‫اوﻟﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ‬

‫اﻫﻮاز‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ اﻫﻮاز‪ ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪1390‬‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ و ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي آن در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﺪار ﺿﺨﯿﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از‬
‫ﻓﻠﺰ و ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰ ‪ -‬ﺳﺮاﻣﯿﮏ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻬﺮان ﮐﺪﺧﺪاﯾﺎن ‪ ،1‬ﻧﻌﯿﻢ ﻟﻄﻔﯽ‬

‫‪1‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﺸﻬﺪ‪kadkhoda@ferdowsi.um.ac.ir ،‬‬

‫‪ 2‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺸﻬﺪ‪naeim_lotfi@yahoo.com ،‬‬

‫‪ 1980‬ﺗﺎ ‪ 1990‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺌﻮري ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬روﻟﯿﻨﮓ زو و‬ ‫ﭼﮑﯿﺪه‬

‫ﺟﯿﻨﻼي ﯾﺎﻧﮓ]‪ ،[4‬ﻣﺪل ﻣﺨﺰن را ﺑﻪ ﺻـﻮرت اﻻﺳـﺘﯿﮏ – ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ‬ ‫اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﻓﺮآﯾﻨﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻓﺸﺎري ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺷﻌﺎع ﺑﻬﯿﻨﻪ اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ را ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺒﻨـﺎ اﺳـﺘﺨﺮاج‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺑﺎر ﺑﺮداري ﯾﮏ ﻓﺸﺎر داﺧﻠﯽ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﯿﻠﯿﮕﺎن و ﻫﻤﮑﺎران]‪ [5‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺑﺎﺷﯿﻨﮕﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬از‬ ‫در ﻣﺤﺪوده ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺗﺮ از ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺮﻣﺎل ﻓﺸﺎر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﯿـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﯿﺎن ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻫﺎي اﺧﯿﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ اﯾﺠـﺎد‬ ‫ﻃﻮل ﺑﺎرﮔﺬاري در اﺛﺮ اﯾﻦ ﻓﺸﺎر داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺟﺪاره اﺳﺘﻮاﻧﻪ دﭼﺎر‬
‫ﺷﺪه در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﺪار ﺿﺨﯿﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻓﻠﺰ و ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺨﺶ دﯾﮕﺮ اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‬
‫– ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه از ﺟﻬﺮﻣﯽ و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ در‬ ‫و ﭘﺲ از ﺑﺎر ﺑﺮداري ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻓﺸـﺎري در ﻧﺎﺣﯿـﻪ داﺧﻠـﯽ و‬
‫ﺳﺎل ‪ 2010‬اﺷﺎره ﻧﻤﻮد ]‪ [6‬ﮐـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش ﺧﺎﺻـﯿﺖ ﻣـﻮاد‬ ‫ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﺸﺸﯽ در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺧﺎرﺟﯽ ﺟﺪاره اﺳـﺘﻮاﻧﻪ اﯾﺠـﺎد‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ و ﻣﯿـﺰان اﻓـﺰﯾﺶ آن در اﺳـﺘﻮاﻧﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻇﺮﻓﯿـﺖ ﺗﺤﻤـﻞ ﻓﺸـﺎر در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑﻌـﺪي‬
‫ﻫﺎي ﻻﯾﻪ اي ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﻠﺰي آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻋﻼوه ﺑﺮ‬ ‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي‪ ،‬ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﻬﯿﻨﻪ و ﺗﻨﺶ ﻫـﺎي‬ ‫رﻓﺘﺎر ﺳﺨﺖ ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ اﯾﺰوﺗﺮوﭘﯿﮏ ﺑﺎ روش ﻋﺪدي اﻟﻤﺎن ﻣﺤﺪود و ﺑـﻪ‬
‫ون ﻣﯿﺰز ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﮐﺎري ﻧﯿﺰ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي و ﻻﯾﻪ اي‬ ‫وﺳﯿﻠﻪ ﮐﺪﻧﻮﯾﺴﯽ در ﻧﺮم اﻓﺰار ﻣﺘﻠﺐ ﺑﺮاي اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه از‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻠﺰ و ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰ – ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﺑﺮرﺳـﯽ ﻫـﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫آوردن ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﺮاي ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺷﺪن ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ‬
‫اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻓﻠﺰ‬
‫ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎري ﮐﺎري در اﺳﺘﻮاﻧﻪ اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺷﺪه اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮاي ﻣﺎده‪ ،‬رﻓﺘﺎر اﻻﺳﺘﻮﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺧﻄﯽ در ﺑﺎرﮔﺬاري و‬
‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺑـﺮاي ﺗﺎﺋﯿـﺪ‬
