ΚΕΙΜΕΝΟ

Αξιότιµοι κύριοι,
Θα µπορούσαµε, χωρίς δόση υπερβολής, να πούµε ότι χάρη στα
ηλεκτρονικά µέσα πληροφόρησης οι περισσότερες δικτατορίες εξέλιπαν σήµερα
και όσες υπάρχουν γκρεμίζονται. Αν η παρατήρησή µου είναι σωστή, τότε η εποχή
µας και οι τεχνολογίες που ανακάλυψαν οι επιστήμονες ερευνητές πρόσφεραν στην
ανθρωπότητα, µαζί µε την άµεση παγκόσµια πληροφόρηση, και τα ανεκτίμητα
αγαθά της περισσότερης ελευθερίας και της περισσότερης δημοκρατίας.
Τα σύγχρονα µέσα επικοινωνίας, και ιδιαίτερα η κυριαρχούσα τηλεόραση,
έδωσαν νέα πανίσχυρα όπλα σε δυνάµεις που επιδιώκουν την εξουσία και την
ικανοποίηση της πλεονεξίας. (…) Και ανακύπτει το άµεσο, επείγον και δυσεπίλυτο
πρόβληµα: ποιος ελέγχει τα µέσα επικοινωνίας και πώς µπορεί και από ποιους να
ελέγχονται, ώστε να µη µετατρέψουν το αγαθό της ενημέρωσης σε µέσο
προπαγάνδας και παραπληροφόρησης ή σε όργανο χειραγώγησης και
εξανδραποδισμού των δεκτών των µηνυµάτων;
Όλοι ξέρουµε ότι τα τεχνολογικά δημιουργήματα είναι ουδέτερα. Οι
άνθρωποι που τα χειρίζονται τα καθιστούν πηγές του καλού ή του κακού. Ποιος
χειρίζεται τα µέσα µαζικής επικοινωνίας; Μα σήµερα πολλοί: κυβερνήσεις και
επιχειρήσεις και άτοµα. Και αυτό είναι καλό. Ο πλουραλισµός* είναι η προϋπόθεση
της δημοκρατίας. Καλύτερα στα χέρια πολλών και διάφορων, παρά σε χέρια λίγων
και πανίσχυρων. Πόσο ισχύει αυτό; Και πώς αντιµετωπίζεται η συγκέντρωση της
δύναµης σε λίγα κέντρα; Είναι αντικείµενο που χρειάζεται σοβαρή και σε βάθος
διερεύνηση. Μια κυβερνητική εξουσία, έστω και εκλεγµένη από γνήσιες
πλειοψηφίες, δε σηµαίνει ότι αυτοµάτως εξασφαλίζει αθωότητα και χαρακτηρίζεται
µόνο από καλές προθέσεις, απέναντι στους υπηκόους της και στις διεθνείς σχέσεις
της. Το ίδιο ισχύει και για τον όποιο ιδιοκτήτη τηλεοπτικού σταθµού, εφηµερίδας ή
ραδιοφώνου. (...)
Ένα παράδειγμα από το χώρο που γνωρίζω καλύτερα. Η µετάδοση ενός
καλλιτεχνικού προγράμματος, ενός θεατρικού ή μουσικού έργου, µπορεί να
υποκρύπτει πλήθος ιδιοτέλειες, πέρα από την πραγματοποίηση χρηματικού
κέρδους. Το µήνυµα του έργου υπηρετεί κάποιες ιδέες και συμφέροντα. Η
εθνικότητα του δημιουργού προβάλλει πολιτιστικά µια χώρα. Η γλώσσα µπορεί να
είναι το µέσο επικοινωνίας, αλλά µπορεί να γίνει και µέσο χειραγώγησης και
εξουσίας.
Στην αίθουσα αυτή παρίστανται και κάποιοι αξιοσέβαστοι σοφοί που καλό
θα ήταν να προβληματιστούν για τα νέα αυτά φαινόμενα που προκύπτουν από τη
ραγδαία μεταβολή των συνθηκών των µέσων επικοινωνίας. Εγώ θα περιοριστώ σε
µια µόνο επισήµανση. Η έκρηξη των µαζικών µέσων επικοινωνίας, ιδίως των
ηλεκτρονικών, ήταν απότοµη, γι’ αυτό και είναι δυσχερές να συνειδητοποιηθεί, να
αφοµοιωθεί και να βρει τις αναγκαίες ισορροπίες, ώστε να µη διαλύσει τις
ανθρώπινες κοινωνίες, που, έστω µε κλυδωνισµούς και παλινδρομήσεις,
προχωρούν προς την πρόοδο.
Όµως, προϋπόθεση για µια υγιή ισορροπία είναι η αντίδραση των
αποδεκτών των πληροφοριών και των πολιτιστικών µηνυµάτων. Και αυτό εξαρτάται
από την παιδεία που παρέχεται από την οικογένεια και το εκπαιδευτικό σύστηµα.
Νοµίζω ότι οι προβληµατισµοί µου βασίζονται στην πραγµατικότητα και εκφράζουν
την ψυχική µου αγωνία. Εναπόκειται στους ανθρώπους του πνεύματος και στους
υπεύθυνους της πληροφόρησης, και ιδίως στους δηµοσιογράφους, να µελετήσουν
το φαινόµενο και να προτείνουν ιδέες που, για να έχουν απήχηση και αξία, θα
πρέπει να εκφράζουν τη συνισταµένη των εµπειριών και προβληµατισµών όλων
των λαών της γης. Έτσι µόνο υπάρχει ελπίδα τα συµπεράσµατα και οι υποδείξεις

