ÇOCUKLUK ÇAĞINDA GÖRÜLEN

DÖKÜNTÜLÜ HASTALIKLAR
Dünyada 5 yaş altı
ölüm nedenleri.

Kaynak: The World

Health Report, 2005
 KIZAMIK
(Measles, Rubeola)

• Kaynak; insan.
• Bulaşma; solunum yoluyla olur.
• Görüldüğü mevsim; kış sonu, ilkbahar.
• Bulaşma; döküntü çıkmadan 4 gün öncesi, döküntü
çıktıktan sonraki dört gün.
 KIZAMIK

• Çok bulaşıcı akut viral bir infeksiyondur.

• Solunum yoluyla bulaşır.
• Virüs nazofarenks ve bölgesel lenf bezlerinde çoğalır.
• Aşılanma ile görülme sıklığı azalmıştır.
• Hastalar döküntüden önceki 1-2 gün ile döküntü
kayboluncaya kadar bulaşıcıdır.
 KIZAMIK

Klinik
• Kuluçka süresi: 8-12 gün
• Prodromal dönem 2-3 gün sürer. Bu
dönemde halsizlik, iştahsızlık, yüksek
ateş 39-39,5°C, öksürük, nezle,
konjunktivit ve ışıktan Korkma
(fotofobi) gibi belirtiler görülür.
• Koplik lekeleri hastalığa özgü bir
belirti olup 12-18 saat içinde
kaybolur.
 Koplik lekeleri

• Ağız içinde, azı dişleri hizasında kırmızı zemin

üzerinde gri beyaz kum taneleri olarak tabir
edilen kızamığa özgü bir bulgudur.
 Kızamığın seyri

-12-16. gün -2-4. gün 0. gün 3. gün 5-6. gün

İnkübasyon Prodrom Döküntü

)
Döküntü Ateşin Döküntünün
Bulaşma Prodrom
başlangıcı düşüşü geçmesi
başlangıcı

ATEŞ

BULAŞTIRICILIK
 KIZAMIK

Döküntü
• Eritamatöz makülo-papüler döküntü kulak
arkasından, saç çizgisi boyunca, yanakların
posteriorunda ve boyunun yanlarında
görülmeye başlayarak vücudun aşağı
kısımlarına yayılır.
• Döküntüler yüzden başlayarak aynı sıra ile 4-5
gün içinde solmaya başlar.
• Solarken hafif deskuamasyon (soyulma)
görülebilir.
 KIZAMIK

Tanı
• Tanı klinik bulgularla konulur. • Koplik lekesi varsa tanı
• Prodromal dönemde nazal kolaydır.
mukozadan veya balgamdan
yapılan incelemede çok
çekirdekli dev hücreler
görülebilir.
 KIZAMIK
Tedavi
• Destekleyici tedavidir
(Antipiretikler ve yeterli sıvı
alımı vs)
• Gelişmekte olan ülkelerde
oral A vitamini (400.000 IU)
önerilmektedir.
• Bol kalorili beslenme
önerilir.
• İyi beslenemeyenlerde serum
takılır.
• Enfeksiyon gelişmişse hekim
önerisine göre antibiyotik
verilir.
• Odası havalandırılmalıdır.
Komplikasyonlar

• Otitis media (En sık) -orta kulak iltihabı

• Pnömoni -zatürre
• SSS komplikasyonları (SSPE) –beyin enfeksiyonları vb.
• Purpura –deri altında morluklar
• Tüberküloz- verem
• Kornea ülserasyonu (yaralanma)
• Perikardit, miyokardit –kalp tabakaları iltihabı
• Hepatit –karaciğer iltihabı
 KIZAMIK
(Measles, Rubeola)
Korunma
• Korunmada canlı aşı • Kızamıklı hasta ile
uygulanır. karşılaşmayı izleyen 5 gün
• MMR (measles, mumps, içerisinde 0.25 ml/kg dozda
rubella-kızamık-kızamıkçık- gammaglobulin İM olarak
kabakulak) şeklinde 12. ayda kullanılabilir.
uygulanır. 6-11 yaşlarında
rapel yapılır.
• Kızamık salgınlarında ilk 72
saat içinde uygulanan aşı
koruyucudur.
 Kızamık aşısı
• Canlı aşıdır.
• Etkinlik : %95 (%90-%98).
• Bağışıklık süresi:
yaşamboyu.
• Aşı takvimi: 2 doz.
• Aşı uygulananların % 2-5’i
ilk doza yanıt vermez
(antikor, bozuk aşı vb).
• Çoğu ikinci doza yanıt verir.
 Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak
aşısı yan etkileri

