BÖLÜM 8: POTANSİYEL ENERJİ

Örnek 8.2 Şekilde görülen m kütleli bir top h kadar yükseklikten bırakılmıştır, a)Hava
direncini ihmal ederek, yerden bir y yükseklikte iken topun hızını bulunuz. b) Top ilk h
yüksekliğinden bırakıldığı anda bir vi ilk süratine sahipse, topun y deki süratini bulunuz.

Çözüm: a) y yüksekliğindeki hızı

Ki + U i = K s + U s
1 2
0 + mgh = mvs + mgy ⇒ vs = 2 g (h − y )
2
1 2 1
b) mvi + mgh = mvs2 + mgy ⇒ vs2 = vi2 + 2 g (h − y )
2 2
Örnek 8.3 Bir sarkaç şekildeki gibi Luzunluklu hafif bir ipe bağlı m kütleli bir küreden
oluşuyor. İp düşeyle bir θA açısı yaptığında, küre durgun olarak bırakılıyor ve P mili
sürtünmesizdir. a) Küre en alt noktada olan B ye geldiğinde sürati ne olur? b) B de iken TB
gerilmesi ne olur? P

θA

LcosθA
TA

A
C
B mg
1
Çözüm: a) K A + U A = K B + U B ⇒ 0 − mgLCosθ A = mvB2 − mgL
2
vB = 2 gL(1 − Cosθ A )

vB2
b) TB − mg = m ⇒ TB = mg + 2mg (1 − Cosθ A ) = mg (3 − 2Cosθ A )
L

Hazırlayan: T. Uzunoğlu 1/4

Örnek 8.4 3 kg lik bir sandık bir eğik düzlemden aşağıya doğru kaymaktadır. Eğik düzlem
şekilde gösterildiği gibi 1 m uzunluğunda ve 300 lik eğimdedir. sandık, durgun halden, tepe
noktasından harekete başlıyor ve 5 N büyüklüğünde sabit bir sürtünme kuvveti etkisi
altında kalıyor. Sandık eğik düzlemi terk ettikten sonra döşeme üzerinde kısa bir mesafe
harekete devam edebilir. Eğik düzlemin tabanında sandığın süratini bulmak için enerji
yöntemini kullanınız.

d=1m

0.5m

Çözüm: Ei = Ki + U i = 0 + U i = mgyi = (3)(9,8)(0,5) = 14, 7 j

1 2
Es = K s + U s = mvs + 0
2
∆E = − f k d = −(5)(1) = −5 J

1 2 1
∆E = Es − Ei = mvs − mgyi = − f k d ⇒ mvs2 = 14, 7 − 5
2 2
vs = 2,54m / s

Örnek 8.5 m kütlel bir çocukşekildeki gibi h yükseklikte düzensiz şekilde eğilmiş bir
kaydırakta kaymaktadır, çocuk tepeden ilk hızsız olarak harekete başlıyor a)sürrtünmenin
olmadığını varsayarak çocuğun tabandaki süratini bulunuz. b) Çocuğa bir kinetik sürtünme
kuvveti etki ederse, sistem ne kadarlık bir enerji kaybeder. vi=3m/s ve m=20 kgolduğunu
varsayınız.

Hazırlayan: T. Uzunoğlu 2/4

 1
Çözüm: a) K i + U i = K s + U s ⇒ 0 + mgh = mv s2 + 0 ⇒ v s = 2 gh
2
b)
1  1
∆E = E s − Ei = ( K s + U s ) − ( K i + U i ) =  mv s2 + 0  − (0 + mgh ) = (20)(3) 2 − (20)(9,8)(2)
2  2
= −302 J

Örnek 8.7 Bir oyuncak tüfeğin atış mekanizması şekilde gösterildiği gibi bilinmeyen
kuvvet sabitli bir yaydan oluşmuştur. Yay 0,120 m sıkıştırıldığında, tüfek düşey olarak
ateşlendiğinde, 35 g lık bir mermiyi, ateşleme öncesi konumunun üzerinde 20 m lik bir
maksimum yüksekliğe fırlatılabilmektedir. a) Tüm direnç kuvvetlerini ihmal ederek yay
sabitini bulunuz. b) Merminin şekildegösterildiği gibi yayın denge konumundan geçerken
(xB=0,120 m) süratini bulunuz.
1 2 1
Çözüm: a) E A = E C ⇒ kx = mgh ⇒ k (0,120) 2 = (0,035)(9,8)(20) ⇒ k = 953 N / m
2 2
b) E A = E B

1 2 1 2 (953)(0,120) 2
kx = mv B + mgx B ⇒ v B = − 2(9,8)(0,120) = 19,7m / s
2 2 0,035

PROBLEMLER

8.6 ti anında, bir sistemdeki parçacığın kinetik enerjisi 30 J ve potansiyel enerjisi 10 J dür.
Daha sonraki bir ts anında, parçacığın kinetik enerjisi 18 J’dür. a) Parçacık üzerine sadece
korunumlu kuvvetler etki ederse, ts anındaki potansiyel enerji ve toplam enerji nedir? b) ts
anında sistemin potansiyel enerjisi 5 J ise parçacık üzerine etki eden herhangi bir
korunumlu olmayan kuvvet varmıdır? Açıklayınız.

Çözüm: a) Us=Ki-Ks+Ui=30-18+10=22 J E=40 J

b) evet Wksuz = ∆K + ∆U ve korunumlu kuvvetler için ∆K + ∆U = 0dır.

8.12 Bir m kütlesi θ açılı sürtünmesiz eğik düzlem üzerinde durgun halden başlayarak bir
d uzaklığına kayıyor. Kayarken şekildeki gibi kütlesi ihmal edilebilir bir yaya çarpıyor.
Kütle kuvvet sabiti k yayın sıkışmasıyla bir anlık duruncaya kadar ek bir x uzaklığı kadar
kayıyor. Kütle ile yay arasındaki ilk d uzaklığını bulunuz.

Hazırlayan: T. Uzunoğlu 3/4

 d

Çözüm: Yay kütlenin çarpmasıyla x kadar daha sıkışmış olursa bu durumda düşeydeki ilk
konuma göre potansiyel enerji
U = mg ( x + d ) Sin30 olur. Bunuda yayın sıkışmasıyla depolanan enerjiye eşitleyebiliriz.
1 2
kx = mg (d + x) Sin30
2

Hazırlayan: T. Uzunoğlu 4/4