SÖZCÜKTE ANLAM

» Sözcükte Çok Anlam

» Gerçek - Mecaz Anlam
» Terim Anlam
» Somut – Soyut Anlam
» Nicel Nitel Anlam
» Genel – Özel Anlam
» Eş-Zıt Anlam
» Eş Seslilik
» Yansıma Sözcükler
» Söz Öbeğinde Anlam
» İkileme
» Deyim Anlam

Türkçe Soru Bankası

 Sözcükte Anlam
Test - 1
Burası Önemli KONU KAVRAMA TESTİ

1. I. Bizim kedi yine elimi çizdi. 3. “Tutturmak” sözcüğü, aşağıdaki cüm-

SÖZCÜKTE ÇOK
ANLAM
» Sözcüklerin cümle
içinde farklı anlam-
lara gelecek şekilde
kullanılmasına söz-
cüğün çok anlam
özelliği denir.
» Her sözcük, cümle
içinde farklı anlam-
lara gelecek şekilde
kullanılabilir.
II. Gereksiz sözcükleri çizdim. lelerin hangisinde “Urumeli Hisarı’na
oturmuşum. / Oturmuş da bir türkü tut-
III. Sonunda arkadaşlarım arasında
turmuşum.” dizelerindeki anlamıyla
onu çizdim.
kullanılmıştır?
“Çizmek” kelimesi, numaralanmış
cümlelerde aşağıdaki anlamlarından A) Taşı fırlattı ama tutturamadı.
hangisiyle kullanılmamıştır? B) Şarkıyı tutturdum, devam ediyorum.
C) Yeni fotoğrafları panoya iğneyle tut-
A) Geçersiz kılmak için üzerine çizgi
turdu.
çekmek
D) Annesine dondurma, diye tutturdu.
B) Resmini yapmak, resmetmek
C) Çizgi biçiminde yaralamak
D) Kişiyle ilgiyi kesmek, bağı koparmak

» Sözcüğe anlamı be- 4. Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizi-

raber kullanıldıkları li sözcüklerden hangisinin anlamı yay
sözcükler katar.
ayraç içinde yanlış tespit edilmiştir?
A) İçeriye kimseyi koymuyorlar. (Bırak-
» Sözcükler, zaman
mamak)
içinde yeni anlamlar
kazanır. Bu yeni an- B) Duyduğu notaları hemen kapıyordu.
lamlar çok anlamdır. 2. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelime- (Bellemek, öğrenmek)
lerden hangisi karşısında verilen anla- C) Balığı yıkayıp terbiyeledim. (Temizle-
Örnek: ma uygun kullanılmamıştır? mek)
D) Toplantı uzayan laflar yüzünden bit-
Cümle Anlam medi. (Uzun süren)
Cümle Anlamı
Taşları Ezerek A) Bütün gün gü- Etkisiyle birden
kırdı. parçalamak neşte dolaşma, bire hasta et-
Ocakta İri güneş çarpar. mek
kömürleri parçalara B) Bir kere düştün Ziyarete, hatır
kırıyordu. ayırmak mü ne arayan sormaya gitmek
Soğuklar Öldürmek olur, ne soran 5. I. Sıcaktan pencereleri açık bıraktık.
hayvanları olur. II. Aysel, açık renk giyinmeyi sever.
kırdı. III. Ne yapıyorsak ortada her şeyimiz
C) Çalı süpürgesi Büyüyüp boy
Firma Bir şeyin ağaca yetişmek atmak, yetiş- açık.
teklifini fiyatını
için gelişir. mek IV. Komşumuzun her işi açıktı.
kırdı. azaltmak
D) O kadar obur ki Bir şeyin, bir Numaralanmış cümlelerin hangilerin-
dolaptaki tüm yerin üstünde- de “açık” kelimesi aynı anlamda kul-
yemeği süpür- ki çer çöp, toz lanılmıştır?
müş. toprak vb. şey- A) I ve II. B) I ve IV.
leri temizlemek C) II ve III. D) III ve IV.

Türkçe Soru Bankası

6 6. Sınıf
 Çok Anlam
Test - 1
KONU KAVRAMA TESTİ Özel Mi Özel

6. Süt beyaz bir martıyım açıklarda. 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “bir”

Gemilere ben yol gösteriyorum, sözcüğü, karşısında verilen anlama
» Bir sözcüğe çok an-
uygun olarak kullanılmamıştır?
Buğday ve ilaç yüklü gemilere lam özelliğini beraber
Bir kanat vuruşta bulutlardayım kullanıldıkları kavra-
Cümle Anlam malar kazandırır.
Bir süzülüşte vatanım dalgalar!
A) Biz hep biriz, Beraber
Cahit Sıtkı TARANCI ayrılmayız.
Aşağıdakilerden hangisi, bu parçada
B) Bunu bir sen Sadece, yalnız-
geçen altı çizili sözcüklerden birinin Kırma
k
yapabilirsin. ca
anlamı değildir?
C) Bu öğrenciler, Eş, aynı boyda
A) Yükü olan, mahmul benim için bir-
B) Duyulmak, hissedilmek dir.
C) Denizin kıyıdan oldukça uzak yeri
D) Yaşlı bir kadın, Herhangi bir var-
D) Görünür bir hareket yapmadan ha-
çocuğun başını lığı belirsiz olarak
vada ilerlemek
okşadı. gösteren sayı

Odunları kırıyor.
10. “Ayırmak” sözcüğü aşağıdaki cüm-
7. I. Uçak, havaalanına şimdi indi.
lelerin hangisinde “bir bütünden bir İri parçalara
II. Kalan ödevlerimi şimdi bitiriyorum. parçayı herhangi bir amaçla bir tarafa Anlamı
ayırmak
III. Kaybolan hayvanı şimdi kurtlar mı koymak, saklamak” anlamında kulla-
yiyecek? nılmıştır?
IV. Yine gök gürlüyor, şimdi yağmur A) Çocuklarını birbirinden ayırmaz hep-
yağar. sini çok sever.
Yukarıdaki cümlede “şimdi” sözcüğü B) Çocuklara pastadan biraz ayırdım.
kaç değişik anlamda kullanılmıştır? C) Odayı yeni gelen misafirlere ayırdım.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 D) Okumadığı kitapları kardeşine ayırdı.

11. • Sırtında hep aynı kahverengi elbise

8. “Sabah uyandığında neredeyse otobü- bulunuyor.
sü kaçıracağını fark etti.” • Beşiktaş sırtları pırıl pırıl, aradaki bo-
Altı çizili sözcüğün cümleye kattığı an- ğaz parçası masmaviydi. Kolunu kırdı.
lam aşağıdaki cümlelerin hangisinde • Arabacı katırın sırtına binmiş.
vardır? “Sırt” kelimesi, bu cümlelerde aşağı- Ke m i k l e r i n -
Anlamı den birini par-
A) Pastayı az daha elinden düşürüyor- daki anlamlarından hangisiyle kulla-
çalamak
du. nılmamıştır?
B) Bizim memlekette portakallar, daha A) Dağların veya tepelerin üst bölümü
çiçek açmadı. B) Bir şeyin üstü, üst bölümü
C) Ahırdaki keçi kaçınca hemencecik C) İnsanın üstü
yakaladı. D) Omurgalı veya omurgasız hayvan-
D) Arkadaşını biraz daha bekleyip gide- larda boyundan kuyruk sokumuna
cekti. kadar uzanan üst bölüm

6. Sınıf 7 Türkçe Soru Bankası

 Gerçek - Mecaz Anlam
Test - 2
Burası Önemli KONU KAVRAMA TESTİ

1. Kış gelince soğuk kapıya dayandı. 3. Köylerine dönenler, eskiden ellerinde köy-
Küçük odalarda yanan odunların koku- I
Gerçek – Me- lünün işine yarar bir zanaat öğrendiği için
su odaya yayılıyordu.
caz Anlam II
Yukarıdaki cümlelerde yer alan altı
Gerçek Anlam insanların yaralarına merhemdi, umuttu.
çizili sözcükler, aşağıdaki cümlelerin
» Sözcüklerin akla ilk III IV
hangisinde mecaz anlama gelecek şe-
gelen anlamları ile bu kilde kullanılmamıştır? Bu cümlede numaralanmış sözcükler-
anlamlara bağlı olarak den hangileri mecaz anlamıyla kulla-
gelişen anlamlarıdır. A) Küçük insanlar, büyük sorunların üs-
nılmıştır?
tesinden gelemez.
Mecaz Anlam A) I ve II. B) III ve IV.
B) Geç kalırsak tiyatro biletlerimiz ya-
» Sözcüklerin gerçek C) I ve III. D) II ve IV.
nar.
anlamlarından ta-
mamen uzaklaşarak
C) Bu olayın kokusu, yakında çıkar.
kazandıkları yeni D) Küçük kedi, soğukta kalmış tir tir tit-
anlama mecaz an- riyordu.
lam denir.

İnce değnek buldu.

Kalın karşıtı / Gerçek 4. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili
İnce hesaplar yapar. sözcüklerden hangisi mecaz anlamıyla
2. Aşağıdaki tabloda belirtilen sözcük- kullanılmamıştır?
Ayrıntılı / Mecaz
lerden hangisi, bir cümlede gerçek bir
Yüzüne maske taktı. A) Bu kitap beni çok sardı, elimden bı-
cümlede mecaz anlama gelecek şekil-
Yapma yüz /Gerçek rakamıyorum.
de kullanılmıştır?
Dürüstlük maskesi B) Yazarın duru bir anlatımı var.
tutmaz. Sözcük Cümle C) Babası geç gelince hevesi kırıldı.
Aldatıcı davra-
A) Kuru Ateşte kuru dallar çıtır- D) Olayları bir de onun açısından gör-
nış / Mecaz
dayarak yanıyor. mek gerekir.
Hangi dükkân kapa-
lıydı.
Kuru, zevksiz bir ha-
yat..
Çalışma süresi sona
ermiş / Gerçek B) Kesmek Açılışta kırmızı kurdele-
Kapalı çevrede ye- yi müdür kesti.
tişti. Atlılar, köylülerin önü- 5. (1) İki arkadaş, palavra yarışına girmiş-
Dış çevreyle ilişkisi nü kesti. lerdi. (2) Biri dedi ki:
olmayan / Mecaz - (3) Geçen yıl dayımın çiftliğinde boyu
C) Yakın Muhakkak bir yakın ar-
kadaşı vardı. öyle uzun öyle uzun bir adam vardı ki
HİÇ UNUTMA
elini kaldırıp meyveleri kolayca toplu-
Bir sözcüğün Beş dönüme yakın yordu. (4) Bu haber tüm memleketi sal-
mecaz ve gerçek bahçe satın aldı. lamıştı.
anlamı ile sözcü-
D) Ara Aralarının iyi olmadığı- Yukarıdaki numaralı cümlelerden han-
ğün cümle içinde
kullanıldığı an-
nın farkındayım. gisinde mecaz anlamlı sözcüğe yer ve-
lam arasında bağ Aralarında çocuk de- rilmiştir?
vardır. necek yaşta işçi vardı. A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

