Roczny plan dydaktyczny przedmiotu Wiedza o społeczeństwie

Cele ogólne
Liczba Treści (Cele ogólne i Propozycje
Temat (rozumiany Kształcone Propozycje metod
godzi podstawy szczegółowe zostały Cele szczegółowe środków Uwagi
jako lekcja) umiejętności nauczania
n programowej rozbite, gdyż tak mówi dydaktycznych
podstawa)
Część I

SPOŁECZEŃSTWO
1. Socjologia jako nauka społeczna
Socjologia jako 1 Treści 1. Określenie miejsca – podaje definicję – uzasadnia własne praca pod – podręcznik Nauczyciel
nauka społeczna uzupełniając socjologii pośród nauk socjologii, wymienia stanowisko; kierunkiem z – Słownik zapoznaje uczniów
(1) e oraz poznanie czołowych – analizuje teksty wykorzystaniem wiedzy z metodą projektu i
sposobów pozyskiwania socjologów; źródłowe; różnych źródeł: obywatelskiej omawia jego
informacji o człowieku. – wskazuje – korzysta z różnych filmu, tekstów, – Internet poszczególne
podstawowe metody źródeł informacji; źródeł – prezentacja etapy. Autorzy
badawcze i stosowane – wyszukuje statystycznych, multimedialna podręcznika
techniki; niezbędne dane; projekt – wyniki badań przygotowali
– określa miejsce propozycje
socjologii wśród projektów do
innych nauk rozdziałów. Zostały
społecznych; one
– ma krytyczne przyporządkowane
podejście do badań do danej lekcji w
socjologicznych; uwagach z *.
Nauczyciel może
zaproponować
realizację projektu
edukacyjnego:
ankieta dotycząca
wybranego
problemu
społecznego
(podręcznik, s. 9).
2. Życie zbiorowe i jego reguły
Człowiek jako 1 Treści 1. Poznanie – wyjaśnia znaczenie – wyszukuje burza mózgów, – teksty Nauczyciel może
istota społeczna uzupełniając uwarunkowań życia pojęć: istota informacje na temat plakat, elementy źródłowe zaproponować
(2) e człowieka i określenie społeczna, życia publicznego; dramy, praca pod – podręcznik realizację projektu
ich wpływu na socjalizacja; – analizuje teksty kierunkiem z – papier, edukacyjnego:
osobowość. – wymienia czynniki źródłowe i wyciąga wykorzystaniem mazaki sesja
 determinujące życie wnioski; źródeł popularnonaukowa
społeczne, dotycząca
biologiczne, uwarunkowań
geograficzne, rozwoju życia
demograficzne i społecznego w
ekonomiczne; Europie
– przedstawia (podręcznik, s. 40).
podstawowe potrzeby
ludzkie;
– uzasadnia, że
człowiek jest istotą
społeczną;

Socjalizacja i role 1 2.1, 1. Uświadomienie, w – wymienia czynniki – wyraża i uzasadnia burza mózgów, kula – podręcznik
społeczne 3.1 jaki sposób dokonuje się socjalizacji; własne zdanie, np. śniegowa, elementy – materiały
(3) proces rozwoju – rozróżnia na temat dramy, prasowe
człowieka i kto socjalizację pierwotną stereotypów; praca pod – teksty
oddziałuje na niego. i wtórną; – analizuje pojęcie kierunkiem z źródłowe
– porównuje modele tożsamości i wykorzystaniem – kalambury
socjalizacji podejmuje próbę źródeł
charakterystyczne dla odpowiedzi na
własnej grupy pytanie: kim jestem?
wiekowej i pokolenia
rodziców;
– omawia proces
przechodzenia z
jednej roli do drugiej;
– interpretuje
wybrane role
społeczne;

Zbiorowość 1 1.1, 1. Zrozumienie – wyjaśnia pojęcia: – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
społeczna 3.1 złożoności problemów więzi społeczne, wybrane debata, drama, – Słownik zaproponować
(4) społecznych i etapów stosunki zbiorowości praca pod wiedzy realizację projektu
rozwoju stosunków międzyludzkie, społeczne; kierunkiem obywatelskiej edukacyjnego:
społecznych. technologia – opisuje tworzenie – Internet prezentacja
informacyjna, się stosunków i więzi – prezentacja dotycząca
komunikacja społecznych; multimedialna społeczności
międzyludzka, – uzasadnia własny lokalnej, której
społeczeństwo pogląd na temat roli uczniowie są
masowe, wspólnota; Internetu w członkami
– rozróżnia rodzaje komunikacji (podręcznik, s. 40).
 więzi społecznych; międzyludzkiej;
– omawia rolę – potrafi wysunąć
Internetu w argumenty „za” i
komunikacji „przeciw”
międzyludzkiej; korzystaniu z
Internetu;

