποίηση μπορεί να διαιρεθεί αδρομερώς σε 3 μέρη : στην επική, στη λυρική και στη δραματική. Οι
μορφές αυτές αντανακλούν τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες εμφανίστηκαν κι
αναπτύχθηκαν. Έτσι η επική ποίηση εκφράζει τα ιδανικά κατά την εποχή της βασιλείας, ενώ η λυρική
δηλώνει την ταραγμένη εποχή κατά την οποία η διακυβέρνηση των αριστοκρατών απειλούνταν από
την ολοένα αυξανόμενη δύναμη της αστικής τάξης. Αργότερα, στα χρόνια της δημοκρατίας,
δημιουργείται η δραματική ποίηση που έρχεται να εκφράσει τους πόθους και τις λαχτάρες του λαού.

……………………………………………………………………………………………………………………………..

στ. Και η ατελέστερη σύγκριση σε ό,τι αφορά την ευτυχία πάλι τους Δανούς θα προέβαλλε ως
πρότυπο. Οχι μόνο γιατί ζουν σε μια χώρα οργανωμένη με υποδειγματικό κοινωνικό κράτος, αλλά και
γιατί, παρά το γεγονός ότι διαθέτει έναν έναν από τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές στον
κόσμο, ο οποίος φθάνει στο 56,6% σε εισοδήματα άνω των 70.000 ευρώ, η αναζήτηση «φορολογικών
παραδείσων» δεν φαίνεται να είναι δημοφιλής ανάμεσα στους ευκατάστατους Δανούς. Ως
αντάλλαγμα για τους υψηλούς φόρους που πληρώνουν, οι κάτοικοι προστατεύονται από δίχτυ
ασφαλείας το οποίο περιλαμβάνει δωρεάν υγεία, παιδεία και επιδόματα. Για παράδειγμα –
διαβάζουμε– οι γονείς, ανεξαρτήτως εισοδήματος, εισπράττουν κάθε τρίμηνο ενισχύσεις προκειμένου
να καλύψουν το κόστος της ανατροφής των παιδιών τους, ενώ οι ηλικιωμένοι δικαιούνται δωρεάν
βοηθό στο σπίτι αν έχουν ανάγκη. Οι φοιτητές εισπράττουν μηνιαία ενίσχυση επί έξι χρόνια
προκειμένου να ολοκληρώσουν πενταετείς δωρεάν σπουδές...
……………………………………………………………………………………………………………………………..
 4

ζ. Με τον όρο «Πολιτισμός» οι κοινωνικοί επιστήμονες δεν εννοούν μόνο τις τέχνες και τα
πνευματικά δημιουργήματα των ανθρώπων. Ο πολιτισμός περιλαμβάνει επιπλέον κοινούς κώδικες
επικοινωνίας (π.χ. τη γλώσσα), αξίες (π.χ. δημοκρατία, ελευθερία κτλ.),πεποιθήσεις (τα πιστεύω των
μελών για τον κόσμο γύρω τους), κανόνες συμπεριφοράς (π.χ. ήθη και έθιμα), καθώς και τους
κοινωνικούς θεσμούς και τις κοινωνικές δομές.
……………………………………………………………………………………………………………………………..

Να αναπτύξετε τις παρακάτω παραγράφους με τον τρόπο ανάπτυξης που σας ζητείται:

Σύγκριση-αντίθεση Το βουνό και η θάλασσα είναι δύο διαφορετικές επιλογές που έχει

κάποιος για να περάσει τις διακοπές του.

Αιτιολόγηση Τα ταξίδια αποτελούν για τον άνθρωπο μια πολύ όμορφη μορφή ψυχαγωγίας.

Παραδείγματα Η τελευταία εκδρομή με το σχολείο ήταν γεμάτη εκπλήξεις.

Ορισμός Η ψυχαγωγία παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας.

Με τον όρο ψυχαγωγία.....