‫اولین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و مکاترونیک ایران‬

‫‪The First National Conference of Mechanical and Mechateronics‬‬

‫‪Engineering‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرکرد‬
‫‪ 12‬مرداد ماه ‪2931‬‬

‫مروری بر روشهای طراحی همزن جهت استفاده در رآکتورهای بی هوازی‬

‫‪4‬‬
‫محمود محمودی اشکفتکی‪ ،2‬رحیم ابراهیمی‪ ،1‬عبداهلل قاسمی پیربلوطی‪ ،9‬سید محمد موسوی قهفرخی‬
‫‪)2‬دانشجوی دکتری‪ ،‬گروه مکانیک بیوسیستم‪ ،‬دانشگاه شهرکرد‪ ،‬شهرکرد‪ ،‬ایران‪.‬‬
‫‪ )1‬دانشیار‪ ،‬گروه مکانیک بیوسیستم‪ ،‬دانشگاه شهرکرد‪ ،‬شهرکرد‪ ،‬ایران‪.‬‬
‫‪ )9‬دانشیار‪،‬گروه گیاهان دارویی‪ ،‬دانشکده کشاورزی وگیاهان دارویی‪ ،‬دانشگاه آزاداسالمی‪ ،‬واحد شهرکرد‪ ،‬شهرکرد‪ ،‬ایران‪.‬‬
‫‪ )4‬کارشناس ارشد‪،‬گروه مهندسی مواد ومتالورژی‪،‬دانشکده فنی و مهندسی‪ ،‬دانشگاه علوم وتحقیقات‪ ،‬واحد تهران ‪،‬تهران‪،‬ایران‪.‬‬
‫‪Email:m.mosavi2002@yahoo.com‬‬

‫چکیده‬
‫تحقیقات نشان داد در رآکتورهای مختلف بنا به نوع سوسپانسیون استفاده شده با ذرات جامد مختلف از همزن‪-‬‬
‫های مختلفی استفاده میشود‪ .‬هرچه ذرات جامد موجود در سوسپانسیون بیشتر باشد از همزنهایی که توان‬
‫مصرفی کمتری دارند باید استفاده نمود‪ .‬زیرا با افزایش ذرات جامد سوسپانسیون دانسیته سوسپانسیون افزایش‬
‫مییابد و موجب افزایش توان مصرفی میشود‪ .‬در ضمن تحقیقات نشان داد سرعت همزن و قطر آن بیشترین اثر‬
‫را بر توان مصرفی بوسیله همزن دارد‪ .‬اثر ویسکوزیته سوسپانسیون از طریق عدد توان در محاسبه توان وارد می‪-‬‬
‫شود‪ .‬برای محاسبه عدد توان از فاکتورهای شکل وابسته به ابعاد همزن و رآکتور و نوع همزن استفاده میشود‪ .‬در‬
‫ضمن عامل موثر دیگر در مخلوط شدن مواد گشتاور ایجاد شده ناشی از همزن است که در حقیقت ارزش همزن‬
‫را مشخص میکند‪ .‬بطورکلی بهترین همزن‪ ،‬همزنی میباشد که در کمترین توان مصرفی‪ ،‬بیشترین گشتاور را‬
‫ایجاد کند‪ .‬در این صورت انرژی مصرفی توسط همزن بهینه میشود‪.‬‬
‫کلمات کلیدی‪ :‬رآکتور‪ ،‬همزن‪ ،‬توان‪ ،‬گشتاور‬

‫*‬
‫‪m.mosavi2002@yahoo.com‬‬
‫‪2‬‬
 ‫اولین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و مکاترونیک ایران‬
‫‪The First National Conference of Mechanical and Mechateronics‬‬
‫‪Engineering‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرکرد‬
‫‪ 12‬مرداد ماه ‪2931‬‬