Normy społeczne 1 1.2 1. Określenie wpływu – wyjaśnia znaczenie – korzystając z praca pod – teksty
(5) 1.3 systemu wartości na pojęć: hedonizm, różnych źródeł kierunkiem z źródłowe
2.2 stosunki społeczne w utylitaryzm, norma informacji, wykorzystaniem – podręcznik
2.3 danej grupie. społeczna, kontrola przedstawia tekstów – materiały z
społeczna, anomia, przykłady sankcji źródłowych, poezji, literatury i
dewiacja społeczna, prawnych, metaplan, życia
stygmatyzacja etycznych, społecznego
społeczna; satyrycznych i
– omawia przyczyny i religijnych;
skutki anomii; – uzasadnia
– podaje przykłady relatywny charakter
norm społecznych; dewiacji;
– charakteryzuje ich – wskazuje
funkcje w życiu okoliczności, które
społecznym; mogą wywołać
– opisuje przejawy anomię;
kontroli społecznej w – wyszukuje
życiu codziennym; przykłady
– wyjaśnia, jak stygmatyzacji
dochodzi do społecznej;
stygmatyzacji
społecznej i jakie
mogą być jej skutki;

Ład społeczny 1 Treści 1. Dostrzeganie – wymienia elementy – wyszukuje praca pod – podręcznik
(6) uzupełniając złożoności ładu ładu społecznego; informacje w tekście kierunkiem, mapa – brystol
e społecznego i jego roli w – omawia czynniki źródłowym; mentalna, burza – pisaki
rozwoju społeczeństwa. kształtujące ład – samodzielnie mózgów, dyskusja
społeczny; wyciąga wnioski;
– uzasadnia swoje – uzasadnia poglądy
stanowisko na temat odmienne od innych;
konsensusu;

Instytucje 1 1.2 1. Zapoznanie z różnego – wyjaśnia pojęcie – analizuje źródła praca pod – podręcznik
społeczne rodzaju instytucjami instytucje społeczne; statystyczne; kierunkiem z – materiały
(7) społecznymi i określenie – wymienia rodzaje – uzasadnia niski wykorzystaniem źródłowe
skuteczności ich instytucji społecznych; poziom zaufania tekstów – materiały
działania. – określa funkcje i społecznego do źródłowych, źródeł statystyczne
zadania instytucji w instytucji statystycznych i – materiały
społeczeństwie; społecznych; ikonograficznych, ikonograficzne
– uzasadnia debata, burza
skuteczność mózgów
funkcjonowania
instytucji społecznych;

Konflikty 2 1.4 1. Uświadomienie – wymienia rodzaje – potrafi wskazać praca pod – podręcznik Nauczyciel może
społeczne i przyczyn konfliktów konfliktów przykłady konfliktów kierunkiem z – teksty zaproponować
sposoby ich społecznych i poznanie społecznych; społecznych z życia wykorzystaniem źródłowe
realizację projektu
rozwiązywania sposobów ich – podaje źródła i codziennego; źródeł i mapy, – mapa
(8–9) zapobiegania. mechanizmy – analizuje przyczyny burza mózgów, – brystol edukacyjnego:
konfliktów konfliktów metaplan – pisaki regulamin
społecznych; społecznych; arbitrażu,
– omawia sposoby negocjacji oraz
rozwiązywania
mediacji
konfliktów
społecznych: arbitraż, dotyczących
mediacje, negocjacje, rozwiązywania
sąd, głosowanie, konfliktów między
wybory; uczniami a
nauczycielami
(podręcznik, s. 40).
3. Grupa społeczna
Pojęcie i typologia 1 3.1 1. Zapoznanie z – wyjaśnia co to jest – wyszukuje praca pod – podręcznik
grup społecznych 3.2 pojęciem i typologią grupa społeczna; informacje z tekstu kierunkiem z – teksty
(10) grup społecznych. – przedstawia cechy i źródłowego; wykorzystaniem źródłowe
funkcjonowanie grupy – wyciąga wnioski; tekstów – papier
społecznej; – wyraża i uzasadnia źródłowych, burza – pisaki
– rozróżnia rodzaje własne zdanie; mózgów, mapa
grup społecznych ze myśli
względu na wielkość,
rodzaj
zorganizowania,
charakter
członkowstwa i typ
więzi;
 – na podstawie
analizy tekstu
źródłowego
przedstawia cechy
grup swoich i obcych;

Grupy odniesienia 1 3.3 1. Wyjaśnienie, co to są – definiuje pojęcie – na podstawie burza mózgów, – podręcznik
(11) grupy odniesienia i jakie grup odniesienia tekstu źródłowego praca pod – teksty
mają znaczenie w pozytywnego i wskazuje przyczyny kierunkiem z źródłowe
procesie socjalizacji. negatywnego, grupy upośledzenia lub wykorzystaniem – foliogramy
odniesienia uprzywilejowania tekstów źródłowych
porównawczego i społecznego;
odniesienia – uzasadnia skutki,
normatywnego; jakie może wywołać,
– wskazuje przyczyny porównywanie się
poczucia upośledzenia do innych grup i
lub uprzywilejowania jednostek oraz do
społecznego; poprzednio
– charakteryzuje zajmowanej pozycji;
swoją grupę
odniesienia
normatywnego pod
kątem norm, wartości,
wzorów zachowań;

