BỆNH VÀ SỰ XUẤT HIỆN

DỊCH

Dịch Tễ Học Cơ Bản

Phạm Thị Kim Yến

Bộ môn Y tế công cộng
Khoa Y- Dược
Đại học Trà Vinh

1
 Bệnh và Dòch
Mục Tiêu Bài Giảng

1. Liệt kê được 4 giai đoạn trong quá trình phát triển cuả
một bệnh.

2. Liệt kê được 3 thành phần cuả dây chuyền lây.

3. Mô tả được những ứng dụng cuả lịch sử tự nhiên và

dây chuyền lây trong lĩnh vực phòng ngừa.

4. Liệt kê được các hình thức cuả một vụ dịch, và cách

xác định một trường hợp bệnh.

2
 Bệnh và Dòch
Lịch Sử Tự Nhiên của Bệnh

Thời điểm thông thường cuả

chẩn đoán
Triệu chứng
bắt đầu
Những biến
đổi bệnh lý
Tiếp xúc

CẢM BỆNH BÁN LÂM BỆNH LÂM HỒI PHỤC, TÀN

NHIỄM SÀNG SÀNG PHẾ, CHẾT

3
 Bệnh và Dòch
Lịch Sử Tự Nhiên của Bệnh

Tiếp xúc Những biến đổi bệnh lý

CẢM NHIỄM BỆNH BÁN LÂM SÀNG

 Vi sinh vật • Thời kỳ ủ bệnh (Bệnh lây)

 Cholesterol huyết • Thời kỳ tiềm ẩn

thanh (Bệnh không lây)

4
 Bệnh và Dòch
Lịch Sử Tự Nhiên của Bệnh

Triệu chứng bắt đầu

BỆNH LÂM SÀNG

• Không biểu hiện lâm sàng

• Có biểu hiện lâm sàng

PHỔ BỆNH Nhẹ Nặng Chết

5
 Bệnh và Dòch
Lịch Sử Tự Nhiên của Bệnh

HỒI PHỤC, TÀN PHẾ, CHẾT

• Mất chức năng

• Khiếm khuyết thể chất

6
 Các cấp dự phòng
 Phòng ngừa bậc 0: ngăn không cho yếu tố
nguy cơ xuất hiện, ví dụ, cấm sản xuất
thuốc lá trong phòng ngừa ung thư phổi và
các bệnh tim mạch.
 Phòng ngừa bậc 1: giữ cho bệnh hoàn
toàn không xảy ra, ví dụ, chủng ngừa đối
với những bệnh truyền nhiễm.

7
 Các cấp dự phòng
 Phòng ngừa bậc 2: nhằm phát hiện sớm
bệnh khi chưa có triệu chứng và khi điều
trị sớm có thể ngăn bệnh không khởi phát
 Phòng ngừa bậc 3: gồm những hoạt động
ngăn ngừa những hậu quả xấu hơn hoặc
những biến chứng sau khi bệnh đã khởi
phát

8
 Bệnh và Dòch
Các Mức Độ Phòng Ngưà

Bậc 0

Bậc 1
Bậc 2
Bậc 3

CẢM BỆNH BÁN LÂM BỆNH LÂM HỒI PHỤC, TÀN

NHIỄM SÀNG SÀNG PHẾ, CHẾT

9
 Bệnh và Dòch
Hiện Tượng Tảng Băng

1 ca SXHD có sốc
9 ca SXHD nằm viện

80 ca khám SXHD / các PKKV

500 ca SXHD điều trị tại nhà,

chưa kể thể ẩn

10
 Bệnh và Dòch
Tam Giác Dịch Tễ Học

Tác nhân

Túc chủ Môi trường

11
 Bệnh và Dòch
Đòn Cân Dịch Tễ Học

Túc chủ Tác nhân

Môi
trường

12
 Bệnh và Dòch
Dây Chuyền Lây

Cách Thức Lây

VẬT TÁC TÚC CHỦ
CHỦ NHÂN CẢM THỤ

Ngõ ra Ngõ vào

13
 Bệnh và Dòch
Dây Chuyền Lây _ Vật Chủ

Cách Thức Lây

VẬT TÁC TÚC CHỦ
CHỦ NHÂN CẢM THỤ

• Vật chủ người

 Người bệnh có triệu chứng
 Người lành mang trùng
• Vật chủ súc vật
• Vật chủ môi trường
14
 Bệnh và Dòch
Dây Chuyền Lây _ Cách Lây

Trực tiếp - Tiếp xúc trực tiếp

- Sự lan ra cuả giọt nước bọt

Gián tiếp - Không khí

- Vật chuyên chở

- Sinh vật trung gian

Cơ học Sinh học

15
 Bệnh và Dòch
Dây Chuyền Lây _ Vật Chủ

Ngang - Vật chuyên chở

- Người – Người

- Sinh vật trung gian

Thẳng Mẹ – Con

16
 Bệnh và Dòch
Dây Chuyền Lây _ Túc Chủ

Cách Thức Lây

VẬT TÁC TÚC CHỦ
CHỦ NHÂN CẢM THỤ

• Tính cảm thụ

 Yếu tố di truyền

 Miễn dịch thụ đắc đặc hiệu

 Yếu tố chung

• Tính miễn dịch quần thể

17
 Bệnh và Dòch
Ứng Dụng Của Dây Chuyền Lây

Cách Thức Lây

VẬT TÁC TÚC CHỦ
CHỦ NHÂN CẢM THỤ

KIỂM SOÁT BỆNH Can thiệp vào mắc xích nhạy cảm

nhất

 Loại bỏ tác nhân

 Can thiệp vào cách thức lây

18
 Bảo vệ ngõ vào
 Bệnh và Dòch
Dịch

• Mức độ bệnh

• Mức nền

• Ca lẻ tẻ

• Lưu hành - Lưu hành cao

• Dịch

• Đại dịch

19
 Mức độ bệnh và dịch
 Ca lẻ tẻ: Một sự xuất hiện có mô hình bất
thường với những trường hợp lẻ tẻ xảy ra
vào những khoảng thời gian bất thường.
 mức lưu hành: Một mức độ xuất hiện duy
trì ở một mức bệnh thấp cho tới trung
bình.
 Một sự xuất hiện duy trì ở mức độ cao
được gọi là mức lưu hành cao.
20
 Mức độ bệnh và dịch
 Thỉnh thoảng, mức bệnh vượt hơn mức
mong đợi, trong một vùng vào một thời
điểm cụ thể, nó được gọi là một vụ dịch.
 Khi một trận dịch lan ra một vài quốc gia
hoặc đại lục, ảnh hưởng một số lớn
người, nó được gọi là đại dịch.

21
 Bệnh và Dòch
Mô Hình Dịch

• Trận bùng phát nguồn chung

• Trận bùng phát nguồn điểm

• Nhân rộng

• Hổn hợp

22
 Bệnh và Dòch
Định Nghĩa Trường Hợp

• Tiêu chí lâm sàng

• Tiêu chí cận lâm sàng

• Xếp nhóm

• Có / Không • Nghi ngờ

• Có thể

• Xác định

23