1-Romeo (77 kg), 2.

70 m uzunluğunda bir botun gerisinde durmakta ve önde duran Juliet’i

(55kg) gitar çalarak eğlendirmektedir. Eğlence sonunda Juliet dikkatlice Romeo’nun yanına
gider. Bu hareket sonucu 80 kg’lık bot sahilden ne kadar hareket eder?
Çözüm:

2-Dairesel disk şeklindeki yatay bir tabla sürtünmesiz , düşey bir mil etrafında yatay
düzlemde dönmektedir. (Şekildeki gibi). Tabla M=100kg’lık
bir kütleye ve R=2m’lik bir yarıçapa sahiptir. m=60kg
kütleli bir öğrenci, dönen tablanın kenarından merkezine
doğru yavaşça yürümektedir. Öğrenci dönen tablanın
kenarındayken sistemin açısal hızı 2 rad/s ise öğrencinin
merkezden r=0.5m uzaklıktaki bir noktaya ulaştığındaki
açısal hızı ne olur?
Çözüm:
Verilenler M=100kg, R=2m, i=2 rad/s r=0.5m s=?
Buradaki hız değişimi, dönen buz patencisinin kollarını
kendine doğru çektiği zaman açısal hızındaki artmaya
benzemektedir.
Öğrenciyi m noktasal yük olarak temsil edersek, sistemin
dönme eksenine göre eylemsizlik momenti
1
I i=I p+ I ö = M R2 +m R 2 olarak yazabiliriz. öğrenci r< R kadar durumuna kadar
2
1 2 2
yürüdüğünde sistemin eylemsizlik momenti I s=I ps + I ö s= M R +m r
2
Platformun yarıçapı dönme esnasında bir değişikliğe uğramamıştır. Böylece açısal
momentumun korunumu prensibini uygulayarak
I i ω i=I s ωs
1 1
( 2 ) ( )
M R 2+ m R2 ω i= M R2 +m r 2 ω s
2
1
M R2 +m R2
ω s=
( 2
1
2
2
M R +mr) 2
(
ω i=
200+240
200+15 )( 2 ) =4.1 rad/s bulunur. Açısal hız artmıştır.
3-Bir bovling topu 4kg’lık kütleye ve 1.60x10-2kgm2’lik eylemsizlik momentine ve 0.100
m’lik yarıçapa sahiptir. Top 4m/slik bir doğrusal hızla kaymadan yuvarlanırsa toplam enerjisi
ne olur?

Çözüm:
Verilenler m=4kg, R=0.1m, Ii=1.60x10-2kgm2 v=4m/s E=?
Top kaymadan yuvarlanırken dönmeden dolayı dönme kinetik enerjisine, kütle merkezi yer
değiştirdiğinden dolayı çizgisel kinetik enerjiye sahiptir. Böylece,

1 1 v
E= I ω2 + m v 2 olarak yazabiliriz. ω= olduğundan
2 2 R

1 v 2 1 1 4 2 1
E= I
2 R ( )
+ m v 2= 1.60x1 0-2
2 2 0.1 2 ( )
+ 4 x 4 2=44.8 J bulunur.

4- Serbestçe dönen bir taburede oturan öğrenci, her biri 3kg

kütleli iki ağırlık tutmaktadır.(Şekildeki gibi). Öğrencinin
kolları yatay olarak açıldığında, ağırlıklar dönme ekseninden 1m
uzaklıkta bulunmakta ve öğrenci 0.750rad/s ‘lik açısal hızla
dönmektedir. Öğrencinin ve döner taburenin eylemsizlik
momentlerinin toplamı 3kgm2 dir ve sabit kabul edilmektedir.
Öğrencinin ağırlıkları dönme ekseninden yatay olarak 0.3m
uzaklığa çekerse (a) öğrencinin yeni açısal hızını bulunuz. (b)
Öğrencinin ağırlıkları çekmeden önce ve çektikten sonraki
kinetik enerjileri bulunuz.

