Po Polsku Po Polsce

17/12/2021 11:23 Po polsku po Polsce
Słownik terminów gramatycznych
Rzeczownik - noun
Czasownik - verb
Przymiotnik - adjective
Przysłówek - adverb
Learn Polish
Zaimek - pronoun
Przyimek - preposition
Czas teraźniejszy – present tense
Czas przeszły – past tense
Czas przyszły – future tense
Rodzaj męski - masculine
Rodzaj żeński - feminine
Rodzaj nijaki - neuter
Rodzaj męskoosobowy – masculine personal
Rodzaj niemęskoosobowy – masculine non personal
Rodzaj męski żywotny – masculine animate
Rodzaj męski nieżywotny – masculine inanimate
Liczba pojedyncza – singular
Liczba mnoga – plural
Przypadki – cases
Mianownik - Nominative
Narzędnik - Instrumental
Biernik - Accusative
Dopełniacz - Genetive
Miejscownik - Locative
Celownik - Dative
Wołacz – Vocative
Podstawowe informacje
RZECZOWNIK
oznacza osoby, zwierzęta, organizmy, rzeczy, obiekty, miejsca, zjawiska oraz pojęcia
abstrakcyjne. Rzeczownik odpowiada na pytania: kto? co? Odmienia się przez liczby i przypadki.
Rzeczowniki występują w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim.
CZASOWNIK oznacza czynności i stany, odpowiada na pytania: co robi? w jakim stanie się znajduje?
Czasowniki odmieniają się przez osoby, rodzaje oraz liczby i występują w aspekcie niedokonanym i
dokonanym. Podstawową formą czasownika jest bezokolicznik. Czasownik przybiera formy: czasu
https://www.popolskupopolsce.edu.pl/pogotowie-jezykowe 1/27
teraźniejszego, czasu przeszłego w aspekcie dokonanym i niedokonanym, czasu przyszłego prostego

(aspekt dokonany), czasu przyszłego złożonego (aspekt niedokonany).
PRZYMIOTNIK opisuje cechy i właściwości osób, zwierząt, rzeczy i wydarzeń odpowiadając na

pytania: jaki? jaka? jakie? Przymiotniki odmieniają się przez rodzaje, liczby i przypadki oraz podlegają
stopniowaniu. Odmianie podlegają także pytania, na które odpowiada przymiotnik.
PRZYSŁÓWEK jest nieodmienną częścią mowy i odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?
Przysłówek możemy stopniować.
Learn Polish
ZAIMEK jest częścią mowy zastępującą rzeczownik (zaimki rzeczowne, np.: ja, ty, on), przymiotnik
(zaimki przymiotne np.: mój, twój, który), liczebnik (zaimki liczebne, np.: ile? tyle) oraz przysłówek
(zaimki przysłowne np.: tam, tu, gdzieś, kiedyś). Zaimki dzielimy na: osobowe (np.: ja, ty, mnie),
zwrotne (np. się, siebie), dzierżawcze (np.: mój, jej), wskazujące (np.: ten ta), pytające (np.: kto? co?
komu?), względne (np.: który, kto, komu), nieokreślone (np.: ktoś, gdzieś), przeczące (np.: nikt,
nigdzie) oraz upowszechniające (np.: wszyscy, zawsze).
PRZYIMEK to niesamodzielna część mowy, która zawsze łączy się z innymi wyrazami (np. z
rzeczownikami, przymiotnikami, zaimkami i liczebnikami), np.: na, po, w, obok, za. Przyimki nie
odmieniają się.
PRZYPADEK
to kategoria gramatyczna, przez którą odmieniają się rzeczowniki, przymiotniki,
liczebniki oraz zaimki. W języku polskim jest 7 przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik,
narzędnik, miejscownik oraz wołacz.
PYTANIA RZECZOWNIKA PYTANIA PRZYMIOTNIKA PYTANIA PRZYMIOTNIKA
LICZBA POJEDYNCZA LICZBA MNOGA
MIANOWNIK kto? co? jaki? jaka? jakie? jakie? jacy?
DOPEŁNIACZ kogo? czego? jakiego? jakiej? jakiego? jakich?
BIERNIK kogo? co? jakiego?/jaki? jaką? jaki? jakie?/jakich?
NARZĘDNIK (z) kim? (z) czym?** jakim? jaką? jakim? jakimi?
MIEJSCOWNIK o kim? o czym?*** o jakim? o jakiej? o jakim? o jakich?
*W języku polskim występuje siedem przypadków. Na poziomie A1 poznajemy formy mianownika, narzędnika, biernika, dopełniacza i miejscownika. Celownik
i wołacz wprowadzane są na wyższych poziomach zaawansowania.
**W narzędniku przyimek jest fakultatywny i występuje w konstrukcjach oznaczających "partnera" i/lub "dodatek", a więc np. mama idzie z synem, kawa z
mlekiem. W innych konstrukcjach z narzędnikiem przyimek nie występuje, np. jadę tramwajem.
***Miejscownik zawsze występuje z przyimkiem (w(e), na, o, po, przy).
1. Koniugacje czasownika w czasie teraźniejszym
Podstawową formą czasownika jest bezokolicznik. Czasownik ma też inne formy, np. formy
osobowe. Formy osobowe mogą być w liczbie pojedynczej (ja,
ty, on, ona, ono) i mnogiej (my,
wy, oni,
one). W języku polskim są trzy schematy odmiany (koniugacje). Schematy te różnią się końcówką w 1.
i 2. os. l. pojedynczej.
Learn Polish
I. KONIUGACJA
-ę, -esz
MYĆ CZUĆ PISAĆ KOŃCÓWKA
SINGULAR ja myję czuję piszę -ę
(L.
POJEDYNCZA)
ty myjesz czujesz piszesz -esz
on/ ona/ ono myje czuje pisze -e
pan/pani
PLURAL my myjemy czujemy piszemy -emy
(L. MNOGA)
wy myjecie czujecie piszecie -ecie
oni/one myją czują piszą -