‫‪ .1‬مقدمه‬
‫از نکات مهمی که در فرآیند اختالط باید در نظر گرفته شود‪ ،‬انتخاب پروانه مناسب جهت حصول توان مصرفی کمتر و‬
‫زمان اختالط کوتاهتر و همچنین از بین بردن یا کاهش اثر گردابهای ایجاد شده در اختالط است‪ .‬معموالً پروانهها در‬
‫یک طرح هندسی مشابه و طیف یکسان استفاده می شوند تا از مقایسه بین تحقیقات مختلف‪ ،‬نتایج مطلوبی حاصل‬
‫گردد‪ .‬به مدت زیادی‪ ،‬عالقه مندی در زمینه انتخاب نوع پروانه برای بدست آوردن کارآمدترین عملکرد در اختالط‬
‫سیاالت وجود داشته است‪ .‬برای کمی ساختن و ساختاری نمودن بیشتر این خواسته‪ ،‬ویژگیهای اختالطی پروانهها‬
‫معموالً توسط افزودن ردیابی از جنس سیال داخل مخزن اندازهگیری میشود [‪ .]2‬زمان اختالط به تکنیک‬
‫آزمایشگاهی به کار گرفته شده برای اندازه گیری آن بستگی دارد‪ .‬از جمله این روشها میتوان تکنیکهای واکنش‬
‫شناساگر اسید‪-‬باز‪ ،‬تغییرات هدایت الکتریکی‪ ،‬تغییرات دما‪ ،‬تغییرات ضریب شکست و تکنیکهای جذب نور را نام برد‬
‫[‪ .]1‬معمولترین روش برای اندازهگیری زمان اختالط‪ ،‬استفاده از یک حسگر اندازهگیر هدایتی یا ترموکوپل برای تعیین‬
‫تغییرات هدایت الکتریکی یا تغییرات دما در درون مخزن میباشد [‪ .]9‬زمان اختالط زمانی است که از لحظهی افزودن‬
‫ردیاب اندازهگیری میشود تا جایی که محتویات داخل مخزن به درجهای از یکنواختی برسد که سیستم‪ ،‬مخلوط شده‬
‫نامیده میشود [‪ .]2‬حد مطلوب یکنواختی میتواند بر حسب درجه اختالط )‪ (Y‬که میزان دامنهی اختالط در یک‬
‫مخزن است‪ ،‬بیان گردد‪.‬‬
‫(‪)2‬‬
‫که ‪ C0‬و ∞‪ C‬به ترتیب غلظت یکنواختی متوسط اولیه و نهایی ردیاب هستند‪ C(t) .‬غلظت یکنواختی هر بسته‬
‫کوچک ردیاب پیرامون حسگر در زمان ‪ t‬میباشد‪ .‬به علت این که رسیدن به اختالط کامل (یعنی ‪ )Y=2‬در زمانهای‬
‫محدود عمالً ممکن نیست‪ ،‬درجهی مطلوب یکنواختی باید در مقدار مناسبی از ‪( Y‬به عنوان مثال‪ 0/3 =Y،‬یا ‪)0/31‬‬
‫تعریف گردد [‪ .]4‬توسط یک آشکارساز مناسب‪ ،‬غلظت ردیاب در یک نقطه مشخص در مخزن به عنوان تابعی از زمان‬
‫اندازهگیری میشود‪ .‬در هر تکنیک مورد استفاده‪ ،‬مشخصسازی معیار به کار گرفته شده برای تعیین نقطه توقف انتهای‬
‫آزمایش ضروری است‪ .‬در این آزمایش ها طبق معیاری‪ ،‬زمان اختالط به عنوان زمانی که از تزریق ردیاب سپری میشود‬
‫تا غلظت آن در یک نقطهی مشخص به ‪ %31‬غلظت نهایی برسد [‪ ،]1‬یا به عبارت دیگر به عنوان زمان کاهش تغییرات‬
‫غلظت ردیاب به ‪ ±%1‬غلظت اختالط کامل منظور میشود [‪.]6‬‬

‫انواع همزنها‬ ‫‪.2‬‬

‫عمل همزدن میتواند اهداف مختلفی داشته باشد‪ ،‬ازجمله ایجاد تالطم (کمک به انتقال حرارت) و یا ایجاد سطح تماس‬
‫نزدیک بین دو فاز (انتقال جرم) و غیره‪ .‬همزنها تقریباً در همه صنایع فرایندی کاربرد دارند‪ .‬ازجمله صنعت نفت و‬
‫پتروشیمی‪ ،‬تصفیه آب و فاضالب‪ ،‬صنایع پلیمری‪ ،‬رآکتورهای شیمیایی وغیره‪ .‬در ادامه درصدد هستیم همزنهای مورد‬
‫استفاده درصنایع تخمیر را مطرح و مورد بررسی قرار دهیم‪ .‬به طورکلی همزنها را میتوان به دو دسته عمده تقسیم‬
‫بندی نمود‪:‬‬
‫‪ 1-2‬همزنهای جریان محوری)‪(Axial-flow mixers‬‬

‫‪1‬‬
 ‫اولین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و مکاترونیک ایران‬
‫‪The First National Conference of Mechanical and Mechateronics‬‬
‫‪Engineering‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرکرد‬
‫‪ 12‬مرداد ماه ‪2931‬‬