Çözüm:
Verilenler m=3kg, r1=1m, r2=0.3m i=0.750 rad/s s=? E1=?, E2=?
Buradaki hız değişimi, dönen buz patencisinin kollarını kendine doğru çektiği zaman açısal
hızındaki artmaya benzemektedir.
(a) Öğrencinin elindeki ağırlıkları noktasal yük olarak temsil edersek, öğrencinin kolları
açıkken sistemin dönme eksenine göre eylemsizlik momenti
I i=I k + I ö =2 mr 21 + I ö=2 x 3 x 12 +3=9 kg m2
Öğrenci kullarını kapatınca sistemin dönme eksenine göre eylemsizlik momenti
I ❑=I k + I ö =2 mr 22 + I ö =2 x 3 x 0 . 32+ 3=3.54 kg m2
2
1

Açısal momentumun korunumundan

I i ω i=I s ωs

Ii 9
ω s= ω= ( )
I s i 3.54
(0.750)=1.91 rad/s bulunur. Açısal hız artmıştır.
1 2 1
(b) E1= I i ωi = x 9 x ¿
2 2
1 2 1
E2= I s ω s = x 3 .54x ¿ Dönme enerjisi artmıştır.
2 2
5- R=2m yarıçaplı bir atlı karınca I=250kgm2 eylemsizlik momentine sahiptir ve 10 devir/dakika ‘lık
bir açısal hızla dönmektedir. 25 kg’lık bir çocuk atlı karıncanın kenarına atlıyor. Atlı karıncanın yeni
açısal hızını devir/dakika cinsinden hesaplayınız
Verilenler Ii=250kgm2, R=2m, m=25kg i=10 devir/dakika s=?
Çocuğun atlı karıncaya binmesiyle eylemsizlik momentinde ve açısal hızda değişmeler olur.
Dönen buz patencisinin kollarını kendine doğru çektiği zaman açısal hızındaki artmaya
benzemektedir.
(a) Öğrencinin elindeki ağırlıkları noktasal yük olarak temsil edersek, öğrencinin kolları
açıkken sistemin dönme eksenine göre eylemsizlik momenti
I s=I i + I c =I i +m R 2=250+25 x 22 =350 kg m 2
Açısal momentumun korunumundan
I i ω i=I s ωs

Ii 250
ω s= ω= ( )
I s i 350
(10)=7.14 devir/dakika bulunur.

6- 3m/s’lik hızla yol alan 2 kg kütleli bir disk şekilde gösterildiği gibi hemen hemen
sürtünmesiz buz üzerinde duran 4m uzunluğunda 1kg kütleli bir çubuğa çarpıyor. Çarpışmayı
esnek kabul ediniz. Diskin öteleme hızını, çubuğun öteleme hızını ve çarpışmadan sonraki
dönme hızını bulunuz. Çubuğun kendi kütle merkezine göre eylemsizlik momenti 1.33 kg
m2’dir.

Çözüm: Disk ve çubuk yalıtılmış bir sistem oluşturduğundan; toplam enerji, doğrusal
momentum ve açısal momentumun korunduğunu kabul edebiliriz. Üç bilinmeyen
bulunduğundan, üç eşitlik gereklidir. İlk eşitlik doğrusal momentumun korunumundan,

pi= p s

m d v di =m d v ds +m ç v s

Verilenler formülde yerine konulursa

(2 kg)(3 m/s )=( 2 kg ) v ds + ( 1 kg ) v s

(6 kg .m/ s)−( 2 kg ) v ds=( 1 kg ) v s (1)

Başlangıç noktası olarak diskin merkezinin ilk konumunu seçerek, açısal momentumun
korunumu kanunu uygulayalım. Buz düzlemine dik eksen boyunca diskin açısal momentumu
bileşeninin negatif işaretli olduğunu biliyoruz. (Sağ-el kaidesi Ld’nin buz doğru yöneldiğini
gösterir) Buna göre
Li=Ls
−r m d v di =−r md v ds + Iω

Verilenler formülde yerine konulursa

−( 2 m )( 2 kg )( 3 m/s )=−( 2 m )( 2 kg ) v ds+ ( 1.33 kg . m2 ) ω

−( 12 kg . m2 /s )=−( 4 kg . m ) v ds + ( 1.33 kg . m2) ω

−( 9 rad / s ) + ( 3 rad /m ) v ds=ω (2)