ą
państwo
Do koniugacji –ę,
-esz należą takie czasowniki jak: pisać, myć (się), żyć, pić, brać (ja biorę, ty bierzesz),
iść (ja idę, ty idziesz), jechać (ja jadę, ty jedziesz), chcieć (ja chcę, ty chcesz), móc (ja mogę, ty możesz).
Formy osobowe czasami znacznie różnią się od formy bezokolicznika, dlatego ucząc się, warto
zapamiętać pierwszą i drugą osobę liczby pojedynczej. Pozostałe formy osobowe można samodzielnie
zrekonstruować, pamiętając, że pierwsza osoba liczby pojedynczej i trzecia osoba liczby mnogiej mają
taki sam temat, np. (ja) bior-ę i (oni) bior-ą.. Wszystkie inne osoby mają ten sam temat, co druga osoba
liczby pojedynczej, np. (ty) bierz-esz, (on) bierz-e, (my) bierz-emy, (wy) bierz-ecie.
W czasownikach jednosylabowych np.: myć,

pić, czuć pomiędzy tematem, a końcówką występuje
dodatkowo głoska „j”.
Do tej koniugacji zaliczają się także czasowniki zakończone na –ować

np.: fotografować,
mailować,
kupować, malować, studiować, budować, dziękować, gotować, żartować, całować.
W odmianie cząstka -owa- zamienia się w –uj-
Do koniugacji –ę, -esz należą także czasowniki, których bezokolicznik kończy się na –wać np.: dawać,
dostawać, poznawać, szanować, zdawać.
W odmianie cząstka -wa- zamienia się w –j-
FOTOGRAFOWAĆ PRACOWAĆ POZNAWAĆ
SINGULAR ja fotografuję pracuję poznaję

(L.
POJEDYNCZA)
ty fotografujesz pracujesz poznajesz
on/ ona/ ono fotografuje pracuje poznaje

pan/pani
Learn Polish
PLURAL my fotografujemy pracujemy poznajemy

(L. MNOGA)
wy fotografujecie pracujecie poznajecie
oni/one fotografują pracują poznają

państwo
II. KONIUGACJA
-ę, -isz / -ysz
MÓWIĆ LUBIĆ MARZYĆ KOŃCÓWKA
SINGULAR ja mówię lubię marzę -ę
(L.
POJEDYNCZA)
ty mówisz lubisz marzysz -isz/-ysz
on/ ona/ ono mówi lubi marzy -i/-y
pan/pani
PLURAL my mówimy lubimy marzymy -

imy/-ymy
(L. MNOGA)
wy mówicie lubicie marzycie -icie/-ycie
oni/one mówią lubią marzą -ą
państwo
Do koniugacji -ę,
-isz / -ysz należą takie czasowniki, jak: mówić,
lubić, robić, płacić, myśleć, marzyć,
tańczyć, tłumaczyć, słyszeć.
III. KONIUGACJA -m,

-sz
MIESZKAĆ MIEĆ KOŃCÓWKA
SINGULAR ja mieszkam mam -

m
(L. POJEDYNCZA)
ty mieszkasz masz -
sz
on/ ona/ ono mieszka ma -

0
pan/pani (brak
końcówki)
PLURAL my mieszkamy mamy -

my
(L. MNOGA)
wy mieszkacie macie -
cie
oni/one mieszkają mają -

(j)ą
Learn Polish
państwo
Uwaga: w 3. os. l. mn. Pomiędzy tematem zakończonym na –a lub –e, a końcówką wstawiamy
dodatkowo spółgłoskę „j”, aby rozdzielić samogłoski.
Do koniugacji –m, -sz należą takie czasowniki jak: mieszkać,

nazywać się, mieć (ja mam, ty masz),
czytać, oglądać, znać, słuchać, szukać, pływać, otwierać,
zamykać, rozmawiać, grać, pytać,
przepraszać, umieć, wiedzieć, jeść, słuchać.
Niektóre czasowniki odmieniają się nieregularnie np.: być, jeść,

wiedzieć
BYĆ JEŚĆ WIEDZIEĆ
SINGULAR ja jestem jem wiem
(L. POJEDYNCZA)
ty jesteś jesz wiesz
on/ ona/ ono jest je wie

pan/pani
PLURAL my jesteśmy jemy wiemy
(L. MNOGA)
wy jesteście jecie wiecie
oni/one są jedzą wiedzą

państwo
Forma osobowa + bezokolicznik
Bardzo praktyczna jest konstrukcja czasownik w formie osobowej + bezokolicznik. Spotkasz ją