• Ateş %5 - %15
• Döküntü %5
• Eklem semptomları %25
• Trombositopeni <1/30,000 doz
• Parotit nadir
• İşitme kaybı nadir
• Ensefalopati <1/1,000,000 doz
 Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak aşısı
kontrendikasyonları
• Bir önceki dozda aşıya karşı gelişen ağır allerjik
reaksiyon
• Gebelik (canlı aşı olduğundan)
• İmmünosupresyon (kemik iliği baskılanmışsa)
• Yakın zamanda kan ürünü almış olmak
 KIZAMIKÇIK
(Rubella, German Measles
alman kızamığı, üç günlük kızamık)
 KIZAMIKÇIK
(Rubella, German Measles)
• Kızamıkçık virusu tarafından
oluşturulan bulaşıcı bir infeksiyondur.
• Kızamık kadar ağır seyretmez.
• Solunum yoluyla veya anne karnında
plasental yolla bulaşır.
 Bulaşma

• Edinsel kızamıkçıkta döküntüden önceki 2 gün ile

döküntü çıktıktan sonraki 5 - 7 gün arası

• Konjenital (doğumsal) rubella sendromunda bebekler

virusu 1 yıl boyunca döker.

• Anneden geçen antikorlar bebeği ilk 6 ayda korur.

 Kızamıkçık
Klinik
• İnkübasyon peryodu :14 (12-
23) gündür.
• Prodromal dönem (1-5 gün):
Halsizlik, iştahsızlık, ateş, baş
ağrısı, konjonktivit ve hafif
nezle
• Temastan 14-17 gün sonra
döküntüler başlar.
• Döküntüler makülopapüler,
kızamık döküntüsüne göre
daha seyrek ve birleşme
özelliğinde değildir.
• Yüzden başlayıp vücuda yayılır
ve 3 gün içinde kaybolur.
 Kızamıkçık

-15-21. gün -1-5. gün 0. gün 1-3. gün 1-2 hafta

İnkübasyon Prodrom Döküntü

(Büyük çocuklarda)
(Lenf bezlerinde çoğalma, 10 viremi)

Bulaşma Prodrom Döküntü Döküntünün

başlangıcı başlangıcı geçmesi

ATEŞ
• Küçük çocuklarda 2-3
haftalık inkübasyon sonrası BULAŞTIRICILIK
prodrom olmadan başlar
• Daha hafif seyreder LENFADENOPATİ
 KIZAMIKÇIK
Döküntü
• Döküntü çıkmadan kısa süre
önce yumuşak damakta pembe
renkte enantemler fark edilir.
• Makülo-papüler döküntü
yüzden başlayarak 24 saatte
hızla tüm vücuda yayılır.
• Döküntü tek tek olup 3-5
günden fazla sürmez.
 Kızamıkçık
Döküntü
• Yüzden başlar.
• Gövde ve ayağa doğru
yayılır.
• Genelde kaşıntılıdır.
• Birleşme eğilimi göstermez.
• Hızlı yayılıp hızlı kaybolur (1-3 gün).
• Yıkanma sonrası döküntü artabilir.
 Kızamıkçık
Komplikasyonları

Artralji (eklem ağrısı) ya da artrit (eklem iltihabı)

çocuklarda …………………….: nadir
erişkin kadınlarda…………….: % 70’e kadar

Trombositopenik purpura ………: 1 / 3.000

Ensefalit …………………………..: 1 / 6.000
Nörit ………………………………….: nadir
Orşit ………………………………….: nadir
 Konjenital kızamıkçık sendromu