Rodzina jako 2 3.4 1. Uświadomienie roli – opisuje cechy – wyszukuje w praca pod – podręcznik Nauczyciel może
grupa społeczna rodziny, która stanowi współczesnej rodziny; swoim środowisku kierunkiem z – teksty zaproponować
(12–13) podstawę – porównuje i ilustruje instytucje wykorzystaniem źródłowe realizację
społeczeństwa. przykładami różne wspierające rodzinę; tekstów – album zdjęć projektów
modele rodziny; – ocenia kondycję źródłowych, – papier edukacyjnych: 1)
– omawia czynniki polskiej rodziny; portfolio, projekt – pisaki projekt badawczy
spajające rodzinę; – podaje sposoby, dotyczący rozwoju
– podaje funkcje jak można instytucji rodziny w
rodziny; zapobiegać ujęciu historycznym
degradacji rodziny; (podręcznik, s. 47);
2) projekt
badawczy
dotyczący
zróżnicowania
form, struktury,
obyczajów
instytucji rodziny w
 różnych kręgach
cywilizacyjnych
(podręcznik, s. 47);
3) we współpracy z
nauczycielem
historii projekt
badawczy
dotyczący historii
wybranej rodziny,
wzbogacony
skróconą tablicą
genealogiczną.
Projekt może być
wykonany w formie
portfolio,
prezentacji
multimedialnej lub
wywiadu.

4. Struktura społeczna
Pojęcie i 1 Treści 1. Usystematyzowanie – wyjaśnia znaczenie – opisuje strukturę burza mózgów, – podręcznik
koncepcje uzupełniając wiedzy na temat pojęć: społeczeństwo, demograficzną metoda praktyczna – teksty
struktury e złożonej zbiorowości struktura społeczna, społeczności – puzzle, uczenie źródłowe
społecznej jaką jest społeczeństwo stratyfikacja uczniowskiej swojej się we współpracy, – brystol
(14) i jego struktury. społeczna, klasa, szkoły; praca pod – pisaki
warstwa; – analizuje i kierunkiem z – nożyczki
– wyróżnia uzasadnia jaki jest wykorzystaniem – papier
podstawowe związek między źródeł kolorowy
elementy nierównościami
społeczeństwa: społecznymi, a
kulturę, strukturę i nierównościami
warunki bytu szans życiowych;
zbiorowości;
– omawia różne
koncepcje struktury
społecznej;

Przemiany 1 4.1, 1. Uświadomienie – opisuje strukturę – analizuje źródła praca pod – podręcznik
struktury 4.2 przemian, jakie zaszły w klasowo-warstwową statystyczne; kierunkiem z – teksty
społeczeństwa strukturze polskiego – określa miejsce wykorzystaniem źródłowe
polskiego społeczeństwa społeczeństwa i Polski wśród źródeł: tekstów i – dane
(15) polskiego na przełomie swojej społeczności największych państw źródeł statystyczne
XX i XXI wieku. lokalnej; europejskich; statystycznych, – papier
– charakteryzuje – potrafi uzasadnić metaplan – pisaki
zmiany, jakie zaszły w własne stanowisko
strukturze na temat
społeczeństwa ukształtowania się
polskiego w ostatnim klasy średniej w
czasie; Polsce;
– porównuje skalę
nierówności
społecznych w Polsce i
wybranym państwie;
– wyjaśnia związek
między nierównością
społeczną a
nierównością szans
życiowych;

Ruchliwość 2 4.3; 1. Zapoznanie z – wyjaśnia pojęcie i – analizuje źródła: praca pod – podręcznik Nauczyciel może
społeczna a 4.4 pojęciem ruchliwości uwarunkowania pisane, statystyczne i kierunkiem z – źródła zaproponować
nierówności szans społecznej pionowej i pionowej i poziomej kartograficzne; wykorzystaniem statystyczne realizację projektu
życiowych poziomej. ruchliwości – podaje przykłady źródeł, filmu, – źródła edukacyjnego:
(16–17) społecznej; awansu i degradacji danych ikonograficzne projekt badawczy
– opisuje mechanizm i grup społecznych w statystycznych i – teksty dotyczący migracji
skutki społecznego powojennej historii mapy, debata źródłowe zagranicznych
wykluczenia; Polski; – mapa Polaków
– podaje sposoby – korzystając z – film pt. „300 (podręcznik, s. 72).
przeciwdziałania temu różnych źródeł mil do nieba”
zjawisku; informacji,
przedstawia
przykłady
wyrównywania szans
życiowych w Polsce;

Problemy 2 4.4, 1. Rozpoznawanie – charakteryzuje – wyszukuje adresy praca pod – podręcznik Nauczyciel może
społeczeństwa 4.5 problemów w skali problemy życia instytucji kierunkiem z – źródła zaproponować
polskiego lokalnej i krajowej społecznego w Polsce; państwowych i wykorzystaniem statystyczne realizację projektu
(18–19) całego społeczeństwa – omawia sytuację samorządowych oraz źródeł: roczników – rocznik edukacyjnego: 1)
polskiego oraz poznanie życiową i szanse organizacji statystycznych, statystyczny projekt
sposobów rozwoju młodych pozarządowych z mapy oraz stron z – papier jednodniowej akcji
przeciwdziałania ludzi; własnego Internetu, – pisaki dotyczącej
patologiom. – rozważa, jakie są środowiska, które metaplan, portfolio – profilaktyki
 możliwości zajmują się dokumentacja uzależnień
rozwiązywania udzielaniem pomocy na temat (podręcznik, s. 72);
problemów młodym ludziom; wolontariatu 2) program zajęć
społecznych; – analizuje edukacyjnych w
możliwości, jakie sądzie dla
daje profilaktyka; nieletnich
(podręcznik, s. 72).