bardzo często. Np. planuję
robić, lubię czytać, uczę się mówić, chcę pić, umiem pisać. W takiej
konstrukcji drugi czasownik ma zawsze formę bezokolicznika.
2. Rodzaj rzeczownika i przymiotnika
W języku polskim w liczbie pojedynczej są trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki, natomiast w
liczbie mnogiej są dwa rodzaje: męskoosobowy i niemęskoosobowy. Przymiotnik określający
dany rzeczownik przyjmuje końcówkę odpowiednią dla rodzaju określanego rzeczownika
(odmienia się przez rodzaj).
RODZAJ MĘSKI RODZAJ ŻEŃSKI RODZAJ NIJAKI
RZECZOWNIK pan kobieta dziecko
Learn Polish
KTO? CO? student szkoła miasto
dom lekcja słońce
hotel kawa imię
kot lampa muzeum
wąż herbata centrum
Rzeczowniki zakończone Rzeczowniki Rzeczowniki zakończone na: -o, -

na spółgłoskę. zakończone na e, -ę, -um
samogłoskę –
a.
mężczyzna
UWAGA!
poeta
pani
artysta
gospodyni
a także:
Rzeczowniki osobowe Rzeczowniki

zakończone na –a. zakończone na
spółgłoskę,
np.
noc
miłość
sól.
PRZYMIOTNIK JAKI? JAKA? JAKIE?
JAKI? JAKA? nowy dobra nowe

JAKIE?
wesoły wysoka dobre
ł d
https://www.popolskupopolsce.edu.pl/pogotowie-jezykowe ł 6/27
ładny wesoła czarne
przystojny czarna ładne
dobry polska polskie
wysoki wysoka wysokie
niski
polski
Learn Polish
Przymiotniki w rodzaju Przymiotniki w Przymiotniki w rodzaju

męskim przyjmują rodzaju żeńskim nijakim przyjmują
końcówkę –y
lub –i (po przyjmują końcówkę –e lub –ie (po
spółgłoskach –k i –g) końcówkę –a spółgłoskach –k
i –g)
3. Mianownik liczby mnogiej rzeczowników i przymiotników
W liczbie mnogiej wyróżniamy rodzaj męskoosobowy i rodzaj niemęskoosobowy. Do rodzaju

męskoosobowego zaliczamy rzeczowniki rodzaju męskiego oznaczające osoby oraz grupy mieszane
(rzeczowniki oznaczające osoby rodzaju żeńskiego + rzeczowniki oznaczające osoby rodzaju
męskiego). Na poziomie początkującym skoncentrujemy się tylko na odmianie rzeczowników
niemęskoosobowych oznaczających: rzeczowniki nieosobowe rodzaju męskiego, rzeczowniki rodzaju
żeńskiego i nijakiego.
Rzeczowniki niemęskoosobowe oraz żeńskie przyjmują trzy końcówki: -y, -i oraz –e, natomiast
rzeczowniki rodzaju nijakiego przyjmują końcówkę –a.
MIANOWNIK LICZBY MNOGIEJ (RODZAJ

NIEMĘSKOOSOBOWY)
MIANOWNIK LICZBA MIANOWNIK KOŃCÓWKA

POJEDYNCZA
LICZBA
MNOGA
zupa zup-y –y Rzeczowniki męskie nieosobowe i

żeńskie zakończone w temacie
na:
herbata herbat-y
-b, -p, -d, -t, -f, -w, -ch, -ł, -m, -n, -r,-s, -z;
cytryna cytryn-y
chleb chleb-y
sklep sklep-y
ser ser-y
śliwka śliwk-i –i Rzeczowniki męskie nieosobowe i

na:
bułka bułk-i
-k, g
ziemniak ziemniak-i
ogórek ogórki
pieróg pierog-i
talerz talerz - e –e Rzeczowniki męskie nieosobowe i
Learn Polish

na:
widelec widelc -e
-dzi/-dź, -ci/-ć, , -j, -l, -ni/-ń, -si/-ś, -zi/-ź, -
kawiarnia kawiarni-e
dz , - dż , -c, -cz, -rz, -ż, -sz;
restauracja restauracj-e
mleko mlek-a -a Rzeczowniki rodzaju nijakiego
jajko jajk-a
śniadanie śniadani-a
Przymiotniki w rodzaju niemęskoosobowym przyjmują końcówkę –e lub –ie (po spółgłoskach –

k i –g)
np.: dobre studentki, czarne koty, polskie pierogi, wysokie kobiety. Przymiotniki odpowiadają na
pytanie: jakie?
Jakie są te koty? Te koty są czarne.
Jakie są te kobiety? Te kobiety są wysokie.
4. Narzędnik
Narzędnik odpowiada na pytania (z) kim? (z) czym?
NARZĘDNIK
PRZYMIOTNIK RZECZOWNIK
jakim? jaką? jakim? kim? czym?
Mateusz jest wysokim chłopakiem.

[m]
Spotykam się z miłym studentem
To jest kanapka z żółtym serem.

Kate jest
To jest sałatka z

[f] Emilka jest sympatyczną kobietą.
Interesuję się czerwoną papryką.
wesołym dzieckiem.
[n]
francuskim kinem.
LICZBA MNOGA
Learn Polish
Interesuję się starymi filmami.