‫ﺳﺨﺖ ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ اﯾﺰوﺗﺮوﭘﯿﮏ در ﺑﺎر ﺑﺮداري ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺮم اﻓﺰار ﺗﺠﺎري اﻧﺴﯿﺲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﮐــﻪ در ﺷــﮑﻞ)‪ (1‬ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﻣــﺪول اﻻﺳــﺘﯿﮏ ﻓﻠــﺰ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ، Em  56GPa‬ﻣﺪول ﻣﻤﺎس آن ‪ H m  12 GPa‬و ﺗـﻨﺶ ﺗﺴـﻠﯿﻢ‬
‫ﺗﺤﺖ ﮐﺸ ﺶ ﺳﺎده ‪  my  106 MPa‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻻزم‬
‫واژه ﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي‬
‫ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي رﺳﻢ ﺷـﺪه در اﯾـﻦ ﺑﺨـﺶ از ﮐـﺪ اﻟﻤـﺎن‬
‫اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ‪ ،‬ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰ‪ -‬ﺳﺮاﻣﯿﮏ ‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي‬
‫ﻣﺤــﺪود ﻣﺮﺑﻮﻃــﻪ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ ﺿــﺮﯾﺐ ﭘﻮاﺳــﻮن‬
‫‪  m  0.25‬و ﺷﻌﺎع داﺧﻠﯽ ‪ R  100mm‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ t .‬ﻧﯿـﺰ ﻣﻌـﺮف‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ )‪ (2‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺨﺎزن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ در ﻧﯿﺮوﮔﺎه ﻫـﺎي ﻫﺴـﺘﻪ اي‪،‬‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑـﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ‪ t / R  1‬ﯾـﺎ ‪ k  Ro / R  2‬ﺑـﻪ ازاي ﻓﺸـﺎرﻫﺎي‬
‫ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺣﻤﻞ ﺳﻮﺧﺖ و ﮔﺎزﻫـﺎي ﻓﺸـﺮده‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ‪ P‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫دارﻧﺪ و اﯾﻦ ﻧﯿﺎز روزاﻓﺰون ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﻬﻨﺪﺳﯿﻦ ﺑﺮ روي اﯾـﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ از ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﻻﺳﺘﯿﮏ –‬
‫ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺤﻤﻞ ﻓﺸﺎر ﻣﺨـﺎزن‬
‫ﺟﺪا ﺿـﺨﯿﻢ ﻣـﯽ ﮔـﺮدد‪ .‬ﺗﮑﻨﯿـﮏ اﺗﻮﻓﺮﺗـﺎژ ﺗﻮﺳـﻂ اﻓـﺮادي ﻫﻤﭽـﻮن‬
‫ﻣﻨﯿﻨﮓ]‪ ،[1‬ﭼﻦ]‪ ،[2‬ﺷﺎوﯾﻨﮓ و ﮔﻨﮓ ﻟﯿﻨـﮓ]‪ ،[3‬در ﻃـﻮل ﺳـﺎﻟﻬﺎي‬
 ‫ﺷﮑﻞ‪ :1‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﻨﺶ – ﮐﺮﻧﺶ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ از ﺷﮑﻞ ‪ 2‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ازاي ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗـﺎژ‬
‫ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ اﺳﺘﻮاﻧﻪ رﻓﺘﺎر اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ و‬
‫ﺷﮑﻞ‪ :3‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي در ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي‬
‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺷﻌﺎع داﺧﻠﯽ رخ ﻣﯽ دﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان دﯾﺪ ﮐﻪ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺟﺪار ﻧـﺎزك ﺗـﻨﺶ ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘـﻮي در‬ ‫ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي از اﺳـﺘﻮاﻧﻪ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻌﺎع داﺧﻠﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻟﯿﻞ آن ﺗﻮزﯾﻊ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺗﻨﺶ‬ ‫ﻃﻮري ﮐﻪ ﺑـﻪ ازاي ‪ P  100MPa‬ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﻧﺸـﺎن ﻣـﯽ دﻫـﺪ ﮐـﻪ در‬
‫در دﯾــﻮاره اﺳــﺘﻮاﻧﻪ در ﺑﺎرﮔــﺬاري و ﺑــﺎرﺑﺮداري ﻣــﯽ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬اﻣــﺎ در‬ ‫ﺷﻌﺎعﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‪ 180mm‬رﻓﺘﺎر اﺳﺘﻮاﻧﻪ اﻻﺳﺘﯿﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎي ﺿﺨﯿﻢﺗـﺮ ﻣﻘـﺪار ﺗـﻨﺶﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ در ﺷـﻌﺎع داﺧﻠـﯽ‬
‫در ‪ t / R‬ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣـﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺧـﻮد ﻣـﯽ‬
‫رﺳﺪ ﮐﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاي ﻫﺮﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗـﺎژ ﺿـﺨﺎﻣﺘﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﺗﺤﺖ آن ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺗﻤﺎم دﯾﻮاره اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﻧﻤﻮدار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷـﻮد ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻮاﻧﻪﻫـﺎي ﺑـﺎ‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﮐﻤﺘﺮ از ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﺷﻌﺎع داﺧﻠﯽ‬
‫ﺑﻪ ازاي اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗـﻮان‬
