5.10.

2018

Ders
Uygula Labora KAYNAKLAR
• G. Burns Solid State Physics, John
Yerel ma tuar
Ders Adı Kodu AKTS (saat/h
Kredi (saat/h (saat/h
afta)
afta) afta)

Uygulamalı Katıhal Wiley 1990 İlgili Araştırma

FIZ6107 3 7.5 3 0 0
Fiziği 1 Makaleleri
• Diğer Katıhal Fiziği Kitapları:
• Introduction to Solid State Physics
Dersin Amacı: Katıların yapısını ve bazı : Charles Kittel-8th
fiziksel özelliklerini öğretmektir. • (Solid State Physics) Neil W.
Dersin İçeriği: Kristal yapılar, Atomlararası Ashcroft, N. David Mermin ...
bağlanma, Kristallerde kırınım, Fononlar I-
Örgü titreşimleri, Fononlar II-Termal özellikler,
Serbest Elektron Teorisi

DERS PLANI Kristal Yapı

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

Hafta Konular  İdeal kristal ?

1 Kristal Yapı, Kristal Örgü ve Örgü Öteleme Vektörleri, Birim Hücre, İki ve Üç Boyutlu Örgü Tipleri  Kristal yüzeyi bir çeşit hatadır, çünkü kristalin periyodikliği bozulur.
2 Simetri Elemanları, Nokta grupları, Uzay grupları ve Bravais olmayan örgüler
3 Kristal doğrultu ve düzlemleri, Miller indisleri
Yüzeydeki atomların çevresi, daha içeridekilerden farklıdır. Sonuç
4 Basit kristal yapıları, İlkel hücre örnekleri, İdeal olmayan kristal yapıları, Atomik doluluk oranı olarak farklı davranırlar.
5 Kristallerde kırınım, X-Işınları, Nötronlar, Elektronlar, Bragg Yasası, Deneysel kırınım yöntemleri
6 Ters Örgü, Brillouin Bölgeleri, Atomik yapı çarpanı  Bir başka örnek, T>0K sıcaklıklarda atomların denge konumları
7 Atomlararası bağlanma, İyonik bağ, Kovalent Bağ, Metalik Bağ, Hidrojen bağı etrafında yaptıkları termal titreşimdir. Bu titreşimler nedeniyle
8 Ara Sınav
9 Fononlar I- Örgü Titreşimleri, Sürekli ortam, Bir atomlu örgülerin titreşimi kristal bozulma eğilimli.
10 İki atomlu örgülerin titreşimi, Örgü titreşimlerinin kuantalanması, Fonon momentumu, Fononlarda inelastik  Son örnek olarak, kristallerin safsızlıklar denilen yabancı atom
saçılma
11 Fononlar II- Isısal Özellikler, Harmonik salınıcı, Özısı, Klasik özısı modelleri, Einstein modeli, Debye modeli,
içermeleri söylenebilir. Bu safsızlıklar (~1012 cm-3) mükemmel kristal
Termal iletkenlik yapıyı bozar.
12 Serbest Elektron Teorisi, Klasik serbest elektron gazı modelleri, Kuantum mekaniğine dayalı serbest
elektron modeli  Bu zorluklar ışığında İDEAL kristal neye denir?
13 Dağılım fonksiyonları  yüzey atomlarının tüm atomlara oranının çok küçük olduğu,
14 Durum yoğunluğu, Fermi Yüzeyi, Elektron gazının özısısı
15 Elektriksel iletkenlik, Elektrik alan içinde hareket: Ohm yasası, Manyetik alan içinde hareket: Siklotron
 kristalin yeterince saf olduğu (safsızlıkların ihmal edilebildiği),
Frekansı, Hall olayı  örgü titreşimlerinin zayıf olduğu yeterince düşük sıcaklıklarda,
16 Dönem sonu sınavı
 Bu koşullardaki bir kristale “İDEAL kristal” diyebiliriz.