Türkçe Soru Bankası

8 6. Sınıf
 Terim Anlam
Test - 2
KONU KAVRAMA TESTİ Özel Mi Özel

6. I. Türkçede kelimenin hiçbir ek alma- 9. Erkek oyuncuya aktör, bayan oyuncu-

mış haline kök denir. ya aktris adı verilir. İkisi de tiyatro da
suflörden aldıkları yardımla rollerini Terim Anlam
II. On altı, kök dışına dört olarak çıkar.
canlandırırlar. » Bir sözcüğün bilim, sa-
III. Arkadaşlığımızın kökü, ailelerimize
Aşağıdaki sözcülerden hangileri yu- nat, spor ya da meslek
dayanır.
alanına özgü kavram-
karıdaki metinde terim anlamlı olarak
IV. Dişini kökü çürüdüğü için kaybet- ları karşılığında ka-
kullanılmamıştır?
miş. zandığı anlama terim
Yukarıdaki numaralı cümlelerin han- A) Rol B) Aktris anlam adı verilir.
gisinde “kök” sözcüğü terim anlamlı C) Suflör D) Tiyatro
Matematik:
olarak kullanılmamıştır?
Doğal sayılar, kare,
A) I. B) II. C) III. D) IV. çember

Tiyatro:
Sahne, perde, de-
kor…

10. I. Bitkiler, besinlerini köklerinden alır- Müzik:

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “tut- lar. Nota, akor, solfej…
mak” sözcüğü terim anlamda kullanıl-
II. Makale, ispatlanabilen ciddi yazı- Resim:
mıştır?
lardır. Portre, palet, tuval…
A) Eve gelen konuklara şeker tutmak III. Bu kadar ince hesaplar yaparsan
adettir. Futbol:
kaybedersin.
B) Tutuğu takım galip gelince sevinç- Taç, penaltı, gol…
IV. Salataya biraz limon ve yağ katma-
ten havalara uçtu.
lısın.
C) Oda da toz olunca mendiliyle burnu- HİÇ UNUTMA
Bu cümlelerin hangi ikisinde terim an-
nu tutar. Bir sözcüğün te-
lamlı sözcük kullanılmıştır?
D) Bu maçta gol atmaması için Rıd- rim olup olmadığı
van’ı tutacaktım. A) I ve II. B) I ve IV. kullanıldığı cüm-
C) I ve III. D) III ve IV. leye göre değişir.

Buraya bir ışık

getirin.
Aydınlatmaya ya-
rayan araç / Gerçek
8. I. Omurga, vücudun dik durmasını
Manalı ışıklar sıç-
sağlar.
rıyordu.
II. Bebeğin yeni emziği dikkatimizi
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Gözlerde beliren
çekti.
“ağız” sözcüğü terim anlamda kulla- parıltı / Mecaz
III. Ekvatora yaklaştıkça sıcaklık artar. nılmıştır? Işık parçacıklar
IV. Türkçe dersinde tahtaya kalktık. şeklinde hareket
A) Mehmet, Rumeli ağzıyla konuşuyor.
Bu cümlelerin hangi ikisinde terim an- B) Çocuk, yine ağzına bir şeyler atmış.
eder.
lamlı sözcük kullanılmıştır? Gözle görülen ışı-
C) Çakının ağzını iyice biledim.
ma / Terim
A) I ve II. B) I ve IV. D) O, buraya ağız aramaya gelmişti
C) I ve III. D) III ve IV. bence.

6. Sınıf 9 Türkçe Soru Bankası

 Somut - Soyut Anlam / Yansıma
Test - 3
Burası Önemli KONU KAVRAMA TESTİ

1. Ormanın derinliklerinde yankılanan se- 4. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden han-

Somut - Soyut
Duygu organından bi-
riyle algılayabildiklerimiz
somut, beş duyu organ-
larıyla algılayamadıkları-
mız ise soyut anlamlıdır.
Somut Soyut
Kapı, yol, Sevgi, aşk,
taş, kitap, çalışkanlık
kalem
sin çocuklara mı yoksa devrilen çamla- gisi, somut anlamlıyken cümlede so-
ra mı ait olduğunu düşündük. yut anlamda kullanılmıştır?
Yukarıda yer alan aşağıdaki sözcük- A) Bahar gelince kuşların sesini de du-
lerden hangisi soyuttur? yuyorum.
A) Derinlik B) Yankı B) Bu tasarımda da Ayşe Hanım’ın im-
C) Düşündük D) Devrilen zasının olduğu belli oluyor.
C) Yeni alınan oyuncağını hemen boz-
du.
D) Bu sefer de atını bilmediği bir yola
sürdü.

HİÇ UNUTMA
Somut, sözcük-
ler soyut anlama
gelecek şekilde
k u l l a n ı l a b i l i r l e r. 2. ’’Kopmak’’ sözcüğü aşağıdaki cümle-
Böylece mecaz 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan-
lerin hangisinde somut anlamıyla kul-
anlam elde edilir. sıma bir sözcük vardır?
lanılmıştır?
Bu el soğuktu ve A) Üst kata taşınıldığını sesinden anla-
titriyordu.
A) Beni öğretmene şikâyet edince ara-
dık.
mızdaki bağ koptu.
Sıcak karşıtı / Do- B) Üst kattan gelen patırtıdan rahatsız
kunma / Somut /
B) Yanımıza düşen meyve, az önce
olmuştuk.
Gerçek ağaçtan koptu.
C) Hava fişeğin geceyi aydınlatan gö-
Soğuk bir karşı- C) Bu kadar işi yapmaktan belim koptu.
rüntüsünü hayranlıkla izledik.
lama yapıldı. D) Kedinin köpeği kovaladığını görünce
D) Annem, şarkı sözlerini mırıldanıyor-
İlgisiz / So- gülmekten koptuk.
du.
yut / Mecaz

Yansıma
Doğadaki cansız varlık-
ların, hayvanların, maki-
nelerin çıkardığı seslerin
taklit edilmesiyle oluşan
sözcüklere yansıma denir. 6. (1) Mutfaktan sütlaç kokusu geliyordu.
İnsanlara Özgü Yansı- (2) Kırmızı renkli bir kâseye bir kepçe
ma Sözcükler: doldurdum. (3) Annem: “Sütlaç daha
Hapşu, hapşırmak; horr, 3. Aşağıdakilerin hangisinde sözcüklerin sıcak!” diye bağırdı.(4)Sütlacın tadı ne-
horlamak. tamamı soyut anlamlıdır? fisti, yedim.
Cansız Varlıklara Ait Yan-
A) Kırmak - toprak - tuzlu Yukarıdaki numaralı cümlelerin hangi-
sıma Sözcükler:
B) Sevgi - umut - tembel sinde soyut anlamlı sözcüğe yer veril-
Şırıl, şırıldamak, hışır, miştir?
hışırtı, pat, patlamak,
C) Temiz - çaresiz - ışık
vız D) Öfke - karanlık - yorgun A) I. B) II. C) III. D) IV.

Türkçe Soru Bankası

10 6. Sınıf
 Nitel - Nicel / Genel - Özel Anlam
Test - 3
KONU KAVRAMA TESTİ Özel Mi Özel

7. “Ağır” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel-

hangisinde nicel anlamda kullanılmış- den genele bir sıralama yoktur?
tır? Nicel – Nitel
A) Evcil hayvanlardan en çok kedileri Anlam
A) Bu konu 8. sınıflara ağır geldi. severim.
» Ölçülebilir kavramları
B) Sırtındaki çantası çok ağırmış. B) Brokoli, kanser oluşumunu önleyen
karşılayan sözcükler ni-
C) Annesinin söyledikleri ağır geldi. bir sebzedir.
cel anlamlıdır. Bir varlığın
D) Bu baloya ağır kıyafetle katılmalısın. C) Dünya evrenin boşluğunda dönüyor. ölçülemeyen özelliklerini
D) Çalıkuşu, Reşat Nuri’nin en sevilen veren sözcükler ise nitel
romanıdır. anlamlıdır.
Büyük kutuyu bırak.
8. Aşağıdaki cümlelerde yer alan “uzak” Küçük karşıtı / Bo-
sözcüğünün anlam özelliği hangi yay yut / Nicel
ayraç içinde yanlış tespit edilmiştir? Büyük insanlar, halkı
düşünmelidir.
A) Arkadaşımın evi, bize çok uzaktı.
Önemli / Nitel
(Nicel)
11. Eyüp öksüz, Kadıköy süslü, Moda kurumlu,
B) Babası, uzak ülkelere mal götürü- HİÇ UNUTMA
Ada ‘da rüzgâr, uçan eteklerden sorumlu.
yormuş. (Nicel) Bir sözcüğün ni-
Her şafak Hisarlarda oklar çıkar yayından
C) Birbirine uzak konularla ilgilenir. (Ni- cel ya da nitel
tel) Hala çığlıklar gelir Topkapı Sarayı’ndan. anlamlı oluşu
D) Bu gemi, limanın uzağında demirle- Ana gibi yar olmaz, İstanbul gibi diyar; cümledeki anla-
di. (Nitel) Necip FAZIL mına bağlıdır.
İyi söze kandım.
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi yuka-
(Nitel)
rıdaki şiirde genel anlamlı olarak kul-
İyi para kazandı.
lanılmıştır? (Nicel)
9. A) Moda İyi geliri var.
(Nicel)
Tüylü olanlar Memeliler B) Hisar
İyi hesap yapar.
C) İstanbul
(Nitel)
D) Topkapı Sarayı
Genel - Özel
Canlılar Kanarya
Anlam
» Söylenişte tekil olma-
sına rağmen anlamca
geniş kapsamlı olan
Kuşlar Hayvanlar sözcüklere genel an-
12. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden han- lamlı sözcük; anlamca
gisi nitel anlamda kullanılmıştır? daha dar kapsamlı olan
Yukarıdaki varlık adlarını özelden ge- A) Küçük yalılarda oturmayı seviyordu. sözcüklere ise özel an-
nele sıraladığımızda aşağıdakilerden lamlı sözcük denir.
B) Derinliğini bilmediğin suya girme.
hangisi sıralama içinde yer almaz? Varlık - canlı - bitki -
C) Bugünlerde başı büyük belada.
çiçek
A) Hayvanlar B) Memeliler D) Bu soğuk havada bence kalın giyin-
Genel → Özel
C) Tüylü olanlar D) Kuşlar melisin.