‫در این نوع از همزن ها‪ ،‬پره جریانی موازی محور همزن ایجاد کرده و مانند پمپ سیال را از باال مکش کرده و به پایین‬
‫تانک هدایت میکند‪ .‬سیال بنا به اصل بقای ماده در نقاط دور از پره همزن‪ ،‬به باال حرکت میکند و به این ترتیب سیال‬
‫همانند الگوی نشان داده شده در شکل (‪ )2‬در داخل تانک سیرکوله میگردد‪ .‬در صورتیکه همزن از پایین داخل تانک‬
‫نصب شده باشد سیکل مذکور را بر عکس انجام می دهد‪.‬‬
‫در همزنهای از این نوع تیغههای پره زاویه کمتر از ‪ 30‬درجه با صفحه چرخش ایجاد میکنند‪ .‬از جمله این همزنها‬
‫میتوان همزنهای پره ملخی و همزنهای توربینی با پره شیبدار را نام برد که در شکل (‪ )1‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫پروانههای ملخی برای به وجود در آوردن جریانهای عمودی قوی مناسب میباشند و در اختالط جامد در مایع و معلق‬
‫سازی ذرات جامد در مایع میتوانند مورد استفاده قرار گیرند‪ .‬حرکت مماسی سیال اغلب نامطلوب است‪ ،‬چرا که باعث‬
‫تشکیل گرداب خواهد شد‪ .‬با افزایش سرعت همزن برای ایجاد تالطم‪ ،‬توان الزم برای به حرکت درآوردن آن افزایش‬
‫یافته و در اطراف محور همزن گرداب تشکیل میشود‪ .‬وجود گرداب سبب بروز مشکالتی در تغییر مقیاس آزمایشگاهی‬
‫و نیمه صنعتی به مقیاس صنعتی میگردد‪ ،‬لذا سعی در پیشگیری از ایجاد آن میشود [‪ 7‬و ‪.]8‬‬

‫شکل ‪ -1‬الگوی سیرکوله شدن سیال در یک مخزن‬

‫(ب)‬ ‫(الف)‬
‫شکل ‪ -2‬دو نوع همزن متداول جریان محوری‪( ،‬الف) همزن پره ملخی‪( ،‬ب) همزن توربینی با پره شیبدار‬

‫همانطور که ذکر شد مؤلفه دورانی از سرعت اختالط مناسب جلوگیری میکند دلیل این امر آن است که وجود این‬
‫مؤلفه باعث افزایش نیروی سانتریفیوژی میگردد‪ .‬عمل این نیرو بر روی سیال در حال چرخش باعث ایجاد گردابه‬

‫‪9‬‬
 ‫اولین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و مکاترونیک ایران‬
‫‪The First National Conference of Mechanical and Mechateronics‬‬
‫‪Engineering‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرکرد‬
‫‪ 12‬مرداد ماه ‪2931‬‬

‫)‪ (Vortex‬و نتیجتاً کاهش راندمان همزن میگردد‪ .‬گردابه باعث میشود سطح سیال در نزدیکی جداره باال رفته و در‬
‫نزدیکی شفت همزن پایین بیاید‪ .‬اگر شدت گردابه به حدی برسد که سطح مایع به پره برسد پدیده ماندگی هوا در‬
‫داخل سیال و به عالوه‪ ،‬ایجاد موج نوسانی در داخل تانک و همچنین اعمال نیروی عمل کننده نوسانی به محور همزن‬
‫خواهد گردید‪.‬‬
‫‪2-2‬همزنهای با جریان شعاعی)‪(Radial Flow‬‬
‫این نام به سری همزنهایی اطالق میگردد که جریانی عمود بر محور همزن (در جهت مؤلفه شعاعی همزن) ایجاد‬
‫میکنند‪ .‬این همزنها پرههایی موازی با محور همزن دارند که میتوانند خمیده و یا مسطح باشند (شکل ‪ .)9‬در زیر‬
‫نمونهای از همزنهای شعاعی نشان داده شده است‪ .‬توربینها‪ ،‬پروانههای چند پرهای با تیغههای کوچک هستند که در‬
‫سرعتهای متوسط استفاده میشوند و بوسیله آنها جریانهای شعاعی در سیال ایجاد میشود‪.‬‬

‫(ب)‬ ‫الف‬
‫شکل ‪ -3‬دو مدل همزن جریان شعاعی‪( ،‬الف) همزن توربینی تیغه تخت‪( ،‬ب) همزن توربینی تیغه خمیده‬

‫در این همزنها بر خالف همزنهای جریان محوری (که سیال از باال به پایین پمپ میشود یا بر عکس) سیال از‬
‫باال و پایین در جهت شعاع پمپ میشود وگردش (سیرکوله شدن) در دو ناحیه باال و پایین انجام میشود (شکل ‪.)4‬‬

