Chuong 2 Phuong Phap Giai Mach Co Ban

Nhập môn Điện tử
Chương 2
Phương pháp giải mạch điện

cơ bản
1
Chương 2: Phương pháp giải mạch điện cơ bản
I. Mạch điện trở mắc nối tiếp và song song

I.1 Mạch nối tiếp
Hai phần tử kề nhau được gọi là đấu nối tiếp nếu chúng có chung một
nút và không còn dòng nào khác đi vào nút.
A. Nguồn áp mắc nối tiếp
Khi mắc nối tiếp các nguồn
áp khác nhau ta có thể thay
bằng một nguồn áp có điện áp
bằng tổng giá trị điện áp của
các nguồn này.
2

B. Nguồn dòng mắc nối tiếp
Các nguồn dòng chỉ có thể được mắc nối tiếp nếu như đây là những
nguồn dòng lý tưởng có cùng giá trị cường độ dòng điện qua nguồn,
chiều dòng điện đi qua nguồn là cùng chiều với nhau
Nguồn dòng mắc nối tiếp

khác cường độ dòng sẽ
gây cháy mạch
3

C. Điện trở mắc nối tiếp
Khi mắc nối tiếp các điện trở

khác nhau ta có thể thay bằng
một điện trở tương đương có
điện trở bằng tổng giá trị điện
trở của các điện trở này.
4

I.2 Mạch song song
Hai phần tử ghép song song nếu chúng tạo thành một vòng không chứa
phần tử nào khác.
A. Nguồn dòng mắc song song
Khi mắc song song các nguồn

dòng khác nhau ta có thể thay
bằng một nguồn dòng có
cường độ dòng điện bằng
bằng tổng giá trị cường độ
dòng điện của các nguồn này.
5

B. Nguồn áp mắc song song
Khi các nguồn áp mắc song song, ta chỉ có thể mắc nguồn áp song song với
nhau nếu như các nguồn này là nguồn áp lý tưởng có cùng giá trị điện áp,
cùng chiều phân cực.
Nguồn áp mắc song song khác

điện áp sẽ bị cháy mạch.
6

C. Điện trở mắc song song
Khi mắc song song các điện

trở khác nhau ta có thể thay
bằng một điện trở tương
đương có điện trở tính như
sau:
7

Tóm lại trong mạch điện trở mắc nối tiếp và song song
8

Ví dụ: Xác định điện áp và dòng điện qua các điện trở trong mạch
a)
b)
9
II. Mạch chia áp (cầu phân áp) và mạch chia dòng (cầu phân dòng)
II.1 Mạch chia áp (cầu phân áp)
10
II.2 Mạch chia dòng (cầu phân dòng)
11
II.2 Mạch chia dòng (cầu phân dòng)
Nếu thay thế giá trị nghịch đảo của điện trở bằng điện dẫn, ta có công thức
Tổng quát
Hay
12
Ví dụ : Tìm điện áp vx và i3 trong mạch điện
ĐS: vx=25V , i3=0.417A
Ví dụ : Tìm dòng i1 trong mạch điện
ĐS: i1=10A
13
II.3 Ứng dụng cầu phân áp

II.3.1 Đo điện áp, đo cường độ dòng điện
Đo điện áp
Vôn kế đo điện
áp giữa hai điểm.
Vôn kế có điện
áp rất lớn do đó
không ảnh
hưởng đến điện
trở toàn mạch.
14

Giá trị vôn kế đo là

bao nhiêu??
15

Đo cường độ dòng điện
Ampere kế dùng để đo
dòng qua dây dẫn
Ampere kế có điện trở

rất nhỏ do đó không
ảnh hưởng tới mạch.
Mạch phải được làm

hở để kết nối Ampere
kế
16

Làm cách nào để kết nối

Ampere kế vào đo?
Giá trị của Ampere kế là

bao nhiêu?
17
II.3 Ứng dụng cầu phân dòng- cầu phân áp

II.3.2 Bộ chuyển đổi
Một trong những ứng dụng của cầu phân áp là chế tạo bộ chuyển đổi
(transducer). Bộ chuyển đổi là một thiết bị để tạo ra điện áp có giá trị tỉ
lệ với một đại lượng vật lý nào đó như khoảng cách, áp suất hay nhiệt
độ...
Bộ chuyển đổi
điện áp dùng trong
bánh lái tàu (máy
bay)
18
III.Phương pháp nguồn tương đương