[ m, f, n ]
Lubię jeździć szybkimi samochodami.
W języku polskim nie występują połączenia k+y oraz g+y, dlatego jeżeli temat rzeczownika
lub
przymiotnika kończy się na k lub g, to w narzędniku końcówka -ym zmienia się na –im
(przymiotnik
rodzaju męskiego lub nijakiego), końcówka -em zmienia się na -iem (rzeczownik
rodzaju męskiego
lub nijakiego), a końcówka -ymi zmienia się na –imi (przymiotnik
liczby mnogiej).
UWAGA:Rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -a mają w rzeczowniku

końcówkę jak
rzeczowniki rodzaju żeńskiego: -ą, ale przymiotnik ma końcówkę -ym/-im
np. Anna spotyka się z
wysokim mężczyzną. Antek jest fajnym kolegą.
MIANOWNIK NARZĘDNIK
Kto?
Co? KIM?
CZYM?
Kto to jest? Kim on/ona jest?
To jest znany architekt. On jest znanym architektem.
To jest moja mama. Ona jest moją mamą.
To jest sympatyczny Polak. Z kim się spotykasz?
Co to jest? Spotykam się z sympatycznym Polakiem.
To jest sport ekstremalny Czym się interesujesz?
To jest literatura francuska. Interesuję się sportem ekstremalnym.
To jest rower. Interesuję się literaturą francuską.
Czym lubisz jeździć?
Lubię jeździć rowerem.
Narzędnika używamy kiedy:
mówimy o zainteresowaniach i używamy konstrukcji Interesuję

się (sportem).
Prezentujemy lub opisujemy siebie lub inne osoby np.:
On jest Polakiem.
Kate jest moją mamą.

On jest miłym chłopakiem.
One są ładnymi kobietami.
mówimy o środkach transportu np.:
Jedziemy autobusem.
Jedziemy nowym samochodem.
Learn Polish
Pływamy żaglówką.
mówimy, jakiego narzędzia używamy do wykonania danej czynności np.:
Jem zupę łyżką.
Piszę długopisem.
Myję zęby szczoteczką.
po przyimku z, który wyraża relacje typu "partner" (tata

z Emilką) lub "dodatek" (kawa
z
mlekiem), np.:
Tata idzie z Emilią.
Rozmawiam z bratem.
Antek idzie z kolegami do kina
po przyimkach: nad,
pod, przed, za, między
5. Biernik
Biernika odpowiada na pytania kogo? co?
BIERNIK L. POJ. / ACCUSATIVE SINGULAR
ADJECTIVE NOUN
jakiego? jaki? jaką? jakie? kogo? co?
[m] żywotne Mam starszego brata.
człowiek, mały kot, pomidor małego kota.

Kupuję
polskiego pomidora.
[m] nieżywotne Jem ciemny chleb.
auto, chleb Lubię żółty ser.
Piję zieloną herbatę.

[f]
Czytam ciekawą książkę.
Piję duże piwo.

[n]
Mam nowe auto.
UWAGA: W bierniku w rodzaju męskim są inne końcówki dla rzeczowników ożywionych (np. ludzi,
Learn Polish
zwierząt, owoców i warzyw) i nieożywionych. W rodzaju żeńskim rzeczowniki zakończone na

spółgłoskę (noc, miłość, sól) mają formy biernika takie same jak formy mianownika.
Form biernika używamy po czasownikach takich jak np.: mieć, lubić, jeść, pić, kupować, czytać, znać,
oglądać, prosić, zamawiać, zwiedzać.
MIANOWNIK BIERNIK
Kto? Co? Kogo? Co?
Kto to jest? Kogo masz?
To jest starszy brat. Mam starszego brata.
To jest moja mama. Mam małą siostrę.
Co to jest? Co masz?
To jest mały kot. Mam małego kota.
Co jesz?
To jest ciemny chleb.
Jem ciemny chleb i żółty ser.

Co lubisz?
To jest żółty ser.
Lubię żółty ser.

To jest ciekawa książka. Co czytasz?
Czytam ciekawą książkę.

To jest zielona herbata i duże piwo.
Co pijesz?

Piję zieloną herbatę i duże piwo.
To jest sól.
Co kupujesz?
Kupuję sól.
Liczba mnoga rzeczowników i przymiotników niemęskoosobowych w bierniku przybiera te same

formy, co w mianowniku.
6. Dopełniacz
p
Dopełniacz odpowiada na pytania: kogo? czego?
DOPEŁNIACZ
LICZBA POJEDYNCZA
Learn Polish
jakiego? jakiej? jakiego? kogo? czego?
Nie lubię mojego brata.

[m] żywotny
kota.
Nie chcę czarnego
polskiego
ciemnego chleba.
[m] nieżywotny Nie lubię
zimnego soku.
Nie chcę
polskiego
zielonej herbaty.
[f] Nie lubię
starej książki.
Nie chcę
polskiej
jasnego piwa.
[n] Nie lubię
nowego auta.
Nie chcę
polskiego
Rzeczowniki nieżywotne czasami mają w dopełniaczu końcówkę -u. Nie ma reguły, która określa to
jednoznacznie, ale taka sytuacja jest często, kiedy:
1. rzeczownik jest jednosylabowy, np. sok-u, dom-u ALE: ser-a, chleb-a
2. rzeczownik jest zapożyczony, np. bar-u, pub-u, termometr-u, telefon-u, weekend-u, ALE:
komputer-a, laptop-a
3. rzeczownik nazywa środek transportu: np. samochod-u, autobusu-u, tramwaj-u, pociąg-u, statk-u
4. rzeczownik nazywa dzień tygodnia: np. poniedziałk-u, wtork-u, czwartk-u, piątk-u
5. rzeczownik kończy się na -izm, -yzm, np. komunizm-u, faszyzm-u
6. rzeczownik jest niepoliczalny: np.: ryż-u, makaron-u
DOPEŁNIACZ
LICZBA MNOGA
(rzeczowniki i przymiotniki niemęskoosobowe)
Learn Polish
jakiego? jakiej? jakiego? kogo? czego?
Nie lubię tych niemiłych panów.