6. Sınıf 11 Türkçe Soru Bankası

 Eş - Karşıt Anlam
Test - 4
Burası Önemli KONU KAVRAMA TESTİ

Eş Anlam
Yazılışları ve okunuşları farklı
olmasına rağmen aynı anlamı
taşıyan kelimelerdir.
HİÇ UNUTMA
Eş anlamlı sözcükler,
birbirlerinin yerine kul-
lanılabilir.
Mektebin kapısında-
yım.
Okulun kapısındayım.
Altı çizili sözler eş an-
lamda kullanılmıştır.
Bir sözcüğün eş anla-
mı cümle içindeki an-
lamına göre değişir.
Kara gömlek giymiş.
(Siyah)
Kara günler geçer.
(Kötü)
Benim için söylenen
bir kara sözdür. (Leke,
iftira)
Karşıt Anlam
» Anlamca birbiriyle çelişen
kelimelere zıt anlamlı kelime-
ler adı verilir.
O, yukarıda duruyor.
O,aşağıda duruyor.
Altı çizili sözler karşıt an-
lamda kullanılmıştır.
HİÇ UNUTMA
Bir sözcüğün olum-
suzu, o sözcüğün
karşıtı anlamlısı de-
ğildir.
Olumsuz
Sözcük
1. Desem ki
Vakitlerden bir nisan akşamıdır,
Rüzgârların en ferahlatıcısı senden esi-
yor.
Aşağıdakilerden hangisi dizelerdeki
sözcüklerden birinin eş anlamlısı de-
ğildir?
A) Zaman B) Yel
C) Sevinçli D) Söylesem
2. Yılanla yengeç, aralarında anlaşa-
rak birlikte yaşamaya karar vermişler.
Doğru ve mert bir karaktere sahip olan
yengeç, yılana yanlış davranışlarından
vazgeçmesini tembihlemiş. Ancak yılan
onu dinlememiş.
Bu cümlelerdeki altı çizili sözcükler
arasındaki anlam ilişkisinin benzeri
aşağıdakilerin hangisinde vardır?
A) Üç geyik, hep birlikte geniş çayırlar-
da otluyordu.
B) Bir şekilde uzakta olanları yakınına
yemek yemeye davet etti.
C) Aslan, geyiği yanına çağırıp yemeyi
planlamıştı.
D) Bu şekilde birbirinden uzaklaşan ge-
yikleri teker teker avına düşürüp ye-
miş.
4. Yaşadım
Yıldızlar şahidimdir
Erik ağaçları şahidimdir
Yaşadım avuçlarımın gücü yettiği kadar
Bedri Rahmi EYÜBOĞLU
Bu dizelerdeki altı çizili sözün eş an-
lamı aşağıdakilerin hangisinde vardır?
A) Elindeki kitapları yere atarken gör-
düm.
B) Şu olanları bizde kenardan izleyelim
mi?
C) Zavallı adamın anlattıklarına kimse
inanmadı.
D) Mahkemede beni tanık olarak dinle-
diler.
5. Yahya Kemal, eski İstanbul’u şiirlerinde
tüm incelikleriyle anlatırdı.
Altı çizili sözcüğün zıt anlamlısı aşa-
ğıdaki cümlelerin hangisinde kullanıl-
mıştır?
A) Mehmet, derslerine çok üstünkörü
çalışırdı.
B) Bahçesiyle o kadar çok ilgilendi ki
sonunda başardı.
C) Bakkal, ters bir bakışla müşterisine
kabalık yaptığını fark etmedi.
D) Okuyacağı kitaplarda aradığı şey
kalınlık değildi.

Karşıt

Çık Çıkma Gir

Acılı Acısız Tatlı 3. Aşağıda belirtilen sözcük çiftlerinin 6. Aşağıdaki dizelerin hangisinde zıt an-
Bir sözcüğün karşıtı hangisinde farklı bir anlam ilişkisi var- lamlı sözcükler kullanılmamıştır?
cümle içindeki anla- dır?
A) Az veren candan çok veren maldan.
mına göre değişir.
Dün dükkân açıktı.
A) Espri - şaka B) Anlayana sivrisinek saz, anlamaya-
(Kapalı) B) Obje - nesne na davul zurna az.
Açık sarı saçlıydı. C) Rehber - kılavuz C) Aç, tokun halinden ne anlar.
(Koyu)
D) İlginç - sıradan D) Güvenme varlığa, düşersin darlığa.

Türkçe Soru Bankası

12 6. Sınıf
 Eş Seslilik
Test - 4
KONU KAVRAMA TESTİ Özel Mi Özel

7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde altı çi- 10. I. Yaş kesen, baş keser.
zili sözler eş sesli olarak kullanılma- II. Kır atın yanında yatan, ya huyun-
mıştır?
Eş Seslilik
dan ya suyundan.
(Sesteşlik)
A) Ne haldeyim gel gör beni. III. Öküz öldü, ortaklık bozuldu.
»» Yazılış ve okunuşla-
Meyve hali erken açılır. IV. Damlaya damlaya göl olur. rı aynı ama anlamları
B) Kaçkar‘dan akan bu çay öyle soğuk- Bu dörtlükte numaralanmış cümleler- birbirinden farklı olan
tu ki. den hangilerinde eş sesli sözcük vardır? sözcüklere eş sesli
(sesteş) sözcükler de-
İşi bitirince tavşankanı bir çay içtik. nir. Bu sözcükler, ara-
A) I ve II. B) III ve IV.
C) Onun yüzünden bu sınava geç kal- sında anlam ilişkisi bu-
C) II ve III. D) I ve IV. lunmaz.
dım.
Örnek:
Arkadaşımın yüzünde yine sivilce
çıkmış. Düğününe
D) Piyanonun tuşu kırıldı. yüz kişi
gelmiş.
Güreşçi tuş oldu. 11. Kadının sağeli kapıya sıkıştı.
Çocuğun
El elin eşeğini türkü çağırarak arar.
yüzü kir-
Yukarıdaki iki cümledeki altı çizili söz- lenmiş.
cüklerin anlam ilişkisi hangi seçenekte
»» Bu cümlelerdeki “yüz”
verilmiştir?
8. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde sözcükleri arasında her-
sözlerden tamamı eş seslidir? A) Eş anlamlı B) Zıt anlamlı hangi bir anlam bağı ve
ilişkisi olmadığından eş
C) Yakın anlamlı D) Sesteş
A) Pazar, diz, sarı, cam seslilik (sesteşlik) söz ko-
nusudur.
B) Arı, yüz, saz, çap
C) Kır, bul, al, sol HİÇ UNUTMA
D) Dal, dil, çay, demir Bir sözcüğün me-
12. Aşağıdaki tabloda altı çizili sözcüklerin caz ve çok anlam-
ları arasında eş
eş sesli olarak kullanımı verilmiştir. seslilik olmaz. Çün-
kü bu tür sözcük-
Kullanım Eş Sesli Kullanım ler arasında anlam
9. Ben gidersem sazım sen kal dünyada. Adama sola dön- Solumdan otur-
bağı kopmamıştır.

Gizli sözlerimi aşikâr etme! dü. du. Anlam

Cümle

Türü
Âşık Veysel Dilini eşek arısı Bülbülün çektiği
Aşağıdakilerden hangisinde bu dize- soksun. dilindendir. Boş
Şişe dolu. Gerçek
lerdeki “saz” sözcüğünün eş seslisi Ömer Seyfettin, Yiğit, arılardan karşıtı
kullanılmıştır? arı bir Türkçe ile çok korkuyor.
Dağlar
Sayıca
keklik Gerçek
çok
A) Akşam yemekleri onun çaldığı sazla yazar. dolu.

daha keyifliydi. Kara göründü. Kara gömlek ya-

Doluyum Vakti
yarın gö- yok, Gerçek
B) Dere kenarındaki sazlar doğaya ayrı kıştı. rüşelim. meşgul
bir güzellik katıyor. Bir
Buna göre hangi sözcüğün eş sesli Acı dolu- hissin
C) Dedesi ölünce sazını bir kenara kal- Mecaz
kullanımı yanlış verilmiştir? yum. etkisin-
dırdılar. de olan
D) Saz, Türklerin Orta Asya‘dan beri A) Kara B) Dil Dolu yağ- Yağış Eş Ses-
dı dün. şekli lilik
gelen çalgısıdır. C) Arı D) Sol

6. Sınıf 13 Türkçe Soru Bankası

 Söz Öbeklerinde Anlam / İkileme
Test - 5
Burası Önemli KONU KAVRAMA TESTİ

Söz Öbekleri-
nin Anlamı
» Birden fazla sözün ka-
lıplaşarak oluşan söz
birliğidir. Bu sözler, me-
caz anlam kazanarak
okurun zihinde bir an-
lam belirmesini sağlar.
Söylediği sözlerle ger-
gin ortamı biraz da olsa
yumuşatmayı başardı.
Anlamı: Huzurun ol-
madığı durum, yer
İkileme
» Anlamı güç kazandır-
mak için aynı kelimenin
ya da aralarına farklı
anlam ilişkileriyle kuru-
lan söz öbekleridir.
İkilemeler farklı şekil-
lerde oluşur.
» Karşıt anlamlı sözcük-
lerle
Er geç, az çok
» Yakın anlamlı söz-
cüklerle
Eş dost, kılık kıyafet
» Anlamlı anlamsız
sözcüklerle
Eğri büğrü, kaba saba
» İkisi de anlamsız
sözcüklerle
Ivır zıvır, ecüş bücüş
» Yansıma sözcüklerle
Patır kütür, takır tukur
İkilemeler, cümle için-
de anlam kazanır.
» İyi kötü bu konuyu
biliyorum.
Anlamı: Şöyle böyle,
biraz
1. Böyle işler, olur olmaz adamlarla yapıl-
maz.
Yukarıdaki cümlede yer alan altı çizili
sözün karşıladığı anlam aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Gereksiz
B) İşe yaramaz
C) Dürüst olmayan
D) Sıradan, niteliksiz
2. Arkadaşlarımla, kırk yılda bir, bir araya
gelebiliyoruz.
Yukarıdaki metinde altı çizili sözcükle
anlatılmak istenen aşağıdakilerin han-
gisinde vardır?
A) Arkadaşım, sürekli beni yanına çağı-
rır.
B) Bu tatil köyünde çok seyrek olarak
kaplumbağalar sahile çıkar
C) Arada sırada eski okulunu ziyarete
gidiyormuş.
D) Sütçü, gün aşırı mahalleye süt dağıt-
maya geliyordu.
3. Fırıncının kızı mektuplarında gün boyu
fırına uğrayan insanlardan bahsederdi.
Bu cümledeki altı çizili sözün açıkla-
ması aşağıdaki cümlelerin hangisinde
kullanılmıştır?
A) Evden çıktım, bütün gün Kara-
köy’deydim.
B) Arkadaşlarım bir aralık buraya uğra-
yacaktı.
C) Sen, kısa bir süre burada kal; sonra
gidersin.
D) Bugün birkaç dakika sana zaman
ayıracağım.
4. I. Bütün denilenleri noktası noktasına
uyguluyordu.
II. Evi sakin sakin temizlemeye başla-
dı.
III. Deniz kenarı gitgide kirlenmeye
başladı.
IV. Çocuklar, verilen ödevi harfiyen ye-
rine getiriyordu
Yukarıdaki cümlelerin hangilerinde
altı çizili sözcükler, aynı anlama gele-
cek şekilde kullanılmıştır?
A) I ve III. B) II ve IV.
C) I ve IV D) III ve IV.
5. İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı
Hafiften bir rüzgar esiyor
Yavaş yavaş sallanıyor
Yapraklar ağaçlarda…
Orhan Veli KANIK
Yukarıdaki dizelerde altı çizili sözle
aynı anlama gelen ikileme aşağıdaki
cümlelerin hangisinde vardır?
A) Dünkü duruşmada uzun uzun hâki-
mi dinledi?
B) İşlerini sakin sakin yapmaya çalışı-
yordu.
C) Bütün ıvır zıvırları rafa kaldırdım.
D) Şöyle böyle bütün işleri bitirdik sayılır.
6. Bu yemeğin tadı hiç fena değildi, biraz
daha limon sıksaydın iyi olurdu.
Bu cümledeki “fena değildi” sözüyle
anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Çok iyi
B) Oldukça iyi
C) Ne iyi ne kötü
D) Çok kötü

Türkçe Soru Bankası

14 6. Sınıf
 Deyim
Test - 5
KONU KAVRAMA TESTİ Özel Mi Özel

7. (1) Olayı duyunca hepimiz dona kal- 10. Salona giren konuşmacı hayatımızı yö-
mıştık. (2) Üzüntüden gözlerimiz dol- neten en önemli şey nedir, diye sorunca
muştu. (3) Zavallı Mehmet amca, gün tüm salon … cevap vermek için hazır- Deyim
yüzü görmeden bu dünyadan gitmişti. lanmaya başlamıştı. » Genellikle gerçek an-
(4) Ölümün soğuk haberi, hepimizi lamından az çok ayrı,
Paragraftaki boşluğa aşağıdaki de- kendine özgü bir anlam
sarsmıştı. yimlerden hangisi gelmelidir? taşıyan, ifadeyi daha
Yukarıdaki metinde numaralı cümlele- zengin ve etkileyici kıl-
A) kulak kabartmış mak amacıyla söylenen
rin hangisinde deyim yoktur?
B) buz kesmiş ve en az iki kelimeden
A) I. B) II. C) III. D) IV. C) dikkat kesilmiş oluşan kalıplaşmış söz
öbekleridir.
D) dili tutulmuş
Örnek:

Köprüden geçerken
ecel terleri döktüler.