‫(ب)‬ ‫(الف)‬
‫شکل ‪ -4‬شماتیکی از سیرکوله شدن سیال با استفاده از همزن های (الف) جریان محوری‪( ،‬ب) جریان شعاعی [‪ 9‬و‬
‫‪]11‬‬

‫‪4‬‬
 ‫اولین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و مکاترونیک ایران‬
‫‪The First National Conference of Mechanical and Mechateronics‬‬
‫‪Engineering‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرکرد‬
‫‪ 12‬مرداد ماه ‪2931‬‬

‫‪ .3‬محاسبات مربوط به طراحی همزن برای یک رآکتور‬

‫عوامل گوناگونی بر طراحی همزن اثرگذار خواهند بود که از مهمترین این عوامل ویسکوزیته سیال‪ ،‬اندازه مخزن حاوی‬
‫مواد‪ ،‬سرعت دورانی همزن و غیره میباشد‪ .‬پارامترهای مهمی که در طراحی یک همزن باید محاسبه شود‪ ،‬توان مصرفی‬
‫توسط همزن‪ ،‬دبی تولیدی‪ ،‬گشتاور و غیره میباشد‪.‬‬
‫‪ 1-3‬محاسبه توان‬
‫معموالً محاسبه توان همزنها بر حسب اسب بخار بیان میشود و بطور کلی برای اکثر مخزنها که در سیال ایجاد‬
‫جریان متالطم میکند‪ ،‬توان از رابطه (‪ )2‬محاسبه میشود‪.‬‬
‫(‪)2‬‬
‫که‪ P‬توان مصرفی‪ S.G،‬وزن مخصوص‪ NP،‬عدد توان‪ N ،‬سرعت دورانی همزن )‪ (rpm‬و ‪ Dmix‬قطر همزن )‪ (in‬است‪.‬‬
‫نتایج نشان داده است که با افزایش ویسکوزیته طبق عدد رینولدز عدد توان ممکن است افزایش یابد‪ .‬در سیال با‬
‫غلظت بیشتر نیاز به همزنهای با قطر بزرگتر است‪ .‬اگر سیال بیش از حد غلیظ باشد نیاز به ضریب اصالح در رابطه‬
‫است‪ .‬بطورکلی اندازه تانک و کیفیت سیال بر روی تعداد همزنها اثرگذار است‪.‬‬
‫‪ 2-3‬عدد رینولدز‬
‫عدد رینولدز )‪ (NRe‬اثر ویسکوزیته سیال را بر روی راندمان همزن نشان میدهد‪.‬‬
‫(‪)1‬‬
‫که ویسکوزیته سیال است )‪.(cps‬‬
‫عدد توان تابع عدد رینولدز است‪ ،‬اگر عدد رینولدز به اندازه کافی بزرگ باشد عدد توان برای آن نوع همزن ثابت‬
‫باقی میماند‪ .‬بطورکلی اگر عدد رینولدز بیشتر از ‪ 1000‬باشد جریان سیال متالطم خواهد بود و عدد توان ثابت است‪.‬‬
‫اما اگر عدد رینولدز کمتر از ‪ 2000‬باشد سیال در جریان الیه قرار دارد و عدد توان افزایش مییابد‪ .‬بطوریکه هرچه عدد‬
‫رینولدز کاهش یابد افزایش عدد توان بیشتر خواهد بود‪ .‬معموالً هر همزن‪ ،‬نمودار تغییرات رینولدز و عدد توان‬
‫مخصوص به خود را دارد و میتوان آنها را از کارخانه تولید کننده همزن مربوطه تهیه نمود [‪ 7‬و ‪.]8‬‬
‫‪ 3-3‬عدد توان‬
‫هر همزن با طراحی هندسی ثابت یک منحنی عدد توان دارد‪ .‬بطوریکه با دانستن سرعت‪ ،‬قطر همزن‪ ،‬وزن مخصوص‬
‫سیال و اندازه گیری توان شفت همزن‪ ،‬نمودار عدد توان برای آن همزن رسم میشود‪ .‬عدد توان طبق رابطه زیر‬
‫محاسبه می شود [‪ 7‬و ‪.]8‬‬
‫(‪)9‬‬
‫قابل توجه است برای سیاالت با عدد رینولدز خیلی باال (وسیکوزیته پایین)‪ ،‬منحنی ‪ NP‬صاف است که نشان دهنده‬
‫ثابت بودن آن است‪.‬‬
‫جهت تعیین عدد توان عالوه بر رابطه (‪ )9‬میتوان از جداول (‪ )2‬و (‪ )1‬نیز استفاده نمود‪ .‬در این جداول عدد توان‬
‫بر اساس نوع همزن‪ ،‬عدد رینولدز و فاکتورهای شکل توسط محققین بصورت تجربی تعیین شده است [‪ 7‬و ‪.]8‬‬
‫فاکتورهای شکل شامل ‪ 3‬حالت مختلف میباشد که از طریق نسبت اندازههای بین اجزاء رآکتور محاسبه میشوند‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫اولین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و مکاترونیک ایران‬
‫‪The First National Conference of Mechanical and Mechateronics‬‬
‫‪Engineering‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرکرد‬
‫‪ 12‬مرداد ماه ‪2931‬‬