[m]
tych hiszpańskich pomidorów.
Nie chcę
nieświeżych jajek.
[f, n] Nie lubię
długich spódnic.
Nie noszę
Uwaga: Jeżeli w rzeczowniku liczby mnogiej rodzaju żeńskiego lub nijakiego w zakończeniu tematu
występują dwie spółgłoski, to między nimi wstawiamy samogłoskę - e np.: jajko - jajek, sukienka -
sukienek, jabłko - jabłek, gruszka - gruszek. Rzeczowniki te mają w dopełniaczu tzw. końcówkę zero
(brak końcówki). Końcówka zero występuje też w rzeczownikach, które w mianowniku mają
końcówkę -o, -e, -a lub -i. Np. jajko - jajek, spotkanie - spotkań, cytryna - cytryn, pani - pań.
Funkcje dopełniacza:
Podstawową funkcją dopełniacza jest negacja biernika.
BIERNIK DOPEŁNIACZ
kogo? co? kogo? czego?
Kogo masz? Kogo nie masz?
Mam starszego brata. Nie mam starszego brata.
Mam małą siostrę. Nie mam małej siostry.
Co jesz? Czego nie jesz?
Jem ciemny chleb i żółty ser. Nie jem ciemnego chleba i żółtego sera.
Co lubisz? Czego nie lubisz?
Learn Polish
Lubię żółty ser. Nie lubię żółtego sera.
Co pijesz? Czego nie pijesz?
Piję zieloną herbatę, zimny sok i duże Nie piję zielonej herbaty, zimnego soku i dużego piwa.
piwo.
Jeśli dwa rzeczowniki stanowią jedną, zintegrowaną informację, drugi rzeczownik ma zawsze formę
dopełniacza i może mieć charakter:
posesywny (wskazuje właściciela), np. książka taty, dom babci, gabinet dyrektora (czyj? czyja?
czyje?)
partytywny (wskazuje część jakiejś całości), np. kawałek banana, szklanka soku, talerz zupy
(ile?)
deskryptywny (drugi rzeczownik opisuje pierwszy), np. ból gardła, szkoła pisania po polsku,
koncert muzyki renesansowej (czego? jaki? jaka? jakie?)
We wszystkich wskazanych przykładach odmieniamy tylko pierwszy rzeczownik, drugi ma zawsze

formę dopełniacza, np:
Nie widziałem książki taty.
Remontujemy dom babci.
Idę do gabinetu dyrektora.
Niektóre czasowniki takie jak np.: życzyć, szukać, potrzebować, słuchać, uczyć się wymagają użycia
dopełniacza, np.:
Uczyć się języka polskiego.
Słuchać muzyki rockowej.
Dopełniacza używamy także po przyimkach: obok, bez, od, do, z (skąd?), naprzeciwko, dla np.:
Szkoła znajduje się obok banku.
Jestem z Polski.
Piję kawę bez cukru.
7. Miejscownik
Learn Polish
Miejscownik odpowiada na pytania: gdzie? kiedy? oraz: w, na, po, o, przy + kim, czym?
MIEJSCOWNIK. POJ. / LOCATIVE SINGULAR
jakim? jakiej? o kim? o czym?
[m] [n] [f] Jestem w dużym sklepie.
małym kinie.
Zakończone na: Myślę o
krótkim spacerze.
p, b, , f, w, t, d, s, z, m, n, r, ł
zielonej wyspie.
starej Warszawie.

[m] [n] Mieszkam w drogim hotelu.
po pozostałych spółgłoskach
Śpię w wygodnym łóżku.
Czytam o złamanej nodze.

[f]
polskiej matce.
Zakończone na: k,g,ch
egzotycznej musze.

Jem w restauracji.
eleganckiej
[f]

Zakończone na: Gotuję w kuchni.
nowoczesnej
l, j, i, ś, ń, ć, ź
[f]
Parkuję na szerokiej ulicy.
Zakończone na:

c, dz, cz, sz, rz, ż

UWAGA! Alternacje:
d + e = dzie (woda – w wodzie),
t + e = cie (uniwersytet – na uniwersytecie),
ł + e = le (regał – na regale),
r + e = rze (rower – na rowerze)
Learn Polish
k + e = ce (Polka – o Polce)
g + e = dze (noga – o nodze)
ch + e = sze (mucha – o musze)
MIEJSCOWNIK L. MN. / LOCATIVE PLURAL
Jakich? O kim? O czym?
[m] [n] [f] Siedzimy na wygodnych fotelach.
Chodzimy w drogich sukienkach.
Rozmawiamy o naszych dzieciach.
Miejscownik występuje po następujących przyimkach: na, po, o, przy, w(e).
Gdzie mieszkasz? - Mieszkam w Polsce, w Krakowie.
Kiedy planujesz wakacje? - W lipcu.
Na czym jeździsz - na nartach czy na snowboardzie?
O kim często myślisz?
8. Odmiana zaimków osobowych przez przypadki - zestawienie
ZAIMKI OSOBOWE
Mianownik ja ty ona on ono my wy oni one
To jest
Dopełniacz
mnie ciebie/cię jej/niej jego/go/niego nas was ich/nich
unikam
Biernik
mnie ciebie/cię ją/nią jego/go/niego je/nie nas was ich/nich je/nie
widzę
Narzędnik
mną tobą nią nim nami wami nimi
rozmawiam z(e)
Learn Polish
Miejscownik
mnie tobie niej nim nas was nich
rozmawiam o
9. Czas przyszły niedokonany
Czas przyszły niedokonany (złożony) tworzymy od czasowników niedokonanych. W języku polskim

