İnşaat Fakültesi Akışkanlar Mekaniği

İnşaat Mühendisliği Bölümü

Hidrolik Anabilim Dalı Uygulama – I

Birim Sistemleri ve Boyut Homojenliği

Soru 1 : Suyun özgül ağırlığı, MKfS birim sisteminde, 1000 kgfm-3 olduğuna göre, aynı birim sisteminde özgül kütle değerini ve SI birim
sisteminde özgül ağırlık ve kütlesini bulunuz (g=9.81 ms-2).

MKfS birim sisteminde suyun özgül ağırlığı

γ su = ρsu ⋅ g ⇒ ρsu = 1000 9.81 = 101.94 kg f s 2 m-4

SI birim sisteminde suyun özgül ağırlığı ve kütlesi

1kg f = 9.81N ⇒ γ su = 1000 kg f m-3 = 9810 Nm-3 = ρsu ⋅ g ⇒ ρsu = 9810 9.81 = 1000 N s 2 m -4

Soru 2 : Aşağıdaki büyüklüklerin boyutlarını ve MKfS – SI sistemlerinde birimlerini yazınız.

Büyüklük Boyut MKfS SI

Kuvvet F kgf N
Gerilme F L-2 kgf m-2 N m-2
Hız L T-1 m s-1 m s-1
İvme L T-2 m s-2 m s-2
Moment FL kgf m Nm
Özgül kütle F T2 L-4 kgf s2 m-4 kg m-3
Özgül ağırlık F L-3 kgf m-3 N m-3
Kinematik viskozite L2 T-1 m2 s-1 m2 s-1
Dinamik viskozite F T L-2 kgf s m-2 N s m-2
İş FL kgf m N m (Joule)
Güç F L T-1 kgf m s-1 N m s-1 (Watt)

Soru 3 : Hacmi V=200 lt olan bir yağın ağırlığı P=182 kgf’dir. Bu yağın kütlesini, özgül ağırlığını ve özgül kütlesini bulunuz.

1lt = 10-3 m3 ⇒ V = 0.2 m3

P = m ⋅ g ⇒ m=182 9.81=18.55 kg f s 2 m -1
P = γ yağ ⋅V ⇒ γ yağ =182 0.2 = 910 kg f m-3
γ yağ = ρ yağ ⋅ g ⇒ ρ yağ = 910 9.81 = 92.76 kg f s 2 m-4

Soru 4 : Aşağıda özgül ağırlıkları ve dinamik viskoziteleri verilmiş akışkanların özgül kütlelerini ve kinematik viskozitelerini bulunuz.

γ eter = ρ eter ⋅ g ⇒ ρ eter = 720 9.81 = 73.39 kg f s 2 m -4

μeter = ρ eter ⋅υeter ⇒ υeter = 23.3 73.39 = 0.32 m 2s
γ civa = ρ civa ⋅ g ⇒ ρ civa = 13546 9.81 = 1380.84 kg f s 2 m -4
μciva = ρ civa ⋅υciva ⇒ υciva = 159 1380.84 = 0.12 m 2s
γ gliserin = ρ gliserin ⋅ g ⇒ ρ gliserin = 1260 9.81 = 128.44 kg f s 2 m -4
μgliserin = ρ gliserin ⋅υgliserin ⇒ υgliserin = 81500 128.44 = 634.54 m 2s

Soru 5 : Standart yerçekimi ivmesinin g=9.81 ms-2 olduğu bilindiğine göre, 1000 kgf ağırlığındaki bir cismin kütlesini, ay üzerindeki
ağırlığını (gay=1.62 ms-2), 400 kgf’lik bir kuvvete maruz kaldığında yeryüzü ve ay üzerindeki ivmesini hesaplayınız.

