1399 ‫ زمستان‬،4 ‫ شماره‬،94 ‫ جلد‬،‫مجله علوم و فنون هستهای‬

Journal of Nuclear Science and Technology

Vol. 94, No. 4, 2021

‫مدلسازی و شبیهسازی عملکرد گذرای یک زنجیره غنیسازی اورانیم هنگام وقوع پدیده‬
‫از کارافتادن ماشینهای سانتریفیوژ گازی‬
3
‫ علی نوروزی‬،1‫ جواد کریمی ثابت‬،2‫ عباس رشیدی‬،1*‫علیرضا کشتکار‬
‫ تهران ـ ايران‬،11365-8486 :‫ صندوق پستي‬،‫ سازمان انرژی اتمي ايران‬،‫ پژوهشگاه علوم و فنون هستهای‬،‫ پژوهشکده چرخه سوخت هستهای‬.1
‫ بابلسر ـ ايران‬،13534-47416 :‫ صندوق پستي‬،‫ دانشگاه مازندران‬،‫ دانشکده مهندسي‬.2
‫ ايران‬- ‫ تهران‬،14399-55431 :‫ صندوق پستي‬،‫ سازمان انرژی اتمي ايران‬،‫ شرکت فنآوریهای پیشرفته ايران‬.3
*Email: akeshtkar@aeoi.org.ir
‫مقالهی پژوهشی‬
98/9/12 :‫ تاريخ پذيرش مقاله‬98/4/10 :‫تاريخ دريافت مقاله‬
‫چکیده‬
‫ برای‬.‫ از کار افتادن تعدادی از ماشینهای جداساز در طول زنجیره است‬،‫يکي از پديدههای قابلتوجه در شرايط عملیاتي زنجیرههای غنيسازی‬
،‫ در اين پژوهش‬.‫ جداسازی زنجیره بايد در حالت گذرا مدلسازی شود‬،‫بررسي اثر از کار افتادن ماشینهای سانتريفیوژ گازی بر عملکرد زنجیره‬
‫ همچنین معادالت‬.‫عملکرد زنجیرههای متقارن غنيسازی دوجزيي با استفاده از معادالت پايستگي جرم جزيي در حالت گذرا مدلسازی شد‬
‫ نتايج‬.‫ استفاده شد‬q ‫غیرخطي مدل با استفاده از روش تفاضل محدود کرنک نیکلسون گسستهسازی شدند و برای حل معادالت از روش تکرار‬
‫ نشان داد در صورتيکه از کار افتادن ماشینهای سانتريفیوژ گازی در مراحل‬235 ‫شبیهسازی کامپیوتری زنجیره مدل برای غنيسازی اورانیم‬
‫ غنای محصول به میزان بیشتری کاهش يافته و مدت زمان بیشتری طول ميکشد تا زنجیره مجدداً به‬،‫انتهايي زنجیره غنيسازی اتفاق بیفتد‬
‫ بیشترين کاهش غنای‬،‫ مشاهده شد که با از کار افتادن يک ماشین‬،‫ برای زنجیره و شرايط استفاده شده در اين پژوهش‬.‫حالت تعادل برسد‬
‫ همچنین‬.‫ ميباشد‬%0/2 ‫ و بیشترين افزايش غنای جريان پسماند نسبت به حالت قبل از حادثه‬%0/5 ،‫محصول نسبت به حالت قبل از حادثه‬
‫ به میزان کمتری تحت تأثیر پديده از کار افتادن‬،‫نتايج نشان داد عملکرد زنجیرهای که دارای ماشینهايي با فاکتور جداسازی باالتری است‬
‫ در جريان محصول داشته و‬235 ‫ موجودی گاز ماشین تأثیر کمي بر تغییرات غلظت ايزوتوپ‬،‫ مطابق نتايج به دست آمده‬.‫ماشین قرار ميگیرد‬
.‫فقط زمان رسیدن به تعادل در زنجیره را تحت تأثیر قرار ميدهد‬
‫ فاکتور جداسازی‬،‫ از کار افتادن ماشین سانتريفیوژ گازی‬،‫ شبیهسازی حالت گذرا‬،‫ غنيسازی دو جزيي‬،‫ زنجیره متقارن‬:‫کلیدواژهها‬

Modeling and simulation of transient performance of uranium enrichment

cascade in the event of a crash of gas centrifuge machines
A.R. Keshtkar*1, A. Rashidi2, J. Karimi Sabet1, A. Noroozi3
1. Nuclear Fuel Cycle Research School, Nuclear Science and Technology Research Institute, AEOI, P.O.Box: 11365-8486, Tehran – Iran
2. Faculty of Engineering and Technology, University of Mazandaran, P.O.Box: 416, Babolsar - Iran
3. Advanced Technology Company of Iran, AEOI, P.O.Box:14399-55431, Tehran - Iran