‫دﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ازاي ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ P  50MPa‬ﯾـﮏ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﺎﮐﺰ ﯾﻤﻤﯽ ﺑﺮاي ﺿﺨﺎﻣﺖ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در آن ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑـﻪ‬
‫دﻟﯿﻞ رخ ﻧﺪادن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ در ﻃﻮل ﺿﺨﺎﻣﺖ اﺳﺘﻮاﻧﻪ‪ ،‬ﺻﻔﺮ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﺎﻻ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺨﺸﯽ از‬
‫دﯾﻮارهﻫﺎي اﺳﺘﻮاﻧﻪ در ﺑﺎرﮔﺬاري وارد ﻧﺎﺣﯿﻪ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :2‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﺿﺨﺎﻣﺖ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي ﺑﺎ ‪ t / R  1‬و در‬
‫اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﭘﺲ از ﺑﺎر‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺑﺮداري ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي‪ P  300MPa‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﻞ ﺿﺨﺎﻣﺖ اﺳﺘﻮاﻧﻪ رﻓﺘـﺎر‬

‫اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻓﻠﺰ – ﺳﺮاﻣﯿﮏ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺴـﯿﺎر ﮐـﻮﭼﮑﯽ‬
‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ ﺑﺮاي ﻓﻠﺰ اﻻﺳﺘﻮﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﺧﻄـﯽ‬ ‫ﺑﯿﻦ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﺷﻌﺎع داﺧﻠـﯽ ﺑـﻪ ازاي ﻓﺸـﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗـﺎژ‬
‫در ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺳﺨﺖ ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ اﯾﺰوﺗﺮوﭘﯿﮏ در ﺑﺎر ﺑﺮداري ﻓﺮض ﻣـﯽ‬ ‫‪ 100MPa‬و ‪ 300MPa‬رخ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را اﯾﻨﻄﻮر ﻣﯽ ﺗﻮان‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮاﻣﯿﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻻﺳـﺘﯿﮏ ﺧﻄـﯽ و ﺑـﺎ ﻣـﺪول‬ ‫ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ‪ 100MPa‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﻓﺸـﺎر ﺑﺤﺮاﻧـﯽ‬
‫اﻻﺳﺘﯿﺴﯿﺘﻪ ‪ Ec‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﯿﻦ ‪ 5.6 GPa‬ﺗﺎ ‪ 112 GPa‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ‬ ‫‪ Py 2‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ)ﻓﺸﺎري ﮐﻪ ﺑﻪ ازاي آن ﮐﻞ دﯾﻮاره اﺳـﺘﻮاﻧﻪ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ ﭘﻮاﺳﻮن ﺑﺮاي ﺳـﺮاﻣﯿﮏ ‪ 0.25‬ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬در‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد( و ﺗﻮان ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﮐﺮدن ﺷﻌﺎع زﯾﺎدي از ﮐﻞ دﯾﻮاره اﺳـﺘﻮاﻧﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎري از ﻻﯾﻪﻫـﺎي ﻓﻠـﺰ و ﺳـﺮاﻣﯿﮏ ﺑـﺮاي ﮐـﺪ اﻟﻤـﺎن‬ ‫ﻓﻠﺰي ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪ t / R  1‬را دارد و ﺑﻪ ازاي ﻓﺸﺎر ﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬
‫ﻣﺤﺪود ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ MODEL‬و ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻘـﺪار‬ ‫آن ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺟﺪاره اﺳﺘﻮاﻧﻪ اﺿـﺎﻓﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد و‬
‫‪ 1‬ﮐﻪ ﻣﻌﺮف ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي ﻧﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭼﻨـﺪاﻧﯽ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﮐـﺮد‪.‬‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ)ﺷﮑﻞ ‪.(4‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ 3‬ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘـﻮي در ﺳـﻄﺢ داﺧﻠـﯽ را ﺑـﻪ ازاي‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻮاﻧﻪ در ﻓﺸﺎر ﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﺸﺎن ﻣﯽ‬
‫دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :4‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻓﻠﺰ – ﺳﺮاﻣﯿﮏ‬

‫‪٢‬‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑـﯿﺶ از ﺣـﺪود ‪ ، P  100MPa‬ﺗـﻨﺶﻫـﺎي‬ ‫ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ در اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﮑﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ در‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻀﻪاي اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪاره اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد و ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨ ﺸﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬در‬
‫ﮐﺪ اﻟﻤﺎن ﻣﺤﺪود ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺑﺎ ‪t c‬‬
‫و ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ ﺧـﺎرﺟﯽ ﻻﯾـﻪ ﺳـﺮاﻣﯿﮏ از ﺳـﻄﺢ داﺧﻠـﯽ‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ‪ X c‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪ .‬اﺑﺘـﺪا ﺳـﺎﺧﺘﺎري ﮐـﻪ ﯾـﮏ ﻻﯾـﻪ‬
