ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ´ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ορισμός μιας λέξης είναι η ακριβής και σαφής περιγραφή και απόδοση της σημασίας της,
έτσι ώστε να ξεχωρίζει από οποιαδήποτε άλλη. Ο ορισμός μας βοηθάει να ταξινομήσουμε
μια λέξη και να τη συσχετίσουμε με κάποια άλλη, αλλά και να την χρησιμοποιήσουμε
σωστά μέσα στο λόγο μας.

Ο ορισμός είναι ένας πολύ καλός τρόπος να ξεκινήσουμε την έκθεση μας, καθώς μπορούμε
να τον τοποθετήσουμε σε θέση προλόγου.

Παραδείγματα ορισμών:

Ο ρατσισμός είναι το δόγμα που αναπτύσσεται με σύνδεσμο συγκεκριμένα γνωρίσματα

(εθνικά, θρησκευτικά, πολιτιστικά κ.λπ.) προκειμένου να αναγάγει
μια ομάδα (κοινωνική, φυλετική, θρησκευτική), ως υπέρτερη άλλων. Το πιο συνηθισμένο
είδος ρατσισμού, και αυτό που έχει δώσει την αρχική ονομασία στην λέξη (από την
αγγλική race = φυλή), - λεγόμενος "ρασιαλισμός", ή εκ της ιταλικής "ράτσα" (razza) ο
φυλετικός ρατσισμός.

Ο όρος ρατσισμός στην κυριολεκτική του χρήση σημαίνει το μίσος ή το φόβο για άτομα που
ανήκουν σε φυλές διαφορετικές από τις δικές μας, καθώς και την εχθρική ή και υποτιμητική
στάση απέναντι τους, τους συστηματικούς περιορισμούς και διακρίσεις απέναντί τους.

Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων

Βρείτε και δώστε κι εσείς ορισμούς για θέματα που έχουμε εξετάσει στα προηγούμενα
κεφάλαια. Δώστε τον ορισμό της ειρήνης, Της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των Μ.Κ. Ο. και του
εθελοντισμού.

Όταν θέλουμε να ορίσουμε μια έννοια, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας τις εξής
παραμέτρους:

Την οριστέα έννοια: την έννοια δηλαδή που θέλουμε να επεξηγήσουμε ή να

αναλύσουμε
Το γένος: δηλαδή την μεγάλη κατηγορία στην οποία θα μπορούσαμε να εντάξουμε
την οριστέα έννοια
Την ειδοποιό διαφορά: την ιδιότητα εκείνη που διαχωρίζει την οριστέα έννοια από
από άλλες που ανήκουν στο γένος.

Για παράδειγμα: Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία απορρέει και
ασκείται από τον λαό.

Δημοκρατία Οριστέα Έννοια

Πολίτευμα Γένος

Καθώς πολιτεύματα μπορούν να χαρακτηριστούν η αριστοκρατία, η τυραννίδα, η βασιλεία

κ.α., το βασικό χαρακτηριστικό που διαχωρίζει την οριστέα έννοια από τα άλλα
πολιτεύματα είναι ότι η εξουσία απορρέει και ασκείται από τον λαό. (ειδοποιός διαφορά)

Ρία Ροροπούλου, Φιλόλογος 1
filologikos-istotopos.gr
 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ´ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Υπώνυμα

Λέξεις οι φράσεις οι οποίες υπάγονται εννοιολογικά σε μεγαλύτερες κατηγορίες

ονομάζονται υπώνυμα.

Οδοντίατρος

Παθολόγος
Ορθοπεδικός

Καρδιολόγος
Γιατρός
Πνευμονολόγος

Ωτορινολαρυγγολόγος
Οφθαλμίατρος

Παπαρούνες Μαργαρίτες

Λουλούδι
α Κυκλάμινο

Γαρδένια
Τριαντάφυλλο

Ειρηνικός
Ινδικός

Ωκεανοί

Βόρειος και Νότιος

Ατλαντικός
Αρκτικός

Ρία Ροροπούλου, Φιλόλογος 2

filologikos-istotopos.gr