8. “Sabrı tükenmek, dayanılmaz bir du- Anlam: Çok korkmak

ruma gelmek” anlamına gelen deyim Eciş bücüş bir yazıyla

karşılaşınca şaşırdı.
aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde de-
almaktadır? yim, açıklamasıyla birlikte verilmiştir? Anlam: Düzgün olma-
yan
A) Artık bu iş yerinde çalışmak canına A) Sözlerimi önemsemiyor, burnunun » Deyimlerle insan dav-
tak etmişti, ayrılmak istiyordu. dikine gidiyordu. ranışlarının ayrıt edici
B) Canını dişine takmış, ailesini geçin- B) Sonunda dayanamamış, baklayı ağ- yönü verilir.
dirmek için çalışıyordu. zından çıkarmış, her şeyi anlatmaya Aşağıdaki deyimlerin
C) Sokaktaki olaylarda canını eve dar başlamıştı. anlamını tahmin edin.
atmıştı. C) Alacağı araba için babasını ikna et- Deyim Anlamı
D) Adam, arabasına çarpanı bulsa ca- meyi kafasına koymuştu.
nına okuyacaktı. D) Amcam, askerden gelince ayağının
Sağlam kazı-
ğa bağlamak
tozuyla alışverişe gitti.
Ta b a n l a r ı
yağlamak

Vebali boy-
9. Biz bu güzel kabulden cesaret alarak, nuna olmak
biraz ötedeki zeytin ağaçlarının arasın-
da çadırlarımızı kurduk. 12. Aşağıdakilerin hangisinde tabloda belir- Saltanat sür-
mek
Bu cümledeki deyimle anlatılmak iste- tilen sözlerin anlamı yanlış verilmiştir?
nen aşağıdakilerin hangisinde vardır? Paçaları sı-

A) Ben onun niyetinden güç alarak ha- Deyim Anlamı vamak

reket ediyordum. A) Elinden çıkar- Satmak Viraneye çe-

B) Bu kadar korkak olmaya gerek yok, mak virmek

biraz daha yürekli ol. B) Eli kulağında Yakında olacak Palas pan-
C) Onun biraz daha korkutalım, bir dıras
C) El çektirmek Vazgeçmek
daha bunu yapmayı düşünemesin.
D) Gördün mü artık daha atak ve yü- D) Eli boş çıkmak Umduğuna ulaş- Tadı dama-
mamak ğında kalmak
rekli hareket ediyor.

6. Sınıf 15 Türkçe Soru Bankası

Sözcükte Anlam
Test - 1
BİLGİ KAZANIM TESTİ

1. Aşağıdakilerden hangisinde ‘’tutmak’’ kelimesi 4. Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcükleri
diğerlerinden farklı anlamda kullanılmıştır? anlamları ile eşleştiriniz?
A) Dün geceden beri yağan kar öyle bir tuttu ki
CÜMLE ANLAM
herkes kartopu oynamaya indi.
B) Öyle soğuktu ki gülün dalında kırağı tuttu. Lise arkadaşlarını dü-
1 A Ertelemek
ğününe çağırmış.
C) Tuttuğumuz balıkları sepete doldurduk.
D) Yollar soğuktan öyle bir buz tuttu ki sanki buz Hava bozduğu için
2 B Saklamak
pisti. pikniği haftaya attık.
Suçunu gizlemek için
3 C Sıkı,çok
çok çabalıyordu.
Bu yıl iyi çalıştığı için
4 D Davet etmek
başarılı oldu.
Buna göre tabloda yer alan sözcükler ve anlamı
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla eşleştirildiğinde doğru sıralama aşağıdakilerden
deyim kullanılmıştır? hangisi olur?
A) Mehmet’in artık eli ekmek tutuyor; o, ailesine A) 1 C, 2 D, 3 A, 4 B
destek oluyordu. B) 1 B, 2 C, 3 D, 4 A
B) Yaşadıkları gözünü korkutmuş, bir daha o so- C) 1 D, 2 A, 3 B, 4 C
kaktan geçmez olmuştu. D) 1 A, 2 D, 3 C, 4 A
C) Bizim bakkalın çırağı, gözü açık bir çocuk, he-
sap yapmayı da iyi biliyor.
D) Kırık notları görünce etekleri tutuşmuş, karne-
yi göstermesem mi diye düşünmüştü. 5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde “bozulmak” söz-
cüğü soyut anlamı karşılayacak şekilde kullanıl-
mıştır?
A) Yeni aldığım akıllı telefon hemen bozuldu.
B) Bugün öğleden sonra hava bozuldu.
C) Tüm paralar bozuldu kumbaraya atıldı.
3. I. Maaşının karşılığında sana dört cumhuriyet D) Arkadaşının sözlerine fena bozulmuştu.
vereyim.
II. Muallim kelimesinin karşılığı öğretmendir.
III. Sorulara karşılık cevap vermek istemiyordu.
Aşağıdakilerden hangisi ’’karşılık’’ sözcüğünün 6. Aşağıdakilerin hangisinde bir sayısal değeri kar-
bu cümlelerdeki anlamlarından biri değildir? şılayan söz vardır?
A) Bir şey alınırken karşı tarafa verilen başka şey, A) Tırmanmak için hangi yüksek tepeyi seçmeli-
bedel yiz?
B) Bir dildeki bir sözün yerine gelebilecek söz B) Çocuklar, sarı renkli gömlekler giymişti.
C) Bir davranışın karşı tarafta uyandırması gere- C) Hepimiz, şu çılgın gençler gibi eğlenmek ister-
ken başka bir davranış dik.
D) Bir iş için ayrılmış para, ödenek, tahsisat D) Ne yıllar, ne yollar, ne eller ayırdı senden beni.

Türkçe Soru Bankası 16 6. Sınıf


Test - 1
BİLGİ KAZANIM TESTİ
7. Birden kabaran dalgalar, sahildeki insanları endi-
şelendirmişti.
“Kabarmak” sözcüğü aşağıdakilerden hangisin-
de bu cümledeki anlamıyla kullanılmıştır?
A) İhtiyarın milliyetçi duyguları yine kabarmıştı.
B) Eylül ayıyla birlikte giderlerimiz de bir hayli ka-
bardı.
C) Çatıdan sızan yağmur damlaları yüzünden
parkeler kabardı.
D) Kabaran deniz, yüreğimizi ağzımıza getirdi.
8. Mustafa Kemal, hiçbir zaman önce kendi hayatı-
nı düşünmemiştir. Onun için önce millet ve cum-
huriyet vardır. Milleti uğruna birçok … ölüm kor-
kusu nedir bilmeden ölüm köprüsünün üzerinde
yürümüştür.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdaki
kelimelerden hangisi getirilirse kelime farklı bir
anlamı karşılar?
A) gün B) defa
C) kez D) kere
9. Özgürlüğümüz sağlanıncaya kadar özveri ile çalı-
şacağız.
“özveri” sözcüğünün anlamı, aşağıdaki cümlele-
rin hangisinde kullanılmıştır?
A) Anlatılanları dikkatlice dinliyor not alıyordu.
B) Bütün konuyu tepeden tırnağa ezberledi.
C) Büyüklerine karşı saygılı davranır, onları hiç üz-
mezdi.
D) Çocukları için gece gündüz demeden fedakâr-
ca çalışıyordu.
6. Sınıf
Sözcükte Anlam
10. “Göstermek” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin han-
gisinde “kanıtlayarak, inandırmak” anlamıyla
kullanılmıştır?
A) Bu söz, onun iyi niyetini gösteriyor.
B) Bu cevabın yanlış olduğunu tüm sınıfa göstere-
ceğim.
C) Gerçekleri çarpıtarak gösteremezsiniz.
D) Bu elbise, seni daha zayıf gösterdi.
11.
“Karıştırmak” sözcüğü, aşağıdaki cümlelerin
hangisinde yukarıda resimle ifade edilen anla-
mıyla kullanılmıştır?
A) Yemeğin dibi tutmasın diye sürekli karıştırdı.
B) O kadar ateşlenmiş ki düşle gerçeği birbirine
karıştırmış.
C) Çekmeceleri karıştırdım ama bir kalem bula-
madım.
D) Beyazlarla renklileri karıştırmadan makineye
atmalıyız.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcü-
ğün eş seslisi vardır?
A) Çok aradım bulamadım dengimi.
B) Doğal afetler, genellikle insanların kontrolü dı-
şında ortaya çıkar.
C) Tekniğin gelişmesiyle birlikte dilimize yeni keli-
meler girer.
D) Yaktığım mumun titreyen ışığında yoldan gelip
geçenleri izledim.
17 Türkçe Soru Bankası
Sözcükte Anlam
Test - 2
BİLGİ KAZANIM TESTİ

1. M.Kemal Atatürk ile binlerce yılın derinliklerinden 4.

kahraman bir ruh doğmuş, aydınlığa yükselmiştir
kendi çevresindeki insanlara her zaman ışık saç-
mıştır.
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi yukarıdaki me-
tinde mecaz anlamda kullanılmamıştır?
A) Derinlik B) Aydınlık
C) İnsanlar D) Işık

Yukarıdaki görselle anlatılan deyimin anlamı

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde genelden özele
doğru bir sıralama vardır?
A) İstanbul, Türkiye’nin en kalabalık şehridir.
B) Yeşilbiber, pazardaki en pahalı sebzeydi.
C) Kuru yemişlerden Antep fıstığını severim.
D) Hasan Tahsin, Kurtuluş Savaşı’nın sayısız kah-
ramanlarından biridir.
3. Aşağıdaki bulmacayı uygun sözcüklerle dolduru-
nuz.
aşağıdaki cümlelerin hangisinde verilmiştir?
A) Çıkarını başkalarına zarar vermekte arayanlar.
bir gün kendi kazdıkları kuyuya düşerler.
B) Kendisine gerekli ve yararlı olan bir şeyi insan,
kendi eliyle yok etmemelidir.
C) Seve seve var gücüyle çalışmak, çabalamak
gerekir.
D) Hayatta insan acı veren büyük kötülükler, hep
kendi çevresinden gelir.