Burada her terim için birim uyuşumunu sağlamak için radyanın boyutsuz olduğunu kullandık.
Son olarak çarpışmanın esnek olduğunu ve kinetik enerjinin korunduğunu düşünerek, kinetik
enerji ise öteleme ve dönme hareketlerinden oluştuğunu dikkate alarak,

Eki =Eks

1 1 1 1
m v2 = m v2 + m v2 + I ω2
2 d di 2 d ds 2 ç ç 2

Verilenler formülde yerine konulursa

1 1 1 1
( 2 kg ) ( 3 m/s )2 = ( 2kg ) v 2ds + (1 kg ) v 2ç + ( 1.33 kg . m2 / s ) ω 2
2 2 2 2
1
( )
(Denklemin her iki tarafı kg bölünürse)
2

( 18 ) ( m/s )2=( 2 ) v 2ds + ( v 2ç ) + ( 1.33 m2 ) ω 2 (3)

(1),(2) ve (3) denklemlerinin çözümünden v d=2,3 m/ s , v ç =1,3 m/ s , ve =-2 rad/s bulunur.

Bu değerler mantıklıdır. Disk çarpışmadan önceki hızından daha yavaş hızla dönmektedir.
Çubuk küçük bir öteleme hızına sahiptir.

7- 15 ve 10 kg’lık iki kütle, yarıçapı 10 cm ve kütlesi 3 kg

olan bir makara üzerinden geçen iple bağlıdır (Şekildeki
gibi). İpin ağırlığı ihmal ediliyor ve ip kaymadan makarayı
döndürebiliyor. Makara sürtünmesiz dönebilmektedir.
Başlangıçta kütleler arasındaki yükseklik 3 m ve kütlelerin
her ikiside durgundur. Makaranın düzgün bir disk olduğunu
kabul ederek iki makaranın birbirinin önünden geçerkenki
hızlarını bulunuz.
Çözüm: Referans noktası olarak kütlelerin birbirinin önünden geçerkenki durumu seçersek
enerjinin korunumu prensibinden

8- İki blok şekilde

gösterildiği gibi
eylemsizlik momenti I ve yarıçapı 0.25 m olan bir makara üzerinden geçen kütlesi ihmal
edilebilir bir ipin uçlarına bağlıdır. Eğik düzlem üzerindeki blok sabit 2 m/s2 ivme ile yukarı
doğru çıkıyor. (a) ipin iki parçasında T1 ve T2 gerilimlerini, (b) makaranın eylemsizlik
momentini bulunuz.

Çözüm:

9- Her biri 75 kg kütlelere sahip iki astronot (Şekildeki gibi)

10m uzunluğunda kütlesi ihmal edilebilen bir ipin uçlarından
tutmaktadırlar. Uzayda yalıtılmış haldedir ve 5m/s’lik bir hızla
kütle merkezi etrafındaki yörüngede dönmektedirler. (a)
Astronotları birer parçacık olarak kabul edip sistemin açısal
momentumunun büyüklüğünü, (b) sistemin dönme enerjini hesaplayınız. Astronotlar ipi
çekerek aralarındaki mesafeyi 5 m’ye indiriyorlar. (c) Sistemin yeni açısal momentumu
nedir? (d) Yeni hızları nedir? (e) Sistemin yeni kinetik enerjisi nedir? (f) İpi kısaltmak için
astronotlar tarafından ne kadar iş yapılmıştır?
Çözüm:
10- Bir kişi ayak parmaklarının ucuna basarken (hareket
halinde) ayağının durumu şekilde (a) gösterildiği gibi
olmaktadır. Toplam Fg ağırlığı, ayak ucuna yer tarafından
uygulanan n kuvveti tarafından karşılanmaktadır. Ayağın
durumunu gösteren mekanik model şekil (b) gösterilmektedir.
Şekil (b) de T ökçeye bağlı kastaki gerilmeyi, R ise kaval
kemiği tarafından ayağın tabanına uygulanan kuvveti
göstermektedir. Fg=700 N olarak verildiğine göre şekildeki
büyüklükleri kullanarak T, R ve θ’nın değerlerini
hesaplayınız.
Çözüm:
Orijini R de seçelim
Denge şartlarını uygulayalım F=0, =0