‫جدول ‪ -1‬فاکتورهای شکل بر اساس مخزن و همزن [‪]7‬‬

‫نسبت‬ ‫فاکتور شکل‬
‫‪Dt /Dmix‬‬ ‫‪S1‬‬
‫‪Z/Dmix‬‬ ‫‪S2‬‬
‫‪L/Dmix‬‬ ‫‪S3‬‬
‫‪Dmix/Wb‬‬ ‫‪S4‬‬
‫‪Dt /WB‬‬ ‫‪S5‬‬
‫‪Z/Dmix‬‬ ‫‪S6‬‬
‫تعداد تیغه های همزن‬ ‫‪S7‬‬
‫زاویه تیغه ها بر حسب درجه‬ ‫‪S8‬‬
‫تعداد صفحات بافل‬ ‫‪S9‬‬
‫‪ :Z‬ارتفاع سیال‬ ‫‪ :Dt‬قطر تانک‬ ‫‪ :Dmix‬قطر همزن‬
‫‪ :WB‬عرض بافل ها‬ ‫‪ :Wb‬عرض تیغه ها‬ ‫‪ :L‬طول تیغههای همزن‬

‫جدول ‪ -2‬مقادیر عدد توان براساس عدد رینولدز‪ ،‬فاکتورهای شکل و نوع همزن [‪]7‬‬

‫‪ 4-3‬گشتاور‬
‫گشتاور در حقیقت نیرویی است که به شفت همزن وارد میشود تا مواد را به هم بزند و از رابطه زیر محاسبه میشود‪.‬‬
‫(‪)4‬‬
‫گشتاور مورد نیاز برای عملیات همزدن از اندازه و نوع همزن اثر میگیرد و اثر مستقیمی بر طراحی شفت میکسر‬
‫دارد [‪.]8‬‬

‫‪6‬‬
 ‫اولین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و مکاترونیک ایران‬
‫‪The First National Conference of Mechanical and Mechateronics‬‬
‫‪Engineering‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرکرد‬
‫‪ 12‬مرداد ماه ‪2931‬‬

‫‪ 5-3‬محاسبه توان بر اساس سرعت حرکت سیال در حین همزدن‬

‫همانطور که بیان شد تیغههای همزن در سه دسته ملخی‪ ،‬توربینی و پایروبی میباشند که تقریباً ‪ %31‬کل همزنها را‬
‫شامل میشوند‪ .‬این همزنها جریانی در سیال ایجاد میکنند که معموالً در دو حالت محوری و شعاعی میباشد‪ .‬همزن‬
‫ملخی که بطور استاندارد سه پره ای است و با چرخش در سیال ایجاد حرکت مارپیچی در آن میکند‪ ،‬نوعی از همزن‪-‬‬
‫های محوری میباشد‪ .‬توربینها معموالً ‪ 4‬یا بیشتر تیغه دارند و در کالس همزنهای شعاعی قرار میگیرند‪ .‬پایروبیها‬
‫معموالً ‪ 1‬یا ‪ 4‬تیغه دارند و در انتهای شفت همزن نصب میشوند و از نوع همزنهای شعاعی میباشند‪.‬‬
‫در حین حرکت تیغههای همزن‪ ،‬سیال به سمت نوک تیغه حرکت میکند و از آنجا به سمت خارج از تیغه ارسال‬
‫میشود‪ .‬طبق قانون دوم نیوتن‪ ،‬نیروی وارد شده بر جزء کوچکی از سیال باید همجهت با شتاب آن جزء باشد‪ .‬بنابراین‬
‫می توان نیروی وارد شده بر سیال را تحت دو مولفه مماسی و شعاعی بیان نمود‪ .‬از طرف دیگر در سیاالت تنش برشی‬
‫رابطه مستقیمی با تغییر سرعت سیال دارد (رابطه ‪ )1‬بنابراین با محاسبه تغییرات سرعت سیال میتوان نیروهای وارد‬
‫بر تیغهها‪ ،‬گشتاور و ‪ ...‬را محاسبه نمود [‪.]8‬‬
‫(‪)1‬‬
‫که در رابطه باال تنش برشی‪ ،‬ویسکوزیته سیال‪ ،‬تغییر سرعت و تغییر طول است‪.‬‬
‫اگر فرض شود که مولفههای مماسی سرعت سیال کسر ‪ k‬از سرعت نوک تیغه باشد‪ .‬برای یک همزن توربینی با ‪ 6‬تیغه‬
‫داریم‪.‬‬
‫(‪)6‬‬
‫مولفه مماسی سرعت سیال در زمان ترک کردن نوک تیغه و ‪ u2‬سرعت نوک تیغه میباشد‪ ،‬سایر پارامترها‬ ‫که‬
‫قبالً توضیح داده شده است (شکل ‪.)1‬‬