5. Zmiana społeczna
Drogi zmiany 1 5.3, 1. Uświadomienie, że – przedstawia i ocenia – wyszukuje w praca pod – podręcznik Nauczyciel może
społecznej 5.4 społeczeństwo jest dwie drogi zmiany tekście i rozróżnia kierunkiem z – teksty zaproponować
(20) strukturą dynamiczną i społecznej: rewolucję różne formy wykorzystaniem źródłowe realizację projektu
podlega zmianom w i reformę; adaptacji społecznej: źródeł i literatury – film edukacyjnego:
perspektywie – wyjaśnia pojęcie konformizm, – ilustracje program sesji
historycznej. adaptacji społecznej i innowację, – zdjęcia popularnonaukowe
wyróżnia jej rodzaje; rytualizm, wycofanie j „Między
– wymienia czynniki i bunt; konformizmem a
determinujące zmiany – analizuje teksty buntem – różne
społeczne; źródłowe, teksty formy adaptacji
– analizuje sposoby kultury, źródła społecznej w
adaptacji do zmiany ikonograficzne; kulturze polskiej”
społecznej na – porównuje dwie (podręcznik, s. 92).
podstawie obserwacji drogi zmian:
i tekstów kultury; rewolucji i reformy;

Historyczne formy 1 5.1 1. Usystematyzowanie – charakteryzuje – przedstawia teorie burza mózgów, – podręcznik
społeczeństwa wiedzy dotyczącej historyczne formy rozwoju debata, praca pod – film
(21) historycznych form organizacji społecznego; kierunkiem z – muzyka
organizacji społeczeństwa: – uzasadnia, które podręcznikiem, afrykańska
społeczeństwa. pierwotne, feudalne i teorie najlepiej dyskusja
industrialne; oddają istotę
– wymienia teorie rozwoju
rozwoju społecznego: społecznego;
linearną, cykliczną, – analizuje teksty
dychotomiczną i ich źródłowe;
przedstawicieli;

Współczesne 1 5.2 1. Poznanie nowych, – omawia cechy – korzysta z różnych praca pod – podręcznik
formy współczesnych form współczesnego źródeł informacji; kierunkiem z – prezentacje
społeczeństwa organizacji społeczeństwa: – przeprowadza ich wykorzystaniem multimedialne
(22) społeczeństwa. globalnego, analizę i wyciąga źródeł, mapy, – teksty
 informacyjnego, wnioski; prezentacji źródłowe
masowego, multimedialnych, – papier
konsumpcyjnego, mapa myśli – pisaki
otwartego i
postindustrialnego;
– wyjaśnia pojęcie
macdonalizacji.
– uzasadnia, jakie
formy spędzania czasu
są najbardziej
korzystne;

Współczesne 2 5.5 1. Zapoznanie się z – charakteryzuje – porównuje metody burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
ruchy społeczne różnorodnymi ruchami współczesne ruchy walki stosowane debata, praca pod – teksty zaproponować
(23–24) społecznymi, które społeczne: anarchizm, przez przedstawicieli kierunkiem z źródłowe realizację projektu
powstały na przełomie feminizm, pacyfizm, ruchu wykorzystaniem – prezentacje edukacyjnego:
XX i XXI wieku. ekologizm; anarchistycznego, źródeł i prezentacji multimedialne prezentacja
– wymienia kilka pacyfistycznego i multimedialnych, multimedialna lub
typów ruchów obywatelskiego; wywiad, portfolio portfolio dotycząca
nastawionych na – na podstawie wybranego ruchu
jednostkę i informacji ze źródeł społecznego
społeczeństwo, np. wyszukuje przykłady (podręcznik, s. 92).
alternatywne, działalności
odkupieńcze, wybranych ruchów
wsteczne, społecznych;
reformatorskie,
rewolucyjne;
– omawia wybrany
ruch społeczny, np.
„Solidarność”, ruch na
rzecz ochrony
środowiska czy
emancypacji kobiet;

Człowiek w 1
społeczeństwie –
lekcja
powtórzeniowa
(25)

Społeczeństwo i 1
człowiek jako
jednostka w
społeczeństwie
– lekcja
sprawdzająca
(26)

6. Naród, ojczyzna, mniejszości narodowe

Pojęcie narodu 1 6.1 1. Uświadomienie, jaką – przedstawia dwie – korzystając z burza mózgów, – podręcznik
(27) wspólnotą społeczną koncepcje narodu: różnych źródeł, drzewo owocowe, – teksty
jest naród. etniczno-kulturową i wyszukuje praca pod źródłowe
2. Podjęcie próby polityczną; wybitnych twórców kierunkiem z – schemat
zrozumienia pojęcia – wymienia i omawia kultury, których wykorzystaniem drzewa
ojczyzna w wielu czynniki dzieła mają duży tekstów owocowego
różnych aspektach. narodowotwórcze; wpływ na budzenie źródłowych, – pisaki
– charakteryzuje świadomości metaplan – papier
społeczeństwo narodowej;
narodowo-
państwowe;