Σελίδα 1 από 2
τους να υιοθετηθούν ευκολότερα από την παγκόσµια κοινή γνώµη, που µόνο αυτή,
αν γίνει ευρεία και πειστική, θα µπορούσε να υποχρεώσει τους ελέγχοντες τα µέσα
επικοινωνίας και διάδοσης πληροφοριών, ιδεών και πολιτισµού σε
αυτοσυγκράτηση, πειθαρχία και σεβασµό προς τις πανανθρώπινες αξίες.
*πλουραλισμός: πολυφωνία
Μελίνα Μερκούρη

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά τις τρεις πρώτες παραγράφους του κειμένου

(περίπου 60-70 λέξεις)
Β.1. «.Τα σύγχρονα µέσα επικοινωνίας, και ιδιαίτερα η κυριαρχούσα τηλεόραση,
έδωσαν νέα πανίσχυρα όπλα σε δυνάµεις που επιδιώκουν την εξουσία και την
ικανοποίηση της πλεονεξίας.»
Ποιο είδος σύνταξης χρησιμοποιεί η ομιλούσα; Τι επιδιώκει με αυή την επιλογή; Να
τη μετατρέψετε στο αντίθετο είδος

Β. 2. α) Να δώσετε έναν τίτλο με σχόλιο στην ομιλία της Μ. Μερκούρη

β) Ποια η λειτουργία του ερωτηματικού στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου;

Β.3. α) Να επισημάνετε τον τρόπο ανάπτυξης της πέμπτης παραγράφου του

κειμένου (Στην αίθουσα αυτή … προχωρούν προς την πρόοδο). Να αιτιολογήσετε
την απάντησή σας.
β) Με ποια διαρθρωτική λέξη επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ των δύο τελευταίων
παραγράφων του κειμένου και ποια η σημασία της λέξης αυτής;

Β.4. έκρηξη, υγιή, βασίζονται: Να χρησιμοποιήσετε κάθε λέξη σε δύο προτάσεις με

τη δηλωτική και συνυποδηλωτική της σημασία αντίστοιχα.

Β.5. Να δώσετε συνώνυμα των έντονα υπογραμμισμένων λέξεων του κειμένου.

Σελίδα 2 από 2