Professional Documents
Culture Documents
01 - Giriş, Termodinamik Hatırlatmalar
01 - Giriş, Termodinamik Hatırlatmalar
1.1-Termodinamik hatırlatmalar
1.1-Termodinamik hatırlatmalar
veya p v = RT
p : basınç
1
v= : özgül hacim (birim kütle başına hacim)
ρ
h Antalpi h = e + pv
e = e (T , v )
Reel gazlar ve kimyasal reaksiyondaki gazlar için →
h = h (T , p )
Kimyasal reaksiyonda olmayan gazlar ve moleküller arası kuvvetlerin ihmal edildiği gazlar
için
e = e (T ) de = cv dT
→ Isıl olarak mükemmel gaz
h = h (T ) dh = c p dT
cv = Sb e = cv T
ise Kalorik olarak mükemmel gaz
c p = Sb h = cp T
c p − cv = R γR
cp =
γ −1
cp olup → bulunabilir.
=γ R
cv cv =
γ −1
UZB362 Sıkıştırılabilir Aerodinamik 2006-2007 Bahar dönemi Ders Notları M.Adil Yükselen
Giriş, Termodinamik hatırlatmalar 1-2
Termodinamiğin 1. kanunu
çevre
sistem Durağan (kinetik enerjinin olmadığı) bir sistem
(sabit kütlede) için birim kütle başına
de
δq + δ w = de
δw δq
δq Çevreden sisteme sokulan ısı (Radyasyon, sıcaklık farkı nedeniyle ısı iletimi gibi)
Tersinir proses Viskozite etkisi, ısı iletimi etkisi, kütle difüzyonu etkisi gibi dissipatif
etkilerin olmadığı prosestir.
NOT:
UZB362 Sıkıştırılabilir Aerodinamik 2006-2007 Bahar dönemi Ders Notları M.Adil Yükselen
Giriş, Termodinamik hatırlatmalar 1-3
Sıcak bir metal levhanın üzerine bir buz kalıbı konulduğunda levha ile buz kalıbı arasında bir
ısı alışverişi olur.
Termodinamiğin 1. kanunu metal levha ile buz kalıbı arasında bir ısı alışverişi olabileceğini
ortaya koyarken sadece enerji toplamının sabit kalacağını (enerjini korunacağını) belirtir.
Yani alışverişin hangi yönde olacağı hakkında bilgi vermez.Bu kanuna göre enerji korunmak
kaydıyla buzun soğuması da mümkündür.
Oysa tecrübelerimiz buzun ısınıp muhtemelen eriyeceğini, metal levhanın ise soğuyacağını
gösterir.
Termodinamiğin 2. Kanunu termodinamik olayın hangi yönde gelişeceği hakkında bilgi verir.
δq ter sin ir
Antropi ds =
T
T Sistemin sıcaklığı
ds Antropi değişimi
Antropi bir durum (state) değişkeni olup, prosesten bağımsızdır. Yani tersinir ve tersinmez
hallerin her ikisinde de tanımlanabilir.
δq
Alternatif ve daha net bir bağıntı ds = + ds ter sin mez şeklinde yazılabilir. Burada
T
δq
Buna göre ds ≥ Proses adyabatik ise ds ≥ 0
T
Termodinamik prosesin SİSTEM + ÇEVRE ‘nin antropisi artacak biçimde (yönde) gelişeceğini
belirtir.
