KESME –KAYMA-MAKASLAMA

GERİLMESİ
• Kayma Gerilmesi: Eksen doğrultusuna dik etki eden dış yüklerin meydana
getirdiği iç kuvvetlere kesme kuvveti ve bundan dolayı oluşan gerilmelere
kayma (kesme,makaslama) gerilmesi denir. Bir başka ifadeyle
• Bir malzemenin (elemanın) kesitine paralel şekilde uygulanan kuvvete veya
kuvvet bileşenine kesme kuvveti; uygulanan kesme kuvvetinin birim alana
etkisine ise kayma gerilmesi (kesme gerilmesi ) denir.
•
• Kuvvet “V,T,Q” ile Kayma Gerilmesi “τ” (to) ile ifade edilir.
Formülü τ=v/A’ dır. Birimi N/m2, pascal, kgf/cm2, tf/m2
• Kayma gerilmesi sadece cismin yüzeyine uygulanan
kuvvetlerden dolayı oluşmaz, ayrıca cismin burulma
durumunda meydana gelen moment den dolayı da kayma
gerilmesi oluşur. Bir cisme iki ucundan ve ters yönlerde kuvvet
uygularsanız, yani iki ucundan ters yönlerde çevirirseniz
burulma ve burulma sonucunda kayma gerilmesi meydana gelir.
• Kesme kuvveti, makaslama kuvveti; kayma gerilmesi ise kesme
gerilmesi veya makaslama gerilme gibi çeşitli ifadeler şeklinde
karşınıza çıkabilir.
• Bir elemana kesme kuvveti uygulandığında, cismin iki zıt
yüzeyinin, birbirlerine paralel ve zıt yönde kaymalarını sağlar;
elemanda açısal bir şekil değişimi gözlenir.
• Uygulanan kuvvet elemanın en kesitine dik ise; kesme
kuvveti ve dolayısıyla kayma gerilmesi sıfırdır.
• Örnek, her iki şekilde de sadece normal kuvvet etki etmektedir
bundan dolayı sadece normal gerilme oluşur. Kayma gerilmesi
sıfırdır.
• Bir malzemeye eksenel çekme veya basınç
kuvveti uygulandığında, malzemenin boyunda uzama veya
kısalma; yanal kısımlarında ise daralma veya genişleme meydana
gelir. Kesme kuvvetine maruz kalan malzeme ise açısal bir şekil
değişimine uğrar. Bir malzemede kayma gerilmesi oluştuğunda,
malzeme içerisinde birbirine dik eksenler olduğunu farz edersek,
bu eksenler arasındaki dik açı bozulur.
• Resimde görüldüğü üzere;
kitap yüzeyine paralel bir
kuvvet oluşturmak, kağıdı
makas(veya el ile) ile kesmek
veya bir odun parçasını
ortadan ikiye bölmek kesme
kuvveti (makaslama)
uygulayarak
gerçekleştirdiğimiz işlemlere
birer örnektir. Örnekteki gibi
bir kitaba basınç veya çekme
kuvveti uyguladığımızda çok
küçük miktarlarda
deformasyon sağlarız. Ancak
parmağınızla hafifçe yatay
bir kuvvet uyguladığınızda
ise kolayca ve daha büyük
deformasyonlar
oluşturabilirsiniz.
• O yüzden bir yapı elemanının veya bir malzemenin çekme
ve basınca karşı dirençli olması kadar kesme kuvvetine
karşı da dirençli olması gereklidir. Kesme kuvveti; inşaat
mühendisliğinde bir yapı tasarlarken sık sık karşılaşılan ve
dikkate alınan bir kuvvettir. Bu nedenle kirişlerin, kiriş –
kolon birleşimlerinin, kolonların, bulonların vb. malzeme
ve yapı elemanlarının kesme hesaplarını, tahkiklerini vs.
yapmak durumunda kalırız. Kesme kuvvetine; deprem
sırasında oluşan yatay kuvvetler, rüzgarın oluşturduğu
yatay kuvvetler, zemin itkisi gibi örnekler de verebiliriz.
Kesme kuvveti; yeterli hesap, uygulama yapılmadığı
sürece büyük ve ani hasarlar verebilir. Bu nedenle kesme
güvenliğini sağlamamız gerekmektedir. Etriyeler, kesme
kuvvetine dolayısıyla kayma gerilmesine karşı yapılan
hesaplar sonucu uygulanan bir uygulamadır ve kayma
gerilmesine karşı kullanılır. Bu nedenle etriyelere deprem
donatısı veya kayma donatısı gibi isimler de verilmiştir.
Kesme kuvvet etkisinde yapısal
hasarlar
 Kayma gerinimi (γ)
• Kayma gerinimi-
“Uygulanan gerilimin bir
sonucu olarak,
deformasyondan önce,
birbirine dik iki eksen
arasında oluşan açıda
meydana gelen
değişim”
• γ = tanθ = d/t
 - Kayma modülü (katılık modülü)
• Kayma gerilimi ve kayma
gerinimi arasındaki ilişkiyi
tanımlamak için kullanılır.
Zeminin kaymaya karşı
gösterdiği dirençtir. kayma
modülü, elastisite
modülünün bulunması için
gereken parametrelerden
biridir. Birimi kg/cm2 dir.
büyük G harfi ile gösterilir
yapıların depreme yönellik
tasarımı için önemlidir.
 UYGULAMALAR
SORU 1)
• Şekil de verilen basit kirişin ;
• a) Kesme kuvvet diyagramını çiziniz?