Świadomość i 2 6.2, 1. Kształtowanie – omawia czynniki – wyszukuje z praca pod – podręcznik

tożsamość 6.3, poczucia przynależności sprzyjające asymilacji tekstów źródłowych kierunkiem z – teksty
narodowa 6.5 do narodu polskiego. oraz służące i życia codziennego wykorzystaniem źródłowe
(28–29) zachowaniu przykłady ksenofobii, tekstów – Słownik
tożsamości antysemityzmu, źródłowych, mapa wiedzy
narodowej; rasizmu i mentalna obywatelskiej
– charakteryzuje szowinizmu; – pisaki
postawy – ocenia postawy – papier
współczesnych Polaków wobec
Polaków wobec innych narodów i
ojczyzny i narodu; ludzi;
– rozpoznaje przejawy
ksenofobii,
antysemityzmu,
rasizmu i szowinizmu;
– uzasadnia potrzebę
przeciwstawienia się
tym zjawiskom;

Mniejszości 2 6.4, 1. Uporządkowanie – charakteryzuje – korzysta z różnych praca pod – podręcznik Nauczyciel może
narodowe i 7.3 wiedzy na temat mniejszości narodowe źródeł informacji w kierunkiem z – teksty zaproponować
etniczne w Polsce mniejszości narodowych i etniczne oraz grupy celu wyszukiwania wykorzystaniem źródłowe realizację projektu
(30–31) i etnicznych w Polsce. imigrantów żyjące w podstaw prawnych źródeł, mapy, filmu, – mapa edukacyjnego: 1)
Polsce; dotyczących prezentacji – prezentacje projekt na temat:
– wymienia prawa, mniejszości multimedialnych, multimedialne „Dzień kultury
jakie im przysługują narodowych, mapa mentalna – filmy romskiej w naszej
na podstawie etnicznych i grup szkole”
Konstytucji RP; imigrantów w (podręcznik, s.
– wyjaśnia, dlaczego Polsce; 108); 2) projekt
w Europie integracja – podaje przykłady z badawczy
imigrantów z państw otoczenia dotyczące dotyczący wybranej
pozaeuropejskich funkcjonowania tych mniejszości
rodzi trudności; mniejszości w narodowej,
– ocenia sytuację Polsce; etnicznej, grupy
imigrantów w Polsce; – przygotowuje językowej lub
prezentację dowolnej grupy
multimedialną imigrantów w
dotyczącą imprez Polsce (podręcznik,
kulturalnych s. 108); 3)
wybranej we współpracy z
mniejszości nauczycielami
narodowej; historii, języka
polskiego i wiedzy
o kulturze projekt
w postaci planu
wycieczki
dydaktycznej
związanej z życiem
mniejszości
narodowych i
etnicznych w
regionie.

7. Procesy narodowościowe i integracyjne we współczesnym świecie

Integracja 2 7.1 1. Uporządkowanie – wymienia czynniki – korzystając z rozmowa – podręcznik Nauczyciel może
narodów świata wiedzy na temat mające wpływ na różnych źródeł, nauczająca, mapa – teksty zaproponować
zachodniego procesów integrację europejską; wskazuje różnice myśli, praca pod źródłowe realizację projektu
(32–33) integracyjnych w – wyjaśnia, dlaczego etniczne, religijne, kierunkiem z – pisaki edukacyjnego: We
Europie. doszło do integracji kulturowe i wykorzystaniem – papier współpracy z
narodów w świecie historyczne źródeł nauczycielami
zachodnim; zbiorowości historii i religii
– określa rolę europejskich; przygotuj projekt
chrześcijaństwa w – uzasadnia, że badawczy na temat
 procesie integracji; dążenia do roli chrześcijaństwa
politycznej i w procesie
ekonomicznej integracji.
odrębności Uwzględnij takie
powodują formy, jak:
dezintegrację świata portfolio,
zachodniego; prezentacja
multimedialna lub
film.

Mniejszości 2 7.2, 1. Zapoznanie z polityką – wyjaśnia, dlaczego – analizuje burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
narodowe i 7.3 państw europejskich w Europie integracja europejskie praca pod – teksty zaproponować
ochrona ich praw wobec mniejszości imigrantów z państw dokumenty kierunkiem z źródłowe
realizację projektu
(34–35) narodowych. pozaeuropejskich dotyczące wykorzystaniem – prezentacje
rodzi trudności; mniejszości źródeł, prezentacji multimedialne edukacyjnego: 1)
– omawia narodowych – multimedialnych, – pisaki projekt debaty na
międzynarodowy „Konwencja ramowa metaplan – papier temat: „Czy Europa
system ochrony praw o ochronie potrzebuje
mniejszości; mniejszości
imigrantów?”
– modele polityki narodowych” z 1993
wobec mniejszości r. oraz „Europejska (podręcznik, s.
narodowych; karta języków 123).
– porównuje różne mniejszościowych
modele polityki lub regionalnych” z
wybranych państw 1992 r.;
wobec mniejszości – na podstawie
narodowych i źródeł i wiedzy
imigrantów; własnej wskazuje
przykłady
nieprzestrzegania
praw mniejszości
narodowych w
Europie;

