1- 8 gramlık bir mermi 1m yükseklikte sürtünmesiz bir masanın kenarında duran 2.

5kg’lık bir
bloğa ateşleniyor (Şekildeki gibi). Mermi bloğun içinde kalıyor ve çarpışmadan sonra blok,
masanın tabanından 2m uzakta yere düşüyor. Merminin ilk hızını bulunuz.

Çözüm:
Verilenler m=8gr, M=2.5kg, h=1m, d=2m, v1i=?
Mermi bloğun içine saplanıp kaldığı için çarpışma tam esnek olmayan bir çarpışmadır.
Momentum korunur, fakat kinetik enerji korunmaz. Momentumun korunumundan
m v 1 i+ M v2 i=m v1 s+ M v 2 s
M kütlesi durduğundan ilk hızı sıfırdır. M ve M kütleleri çarpışmadan sonra beraber hareket
ettiklerinden v1s=v2s=vs ‘dir. Böylece
m v 1 i+ 0=(m+ M ) v s

( m+ M ) v s
v1 i=
m
olur.

Mermi bloğa sapladıktan sonra blok yatayla sıfır derece açı yapacak şekilde masayı v s ile terk
eder. Böylece
1
x= d=v0 t cos θ ve y=h=v 0 t sinθ− g t 2 (masanın yüzeyi referans olarak alındığında,
2
aşağı yön pozitif seçilmek üzere )
1
d=v s t ve h= g t 2
2
1 2
1= 9.8 t 2
2
d 2
t=
√
9.8
=0.45 s

v s= = =4.44 m/sBu değer ilk bulunan ifadede yerine konulursa

t 0.45
(m+ M )v s (8 x 10−3+ 2.5)x 4.44
v1 i= = =1391.94 m/s
m 8x1 0-3

2- Bir profesyonel dalgıç su yüzeyinden 10 m yükseklikteki bir platformdan atlıyor. Su ile

çarpışması anında maruz kaldığı kuvvetin büyüklüğünü tahmin ediniz. (Dalgıcın kütlesini 55
kg su ile temasını 1s alınız)
Çözüm
Verilenler h=10m, m=55kg t=1s, F=?
Dalgıcın su yüzeyine çarptığı andaki hızını enerjinin korunumu prensibinden bulabiliriz.
Ek1 +Ep1 =Ek2+ Ep2
1 1
m 1 v 21+ m1 g h1= m 1 v 22+ m ❑1g h2
2 2

Dalgıç durgun halden harekete başladığı için ilk hızı sıfır ve su yüzeyi referans alındığında su
yüzeyine vurduğu anda yükseklik sıfırdır. Böylece
1
0+ m1 g h1= m 1 v 22+ 0 v 2= √2 g h
2
Momentum ve impuls bağıntısından
m Δ v m √ 2 g h 55 √2 x 9.8 x 10
m(Δ v)=F Δt F= = = =770 N
Δt Δt 1

3. Trafik ışığında bir araba yeşil ışık yanınca hareket ediyor ve 0.832s içinde 5.2m/s’lik hıza
ulaşıyor. Araba içindeki 70 kg’lık bir yolcuya ne kadar impuls uygulanır ve ortalama kuvvetin
değeri nedir?
Çözüm:
Verilenler m=70kg, vs=5.2m/s, t=0.832, F=?
Momentum ve impuls bağıntısından
m Δv =F Δt m ( v s −v i ) =F Δ t
İlk hızı sıfırdır. Dolayısıyla
m v s 70 x 5.2
F= = F=437.5N’dur.
Δt 0.832

4. 75kg’lık buz patencisi 10m/s hızla kayarken aynı kütleli bir patenciye çarpıyor. İki patenci
çarpışmadan sonra 5m/s hızla birlikte tek parça olarak hareket ediyorlar. Bir patencinin bir
kemiğini kırmadan uygulayabileceği ortalama kuvvet 4500 N’dur. Çarpışma süresi 0.1 s ise
patencinin bir yeri kırılır mı?
Çözüm:
Verilenler m=75kg, vi=10m/s, vs=5m/s t=0.1s F=?
Momentum ve impuls bağıntısından
m Δv =F Δt m ( v s −v i ) =F Δ t
Böylece bir patenciye etki eden kuvvet
m(v s −v i ) 75 x 5
F= = F=3750N’dur. 3750<4500 olduğundan patencilerin kemikleri
Δt 0.1
kırılmaz.