A B C D E

Anlamlar Soldan Sağa

5. Çocukluğunun geçtiği mahalleden ayrılıp yeni bir
1. Kış mevsiminin zıttı olan mevsim.
yere taşınınca denizden çıkmış balığa döndü.
2. İyinin zıttı
Yukarıdaki altı çizili deyimin anlamı aşağıdaki-
3. İhtiyar kelimesinin eş anlamlısı lerden hangisidir?
Buna göre bulmacanın yukarıdan aşağı B sütunun-
A) Önemli ve değerli bir şey meydana getiren bir
da yer alan harfler aşağıdakilerden hangisidir?
kimse olmak
A) B) C) D) B) Aklını yitirecek duruma gelmek, düşünme den-
I Ü A K
gesi bozulmak
E Ö Ö A C) Tüm eşyalarını toplayarak gitme hazırlığı yap-
mak
Y A A Ş
D) Yeni ortama uyum sağlamakta güçlük çekmek

Türkçe Soru Bankası 18 6. Sınıf

 Sözcükte Anlam
Test - 2
BİLGİ KAZANIM TESTİ

6. (1) Bu adaya ilk geldiğimizde uzun uzun ne ya-
pacağımızı düşündük. (2) Üzerimizdeki eski püs-
kü kıyafetlerle ortada kalakalmıştık. (3) Sonra da
yavaş yavaş bu adaya ve ada halkına alışmaya
başladık. (4) Bir gün geri döneceğimizi bile bile
yeni bir hayat kurduk.
Yukarıdaki metinde numaralı cümlelerin hangi-
sinde farklı şekilde oluşmuş bir ikileme kullanıl-
mıştır?
A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.
9. Bardaktan boşanırcasına yağmur yağıyordu.
Oturdukları ahşap bina böyle yağmurlarda zor
dayanıyor, çatı sürekli su sızdırıyordu. Binanın
dış boyası da yer yer kabarmıştı. Ayrıca çatıda da
onarılamayacak bir göçük vardı.
Bu metinde yer alan aşağıdaki sözcüklerden hangi-
sinin metinde kullanıldığı anlam yanlış tespit edil-
miştir?
Sözcük Anlamı
A) Dayanmak Zarar görmemek, varlığını ko-
rumak
B) Sızdırmak Eritip süzerek temiz bir duru-
ma getirmek

7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde geçen altı çizili C) Kabarmak Islanıp yerinden kurtulmak
sözcüğün eş seslisi yoktur? D) Göçük Çökmüş olan, yıkıntı
A) Ela gözlerine kurban olduğum
Yüzüne bakmaya doyamadım ben
B) Bin gemle bağlanan yağız at şaha kalkıyor, 10. Dilimizde “kulak” sözcüğüyle oluşturulmuş çok sa-
Gittikçe yükselen başı Allah’a kalkıyor! yıda deyim vardır. Belli etmeden dinlemeye çalış-
C) Bu devirde gözler seni mak için “kulak kesilmek”, yakınında konuşulanları
Saklar tüm güzellerden. I
D) Ağaçlar sonbahara hazırlanıyor istemeden dinlemek için “Kulak misafiri olmak”,
II
Bu şehir o eski İstanbul mudur?
uzun süreden beri müzik dinlememiş olmak anlamı
için “kulakları paslanmak”, ilgi ve merakla dinlediğini
III
anlatmak için “kulak vermek” deyimlerini kullanırız.
IV
8. Deli eder insanı bu dünya; Yukarıda numaralandırılmış deyimlerden hangi-
Bu gece, bu yıldızlar, bu koku, sinin açıklaması yanlış verilmiştir?
Bu tepeden tırnağa çiçek açmış ağaç A) I. B) II. C) III. D) IV.
Orhan Veli KANIK
Aşağıdakilerin hangisinde “dünya” sözcüğü bu
dizelerdeki anlamıyla kullanılmıştır? 11. Arkadaşımla kaç zamandır bir araya gelemedik.
Yukarıdaki cümlede altı çizili söz grubunun cüm-
A) Yıllar sonra dünyayı dolaşma cesaretini göster-
leye kattığı anlam aşağıdakilerden hangisidir?
di.
B) Ressamlar dünyasında onun yeri ayrıdır. A) Şu ana kadar
C) Onu rahatsız etmeyin kendi dünyasında yaşar. B) Çoktan beri
D) Biz bu dünyadan ayrı yaşarken burası epey de- C) O gün bugündür
ğişmiş. D) Her zaman

6. Sınıf 19 Türkçe Soru Bankası

Sözcükte Anlam
Test - 3
BİLGİ KAZANIM TESTİ

1. I. Düşenin dostu olmaz. 4.

II. Adam, adamdan korkmaz; utanır. Meyveler olgunlaşmıştır, ağırlığının
III. Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar. etkisiyle dalından kurtuldu.
IV. Fazla aş, ya karın ağrıtır ya baş.
Nehir
Yukarıdaki cümlelerin hangilerinde nicel anla-
malı sözcükler kullanılmıştır?
Dedem, pençesine düştüğü hasta-
A) I ve II. B) II ve III. lıktan nihayet kurtuldu.
C) I ve IV. D) III ve IV.
Yiğit
Nehir ve Yiğit’in cümlelerindeki “kurtulmak”
sözcüğünün anlamı sırasıyla hangi seçenekte
doğru olarak verilmiştir?

Nehir Yiğit
2. Bir oldubittiye getirtip yaşlı kadına apartmanı sat-
A) Tehlikeli veya kötü Bağını koparıp kaç-
tırmışlar.
bir durumu atlatmak mak
Yukarıdaki cümlede altı çizili söz grubunun
B) Bir şeyin bağlı oldu- Tehlikeli veya kötü
cümleye kattığı anlam aşağıdakilerin hangisin-
ğu yerden ayrılması bir durumu atlatmak
de verilmiştir?
C) Sıkıntı veren bir yer- Bağını koparıp kaç-
A) Olumsuz bir duruma girmek
den ayrılmak mak
B) Şüpheli bir durum içine girmek
D) Bir şeyin bağlı oldu- Sıkıntı veren bir du-
C) Geri dönülmesi güç ve imkânsız bir durum
ğu yerden ayrılması rumdan uzaklaşmak
oluşturmak
D) Hata yaptırmak

5. ... girdiği işlerde çok sık iş değiştirmiş ... onun için

3. • I ve II. sözcük arasında zıt anlamlılık ilişkisi var- işsizlik sıkıntı değildi ne de olsa babaevinde ...
dır.
Yukarıdaki parçada boşluk bırakılan yerlere sıra-
• I ve III. sözcük arasında eş anlamlılık ilişkisi var- sıyla hangi deyimler getirilmelidir?
dır.
A) Ekmeğini taştan çıkarmak için - eli darda oldu-
Bu açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisinde
ğu için - göklere çıkmıştı
sözcükler doğru sıralanmıştır?
B) Ekmeğini kazanmak için - daldan dala atla-
I. Sözcük II. Sözcük III. Sözcük mıştı - ekmek elden su göldendi.
A) Acele Çabuk Yavaş C) Ekmek kapısı için - pek çok badire atlatmıştı -
B) Tatlı Acı Lezzetli hali vakti yerindeydi.
C) Gel Git Gelme D) Har vurup harman savurmamak için - ısıtıp ısı-
D) Temiz Kirli Pak tıp önüne koymuş - kabına sığmıyordu

Türkçe Soru Bankası 20 6. Sınıf


Test - 3
BİLGİ KAZANIM TESTİ
6. I. Ortada hiçbir belirti olmadığı halde varmış
gibi bir kuşkuya düşmek
II. Düşünmeden birbiriyle ilgisi olmayan tutarsız
söz söylemek
III. Farkında olmadan karşısındakini rahatsız
edecek kızdıracak söz söylemek
Aşağıdaki deyimler, yukarıdaki anlamlarıyla eş-
leştirildiğinde hangisi dışta kalır?
A) Abuk subuk konuşmak
B) Kulağı çınlamak
C) Baltayı taşa vurmak
D) Fol yok, yumurta yok
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz-
cük bir varlığın niceliğini belirtmez?
A) Amerika’nın en yüksek kulelerini vurdular.
B) Sıcak havalarda ince giyinmeliyiz.
C) Bu tişört, bana çok bol geldi.
D) Yeni arkadaşımız, hepimize mesafe koydu
8. • Anneannemin ağarmış saçları, onu daha da
güzelleştiriyor.
• Bu belgeler, yangında ilk kurtarılacakmış.
• Savaş yıllarında halk düşmandan gizli kaçmış.
• Çabuk adımlarla yukarı çıkıyordu.
Aşağıdakilerden hangisi, bu cümlelerdeki altı çi-
zili sözcüklerden herhangi birinin karşıt anlamlı-
sı olarak kullanılamaz?
A) Yavaş B) Son
C) Kararmak D) Saklı
6. Sınıf
Sözcükte Anlam
9. I. Soyut anlamlı sözcüğe yer verilmiştir.
II. Eş seslisi olan bir sözcüğe yer verilmiştir.
III. Mecaz anlamlı bir sözcüğe yer verilmiştir.
IV. Eş anlamı bir sözcüğe yer verilmiştir.
Aşağıdaki dizelerin hangisinde yukarıda belirti-
len özellikler birlikte yer almaktadır?
A) Kim getirir sizi başucuma
Kim kaldırır uzun uykunuzdan
B) Can kafeste durmaz uçar
Dünya bir han, konan göçer
C) Ne sevgi sözleri tat verdi.
Ne de ayrılık lafları acı verdi.
D) Beşikler vermişim Nuh’a salıncaklar, hamaklar
Havva Ana, dünkü çocuk sayılır duyuyor musun?
10. Mavi yaz akşamları patikalarda dalgın
Gideceğim sürüne sürüne buğdaylara
Ayaklarımda ıslaklığı küçük otların
Yıkasın, bırakacağım başımı rüzgâra
Yukarıdaki dörtlükte aşağıdaki yargılardan han-
gisi yanlış verilmiştir?
A) Eş anlamı “keçi yolu“ olan sözcük vardır.
B) Birden fazla somut anlamlı sözcük kullanılmıştır.
C) Küçük sözcüğü nicel anlamıyla kullanılmıştır.
D) Bütün dizelerde soyut sözcüğe yer verilmiştir.
11. Bir Leylâ özlemiyle bahçelerde öldü gün
Yıldızlar, karanfiller güllerden daha üzgün
Bahçeler garipsedi alaca karanlıkta
Halit Fahri OZANSOY
Bu dizelerde altı çizili sözün karşıladığı anlam
aşağıdakilerin hangisinde vardır?
A) Bilinmeyen, şüpheli konuları anlaşılır hale ge-
tirmek isterdi.
B) Ay, bulutlar arasında kendini göstermeye çalı-
şıyordu.
C) Güneş doğmadan evvel yola çıktı gönüldaşlar.
D) Koyu karanlık bir gecede yaylaya yürüdük.
21 Türkçe Soru Bankası
Sözcükte Anlam
BİLGİ KAZANIM TESTİ
1. Cümleler
• Nisan ayı boyunca ders çalıştı.
• Kolum, boynundan beline doğru kayıyor.
• Arkamıza kefenimsi bezler geçirip kuşakla
bağladılar.
• Ağzımı dolduran kocaman dil, kelimelere
yer bırakmıyor.
Bu cümlelerdeki altı çizili sözcüklerin eş seslileri-
nin sözlük anlamı aşağıda verilmiştir.
Sözlük Anlamı
• Toprağı aktarmaya veya işlemeye yarayan,
uzun saplı, ayakla basılacak yeri tahta,
ucu sivri kürek veya çatal biçiminde bir ta-
rım aracı.
• Kumaş veya dokumadan yapılmış.
• İnsanların düşündüklerini ve duyduklarını
bildirmek için kelimelerle veya işaretlerle
yaptıkları anlaşma, lisan.
• Dünya’nın uydusu olan gök cismi.
Buna göre altı çizili sözcüklerden hangisinin eş
seslisinin sözlük anlamı verilmemiştir?
A) Ay B) Bel
C) Bez D) Dil
2. Ne kadar da istekliydim. Ama anladım ki hayat
acımasız. Engellerle dolu. Bu engelleri aşama-
dım. Aşamadıkça da bütün umudum tükendi.
Artık bir beklentim ve amacım yok. Çünkü bu an-
dan itibaren hiçbir düşüncem sonuç vermeyecek,
umudum da gerçekleşmeyecek.
Bu durumu özetleyen deyim aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Boşa çıkarmak
B) Boş bulunmak
C) Boşa çıkmak
D) Boş durmak
Türkçe Soru Bankası
Test - 4
3. Üçüncü dönem başında bütün umudumun, bü-
tün çalışma gücümün tükenmiş olduğunu gör-
düm. Bu sıralarda çarşamba gününün ikinci saati
boş kalan bitişik sınıftan beş, on öğrenci o saati
geçirmek üzere benden izin aldılar. Hepsi de zeki,
uyanık, sevimli çocuklardı.
Yukarıdaki altı çizili sözle anlatılmak istenen
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Artık hiçbir beklentisi kalmadığı için çalışmayı
bırakmıştı.
B) Ne yaparsa yapsın olmuyordu ve bundan son-
ra daha çok çalışacaktı.
C) Biraz daha sabretmeliydi ama artık çalışmak
ona boş geliyordu.
D) Bir şeyin artık gerçekleşemeyeceği inancına
vardığı için çalışma isteği kalmamıştı.
4. Şarka yakın bir vilayetteyim. Penceremin karşısın-
da bir şekerci dükkânı var. Sokakta dolaşan birkaç
I
çocuğun bir aralık bu dükkânın önündeki süprüntüleri
II III
eşelemeğe başladıklarını görüyorum. Hava son
derece soğuk, çocukların ayakları çıplak, sırtla-
rında bir gömlekten başka bir şey yok. “Zavallılar
galiba fukaralıktan çörek filan kırıntıları arıyorlar.
IV
Bu parçadaki altı çizili sözcüklerin sözlük anlamı
aşağıda karışık olarak verilmiştir.
Sözlük Anlamı
• Uygun, elverişli durum, fırsat.
• Şeker ve şekerleme yapan veya satan kim-
se.
• Temizlik yapıldığında toplanan toz ve çöp,
çer çöp.
• Yoksulluk, fakirlik
Buna göre numaralanmış sözcüklerden hangisi-
nin anlamı yanlış verilmiştir?
A) I. B) II. C) III. D) IV.
22 6. Sınıf
 Sözcükte Anlam
Test - 4
BİLGİ KAZANIM TESTİ