(1) ∑ F x =Rsin 15−Tsinθ=0

(2) ∑ F y =700−Rcos 15+Tcosθ=0
(3) ∑=−700 cosθ ( 0.180 )+T (0.070)=0
Denk.(3) θ için çözümü,
T =1800 cosθ

1800 sinθcosθ 1800 sin θ cos 15

Denk.(1) den R= Denk(2) 700− + 1800 cos2 θ=0
sin 15 sin 15

Veya cos2θ+0.3889-3.732sinθcosθ=0

İkinci derece denklemin çözümünden

θ=21.2o , T=1.68x103 N ve R=2.34x103 N

11. 4m uzunluğunda naylon bir sicim, 0.5 m yarıçaplı ve 1 kg düzgün silindirik bir makara
etrafına sarılıdır. Durgun olan makara sürtünmesiz bir mil üzerine tutturulmuştur. Sicim,
makaradan sabit 2.5 m/s2 ivme ile çekiliyor. (a) Makara =8 rad/s açısal hız kazandığı zaman
ne kadar iş yapılmıştır? (b) Makara üzerinde yeteri kadar sicim olduğunu farzederek
makaranın 8 rad/s lik hız kazanması ne kadar zaman almıştır? (c) Makara üzerinde makaraya
8 rad/s açısal hız kazandıracak kadar sicim var mıdır?

Çözüm:

1 2
(a) Yapılan iş kinetik enerjideki değişiklikle verildiğinden ve disk için I = m R
2
olduğundan
 1 1
W =∆ Ek = I ω2s − I ω 1
2 2 2
i=¿ I (ω −ω ) ¿
2
2
s
2
i

W =∆ Ek = ( 12 )( 12 ) ( 1 kg) ( 0.5 m ) [ (8.0 rads −0)]=4.00 J

2
2

(b) ω s=ωi +αt ve a=αr

ω s−0 ωr 8.00 x 0.5

t= = = =1.60 s
α a 2.50

1
(c) θ s=θi +ω i t + α t 2 θi=0 ve ωi=0 olduğundan
2

1
θ s= α t 2
2

1 2.5
θ s= (1.6)2=6.4 rad
2 0.5

s=rθ=0.5 x 6.4=3.20 m< 4 m

olduğundan evet.

12. Şekildeki gösteri deneyi, alt ucu menteşeli l

uzunluğunda bir eğik düzlemden ibarettir ve üst uçta bir top
durmaktadır. Destek çubuğu aniden kaldırılınca topu
yakalayacak rc mesafesine bir bardak konmuştur. (a) θ açısı
35.3o’den küçükken düşen düzlemin gerisinde kalacağını,
(b) düzlem bu sınır açısında desteklenirken topun bardak
içine düşeceğini ve bardağın
2l
rc=
3 cosθ

noktasında olacağını (c ) bu kritik açıda top 1 m’lik

çubuğun ucunda ise bardağın ilk noktadan 18.4 cm uzakta
olması gerektiğini gösteriniz.

Çözüm:
Çubuğa etki eden kuvvetler şekilde verilmiştir.
Tahta harekete başladığında

∑ τ=Iα mg ( 2l ) cosθ=( 13 ml ) α
2

3 g
α= ()
2 l
cosθ
Tahtanın ucunun lineer ivmesia t=rα= ( 32 ) gcosθ
Düşey ivme a y =at cosθ= ( 32 ) g cos θ
2

(a) Şayet düşey ivme g den daha büyükse, tahta düşen toptan daha hızlı hareket edecektir.
Böylece

( 32 ) g cos θ ≥ g buradan cos θ ≥ 23 cosθ ≥ √ 23 θ≤ 35.3

2 2 o

(b) θ=35.3o olduğunda şayet r c =l cosθ ise kap topun düşme noktasının altında bir yerde
olacaktır. Böylece top kabın içine düşecektir.

lcos 2 θ 2l
Payı ve paydayı cosθ ile çarparak r c =l cosθ= =
cosθ 3 cosθ

2
(c) l=1.0m ve θ=35.3o için r l =lcosθ=1.0
3
=0.816 m
√
kap (1.0-0.816)=0.184 m kap topun harekete başladığı uçtan 0.184 m aşağıda
bulunmalıdır.