5. Trafik ışığında durmakta olan 1800 kg kütleli bir arabaya, 900 kg kütleli küçük bir araba
arkadan çarpar ve iki araba birlikte sürüklenirler. (a) Çarpışmadan önce küçük arabanın hızı
20m/s ise çarpışmadan sonra birleşik kütlenin hızı nedir? (b) çarpışmada ne kadar kinetik
enerji kayıp olur?
Çözüm:
Verilenler m1=1800kg, m2=900kg, v2i=20m/s, vs=?, Ek=?
(a) Çarpışmadan sonra arabalar beraber hareket ettikleri için çarpışma tam esnek olmayan bir
çarpışmadır. Momentum korunur, fakat kinetik enerji korunmaz. Momentumun
korunumundan
m1 v 1 i+ m2 v 2 i=m1 v 1 s +m2 v 2 s
m1 kütlesi durduğundan ilkv1i hızı sıfırdır. m1 ve m2 kütleleri çarpışmadan sonra beraber
hareket ettiklerinden v1s=v2s=vs ‘dir. Böylece
 0+ m2 v 2 i=(m1+ m2 ) v s
(m v )v 900 x 20
v s= 2 2 i s = vs=6.67m/s olur.
m 1+ m 2 1800+900
(b) Çarpışmadan önce m2 kütleli arabanın kinetik enerjisi, çarpışmadan sonra iki araba
beraber hareket ettiklerinden her iki kütlenin toplam enerjisini hesaplamak gerekir. Aradaki
fark enerji kaybıdır.
1 2 900 x 2 02
Ek 2= m2 v 2 i= =180000 J
2 2
2
1 (1800+900)x 6 .6 7
Eks = (m1 +m2) v 2s = =60060 J
2 2

Δ E=E k2 −Eks =180000−60060=119940 J enerji kayıp olmuştur.

6- 60 kg’lık bir koşucu durmakta olan (şekildeki gibi)

120 kg’lık bir aracın üzerine 4 m/s hızla atlar, aracın
üzerinde önce kayar ve sonra araç üzerinde durur.
Sporcu ile araç arasındaki kinetik sürtünme katsayısı
0.4’tür. Araçla yer arasındaki sürtünme ihmal ediliyor. (a)
Yere göre sporcu ve aracın son hızını bulunuz. (b) Araç
üzerinde kayarken sporcuya etki eden sürtünme kuvvetini
bulunuz. (c) Sürtünme kuvveti ne kadar süre etkili kalır?
(d) Sporcunun ve aracın momentumundaki değişimi
bulunuz. ( e) Araç üzerinde kayarken sporcunun yere göre
hareketini belirleyiniz. (f) Sporcu kayarken aracın yere göre yer değiştirmesini bulunuz (g)
Sporcunun kinetik enerjisindeki değişimi bulunuz. (h) Aracın kinetik enerjisindeki değişimi
bulunuz. (i) (g) ve (h)’nın cevaplarının neden farklı olduğunu açıklayınız. (Bu nasıl bir
çarpışmadır ve kayıp mekanik enerji ne olmuştur?

Çözüm:
Sporcunun kütlesi m1, arabanın kütlesi m2, sporcunun hızı v1=4m/s

(a) Sporcu arabanın içine atladıktan sonra beraber hareket ettikleri için çarpışma tam esnek
olmayan bir çarpışmadır. Momentum korunur, fakat kinetik enerji korunmaz. Momentumun
korunumundan
m 1 v 1 i+ m2 v 2 i=m 1 v 1 s +m 2 v 2 s
m 1 v 1 i+ 0=(m 1+ m2 )v s
60 x 4=(60+120)v s
v s=1.33 m /s
(b)
→
∑ F y =0 , n−mg=0 f s=μn=0.4 x 60 x 9.8=235 N f =−235 N i
s

(c) Sporcu için momentum

pi + I = ps m1 v 1 i+ Ft =m1 v 1 s
60 x 4+(−235)t=60 x 1.33 t=0.680 s
(d)
Sporcu için momentumdaki değişiklik
m1 v 1 s−m1 v 1 i=60(1.333−4)=−160 Ns
Vagon için momentumdaki değişiklik
m 2 v 2 s−m 2 v 2 i=120(1.333−0)=+160 Ns

(e) Araç üzerinde kayarken sporcunun yere göre hareketi

1 1
x s−x i= ( v s + v i ) t= ( 4+1.33 ) 0.680=1.81 m
2 2

(f) sporcu kayarken aracın yere göre yer değişimi

1 1
x s−x i= ( v s + v i ) t= ( 0+1.33 ) 0.680=0.454 m
2 2

(g) Sporcunun kinetik enerjisindeki değişim

1 1
∆ E k = m ( v 2s−v 2i )= 60 ( 1.332 −4 2 )=−427 J
2 2

(h) Aracın kinetik enerjisindeki değişimi

1 1
∆ E k = m ( v 2s−v 2i )= 120 ( 1.332−02 )=107 J
2 2
(i)
Sporcu tarafından vagon üzerine etki ettirilen kuvvet, vagon tarafından sporcuya etki ettirilen
kuvvetle aynı büyüklükte fakat zıt yöndedir. Vagon ve sporcudaki momentum değişimi aynı
büyüklükte olup toplamları sıfırdır. Kinetik enerjideki değişim farklıdır ve toplamları sıfır
değildir. Sebebi, vagonun hareket miktarı sürtünme kuvvetinin vagona uygulanma
miktarından farklıdır. Her iki cisim için toplam mekanik enerjideki değişiklik -320 J iç
enerjideki değişikliğe sebep olmuştur ve çarpışma tam esnek olmayan çarpışmadır.