‫ﺳﺮاﻣﯿﮏ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻗﺮار داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫‪ ، X c  100mm‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﻨﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ‪ t c  10‬و‬
‫‪ t / R  1‬در ﺷــــــــــــﮑﻞ)‪ (5‬ﺑــــــــــــﺮاي ‪ P  100MPa‬و‬
‫‪ P  300MPa‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﻓﺸـﺎر ‪ P  100MPa‬ﺑـﺎ‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺮم اﻓﺰار اﻧﺴﯿﺲ ﻧﯿﺰ ﺟﻬﺖ ﺗﺎﯾﯿﺪ درﺳﺘﯽ آن ﺗﻄﺒﯿﻖ داده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻧﻤﻮدار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﺘﺎﯾﺞ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :6‬اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺪول اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺳﺮاﻣﯿﮏ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻻﯾﻪ اي‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﺑـﺎ ﻧﺘـﺎﯾﺞ اﺳـﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠـﺰي در ﻓﺸـﺎر ‪P  100MPa‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮروي ﺗﻨﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي در ﺷﻌﺎع داﺧﻠﯽ‬ ‫ﻧﺪارد اﮔﺮ ﭼﻪ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‪ P  300MPa‬ﺑـﯿﻦ اﺳـﺘﻮاﻧﻪاي‬
‫دﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗـﻨﺶ ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﺑـﻪ ازاي اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﺪول اﻻﺳـﺘﯿﮏ‬ ‫ﻓﻠﺰي و ﻻﯾﻪاي ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻣﯿﮏ و ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧـﺪن ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ در ﻧﻤـﻮدار ﺷـﮑﻞ ‪ 5‬را‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ رﺳﻢ ﻧﻤﻮدار ﮐﺮﻧﺶ ﺣﻠﻘﻮي ﻻﯾـﻪ ﺳـﺮاﻣﯿﮏ در ﻓﺸـﺎرﻫﺎي‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﯿﺎن ﮐﺮد)ﺷﮑﻞ ‪ .(7‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﻣﻘﺪار ﮐﺮﻧﺶ ﻫﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ در ﻣﺪول ﻫﺎي اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺳﻔﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺮاﻣﯿﮏ‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﺑﺎرﺑﺮداري و ﺑﺎزﮔﺸـﺖ ﺳـﺮاﻣﯿﮏ ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ اول‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑـﻪ ﺳـﻄﻮح داﺧﻠـﯽ وارد ﺷـﻮد و ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮي را اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :5‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﺿﺨﺎﻣﺖ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ در‬

‫ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺷﺪه ﺑﺎ ‪P  100 , 300 MPa‬‬
‫دو ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﺎﯾـﺪ در اﯾﻨﺠـﺎ در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬اول اﯾﻨﮑـﻪ ﺗـﻨﺶﻫـﺎي‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي در ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻻﯾـﻪﻫـﺎي‬
‫ﻓﻠﺰ – ﺳﺮاﻣﯿﮏ درﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي درﻓﺸﺎر ‪ P  300MPa‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ و دوم اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺤﺖ ﻫﻤﯿﻦ ﻓﺸﺎر در ﺣﺎﻟﺖ ﻻﯾﻪاي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻓﻠﺰي ﻋﻤﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮي از ﺿـﺨﺎﻣﺖ اﺳـﺘﻮاﻧﻪ ﺗﺤـﺖ ﺗـﻨﺶﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﺣﻠﻘﻮي ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ را ﻣﯽ ﺗﻮان اﯾﻨﻄﻮر ﺗﻮﺻـﯿﻒ ﮐـﺮد در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :7‬ﮐﺮﻧﺶ ﻫﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ در ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ دﯾﺪﯾﻢ ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﯽ در اﯾﻦ دو ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻢ ﮐﺮﻧﺶ در ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ‪100 MPa‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﺪم ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﻤﻖ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺷﺪن‪ ،‬وﺟﻮد‬
‫ﺑﯿﻦ ﻣﺪول ﻫـﺎي اﻻﺳـﺘﯿﮏ ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑـﺮاي ﺳـﺮاﻣﯿﮏ‪ ،‬ﺗﺎﯾﯿـﺪ ﮐﻨﻨـﺪه‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ وﻟﯽ در اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ‪ 300MPa‬ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻢ ﺗﻨﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در اﯾﻦ ﺑـﺎزه ﻓﺸـﺎري در ﻧﻤـﻮدار ﺷـﮑﻞ ‪5‬‬