III.1 Mạch tương đương Thévenin
Mạch
chứa
nguồn và
điện trở
Mạch chứa nguồn và điện trở có thể được thay thế bởi một
mạch tương đương Thé venin bao gồm một nguồn áp mắc
nối tiếp với một điện trở.
Các thông số đặc trưng của mạch:
vTh , RTh , in
19

RTh
hở vTh
mạch
Trong mạch tương đương Thévenin:

• vTh : điện áp hở mạch giữa hai điểm A và B
• 𝑅 Th : là điện trở tương đương đo tại cổng AB ( các nguồn áp thay
bằng ngắn mạch, nguồn dòng thay bằng mạch hở)


VD: Xác định các giá trị của nguồn tương đương Thévenin của
mạch sau :
Đs: voc = 5V, in =0,15A , RTh =33,3
21

III.2 Mạch tương đương Norton
Nếu ta thay mạch tương đương Thévenin bằng một mạch gồm nguồn
dòng mắc song song với một điện trở ta được mạch tương đương
Norton
22

RN
Trong mạch tương đương Norton:

voc : điện áp hở mạch
iN : là dòng điện ngắn mạch chạy từ A đến B
RN : điện trở tương đương đo tại cổng AB
23

VD: Xác định các giá trị của nguồn tương đương Norton của
mạch sau :
24

III.3 Phương pháp chuyển đổi nguồn
Một nguồn áp có thể chuyển đổi thành nguồn dòng và ngược

lại theo qui phép biến đổi Thévenin – Norton:
VTh
In 
RTh
25
IV. Các phương pháp giải mạch cơ bản

IV.1 Phương pháp dòng điện vòng
Cơ sở: Dựa vào hai định luật Kirchhoff để lập hệ phương trình trạng thái của
mạch, trên cơ sở hệ phương trình này ta dựa trên mối quan hệ giữa dòng điện và
điện áp trên các nhánh để đưa các phương trình này về dạng hệ phương trình của
các ẩn số mới (các dòng điện trong các vòng).
Phương pháp này thường sử dụng để tìm dòng điện trong các nhánh
của mạch điện, với các bước sau:
Bước 1: Thành lập các vòng cho mạch. Số vòng phải thành lập là
[ 𝑁𝑛ℎ − 𝑁𝑛 + 1].
Bước 2: Thành lập hệ có[ 𝑁𝑛ℎ − 𝑁𝑛 + 1] phương trình theo định luật
K2, trong đó ẩn số là dòng điện trong các vòng giả định.
Bước 3: Giải hệ phương trình để tìm các dòng điện vòng giả định.
Bước 4: Chuyển kết quả trung gian về các dòng điện nhánh.
26
Dạng 1: Tìm dòng điện trong các nhánh của mạch điện –
Sử dụng phương pháp dòng điện vòng
Ví dụ 1
Tìm dòng điện trong
các nhánh của mạch
điện hình bên
27
Bước 1: Thành lập các vòng

cho mạch điện
28
Bước 2: Thành lập các phương trình cho

các vòng mạch điện
Xét vòng 1: Áp dụng định luật

K2 cho vòng 1 ta viết được
phương trình K2 như sau:
E1  U1  U 2  U 3 0
  I nh1.R1  I nh 2 .R2  I nh 3 .R3  E1
 I1 R1  ( I1  I 4 ) R2  ( I1  I 2 ) R 3  E1
 ( R1  R2  R3 ) I1  R3 I 2  R2 I 4  E1
29
Bước 2: Thành lập các phương trình cho các

vòng mạch điện
Từ đó rút ra qui luật thành lập pt cho vòng 1:
Tổng trở vòng Dòng điện vòng lân

