DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE

ÇOCUK SAĞLIĞININ DURUMU

• UNICEF Dünya Çocuklarının Durumu 2014
raporuna göre; Çocuk ölümlerinin hemen hemen
yarısı Afrika’da meydana gelmektedir. Rapora
göre; 5 yaş altı çocuk ölüm hızı Batı ve Orta
Afrika’da binde 118, Doğu ve Güney Afrika’da
binde 77,Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da binde 30
iken; bu oran Güney Asya'da binde 60, Doğu
Asya ve Pasifik’te binde 20, Latin Amerika ve
Karayipler’de ise binde 19 dur. Dünya genelinde
bu oran binde 48'dir. Türkiye, Ermenistan,
Azerbaycan, Romanya, Rusya, vb. ülkeler için
binde 19, Az gelişmiş ülkelerde ise bu oran binde
85'tir.
2
• Türkiye’de ve dünyada çocuk sağlığının
durumu
Ülke 5YAÇÖH Sıra
Sierra Leone 182 1
Nigeria 124 9
Pakistan 86 26
South Africa 45 57
Indonesia 31 72
Mısır 21 91
Turkey (Arjantin, Brezilya, Çin) 14 120
İngiltere 5 161
Lüksemburg 2 194
The State of the World’s Children, 2012
• Türkiye’de ve dünyada çocuk sağlığının
durumu

Ülke 5YAÇÖH Sıra

Mexico 16 112
Suriye Arap Cumhuriyeti 15 116
Bulgaria 12 129
USA 7 150
Germany 4 170
Greece 5 161
Spain 5 161
Sweden 3 185
http://www.unicef.org/sowc2014/numbers/documents/english/SOWC2
014_In%20Numbers_28%20Jan.pdf
• UNICEF Dünya Çocuklarının Durumu 2014 raporuna göre;
bebek ölüm hızı
• Batı ve Orta Afrika’da binde 76, Doğu ve Güney Afrika’da
binde 51,Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da binde 24 iken; bu
oran Güney Asya'da 47, Doğu Asya ve Pasifik’te binde 17,
Latin Amerika ve Karayipler’de ise binde 16'dır. Dünya
genelinde bu oran binde 35'tir. Türkiye, Ermenistan,
Azerbaycan, Romanya, Rusya, vb. ülkeler için binde 16, Az
gelişmiş ülkelerde ise bu oran binde 58'dir.
• http://www.unicef.org/sowc2014/numbers/documents/en
glish/SOWC2014_In%20Numbers_28%20Jan.pdf

5
• Türkiye İstatistik Kurumunun 31.12.2013 Adrese
Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre 76 667 864 olan
toplam nüfusun %24,6’sı (18 849 814 ) 0-14 yaş
grubundadır.
• Bu verilere göre Türkiye halen genç nüfusa sahip
bir ülkedir.

6
Nüfus Piramidi, 2015 (TÜİK)
 2010 2015
Toplam nüfus 73.003 77.601
0-4 yaş 6.281 6.298
5-9 yaş 6.283 6.290
10-14 yaş 6.393 6.302
15-19 yaş 6.272 6.425
0-14 Yaş Grubu Nüfus 18.957 18.890

0-14 Yaş Grubu Yüzdesi 26 24

0-19 Yaş Grubu Nüfus 25.229 25.315

0-19 Yaş Grubu Yüzdesi 35 33

8
• Yapılan nüfus projeksiyonlarına göre, gelecek yıllarda
nüfusun yaş yapısında değişikliler olmasına karşılık 0-
19 yaş grubu nüfusunun ve payının bir miktar
azalmasına rağmen, nüfusumuzun genç yaş yapısına
sahip olma özelliğini sürdüreceği beklenmektedir.
(TÜİK, 2014).
• Türkiye’de yıllara göre bebek ölüm hızı (BÖH) ve 5 yaş
altı çocuk ölüm hızındaki (5YAÇÖH) değişiklikler
incelendiğinde yıllar içinde azalma olduğu dikkat
çekmektedir.

9
 Türkiye’de yıllara göre bebek ölüm hızı (BÖH) ve 5
yaş altı çocuk ölüm hızındaki (5YAÇÖH) değişiklikler

Binde
250
21 9 BÖH
20 1
5YÇÖH
200

150 13 3
163
150

100
103 61
52
37
50
53
43
29
0
1960 1970 1980 1993 1998 2003 Yıllar

10
• Bebek ölüm hızı binde 10,8’e düştü
Bebek ölüm sayısı 2012 yılında 14 931 iken bu sayı
2013 yılında 13 900’e düştü.
• Bebek ölüm hızı, 2012 yılında ‰11,6 iken bu hız
2013 yılında ‰10,8 oldu. Diğer bir ifade ile 2013
yılında 1 000 canlı doğum başına 10,8 bebek ölümü
düştü.
• http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=1
6050

11
• Perinatal- neonatal- postneonatal bebek ve beş yaş
altı ölüm hızlarında değişimler
 Bebek ölüm hızı
Infant mortality rate (%) 2009

2010 2015 2020

Toplam 14.6 11.5 9.9
Erkek 17.0 13.3 11.4
Kadın 12.1 9.6 8.4

13
• Bebek Ölüm Hızının En Yüksek ve En Düşük Olduğu 10 İl, 2012-
2013
• Ölen bebeklerin %64,7’si bir ayını doldurmadan
öldü.