‫ﺟﺎري ﺷﺪن ﮐﻞ ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻠﺰي اﺳﺘﻮاﻧﻪ‪ ،‬ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺑﻪ ازاي اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و دﻟﯿﻞ آن ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﻧﺸﺪن ﮐﻞ ﺟﺪاره اﺳﺘﻮاﻧﻪ و ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺎر‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮي را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷـﮑﻞ اﻻﺳـﺘﯿﮏ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﮑﻞ ‪8‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ‪ 100MPa‬ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻓﺸـﺎر ﺗﺴـﻠﯿﻢ ﮐـﻞ‬
‫ﺗﻮزﯾﻊ ﺗـﻨﺶﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘـﻮي را در ﻃـﻮل دﯾـﻮاره اﺳـﺘﻮاﻧﻪ ﺑـﻪ‬
‫دﯾﻮاره اﺳﺘﻮاﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﭘﺲ از ﺑﺎرﺑﺮداري‬
‫ازاي‪ ، t c  10 ، t / R  1‬و ‪ P  300MPa‬و ﻣﻘــﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻔــﺎوﺗﯽ از‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮي در ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣـﯽ‬
‫‪ X c‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷـﻮد ﺗـﻨﺶ ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺪول اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺳﺮاﻣﯿﮏ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺗﺤـﺖ ﻓﺸـﺎرﻫﺎي‬
‫ﺣﻠﻘﻮي در ﺷﻌﺎع داﺧﻠﯽ ﺑﺮاي اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻻﯾـﻪ ﺳـﺮاﻣﯿﮏ آن ﺑـﻪ‬
‫اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮروي ﺗﻨ ﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي در ﺷﻌﺎع داﺧﻠﯽ در ﺷﮑﻞ‬
‫ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻟﯿﻞ آن ﺗـﺎﺛﯿﺮ ﺑﯿﺸـﺘﺮ‬
‫‪ 6‬ﻧﻤﺎ ﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ﮐـﻪ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ ‪Ec‬‬
‫ﻓﺸﺎر داﺧﻠﯽ در ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ در اﯾﺠﺎد ﺗﻨﺶ‬
‫‪3‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻻﯾﻪ اي اﯾﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻫﺎ و اﻣﮑﺎن ﺟﺪاﯾﺶ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ از ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ از‬ ‫ﻫﺎي ﮐﺸﺸﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ اﻻﺳﺘﯿﮏ آن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺸﮑﻼت اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﺑﺮداري ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮي در ﺳـﻄﺢ داﺧﻠـﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﻻﯾﻪ‬
‫ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي‬ ‫ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﮐﺸﺸﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و دﻟﯿﻞ آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺑﺎرﮔﺬاري‪،‬‬
‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺑﺮاي ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﯿﻦ ‪30MPa‬‬ ‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻣﻨﺒﺴﻂ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻻﯾﻪ اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﭘﺲ از ﺑﺎر ﺑـﺮداري‬
‫ﺗﺎ ‪300MPa‬و در ﻓﺸـﺎرﻫﺎي ﮐـﺎري ﺑـﯿﻦ ‪ 20 MPa‬ﺗـﺎ ‪ 60 MPa‬در‬ ‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻠﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻧﻤـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 10‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ روي ﻫﺮ ﮐﺪام‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﯿﻪ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ را ﻣﯽ ﺗـﻮان در‬
‫از ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎ در اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ﻣﻌﺮف ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‬ ‫ﻧﻤﻮدار ﺷﮑﻞ ‪ 9‬ﮐﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘـﻮي در ﺷـﻌﺎع‬
‫ﮐﺎري ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﺑﺮاي آن ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘـﺲ از اﻋﻤـﺎل ﻓﺸـﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗـﺎژ‬ ‫داﺧﻠﯽ را ﺑﻪ ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ X c‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ آن ﻧﻘﻄﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ از اﯾ ﻦ ﻧﻤﻮدار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷـﻮد ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ ﺗﺎ ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪Py 2‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ دراﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‬
‫وﻟﯽ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺷﺎﻫﺪ ‪ Py1‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در‬