Bir kristalin alışkanlığı onun bütün Katıları ölçmek için deneysel teknikler:
biçimini tanımlar.

Bunlar atomun nasıl yerleştiği hakkında •Saçılma: X-ışını, nötronlar, elektronlar

Isı kapasitesi (düşük sıcaklık)
bir takım ip uçları verirler. (atomların yerleri ve uyarılmalar hakkında
Hegzegonal Berry bilgi verirler).
Ancak, kristalin büyümesi (ve biçimi)
çeşitli etmenlere bağlıdır: •Rezonans metotları: nükleer manyetik
(1) Sıcaklık rezonans, muon spin rezonans (manyetizm)
(2) Basınç
(3) pH (asitik yada bazik ortam), vs •Termodinamik özellikler: özgül ısı, termal
iletkenlik (ısıyı ne taşır?).
Bu yüzden bilim adamları kristalin nasıl
oluştuğunu görmek için diğer yollar •Elektronik özellikler: direnç, Hall etkisi, Muon spin rezonans (Triumph)
buldular foto emisyon (elektronlar nasıl hareket
– bunu yapmanın ilk yolu X-ışını ederler? Metaller, yarıiletkenler,
kırınımıdır (bir sonraki bölümde ele yalıtkanlar) .
alınacak).
Neden X- ışınları bize atomların nasıl •Optiksel ölçümler: mikrodalga, infraret, vs.
yerleştiğini söyler? (EMD elektronlarla nasıl etkileşir?
Trigonal Kuartz bu bize ne anlatır).
Nötron
Saçılması
NIST, ABD

1
 5.10.2018

Malzemelerin Genel Sınıflandırması

Farklı elektriksel direnci olan
Katı Malzeme
• Katının farklı elektriksel dirence sahip olduğu: Katı Sıvı Kristal Sıvı Gaz

• Aynı yoğunlukta atomlardan oluşmasına rağmen hepsinin direnci

nasıl farklı olabilir?
T
• Karbon!
• Grafit/ graphite Elmas/ diamond C60-fullerene Litropik Termotropik

Çubuksu Disk Yapılı Briket Biçimli

Nematik Smektik Kolesterik Nematik Kolesterik

Sm- A Sm- B Sm-C 8

• Metalik Yalıtkan Süper-iletken

Üç boyutta da atomların periyodik olarak Kristal yapı = Örgü+Baz

yerleştikleri yapıya kristal denir.
Örgü = noktalar takımı (matematiksel)
Atomlar bir birlerine bağlıdırlar  çok Bir örgü Baz = atom/atom grubu/molekül
sayıda özdeş atom  özdeş çevrede her (kimyasal)
atomu tutmak için minimum enerji gerekir.
Bir yapıyı tam olarak tanımlamak için
3B periyodiklik.
simetriyi (örgü vektörlerini) ve
İdeal kristal: mükemmel periyodiklik.
n1, n2, n3: tamsayılar (0,±1, ±2,…) örgüde bulunanları (bazı)
Kristal Örgü: Atomları, geometrik birer Bir baz tanımlamak
a, b, c: baz vektörleri
nokta olarak düşünelim. Bu durumda oluşan gerekir.
geometrik desene kristal örgü ya da sadece Gerçek kristaller: asla mükemmel Bir kristal
örgü denir. Tüm atomik konumlar, örgü değildirler. yapı
(1) Örgü vektörlerini nasıl
konumları ile yer değiştirmiştir.
seçebiliriz?
• Yüzey
Örgü: Bravais (Tüm örgü noktaları
eşdeğerdir) ve Bravais olmayan (Bazı örgü • Safsızlıklar ve kusurlar (bu bizim birim hücre üzerine kafa
noktaları eşdeğer değildir.) • Atomların termal hareketi yormamıza neden olur).
(örgü titreşimleri)

Birim hücre seçimleri Temel tanımlamalar

Periyodik noktalar dizisine kristal örgü denir.

