T.

C
M.E.B
ÖZEL AHMET ULUSOY LİSESİ
FİZİK DERSİ DENEY RAPORU

TARİH : 14/06 / 2004

SINIF : 10.A.B.C.D.E
DENEY NO :
DENEYİN AMACI : TRANSFORMATÖR DE MIKNATIS YARDIMI İLE İNDÜKSİYON
AKIMININ ULUŞTURULMASI

DENEY ARAÇLARI : Güç kaynağı ,Çubuk Mıknatıs ,Kroki dil kablolar,Mili ampermetre,

DENEYİN YAPILIŞI

Alternatif gerilimi yükselten ya da alçaltan aletlerdir. Primer Sekonder

İndüksiyon akım şiddeti sarım sayısı ile doğru orantılı olduğundan

Transformatörün verimi ise

Burada Verim =

ns : Sekonderin sarım sayısı

np :Primerin sarım sayısı
Vs : Sekonderin potansiyel farkı
Vp : Primerin potansiyel farkı
Is : Sekonder den geçen akım
Ip : Primerden geçen akım
Ps : Sekonderin gücü
Pp : Primerin gücü
ns/np : Çevirme oranı

DENEY SONUCU :
Aynı demir çekirdek üzerine yerleştirilmiş iki bobinden oluşan ve bobinlerden birine verilen bir altenatit gerilimi
değiştiren araçlar transformatörlerdir. Bir transformatörde alternatif gerilimin,uygulandığı bobin primer,alındığı
bobin ise sekonderdir. Transformatörlerde sarım sayıları farklı bobinler kullanarak,primer ve sekonder
devrelerdeki gerilimler ölçülüp transformatörün değiştirme oranı (Ns / Np) hesaplanabilir. ( Ns : sekonderin sarım
sayısı, Np : primerin sarım sayısı)

a) U şeklindeki demir çekirdeğin kollarına primer bobin olarak kullanacağımız 600 sarımlı bobini ve
sekonder olarak kullanacağımız 1200 sarımlı bobini yerleştirerek demir çekirdeğin uçlarını düz demir
çekirdekle kapatırız. Primer bobinin uçlarını güç kaynağımızın alternatif akım veren uçlarına bağlarız.
Transformatörün primer ve sekonder uçları arasındaki gerilimleri ölçmek için bu uçlara birer
voltmetre bağlayarak devreye akım veririz. Primer ve sekonder devredeki gerilimleri okuyalım. Güç
kaynağımızdan devreye verdiğimiz gerilimi değiştirerek her defasında voltmetrelerden gerilimleri
okuruz. Bu değiştirme sırasında voltmetrelerin ölçü sınırlarını aşmamaya dikkat etmeliyiz.

b) Ölçtüğümüz gerilim değerlerini kullanarak sekonderdeki gerilimin primerdeki gerilime göre değişim
grafiğini çizelim. Grafiğimiz bir doğru mu çıktı? Bu doğrunun eğimini bularak Ns /Np oranıyla
karşılaştıralım.

c) Aynı deneyi primer bobini değiştirmeden 300 ve 600 sarımlı sekonder bobinler kullanarak yapalım.
Sonuçları tartışalım.
d) U şeklindeki demir çekirdeğin kollarına primer olarak 600 sarımlı ve sekonder olarak ta 300 sarımlı
bobinleri yerleştirerek uçlarını düz bir demir çekirdekle kapatırız. Primer ve sekonder devrelere seri
olarak birer ampermetre bağlayıp devreye akım veririz. Güç kaynağımızdan devreye vereceğimiz
akımın ampermetrelerin ölçü sınırlarını aşmayacak değerde olmasına dikkat etmeliyiz.primer ve
sekonder devredeki ampermetrelerden akım şiddetlerini okuyalım. Şimdi de primer devredeki
ampermetre devreye bağlı ve devrede akım varken,sekonder devredeki ampermetreyi devreden çıkarıp
sekonder bobinin uçlarını açık bırakırız. Transformatörün boşta çalışması olarak nitelendirilen bu
durumda primer devredeki ampermetreden ne gözledik? Sonucu yorumlayalım.

Ebonit veya cam çubuk sarkacın topuna dokundurduğumuzda Sarkaçta hiçbir değişiklik olmaz.Sarkaç
yerinde sabit durur
Yüklü ebonit çubuk sarkacın topuna dokundurulduğunda birbirlerini iterek cisimden uzaklaşmaya
çalışır.
Birbirine değen elektrik sarkaçlarına sürtme ile elektriklenen ebonit çubuğu değdirdiğinizde ,sarkaçlar
birbirlerini itiyor.Olayın nedeni iki sarkaca yüklü ebonit çubuğu değdirildiğinde sarkaçların topları aynı
yükle yüklenir ve toplar birbirini iter.

Yüklü ebonit çubuk tarafından yüklenen elektrik sarkacına yüklü cam çubuk yaklaştırıldığında sarkacın
topu yüklü cam çubuk tarafından çekildi.Yüklü ebonit çubuk tarafından yüklenen elektrik sarkacı ebonit
çubuğa göre zıt yükle yüklenmiş cam çubuk tarafından çekilir .Çünkü farklı yükler birbirini çeker.

Mustafa Yüksel
Fizik Öğretmeni