‫ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﯿﺮي ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑـﻮد و‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻨﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي ﻫﯿﭻ ﻣﺤـﺪودﯾﺘﯽ ﺑـﻪ ازاي اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓﺸـﺎر‬
‫اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :10‬ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﻣﺘﻔﺎوت و ﺑﻪ ازاي‬

‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﮐﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﻫﺮ ﻓﺸﺎر ﮐﺎري‪ ،‬ﺑﻪ ازاي ﯾﮏ ﻓﺸﺎر ﮐﺎري‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﻮد را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در ﻓﺸـﺎرﻫﺎي ﮐـﺎري‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت و ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﻬﯿﻨـﻪ ﻣﺘﻨـﺎﻇﺮ ﺑـﺎ آن ﺑـﻪ ازاي ﻣﻘـﺪار ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ : 8‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در دﯾﻮاره اﺳﺘﻮاﻧﻪ در ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ‬
‫‪ K  2‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪول )‪ (1‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﺟـﺪول ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﯽ‬
‫‪ P  300MPa‬و ﺑﻪ ازاي ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ‪X c‬‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣـﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در ﻓﺸـﺎرﻫﺎي ﮐـﺎري‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺛﺮ ﻓﺮاﯾﻨـﺪ اﺗﻮﻓﺮﺗـﺎژ در‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﮐﺎري ﺑﺎﻻﺗﺮ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﮐﺎري ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫و ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ آن و ﺑﻪ ازاي ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ‪K  2‬‬
‫ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺗﻨﺶ ون‬ ‫ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺗﻨﺶ ون‬
‫درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در‬ ‫ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در‬
‫ﻓﺸﺎر‬ ‫ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺗﻨﺶ‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي‬ ‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎري)‪(MPa‬‬ ‫ون ﻣﯿﺰز‬
‫ﺑﺪون‬ ‫اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ در ﻓﺸﺎر‬
‫ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ‬
‫اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ)‪(MPa‬‬ ‫ﺑﻬﯿﻨﻪ)‪(MPa‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪45.98‬‬ ‫‪37.76‬‬ ‫‪17.88‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ :9‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻻﯾﻪ اي در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫‪30‬‬ ‫‪68.98‬‬ ‫‪51.05‬‬ ‫‪25.99‬‬ ‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ و ﺑﻪ ازاي ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ‪X c‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪91.97‬‬ ‫‪61.95‬‬ ‫‪32.64‬‬ ‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه از ﻻﯾـﻪﻫـﺎي ﻓﻠـﺰ ﺳـﺮاﻣﯿﮏ‬
‫‪50‬‬ ‫‪108.3‬‬ ‫‪70.69‬‬ ‫‪34.73‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻤﺎم ﻓﻠﺰ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي ﺑﺰرﮔﺘﺮ را در ﺷﻌﺎع‬
‫‪60‬‬ ‫‪115.29‬‬ ‫‪76.69‬‬ ‫‪33.53‬‬
‫داﺧﻠﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻣـﺎ در ﻃـﻮل ﺿـﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾـﻪ ﺳـﺮاﻣﯿﮑﯽ ﺗـﻨﺶ‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﮐﺸﺸﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿـﻞ ﺷـﮑﻨﺪه‬
‫ﺑﻮدن ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻋﯿﺐ اﺳﺎﺳﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﯾﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬

‫‪۴‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ 12‬ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻻﯾﻪ اي و در‬ ‫ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻓﻠﺰ‪-‬‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺮار ﮔﯿﺮي ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ و ﺑﻪ ازاي ﻓﺸﺎر ﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ‬ ‫ﺳﺮاﻣﯿﮏ‬
‫در ﺑﺎزه ي ‪ 30 MPa‬ﺗﺎ ‪ 300 MPa‬و ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﮐﺎري ‪30 MPa‬‬
‫در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز در اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻻﯾﻪﻫﺎي‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻻﯾﻪ اي‪،‬‬