Her örgü noktasında bir atom gurubu (yada tek atom)

Yandakilerden hangisi iyi bir seçimdir? vardır. Bunlara baz denir.
Birim hücre seçimleri
A, B ve C ilkel birim hücrelerdir. Neden? a1, a2, a3 baz vektörleri ile karıştırmayın
baz vektörleri tarafından oluşturulan paralel kenar.
D, E ve F değildir. Neden? birim hücre.

Dikkat edin lütfen: A, B, C’ nin hacimleri Eğer birim hücre yalınızca bir örgü noktasına sahipse
aynıdır. Orijin seçimi farklıdır ancak bu buna ilkel birim hücre denir (minimum hacim).
problem değildir.
Bravais örgüler – bütün noktalar eşittirler.
Aynı zamanda: ilkel birim hücrelerde
yalınızca bir tane örgü noktası vardır. Bravais örgüleri: 2-boyutta 5 farklı, 3-boyutta 14 farklı
Bravais olmayan örgüler: 3-boyutta 230 farklı
seçimi vardır.

2
 5.10.2018

Üç boyutta 7 kristal sistemi 14 Bravais örgü

İki boyutlu örgü

Merkezlenmiş dikdörtgen Kare

örgü için tam doğru ilkel
hücre budur. (neden?
çünkü yalınızca bir tane Hegzagonal
örgü noktası ihtiva ediyor).

Dikdörtgen

Merkezlenmiş
dikdörtgen

Eğik

P= basit (primitif), I= cisim merkezli, F= yüzey merkezli, C= Baz merkezli

Kübik örgüler: SC, BCC, FCC

basit kübik Cisim Merkezli Kübik Yüzey Merkezli Kübik

(SC) (BCC) (FCC)
SC – basit kübik FCC – yüzey merkezli kübik BCC – cisim merkezli kübik

Kübik örgüler: SC Cisim merkezli kübik örgü: BCC

BCC örgünün ilkel hücresi

Paketleme Kesri = şu öteleme vektörleri ile
(Atomik hacim)/(ilkel birim tanımlanır:
hücrenin hacmi)

• Basit kübik her birim hücre için bir tane örgü

noktası vardır, toplam hacim a3’ dür.
• En yakın komşuluk sayısı 6.
• En yakın komşu uzaklığı: a
• Bir sonraki en yakın komşularının sayısı: 12
Burada x, y ve z kartezyen
koordinatlarda birim vektörlerdir.
Bu öteleme vektörleri örgünün
orijinindeki bir atomu örgünün merkezindeki
noktalara bağlar.

• En yakın komşularının mesafesi: 2 a (bunu

ispatlayın)

3
 5.10.2018

Yüz merkezli kübik örgü: FCC Hegzagonal birim hücre

FCC örgünün ilkel hücresi şu öteleme

Hegzagonal sistemdeki birim hücre
vektörleri ile tanımlanırlar:
a: örgü sabiti 120o açılı rhombus üzerine kurulu
sağ taraftaki prizmadır.

Burada a1=a2a3 olduğuna dikkat edin.

Burada x, y, z kartezyen birim vektörler.

Bu öteleme vektörleri orijindeki örgü
noktasını yüz merkezindeki noktalara
birleştirirler.
Eksenler arasındaki aşı 60o.
Daha sonra hegzagonal sıkı paket yapıya
bakacağız, ki bu bir bazlı yapıdır (ve
hegzagonal sıkı paket yapı (HCP)
fcc yapı ile ilişkilidir).

Wigner-Seitz hücreleri
Wigner-Seitz (ilkel) hücreleri

İlkel Örgü Hücresi:

a1 , a2 , a3 İlkel örgü eksenlerinin tanımladığı paralelyüz bir ilkel hücre adını

alır.
BCC örgü Basit kübik örgü Her bir ilkel hücrede her zaman bir örgü noktası vardır.
İlkel hücre içindeki baza ilkel baz adı verilir.