13-Sürtünmesiz bir düzlem üzerinde duran M kütleli bir tahta

blok l uzunluğunda ve kütlesi ihmal edilebilecek katı bir
çubuğa tutturulmuştur. Çubuk öteki uçundan bir mil etrafında
dönebilmektedir. Yatay düzleme paralel ve çubuğa dik olacak
şekilde v hızıyla hareket etmekte olan m kütleli bir mermi
tahta bloğa çarpmış ve onun içinde kalmıştır. (a) mermi ve
bloktan oluşan sistemin açısal momentumu nedir? (b)
çarpışmada başlangıçtaki kinetik enerjinin kaçta kaçı
kaybolmuştur?

Çözüm:
(a) Açısal momentum Li=Iω mermi l yarıçaplı bir dairesel hareket yapmaktadır.
Dolayısıyla kütlenin eylemsizlik momenti I =m r 2=ml 2 buradan sistemin açısal momentumu

Li=m l 2 ω=mlv olur.

Dışarıdan herhangi bir kuvvet etki etmediği için ∑ τ=0 dolayısıyla

Ls =Li=mlv
Sistemin son açısal momentumu
Ls =( m+ M ) v s l olup ( m+ M ) v s l=mvl v s= ( m+mM ) v bulunur. Blok ve merminin hızıdır.
(b) Kinetik enerjideki değişmeyi hesaplayalım
 1
Eki = m v 2
2
Merminin kaybetmiş olduğu kinetik enerjinin bir kısmı (M+m) kütlesine vs hızını
kazandırmaya, bir kısmı da merminin M blokunun içine girmek için kullanıldığı
görülmektedir. Blok içine girmek üzere kullanılan enerji kayıp enerjidir.
2
1 2 1 m
Eks = ( M + m ) v s = ( M + m)
2 2 m+ M
v
(( ))
1 2 m2
mv − v2
2 2 ( m+ M ) M
Enerjinin kaybolan kesri¿ =
1 M +m
m v2
2

Merminin kinetik enerjisinin büyük bir kısmı kaybolmuştur. Kaybolan kinetik enerji blokta iç
enerjiye dönüşmüştür.

14- m kütleli bir parçacık, yatayla θ açısı yapan bir

v0 hızıyla Şekil 11.25’de gösterildiği gibi
fırlatılmıştır. Parçacık yerin çekim alanı içinde
hareket etmektedir. Parçacık (a) başlangıç
noktasında iken, b) yörüngenin en üst noktasında
iken, c) yere çarpmadan hemen önce, başlangıç
noktasına göre açısal momentumunu bulunuz.
Parçacığın açısal momentumunu değiştiren tork
nedir?
Çözüm:

a) Başlangıç noktasına göre mesafe (x eksenine göre) sıfır olduğundan açısal momentum
sıfır.

b) En yüksek noktada x mesafesi

2 2
R v i sin2
ve y mesafesi
( v i sinθ )
x= = y=hmax =
2 2g 2g

L1=r 1 ×m v 1

2
v2i sin 2 ( v i sinθ )
L1 = [ 2g
i+
2g ]
j × mv xi i

2
( v i sin θ ) v cos θ
L1 = [ 2g
k ]
c)

v 2i sin 2
L2=Ri × m v2 Burada R=
2g
 L2=mR i× ¿

−mv 3i sin 2θ sin θ

L2=−mR vi sin θ k = k
g

c) Aşağı doğru yönelmiş olan yerçekimi kuvveti -z yönünde tork uygular.

15) İçi dolu bir küre bir eğik düzlemde yuvarlanarak hareket
ediyor. Eğik düzlemin alt ucunda kürenin hızını ve çizgisel
ivmesini hesaplayınız.

2
M R 2 dir .)
( İçi dolu bir kürenin eylemsizlik momenti
5
∑ xF =¿ Mgsin−f =M a KM ¿ (1)
∑ F y =¿ n−Mgcos=0 ¿
Burada x eğik düzlem boyunca ölçülmektedir.

