ΕΝΟΤΗΤΑ 3η

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Σε ποιες κατηγορίες χωρίζονται τα ρήματα σύμφωνα με την κατάληξή τους;
Με τα ρήματα δηλώνουμε τι κάνουμε, π.χ. τρέχω, γελώ,  κοιμάμαι, ντύνομαι,  περιποιούμαι κ.τ.λ.
Παρατηρώντας τα ρήματα διαπιστώνουμε ότι στο α’ ενικό πρόσωπο του ενεστώτα (δηλ. εγώ τώρα…)
τελειώνουν σε δύο μόνο καταλήξεις:
στην κατάληξη –ω, π.χ. τρέχω, ζω, αδικώ
στην κατάληξη -μαι, π.χ. φαίνομαι, έρχομαι
Για να μπορούμε, λοιπόν, να τα μελετάμε πιο εύκολα, χωρίζουμε τα ρήματα σε δύο μεγάλες
κατηγορίες, ανάλογα με την κατάληξή τους. Τις κατηγορίες αυτές τις ονομάζουμε φωνές. Έτσι,
όσα ρήματα τελειώνουν σε -ω ανήκουν στην ενεργητική φωνή, ενώ όσα ρήματα τελειώνουν σε –
μαι ανήκουν στην παθητική φωνή.
ΠΡΟΣΟΧΗ
 Μην μπερδεύουμε τις φωνές με τις διαθέσεις του ρήματος. Η φωνή αναφέρεται μόνο στο
είδος της κατάληξης. Η διάθεση είναι μια ιδιότητα του ρήματος με την οποία φαίνεται αν το
υποκείμενο ενεργεί ή δέχεται μια ενέργεια ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.
 Πολλά ρήματα τα συναντάμε και στις δυο φωνές, π.χ. γράφω – γράφομαι, μιλώ – μιλιέμαι.
 Υπάρχουν ρήματα που τα συναντάμε μόνο στην ενεργητική φωνή, π.χ. ζω, ξυπνώ, τρέχω
 Υπάρχουν ρήματα που τα συναντάμε μόνο στην παθητική φωνή, π.χ. έρχομαι, φαίνομαι.
 Τα ρήματα που έχουν μόνο παθητική φωνή ονομάζονται αποθετικά.
 Η ενεργητική και η παθητική φωνή δεν ταυτίζονται πάντα με τη σημασία των ρημάτων.
π.χ. σκέφτομαι: παθητική φωνή, ενεργητική σημασία.
 Αν μας δοθεί ένας τύπος του ρήματος που δεν είναι στο α’ ενικό του ενεστώτα, τότε εμείς, για
να καταλάβουμε σε ποια φωνή ανήκει, θα το μεταφέρουμε στο α’ ενικό του ενεστώτα, δηλαδή στο
εγώ και τώρα, π.χ.
 τύπος ρήματος στο α’ ενικό ενεστώτα(εγώ τώρα…) θα είναι
γέλασα γελώ ενεργητική
γελάστηκα γελιέμαι παθητική
έχω φιλήσει φιλώ ενεργητική
έχω φιληθεί φιλιέμαι παθητική
 
Ρήματα που έχουν κατάληξη -μαι ή με.
Στα ρήματα υπάρχουν δυο καταλήξεις, από διαφορετικά πρόσωπα, που ακούγονται ακριβώς ίδια, δεν
γράφονται όμως ίδια. Οι καταλήξεις αυτές είναι: -μαι ή -με.
Όταν το πρόσωπο που μιλάει είναι το εγώ, τότε η κατάληξη γράφεται με άλφα γιώτα.(-μαι) 
Αν το πρόσωπο που μιλάει είναι το εμείς, τότε γράφεται με έψιλον (-με). 
Π.χ. εγώ γράφομαι, λούζομαι, στρώνομαι, ντύνομαι, δένομαι    
εμείς γράφουμε λούζουμε  στρώνουμε  ντύνουμε δένουμε
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Μεταφέρετε τα παρακάτω ρήματα στην αντίθετη φωνή ( όπου υπάρχει) διαχωρίζοντας τα
αποθετικά :
χρειαστήκαμε → ……………………………………
θα συμβιβαστείς →………………………………………..