Research Article
Received 1.7.2019, Accepted 3.12.2019
Abstract
One of the significant phenomena in the operational conditions of the enrichment cascades is the sudden
crash of a number of separate machines along the cascade. In order to investigate the effect of gas
centrifuge crash on cascade performance, separation of the cascade in a transient condition should be
modeled. In this paper, the performance of two-component symmetric enrichment cascades was
modeled, using partial mass balance equations in the transient condition. Nonlinear equations of the
model were also discriminated against using Crank Nicholson's finite difference method and the q
iteration method was used to solve the equations. The results of the computer simulation of the model
cascade for the enrichment of uranium 235 showed that if the crash of gas centrifuge machines occurs at
the end of the enrichment part of the cascade, the product concentration will decrease more and more,
and it takes a longer time to reach new steady-state condition. For the cascade and the conditions used in
this paper, with the crash of a machine, the greatest reduction in product concentration compared to the
pre-incident state is, 0.5% percent and the highest increase in waste stream concentration compared to
the pre-incident state is 0.2 percent. It was also observed that the cascade performance of machines with
a higher separation factor is less affected by the crash of machines. The results showed that the gas hold
up has a small effect on the variation of the 235 isotope concentration in the product stream and only
affects the time to reach equilibrium in the cascade.
Keywords: Symmetric cascade, Two-component enrichment, Transient simulation, Gas centrifuge
crash, Separation factor
Journal of Nuclear Science and Technology ‫مجله علوم و فنون هستهای‬
Vol. 94, No 4, 2021, P 45-54 54-45 ‫ ص‬،1399 ‫ زمستان‬،4 ‫ شماره‬،94 ‫جلد‬
 ‫‪46‬‬
‫مورد مطالعه قرار نگرفته است‪ .‬از اينرو هدف در اين پژوهش‬
‫در گام اول‪ ،‬مدلسازی و شبیهسازی کامپیوتری عملکرد‬
‫زنجیرههای متقارن دو جزيي در حالت گذرا و سپس بررسي و‬
‫تحلیل اثر از کار افتادن ماشینهای جداساز بر عملکرد زنجیره‬
‫غنيسازی اورانیم ميباشد‪.‬‬
‫برای شبیهسازی زنجیره در حالت گذرا مجموعه معادالت‬
‫پايستگي جرم کلي و جزيي بههمراه معادالت مربوط به‬
‫فاکتورهای جداسازی در مراحل مختلف زنجیره‪ ،‬بايد بهطور‬
‫همزمان حل شوند‪ .‬در اين مقاله برای يک زنجیره متقارن دو‬
‫جزيي با فرض پايا بودن نرخ جريانهای بین مراحل زنجیرها‪،‬‬
‫معادالت پايستگي جرم برای هر دو جزء در زنجیره در حالت‬
‫گذرا نوشته شد و از روش تفاضل محدود کرنک نیکلسون برای‬
‫گسستهسازی معادالت استفاده شد‪ .‬همچنین با توجه به‬
‫غیرخطي بودن معادالت‪ ،‬از روش تکرار ‪ q‬برای خطيسازی‬
‫آنها استفاده شد و با تشکیل دستگاه معادالت خطي و حل‬
‫آن‪ ،‬شبیهسازی زنجیره در حالت گذرا صورت گرفت‪ .‬برای‬
‫راستيآزمايي کد نوشته شده‪ ،‬نتايج شبیهسازی يک زنجیره‬
‫موجود در حالت پايا با نتايج شبیهسازی صورت گرفته در حالت‬
‫گذرا در زمان بينهايت (رسیدن به حالت پايا) مقايسه شده‬
‫است‪ .‬هم چنین با استفاده از مدل مذکور و با در نظرگرفتن‬
‫فاکتور جداسازی ماشین بهصورت تابعي از جريان ورودی به‬
‫ماشین‪ ،‬تأثیر از کار افتادن ماشینهای جداساز در مراحل‬
‫مختلف بر روی غلظت ايزوتوپ اورانیم ‪ 235‬در جريان محصول‬
‫و پسماند زنجیره و همچنین زمان به تعادل رسیدن زنجیره‬
‫بررسي شد‪.‬‬
‫‪ .2‬تئوری و روش حل‬
‫‪ 1.2‬معادالت حاکم‬
‫نمود ]‪ .[4‬کهن در سال ‪ 1953‬عملکرد زنجیرههای مربعي با‬
‫زنجیرهها بر اساس اينکه جريان غني شده و تهي شده مراحل‬
‫به کدام مرحله وارد شوند به دو حالت متقارن و نامتقارن‬
‫دستهبندی ميشوند‪ .‬در زنجیرههای متقارن‪ ،‬جريان غني شده‬
‫به يک مرحله بعد و جريان تهي شده به يک مرحله قبل وارد‬
‫ميشوند که با توجه به متداول بودن اين نوع از زنجیرهها‪ ،‬در‬
‫اين مطالعه نوع زنجیره متقارن برای بررسي انتخاب شده است‪.‬‬
‫در شبیهسازی گذرای زنجیره ميبايست غلظت ايزوتوپ اورانیم‬
‫‪ 235‬در جريان ورودی‪ ،‬غني شده و تهي شده هر مرحله با گذر‬
‫زمان محاسبه شود‪ .‬در اين شبیهسازی جريانهای ورودی و‬
‫خروجي از مراحل بهصورت پايا و مستقل از زمان در نظر گرفته‬
‫ميشود‪ .‬با توجه به مجهول بودن غلظت ايزوتوپ اورانیم ‪235‬‬
‫در جريان ورودی‪ ،‬غني شده و تهي شده هر مرحله‪ ،‬تعداد کل‬
‫مجهوالت سه برابر تعداد مراحل ميباشد که برای انجام‬
‫محاسبات آن‪ ،‬به همین تعداد معادله نیاز است‪.‬‬
‫دو جزيي از جمله غنيسازی اورانیم در حالت گذرا تاکنون‬
‫‪Journal of Nuclear Science and Technology‬‬
‫‪Vol. 94, No 4, 2021, P 45-54‬‬
‫مدلسازی و شبیهسازی عملکرد گذرای يک زنجیره غنيسازی ‪. . .‬‬
‫‪ .1‬مقدمه‬
‫فرايند غنيسازی ايزوتوپي دوجزيي که شناخته شدهترين و‬
‫مهمترين کاربرد آن در مورد غنيسازی اورانیم ميباشد‪ ،‬از‬
‫ديرباز موردتوجه بوده است‪ .‬فرايند غنيسازی ايزوتوپي در‬
‫زنجیرههايي از ماشینهای جداساز صورت ميپذيرد که‬
‫پرکابردترين اين زنجیرهها‪ ،‬زنجیرههای غنيسازی با استفاده از‬
‫ماشین سانتريفیوژ گازی است‪ .‬از مهمترين مشکالت اين‬
‫زنجیرهها‪ ،‬از کار افتادن ماشینهای سانتريفیوژ ميباشد‪ .‬از کار‬
‫افتادن ماشینهای سانتريفیوژ گازی به داليل مختلف نظیر‬
‫مونتاژ نامناسب ماشین و تغییر ناگهاني در دور ماشین ميتواند‬
‫رخ دهد‪ .‬همه اين عوامل باعث افزايش ارتعاشات ماشین و در‬
‫نهايت از کار افتادن آن ميشوند‪ .‬در يک زنجیره با تعداد‬
‫مشخص ماشین سانتريفیوژ با يک آرايش معین‪ ،‬با از کار افتادن‬
‫يک ماشین در يک مرحله مشخص‪ ،‬جريان گاز ورودی به‬
‫ماشین قطع ميشود که در نتیجه میزان جريان گاز ورودی به‬
‫ساير ماشینها در آن مرحله افزايش مييابد‪ .‬با افزايش جريان‬
‫ورودی به هر ماشین بهدلیل فاصله گرفتن از نرخ جريان بهینه‪،‬‬
‫با طي شدن يک فرايند گذرا‪ ،‬میزان غنيسازی ماشینها دچار‬
‫تغییر ميشود ]‪ .[3-1‬برای محاسبه میزان تغییر در غنيسازی‬
‫زنجیره و هم چنین محاسبه زمان به تعادل رسیدن زنجیره در‬
‫حالت جديد‪ ،‬شبیهسازی زنجیره بايد در حالت گذرا صورت‬
‫پذيرد‪ .‬شبیهسازیهای انجام شده بر روی زنجیرههای‬
‫غنيسازی دو جزيي عمدتاً بهصورت پايا ميباشد و شبیهسازی‬
‫زنجیره در حالت گذرا کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته‬
‫است؛ از کارهای انجام شده در اين زمینه ميتوان به‬
‫شبیهسازی گذرای زنجیره بهصورت تحلیلي توسط کهن اشاره‬
‫فاکتور جداسازی پايین در حالت گذرا‪ ،‬که در فرايندهای‬
‫غنيسازی به روش نفوذ گازی کاربرد دارند‪ ،‬را مدلسازی کرده‬
‫و با استفاده از روش تحلیلي مورد بررسي قرار داد‪ .‬در سال‬
‫‪ 2000‬زنگ و همکاران روش تکرار ‪ q‬برای محاسبه تغییرات‬
‫غلظت در طول زنجیره برای سیستمهای چند جزيي به روش‬
‫عددی را ابداع نمودند ]‪ [5‬و با استفاده از اين روش‪ ،‬عملکرد‬
‫زنجیرههای متقارن برای جداسازی ايزوتوپهای چند جزيي‬
‫زنون را مورد بررسي قرار دادند ]‪ .[6‬در سالهای ‪ 2011‬تا‬
‫‪ ،2013‬میگلیوريني و وود مطالعاتي در زمینه شرايط نامتعارف‬
‫استفاده از زنجیرهها و همچنین تخمین میزان افزايش غلظت‬
‫در زمان راهاندازی آنها انجام دادند‪ .‬نتايج آنها افزايش غلظت‬
‫در شرايط راهاندازی زنجیرهها را اثبات نمود ]‪ . [7-10‬بررسي‬
‫پژوهشهای انجام گرفته نشان ميدهد که تأثیر از کار افتادن‬
‫ماشینهای سانتريفیوژ گازی بر عملکرد زنجیرههای غنيسازی‬
‫مجله علوم و فنون هستهای‬
‫جلد ‪ ،94‬شماره ‪ ،4‬زمستان ‪ ،1399‬ص ‪54-45‬‬
 ‫علیرضا کشتکار‪ ،‬عباس رشیدی‪ ،‬جواد کريمي ثابت‪ ،‬علي نوروزی‬ ‫‪47‬‬

‫برای محاسبه غلظتها در هر مرحله از زنجیره‪ ،‬قانون‬
‫پايستگي جرم جزيي در حالت گذرا بهصورت زير نوشته‬
‫ميشود ]‪.[12‬‬
‫) ‪H n Z n ,( t‬‬
‫‪ N n 1x n 1 ,( t )  M n 1 y n 1 ,( t ) ‬‬
‫‪t‬‬
‫) ‪N n x n ,( t )  M n y n ,( t‬‬
‫در اين رابطه‪ 𝐻𝑛 ،‬موجودی گاز مرحله‪ 𝑧̅𝑛 ،‬متوسط غلظت گاز‬
‫عبوری از مرحله‪ 𝑦𝑛 ،‬غلظت ايزوتوپ اورانیم ‪ 235‬در جريان‬
‫غنيشده‪ 𝑥𝑛 ،‬غلظت ايزوتوپ اورانیم ‪ 235‬در جريان تهيشده‪،‬‬
‫𝑛𝑁 نرخ جريان تهي شده و 𝑛𝑀 نرخ جريان غني شده خروجي‬
‫از مرحله شماره ‪ n‬ميباشند‪ .‬در رابطه ‪ 4‬برای محاسبه متوسط‬
‫غلظت در هر مرحله از تقريب زير استفاده ميشود‪:‬‬
‫برای يک زنجیره متقارن همانند شکل ‪ 1‬با تعداد ‪ N‬مرحله‪،‬‬
‫جريانهای ورودی به هر مرحله در شکل ‪ 2‬نمايش داده شده‬
‫است‪.‬‬
‫در ابتدای شروع محاسبه غلظتها در حالت گذرا‪،‬‬
‫ميبايست جريانهای بین مراحلي با فرض پايا بودن در هر بازه‬
‫زماني‪ ،‬محاسبه شوند‪ .‬برای اين کار با مشخص بودن ضريب‬
‫(‪)4‬‬ ‫برش مراحل و استفاده از رابطه ضريب برش برای هر مرحله‬
‫مطابق رابطه ‪ ،1‬به کارگیری معادله پايستگي بر روی هر مرحله‬
‫مطابق رابطه ‪ ،2‬و نیز نوشتن معادله پايستگي بر روی نقطه‬
‫ورود خوراک به هر مرحله مطابق رابطه ‪ 3‬ميتوان جريانهای‬
‫بین مراحلي را در حالت پايا محاسبه نمود ]‪.[11‬‬
‫‪Z nθ n  M n ‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫‪Z n ( 1θ n )  N n ‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫‪Z n  M n 1  N n 1 ‬‬ ‫(‪)3‬‬