Beş katlı dönmeler ve kuazi kristaller Örnekler

Elmas (Si ,Ge…)

Kaya tuzu Perovskit
Matematikçiler şöyle bir şey keşfetmişlerdi: Çinko sülfür (GaAS)
birim hücreyi 2, 2/2, 2/3, 2/4, 2/7 rad.
döndürerek tüm uzayın doldurulabilinir.

Ancak 2/5 ve 2/7 türü döndürmelerle tüm

uzay doldurulamaz.

Bir kuazi kristal bir quaziperiyodik rastgele

olmayan derlemedir.
Bunu daha sonra ele alacağız. Bu yapıların Bravais örgüleri nedir?
Bazında kaç tane atom vardır ve konumları nerededir?
fcc kübik fcc

Oh Td

4
 5.10.2018

Kristolografik yönelimler ve düzlemler

için indisler Miller indisleri
Elmasın uzay örgüsü FCC dir. İki FCC yapının
Elmas Yapı cisim köşegeni ¼ kadar ötelenmesinden oluşur.
Kristal yönleri:
İlkel bazda (0,0,0) ve (¼ ,¼, ¼) konumlarında
özdeş 2 atom bulunur.
Çeşitli denk yönler varsa: n1 n2 n3
1 1
𝑛 = 8 × 8 + 6 × 2 + 4 × 1 = 8 atom
Kristal düzlemleri: eğer bir düzlem x, y, z düzlemlerini keserse ve baz
vektörleri a, b, c ise bu durumda şu üç sayıyı elde edebilir:
köşelerden yüzeylerden köşegenden

Her bir atom diğer 4 atomla bağ yapar

Yüzey merkezli atomlar

ve (hkl) –Miller indisleri- en küçük tamsayılara indirgenir, Miller
Küpteki diğer atomlarla bağ kurarlar
indisleri bir diz paralel düzlemleri temsil ederler.
Dışarıda bulunun küplerle bağ kuran atomlar

Eğer çeşitli denk paralel düzlemler varsa: {hkl}

Özet
Miller indislerini belirlemek için kurallar
1. a1, a2, a3 örgü sabitleri cinsinden eksenlerin
Bir kristal örgü öteleme işlemi ile ilişkili periyodik kesişme yerlerini bulun.
noktalar dizisidir.
2. Bu sayıların terslerini alın ve aynı orana sahip
en küçük tam sayıya indirgeyin, genelde
Bir kristal oluşturmak için, her örgü noktasına baz üç tamsayının en küçüğüdür. (hkl)
denilen bir özdeş atom grubu isnat edilir. olarak listelenen sonuçlara düzlemin indisleri
denir.,  Miller indisleri, kristal örgüde düzlemlerin yönelimini belirtmek üzere
 tasarlanan sembolik vektör gösterimidir (hkl).
7 kristal sistemi 14 Bravais örgü.  Bir düzlemin Miller indislerini bulmak için;
 Düzlemin eksenleri kestiği noktalar (x,y,z) bulunur.
 Kesişim noktalarının tersi (a/x, b/y, c/z) alınır.
En küçük oranda payda eşitlenir.
32 kristal sınıfı (nokta simetri grupları). 

1. Kesişim yerleri: a, , 

2. Tersleri: a/a, a/, a/
Kristolografik yönler ve Miller indisleri;dhkl 3. Bu düzlemin Miller indisleri: (100)
4. Dikkat: bu bu düzlemin normal vektörleridir.