czas przyszły niedokonany (złożony) tworzymy na dwa sposoby:
1. czasownik posiłkowy być w odpowiedniej formie osobowej + bezokolicznik
Przykład: Julia będzie czytać książkę.
Jutro (my) będziemy tańczyć w klubie.
W przyszłym roku (wy) będziecie podróżować.
BYĆ + BEZOKOLICZNIK
ja będę Ja będę tańczyć w klubie.
ty będziesz Ty będziesz pisać zadanie.
on, ona, ono będzie On/ona/ono będzie oglądać film.
my będziemy My będziemy spotykać się ze znajomymi.
wy będziecie Wy będziecie słuchać muzyki.
oni/one będą Oni/ one będą podróżować po Europie.
2. czasownik posiłkowy być w odpowiedniej formie osobowej + 3 osoba liczby pojedynczej/mnogiej

czasu przeszłego
Przykład: Julia będzie czytała książkę.
Jutro (my) będziemy tańczyli/ tańczyły w klubie.
W przyszłym roku (wy) będziecie podróżowali/ podróżowały.
Learn Polish

BYĆ + 3 os. czasu przeszłego
ja będę Ja będę tańczył / tańczyła w klubie.
ty będziesz Ty będziesz pisał/pisała zadanie.
on, ona, ono będzie On/ona/ono będzie oglądał/ oglądała film.
my będziemy My będziemy spotykali/spotykały się ze znajomymi.
wy będziecie Wy będziecie słuchali/ słuchały muzyki.
oni/one będą Oni/ one będą podróżowali/podróżowały po Europie.
Czasowniki móc, chcieć, musieć występują w czasie przyszłym tylko w wersji:
być + 3 os. liczby pojedynczej/ mnogiej czasu przeszłego
MÓC
Przykład:
Jutro będę mogła tańczyć w klubie.
Czy będziesz mógł się ze mną dziś spotkać?
Niestety nie będziecie mogli oglądać tego filmu. To film dla dorosłych, a wy nie macie jeszcze 18 lat.
CHCIEĆ
Przykład:
Za miesiąc będę chciał jechać na urlop.
To dziecko będzie chciało bawić się z mamą.
Państwo Rossini będą chcieli zwiedzić miasto Łowicz.
MUSIEĆ
Przykład:
Learn Polish
Jutro będę musiała pracować bardzo długo.
Za tydzień wy będziecie musieli uczyć się do egzaminu.
One będą musiały rozmawiać z nami po polsku.
Określniki czasu przyszłego: jutro, pojutrze, za tydzień, za miesiąc, za rok, w przyszłym tygodniu, w
przyszłym miesiącu, w przyszłym roku, w przyszłości.
10. Czas przeszły
Czas przeszły w języku polskim tworzymy od tematu bezokolicznika (w aspekcie dokonanym lub
niedokonanym) przez dodanie następujących końcówek.
Liczba pojedyncza
Czas teraźniejszy Czas przeszły
Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki
bezokolicznik mieszkać
ja mieszkam mieszka-łem mieszka-łam ---
ty mieszkasz mieszka-łeś mieszka-łaś ---
on/ona/ono mieszka mieszka-ł mieszka-ła mieszka-ło
Liczba mnoga
Rodzaj męskoosobowy Rodzaj niemęskoosobowy
bezokolicznik mieszkać
my mieszkamy mieszka-liśmy mieszka-łyśmy
wy mieszkacie mieszka-liście mieszka-łyście
oni/one mieszkają mieszka-li mieszkał-ły
Learn Polish
UWAGA!
Niektóre czasowniki odmieniają się nieregularnie np.: mieć, jeść, iść, móc.
MIEĆ
Liczba pojedyncza
bezokolicznik mieć
ja mam mia-łem mia-łam ---
ty masz mia-łeś mia-łaś ---
on/ona/ono ma mia-ł mia-ła mia-ło
Liczba mnoga
bezokolicznik mieć
my mamy mie-liśmy mia-łyśmy
wy macie mie-liście mia-łyście
oni/one mają mie-li mia-ły
JEŚĆ
Liczba pojedyncza
Learn Polish
bezokolicznik jeść
ja jem jad-łem jad-łam ---
ty jesz jad-łeś jad-łaś ---
on/ona/ono je jad-ł jad-ła jad-ło
Liczba mnoga
bezokolicznik jeść
my jemy jed-liśmy jad-łyśmy
wy jecie jed-liście jad-łyście
oni/one jedzą jed-li jad-ły
IŚĆ
Liczba pojedyncza
bezokolicznik iść
Ja idę szed-łem sz-łam ---
ty idziesz szed-łeś sz-łaś ---
on/ona/ono idzie szed-ł sz-ła sz-ło
Liczba mnoga
Learn Polish
bezokolicznik iść
my idziemy sz-liśmy sz-łyśmy
wy idziecie sz-liście sz-łyście
oni/one idą sz-li sz-ły
MÓC
Liczba pojedyncza
bezokolicznik móc
ja mogę mog-łem mog -łam ---
ty możesz mog -łeś mog -łaś ---
on/ona/ono może móg -ł mog -ła mog -ło
Liczba mnoga
bezokolicznik móc
my możemy mog -liśmy mog -łyśmy
wy możecie mog -liście mog -łyście
oni/one mogą mog -li mog -ły
Określniki czasu przeszłego: wczoraj, przedwczoraj, w zeszłym tygodniu, w zeszłym miesiącu, w