5. Titreye titreye birkaç kere başımı, sırtımı sıvazladı.
Aşağıdakilerden hangisinde bu cümledeki altı
çizili sözcüğün eş anlamlısı vardır?
A) Temas etmek, el sürtmek; bir malın kalitesini
anlamamızı sağlar.
B) İstemeden onun omzuna dokundum.
C) Tüm içtenliğimle güldüm, başını okşadım.
D) İstemeden bu boyaya elimi vurdum.
9. Yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleş-
memiş sözcüklerin Türkçesini kullanmalıyız.
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu uyarı dik-
kate alınmamıştır?
A) Hep aynı ilin çocuklarısınız ve aynı öğretmen-
lerden ders okuyorsunuz.
B) Okurlarım, sürekli olarak yeni kitap yazıp yaz-
madığımı sorarlardı.
C) Sistemler geliştikçe hard diskler de gelişti.
D) Zaman içinde üretilen arabalar, daha az yakıt
tüketir oldu.

6. “Sıyırmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangi-

sinde gerçek anlamı dışında kullanılmıştır?
A) Dördüncü kattan yola düşen saksı başını sıyır-
mış.
B) Genç adam, ceketini çıkardı; kolunu sıyırdı.
C) Tabağını sıyır, sonra sofradan kalk.
D) Bu kadar ödevden sonra sıyırdı, aklı dengesini
kaybetti.
7. “Dolu” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisin-
de “Çantasının içi boştu.” cümlesindeki “boş”
sözcüğünün karşıt anlamıyla kullanılmıştır?
A) Bu dağlarda keklik dolu.
B) Su ile dolu bir şişe getirin.
C) Haftaya pazartesiye kadar bütün uçaklar dolu.
D) Bugün doluyum, yarın görüşelim.
10. I. Perdelerini yırtmasam da camlarını çatlatabi-
lirim.
II. Köpek,pençesiyle onun elini yırttı.
III. Annem okula göndermeyince konu anlat-
maktan yırttım.
Aşağıdakilerden hangisi “yırtmak” sözcüğünün
numaralanmış cümlelerde kazandığı anlamlar-
dan biri değildir?
A) Yok etmek, bastırmak
B) Bir işi yapmaktan kurtulmak
C) Vücudu kanatacak kadar derin çizmek
D) Kâğıt, kumaş gibi bükülüp katlanan şeyleri
parçalamak

11. Al devesi mor köşekli

I II
Emmim oğlu bol döşekli
8. “Sıkmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerden hangi- III
sinde “basınçlı bir araçla fışkırtmak, püskürtmek” Sürüp gider yaylasına
anlamında kullanılmıştır? Nazlı gelir bel kuşaklı
A) Elbise beni çok ama çok sıktı. IV
B) Yangına su dökmeyin, su sıkın. Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangi-
C) Limonu sık, suyuna biraz da şeker kat. sinin hem eş seslisi hem de eş anlamlısı vardır?
D) Kadın, çocuğunu sıktıkça sıkıyordu. A) I. B) II. C) III. D) IV.

6. Sınıf 23 Türkçe Soru Bankası

Sözcükte Anlam
Test
AKIL DOLU TEST

1. 3. Tabloda altı çizili sözcüklerin eş anlamlılarını kul-

Canlılar landığınız cümleleri tablodaki uygun yere yazınız.

Hayvanlar Cümle Eş Anlamlısı

I. Süratli hareket eden

Köpekler hata yapar.

II. Bu yoksul insanlar her

Yukarıdaki şekillerde belirtilen varlıklar, kapsayan
kapsanan ilişkisine göre sıralamıştır. Canlı sözcüğü,
hayvanlar ve köpek sözcüğünü kapsadığı için genel
anlamlıdır. Köpek sözcüğü ise hayvanlar ve canlı
sözcüğü tarafından kapsandığı için özel anlamlıdır.
Aşağıdakilerin hangisinde bu anlam ilişkisine ör-
nek olacak bir kullanım vardır?
A) Dünya - güneş - uzay
B) Sanat - edebiyat - şiir
C) Elma - kök - bitki
D) Kâğıt - ağaç - kitap
2. Fakat öyle ki ıskartaya verdiği fiyat da öbür firma-
ların verdiği fiyattan yüksekti.
Bu cümledeki altı çizili sözün açıklaması aşağı-
dakilerin hangisinde vardır?
A) Bazı malların değeri zamanla ortaya çıkar. Çünkü
bunlar, ürün olarak nadir sınıfına girer. Nadir sınıfı-
na giren eserler zamanla değeri artar. Antika olur.
B) Uzun zamandır satmadığımız bu kitaplar, de-
ğerini yitirdi; bunları ucuz rafında satalım.
Çünkü her malın bir alıcısı var. Bu değerini yiti-
ren kitapları alacak biri çıkacaktır.
C) Hazır gıdaların en kötü yönü, açılır açılmaz tüke-
tilmek zorunda oluşudur. Bu ürünleri birkaç gün
içinde tüketeyim derseniz bozulur hatta kokuşur.
D) İster insan ister inanma ama bazı kitapların sü-
rekli alıcısı var. Herkes Tolstoy’u, Yaşar Kemal’i
alıyor. Ama yeni yetmeler öyle değil. Bir süre
bunlar moda oluyor. Sonra birden balon patlı-
yor. Kimse sormuyor.
gün para kazanmak
için yollara düşüyor.
III. Rehber öğretmen uy-
gun olduğunda beni
çağıracakmış.
IV. Cimri insanlar her za-
man kendilerini belli
ederler, olmalıyız.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi tabloda yer
alamaz?
A) Tez davranırsan bütün işleri bitirebilirsin.
B) Fakirlik ayıp değil çalışmamak ayıptır.
C) Evleri müsaitse dersi onlarda yapacağız.
D) Ekonomik sıkıntılar nedeniyle tutumlu davranıyor.
4. Gerçek Anlam: Bir sözcüğün akla gelen ilk anla-
mıdır. Ayrıca sözcüklerin anlamı,ilk anlama bağlı
olarak zaman içinde genişler
Mecaz Anlam: Bir sözcüğün gerçek anlamından
tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlama
mecaz anlam denir.
Buna göre “derin” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin
hangisinde gerçek anlamı dışında kullanılmıştır?
A) Genç kız, onun kırık dişli ağzının içindeki derin
karanlığa bakıyor.
B) Adamın kolunda derin bir yarık vardı.
C) Hangi limana varacağını bilmeyen gemiciye
derin bir denizcilik bilgisinin faydası ne?
D) Derin sularda yüzmek için dalış eğitimi aldın mı?

Türkçe Soru Bankası 24 6. Sınıf

 Sözcükte Anlam
Test
AKIL DOLU TEST

5. Aşağıdaki deyimlerin anlamlarını tahmin ediniz. 7. Sözcükler arasında eş, karşıt, eş seslilik gibi an-
lam ilişkileri söz konusudur. Bu anlam ilişkilerini
Deyim Anlamı sözcüğün cümledeki anlamı belirler.
Ayağa kalkmak Aynı anlamı karşılayan, birbirinin yeri-
Ayağı ile gelmek ne kullanılabilen sözcükler eş anlam-

Eş Anlam
Ayağını sürmek lıdır.

Ayağını kaydırmak Örnek:

Sözcükler Arası Anlam İlişkisi

Ayak basmamak
Yukarıdaki tabloda anlam kısmına Anlamca birbirinin zıttı olan durumları

Zıt Anlam
I. Hasta iyi olmak, iyileşmek ve kavramları karşılayan sözcüklerdir.
II. Engel olmak
III. Sık sık gittiği bir yere artık uğramaz olmak, il- Örnek:
giyi kesmek
IV. Kendi isteği ile gelmek Yazılışları aynı anlamları farklı olan ve
V. Verilen bir işi ağırdan almak aralarında her hangi bir anlam ilişkisi

Eş Anlam
anlamlarından hangileri yazılamaz? olmayan sözcükler eş seslidir.

A) Yalnız II B) II ve III.
Örnek:
C) IV ve V. D) II, III ve V
6. KİTAP KORKUSU Buna göre aşağıdaki seçeneklerin hangisinde
Şüphesiz insanı korumamız lâzım gelen vaziyetler yer alan cümleler, bu görselin örnek bölümünde
I kullanılabilir?
vardır. Fakat bu vaziyetler daha ziyade ferdin kendi A) - Gönül kapıları açtık derken yüzümüze kapanı
II verdi.
dışındaki vaziyetlerdir. Bir insanı kendi içinde, dü- - İki demet maydanoz alıp eve döndüm.
şüncesinin mahremiyetinden korumağa hakkımız
- Az sözle uzun konulardan söz etmek yete-
III
nektir.
yoktur. Ortaçağ’dan bugüne kadar gelen zaman
B) - Buralar, gözleri okşayan bağlarla örtülüdür.
içinde insanlığın belki en büyük kazancı bu basit
hakikati kendisine mal etmesidir. - Misafir ve konuk sözcükleri aynı kavramı karşılar.
IV - Ne karanlıklar beni korkutur ne aydınlık hu-
Ahmet Hamdi TANPINAR, zur verir.
Bu parçada numaralanmış sözcüklerden üçünün C) - Antarktika, üzerinde ülke bulunmayan tek kı-
anlamı aşağıda verilmiştir. tadır.
- Güney kutbu yeryüzünün en soğuk bölgesidir.
• Kuşkusuz
- Sessizlik istiyorum bu gürültülü dünyada.
• Çok, daha çok, daha fazla
D) - Küçüklerle meslek erbabının kazançları hak-
• Gizlilik larıdır.
Buna göre kaç numaralı sözcüğün anlamı veril- - Tekniğin gelişmesiyle dilimize yeni kelimeler
memiştir? girer.
A) I. B) II. C) III. D) IV. - Bu da hem doğaya hem de insanlara zarar verir.