‫) ‪( N n  M n ) Z n ,( t )  N n x n ,( t )  M n y n ,( t‬‬ ‫(‪)5‬‬

‫در رابطه ‪ ،4‬موجودی گاز مرحله و جريانهای بین مراحل‬

‫بهصورت مستقل از زمان درنظر گرفته ميشوند؛ اين فرض‬
‫بهدلیل کوتاه بودن زمان به تعادل رسیدن جريان در برابر زمان‬
‫به تعادل رسیدن غلظتهای بین مراحل ميباشد ]‪.[13- 12‬‬
‫رابطه مورد استفاده ديگر‪ ،‬رابطه فاکتور جداسازی برای هر‬
‫مرحله است که بهصورت زير بیان ميشود‪:‬‬

‫‪yn‬‬
‫‪1 y n‬‬ ‫(‪)6‬‬
‫‪αn ‬‬ ‫) ‪ f ( Fn‬‬
‫‪xn‬‬
‫‪1 x n‬‬

‫فاکتور جداسازی متناسب با نرخ خوراک ورودی به ماشین‬

‫شکل ‪ .1‬نمای يک زنجیره متقارن دو جزيي‪.‬‬
‫بوده و بهصورت تابعي از خوراک ورودی به ماشین سانتريفیوژ‬
‫درنظر گرفته ميشود‪ .‬در انتها بايد غلظتهای محاسبه شده‬
‫برای دو جزء شرط زير را دارا باشند‪ .‬بهدلیل استفاده از رابطه‬
‫پیوستگي از هر دو شرط زير نميتوان استفاده نمود و تنها از‬
‫يکي اين روابط برای بررسي غلظتهای محاسبه شده استفاده‬
‫ميشود‪.‬‬

‫‪y n ,235  y n ,238  1‬‬ ‫‪x n ,235  x n ,238  1‬‬ ‫(‪)7‬‬

‫در جدول ‪ 1‬کلیه معلومات و مجهوالت ارايه شده است‪.‬‬

‫شکل ‪ .2‬نمايش جريانهای ورودی و خروجي به مراحل‪.‬‬

‫‪Journal of Nuclear Science and Technology‬‬ ‫مجله علوم و فنون هستهای‬

‫‪Vol. 94, No 4, 2021, P 45-54‬‬ ‫جلد ‪ ،94‬شماره ‪ ،4‬زمستان ‪ ،1399‬ص ‪54-45‬‬
 ‫‪48‬‬ ‫مدلسازی و شبیهسازی عملکرد گذرای يک زنجیره غنيسازی ‪. . .‬‬

‫جدول ‪ .1‬مجهوالت و معادالت مسئله‬

‫پارامترهای خروجي مسئله‬ ‫پارامترهای ورودی مسئله‬
‫‪ -1‬نرخ جريان محصول مراحل‬
‫‪ -2‬مرحله ورود خوراک‬ ‫‪ -1‬تعداد مراحل‬
‫‪ -2‬نرخ جريان پسماند مراحل‬
‫‪ -4‬غلظت خوراک ورودی‬ ‫‪ -3‬ضريب برش مراحل‬
‫‪ -3‬نرخ جريان خوراک مراحل‬
‫‪ -6‬فاکتور جداسازی‬ ‫‪ -5‬نرخ خوراک ورودی‬
‫‪ -4‬غلظت جريان محصول مراحل بر حسب زمان‬
‫‪ -8‬آرايش ماشین ها در مراحل‬ ‫‪ -7‬میزان موجودی گاز ماشین‬
‫‪ -5‬غلظت جريان پسماند مراحل بر حسب زمان‬
‫‪ -10‬شماره مرحله ماشین از کار افتاده‬ ‫‪ -9‬بازه زماني‬
‫‪ -6‬غلظت جريان خوراک مراحل بر حسب زمان‬
‫زمان به تعادل رسیدن جريان در برابر زمان به تعادل رسیدن غلظت قابل صرفنظر کردن ميباشد‪.‬‬
‫غلظت مراحل در شرايط اولیه مسئله برابر غلظت خوراک ورودی درنظر گرفته ميشود‪.‬‬ ‫فرضیات‬
‫با از کار افتادن يک ماشین نرخ خوراک ديگر ماشینها از نرخ خوراک بیشینه ماشین تجاوز نخواهد کرد‪.‬‬
‫تعداد‬ ‫معادالت‬ ‫تعداد‬ ‫مجهوالت‬
‫‪N‬‬ ‫رابطه ضريب برش مراحل (رابطه ‪)1‬‬ ‫‪N‬‬ ‫نرخ جريان خوراک مراحل‬
‫‪N‬‬ ‫رابطه پايستگي جريان مراحل (رابطه ‪)2‬‬ ‫‪N‬‬ ‫نرخ جريان محصول مراحل‬
‫‪N‬‬ ‫رابطه پايستگي جريان روی گره خوراک (رابطه ‪)3‬‬ ‫‪N‬‬ ‫نرخ جريان پسماند مراحل‬
‫‪2N‬‬ ‫معادله پیوستگي (رابطه ‪ )4‬برای هر دو جزء‬ ‫‪2N‬‬ ‫غلظت جريان محصول برای هر دو جزء‬
‫‪N‬‬ ‫رابطه فاکتور جداسازی (رابطه ‪)6‬‬ ‫‪2N‬‬ ‫غلظت جريان پسماند برای دو جزء‬
‫‪N‬‬ ‫شرط محدوديت غلظت (رابطه ‪)7‬‬
‫‪7N‬‬ ‫‪7N‬‬ ‫مجموع‬

‫با به کارگیری رابطه ‪ 11‬در رابطه ‪ ،4‬غلظت ايزوتوپ ‪235‬‬ ‫‪ 2.2‬روش تکرار ‪q‬‬
‫قابل محاسبه است‪ .‬بهطور مشابه ميتوان رابطه ‪ 9‬را در رابطه ‪4‬‬ ‫برای حل همزمان معادالت ذکر شده در بخش قبل‪ ،‬بايد از‬
‫برای ايزوتوپ ‪ 238‬استفاده کرده و غلظت ايزوتوپ ‪ 238‬را‬ ‫روشهای حل دستگاه معادالت غیرخطي استفاده شود‪ .‬يکي از‬
‫محاسبه نمود‪ .‬در اين روش در ابتدا مقدار ‪ q 238 ,n‬برای تمامي‬ ‫راهکارهای حل دستگاه معادالت غیرخطي‪ ،‬استفاده از روشهای‬
‫مراحل حدس زده ميشود‪ .‬سپس با استفاده از رابطههای ‪ 9‬و‬ ‫تکرار ميباشد‪ .‬در اين پژوهش برای حل معادالت توزيع غلظت‬
‫‪ ،11‬معادالت ‪ 5 ،4‬و ‪ 6‬برای ايزوتوپ ‪ 235‬و ايزوتوپ ‪ 238‬حل‬ ‫از روش تکرار ‪ q‬استفاده شده است‪ .‬در اين روش پارامتر ‪q‬‬
‫ميشوند‪ .‬پس از محاسبه غلظتها‪ ،‬بايد غلظتهای محاسبه‬ ‫به صورت نسبت غلظت ايزوتوپ مطلوب در جريان غني شده به‬
‫شده در جريان غنيشده‪ ،‬تهيشده و خوراک برابر يک باشد که‬ ‫غلظت ايزوتوپ مطلوب در جريان تهيشده در هر مرحله تعريف‬
‫بر همین اساس ميتوان ‪ q238 ,n‬را بهصورت زير برای تکرار بعد‬ ‫ميشود‪ .‬اين پارامتر برای ايزوتوپهای اورانیم ‪ 235‬و اورانیم‬
‫اصالح نمود ]‪:[13‬‬ ‫‪ 238‬بهصورت زير قابل تعريف است‪:‬‬
‫) ‪y 235 ,n ,( t‬‬
‫) ‪z 235 ,n ,( t )  z 238 ,n ,( t‬‬ ‫‪q235 ,n ,( t ) ‬‬ ‫(‪)8‬‬
‫‪q238 ,n ,( t ) ‬‬ ‫(‪)12‬‬ ‫) ‪x 235 ,n ,( t‬‬
‫) ‪α n x 235 ,n ,( t )  x 238 ,n ,( t‬‬
‫) ‪y 238 ,n ,( t‬‬
‫شرط همگرايي در اين روش بهصورت رابطه ‪ ،13‬که در آن ‪ε‬‬ ‫‪q238 ,n ,( t ) ‬‬ ‫(‪)9‬‬
‫) ‪x 238 ,n ,( t‬‬
‫میزان خطا را نشان ميدهد‪ ،‬ميباشد‪:‬‬
‫با به کارگیری اين تعاريف در رابطه فاکتور جداسازی مرحله ‪،n‬‬
‫‪max(( q238 ,n )itration  (q238 ,n )itration 1 )  ε‬‬ ‫(‪)13‬‬ ‫رابطه زير حاصل خواهد شد‪:‬‬
‫‪ 3.2‬روش حل عددی معادالت‬
‫) ‪y 235 ,n ,( t‬‬
‫برای شروع فرايند حل عددی معادالت‪ ،‬در ابتدا سمت راست‬
‫) ‪x 235 ,n ,( t‬‬ ‫) ‪q235 ,n ,( t‬‬
‫رابطه ‪ 4‬بهصورت زير نامگذاری ميشود‪:‬‬ ‫‪αn ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)10‬‬
‫) ‪y 238 ,n ,( t‬‬ ‫) ‪q 235 ,n ,( t‬‬
‫‪N n 1x n 1,( t )  M n 1 y n 1,( t )  N n x n ,( t )  M n y n ,( t )  g‬‬ ‫(‪)14‬‬ ‫) ‪x 238 ,n ,( t‬‬