Miller indislerinin örnekleri Miller indislerinin örnekleri

1. Kesişim yerleri: a/2, a, 

2. Tersleri: 2a/a, a/a, a/ = 2, 1, 0
3. Bu düzlemin Miller indisleri: (210)

1. Kesişim yerleri: a, a, 
1. Kesişim yerleri: a, a, a
2. Tersleri: a/a, a/a, a/ = 1, 1, 0
2. Tersleri: a/a, a/a, a/a = 1, 1, 1
3. Bu düzlemin Miller indisleri: (110)
3. Bu düzlemin Miller indisleri: (111)

5
 5.10.2018

Kristal Doğrultuları Notasyonlar üzerine notlar

• (hkl) tek bir düzlemi yada düzlemlerin bir seti
anlamına gelir.
yüzü
• eğer bir düzlem negatif bir ekseni keserse
(hkl) indislerinde kesen düzlemin üzerine
eksi işaret konulur.

• Düzlemler eğik parantezlerle (hkl) ile

gösterilir. yönü

• Yüzlerin dizisi {hkl} ile gösterilir.

• Bir kristalin yönü ( yani kübik bir kristal için
için x yönü) [uvw] ile belirtilir (mesela [100] yönü
yönü).
• Kübik bir kristalde [hkl] yönü aynı indise sahip
(hkl) düzlemine diktir ancak diğer kristal
sistemleri için geçerli değildir.

En bilindik kristal yapılarına örnekler;

(1) Sodyum klorür NaCl yapı (LiH, MgO, MnO, AgBr, PbS, NaCl yapı
KCl, KBr)

• NaCl yapı FCC dir.

• bazında bir tane Na ve bir tanede Cl
atomu vardır, birim küpün bir köşegeninin
yarı ile birbirinden ayrılmıştır.
• Her birim küpte dört birim NaCl vardır.
• atom konumları:
• Cl: 000; ½ ½ 0; ½ 0 ½ ; 0 ½ ½
•Na: ½ ½ ½ ; 0 0 ½ ; 0 ½ 0; ½ 0 0
•Her atomun zıt türden 6 en yakım komşusu
vardır.
İki iç içe geçmiş FCC örgü
olarak da görünebilir

2) Sezyum Klorür CsCl yapı

CsCl yapı
•Cscl yapı FCC dir.

•Bazında bir tane Cs ve bir tane de Cl

atomu vardır. Her küpün merkezinde diğer
türden bir atom vardır.

•Her birim küpte CsCl’ nin birimi vardır.

•Atom komumları:

•Cs: 0 0 0
•Cl: ½ ½ ½ (yada tersi) Neden a değeri CsCl yapıda NaCl
yapıda daha küçüktür?

•Her atom diğer türden 8 en yakın komşuluğa

• sahiptir.

6
 5.10.2018

(3) Hegzagonal sıkı paket (HCP) yapı

Sıkı-paket yapılar
Paketleme kesrini maksimize etmek için küreleri organize
bir şekilde dizmenin sayısız yolu vardır. HCP yapı küreleri ABABAB… şeklinde dizerek yapılır.

HCP yapı hegzogonal örgünün ilkel ilkel hücresine sahiptir,

bazında iki atom vardır.
Kürenin
merkezleri Atom konumları: 000 2/3 1/3 1/2 .
A, B ve C
konumlarıdır.
(Kittel) En yakın komşuluğu 12 dir.
Üç sefer
döndürüldü

Küreleri paketlemenin pek çok yolu vardır. Burada size iki yol gösteriyor:
Küreleri ABABAB … şeklinde yerleştirebilirsiniz, diğer bir yolu ise ACAC Klasik HCP yapı
olabilir.

HCP ve FCC yapılar

FCC ve hegzagonal sıkı paket (HCP) yapılar farklı şekillerde paketlenmeyle
oluşmuşlardır. FCC (bazen kübik sıkı paket yapı yada CCP de denir) istifleme
düzeni ABCABCABC… şeklindedir. HCP De ise ABABAB… şeklindedir.

Hegzogonal sıkı paketlenmiş yapılar

(HCP) ve FCC her ikisi de aynı
FCC paketleme kesrine sahiptirler 0.74.
HCP (CCP) (Kepler bunu yıllar önce bunu çizdi)
[111] yönü
boyunca Bu paketlemede ideal c/a oranı
bakın (8/3)1/2=1.633

Niçin bu değerler gerçek materyal için

mükemmel değildir.