‫شکل ‪ -5‬مولفه های سرعت سیال در مکان جداشدن از نوک تیغه همزن [‪]7‬‬
‫(‪)7‬‬
‫نرخ جریان حجمی در راستای شعاعی همزن از رابطه زیر بدست می آید‪.‬‬

‫(‪)8‬‬

‫‪7‬‬
 ‫اولین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و مکاترونیک ایران‬
‫‪The First National Conference of Mechanical and Mechateronics‬‬
‫‪Engineering‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرکرد‬
‫‪ 12‬مرداد ماه ‪2931‬‬

‫مولفه شعاعی استوانه فرضی از سیال در زمان ترک کردن‬ ‫در رابطه باال ‪ q‬نرخ جریان حجمی از طریق همزن‪،‬‬
‫نوک تیغه‪ Ap ،‬سطح استوانه جاروب شده بوسیله تیغه همزن و ‪ Wb‬عرض تیغههای همزن است‪ .‬با ادغام روابط در هم‬
‫خواهیم داشت‪.‬‬
‫(‪)3‬‬
‫برای همزنهایی که از لحاظ هندسی مشابه هستند ‪ Wb‬متناسب با ‪ Dmix‬خواهد بود‪ .‬بطورکلی برای همزنهای‬
‫ملخی‪ ،‬مقدار ثابت در نظر گرفته میشود‪ .‬برای همزنهای توربینی تابعی از اندازه قطر مخزن است‪ .‬برای ‪ k‬و‬
‫داده شده جریان بصورت زیر محاسبه میشود‪.‬‬
‫(‪)20‬‬
‫نسبت بین معادالت (‪ )3‬و (‪ )20‬عدد جریان نام دارد و با ‪ Nq‬مشخص شدهاست‪.‬‬
‫(‪)22‬‬
‫بطورکلی در مخازن دارای صفحات بافل و همزن‪ ،‬عدد جریان بصورت زیر خواهد بود‪:‬‬
‫‪Nq=0.3‒ 0.5‬‬ ‫برای همزنهای ملخی‬
‫‪Nq=0.93‬‬ ‫برای همزنهای توربینی با ‪ 4‬تا ‪ 6‬تیغه‬
‫توان تولیدی برای یک همزن با فرض بدون اصطکاک بودن بر اساس تابع برنولی بصورت زیر خواهد بود‪.‬‬

‫(‪)21‬‬

‫چگالی یک قسمت از سیال در یک دمای‬ ‫‪ 91/1‬است‪.‬‬ ‫فاکتور نسبی قانون نیوتن و برابر‬ ‫که‬
‫(‪ .‬با جایگذاری روابط‪ ،‬رابطه (‪ )29‬بدست میآید‪.‬‬ ‫میانگین برای کل آن قسمت از سیال )‬
‫(‪)29‬‬
‫با جایگذاری معادله (‪ )3‬در معادله (‪ ،)29‬معادله (‪ )24‬بدست می آید‪.‬‬
‫(‪)24‬‬
‫‪k،‬و‬ ‫بخش چپ رابطه باال همان عدد توان )‪ (NP‬خواهد بود‪ .‬این فرمول نشان می دهد که ‪ NP‬وابسته به‬
‫است‪ .‬مقادیر ‪ k‬و وابسته به پارامترهای زیادی میباشند و نمیتوان آنها را بصورت تئوری پیش بینی نمود بلکه آنها‬
‫با استفاده از آزمایش قابل محاسبه هستند‪ .‬اما در کل‪ ،‬رابطه زیر را میتوان بیان نمود‪.‬‬
‫(‪)21‬‬
‫جهت اصالح توان محاسباتی نیاز به محاسبه عدد رینولدز است‪.‬‬