καταστρέφεις → ………………………………………
δαμάστηκε → …………………………………………………
χειραγώγησαν → …………………………………….
στερούσες → ……………………………………………………
είχατε διορθώσει → ……………………………………
2. Να μετατρέψεις τα ρήματα του παρακάτω πίνακα, από την ενεργητική στην παθητική φωνή και
να γράψεις και τον Αόριστο και το στιγμιαίο Μέλλοντα της παθητικής φωνής, όπως στο
παράδειγμα.
Ενεστώτας             Ενεστώτας /Αόριστος /Στιγμιαίος Μέλλοντας
γράφω                     γράφομαι   / γράφτηκα / θα γραφτώ
ακούω
ντύνω
καίω
βάφω
πλένω
ζεσταίνω
φωτίζω
στρώνω
βρέχω
ποτίζω
γυμνάζω
3. Να βρείτε τη φωνή των ρημάτων που υπάρχουν στα παρακάτω παραδείγματα:
α. Εργάζομαι σε ένα εργοστάσιο και συχνά κάνω υπερωρίες.
β. Στο ξενοδοχείο μας περιποιήθηκαν και μας ετοίμασαν πολυτελή διαμονή.
γ. Όποιος σέβεται τον εαυτό του δείχνει σεβασμό και στους άλλους.
δ. Δανείστηκα ένα μεγάλο ποσό και θα το εξοφλήσω σε δύο χρόνια.
ε. Εφοδιάστηκα με κατάλληλα ρούχα και έφυγα για ορειβασία.
στ. Κόπηκα καθώς ξυριζόμουν και δεν μπορούσα να σταματήσω το αίμα.
ζ. Τεράστιες εκτάσεις δασών κάηκαν και πολλές καλλιέργειες καταστράφηκαν.
η. Ο δυνατός αέρας ξερίζωσε δέντρα, έριξε στέγες, προξένησε καταστροφές.
θ. Ο πατέρας μου κάθε μεσημέρι μετά τη δουλειά του αναπαύεται για λίγη ώρα..
4.Να διαβάσεις προσεκτικά τις παρακάτω προτάσεις και να συμπληρώσεις τις καταλήξεις –μαι ή –
με, αφού πρώτα σκεφτείς το πρόσωπο που μιλάει.
1. Πήγα____ όλοι μαζί να δού____ ένα ποδήλατο για το οποίο ενδιαφέρο____
2. Επειδή εγώ ζαλίζο____ θα ανεβαίνου____ το δρόμο σιγά-σιγά.
3. Βιάζο____ γιατί δε φτάσα____ ακόμα εκεί που θέλα____ να φτάσου____.
4. Συμφώνησα____ με τη μαμά να κοιμά____ πιο νωρίς, για να μπορώ το πρωί να σηκώνο____
πιο εύκολα.
5. Θα εί___ απέναντι. 
6. Πρέπει να βρού___ και τους άλλους για να μπορέσου____ να πετύχου____ αυτό που
σχεδιάσα____.
7. Έρχο_____ στο σπίτι σου για να παίξου____ και να σχεδιάσου____
8. Φοβά____ ότι δε θα τους αφήσω να κοιμηθούν, γιατί ακούγο____ πολύ. Γι’ αυτό σκέφτο____
να πά____ να παίξου____.
9. Έρχο____ να δού____ μαζί το παιχνίδι στην τηλεόραση και να αναλύσου____ τις φάσεις μία-
μία.
10. Κάθο____ και σκέφτο_____ τι θα μπορούσα_____ να κάνου____ ώστε να πετύχου____ αυτό
που θέλου____ και να μείνου____ ευχαριστημένοι.
11. Κουράζο____ πολύ τον τελευταίο καιρό. Γι’ αυτό είπα____ με τη μαμά να προσπαθήσου____
να βρού____ ένα τρόπο να λύνου____ τις ασκήσεις μαζί, αλλά να καταλαβαίνω πάντα τι
κάνου____.