‫حل رابطه ‪ ،4‬ابتدا از روش تفاضل محدود کرنک‬ ‫برای‬ ‫با ترکیب روابط ‪ 8‬و ‪ ،10‬غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان‬
‫جهت گسستهسازی استفاده ميشود‪ .‬با اعمال اين‬ ‫نیکلسون‬ ‫غنيشده مرحله ‪ n‬را ميتوان برحسب غلظت همان جزء در‬
‫روی يک معادله‪ ،‬جملههای دارای مشتق زماني‬ ‫روش بر‬ ‫جريان تهيشده نوشت‪:‬‬
‫تفاضل محدود پیش رو‪ 1‬و جملههای فاقد مشتق‬ ‫بهصورت‬
‫) ‪y 235 ,n ,( t )  α n q238 ,n ,( t ) x 235 ,n ,( t‬‬ ‫(‪)11‬‬
‫‪1. Forward Difference‬‬

‫‪Journal of Nuclear Science and Technology‬‬ ‫مجله علوم و فنون هستهای‬

‫‪Vol. 94, No 4, 2021, P 45-54‬‬ ‫جلد ‪ ،94‬شماره ‪ ،4‬زمستان ‪ ،1399‬ص ‪54-45‬‬
 ‫علیرضا کشتکار‪ ،‬عباس رشیدی‪ ،‬جواد کريمي ثابت‪ ،‬علي نوروزی‬ ‫‪49‬‬

‫‪ωn  ωn α n q238 ,n  δ n‬‬ ‫(‪)21‬‬ ‫بهصورت میانگین زماني گسسته ميشوند‪ .‬ابتدا جهت‬
‫با قرار دادن رابطه ‪ 19‬به تعداد مراحل در يک دستگاه‬ ‫گسستهسازی‪ ،‬با اعمال اين روش به سمت چپ رابطه ‪ 4‬و‬
‫معادالت خطي و حل آن‪ ،‬مقادير غلظت جريان تهي شده‬ ‫فرض مستقل از زمان بودن موجودی مراحل‪ ،‬رابطه زير حاصل‬
‫مراحل محاسبه ميشود‪ .‬با محاسبه غلظت جريان تهي شده‬ ‫ميشود‪:‬‬
‫مراحل و رابطه ‪ ،11‬ميتوان مقادير غلظت جريانهای غني‬ ‫(‪)15‬‬
‫شده مراحل را محاسبه نمود‪ .‬برای شرط همگرايي و تصحیح‬ ‫) ‪H n Z n ,( t‬‬ ‫) ‪Hn (t‬‬
‫‪‬‬ ‫) ‪(z n  z n( t 1‬‬
‫پارامتر ‪ q238 ,n‬از روابط ‪ 12‬و ‪ 13‬استفاده ميشود‪.‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪Δt‬‬
‫همچنین با اعمال اين روش به سمت راست رابطه ‪ ،4‬رابطه زير‬
‫‪ .3‬نتایج و بحث‬
‫به دست مي آيد‪:‬‬
‫‪ 1.3‬تأیید کد نوشته شده‬
‫برای تأيید کد توزيع غلظت نوشته شده در حالت گذرا‪ ،‬از نتايج‬ ‫‪1‬‬
‫) )‪g  ( g (t ) + g (t -1‬‬ ‫(‪)16‬‬
‫شبیهسازی حالت پايای يک زنجیره غنيسازی اورانیم با ماشین‬ ‫‪2‬‬
‫سانتريفیوژ ايگاچو‪ 1‬مطابق مرجع ]‪ [14‬استفاده شد‪ .‬مشخصات‬ ‫با جایگذاری روابط ‪ 15 ،14‬و ‪ 16‬در رابطه ‪ ،4‬در نهايت رابطه‬
‫زنجیره موردنظر در جدول ‪ 2‬بیان شده است‪ .‬همچنین نرخ‬ ‫زير حاصل ميشود‪:‬‬
‫خوراک ورودی به زنجیره برابر ‪ ،240 g.h-1‬مرحله ورود خوراک‬
‫‪ 6‬و غلظت ايزوتوپ اورانیم ‪ 235‬در خوراک ورودی ‪0/0072‬‬ ‫‪M n 1‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪Mn‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y n 1,( t )  ( n‬‬ ‫‪ n ) y n ,( t ) ‬‬
‫ميباشد‪ .‬میزان موجودی گاز در اين ماشین ‪ 0/8 g‬بوده و‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Δt M n  N n‬‬ ‫‪2‬‬
‫فاکتور جداسازی بهصورت زير تابع جريان ورودی به ماشین‬ ‫‪Hn‬‬ ‫‪Nn‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫(‬ ‫‪ n )x n ,( t )  n 1 y n 1,( t ) ‬‬
‫ميباشد ]‪:[15‬‬ ‫‪Δt M n  N n‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪M n 1‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪Mn‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y n 1,( t )  ( n‬‬ ‫‪ n ) y n ,( t ) ‬‬
‫) ‪α( f )  2/ 2943( Fn / 3 / 6  13 / 79 ) ( 0/ 157‬‬ ‫‪‬‬
‫(‪)22‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Δt M n  N n‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Hn‬‬ ‫‪Nn‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫در اين رابطه‪ 𝐹𝑛 ،‬نرخ جريان خوراک ورودی به ماشین برحسب‬ ‫(‬ ‫)‪ n )x n ,( t 1)  ( n 1 x n 1,( t 1‬‬
‫‪Δt M n  N n‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ g.h-1‬است‪ .‬نحوه تغییرات فاکتور جداسازی با خوراک ورودی‬ ‫(‪)17‬‬
‫در شکل ‪ 3‬نمايش داده شده است ]‪ .[15‬همچنین مقدار نرخ‬ ‫سمت راست معادله باال در بازه زماني ‪ t‬و سمت چپ معادله در‬
‫خوراک بهینه اين ماشین ‪ 103/7 g.h-1‬ميباشد ]‪.[15‬‬ ‫بازه زماني ‪ t-1‬ميباشد‪ .‬با نامگذاری ضرايب معادله باال‪ ،‬فرم‬
‫پس از اعمال پارامترهای فوق به برنامه نوشته شده‪ ،‬انجام‬ ‫ساده زير به دست ميآيد‪:‬‬
‫فرايند شبیهسازی و رسیدن به حالت پايا‪ ،‬نتايج برنامه با نتايج‬
‫شبیهسازی گزارش شده در مرجع ]‪ [14‬در جدول ‪ 3‬با‬ ‫)‪φ n 1 y n 1,( t )  ωn y n ,( t )  δ n x n ,( t )  μ n 1x n 1,( t )  rn ,( t 1‬‬ ‫(‪)18‬‬
‫يکديگر مقايسه شدهاند‪.‬‬
‫‪1/55‬‬ ‫در رابطه باال‪ ،‬مجهوالت در سمت چپ و معلومات مسئله‪ ،‬که‬
‫‪1/5‬‬ ‫مقادير غلظتها در بازه زماني قبل هستند‪ ،‬در سمت راست قرار‬
‫‪1/45‬‬
‫دارند‪ .‬حال اگر در رابطه ‪ 18‬بهجای مقادير غلظت جريانهای‬
‫فاکتور جداسازی‬

‫‪1/4‬‬
‫غني شده مراحل‪ ،‬از رابطه ‪ 11‬که از روش تکرار ‪ q‬حاصل شد‪،‬‬
‫‪1/35‬‬
‫‪1/3‬‬ ‫جایگذاری شود‪ ،‬تعداد مجهوالت سمت چپ از چهار به سه‬
‫‪1/25‬‬ ‫کاهش پیدا ميکند‪.‬‬
‫‪1/2‬‬
‫‪1/15‬‬ ‫(‪φ n 1x n 1,( t )  ωn x n ,( t )  μ n 1x n 1,( t )  rn ,( t 1) )19‬‬
‫‪1/1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫مقادير ضرايب معادله باال بهصورت زير ميباشد‪.‬‬
‫نرخ جریان خوراک (‪)gr/hr‬‬

‫‪φ n 1  φ n 1α n 1q238 ,n 1‬‬ ‫(‪)20‬‬

‫‪1. Iguaçu‬‬

‫‪Journal of Nuclear Science and Technology‬‬ ‫مجله علوم و فنون هستهای‬

‫‪Vol. 94, No 4, 2021, P 45-54‬‬ ‫جلد ‪ ،94‬شماره ‪ ،4‬زمستان ‪ ،1399‬ص ‪54-45‬‬
 ‫‪50‬‬ ‫مدلسازی و شبیهسازی عملکرد گذرای يک زنجیره غنيسازی ‪. . .‬‬