‫‪ .4‬پیشینه تحقیق‬
‫در طول سالها‪ ،‬محققین در مورد بهینهکردن فرآیندهای اختالط در مخازن همزندار با توجه به توان مصرفی‪ ،‬کیفیت‬
‫اختالط‪ ،‬زمان اختالط و هزینه اولیه و جاری‪ ،‬تالشهای زیادی انجام دادهاند‪ .‬برای یک فرآیند اختالطی‪ ،‬مخازن با‬
‫اشکال هندسی مختلف و پروانههای متفاوت بکار گرفته شده است‪ .‬با توجه به پیچیدگی فرآیند اختالط‪ ،‬هنوز هم‬
‫تحقیق دراین موضو ع از اهمیت خاصی برخوردار بوده و تاکید زیادی روی مطالعات تجربی میشود‪ .‬تغییر طرح یک‬
‫مخزن همزن دار موجود برای باال بردن کارایی‪ ،‬همانند طراحی یک سیستم اختالطی جدید‪ ،‬نیاز به دقت و مطالعه‬

‫‪8‬‬
 ‫اولین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و مکاترونیک ایران‬
‫‪The First National Conference of Mechanical and Mechateronics‬‬
‫‪Engineering‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرکرد‬
‫‪ 12‬مرداد ماه ‪2931‬‬

‫فراوان دارد [‪ .]20‬از نکات مهمی که در فرآیند اختالط باید در نظر گرفته شود‪ ،‬انتخاب پروانه مناسب جهت حصول‬
‫توان مصرفی کمتر و زمان اختالط کوتاهتر و همچنین از بین بردن یا کاهش اثر گردابهای ایجاد شده در اختالط است‪.‬‬
‫در زمینه طراحی همزن و انتخاب بهترین ابعاد برای همزن بر اساس سیال مورد استفاده تحقیقهای زیادی انجام‬
‫شده است اما نمیتو ان تحقیق یا کتابی را پیدا نمود که کامالً همه مشکالت را بر طرف نماید بلکه اکثر روابط و‬
‫معادالت بدست آمده تجربی بوده و مختص همزن خاص و در شرایط خاص میباشد‪ .‬اما اساس انتخاب و طراحی اکثر‬
‫همزنها مشابه است [‪ .]22 ،3 ،8 ،7 ،6‬در سالهای اخیر با پیشرفت علوم مختلف طراحی و ساخت همزنها نیز‬
‫پیشرفت فراوانی کرده است از انتخاب جنس خاص برای همزنها که خودشان بصورت کاتالیزور هم عمل میکنند [‪]21‬‬
‫گرفته تا انتخاب کامپوزیتها در ساختمان همزنها [‪ ]29‬که باعث تقویت بیش از حد پرههای همزن و کاهش لرزش و‬
‫مخلوط کردن مناسب مواد میشود‪ .‬البته در سالهای اخیر استفاده از امواج مغناطیسی و الکترو مغناطیسی نیز در‬
‫همزدن مواد بسیار باال رفته است‪ .‬مانند طراحی میکرو میکسرها [‪ 24‬و ‪ ]21‬که با استفاده از امواج الکترومغناطیس‬
‫سیال را مخلوط میکند‪ .‬البته استفاده از این امواج در مخلوط کردن مواد کارایی روشهای مکانیکی متداول را ندارد‬
‫زیرا این امواج بیشتر باعث لرزش ذرات میشود و عملیاتهای برش و انتقالی که در روشهای مکانیکی وجود دارد در‬
‫این نوع بر هم زدنها اتفاق نمیافتد‪.‬‬