‫ﻓﻠﺰ و ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻗﺒﻞ ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫داراي ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ 10mm‬در دﯾﻮاره و ﺑﻪ ﻓﻮاﺻﻞ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 11‬ﺑﻪ ازاي ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﯿﻦ ‪ 30MPa‬ﺗﺎ ‪ 300MPa‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﮐﺎري ﺑﯿﻦ ‪ 20MPa‬ﺗﺎ ‪60MPa‬رﺳﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ‬
‫ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺸﺎر داﺧﻠﯽ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ‪ ،‬داراي ﺗﻨﺶ‬
‫ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ در‪ X c  30 mm‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﻫﺎي ﮐﺸﺸﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻧﯿﺰ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﻪ ﺳﺰاﯾﯽ در ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در اﯾﻦ‬
‫ﮐﺮدن ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻤﺎم ﻓﻠﺰي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺳﺮاﻣﯿﮏ‬
‫رخ ﻣﯽ دﻫﺪ و دﻟﯿﻞ آن ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﮐﺸﺸﯽ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ در ﻫﺮ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ و اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﮐﺎري در اﯾﻦ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﻬﻢ در رد ﺷﺪن اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر در اﺳﺘﻮاﻧﻪ‬
‫ﺟﺪار ﺿﺨﯿﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :12‬ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﺎر اول و در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺮار‬
‫ﮔﯿﺮي ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ‪X c‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﯾﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ون ﻣﯿﺰز در‬
‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل در ﻧﻤﻮدار )‪ (13‬ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ون‬
‫ﻣﯿﺰز را در ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ‪ ،200MPa‬ﻓﺸﺎر ﮐﺎري ‪ 60MPa‬و ﻣﺤﻞ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ :11‬ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﻣﺘﻔﺎوت و ﺑﻪ ازاي‬
‫ﻫﺎي ﻗﺮارﮔﯿﺮي ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ‪ X c  30mm‬در ﺟﺪاره اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻧﺸﺎن‬ ‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﮐﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ‬
‫داده ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‬ ‫اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺟﺪول ‪ 2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ‪ ،‬ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز‬ ‫ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺷﺪن ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻠﺰي‬
‫ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ ﮐﻤﺘﺮ از اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت درﺻﺪ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﻓﺸﺎرﻫﺎي‬
‫ﮐﺎري ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺑﯿﻦ اﺳﺘﻮاﻧﻪ‬
‫ﻓﻠﺰي و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻻﯾﻪاي ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪه و اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز‬
‫ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﭘﺎﺋﯿﻦﺗﺮي را اﯾﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﻨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ازاي ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﻬﯿﻨﻪ در ﻫﺮ ﻓﺸﺎر ﮐﺎري ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﻣﯿﺰان ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺷﺪن ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ‬
‫ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻤﺎم ﻓﻠﺰي‬
‫ﻣﯿﻨﯿﻨﻦ ﺗﻨﺶ ون‬ ‫ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺗﻨﺶ ون‬
‫ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در‬ ‫ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ در‬
‫درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻓﺸﺎر‬ ‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي‬ ‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ‬
‫ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺗﻨﺶ ون‬
‫ﮐﺎري)‪(MPa‬‬ ‫اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺷﺪه‬ ‫ﺳﺮاﻣﯿﮏ اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ‬
‫ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻬﯿﻨﻪ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺎ ﻓﺸﺎر‬