‫ماشین ‪.Iguaçu‬‬ ‫شکل ‪ .3‬نحوه تغییر فاکتور جداسازی با نرخ جريان خوراک ورودی به‬
‫جدول ‪ .2‬مشخصات زنجیره ذکر شده در مرجع ]‪ [14‬جهت راستيآزمايي کد برنامه‬
‫نرخ خوراک ورودی به هر ماشین در مراحل (‪)g.h-1‬‬ ‫ضريب برش مراحل‬ ‫تعداد ماشین در مراحل‬ ‫شماره مراحل‬
‫‪67/289‬‬ ‫‪0/470‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪69/251‬‬ ‫‪0/470‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪67/453‬‬ ‫‪0/470‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪68/040‬‬ ‫‪0/470‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪70/021‬‬ ‫‪0/470‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪67/848‬‬ ‫‪0/470‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪68/528‬‬ ‫‪0/470‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪67/468‬‬ ‫‪0/470‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪67/544‬‬ ‫‪0/470‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪69/278‬‬ ‫‪0/470‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪67/772‬‬ ‫‪0/471‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪67/564‬‬ ‫‪0/471‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪69/139‬‬ ‫‪0/471‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪74/002‬‬ ‫‪0/471‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪69/376‬‬ ‫‪0/471‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪65/098‬‬ ‫‪0/471‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪61/130‬‬ ‫‪0/471‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪57/524‬‬ ‫‪0/472‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪18‬‬
‫‪54/302‬‬ ‫‪0/472‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪19‬‬

‫جدول ‪ .3‬مقايسه غلظتهای اورانیم ‪ 235‬محاسبه شده توسط برنامه در شرايط پايا و شبیهسازی موجود در مرجع ]‪[14‬‬
‫خطای نسبي در‬ ‫‪yi‬‬ ‫‪yi‬‬ ‫خطای نسبي در‬ ‫‪xi‬‬ ‫‪xi‬‬
‫محاسبه شده‬ ‫محاسبه شده‬ ‫محاسبه شده‬ ‫محاسبه شده‬ ‫شماره‬
‫محاسبه ‪yi‬‬ ‫محاسبه ‪ xi‬برحسب‬
‫در مرجع ‪14‬‬ ‫توسط کد‬ ‫در مرجع ‪14‬‬ ‫توسط کد‬ ‫مراحل‬
‫برحسب درصد‬ ‫درصد‬
‫‪1/391‬‬ ‫‪0/004400‬‬ ‫‪0/004465‬‬ ‫‪0/057‬‬ ‫‪0/003500‬‬ ‫‪0/003502‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1/301‬‬ ‫‪0/005000‬‬ ‫‪0/005026‬‬ ‫‪1/391‬‬ ‫‪0/003900‬‬ ‫‪0/003954‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0/590‬‬ ‫‪0/005600‬‬ ‫‪0/005676‬‬ ‫‪1/247‬‬ ‫‪0/004400‬‬ ‫‪0/004455‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1/398‬‬ ‫‪0/006300‬‬ ‫‪0/006402‬‬ ‫‪0/640‬‬ ‫‪0/00500‬‬ ‫‪0/005032‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪1/495‬‬ ‫‪0/007100‬‬ ‫‪0/007201‬‬ ‫‪1/406‬‬ ‫‪0/005600‬‬ ‫‪0/005679‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪1/470‬‬ ‫‪0/008000‬‬ ‫‪0/008125‬‬ ‫‪1/361‬‬ ‫‪0/006300‬‬ ‫‪0/006386‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪1/566‬‬ ‫‪0/009000‬‬ ‫‪0/009158‬‬ ‫‪1/531‬‬ ‫‪0/007100‬‬ ‫‪0/007209‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪1/836‬‬ ‫‪0/010200‬‬ ‫‪0/010333‬‬ ‫‪1/531‬‬ ‫‪0/008000‬‬ ‫‪0/008122‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪1/421‬‬ ‫‪0/011500‬‬ ‫‪0/011656‬‬ ‫‪1/924‬‬ ‫‪0/009000‬‬ ‫‪0/009173‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪1/310‬‬ ‫‪0/012900‬‬ ‫‪0/013115‬‬ ‫‪1/467‬‬ ‫‪0/010200‬‬ ‫‪0/010350‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪1/627‬‬ ‫‪0/014600‬‬ ‫‪0/014775‬‬ ‫‪1/138‬‬ ‫‪0/011500‬‬ ‫‪0/011631‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪1/153‬‬ ‫‪0/016400‬‬ ‫‪0/016648‬‬ ‫‪1/548‬‬ ‫‪0/012900‬‬ ‫‪0/013100‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪1/349‬‬ ‫‪0/018500‬‬ ‫‪0/018719‬‬ ‫‪1/130‬‬ ‫‪0/014600‬‬ ‫‪0/014765‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪1/585‬‬ ‫‪0/020500‬‬ ‫‪0/020907‬‬ ‫‪1/175‬‬ ‫‪0/016400‬‬ ‫‪0/016593‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪1/581‬‬ ‫‪0/023000‬‬ ‫‪0/023426‬‬ ‫‪1/238‬‬ ‫‪0/018200‬‬ ‫‪0/018425‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪1/324‬‬ ‫‪0/025800‬‬ ‫‪0/026331‬‬ ‫‪1/252‬‬ ‫‪0/020300‬‬ ‫‪0/020554‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪1/559‬‬ ‫‪0/029100‬‬ ‫‪0/029687‬‬ ‫‪1/482‬‬ ‫‪0/022700‬‬ ‫‪0/023037‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪1/353‬‬ ‫‪0/033000‬‬ ‫‪0/033563‬‬ ‫‪1/340‬‬ ‫‪0/025600‬‬ ‫‪0/025943‬‬ ‫‪18‬‬
‫‪1/411‬‬ ‫‪0/037600‬‬ ‫‪0/038052‬‬ ‫‪1/200‬‬ ‫‪0/029000‬‬ ‫‪0/029348‬‬ ‫‪19‬‬

‫اورانیم‪ ،‬از مشخصات همان زنجیره معرفي شده در مرجع ]‪[14‬‬
‫به عنوان زنجیره مدل در بررسيهای بعدی استفاده شده است‪.‬‬
‫‪ 2.3‬توزیع غلظت اورانیم ‪ 235‬در زنجیره مدل در حالت گذرا‬
‫در يک زنجیره غنيسازی‪ ،‬غلظت ايزوتوپها با گذشت زمان در‬
‫طول زنجیره تغییر ميکند تا در نهايت با رسیدن به زمان‬
‫تعادل غلظتها به يک شرايط پايا برسند‪ .‬بنابراين پیشگويي‬
‫زمان رسیدن به تعادل و نحوه تغییرات غلظت ايزوتوپها در‬
‫طول زنجیره در حالت گذرا اهمیت زيادی در طراحي زنجیره و‬
‫همانطور که در جدول ‪ 3‬مشاهده ميشود‪ ،‬کد محاسبه‬
‫توزيع غلظت در حالت گذرا‪ ،‬نتايج يکساني در حالت پايا با‬
‫نتايج شبیهسازی در مرجع ]‪ [14‬داشته است‪ .‬بنابراين با توجه‬
‫به تأيید برنامه نوشته شده‪ ،‬از اين برنامه برای شبیهسازی اثرات‬
‫از کار افتادن ماشینهای سانتريفیوژ گازی در حالت گذرا‬
‫ميتوان استفاده نمود‪ .‬برای بررسي تأثیر از کار افتادن‬
‫ماشینهای سانتريفیوژ بر عملکرد زنجیرههای غنيسازی‬