6. Sınıf 25 Türkçe Soru Bankası

Sözcükte Anlam
Test
AKIL DOLU TEST

8. Bir sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşarak ka- 9. Kapadokya 1990’lı yılların başından itibaren ba-
zandığı yeni anlama mecaz anlam denir. Mecaz I
anlam, metinlerin anlaşılmasını kolaylaştırır; oku- lon uçuşlarına ev sahipliği yapıyor. Sabahın erken
yucunun okumasını kolaylaştırdığı için metni akıcı II
hale getirir; yazılanların bir sanatsal değer kazan- saatlerindeki sakin hava koşullarıyla stabil ve em-
masını sağlar. III
Bu bilgilere aşağıdaki metinlerden hangisi sa- niyetli uçuşlara olanak sunan nadide yerlerden
natsal bir değer taşımamaktadır? biri bu bölge. Dünyanın birçok bölgesinde yılda
80 - 90 gün uçuş gerçekleştirilebilirken Kapadok-
A) Penceremden dışarı
ya’da yılın 300 günü rahatlıkla balon uçuşu yapı-
bakıyordum. Güneşle
IV
saklambaç oynarken
labiliyor.
kirpik kırpışlarımda,
Bu parçada numaralanmış sözcüklerin,
akan nehrin mavi par-
lak sularının güneşi I. sözcüğün eş anlamlısı
çalışını kıskandım bir an. Bu anda geçmişi ha- II. sözcüğün zıt anlamlısı
tırladım; çocukluğum, bir film şeridi gibi gö- III. sözcüğün eş anlamlısı
züm önünden geçti.
IV. sözcüğün zıt anlamlısı
B) Wilson Bentley, kar ta-
bulunarak aşağıdaki bulmacaya yerleştirilecektir.
nelerini mikroskopla
inceledi. Gördükleri
kış mevsimine bakışı- D F G H K L
mızı değiştirecek tür-
dendi. İster ticaretle I.
uğraşan bir çiftçi, ister öğrenim görmemiş bir
fotoğrafçı olarak nitelendirin, Bentley, incele- II.
me işini kendisi yaptı.
C) İnsanı sarıveren gizem- III.
li bir yönü vardı onun.
Bu yönünü gerilim film- IV.
lerinin unutulmaz yö-
netmeni Alfred Hitch- Buna göre bulmacanın H sütununda yer alan
cock su yüzüne çıkardı. harfler aşağıdakilerin hangisinde doğru veril-
Kısa sürede Hitchcock miştir?
filmleri, için biçilmez bir kaftan olduğu anlaşıldı.
A) B) C) D)
D) Bir gün kaplan, uyan- S E N E
dığında kendini cana-
A K Ş A
var gibi duyumsadı.
Hatta kendini öyle du- Ş A L T
yumsadı ki Bir küçük
maymunu köşeye sı- Z O D L
kıştırdı ona gürledi.
Amacı küçük maymunu korkutmaktı, orman-
lar kralının kim olduğu hissettirmekti.

Türkçe Soru Bankası 26 6. Sınıf

 Sözcükte Anlam
Test
AKIL DOLU TEST

10. Çocuk yetiştirmek zordur. Zihinlerine kazınan bir şey kolay kolay silinmez çünkü. Bir konuda size sonuna ka-
dar da dayatabilirler. Onları bu inatçı tutumlarından vazgeçirmek de zordur. Gayet mantıklı ve uygulanabilir
önerileriniz olsa bile bir kere size hayır, demişlerse tekrar onları bu fikirden döndüremezsiniz.
▲ : Tutulan yol, tavır
■ : Çocuğun gelişip büyümesine özen göstermek
★ : Akla uygun
● : Bir sorunu çözmek üzere öne sürülen görüş, düşünce, teklif
Bu metindeki bazı sözcüklerin anlamları “■, ★, ●, ▲” simgeleriyle verilmiştir.

★
1
■
3

▲
2 4

Anahtar Sözcük

1 2 3 4 5

Bu sözcükleri metinden bularak aşağıdaki bulmacaya yerleştiriniz.

A) B)
N A M L I İ Ş L E M

C) D)
U T K A N N U T U K

6. Sınıf 27 Türkçe Soru Bankası

Sözcükte Anlam
Test
AKIL DOLU TEST

11.

Bulut

Görselde belirtilen sözcükler gerçek anlamlarıyla verilmiştir.

Bu sözcükler aşağıdaki cümlelerin hangisinde mecaz anlama gelecek şekilde kullanılmıştır?
A) Şehrin su kaynağının büyük bir kısmı yer altı suları ile sağlanmaktadır.
B) Dün, göl kenarında tartıştıktan sonra aramız buz gibi oldu.
C) Yağışın oluşması için suyun buharlaşması da gereklidir.
D) Bulutlar, havadaki nemin yoğunlaşma şeklidir.

12.
1. -den İçeriden dışarıya varmak, gitmek:
………….
2. nesnesiz Elde edilmek, sağlanmak, istihsal edilmek:
GÜCEL ………….
TÜRÇE 3. nesnesiz Bir meslek veya bilim kurumunda okuyup yetişmek, mezun olmak:
………….
SÖZLÜK
4. -den Bulunduğu yeri bırakıp başka yere geçmek, taşınmak, ayrılmak, ilgisini
kesmek:
………….
çıkmak, -ar

Buna göre 4. açıklamanın örnek cümlesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) “Bu mülakatımızdan esaslı bir netice çıkmadı.” - Atatürk
B) “Yeni evimizden çıkıp eski evimize taşındık.” - Yusuf Ziya Ortaç
C) “Çiçeği burnunda subay çıkar çıkmaz, ben size bir emir eri bulurum.” - Haldun Taner
D) “Ortalık ağarırken bir arkadaşımla yorgun adımlarla konaktan çıktık.” - Falih Rıfkı Atay

Türkçe Soru Bankası 28 6. Sınıf

 SÖZCÜKTE YAPI

» Kök ve Kök Türü

» Ek ve Ek Türü
» Yapım Ekleri ve Çeşitleri
» Yapısına Göre Sözcükler
» Basit - Türemiş - Birleşik Yapı

Türkçe Soru Bankası

 Kök ve Kök Çeşitleri
Test - 1
Burası Önemli KONU KAVRAMA TESTİ

1. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden han- 4. Bazı kökler, hem isim kökü hem de fiil
gisinin kökü ötekilerden farklıdır? kökü (ortak kök) olarak kullanılabilir.
KÖK VE KÖK
A) İnsan, mutlu olduğu yerde yaşar. Aşağıdaki altı çizili kelimelerden han-
ÇEŞİTLERİ gisinde bu kurala uygun bir kullanım
B) Canlandı boş sokaklar, ayak sesleriy-
» Kök, bir sözcüğün par-
le. vardır?
çalanamayan, anlam-
lı, en küçük parçasıdır.
C) Çiçeklerin kokusu kadar güzeldi A) Köye gidince çocukluğunu hatırladı.
esen rüzgâr. B) Arabasını çabucak süsledi.
Kökün Özellikleri D) Sınavda gözcülük yapmamı istediler. C) Sınıftaki çocukları dışarı çıkardı.
» Türkçede kökler başta, D) Bu yıl kuşlar erken göçtü.
ekler kökten sonra gelir.
» Kökle sözcüğün anlamı
arasında bağ vardır.

EK
» Köklere eklenerek
5.
sözcüğü anlamını
Seçim Satıcı
değiştiren ya da et-
kileyen sesler ya da 2. Işıklı yolda biraz gidince, iki yanda dizili
hecelerdir. I II III
Sevgi Sanatçı
sıvasız evler karşılar sizi.
Kök Ek Ek IV
Bak - ıcı - lar Yukarıdaki cümlede numaralanmış
FK EK EK sözcüklerden hangisinin kökü ötekiler- Bu sözcüklerden hangisi farklı bir kök-
den farklıdır? ten türemiştir?
Kök Çeşitleri
A) I. B) II. C) III. D) IV. A) Seçim B) Sevgi
1. İsim (Ad) Kökleri
C) Satıcı D) Sanatçı
» Varlıkların, kavram-
ların, duyguların ismi
olan köklere isim kökü
denir. İsim kökleri
“-mak / – mek” mastar
ekini almazlar.
ÖRNEK: 6. 1. Gezdirdi 4. Görgüsüz,
Balık – çı – lar 2. Kitaplık 5. Bakıcı
İK Ek Ek 3. Gözlüklü 6. Simitçi
Fiil (Eylem) Kökleri 3. “Bu sene ekinler erken toplandı.” Numaralandırılmış sözcükler kökleri-
» İş, oluş veya durum Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden han- nin çeşidine göre aşağıdakilerin han-
bildiren köklere fiil gisi, yukarıdaki altı çizili sözcükle kök gisinde doğru gruplandırılmıştır?
kökü denir. Fiil kökleri yönünden özdeştir? Fiil Köklüler İsim Köklüler
“-mak / – mek” mastar
ekini alabilen kökler- A) Dün gece oturup türkü dinledim. A) 1 - 4 - 5 2-3-6
dir. B) Pazar günü köpeğimi gezdirdim. B) 4 - 5 - 6 1-2-3
Gel – iş – ti - ler C) Arada arkadaşımla dertleşirim. C) 2 - 4 - 6 1-3-5
FK Ek Ek Ek D) Ne istediğimi ona anlattım. D) 1 - 3 - 4 2-5-6

Türkçe Soru Bankası

30 6. Sınıf
 Ek ve Yapım Ekleri
Test - 1
KONU KAVRAMA TESTİ Özel Mi Özel

7. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcük-
lerden hangisi yapım eki almamıştır?
A) Trafikte sürücüler, hep dikkatli olma-
lı.
B) Başarılı öğrencilerini kutladı.
10. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili söz-
cüklerden hangisi farklı bir yapım eki
almıştır? YAPIM EKLERİ
» Sözcüklere gelerek onlar-
A) Kaygan zeminde güçlükle ilerledi. dan yeni sözcükler türeten
B) Yüreksiz insanlardan uzak durulma- eklerdir.

C) Ağır ders kitaplarını ben taşıdım. lı. Gövde:

D) Bebek, yatağında sessizce uyuyor- C) Aşçılığı herkes yapamaz. » Yapım eki almış her söz-
du. D) Size verilen kitapçığı kontrol ediniz. cük gövdedir. İsim ve fiil
gövdesi vardır.