‫)‪(MPa‬‬ ‫ﺑﻬﯿﻨﻪ)‪(MPa‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :13‬ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ون ﻣﯿﺰز در ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ‪ ،200MPa‬ﻓﺸﺎر ﮐﺎري‬ ‫‪20‬‬ ‫‪37.76‬‬ ‫‪42.35‬‬ ‫‪-12.15‬‬
‫‪ 60MPa‬در ﻫﺮ دو ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻠﺰي و ﻻﯾﻪ اي در ﺟﺪاره اﺳﺘﻮاﻧﻪ‬ ‫‪30‬‬ ‫‪51.05‬‬ ‫‪63.60‬‬ ‫‪-24.58‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪61.95‬‬ ‫‪85.06‬‬ ‫‪-37.30‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪70.69‬‬ ‫‪106.72‬‬ ‫‪-50.97‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪76.63‬‬ ‫‪127.38‬‬ ‫‪-66.23‬‬

‫‪5‬‬
‫اﻣﺎ در ﮐﻞ ﺑﻪ دﻟﯿـﻞ وﺟـﻮد ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي ﮐﺸﺸـﯽ ﺑـﺎﻻ در ﻻﯾـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫ﺳﺮاﻣﯿﮏ‪ ،‬ﺗﻨﺶ ون ﻣﯿﺰز ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﯽ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺘﺎﯾﺞ زﯾﺮ را اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻤﺎم ﻓﻠﺰي اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي در ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫از ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻓﻠﺰ– ﺳﺮاﻣﯿﮏ درﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻓﻠﺰي درﻓﺸﺎر ﻫﺎي ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان دﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﺤـﺖ ﻓﺸـﺎر ﻫـﺎي ﺑـﺎﻻي‬
‫‪[1] W. Manning, “Bursting pressure as the basis for‬‬ ‫ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻻﯾﻪاي ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ ﻓﻠـﺰي ﻋﻤـﻖ ﺑﯿﺸـﺘﺮي از‬
‫‪cylinder design”, Trans. ASME, Pres. Ves. Technol,‬‬ ‫ﺿﺨﺎﻣﺖ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪Vol. 100(4), 374-381, 1978.‬‬ ‫‪ -2‬ﺗﻨ ﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي در ﺷﻌﺎع داﺧﻠﯽ ﺑﺮاي اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻻﯾـﻪ‬
‫‪[2] P. Chon, “Bauschinger and hardening effect on‬‬
‫‪residual stresses in an autofrettaged thick walled‬‬ ‫ﺳﺮاﻣﯿﮏ آن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬
‫‪cylinder”, Trans. ASME J. Pressure Vessel Technol.‬‬ ‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﺪم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﻻﯾـﻪ‬
‫‪Vol. 108, 108-112, 1986.‬‬
‫‪[3] Z. Xiaoying, L. Gangling, “Autofretted calculative‬‬ ‫اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﭘﺲ از ﺑﺎر ﺑﺮداري ﮐﺸﺸﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪method of a thick – walled cylinder for the open- ended‬‬ ‫‪ -3‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻓﻠﺰ ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻤﺎم‬
‫‪case”, Fifth International Conference on Pressure Vessel‬‬
‫ﻓﻠﺰ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي ﺑﺰرﮔﺘﺮ را در ﺷﻌﺎع داﺧﻠﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ‬
‫‪Technology, Vol. t. 85-95, 1984.‬‬
‫‪[4] J. Yang. R. Zhu, “Autofrettage of thick cylinders”, I.‬‬ ‫ﮐﻨﺪ اﻣﺎ در ﻃﻮل ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪ ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ ﺗﻨﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﮐﺸﺸﯽ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫‪J, Pressure Vessels and Piping, Vol. 75, 443-446, 1998.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺷﮑﻨﺪه ﺑﻮدن ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﻣﯽ ﺗﻮان‬
‫‪[5] R. V, Milligan, W. H. Koo, T. E. Davidson, “The‬‬
‫‪Bauschinger effect in a high-strength steel”, ASME‬‬ ‫ﻋﯿﺐ اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﯾﺪ‪.‬‬
‫‪Journal of Basic Engineering, Series D, 480-488, 1966.‬‬ ‫‪ -4‬ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻠﻘﻮي‬
‫‪[6] Haghpanah Jahromi B, Ajdary A, Nayeb-Hashemi‬‬
‫‪H, Vaziri A.Autofrettage of layered and functionally‬‬ ‫در ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر‬
‫‪graded metal-ceramic composite vessels.comp Struct‬‬ ‫ﮐﺎري ﭘﺲ از اﺗﻮﻓﺮﺗﺎژ اﺳﺖ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫‪2010;92:1813–22.‬‬ ‫ﺗﻨﺶ ﻣﻮﺛﺮ ون ﻣﯿﺰز ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﮐﺎري ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﯿﻢ‬
‫ﻣﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -5‬در اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﺎ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰ‪ -‬ﺳـﺮاﻣﯿﮏ‪ ،‬ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي ون ﻣﯿـﺰز در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺟﺪاره اﺳﺘﻮاﻧﻪ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﻠﺰي آن ﮐﻮﺟﮑﺘﺮﻧـﺪ‬

‫‪۶‬‬