‫‪Journal of Nuclear Science and Technology‬‬ ‫مجله علوم و فنون هستهای‬

‫‪Vol. 94, No 4, 2021, P 45-54‬‬ ‫جلد ‪ ،94‬شماره ‪ ،4‬زمستان ‪ ،1399‬ص ‪54-45‬‬
 ‫علیرضا کشتکار‪ ،‬عباس رشیدی‪ ،‬جواد کريمي ثابت‪ ،‬علي نوروزی‬
‫است که وقوع اين رخداد در مرحله ‪ 18‬زنجیره مدل اتفاق‬
‫افتاده باشد‪.‬‬
‫در شکل ‪ 6‬مشاهده ميشود با از کار افتادن يکي از دو‬
‫ماشین سانتريفیوژ در حال کار در مرحله شماره ‪ ،18‬که از‬
‫مراحل انتهايي زنجیره مدل ميباشد‪ ،‬غنای محصول به سرعت‬
‫کاهش پیدا ميکند و با گذشت زمان و ادامه فرايند غنيسازی‪،‬‬
‫غنای محصول در نهايت به حالت پايای جديدی ميرسد که‬
‫مقدار آن کمتر از میزان غنای محصول در حالت بدون حادثه از‬
‫کار افتادن ماشینها ميباشد‪ .‬با کاهش غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در‬
‫جريان محصول زنجیره‪ ،‬به دلیل برقرار بودن قانون پايستگي‬
‫جرم‪ ،‬ميبايست با گذشت زمان غنای جريان پسماند زنجیره‬
‫افزايش پیدا کند؛ اين فرايند در شکل ‪ 7‬مشاهده ميشود‪ .‬با از‬
‫کار افتادن يک ماشین‪ ،‬بیشترين کاهش غنای محصول نسبت‬
‫به حالت قبل از حادثه‪ %0/5 ،‬و بیشترين افزايش غنای جريان‬
‫پسماند نسبت به حالت قبل از حادثه ‪ %0/2‬ميباشد‪.‬‬
‫وجود نقطه کمینه در شکل ‪ 6‬به اين دلیل است که با از‬
‫کار افتادن يک ماشین در مرحله ‪ 18‬و افزايش جريان ورودی‬
‫به ديگر ماشین موجود در مرحله‪ ،‬فاکتور جداسازی مرحله ‪18‬‬
‫طبق شکل ‪ 3‬کاهش پیدا ميکند‪ .‬بر همین اساس در لحظات‬
‫ابتدايي حادثه‪ ،‬مطابق شکل ‪ 8‬ابتدا غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در‬
‫جريان غني شده مرحله ‪ ،18‬يعني ‪ ،y18‬کاهش پیدا کرده که‬
‫در پي آن غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در محصول يعني ‪ yp‬نیز کاهش‬
‫پیدا ميکند‪ .‬اما بهدلیل برقراری قانون پايستگي جرم در مرحله‬
‫‪ 18‬با کاهش ‪ y18‬غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان پسماند‬
‫مرحله ‪ 18‬يعني ‪ x18‬افزايش پیدا ميکند‪ .‬اين افزايش به مرور‬
‫زمان باعث افزايش غلظت جريان ورودی به مرحله ‪ 17‬شده و‬
‫در نتیجه باعث افزايش غلظت ‪ y17‬ميشود‪ .‬اين افزايش باعث‬
‫افزايش غلظت جريان ورودی به مرحله ‪ 18‬شده و در پي آن‬
‫𝑝𝑦 نیز مجدداً افزايش پیدا ميکند‪.‬‬
‫‪×3-10‬‬
‫‪8‬‬
‫‪7‬‬
‫‪6‬‬
‫‪xw‬‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1/5‬‬
‫زمان (ساعت)‬
‫‪0/04‬‬
‫‪0/03‬‬
‫‪yp‬‬
‫‪0/02‬‬
‫‪0/01‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1/5‬‬
‫زمان‬
‫(ساعت)‬
‫‪ 235‬در جريان محصول و پسماند زنجیره‬ ‫شکل ‪ .4‬تغییرات غلظت ايزوتوپ‬
‫مدل بر حسب زمان‪.‬‬
‫‪Journal of Nuclear Science and Technology‬‬
‫‪Vol. 94, No 4, 2021, P 45-54‬‬
‫‪51‬‬
‫مسايل مربوط به حسابرسيهای پادماني دارد‪ .‬بدينمنظور‬
‫عملکرد گذرای زنجیره مدل برای غنيسازی ايزوتوپهای‬
‫اورانیم ‪ 235‬از خوراک طبیعي هگزافلورايد اورانیم با استفاده از‬
‫شبیهسازی کامپیوتری بررسي شد‪ .‬در اين شبیهسازی فرض‬
‫شده است که غلظت اولیه ايزوتوپ ‪ 235‬در تمامي مراحل‬
‫زنجیره مدل برابر غلظت خوراک بوده و مرحله ورود خوراک نیز‬
‫برابر ‪ 6‬ميباشد‪ .‬نتايج شبیهسازی تغییرات غلظت ايزوتوپ ‪235‬‬
‫در جريان محصول و جريان پسماند زنجیره مدل بر حسب‬
‫زمان در شکل ‪ 4‬نشان داده شده است‪ .‬همانگونه که مشاهده‬
‫ميشود‪ ،‬غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان محصول و پسماند در‬
‫نیم ساعت اول ابتدا با شیب تندی تغییر ميکند و سپس‬
‫بهتدريج و پس از گذشت ‪ 3‬ساعت از شروع فرايند غنيسازی‪،‬‬
‫غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان محصول و پسماند زنجیره به‬
‫حالت پايا ميرسد‪ .‬همچنین نتايج شبیهسازی کامپیوتری‬
‫تغییرات گذرای غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان غني شده‬
‫مراحل مختلف زنجیره مدل در شکل ‪ 5‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫همانطور که مشاهده ميشود‪ ،‬تغییرات غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬با‬
‫زمان در بخش غنيسازی زنجیره‪ ،‬يعني مراحل ‪ 7‬تا ‪ ،19‬بسیار‬
‫بیشتر از تغییرات غلظت در بخش تهيسازی زنجیره (مراحل‬
‫‪ 1‬تا ‪ )5‬است‪ .‬دلیل اين امر وجود تعداد بسیار بیشتر مراحل و‬
‫همچنین تعداد ماشینهای سانتريفیوژ در بخش غنيسازی‬
‫نسبت به بخش تهيسازی‪ ،‬که برای دستيابي به غنيسازی‬
‫باالتر از ‪ 3‬درصدی خوراک در اين بخش ضروری است‪،‬‬
‫ميباشد‪ .‬همچنین نتايج نشان ميدهد با نزديکتر شدن از‬
‫مرحله ورود خوراک به مراحل انتهايي زنجیره‪ ،‬زمان رسیدن به‬
‫تعادل در آن مرحله افزايش مييابد‪.‬‬
‫‪ 3.3‬تأثیر از کار افتادن ماشین سانتریفیوژ بر عملکرد زنجیره مدل‬
‫يکي از اتفاقهای متداول در زنجیرههای غنيسازی‪ ،‬از کار‬
‫افتادن يک يا تعدادی از ماشینهای سانتريفیوژ است که منجر‬
‫به خارج شدن زنجیره از حالت پايا شده و مدت زمان جديدی‬
‫طول ميکشد که زنجیره دوباره به شرايط پايای جديد برسد‪.‬‬
‫بنابراين شبیهسازی عملکرد زنجیرههای غنيسازی هنگام وقوع‬
‫اين پديده و پیشگويي اثراتي که اين پديده بر روی شرايط‬
‫‪2‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫عملکردی جديد زنجیره ميگذارد‪ ،‬حايز اهمیت است‪ .‬در اين‬
‫پژوهش‪ ،‬تأثیر از کار افتادن ماشین بر عملکرد زنجیره مدل‬
‫برای غنيسازی اورانیم ‪ 235‬با استفاده از شبیهسازی بررسي‬
‫شد‪ .‬در اين شبیهسازی فرض ميشود يک ماشین سانتريفیوژ‬
‫در يکي از مراحل زنجیره مدل بهطور ناگهاني از کار بیفتد‪.‬‬
‫تأثیر اين رخداد بسته به اينکه در کدام مرحله اتفاق بیفتد‪ ،‬بر‬
‫‪2‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪3‬‬
‫تغییرات غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬با زمان بهترتیب برای جريان‬
‫محصول و جريان پسماند زنجیره مدل در شکلهای ‪ 6‬و ‪7‬‬
‫نشان داده شده است‪ .‬همانطور که از اين شکلها مشاهده‬
‫ميشود‪ ،‬بیشترين تأثیر بر عملکرد زنجیره مدل در شرايطي‬
‫مجله علوم و فنون هستهای‬
‫جلد ‪ ،94‬شماره ‪ ،4‬زمستان ‪ ،1399‬ص ‪54-45‬‬
 ‫‪52‬‬ ‫مدلسازی و شبیهسازی عملکرد گذرای يک زنجیره غنيسازی ‪. . .‬‬

‫‪0/04‬‬
‫‪t=0‬‬
‫‪0/035‬‬ ‫‪t=10min‬‬
‫‪t=20min‬‬
‫‪t=40min‬‬
‫‪0/03‬‬ ‫‪t=80min‬‬
‫)‪t=180min (steady state‬‬
‫‪0/025‬‬
‫غلظت‬

‫‪0/02‬‬

‫‪0/015‬‬

‫‪0/01‬‬

‫‪0/005‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪10 11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪20‬‬
‫شماره مرحله‬

‫شکل ‪ .5‬تغییرات گذرای غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان غنيشده مراحل مختلف زنجیره مدل‪.‬‬

‫‪0/038‬‬

‫‪0/0378‬‬

‫‪0/0376‬‬
‫‪yp‬‬

‫‪0/0374‬‬

‫‪0/0372‬‬

‫‪0/037‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1/5‬‬

‫زمان (ساعت)‬

‫شکل ‪ .6‬تغییرات غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان محصول زنجیره مدل بر حسب زمان با از کار افتادن يک ماشین از يکي از مراحل ‪ 18‬گانه‪.‬‬