UZB362 Sıkıştırılabilir Aerodinamik 2006-2007 Bahar dönemi Ders Notları M.Adil Yükselen
Giriş, Termodinamik hatırlatmalar 1-4
T ds − p dv = de
T ds = p dv + de
T ds = dh − v dp
T ds = dh − v dp T ds = de + p dv
T ds = c p dT − v dp Tds = c v dT + p dv
dT v dp dT p dv
ds = c p − ds = c v +
T T T T
Mükemmel gaz için hal denklemi
v R p R
↓← = ← pv = RT → = →↓
T p T v
dT dp dT dv
ds = c p −R ds = c v +R
T p T v
T2 T2
dT p dT v
∫
s 2 − s1 = c p
T1
T
− R Ln 2
p1 ∫
s 2 − s1 = c v
T1
T
+ R Ln 2
v1
T2 p T2 v
s 2 − s1 = c p Ln − R Ln 2 s 2 − s1 = cv Ln + R Ln 2
T1 p1 T1 v1
UZB362 Sıkıştırılabilir Aerodinamik 2006-2007 Bahar dönemi Ders Notları M.Adil Yükselen
Giriş, Termodinamik hatırlatmalar 1-5
T2 p T2 v
s 2 − s1 = c p Ln − R Ln 2 s 2 − s1 = c v Ln + R Ln 2
T1 p1 T1 v1
İzantropik proses
↓ ← ds = 0 → ↓
p2 c p T v2 c T
Ln = Ln 2 Ln = − v Ln 2
p1 R T1 v1 R T1
cp cv
−
p 2 T2 R v 2 T2 R
= =
p1 T1 v1 T1
cp γ cv 1
↓ ← = = → ↓
R γ −1 R γ −1
γ 1
−
p 2 T2 γ −1 v 2 T2 γ −1
= =
p1 T1 v1 T1
1
↓ v= → ↓
ρ
1
ρ 2 T2 γ −1
↓ =
ρ1 T1
γ
γ
p 2 T2 γ −1 ρ 2
↓ → → = = ← ← ↓
p1 T1 ρ1
UZB362 Sıkıştırılabilir Aerodinamik 2006-2007 Bahar dönemi Ders Notları M.Adil Yükselen
Giriş, Termodinamik hatırlatmalar 1-6
Buradaki τ büyüklüğünün tersi literatürde genellikle Bulk Elastisite Modülü olarak bilinir.
dρ = ρ ⋅ τ ⋅ dp
Bir akışkanın hareketi çoğu zaman bir basınç farkıyla oluşur. Yüksek hızlı akımlarda dp
basınç farkı da yüksek olacaktır.
Bir sıvı akışında dp büyük olsa bile sıkıştırılabilme (τ) küçük olduğundan yoğunluk değişimi
de küçüktür. Akım sıkıştırılamaz kabul edilebilir.
Gaz akımında ise sıkıştırılabilme (τ) büyük olup yoğunluk değişimi de büyüktür. Bu bakımdan
akım sıkıştırılamaz kabul edilemez. Ancak M<0.3 halinde basınç değişimleri küçük olup,
yoğunluk değişimleri de küçük kalır, ve akım sıkıştırılamaz kabul edilebilir.
UZB362 Sıkıştırılabilir Aerodinamik 2006-2007 Bahar dönemi Ders Notları M.Adil Yükselen
Giriş, Termodinamik hatırlatmalar 1-7
Hızların bütün akım alanında ses hızının altında olduğu akımlardır. Çoğu yüksek hızlı kanat
profilleri için hücum açısı büyük olmamak kaydıyla M∞ < 0.8 halinde akım sesaltı rejimde
kabul edilir.
Sesaltı akımın M∞ → 0 özel halidir. Pratikte genellikle M∞ < 0.3 halindeki akımlar
sıkıştırılamaz kabul edilir.
V∞
Matematiksel olarak M∞ = →0 için V∞ = 0 veya a∞ → ∞ olması gerekir.
a∞
1 1
a∞ → ∞ olabilir. Zira τ∝ olup τ∝ →0 ve böylece dρ = ρ ⋅ τ ⋅ dp → 0
a2 a ∞2
olur.
Genişleme
dalgası
Akım alanının bütün noktalarında M > 1 M∞ > 1
olması halidir. Akımda eğik şoklar ve
genişleme dalgaları görülür. Şoku geçen akım
özelliklerinde ani değişmeler olur Eğik şok
dalgası
UZB362 Sıkıştırılabilir Aerodinamik 2006-2007 Bahar dönemi Ders Notları M.Adil Yükselen
Giriş, Termodinamik hatırlatmalar 1-8
Viskozite, ısı iletimi ve kütle difüzyonu gibi dissipatif etkilerin ihmal edilebilecek mertebede
olduğu akımlar viskoz olmayan akım olarak kabul edilir.
UZB362 Sıkıştırılabilir Aerodinamik 2006-2007 Bahar dönemi Ders Notları M.Adil Yükselen