zeszłym roku, tydzień temu, miesiąc temu, rok temu, w przeszłości.
Learn Polish
11. Aspekt czasownika
Czasowniki w języku polskim występują w aspekcie dokonanym i niedokonanym. Aspekt dokonany i

niedokonany występuje w czasie przeszłym i przyszłym, natomiast w czasie teraźniejszym używamy
tylko czasowników niedokonanych np.:
(czas przeszły niedokonany) Wczoraj przez cały wieczór oglądaliśmy film.
(czas przeszły dokonany) Wczoraj obejrzeliśmy film.
(czas teraźniejszy) Codziennie oglądamy nasz ulubiony serial.
(czas przyszły niedokonany/złożony) Jutro o tej porze będziemy oglądać telewizję.
(czas przyszły dokonany/prosty) Jutro obejrzymy kolejny odcinek.
Dwa czasowniki, z których jeden oznacza czynność trwającą, a drugi czynność zakończoną tworzą
parę aspektową.
Czasowniki dokonane tworzymy od czasowników niedokonanych na trzy sposoby:
1. przez dodanie prefiksu:
PREFIKS z- (s-) PREFIKS za- PREFIKS na-

robić – zrobić grać – zagrać malować – namalować
jeść – zjeść dzwonić-zadzwonić pisać-napisać
rozumieć-zrozumieć pytać-zapytać uczyć (się) – nauczyć (się)
kończyć-skończyć
PREFIKS u- PREFIKS po- PREFIKS wy-

gotować – ugotować czuć – poczuć pić – wypić
myć – umyć słuchać -posłuchać tłumaczyć - wytłumaczyć
słyszeć-usłyszeć myśleć-pomyśleć prać - wyprać
Learn Polish
2. przez zmianę tematu np.: dać – dawać, kupować – kupić, otwierać – otworzyć, spotykać (się) –
spotkać (się), powtarzać – powtórzyć, wracać – wrócić, dostawać – dostać, zwiedzać -zwiedzić
3. pary aspektowe tworzone przez dwa różne czasowniki np.: oglądać – obejrzeć, brać - wziąć,
widzieć – zobaczyć, mówić - powiedzieć
Niektóre czasowniki np.: być, mieć, móc, musieć, woleć, wiedzieć występują tylko w formie
niedokonanej.
12. Iść czy chodzić, jechać czy jeździć
Iść i chodzić to bardzo podobne czasowniki
jeśli czynność wykonywana jest jeden raz (albo właśnie teraz), używamy czasownika iść
jeśli czynność wykonywana jest kilka razy, używamy czasownika chodzić
Czasowniki jechać i jeździć
jechać i jeździć to bardzo podobne czasowniki
jeśli czynność wykonywana jest (albo właśnie teraz), używamy czasownika jechać
jeśli czynność wykonywana jest kilka razy, używamy czasownika jeździć
Odmiana czasowników iść i chodzić oraz jechać i jeździć
Odmiana czasowników iść i chodzić oraz jechać i jeździć
teraz, w tym momencie, jeden regularnie, często, zawsze itp.

lubię +
raz chodzić/jeździć
Kto?
iść jechać chodzić jeździć
ja idę jadę chodzę jeżdżę
ty idziesz jedziesz chodzisz jeździsz
on, ona, idzie jedzie chodzi jeździ

ono
my idziemy jedziemy chodzimy jeździmy
wy idziecie jedziecie chodzicie jeździcie
Learn Polish
oni, one idą jadą chodzą jeżdżą
Czasownik jechać /jeździć łączy się z narzędnikiem np.: jeździć samochodem, rowerem,
samochodem, autobusem…
Czasowniki oznaczające ruch i stan
Czasowniki dynamiczne (oznaczające ruch), np. iść, chodzić, jechać, jeździć łączą się z przyimkiem do
+ dopełniacz lub na + biernik.
Czasowniki statyczne (oznaczające stan), np. być, mieszkać, znajdować się, leżeć łączą się z
przyimkiem "w" + miejscownik lub "na" + miejscownik.
Czasowniki dynamiczne oznaczające kierunek przeciwny do poprzedniego, np. wracać, iść (w

znaczeniu wracać), pochodzić łączą się z przyimkiem "z" + dopełniacz.
UWAGA: jeśli byłeś u lekarza (osoba) i teraz wracasz, używasz przyimka "od" + dopełniacz.
iść do + dopełniacz, być w + miejscownik; wracać z + dopełniacz
kraj: miasto: obiekt architektura

architektury: zielona:
Polska, Kraków, Warszawa
dom, park,
Włochy
teatr puszcza
do + dopełniacz
iść, jechać
do Polski, do do Krakowa, do do domu, do do parku, do
Włoch Warszawy teatru puszczy
w + miejscownik
być,
znajdować się w Polsce, we w Krakowie, w w domu, w w parku, w
Włoszech Warszawie teatrze puszczy
z + dopełniacz
wracać, iść
z Polski, z Włoch z Krakowa, z z domu, z teatru z parku, z
Warszawy puszczy
iść na + biernik i być na + miejscownik; wracać z + dopełniacz
Learn Polish
ważne aktywność duży teren: ucho: oko: usta:

instytucje: sportowa: parking,
koncert, film, kawa,
stadion
poczta, trening, wykład spektakl
obiad
dworzec
mecz
na + biernik
iść, jechać
na pocztę, na trening, na parking, na koncert, na film, na
na dworzec kawę,
na mecz na stadion na wykład na spektakl
na obiad
na + miejscownik
być
na poczcie, na treningu, na parkingu, na koncercie, na filmie, na na
znajdować
na dworcu na meczu na stadionie na wykładzie spektaklu kawie,
się
na
obiedzie
z + dopełniacz
wracać,
iść z poczty, z treningu, z parkingu, z koncertu, z filmu, z kawy,
z dworca z meczu ze stadionu z wykładu ze z obiadu

spektaklu
osoba: iść do + dopełniacz, być u + dopełniacz; wracać od + dopełniacz
profesor babcia kolega
iść, jechać do profesora do babci do kolegi
być, znajdować się u profesora u babci u kolegi
wracać, iść od profesora od babci od kolegi
13. Przysłówek
Przysłówek odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?
To nieodmienna część mowy, to znaczy, że nie zmienia swojej formy. Przysłówka używamy do
Learn Polish
określenia czasownika:
Przykład: Mam się dziś dobrze.
lub przymiotnika:
Przykład: Emilka jest bardzo chora.
Większość przysłówków tworzymy od przymiotników, przez dodanie końcówek: -o lub -e (-ie) np.:
wesoły – wesoło, szybki – szybko, głośny - głośno, cichy – cicho, smaczny – smacznie, regularny –
regularnie, aktualny – aktualnie, świetny – świetnie… ale: dobry – dobrze, zły -źle

Po Polsku Po Polsce

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Po Polsku Po Polsce

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

17/12/2021 11:23 Po polsku po Polsce

Słownik terminów gramatycznych

Czas teraźniejszy – present tense

Czas przeszły – past tense

Czas przyszły – future tense

Rodzaj męski - masculine

Rodzaj żeński - feminine

Rodzaj nijaki - neuter

Rodzaj męskoosobowy – masculine personal

Rodzaj niemęskoosobowy – masculine non personal

Rodzaj męski żywotny – masculine animate

Rodzaj męski nieżywotny – masculine inanimate

Liczba pojedyncza – singular

Liczba mnoga – plural

teraźniejszego, czasu przeszłego w aspekcie dokonanym i niedokonanym, czasu przyszłego prostego

PRZYMIOTNIK opisuje cechy i właściwości osób, zwierząt, rzeczy i wydarzeń odpowiadając na

PYTANIA RZECZOWNIKA PYTANIA PRZYMIOTNIKA PYTANIA PRZYMIOTNIKA

LICZBA POJEDYNCZA LICZBA MNOGA

MIANOWNIK kto? co? jaki? jaka? jakie? jakie? jacy?

DOPEŁNIACZ kogo? czego? jakiego? jakiej? jakiego? jakich?

BIERNIK kogo? co? jakiego?/jaki? jaką? jaki? jakie?/jakich?

NARZĘDNIK (z) kim? (z) czym?** jakim? jaką? jakim? jakimi?

MIEJSCOWNIK o kim? o czym?*** o jakim? o jakiej? o jakim? o jakich?

i wołacz wprowadzane są na wyższych poziomach zaawansowania.

***Miejscownik zawsze występuje z przyimkiem (w(e), na, o, po, przy).

1. Koniugacje czasownika w czasie teraźniejszym

MYĆ CZUĆ PISAĆ KOŃCÓWKA

SINGULAR ja myję czuję piszę -ę

on/ ona/ ono myje czuje pisze -e

PLURAL my myjemy czujemy piszemy -emy

oni/one myją czują piszą -

W czasownikach jednosylabowych np.: myć,

Do tej koniugacji zaliczają się także czasowniki zakończone na –ować

W odmianie cząstka -owa- zamienia się w –uj-

W odmianie cząstka -wa- zamienia się w –j-

FOTOGRAFOWAĆ PRACOWAĆ POZNAWAĆ

SINGULAR ja fotografuję pracuję poznaję

on/ ona/ ono fotografuje pracuje poznaje

PLURAL my fotografujemy pracujemy poznajemy

oni/one fotografują pracują poznają

MÓWIĆ LUBIĆ MARZYĆ KOŃCÓWKA

SINGULAR ja mówię lubię marzę -ę

on/ ona/ ono mówi lubi marzy -i/-y

PLURAL my mówimy lubimy marzymy -

oni/one mówią lubią marzą -ą

III. KONIUGACJA -m,

MIESZKAĆ MIEĆ KOŃCÓWKA

SINGULAR ja mieszkam mam -

on/ ona/ ono mieszka ma -

PLURAL my mieszkamy mamy -

oni/one mieszkają mają -

Do koniugacji –m, -sz należą takie czasowniki jak: mieszkać,

Niektóre czasowniki odmieniają się nieregularnie np.: być, jeść,

BYĆ JEŚĆ WIEDZIEĆ

SINGULAR ja jestem jem wiem

on/ ona/ ono jest je wie

PLURAL my jesteśmy jemy wiemy

oni/one są jedzą wiedzą

Forma osobowa + bezokolicznik

Bardzo praktyczna jest konstrukcja czasownik w formie osobowej + bezokolicznik. Spotkasz ją

2. Rodzaj rzeczownika i przymiotnika

RODZAJ MĘSKI RODZAJ ŻEŃSKI RODZAJ NIJAKI

RZECZOWNIK pan kobieta dziecko