ABABAB Neden gerçek kristaller HCP yada FCC

Sırası yapıda kristalleşirler.
ABCABC
sırası

Ters Örgü Bazı ters örgü örnekleri

1. Basit kübik örgünün ters örgüsü:
Gerçek örgüden ters örgüyü elde etme: a1, a2, a3-gerçek örgünün

ilkel vektörleri olsun; T=n1a1 + n2a2 + n3a3

Ters örgü ilkel vektörler kullanılarak oluşturulabilir:

Basit kübik örgünün ters örgüsü de basit kübiktir ve örgü sabiti: 2/a

2. BCC örgünün ters örgüsü:

Burada V=a1·(a2a3) birim hücrenin hacmidir.

ai·bj= ij

7
 5.10.2018

Brillouin bölgeleri

I. Brillouin
bölgesi

Ters örgüde bütün dik kesişen düzlemleri

belirleyin.

İlk Brillouin bölgesi – Ters örgünün Wigner- Seitz

hücresidir
II. Brillouin bölgesi Yüksek mertebende Brillouin bölgeleri

Elde ediyoruz ama bunlar fcc

Örgünün ilkel öteleme vektörleridir.

Dolayısıyla, bcc örgünün ters örgüsü fcc’dir.

Benzer şekilde fcc örgünün ters örgüsünün bcc olduğunu gösterebiliriz.

Kübik örgülerin Brillouin bölgeleri Özet

Ters örgünün ilkel öteleme vektörleri şu şekilde tanımlanır:

BCC örgünün IBB FCC örgünün IBB

Ters örgü vektörü G=hb1+kb2+lb3 biçimine sahiptir. Gerçek

örgü (hkl) düzlemlerine diktir.

Ters örgünün Wigner-Seitz ilkel hücresi ilk Brillouin bölgesidir.

Basit kübik  küp; BCCRombik dodecahedron;

FCC truncated octahedraon

Atomlar arası kuvvetler

Çekici

Kristali bir arada ne tutar?

Elektron
bulutu

Elektronlar ve çekirdek arasındaki İtici

çekici elektrostatik etkileşme. Çekirdek

7 kristal sistemi 14 Bravais örgü. Bu kuvvet katıların yapışmasından

“kohezyon” sorumludur
32 kristal sınıfı (nokta simetri grupları).
Kuvvet:
Atomlar arası potansiyel V

Kristolografik yönler ve Miller indisleri; d hkl

Denge konumu
RR0 için F(R) Çekicidir

Bağlanma enerjisi RR0 için F(R) İticidir

Atomlar arası mesafe R

8
 5.10.2018

Bağlanma tipleri II. Kovalent Bağlanma

I. İyonik Bağlanma
Genelde farklı elektron ilgisine sahip atomları içerir - elektron çift bağlanması: her bir atomdan genellikle bir elektron.
(örnek alkaliler ve halojenler) -Elektronlar iki atom arasında bir yerde lokalize olmaya meyil ederler.
- bağlardaki elektronların spinleri anti paraleldir.
-Tamamıyla dolu ve boş durumlar arasındaki aralık dielektrikler yada
ya da yarıiletkenler.
Çekici etkileşme Kovalent bağ yönelimli bir bağdır. Örnek: karbon
İtici etkileşme
Hibritleşme: 2s22p22s2px2py2pz:sp3 tedrahedral konfigirasyon
İyonik bağlanma kuvvetlidir. Aynı zamanda olası sp2: 2s2px2py - düzlemsel (grafit, fulerenler)
(Bağlanma enerjisi: birkaç eV/çift)
kalan pz: tabakalar arası -bağlanması
 Sertlik, yüksek erime T Kovalent polar bağ (pek çok yarıiletken bileşikler)-
Kutuplu olmayan ve iyonik bağ arasındaki orta durum. Etkin iyonik yük ya da
Elektronlar kuvvetli bir biçimde lokalize kesirsel iyonik karakter tarafından belirlenir (0 ve 1 arasında: Si için 0,
olmuşlardır. NaCl için 0.94). Kovalent bağlanma aynı şekilde kuvvetli bir bağlanma
türüdür ve atom başına bağlanma enerjisi birkaç eV mertebesindedir.
 Katı formdaki yalıtkanlar