P = m ⋅ g ⇒ m = 1000 9.81 = 101.94 kg f s 2 m -1

Pay = m ⋅ g ay ⇒ Pay = 102 × 1.62 = 165.14 kg f
F = m ⋅ a ⇒ a = aay = 400 101.94 = 3.92 ms -2

Soru 6 : 1200 kg kütleye sahip gliserinin hacmi 0.952 m3’tür. Gliserinin ağırlığını, özgül kütlesini ve özgül ağırlığını bulunuz. Sonuç
değerleri MKfS birim sistemine çeviriniz.

http://www2.itu.edu.tr/~ozenb/fluid_mechanics.htm
 İnşaat Fakültesi Akışkanlar Mekaniği
İnşaat Mühendisliği Bölümü
Hidrolik Anabilim Dalı Uygulama – I

Birim Sistemleri ve Boyut Homojenliği

SI birim sisteminde
P = m ⋅ g ⇒ P = 1200 ⋅ 9.81 = 11772 N
1200
m = ρ ⋅V ⇒ ρ= = 1260.50 kg m -3
0.952
γ = ρ⋅g = P V ⇒ γ = 12365.55 N m -3
MKfS birim sisteminde

P = m ⋅ g = 11772 N=1200 kg f ⇒ m=1200 9.81=122.32 kg f s 2 m -1

m = ρ ⋅V ⇒ ρ = 122.32 0.952=128.49 kg f s 2 m -4
P = γ ⋅V ⇒ γ =1200 0.952 =1260.50 kg f m -3

Soru 7 : Akışkan ortamı içerisinde çok yavaş hareket eden bir küresel parçacığa etkiyen direnç kuvveti F=3πμdU denklemi ile veriliyor.
Bu denklemde μ dinamik viskozite, d parçacığın çapı, U ise hızı göstermekte olduğuna göre, boyut homojenliğinin sağlanıp
sağlanmadığını bulunuz.

F = 3π μ d U
μ = ⎡⎣ FL−2T ⎤⎦ d = [ L ] U = ⎡⎣ LT −1 ⎤⎦
[ F ] = [3π ] ⎡⎣ FL−2T ⎤⎦ [ L] ⎡⎣ LT −1 ⎤⎦
[3π ] = [ F ] [ F ] = [ −]
3π katsayısı boyutsuz olduğundan denklem boyut homojenliğini sağlamaktadır.

Soru 8 : Boru akımı üzerinde yapılan deneyler sonucunda, borulardaki sürtünme yük kaybı için hk = f l d −1 U 2 2 g bağıntısı
elde edilmiştir. Bu denklemde hk enerji kaybı, l boru uzunluğu, d boru çapı, f sürtünme katsayısı, U kesitsel ortalama hız olduğuna göre,
bağıntının boyut homojenliğini sağlayıp sağlanmadığını bulunuz.

l U2
hk = f
d 2g
hk = [ L ] f = [ −] l = [ L ] d = [ L ] U = ⎡⎣ LT −1 ⎤⎦ g = ⎡⎣ LT −2 ⎤⎦

[ L] ⎡ L2T −2 ⎤
[ L ] = [ − ] ⎣ −2 ⎦ ⇒ [ L ] = [ L ]
[ L] ⎡⎣ LT ⎤⎦
Denklem boyut homojenliğini sağlamaktadır.

Soru 9 : Baraj üzerinden savaklanan akımın debisi İngiliz Birim Sisteminde Q = 3.09 b H 3/ 2 ifadesi ile verilmiştir.
3
Burada H (ft) savak üzerindeki su yüksekliği, b (ft) savak genişliği, Q savak debisini (ft /s) göstermektedir.
Denklemdeki 3.09 katsayısının boyutsuz olup olmadığını ve bu denklemin, değişiklik yapılmaksızın, diğer birim sistemlerinde kullanılıp
kullanılamayacağını belirleyiniz.

Q = ⎡⎣ L3T −1 ⎤⎦
b = [ L]
H = [ L]
⎡⎣ L3T −1 ⎤⎦ = [3.09][ L ] ⎡⎣ L3 2 ⎤⎦ ⇒ [3.09] = ⎡⎣ L1 2T −1 ⎤⎦
3.09 katsayısı ⎡⎣ L1/ 2T −1 ⎤⎦ boyutunda olduğundan denklem boyut homojenliğini sağlamamaktadır.
Denklem, örneğin, MKfS birim sisteminde kullanılmak istendiğinde, katsayının birimine bağlı bir değişiklik uygulanması gerekir.

1ft = 0.3048 m ⇒ 3.09 ft1 2s −1 = 3.09 ( 0.3048 m ) s −1 = 1.71m1 2s −1

12

⇒ Q = 1.71b H 3/ 2

http://www2.itu.edu.tr/~ozenb/fluid_mechanics.htm