‫‪×10-3‬‬
‫‪3/535‬‬

‫‪3/53‬‬

‫‪3/525‬‬
‫‪xw‬‬

‫‪3/52‬‬

‫‪3/515‬‬

‫‪3/51‬‬

‫‪3/505‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1/5‬‬

‫زمان (ساعت)‬
‫شکل ‪ .7‬تغییرات غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان پسماند زنجیره مدل بر حسب زمان با از کار افتادن يک ماشین از يکي از مراحل ‪ 18‬گانه‪.‬‬

‫‪Journal of Nuclear Science and Technology‬‬ ‫مجله علوم و فنون هستهای‬

‫‪Vol. 94, No 4, 2021, P 45-54‬‬ ‫جلد ‪ ،94‬شماره ‪ ،4‬زمستان ‪ ،1399‬ص ‪54-45‬‬
 ‫علیرضا کشتکار‪ ،‬عباس رشیدی‪ ،‬جواد کريمي ثابت‪ ،‬علي نوروزی‬ ‫‪53‬‬

‫سوم بهترتیب معادل با ‪ %10‬بیشتر و ‪ %10‬کمتر از فاکتور‬

‫جداسازی ماشین نوع دوم انتخاب شدند‪ .‬بهعبارت ديگر در اين‬
‫مطالعه‪ ،‬برای ماشین نوع اول باالترين فاکتور جداسازی و برای‬
‫ماشین نوع سوم کمترين فاکتور جداسازی در تمامي بازه‬
‫تغییرات نرخ جريان خوراک در زنجیره انتخاب شده است‪ .‬برای‬
‫اين سه نوع ماشین سانتريفیوژ‪ ،‬نتايج شبیهسازی کامپیوتری‬
‫تغییرات نسبت غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان محصول بعد از‬
‫حادثه به قبل از حادثه از کار افتادن يک ماشین از مرحله ‪18‬‬
‫برای زنجیره مدل بر حسب زمان در شکل ‪ 9‬نشان داده شده‬
‫است‪ .‬همانطور که از اين شکل مشاهده ميشود‪ ،‬تغییرات‬
‫نسبت غلظت برای ماشین نوع سوم بیشتر از دو ماشین ديگر‬ ‫شکل ‪ .8‬نمايش يک برش از زنجیره مدل و نحوه تغییرات غلظتها در‬
‫ميباشد‪ .‬همچنین مشاهده ميشود که مدت زمان رسیدن به‬ ‫طول زمان‪.‬‬
‫شرايط پايا در ماشین نوع سوم که کمترين فاکتور جداسازی را‬
‫از مقايسه شکلهای ‪ 6‬و ‪ 7‬مشاهده ميشود بهدلیل نزديک‬
‫دارد‪ ،‬بیشتر از ماشینهای ديگر است‪ .‬بنابراين ميتوان نتیجه‬
‫بودن مرحلهای که يکي از ماشینهای آن از کار افتاده است‬
‫گرفت هرچه ماشینهای سانتريفیوژ استفاده شده در زنجیره‬
‫(مرحله ‪ )18‬به مرحله آخر (مرحله ‪ ،)19‬غلظت ايزوتوپ ‪235‬‬
‫غنيسازی اورانیم دارای فاکتور جداسازی کمتری باشند و يا‬
‫در مرحله آخر به سرعت تحت تأثیر اين رخداد قرار ميگیرد و‬
‫بهعبارت ديگر دارای عملکرد ضعیفتری باشند‪ ،‬عملکرد زنجیره‬
‫پس از طي حدود ‪ 1/5‬ساعت‪ ،‬غنای محصول مجدداً به حالت‬
‫هنگام وقوع از کار افتادن ماشین از نظر مدت زمان رسیدن‬
‫پايا مي رسد‪ .‬اما در سوی ديگر زنجیره به علت دور بودن از‬
‫مجدد به شرايط پايا و همچنین دستيابي به مقدار طراحي‬
‫مرحله وقوع حادثه‪ ،‬غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان پسماند‬
‫شده غنای محصول‪ ،‬بیشتر تحت تأثیر قرار خواهد گرفت‪.‬‬
‫پس از حدود ‪ 0/2‬ساعت از وقوع حادثه دچار تغییر شده و رو به‬
‫‪ 5.3‬تأثیر موجودی گاز ماشین بر عملکرد زنجیره مدل هنگام از کار‬ ‫افزايش ميرود و پس از حدود ‪ 2‬ساعت غنای پسماند نیز‬
‫افتادن ماشینها‬ ‫مجدداً به حالت پايای جديد خود ميرسد‪.‬‬
‫شبیهسازی کامپیوتری تأثیر موجودی گاز ماشینهای‬ ‫همچنین با توجه شکلهای ‪ 6‬و ‪ ،7‬مشاهده ميشود هر چه‬
‫سانتريفیوژ بر عملکرد گذرای زنجیره مدل برای غنيسازی‬ ‫ماشین سانتريفیوژ حذف شده به مراحل انتهايي زنجیره‬
‫اورانیم ‪ 235‬هنگام از کار افتادن ماشینهای سانتريفیوژ در‬ ‫نزديکتر باشد‪ ،‬در طي يک مدت زمان کوتاه تأثیر بیشتری را‬
‫شکل ‪ 10‬نشان داده شده است‪ .‬در اين شکل‪ ،‬موجودی گاز‬ ‫بر روی غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان محصول زنجیره خواهد‬
‫ماشینهای زنجیره مدل بهترتیب برابر ‪ 0/8 ،0/5‬و ‪ 1 g‬در نظر‬ ‫گذاشت و به طور عکس‪ ،‬در يک مدت زمان طوالني تأثیر‬
‫گرفته شده و تأثیر موجودی گاز هنگام از کار افتادن يک‬ ‫کمتری بر روی غلظت ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان پسماند خواهد‬
‫ماشین از مرحله ‪ 18‬زنجیره مدل بر تغییرات غلظت بدون بعد‬ ‫گذاشت‪ .‬دلیل وجود نقاط بیشینه در شکل ‪ 7‬را ميتوان همانند‬
‫ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان محصول (نسبت غلظت بعد از وقوع‬ ‫فرايند طي شده برای وجود نقاط کمینه در شکل ‪ 6‬ذکر نمود‪.‬‬
‫حادثه به غلظت قبل از وقوع حادثه) بر حسب زمان بررسي‬
‫‪ 4.3‬تأثیر نوع ماشین سانتریفیوژ گازی بر عملکرد زنجیره مدل‬
‫شده است‪.‬‬
‫هنگام از کار افتادن ماشینها‬
‫نسبت غلظت محصول بعد و قبل از ازکارافتادن ماشین‬

‫‪1/005‬‬
‫‪1‬‬
‫فاکتور جداسازی از مهمترين مشخصههای هر ماشین‬
‫‪0/995‬‬ ‫سانتريفیوژ گازی ميباشد‪ .‬فاکتور جداسازی ماشینهای‬
‫‪0/99‬‬ ‫سانتريفیوژ گازی عمدتاً تابعي از نرخ جريان خوراک ورودی به‬
‫‪0/985‬‬ ‫ماشین نوع ‪1‬‬
‫ماشین نوع ‪2‬‬ ‫ماشین بوده و با افزايش نرخ جريان خوراک کاهش مييابد‪.‬‬
‫‪0/98‬‬ ‫ماشین نوع ‪3‬‬

‫‪0/975‬‬
‫شکل تابع جداسازی به طراحي و نوع ماشین سانتريفیوژ گازی‬
‫‪0/97‬‬ ‫بستگي دارد‪ .‬بهمنظور بررسي تأثیر فاکتور جداسازی بر عملکرد‬
‫‪0/965‬‬ ‫زنجیره مدل برای غنيسازی اورانیم ‪ ،235‬سه نوع ماشین‬
‫‪0‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪0/6‬‬ ‫‪0/7‬‬ ‫‪0/8‬‬ ‫‪0/9‬‬ ‫‪1‬‬
‫زمان (ساعت)‬
‫سانتريفیوژ فرضي با فاکتور جداسازی مختلف در نظر گرفته‬
‫شد‪ .‬در اين بررسي فاکتور جداسازی ماشین نوع دوم مشابه‬
‫شکل ‪ .9‬تأثیر فاکتور جداسازی ماشین بر تغییرات غلظت بدون بعد‬
‫ايزوتوپ ‪ 235‬در جريان محصول بر حسب زمان‪ ،‬هنگام وقوع پديده از کار‬
‫همان فاکتور جداسازی ماشینهای زنجیره مدل مطابق رابطه‬
‫افتادن ماشین‪.‬‬ ‫‪ 22‬در نظر گرفته شد و فاکتور جداسازی ماشین نوع اول و‬

‫‪Journal of Nuclear Science and Technology‬‬ ‫مجله علوم و فنون هستهای‬

‫‪Vol. 94, No 4, 2021, P 45-54‬‬ ‫جلد ‪ ،94‬شماره ‪ ،4‬زمستان ‪ ،1399‬ص ‪54-45‬‬
 54 . . . ‫ﻣﺪلﺳﺎزي و ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزي ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﺬراي ﯾﮏ زﻧﺠﯿﺮه ﻏﻨﯽﺳﺎزي‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ 1