đang xét cận
( R1  R2  R3 ) I1  R3 I 2  0 I 3  R2 I 4  E1
Tổng đại số các suất
điện động vòng đang xét
Dòng điện vòng Trở kháng giữa vòng lân cận (lấy dấu dương nếu
đang xét và vòng đang xét (lấy dấu chiều dòng của nguồn
dương nếu vòng lân cận cùng cùng chiều dòng đang
chiều vòng đang xét, dấu âm xét, dấu âm nếu chiều
nếu vòng lân cận ngược chiều dòng của nguồn ngược
vòng đang xét) chiều vòng đang xét)
30
Bước 2: Thành lập các phương

trình cho các vòng mạch điện
Sử dụng qui tắc thành lập trên ta

(
có hệ phương trình cho các vòng
của mạch điện như sau:
V1: (R1 +R 2 +R 3 )I1 -R 3 I 2 +0I3 -R 2 I 4 = E1

V2: -R 3 I1 +(R 3 +R 4 +R 5 )I 2 -R 5 I3 -R 4 I 4 = -E 5
V3: 0I1 -R 5 I 2 +(R 5 +R 6 +R 7 )I3 -R 6 I 4 = E 5 -E 7
V4: -R 2 I1 -R 4 I 2 -R 6 I3 +(R 2 +R 4 +R 6 +R 8 )I 4 = E8
31
Bước 3: Giải hệ phương trình để tìm dòng điện vòng trong các vòng giả
định
Bước 4: Chuyển kết quả trung gian
về dòng điện trong các nhánh
I n1 = - I1 I n 2 =I1  I 4
I n3 = I1 -I 2 I n4 =I 2  I 4
I n5 = I 2 -I3 I n 6 =I3  I 4
I n 7 = I3 I n8 =I 4
32
Chú ý: Hệ phương trình dòng điện vòng có thể viết dưới dạng ma trận
 R  I   V 
Ma trận trở kháng Ma trận dòng Ma trận nguồn( nguồn
vòng thế độc lập)
Trong đó [R] là ma trận vuông có đặc điểm:

- Nằm trên đường chéo chính là các trở kháng vòng
-Hai bên đường chéo là các trở kháng chung đối xứng nhau qua đường
chéo chính.
33
Ví dụ 2: Tìm dòng điện trong các vòng
Ví dụ 3: Tìm dòng điện trong các vòng
I1  2 A, I 2  4 A, I 3  5 A
I
34
IV.2 Phương pháp điện áp nút

Cơ sở: Dựa vào hai định luật Kirchhoff để lập hệ phương trình trạng thái của
mạch, trên cơ sở hệ phương trình này ta dựa trên mối quan hệ giữa dòng điện và
điện áp trên các nhánh để đưa các phương trình này về dạng hệ phương trình của
các ẩn số mới (các điện áp tại các nút)
Phương pháp này dùng để tìm điện áp tại các nút của mạch điện với các bước sau:
Bước 1: Đặt tên cho các nút của mạch, chọn một nút làm gốc.
Bước 2: Thành lập phương trình điện áp nút cho mạch. Sử dụng
K1 ta viết hệ phương trình cho[ 𝑁𝑛 -1] nút trừ nút gốc.
Bước 3: Giải phương trình để tìm ra điện áp cho các nút.
35
Dạng 2: Tìm điện áp tại các nút của mạch điện (sử dụng phương pháp điện
áp nút)
Ví dụ 2
Tìm điện áp tại các

nút của mạch điện
hình bên
36
Bước 1: Đặt tên các nút, chọn điện thế nút 0
C
A B
37

Áp dụng định luật K1 cho
nút A,B,C ta viết được
phương trình như sau:
C
A B
38
Bước 2: Thành lập các phương

trình cho các nút của mạch điện
C
Nếu sử dụng đại lượng A B
điện dẫn G phương
trình có thể viết lại
(v1  v3 )G1  (v1  v2 ) G 2  ia
(v2  v1 )G2  v2 .G3  (v2  v3 ) G 4  0
v3G5  (v3  v2 )G4  (v3  v1 ) G1  ib
Hay :
(G1  G2 ) v1  G2 v2  G1v3  i1
G2 v1  (G2  G3  G4 )v2  G4 v3  0
G1v1  G4 v2  (G1  G4  G5 )  ib
39