Bir ayını doldurmadan ölen bebeklerin oranı 2012

yılında %65,8 iken bu oran 2013 yılında %64,7’ye
düştü. 2013 yılında ölen bebeklerin %13,8’inin ilk
gün, %30,6’sının 1-6 günlükken, %20,3’ünün ise
7-29 günlükken öldüğü görüldü. 1-4 aylıkken ölen
bebeklerin oranı ise %22,8 oldu.

15
 2009

Toplam doğurganlık hızı (kadın başına)

2010 2015 2020
2.11 2.05 2.01

Çocuk doğurmada ortalama yaş

27.2 26.9 26.8

16
Türkiye’de 5 yaşını doldurmadan kaybedilen
çocukların ölüm nedenleri

•Perinatal sorunlar (Doğum travması, güç doğum,

diğer anoksi ve hipoksi nedenleri ile enfeksiyonlar)
•Akut solunum yolu enfeksiyonları
•Kalp hastalıkları
•İshalli hastalıklar
•Santral sinir sistemi enfeksiyonları
(Beslenme bozukluğu bu hastalıkların ortaya
çıkmasında önemli bir faktördür)
17
 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLERİNDE
FARKLILIK

 Kırsal kesimde bebek ölüm hızı kentsel

kesime göre 1.6 kat daha fazla

 Bölgeler arasında da en yüksek bebek

ölüm hızı Doğu Anadolu bölgesinde

18
•Kırsal kesimde her 3 doğumdan biri
evde yapılmakta
• Evde, sağlık personeli yardımı
almadan doğan bu bebeklerinin birinci
yaş gününe ulaşamadan ölmesi olasılığı
da diğerlerine göre 1.5 kat daha fazla

19
 Anne ile ilgili faktörler
 İlkokulu bitirmemiş annelerin bebeklerinin
ölüm hızı , ilkokul mezunu annelerinkine göre
% 55 - 60 daha yüksek
 Neonatal, postneonatal ve bebek ölüm hızları
ile 5YAÇÖH’nın en düşük olduğu anne yaşı,
20-39 yaş arası
 Doğum sayısı arttıkça ölüm hızları da artar
 Doğum aralıkları 2 yıldan daha kısa olan
çocuklarda ölüm riski daha yüksek

20
Anne eğitimi ile bebek-çocuk ölümleri
arasındaki ilişki (TNSA, 2008)

21
 Bebek ve Çocuk Ölümlerindeki
Farklılaşmalar

• 1. Yerleşim yerlerine- bölgelere göre

• 2.Sağlık hizmetlerinden yararlanmaya göre
Gebelik ve doğumda tıbbi bakım almayan
annelerin bebeklerindeki ölüm hızı daha
yüksektir.

22
Bölgelere göre bebek ve çocuk
ölüm hızı (TNSA, 2008)

23
• 3. Demografik özelliklere göre
Anne yaşı: 18’in altındaki ve 35’in üstündeki
gebelikler, 20-29 yaş arasında en sağlıklı
gebelik yaşı, BÖH düşer.
Anne eğitimi: Eğitimsiz anne çocuklarının
ölüm oranları yüksektir.
Doğum sayısı ve aralığı: Fazla sayıda gebelik
ve sık doğum BÖH artırır. Eğitim düzeyi
yükseldikçe, aralıklı doğum arttıkça, (en az 2
yıl) BÖH düşer.

24
• Diğer faktörler:
Geleneksel uygulamalar: Bebeğin toprağa
veya tuza sarılması, akraba evliliği, eğitim
düzeyinin düşük olması, aile planlaması ve
sağlık hizmetlerinden yararlanmama
Sosyo-ekonomik durum
Çevre kirliliği
Beslenme bozuklukları
Uygunsuz transport vb.

25
 Kaynaklar
• Çavuşoğlu, H. (2015). Çocuk Sağlığı Hemşireliği Cilt I-II. (12.
Baskı). Ankara: Sistem Ofset Basımevi.
• Durualp, E. (2016). Anne Çocuk sağlığı ve İlk Yardım. İçinde
Öğretmenlik Alan Bilgisi Okul Öncesi Öğretmenliği. (2. Baskı).
(Ed: N. Aral, Ü. Deniz ve A. Kan), 107-158, Ankara: Kısayol
Yayıncılık.
• Törüner, E.K. ve Büyükgönenç, L. (2012). Çocuk Sağlığı Temel
Hemşirelik Yaklaşımları. Ankara: Göktuğ Yayıncılık.
• Erdem, Y. (2015). Çocuk Hastalıkları. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Deniz, Ü. ve Önder, Ö.R. (2015). Anne Çocuk Sağlığı ve İlk
Yardım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

26