LIÊN QUAN VÀ ĐIỀU HÒA CHUYỂN HÓA

Glucid, lipid, protid, acid nucleic có những con đường chuyển hóa riêng nhưng những con đường
chuyển hóa đó lại có những điểm chung và có mối liên hệ chặt chẽ tạo nên mạng lưới chuyển hóa
phức tạp của cơ thể.
Đặc điểm của quá trình: kiểm soát chặt chẽ bởi tế bào và cơ thể. Được điều hòa theo nhu cầu cơ thể.

1. LIÊN QUAN CHUYỂN HÓA

Đây là sơ đồ liên quan chuyển hóa giữa các chất glucid, lipid, protid và acid nucleic để hiểu thêm
về sự liên quan này chúng ta sẽ đi vào mục đầu tiên đó là sự thống nhất chuyển hóa.
1.1. Sự thống nhất chuyển hóa.
 Chu trình acid citric: AcetylCoA  CO2, H2O + Q
- Là con đường thoái hóa chung cuối cùng của glucid, lipid và protid.
- Sản phẩm chung là AcetylCoA và các chất trung gian của chu trình acid citric.
- Là trung tâm trong tân tạo đường, tổng hợp lipid và chuyển đổi qua lại giữa các acid.
 Chuỗi hô hấp tế bào:
- Năng lượng giải phóng từ oxy hóa glucid, lipid, protid đều tồn tại ở dạng đương lượng khử
trong ty thể.
- G, L, P đều bị đốt cháy theo cơ chế và hệ thống enzym chung của chuỗi hô hấp tạo H2O và
ATP
+ Tạo CO2 nhờ khử carboxyl bởi decarboxylase
+ Tạo H2O (quá trình oxy hóa-khử sinh học): tách từ 2H đưa tới O2 thở vào qua chuỗi hô
hấp tế bào.
 Tích trữ và sử dụng năng lượng: nhờ quá trình phosphoryl hóa và hệ thống ADP-ATP.
- Năng lượng được tạo ra từ tế bào chủ yếu tồn tại ở 2 dạng: năng lượng nhiệt và năng lượng
ATP.
- ATP là đồng tiên năng lượng chung của tế bào( tạo thành từ quá trình oxy hóa G, L, P),
cung cấp năng lượng cho sự co cơ, vận chuyển tích cực, sinh tổng hợp và khuếch đại tín
hiệu,...
1.2. Sự biến đổi qua lại giữa glucid, lipid và protid.
Qua thực tế và thực nghiệm đã chứng minh: G, L, P có thể biến đổi qua lại với nhau.
Tuy nhiên, sự biến đổi này không xảy ra trực tiếp mà phải thông qua các chất gọi là ngã ba đường.
Chúng vừa là sản phẩm thoái hóa chung vừa là tiền chất tổng hợp các chất G, L, P.

Glucid Lipid

Chất ngã ba
đường

Protid

VÍ DỤ: pyruvat, PGA

PYRUVAT (tạo thành từ sự khử amin của alanin) có thể biến đổi thành Glucid(tân tạo Glucid) và
acetylCoA(tổng hợp acid béo).

PGA (nguồn gốc từ glycerol) có thể biến đổi thành glucid(tân tạo glucid) hoặc pyruvat(được amin
hoạt hóa thành alanin).
Tuy G, L, P có thể biến đổi qua lại với nhau nhưng chúng không thể thay thế nhau hoàn toàn bởi vì:
- Glucid: là nguồn năng lượng chủ yếu của cơ thể.
- Lipid: acid béo cần thiết cho cơ thể không tổng hợp được.
- Protid: acid amin cần thiết không thay thế được.
Bởi vì các yếu tố trên cho nên cơ thể chúng ta cần phải có một chế độ dinh dưỡng hợp lý và đủ chất
với tỷ lệ nhất định.

( ví dụ một vài cái cần cho cơ thể: Arginin vai trò chữa lành vết thương, phân chia tế bào, miễn dịch
và giải phóng hoocmon, Histidin vai trò tạo histamine mottj chất dẫn truyền thần kinh quan trọng
trong việc tạo phản ứng miễn dịch, chức năng hệ tiêu hóa, sinh dục,.... Isoleucin điều chỉnh lượng
đường trong máu, thiếu isoleusin dẫn đến hạ đường huyết, gây ra các vấn đề thần kinh, trầm cảm.
Leucin vai trò tăng tổng hợp protein, làm chậm sự suy giảm cơ bắp theo độ tuổi. Lysin tăng cường
hấp thụ và duy trì canxi, ngăn sự bài tiết khoáng chất ra ngoài cơ thể, tăng chiều cao, ngăn ngừa
loãng xương).

1.3. Sự liên hợp giữa các phản ứng và quá trình.