Từ đó rút ra qui luật thành lập pt:
C
B
Tổng điện dẫn A
nối vào nút Điện áp các nút lân
đang xét. cận
(G1  G2 ) v1  G2 v2  G1v3  i1
Tổng đại số các 𝐼𝑛𝑔 nối
với nút đang xét. Lấy
Điện áp nút Các điện dẫn chung giữa dấu “+” nếu chiều của
đang xét các nút lân cận với nút 𝐼𝑛𝑔 đi vào nút đang xét,
đang xét . Tất cả đều lấy ngược lại lấy dấu “-”
dấu âm
Bước 3: Giải hệ phương trình tìm ra các giá trị điện áp nút cần tìm.
40
Chú ý: Hệ phương trình điện áp nút có thể viết dưới dạng ma trận
G U    I 
Ma trận điện dẫn Ma trận điện Ma trận nguồn( nguồn
nút áp dòng độc lập)
Trong đó [G] là ma trận vuông có đặc điểm:

- Nằm trên đường chéo chính là các điện dẫn nút.
-Hai bên đường chéo là các dẫn nạp chung đối xứng nhau qua đường
chéo chính.
41
Ví dụ : Tìm điện thế tại các nút
V1 = 8.77V V2 = 7.62V
42

Chuong 2 Phuong Phap Giai Mach Co Ban

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 2 Phuong Phap Giai Mach Co Ban

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nhập môn Điện tử

Phương pháp giải mạch điện

I. Mạch điện trở mắc nối tiếp và song song

I. Mạch điện trở mắc nối tiếp và song song

Nguồn dòng mắc nối tiếp

I. Mạch điện trở mắc nối tiếp và song song

Khi mắc nối tiếp các điện trở

I. Mạch điện trở mắc nối tiếp và song song

Khi mắc song song các nguồn

I. Mạch điện trở mắc nối tiếp và song song

Nguồn áp mắc song song khác

I. Mạch điện trở mắc nối tiếp và song song

Khi mắc song song các điện

I. Mạch điện trở mắc nối tiếp và song song

I. Mạch điện trở mắc nối tiếp và song song

II.2 Mạch chia dòng (cầu phân dòng)

II.2 Mạch chia dòng (cầu phân dòng)

Ví dụ : Tìm điện áp vx và i3 trong mạch điện

ĐS: vx=25V , i3=0.417A

Ví dụ : Tìm dòng i1 trong mạch điện

II.3 Ứng dụng cầu phân áp

II.3 Ứng dụng cầu phân áp

Giá trị vôn kế đo là

II.3 Ứng dụng cầu phân áp

Ampere kế có điện trở

Mạch phải được làm

II.3 Ứng dụng cầu phân áp

Làm cách nào để kết nối

Giá trị của Ampere kế là

II.3 Ứng dụng cầu phân dòng- cầu phân áp

III.Phương pháp nguồn tương đương

III.Phương pháp nguồn tương đương

Trong mạch tương đương Thévenin:

Chương 2: Phương pháp giải mạch điện cơ bản

III.Phương pháp nguồn tương đương

Đs: voc = 5V, in =0,15A , RTh =33,3

III.Phương pháp nguồn tương đương

III.Phương pháp nguồn tương đương

Trong mạch tương đương Norton:

III.Phương pháp nguồn tương đương

III.Phương pháp nguồn tương đương

Một nguồn áp có thể chuyển đổi thành nguồn dòng và ngược

IV. Các phương pháp giải mạch cơ bản

Bước 1: Thành lập các vòng

Bước 2: Thành lập các phương trình cho

Xét vòng 1: Áp dụng định luật

Bước 2: Thành lập các phương trình cho các

Tổng trở vòng Dòng điện vòng lân

Bước 2: Thành lập các phương

Sử dụng qui tắc thành lập trên ta

V1: (R1 +R 2 +R 3 )I1 -R 3 I 2 +0I3 -R 2 I 4 = E1

Trong đó [R] là ma trận vuông có đặc điểm:

Ví dụ 2: Tìm dòng điện trong các vòng

Ví dụ 3: Tìm dòng điện trong các vòng

IV.2 Phương pháp điện áp nút

Tìm điện áp tại các

Bước 1: Đặt tên các nút, chọn điện thế nút 0

Bước 2: Thành lập các phương trình cho các

Bước 2: Thành lập các phương

Bước 2: Thành lập các phương trình cho các

Trong đó [G] là ma trận vuông có đặc điểm:

Ví dụ : Tìm điện thế tại các nút

You might also like