• Enfeksiyon tüm organları

etkileyebilir.
• Fetusun ölümüne ya da
prematüre doğuma yol
açabilir.
• Fetusteki hasarın şiddeti
gestasyon yaşına bağlıdır.
• Gebeliğin ilk 3 ayında
enfeksiyon meydana gelirse
bebeklerin % 85’i etkilenir.
Konjenital kızamıkçık
sendromu
• İşitme kaybı,
• Katarakt,
• Patent duktus arteriyozus,
• Ventriküler septal defekt
• Mikrosefali,
• Mental retardasyon
• Karaciğer ve dalakta hasar
• Özel bir tedavisi yoktur.
 Kızamıkçık
Tanı
• Bildirimi zorunlu
• Klinik tanı
– Akut başlangıç
– Makülopapüler döküntü
– 37.2°C üzerinde ateş
– Lenfadenopati
– Konjunktivit
– Artralji ya da artrit
 Kızamıkçık
Korunma
• Aşılama
– Canlı aşı
– İlk doz: 12 aydan sonra
– İkinci doz: ilkokula girerken
(6-11 yaş)
– İmmünite: ömür boyu korur.
– Rutin aşılama takviminde yer
alır.
– Temas halinde ilk 72 saat
içinde yapılan aşı koruyucu
olabilir.
– Konjenital kızamıkçığı
önlemek için gebe
kalınmadan önce (en az 1 ay
önce) aşılanma önemlidir.
– En önemli sorun ilk 3 ay
içinde gebenin kızamıkçık ile
temas etmesidir.
– Tespit edilirse gebeliğin
devam seçimi aileye bırakılır.
 Kızıl
• Grup A beta-hemolitik
streptokokların yaptığı bir
hastalıktır.
• Tonsilit ya da cilt
infeksiyonu sonrasında
görülebilir.
• En sık 4-8 yaşında görülür.
 Kızıl
• İnkübasyon: 3-7 gün • Döküntü: 12-48 saat sonra
başlar.
• Prodrom dönemi:
– Ateş, • Tedaviye başladıktan sonra
– Halsizlik. 12-24 saat içinde ateş
– Boğaz ağrısı, düşer.
– Baş ağrısı,
– Bulantı, kusma,
– Karın ağrısı,
– Kas ağrısı,
 Kızıl
Fizik muayene
• Eksüdatif tonsilit
• Çilek dili görüntüsü
• Döküntü
• Ağız etrafında solukluk
• Deskuamasyon: döküntü geçtikten 7-10
gün sonra başlar, 6 hafta kadar sürebilir.
• Aksilla, kasık ve parmak uçlarında en
belirgindir.
 Kızıl

-3-7. gün -1. gün 0. gün 5-7. gün 3-4 hafta

İnkübasyon Prodrom
Ateş Cilt belirtileri
(Tedavi edilmezse)

Prodrom Döküntü Döküntünün

Bulaşma
başlangıcı başlangıcı geçmesi

ATEŞ

*Hastaya antibiyotik BULAŞTIRICILIK

uygulanmadığında
görülen klinik seyir
 Kızıl
Döküntü
• Enantem ve ekzantem tarzında,
• İnce eritematöz papüler tarzda,
• Aksilla, kasık ve ensede başlar ve tüm vücuda
yayılır,
• Deride zımpara kağıdı görüntüsü
• Kıvrım yerlerinde döküntüler daha kalın ve
yoğun (Pastia çizgileri)
• Tanı
• Klinik bulgular.
• Boğaz kültürü alınır.
• Tedavi
• Alerjisi olmayanlarda en etkili ilaç
penisilindir. Alerjisi olanlarda eritromisin
verilir.
• Özel aşısı yoktur. Hasta kişilerle temas
halinde penisilin-eritromisin verilir.
 Kızıl
Komplikasyonları
• Sinüzit
• Otitis media
• Akut romatizmal ateş
(uygun ve zamanında
antibiyotik tedavisiyle
önlenebilir)
• Akut glomerülonefrit
(böbrek iltihabı)
Eritema infeksiyozum (Beşinci
hastalık)
 Beşinci hastalık
• Etken: Parvovirus B19
• Fetal infeksiyon→hidrops fetalis
• En sık 5-15 yaşlar arasında
– Nadiren erişkinlerde
• Özgül tedavi yoktur.
 Beşinci hastalık
Bulaşma :
• Solunum yolu Bulgular
• Kan • Baş ağrısı (%20)
• Transplasental • Ateş (%20)
• Boğaz ağrısı (%15)
• Kaşıntı (%15)
• Burun akıntısı (%10)
• Karın ağrısı (%10)
• Artralji (%10)
 Beşinci hastalık
Döküntü (3 evrede gelişir)