İsimden İsim Yapım

Ekleri
» İsim kök veya gövdele-
rine gelerek onlardan
8. yeni isimler yapan ek-
11. I. Güneşli günlerde dışarı çıkarım. lerdir.
Örnek:
Toplu ulaşım II. Sınavdaki sorular, çok ama çok zor-
Su – luk Göz – cü
taşıtlarında yaşlı muş. İK İİYE İK İİYE
ve engellilere III. Gençler, seçimlerine dikkat etmeli. İsim Göv. İsim Göv.
yer vermeliyiz. IV. Bu yıl başarılı olmak için çok çalış- İsimden Fiil Yapım Ek-
tım. leri
» İsim kök veya gövdele-
Yukarıdaki numaralandırılmış cümle-
rine gelerek fiil oluştu-
lerle ilgili verilen bilgilerden hangisi ran eklerdir.
yanlıştır? Örnek:

A) I. cümlede yapım eki almış sözcük Su – la - Göz – et -

İK İFYE İK İFYE
vardır. Fiil Göv. Fiil Göv.
B) II. cümlede birden çok türemiş söz-
Fiilden İsim Yapım Ek-
cük vardır.
Bu uyarı levhasında yapım eki almış leri
C) III. cümlede yapım eki fiilden isim » Fiil kök veya gövdeleri-
kaç sözcük vardır?
yapmıştır. ne gelerek isim türeten
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 D) IV. cümlede yapım eki, fiilden fiil eklerdir.

yapmıştır. Örnek:
Koş – ucu- Gez – i
FK FİYE FK FİYE
İsim Göv. İsim Göv.

Fiilden Fiil Yapım Ekleri

9. Yapım eki almış sözcüklere türemiş söz-
» Fiil kök veya gövdele-
cük denir.
rine gelerek yeni fiiller
Buna göre aşağıdaki cümlelerin han- 12. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden han- türeten eklerdir.
gisinde türemiş sözcük yoktur? gisi, birden çok yapım eki almamıştır? Örnek:
Kaz – dır- Kız – ar -
A) Kışlık kıyafetlerini güzelce katladı. A) Onun yaşantısına saygı duyuyordu.
FK FFYE FK FFYE
B) Yazar, sözcüklerle dans ediyordu. B) Üretkenliği herkesin dilindeydi. Fiil Göv. Fiil Göv.
C) Babam, dün gece sinirlenmişti. C) Sınav sonuçlarını öğrenemedi.
D) Kitaptaki örnekleri iki kez okudum. D) Öğrenciliğimi çok özlüyorum.

6. Sınıf 31 Türkçe Soru Bankası

 Çekim Ekleri
Burası Önemli
1. Çekim ekleri, sözcüğe yeni bir anlam
İSİM ÇEKİM
EKLERİ
» Sözcüklerin değişik
yerlerde ve görev-
lerde kullanılmasını
sağlayan eklerdir
İsim (Ad) Çekim Ekleri
» İsimlerin ve isim soy-
lu sözcüklere gelerek
onların görevlerini ve
durumlarını bildiren
eklerdir.
İsim çekim ekleri
şunlardır:
1. Çokluk Eki: -ler / -lar
2. Durum (Hâl) Ekleri
Yönelme Hali: -a/ -e
Belirtme Hali: -ı/-u/
2. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcük-
Bulunma Hali: -da/-ta..
Ayrılma Hali: -den/ -ten..
3. İlgi Ekleri: -ın /-nın …
4. İyelik (Aitlik) Ekleri:
1. TKİE: Benim ev – im
2. TKİE: Senin ev – in
3. TKİE: Onun ev – i
1. ÇKİE: Bizim ev – imiz
2. ÇKİE: Sizin ev – iniz
3. ÇKİE: Onların ev –
leri
3. İyelik ekleri, bir varlığın kime veya neye
5. Eşitlik Ekleri: -ca/ - ce
Not:
Fiile Çekim Ekleri
» Bu konu başlığı 7. sı-
nıfta ayrıntılı olarak
işlenecektir.
» İsim çekim ekleri
isim konusunda tek-
rar edilecektir.
Türkçe Soru Bankası
KONU KAVRAMA TESTİ
kazandırmaz. Ancak sözcüğün diğer
sözcüklerle bağ kurmasını ve cümlede
farklı görevler almasını sağlar. Yapım
ekleri ise sözcüğe yeni bir anlam kazan-
dırır.
Buna göre aşağıdaki altı çizili sözcük-
lerden hangisi hem yapım hem de çe-
kim eki almıştır?
A) Kardeşim koşucu gibi evden çıktı.
B) Yolculuk sırasında şarkı söyledi.
C) Kitabı severek okumuştu.
D) Babam, saygısızlığa tahammül et-
mez.
lerden hangisi çekim eki almamıştır?
A) Çocuk şarkıları dinlemeyi severim.
B) Çocukluğuma götürür şarkılar beni.
C) Uçurtma uçurduğumu anımsarım.
D) Bisikletime yeniden binerim.
ait olduğunu bildiren eklerdir.
Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çi-
zili sözcüklerden hangisi iyelik eki al-
mamıştır?
A) Yeni arabanı çok beğendim.
B) Hedeflerime ulaşmak için çalışmalı-
yım.
C) Çalışmalarımızı inceledi.
D) Yarınki toplantıda konuşacak.
32
Test - 2
4. “-ca (-ce)” eki, hangi seçenekte altı çi-
zili sözcüğe “gibilik” anlamı katmıştır?
A) Bu karar sınıfça alındı.
B) Çocukça tavırları var.
C) Onu yıllarca görmedim.
D) Bence bugün gelecek.
5. Havaya bakarsam hava alırım.
I
Toprağa bakarsam dua alırım.
II
Topraktan ayrılsam nerde kalırım.
III
Benim sadık yârim kara topraktır.
IV
Âşık Veysel
Bu dörtlükteki numaralanmış sözcük-
lerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söy-
lenemez?
A) I. sözcüğün kökü fiildir.
B) II. sözcük yapım eki almıştır.
C) III. sözcük hâl eki almıştır.
D) IV. sözcük iyelik eki almıştır.
6. “de, da” eki, aşağıdakilerin hangisin-
de diğerlerinden farklı bir görevde kul-
lanılmıştır?
A) Denizde geçirdiği zamanları özledi.
B) Aklımda birçok soru var.
C) Takımın gözde oyuncusu sakatlandı.
D) Zamanının çoğunu evde geçiriyor.
6. Sınıf
 Basit - Türemiş Yapılı Sözcükler
Test - 2
KONU KAVRAMA TESTİ Özel Mi Özel

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ku- 10. Bir insanın üretken bir birey olarak ha-
rallı cümle sonundaki sözcük, yapısı I
bakımından türemiştir? yatını sürdürmesi toplum için önemlidir. Basit Kelimeler
II » Yapım eki almamış söz-
A) İnatçı insanları ikna etmek zordur.
Toplumu ileriye götüren en önemli un- cüklerdir. Bu tür söz-
B) İçeri girince kendini tanıttı. cükler çekim eki alabilir.
III
C) Gençler, beni çok yoruyordu. Yapım eki almadıkların-
sur bu çalışkan insanlardır.
D) Çiçekler, baharda yeniden açar. IV dan bunlar daima kök
durumunda bulunur.
Bu parçadaki numaralanmış sözcük-
KÖK ÇE ÇE
lerden hangisi, yapıca diğerlerinden
farklıdır? Masa ıcı lar
İK Çoğul 1.TKİE
A) I. B) II. C) III. D) IV. E.
Gel iyor sun
FK ŞZ 2.TK

Türemiş Kelimeler
8. Sözcük türlerinden basit sözcükler ya-
pım eki almaz. » Kök ya da gövdelere ya-
pım eki getirilerek oluştu-
Buna göre aşağıdaki cümlelerden rulan yeni sözcüklerdir.
hangisinin bütün sözcükleri basittir? Türemiş sözcükte en az
11. “-lık” eki, aşağıdakilerin hangisinde
A) Köyümün toprakları verimlidir. somut bir ad türetmiştir? bir tane yapım eki bulu-
nur. Türemiş sözcüklere
B) Bize memleketini anlattı. A) Dostluk, zor günlerde belli olur. “gövde” de denir.
C) Güzel günler göreceğiz çocuklar. B) Kişiliği oturmuş, olgun biriydi.
D) Motorları maviliklere süreceğiz. KÖK YE ÇE
C) Gözlüksüz okuyunca zorlanıyorum.
Kapı cı lar
D) Gençlik, yaşamın en güzel dönemi-
İK İİYE Çoğul
dir.
Eki
Gel iş ti
FK FFYE GGZ

Aşağıdaki sözcükleri ince-

leyip yapısını belirleyin.
İnceleme

9. Yapım eki almış sözcüklere türemiş söz-

Yapı
Söz

cük denir. Türetme ekleri fiil ya da isim 12. “Bilgisiz insanların fikirlerine önem ver-
gövdesi meydana getirir. meyin.” cümlesindeki altı çizili sözcü-
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili söz- ğün yapı bakımından özdeşi aşağıdaki
Bilgin

cüklerden hangisi gövdedir? altı çizili sözcüklerden hangisidir?

A) O kitabın yazarıyla tanıştım. A) Çocuğa yeni bir çanta almıştım.
B) Her akşam annemi ararım. B) Yarın akşama misafirlerim gelecek.
Denizden

C) Bahçemdeki sincapları tehlikeden C) Parktaki çocukların seslerini duyu-

koruyorum. yordu.
D) Yeni bir roman yazıyorum. D) Tarladaki ekinlere bol su vermeliyim.

6. Sınıf 33 Türkçe Soru Bankası

 Birleşik Kelimeler
Test - 3
Burası Önemli KONU KAVRAMA TESTİ

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili söz- 4.

cüklerden hangisi birleşik yapılıdır?
Birleşik Keli-
meler A) Ordular arasında ateşkes imzalandı. Eskişehir Buzdolabı
B) Yarın sabah görüşecekler.
» Yeni bir kavramı kar-
C) Anlaşma, haftaya imzalanacakmış.
şılamak üzere, birden
fazla sözcüğün bir ara- D) Barışa dair şarkılar söyledi.
ya gelip kaynaşmasıy-
la oluşan sözcüklere
birleşik sözcük denir. İmambayıldı Vural

Ayı
Yukarıdaki numaralandırılmış birle-
Balık şik sözcüklerle ilgili verilen bilgilerden
hangisi yanlıştır?
A) 1. sözcük, sıfat tamlaması şeklinde-
dir.
2. Aşağıdaki birleşik sözcüklerden hangi- B) 2. sözcük, iki isimden oluşmuştur.
Ayıbalığı sinin oluşum yolu diğerlerinden farklı- C) 3. sözcük, isim tamlaması şeklinde-
dır? dir.
D) 4. sözcük, iki fiilden oluşmuştur.
Gök A) Dedikodu B) Çekyat
C) Uyurgezer D) Açıkgöz
Kuşa

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir-

den fazla birleşik sözcük vardır?
A) Bu yaz Akdeniz’ e gidiyorum.
Gökkuşağı B) Bilgisayarı biraz kapatır mısın?
C) Okulun demirbaşı olduk desene.
Birleşik Söz- D) Akciğerlerine iyi bakmalısın.
cük Oluştur-
ma Yolları
İsim tamlaması yo-
luyla: Öğretmenevi vb.
3. “Arkadaşım soyadını değiştirdi.”
Bu cümlede altı çizili sözcük yapı ba-
Sıfat tamlaması yo-
kımından aşağıda altı çizilen sözcükle- 6. “Kuşburnu, biçerdöver, giyimevi, ka-
luyla: Kızılırmak vb.
rin hangisinden farklıdır? rabiber, Ortaköy” birleşik sözcükleri
İki fiilin birleşmesiyle:
A) Bilgisayarı kapatmayı unutma. oluşum şekline göre gruplara ayrılırsa
Çekyat vb.
B) Köydeki gecekonduyu yıktılar. hangi sözcük yalnız kalır?
İsim ve fiilin birleş-
C) Yazın sivrisinekler çoğalır. A) Ortaköy B) Kuşburnu
mesiyle: Ateşkes vb.
D) Görüşmeye geç kalma. C) Biçerdöver D) Giyimevi

Türkçe Soru Bankası

34 6. Sınıf