Przyczyny i skutki 2 7.4, 1. Uświadomienie – wymienia podłoże – korzystając ze burza mózgów, – podręcznik
konfliktów 7.5 problemu konfliktów, najczęściej źródeł i wiedzy praca pod – teksty
społecznych w które wystąpiły w spotykanych pozaźródłowej, kierunkiem z źródłowe
państwach Azji, krajach Azji, Afryki i konfliktów określa znaczenie wykorzystaniem – prezentacje
Afryki i Ameryki Ameryki Południowej na społecznych w Azji, piłki nożnej w źródeł, prezentacji multimedialne
Południowej przełomie XX i XXI Afryce i Ameryce polityce państw multimedialnych,
(36–37) wieku. Południowej; Ameryki Łacińskiej; debata
– omawia przyczyny i – przygotowuje
 skutki konfliktów prezentację
społecznych w multimedialną;
wybranych państwach – bierze udział w
ww. kontynentów; debacie;
– omawia sposoby
rozwiązywania
długotrwałych
konfliktów między
narodami;

8. Kultura i pluralizm kulturowy

Pojęcie i typy 1 8.1, 1. Analiza – wyjaśnia pojęcia: – interpretuje burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
kultury 8.2, wieloznacznego pojęcia, kultura, kontrkultura, stwierdzenie praca pod – teksty zaproponować
(38) 8.3, jakim jest kultura i korelat, „kultura kierunkiem z źródłowe realizację projektu
8.4, pluralizm kulturowy. neokatehumenat, wyznacznikiem wykorzystaniem – prezentacje edukacyjnego: 1)
8.5, happening, pluralizm hierarchii i wartości źródeł, ikonografii, multimedialne projekt wycieczki
8.6, kulturowy, społecznych”; filmu, prezentacji – pisaki lub imprezy pod
8.7 etymologia, – ocenia, czy proces multimedialnych, – papier tytułem „Dni
komercjalizacja; globalizacji zagraża drzewko owocowe, kultury wysokiej”
– wymienia typy kulturze narodowej; dyskusja (podręcznik, s.
kultury; – wykazuje wpływ 139).
– charakteryzuje postępu
poszczególne typy technicznego na
kultury; kulturę;
– wskazuje wpływ
kultury na życie
społeczne;
– podaje przykłady
elementów kultury
narodowej
pochodzących z
obcych kultur;

Subkultury 2 8.8 1. Uświadomienie, jakie – wymienia – określa wpływ praca pod – podręcznik Nauczyciel może
młodzieżowe zagrożenia dla jednostki subkultury o subkultur na kierunkiem z – teksty zaproponować
(39–40) i społeczeństwa charakterze kształtowanie wykorzystaniem źródłowe realizację projektu
wynikają z działalności agresywnym i postaw współczesnej źródeł: materiały – materiały edukacyjnego: We
subkultur religijnym; młodzieży; prasowe i prasowe współpracy z
młodzieżowych i sekt. – charakteryzuje – uzasadnia swoje prezentacje – prezentacje nauczycielem
subkultury stanowisko wobec multimedialne, multimedialne historii i wiedzy o
młodzieżowe w Polsce subkultur; dyskusja, techniki – Internet kulturze
 i Europie; dramowe, praca z przygotujcie
– przedstawia komputerem projekt w postaci
zagrożenia, jakie niosą prezentacji
subkultury dla multimedialnej
jednostki i wzbogaconej o
społeczeństwa; podkład muzyczny
na temat
wybranych
subkultur
młodzieżowych.

9. Współczesne spory światopoglądowe

Współczesne 2 9.1, 1. Uświadomienie – zna różne formuły – rozpatruje burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
spory 9.2, problematyki sporów sprawiedliwości; argumenty praca pod – teksty zaproponować
światopoglądowe 9.3, światopoglądowych we – rozważa racje przemawiające za kierunkiem z źródłowe realizację projektu
(41–42) 9.4, współczesnym świecie. sporów o swobodą wykorzystaniem – materiały edukacyjnego:
9.5 dopuszczalność prowadzenia badań źródeł i materiałów prasowe debata publiczna
aborcji i eutanazji; genetycznych oraz prasowych, techniki na jeden z
– rozważa argumenty i ich prawnym dramowe, dyskusja wybranych
kontrargumenty sporu zakazem; problemów
stron o przyznanie – uzasadnia światopoglądowych
mniejszościom traktowanie kary współczesnego
seksualnym takich jako odpłaty lub jako świata (podręcznik,
samych praw, jakie sposobu s. 148).
mają osoby resocjalizacji;
heteroseksualne; – formułuje własne
stanowisko w tej
sprawie;
– analizuje na
podstawie źródeł
spory dotyczące
badań naukowych i
ich zastosowania np.
w medycynie;