Tipik kristal yapıları: NaCl, CsCl

III. Metalik bağlanma Hegzagonal ve fcc sıkı paket yapı

-Periyodik tablodaki pek çok element

- yüksek elektrik ve termal iletkenlik hcp(Sıkı Paketli Altıgen) fcc
-Yüksek yoğunluk
-Dikkate değer mekaniksel mukavemet ama plastik davranış.

-Bu özellikler metallerde görülen metalik bağlanma ile açıklanabilir.

Örnek: alkali metaller – tek elektron atoma zayıf bir şekilde bağlanır- kolayca
delokalize olur.

Kovalent bağın tersine, elektronik dalga fonksiyonu atomlar arası mesafe ile
karşılaştırıldığında çok yayılmıştır. Niçin toplam enerji düşüktür?
Kısmen dolu elektronik bağlar- elektronlar serbestçe hareket edebilir.
Grup II metalleri – iki s elektronu – tamamiyle doldurulmalı---
ama boş p- durumu ile üst üste binmiş.

Geçiş metalleri: d- elektronları daha lokalizedir – kovalent tipi bağlanma oluşturur.

Her iki yapıda da koordinasyon sayısı:
ve p- elektronları tekrar bilinen bir band oluşturur. 12 – küreler için maksimum olasılık
Metaller sıkı paket yapıda (hcp, fcc, bcc) kristalleşirler.

IV. Var der Waals bağları
Soy gazlar: dış elektronik kabuklar tamamıyla dolu olup iyonik ve kovalent
kuvvetler yoktur.
Yüklerin kuantum dalgalanmalarından ötürü zayıf atomlar arası kuvvetler
 ortaya çıkan dipol momentler zayıf bir çekici kuvvete neden olur.
İki doğrusal osilatörün kuantum mekaniksel modeli ile tanımlanabilir
(Kittel)
Çekici potansiyelin R -6 bağlılığına neden olur.
Bağlanma enerjisi 0.1 eV mertebesinde.
Kristal yapıları fcc (elektronik dağılımı küresel, atomlar mümkün olduğu
kadar) sıkı paketlenmişler.
Van der Waals kuvvetleri aynı zamanda organik molekülere kristallerdeki
bağlanmadan da sorumludurlar.
Aynı zamanda kovalent ve iyonik kristallerde de bulunurlar, ama ihmal
edilirler.
V. Hidrojen bağlanması
H vasıtasıyla iki kuvvetli elektro negatif atomlar (F, O, N)
Örnek: Buz bağlanma enerjisi aynı şekilde 0.1 eV
Özet
Atomlar arası itici etkileşmenin birinci nedeni yük dağılımının
üstüste gelmesinden sebep ortaya çıkan elektrostatik
itme ve Pauli prensibidir.
Çeşitli çekici kuvvetler:
İyonik kristaller: “+” ve “-” iyonlar arasında elektrostatik
kuvvetler.
Kovalent bağlanma: anti paralel spinli yük dağılımının üst üste
gelmesi.
Metaller: tek bir atomda lokalize olmuş elektronların
kinetik enerjisinin serbest haldeki kinetik enerjiye göre
düşmesi.
İkincil kuvvetler (Var der Waals, hidrojen): diğer bağlar
imkansız olduğunda önemli olmaya başlıyor, mesela soy
gazlarda.
Katının fiziksel özellikleri bağlanma ile yakından alakalıdır.