• b) Ahşap kirişin emniyet kayma gerilmesi temn=10 kgf/cm2 olduğuna göre gerekli
kontrolleri yapınız?
Çözüm:

• İşlem adımları: • a) Kesme kuvvet diyagramı

• 1- Mesnet reaksiyonların hesaplanması

• Denge denklemlerinden

• 1- SFx=0 ise Ax=0

• 2-SFy=0 ise Ay+By=300kgf (1.denklem)
• 3- SMA=0 ise 300.1-By.3=0 dan By=100kgf
(2.denk)
• 1.denklemde By yerine 100kgf yazılır ise
• Ay=200kgf olur.
• b) Alan (A) = 10.5=50cm2
• τişletme=3*Vmax / (2*A)
• τişletme=3*V / (2*A)
• τişletme=3*200 / (2*50)
• Kesme kuvvet
diyagramından
• Vmax= 200kgf • τişletme=6kgf/cm2

• tişletme ≤ τemn. Şartından • tişletme ≤ τemn. =10kgf/cm2

olduğu için emniyetlidir
SORU 2)

2.5=10kN 5kN

AY
• SFy=0 dan Ay-5-10=0 • Alan(A)=40.80=3200mm2

ise • Vmax=15kN=15.103N
• Ay=15kN
• τmax=3*Vmax / (2*A) dan
• Kesme Kuvvet diyagramı
2.3=6kN 5kN
2.2=4kN
• τmax=3*15.103 / (2*3200)

• Τmax= 7.03N/mm2= 7.03Mpa

Ay= 15kN

9
15

+ 4
+ 0

Kesme Kuvvet Diyagramı (kN)

 SORU 3)

• Şekil de verilen konsol kirişin ;

• a) Kesme kuvvet diyagramını çiziniz?
• b) Kirişte meydana gelen maksimum kayma gerilmesini bulunuz (tmax=?)
• 5kN/m
d=80mm
A
2m B
 • . SFy=0 dan Ay-10=0 ise Ay=10kN olur., Va-P=Vb ise
Vb=10-10=0 P=5*2=10kN

Ay B

Va=Ay=10kN

+
0

B
• A=n*d2/4 ise A= n*802/4= A= 5026mm2 olarak
hesaplanır.
• tmax= 4/3*(Vmax/A)
• Vmax=10 kN= 10.103N
• tmax= 4/3*(10.103/5026)
• tmax=2.65N/mm2=2.65Mpa
 Cıvatalarda Kesilme Dayanımın Hesaplanması

• Cıvatalar genellikle
çekilme olayını yaşarlar.
Ancak bazı çelik
konstrüksüyonlarda
kesilmeye de çalışabilirler.
Şekilde de görüldüğü gibi
(F) kuvveti etkisi ile
taranmış parçalar birbiri
üzerinde kaymaya
çalışırlar. Bu sırada kayma
yüzeylerinin cıvataya
isabet eden kısmında
kesilme olayı yaşanır.
• Temel formül τ=v/A’dır
• Çözümlemelerde
• t ≤ tem şartı sağlanır.
• SORU 4)
• Örnek: Yandaki şekilde
görülen cıvata M12
ölçüsünde olup iki parçayı
birleştirmektedir. Parçalara,
kaydırma yönünde 4000
N’luk kuvvet uygulandığına
göre makaslama
bölgesindeki cıvata kesit
alanını ve bu bölgedeki
kesilme gerilimini bulunuz.
Çözüm:

• Öncelikle cıvatanın bölüm dairesi çapı bulunur ve bu çap kullanılarak

kesilmeye çalışılan alan hesaplanır. Daha sonra kesme gerilmesi genel
formülü kullanılarak kesme gerilmesi hesaplanır.
SORU 5)

• Şekilde görülen perçinli

sistem, 10 kN’luk kuvvet
ile zorlanmaktadır.
Kesilme anında,
perçinde meydana
gelen gerilim 160 N /
mm2dir. Buna göre
perçinin kesit alanı ve
çapını bulunuz.
SORU 6)