10. Edukacja w XXI wieku

System 1 10.1, 1. Uporządkowanie – przedstawia rolę – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik
oświatowy w 10.2, wiedzy dotyczącej szkoły i edukacji polski system praca pod – teksty
Polsce 10.3 systemu oświaty w oficjalnej i oświaty; kierunkiem z źródłowe
(43) Rzeczpospolitej. nieformalnej we – wyszukuje z wykorzystaniem – materiały
współczesnym różnych źródeł źródeł: materiały prasowe
 społeczeństwie informacje prasowe i – schemat
informacyjnym; dotyczące prezentacje
– wskazuje działania, programów multimedialne,
które mogą edukacyjnych dla dyskusja
podejmować: młodzieży;
państwo, władze – na podstawie
samorządowe oraz analizy źródeł podaje
organizacje społeczne, przykłady
by zwiększyć równość niedopasowania
szans w dostępie do systemu
edukacji; edukacyjnego do
– wyjaśnia zależności rynku pracy;
między systemem
edukacyjnym a
rynkiem pracy,
wskazuje przykłady
ich niedopasowania;

Kształcenie 1 10.4 1. Zapoznanie z – wyjaśnia pojęcie – wyszukuje burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
ustawiczne pojęciem „kształcenie kształcenie informacje z różnych wycieczka – strony www zaproponować
(44) ustawiczne” i ustawiczne, strategia źródeł na temat dydaktyczna, praca – materiały realizację projektu
najważniejszymi jego lizbońska, uniwersytet oferty edukacyjnej pod kierunkiem z prasowe edukacyjnego: 1)
formami. trzeciego wieku; najbliższego wykorzystaniem – ankieta projekt kampanii
– wyjaśnia, w jaki otoczenia; źródeł: materiałów społecznej pod
sposób można – pozyskuje reklamowych, hasłem „Uczenie
podnosić lub zmieniać informacje na temat wywiad się przez całe życie”
swoje kwalifikacje programu „Uczenie (podręcznik, s.
zawodowe; się przez całe życie” 157); 2) prezentacja
– uzasadnia, dlaczego oraz jego dotycząca
uczenie się przez całe komponentów; europejskich
życie jest jednym z programów
warunków sukcesu w edukacyjnych
karierze zawodowej; (podręcznik, s.
157).

Naród, kultura i 1
edukacja – lekcja
powtórzeniowa
(45)
Naród, kultura i 1
edukacja – lekcja
sprawdzająca
(46)

11. Obywatel i obywatelstwo

Pojęcie 1 11.1, 1. Ugruntowanie wiedzy – wyjaśnia pojęcia: – korzysta ze źródeł i burza mózgów, – podręcznik
obywatelstwa i 11.2 dotyczącej obywatelstwo, wyszukuje praca pod – Konstytucja
sposoby jego obywatelstwa i apatryda, informacje kierunkiem z RP
nabycia sposobów jego nabycia. cudzoziemiec; dotyczące wykorzystaniem – teksty
(47) – przedstawia obywatelstwa; źródeł: aktów źródłowe
procedury nabywania – na podstawie normatywnych, – źródła
i zrzekania się źródeł podaje źródeł statystyczne
polskiego przykłady nadania statystycznych i – strony www
obywatelstwa; obywatelstwa przez Internetu – ustawa o
– wyjaśnia, czym Prezydenta RP; obywatelstwie
obywatelstwo różni – uzasadnia własne polskim
się od narodowości; stanowisko na temat
– porównuje nieakceptowania
procedury procesu przez Polskę
naturalizacji podwójnego
obowiązujące w USA i obywatelstwa;
w Polsce;

Obowiązki 1 11.3 1. Uświadomienie – wymienia – uczeń znajduje i burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
obywatela obowiązków konstytucyjne wykorzystuje praca pod – Konstytucja zaproponować
Rzeczypospolitej obywatelskich wobec obowiązki obywateli informacje kierunkiem z RP
realizację projektu
Polskiej RP. RP; dotyczące wykorzystaniem – teksty
(48) – uzasadnia znaczenie obowiązków źródeł: konstytucji źródłowe edukacyjnego:
postaw i cnót obywatelskich; RP i prezentacji – prezentacje projekt festynu lub
obywatelskich: troska – wyszukuje multimedialnych, multimedialne akcji z okazji
o dobro wspólne, przykłady mapa myśli – pisaki Światowego Dnia
odpowiedzialność, nieprzejawiania – papier
Ziemi (22 kwietnia)
aktywność, troski o środowisko
solidarność, odwaga naturalne; (podręcznik, s.
cywilna, roztropność, – uzasadnia własną 177).
tolerancja; opinię na temat
– wyjaśnia pojęcia: płacenia podatków;
demagogia,
uspołecznienie,
wolontariusz;
 – analizuje wzory
obywatelskiego
działania;