1. evre:
(Tokat atılmış yüz)
• Yanaklar kızarıktır ve tokatlanmış
çocuk görüntüsü verir.
 Beşinci hastalık
Döküntü
2. evre:
• Gövde, kol ve bacakların dış
yüzünde makülopapüler
döküntü vardır. Sıcakla artar,
kaşınmaz ve soyulmaz. Kas ve
eklem ağrıları, halsizlik
olabilir.
3. evre:
• Döküntüler dantelimsi hal
alır. Belirtiler geriler.
 Beşinci hastalık

-4-14. gün -7-10gün 0. gün 5. gün Hafta/ay

İnkübasyon Prodrom İnkübasyon 1. evre 2. evre 3. evre

Bulaşma Döküntü Ateşin Döküntü

başlangıcı düşüşü tekrarlayabilir

ATEŞ
BULAŞTIRICILIK
 Beşinci hastalık
Komplikasyonlar

• Aplastik kriz
– hemolitik anemisi olanlarda daha ağır seyredebilir
• Kronik kemik iliği yetersizliği
– immün yetmezlikli kişilerde
• Konjenital infeksiyon
– hidrops fetalis
– intrauterin ölüm
• Tanıdan sonra hastaların 7 gün süre ile
solunum izolasyonu önerilir.
• Özel bir tedavisi yoktur.
 Roseola infantum
(Exanthem subitum)
(Altıncı hastalık)
 Altıncı hastalık
• Etken:
– insan herpes virus
• Febril konvülziyonla ilişkilidir (% 6-15)
• Ateş (40oC)
• İshal (% 68)
• Öksürük (% 50)
• Prodromal semptomlar
– huzursuzluk
• En sık 6 ay- 3 yaş arasında
• Solunum yolu ile bulaşır.
 Altıncı hastalık

-12-14. gün -3-4. gün 0.gün 1. gün

İnkübasyon Prodrom Döküntü

Bulaşma Prodrom Döküntü Döküntünün

başlangıcı başlangıcı geçmesi

ATEŞ
 Belirtiler
• 39-40°C arası yüksek ve inatçı ateş
• Üst solunum yolu infeksiyonu bulguları
• Çocuk rahatsız görünümdedir.
• Bazen sinir sistemi bulguları tabloyu karışık
hale getirir.
 Altıncı hastalık
• Ateş düştükten sonra Makülopapüler
döküntüler oluşur.
• Daha çok gövdededir.
• Hızla kol, ense, yüz ve bacaklara yayılır.
• 24 saat içinde solar.
• Döküntünün görülmesiyle beraber ateş
düşer.
 Altıncı hastalık
Tedavi
Tanı: • Ateşi düşürmek
• Ateşin ilk 24-36. yeterlidir.
saatinde lökositoz
(beyaz kan hücrelerinin
artması) daha sonra
lökopeni (beyaz kan
hücrelerinin azalması)
 Suçiçeği
(Varicella)
 Varisella zoster virüsü

• En bulaşıcı çocukluk çağı

hastalığıdır.
• Bulaşma temas, damlacık veya
solunum yoluyla olur.
 Su çiçeği
• En sık 1-6 yaş arasında
görülür. • Prodromal dönem:
• Mortalite 2 / 100.000 – Ateş
– ensefalit, • döküntüden 1-2 gün önce
– pnömoni, – Karın ağrısı
– Reye sendromu – Baş ağrısı
– Halsizlik, iştahsızlık
– Öksürük,
– Boğaz ağrısı
 Suçiçeğinin seyri