‫‪ .5‬نتیجه گیری و بحث‬

‫در این تحقیق به بررسی انواع همزن قابل استفاده در رآکتورها پرداخته شد‪ .‬تحقیقات نشان داد بطور معمول دو نوع‬
‫همزن جریان محوری و جریان شعاعی داخل رآکتورها استفاده میشود‪ .‬از همزنهای نوع محوری میتوان همزنهای‬
‫ملخی را نام برد‪ .‬این همزن برای به وجود در آوردن جریانهای عمودی قوی مناسب میباشند و در اختالط جامد در‬
‫مایع و معلق سازی ذرات جامد در مایع میتوانند مورد استفاده قرار گیرند‪ .‬از انواع همزنهای جریان شعاعی نیز می‪-‬‬
‫توان همزنهای توربینی را نام برد‪ .‬توربینها‪ ،‬پروانههای چند پرهای با تیغههای کوچک هستند که در سرعتهای‬
‫متوسط استفاده میشوند‪ .‬همزنهای ملخی در سرعت بیشتری نسبت به همزنهای توربینی استفاده میشوند‪ .‬با‬
‫افزایش سرعت توان مصرفی توسط همزنها افزایش مییابد‪ .‬این افزایش توان به پارامترهای مختلفی بستگی دارد اما‬
‫اثر سرعت همزن و قطر همزن از همه پارامترها بیشتر است‪ .‬بنابراین در انتخاب همزن مناسب محاسبه توان مصرفی‬
‫توسط همزن و گشتاور ایجاد شده بوسیله آن به منظور محاسبه انرژی بسیار حائز اهمیت است‪ .‬تحقیقات نشان داده‬
‫است محاسبه توان می تواند بصورت کلی با در نظر گرفتن چگالی سیال‪ ،‬سرعت همزن و قطر همزن و یا بصورت جزئی‬
‫با محاسبه سرعت جداشدن قسمتی از سیال در محل اتصال به تیغه همزن محاسبه شود‪ .‬که در هر دو روش اندازه‪-‬‬
‫گیری ضریب عدد توان بسیار اهمیت دارد‪ .‬این ضریب وابسته به ویسکوزیته سیال تغییر میکند که جهت تعیین آن از‬
‫عدد رینولدز‪ ،‬ابعاد رآکتور و همزن و نوع همزن استفاده میشود‪ .‬بررسیها نشان داد همزنهای ملخی نسبت به سایر‬
‫همزنها توان کمتری مصرف میکند بنابراین میتوان آنرا در سرعت باالتری نسبت به همزنهای توربینی استفاده نمود‪.‬‬
‫در ضمن با افزایش تعداد تیغههای همزن‪ ،‬توان مصرفی توسط همزن نیز افزایش مییابد‪.‬‬

‫منابع‬
‫‪[1] Nienow AW, On impeller circulation and mixingeffectiveness in the turbulent flow‬‬
‫‪regime, ChemicalEngineering Science, 52, 2557‒ 2565, 1997.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫اولین کنفرانس ملی مهندسی مکانیک و مکاترونیک ایران‬
The First National Conference of Mechanical and Mechateronics
Engineering
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد شهرکرد‬
2931 ‫ مرداد ماه‬12

[2] Nienow AW, Harnby N, and Edwards MF, Mixing inthe Process Industries,
Heinemann Publisher, Butterworth, 1997.
[3] Mahmoudi SMS, Velocity and mixing characteristics of stirred vessels with two
impellers,Ph.D Thesis, University of London, England, 1994.
[4] Jafari M, and Soltanmohammadzadeh JS, Homogenization energy and residence
time distributionin a gas-induced contactor, Chem. Eng. Research anddesign, 83(5),
452‒ 459, 2005.
[5] Zadghaffari R, Moghaddas JS,AhmadlouydarabM, and Revstedt J, A mixing study
in a double-rushton stirredtank, 4thInternational Conferenceon Advanced Computational
Methods in Engineering, 2008a.
[6] Zadghaffari R,Moghaddas JS,Ahmadlouydarab M, and RevstedtJ, CFD simulation
of power and mixing timefor a rushton turbine in a baffled-tank reactor, 5thInternational
Chemical EngineeringCongress & Exhibition (ICHEC), Kish Island, Iran, 2008b.
[7] Pietranski JF, Mechanical agitator power requirements for liquid batches,DHonline
Course K103 (2 PDH), 1–24, 2012.
[8] “Principles of Fluid Mixing,” 2003, BRAWN Mixer, Inc.
[9] Oldshue JY, Fluid Mixing Technology, Mc. Graw-hill, New York, 1983.
[10] Holland FA, and Bragg R, Fluid Flow for ChemicalEngineers, Arnold Publishing,
London, 1995.
[11] Ludwig EE, Applied Process Design for Chemicaland Petrochemical Plants, Gulf
Professional Publishing, 2001.
[12] Leon MA,Geers P,Nijhuis TA, Van Der Schaaf J, and Schouten JC, Effect of foam
stirrer design on the catalytic performance of rotating foam stirrer reactors, Chemical
Engineering Journal, 2012.
[13] Dolata-Grosz A,Hufenbach W,Œleziona J,Gude M, and Czulak A, Design,
manufacture and technological verification of SIC/C composite stirrer, 39(1), 29‒ 37,
2009.
[14] Suzuki H, and Ho CM, A magnetic force driven chaotic micro-mixer, The Fifteenth
IEEE International Conference on Micro Electro Mechanical Systems, 40‒ 43, 2002.
[15] Suh YK, and Kang S, A review on mixing in microfluidics,Micromachines, 1,
82‒ 111, 2010.

20