Küreye etki eden dönme momenti

τ =fR =Iα
Olur.
2
I = M R2
5

α KM =a KM /R

2
f=
I KM α
=
( 5
MR )
2
a 2
KM
= Ma KM
(2)
R R R 5

Denklem (2) yi (1) de yerine koyarak

5
a KM = g sin θ
7

Eğik düzlemin tabanında hız ise yandaki şekilden de görüldüğü

gibi kürenin h yüksekliğinden yuvarlanmaya başlandığını
farzedelim.

Kütle merkezinin doğrusal hareketinden dolayı kinetik enerjisi,

1
E k = M v2
2

Dönmeden dolayı dönme kinetik enerjisi

1 2 1 v2
E R= I w = I 2
2 2 R
 Enerjinin korunum prensibinden
1 2 1 v2
M v + I 2 =Mgh
2 2 R

2
1 2 1 2 2 v
2
Mv +
2 5
MR( R2 )
=Mgh
h=x sin θ

1 1 2 v2
2
M v 2+
2 5 ( )
M R 2 2 =Mgxsin
R

10
v 2KM = gx sin θ
7

16) 60 kg kütleli bir kadın eylemsizlik momenti 500kgm2 olan 2m yarıçaplı yatay bir döner
platform üzerinde kenarda dikilmektedir. Sistem başlangıçta durgun haldedir ve platform,
merkezinden geçen düşey eksen etrafında sürtünmesiz olarak dönebilmektedir. Kadın biraz
sonra yukarıdan aşağıya doğru bakıldığında saatin dönüş yönünde yere göre 1.5m/s lik sabit
bir hızla platformun kenarı boyunca yürümeye başlıyor. (a) Platform hangi doğrultuda ve
hangi açısal hızla döner? (b) Sistemi harekete geçirmek için, kadının ne kadar iş yaptığını
bulunuz.
Çözüm
Tabla kadının yürüdüğü yönün terine döner. Böylece açısal momentum kadınınkini iptal eder.
Dönen tablanın ve kadının oluşturduğu sistemin açısal momentumunun korunumundan
Böylece
Ls =I k ω k + I T ω T =0

Tablanın açısal hızı

m r 2 ( v k ) mk r v k
−I
ω T = k ω k =− k
IT IT ( )r
=
IT

60 x 2 x 1. 5
ωT= =−0.360 rad / s
500
Saat ibreleri yönünde döner.

b) Yapılan iş kinetik enerjideki değişimle verilir.

1 1
W =∆ Ek =Es −Ei= m k v 2k + I ω 2T
2 2

1 1
W = 60 x 1.52 + 500 x 0.3602=99.9 J
2 2
17) 700N ağırlığındaki aç bir ayı bir kalasın üzerinde kalasın ucuna asılı “nefis yiyecekler” i
almaya kalkışmadan oturmaktadır. (Şekil 12.42). Kalas düzgün 200N ağırlığında ve 6m
uzunluğundadır. Yiyeceklerin ağırlığı ise 80N dur. a) Kalas için kuvvet diyagramını çiziniz.
b) ayı, x=1m konumundayken teldeki gerilmeyi ve menteşedeki tepki kuvvetinin bileşenlerini
bulunuz. c) tel en çok 900N’luk bir gerilmeye dayanabildiğine göre tel kopmadan önce ayının
yürüyebileceği en büyük x uzaklığı nedir?

Çözüm

a) Kalas için kuvvet diyagramı

b) Denge şartlarının uygulanmasından, (x=1.0m olarak verilmiş)

O noktasına göre moment alınırsa

∑ τ=(−700 )( 1.0 ) −( 200 )( 3.0 )−( 80.0 ) ( 6.0 ) +( Tsin 60 ) ( 6.0 )=0
Buradan
T =343 N
∑ F x =0 , R x =Tcos 60
R x =171 N
∑ F y =0 , R y =980−Tsin 60
R y =683 N

c) Eğer T=900 N ise

∑ τ=(−900 )( x )− (200 )( 3.0 ) −( 80.0 ) ( 6.0 ) + ( 900 sin 60 ) ( 6.0 )=0

Denklemin çözümünden

x=5.13 m