-13-22. gün -1-2. gün 0.gün 7. gün

İnkübasyon Prodrom Döküntü

Prodrom Döküntü Veziküllerin

Bulaşma
kabuklanması
başlangıcı başlangıcı

ATEŞ

BULAŞTIRICILIK
 Suçiçeği
Döküntü
• Döküntü:
– Kırmızı makül halinde
başlayıp papüle dönüşür.
– 1-2 saat içinde vezikül halini
alır.
– Vezikül sıvısı bulanıktır.
– Gövdeden başlayıp, baş ve
yüze yayılır.
– Ekstremitede nadirdir, saçlı
deride bulunur, mukozalarda
görülür.
– Şiddetli kaşıntı vardır.
 Suçiçeği
Komplikasyonlar
• Lezyonların bakteriyel Komplikasyon açısından riskli
infeksiyonu. gruplar
• Pnömoni. • Sağlıklı erişkinler.
• İmmün yetersizliği olan kişiler.
• Ensefalit.
• Doğumdan 5 gün önce ya da 2 gün
• Reye sendromu (infeksiyon sonra suçiçeği döküntüsü ortaya
sırasnda aspirin çıkan annelerin bebekleri.
kullanımıyla ilgilidir).
• Hastaneye yatırılma
3/1000 vaka.
• Ölüm 1/60.000 vaka.
 Suçiçeği aşısı

• İçerik Canlı virüs

• Etkinlik % 95 (% 65-% 100)
• Bağışıklık >7 yıl
süresi
• Aşı takvimi 1 doz (<13 yaş altı)
12-15 aylar arasında
Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısıyla beraber
uygulanabilir.
 Suçiçeği aşısı
Yan etkiler
• Enjeksiyon bölgesinde lokal etkiler – % 20
• Döküntü – % 3-% 4
– Vezikülerden çok makülopapülerdir
– Ortalama 5 lezyon olabilir
• Sistemik reaksiyonlar sık değildir.
 Suçiçeği
Tedavi
• Semptomatik tedavi.
– Ateş:
• Parasetamol.
– Kaşıntı:
• Antihistaminik ilaçlar.
• Anti-viral tedavi
– asiklovir
• Bağışıklık sistemi baskılanmış
hastalar.
• Doğumdan 5 gün önce ya da 2 gün
sonrası arasında suçiçeği başlayan
annenin bebeğine
Kabakulak (mumps)
 Kabakulak virüsü
• Paramiksovirus
• Solunum yoluyla bulaşır.
• Nazofarenks ve bölgesel lenf bezlerinde
çoğalır.
• Temastan sonraki 12-25. günlerde viremi
yoluyla dokulara yayılır.
 Kabakulak
• 5-9 yaşları arasında en
sıktır.
• Bir ya da iki parotis
bezinde şişme görülür.
 Kabakulağın seyri

-14-24. gün 0.gün 3-7. gün 7-10.gün

İnkübasyon Parotiste Komplikasyonlar

şişlik

Bulaşma Parotiste Şişlik kaybolur

şişlik

ORŞİT
MENENJİT
PANKREATİT
BULAŞTIRICILIK
OOFORİT

KOMPLİKASYONLAR
 Kabakulağın
Komplikasyonları

MSS tutulumu Klinik vakaların % 15’i

Orşit Post - pubertal erkeklerde

% 20 - % 50

Pankreatit %2-%5

İşitme kaybı 1 / 20.000

Ölüm 1-3 / 10.000

 Kabakulak
Laboratuvar tanısı

• Virüs izolasyonu
• Serolojik testler
– Pozitif IgM antikoru
– IgG antikor titresinde anlamlı artış
 Kabakulak aşısı
• İçerik Canlı virüs

• Etkinlik %95 (%90-%97)

• Bağışıklık Ömürboyu

• Uygulama 12 aylık ve 6-11 yaşları

arasında