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻌﺪ و ﻗﺒﻞ از ازﮐﺎراﻓﺘﺎدن ﻣﺎﺷﯿﻦ‬

1. A. de la Garza, G.A. Garrett, J.E. Murphy, 0/995
Multicomponent Isotope Separation in Cascades.
Chemical Engineering Science, 15(3-4),188–209 0/99
(1961).
2. P.G. Rousseau, et al, Dynamic Simulation of a 0/985
Centrifuge Cascade Plant with the Aid of a Flow
Network Simulation Code, In Proceedings of the 0/98
12th Workshop on Separation Phenomena in Liquids
and Gases, June 3-8, (2012). 0/975
3. J.F.A. Delbeke, et al, The Real Time Mass Evaluation
System as a Tool for Detection of Undeclared 0/97
Cascade Operation at GCEPs. In Proceedings of the 0 0/5 1 1/5
(‫زﻣﺎن )ﺳﺎﻋﺖ‬
8th International Conference on Facility Operations-
Safeguards Interface, Portland, OR, USA, (2008). 235 ‫ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻮﺟﻮدي ﮔﺎز ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺪون ﺑﻌﺪ اﯾﺰوﺗﻮپ‬.10 ‫ﺷﮑﻞ‬
4. Cohen, The theory of separation as applied to the .‫ ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع ﭘﺪﯾﺪه از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدن ﻣﺎﺷﯿﻦ‬،‫در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﻣﺎن‬
large –scale production of U235, (1951).
5. S. Zeng, C. Ying, A robust and efficient calculation ‫ ﻣﻮﺟﻮدي ﮔﺎز‬،‫ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد‬10 ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ از ﺷﮑﻞ‬
procedure for determining concentration
distribution of multicomponent mixture, Sep. ‫در ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮژ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻤﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈﺖ‬
Sci.Technol. 35(4), 613–622 (2000). ‫ در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺼﻮل در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﯾﺎ در ﻫﻨﮕﺎم از ﮐﺎر‬235 ‫اﯾﺰوﺗﻮپ‬
6. S. Zeng, C. Ying, Separating isotope components of
small abundance, Sep. Sci. Technol. 37(15), 3577– ‫اﻓﺘﺎدن ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎ در زﻧﺠﯿﺮه ﻣﺪل را دارد و اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎن‬
3598 (2002).
7. P.J. Migliorini, H.G. Wood, A Study of .‫رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل در ﻏﻠﻈﺖﻫﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‬
Multicomponent Streams in Off-Design Centrifuge ‫ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻮﺟﻮدي‬،‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد‬
Cascades, Separation Science and Technology,
47(7), 921–928 (2012). ‫ زﻣﺎن رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺎﯾﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻫﻨﮕﺎم از ﮐﺎر‬،‫ﮔﺎز ﻣﺎﺷﯿﻦ‬
8. P.J. Migliorini, H.G. Wood, Transient Operation of a
Gas Centrifuge Cascade to Determine Proliferation .‫اﻓﺘﺎدن ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎ در زﻧﺠﯿﺮه ﻣﺪل اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‬
Time Frames. In Proceedings of the 12th Workshop ‫ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬.4
on Separation Phenomena in Liquids and Gases,
Paris, France, June 3-8, (2012). ‫در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد زﻧﺠﯿﺮهﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎرن دو ﺟﺰﯾﯽ در ﺣﺎﻟﺖ‬
9. P.J. Migliorini, H.G. Wood, Transient Fluid ‫ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﺪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه‬.‫ﮔﺬرا ﻣﺪلﺳﺎزي ﺷﺪ‬
Dynamics Modeling of Gas Centrifuge Enrichment
Plants. In Proceedings of the 52nd Annual Meeting ‫ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزي ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﯾﺎي ﯾﮏ زﻧﺠﯿﺮه ﻏﻨﯽﺳﺎزي اوراﻧﯿﻢ‬
of the Institute of Nuclear Materials Management, ‫ﺑﺎ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮژ اﯾﮕﺎﭼﻮ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺄﯾﯿﺪ‬
Palm Desert, CA, USA, July 17-21, (2011).
10. P.J. Migliorini, H.G. Wood, Transient Isotope ‫ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزي ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي زﻧﺠﯿﺮه ﻣﺪل ﺑﺮاي ﻏﻨﯽﺳﺎزي‬.‫ﺷﺪ‬
Separation Modeling of Gas Centrifuge Enrichment ‫ ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع ﭘﺪﯾﺪه از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدن ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎي‬235 ‫اوراﻧﯿﻢ‬
Plants. In Proceedings of the 53rd Annual Meeting
of the Institute of Nuclear Materials Management, ‫ﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮژ در ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺬرا ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎي از‬
Orlando, FL, USA, July 15-19, (2012). ‫ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬،‫ﮐﺎر اﻓﺘﺎده ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ زﻧﺠﯿﺮه ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
11. T.H. Benedict, Nuclear Chemical Engineering, New
York: McGraw-Will book Co., (1981).
‫ در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺼﻮل‬235 ‫ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﺮ روي ﻏﻠﻈﺖ اﯾﺰوﺗﻮپ‬
12. S. Zeng, C. Ying, Transient process in gas ‫زﻧﺠﯿﺮه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺖ و زﻣﺎن رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل در زﻧﺠﯿﺮه ﻧﯿﺰ‬
centrifuge cascades for separation of 235 ‫ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ روﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻏﻠﻈﺖ اﯾﺰوﺗﻮپ‬.‫ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
multicomponent isotope mixtures, Sep. Sci. Technol.
36 (15), 3439–3457 (2001). ‫ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ‬،‫در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺼﻮل زﻧﺠﯿﺮه در ﻃﻮل زﻣﺎن‬
13. S. Zeng, C. Ying, A second-order time-accurate ‫ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎي از ﮐﺎر اﻓﺘﺎده ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ آﺧﺮ زﻧﺠﯿﺮه ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
method for determining the distribution of
concentration distribution of multicomponent ‫ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ در ﻧﻘﻄﻪ ﮐﻤﯿﻨﻪ ﻧﻤﻮدار ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺼﻮل‬
mixtures in separation cascades, Sep. Sci. Technol. ‫ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزي ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي ﻧﺸﺎن داد ﻫﺮ‬.‫ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
35 (5), 729–741 (2000).
14. P.J. Migliorini, Modeling and Simulation of Gas ‫ ﻣﯿﺰان ﺗﺄﺛﯿﺮ از‬،‫ﭼﻪ ﻓﺎﮐﺘﻮر ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺎﺷﯿﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‬
Centrifuge Cascades for Enhancing the Efficiency of ‫ﮐﺎر اﻓﺘﺎدن ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎ ﺑﺮ روي ﻏﻠﻈﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﺮوﺟﯽ زﻧﺠﯿﺮه و‬
IAEA Safeguards, May (2013).
15. V.D. Borisevich, S. Zeng, On ideal and optimum .‫زﻣﺎن رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺎﯾﺎي ﻣﺠﺪد ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
cascades of gas centrifuges with variable overall ‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻮﺟﻮدي ﮔﺎز ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮژ‬
separation factors, Chem Eng Sci. (114), 465-472
(2014).
‫ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد زﻧﺠﯿﺮه ﻣﺪل ﻫﻨﮕﺎم از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدن ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻧﺸﺎن داد‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎن رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل در زﻧﺠﯿﺮه را ﺗﺤﺖ‬
.‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﺮ روي ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻤﯽ دارد‬
COPYRIGHTS
©2021 The author(s). This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons
Attribution (CC BY 4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium,
as long as the original authors and source are cited. No permission is required from the authors or the publishers.
‫اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
54-45 ،94 ،‫ ﻣﺪلﺳﺎزي و ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزي ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﺬراي ﯾﮏ زﻧﺠﯿﺮه ﻏﻨﯽﺳﺎزي اوراﻧﯿﻢ ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع ﭘﺪﯾﺪه از ﮐﺎراﻓﺘﺎدن ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎي ﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮژ ﮔﺎزي‬،(1399) ‫ ﻋﻠﯽ ﻧﻮروزي‬،‫ ﺟﻮاد ﮐﺮﯾﻤﯽﺛﺎﺑﺖ‬،‫ ﻋﺒﺎس رﺷﯿﺪي‬،‫ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﮐﺸﺘﮑﺎر‬
DOI: 10.24200/nst.2021.1169
Url: https://jonsat.nstri.ir/article_1169.html
Journal of Nuclear Science and Technology ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن ﻫﺴﺘﻪاي‬
Vol. 94, No 4, 2021, P 45-54 54-45 ‫ ص‬،1399 ‫ زﻣﺴﺘﺎن‬،4 ‫ ﺷﻤﺎره‬،94 ‫ﺟﻠﺪ‬