Obywatelskie 1 11.4 1. Zapoznanie z – wyjaśnia, na czym – korzysta z różnych burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
nieposłuszeństwo pojęciem „obywatelskie polega źródeł i wyszukuje praca pod – Konstytucja zaproponować
(49) nieposłuszeństwo” i nieposłuszeństwo przykłady form kierunkiem z RP realizację projektu
jego przejawami w obywatelskie i jakie obywatelskiego wykorzystaniem – teksty edukacyjnego:
historii i obecnie. niesie za sobą nieposłuszeństwa; źródeł, debata, źródłowe projekt debaty
dylematy; – argumentuje, czy metoda WebQuest – pisaki dotyczącej
– podaje jego obywatelskie – papier zasadności
historyczne i nieposłuszeństwo w stosowania
współczesne społeczeństwie obywatelskiego
przykłady; demokratycznym nieposłuszeństwa
– określa formy jest uzasadnione; (podręcznik, s.
obywatelskiego 177).
nieposłuszeństwa;
– omawia warunki
dopuszczalności
obywatelskiego
nieposłuszeństwa;

12. Społeczeństwo obywatelskie

Pojęcie i 1 12.1, 1. Zapoznanie z – przedstawia – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik
koncepcje 12.2, pojęciem filozoficzny rodowód cechy społeczeństwa praca pod – teksty
społeczeństwa 12.3 społeczeństwo koncepcji obywatelskiego; kierunkiem z źródłowe
obywatelskiego obywatelskie i jego społeczeństwa – określa bariery w wykorzystaniem – pisaki
(50) charakterystycznymi obywatelskiego (J. procesie źródeł, uczenie się – papier
cechami. Locke, G. Hegel, A. de kształtowania się we współpracy,
Tocqueville); społeczeństwa mapa mentalna
– wymienia podmioty obywatelskiego w
społeczeństwa Polsce;
obywatelskiego;
– wyjaśnia, jak
powstaje i jakie
znaczenie dla
społeczeństwa
obywatelskiego ma
kapitał społeczny
(zaufanie, sieci
współpracy i system
 efektywnych norm);

Formy aktywności 2 12.4, 1. Uporządkowanie – opisuje formy – uczeń projekt, burza – podręcznik Nauczyciel może
społecznej 12.5, wiedzy dotyczącej aktywności obywateli współpracuje z mózgów, praca pod – teksty zaproponować
(51–52) 12.6, aktywności społecznej. w ramach innymi – planuje kierunkiem z źródłowe realizację projektu
12.7, społeczności lokalnej, sposób wykorzystaniem – komputer edukacyjnego: 1)
12.8 regionu, państwa oraz przygotowania źródeł, wywiad, – pisaki projekt statutu
na poziomie projektu; spotkanie z – papier dowolnej
globalnym; – opracowuje przedstawicielem organizacji
– przedstawia zasady według wzoru organizacji, pozarządowej
zakładania i projekt statutu stowarzyszenia lub (podręcznik, s.
funkcjonowania stowarzyszenia związku 193); 2) we
stowarzyszeń, fundacji (nazwa, siedziba, zawodowego, współpracy z
i organizacji pożytku członkowie, władze, portfolio nauczycielem
publicznego w Polsce, majątek, zasady, podstaw
– charakteryzuje zmiany statutu i przedsiębiorczości
lokalne organizacje rozwiązywania projekt badawczy,
pozarządowe; stowarzyszenia); w którym
– uzasadnia znaczenie – wyszukuje uwzględniony
swobody zrzeszania informacje; zostanie charakter
się dla jakości życia – przygotowuje działalności
publicznego; prezentację różnych organizacji
dotyczącą pożytku
organizacji publicznego
pozarządowych działających w
działających w jego regionie; status
regionie; tych organizacji
umożliwia
przekazanie na ich
rzecz 1% podatku
dochodowego
przez osoby
fizyczne.
Projekt może mieć
formę prezentacji
multimedialnej,
portfolio lub filmu.

13. Opinia publiczna

Opinia publiczna 1 13.1, 1. Uświadomienie roli – wyjaśnia, jak – odczytuje i praca pod – podręcznik Nauczyciel może
(53) 13.2, opinii publicznej w życiu kształtuje się opinia interpretuje tabele i kierunkiem z – teksty zaproponować
 13.3, społeczeństwa. publiczna i jakie są wykresy wykorzystaniem źródłowe realizację projektu
13.4, 2. Rozpoznawanie sposoby jej wyrażania; prezentujące wyniki źródeł: tekstów – Internet edukacyjnego: 1)
13.5, problemów w skali – wskazuje przykłady badania opinii źródłowych, badań projekt badania
13.6 lokalnej, planowanie wpływu opinii publicznej; statystycznych itp., opinii publicznej we
własnej pracy. publicznej na decyzje – przeprowadza w projekt własnej szkole;
polityczne; najbliższym może ono dotyczyć
– wyjaśnia, na czym otoczeniu mini np.
polega specyfika sondaż opinii wewnątrzszkolnego
marketingu publicznej na systemu oceniania,
społecznego; wskazany temat i kryteriów ocen z
– opracowuje projekt interpretuje jego zachowania, praw i
akcji społecznej w wyniki; obowiązków
wybranej sprawie i go – analizuje wybraną uczniów
realizuje; kampanię społeczną (podręcznik, s.
– opisuje z punktu widzenia jej 197); 2) projekt
poszczególne etapy celów i sposobów akcji społecznej,
projektu: 1) realizacji; która może być
przygotowania, 2) związana z
realizacji, 3) działalnością
prezentacji; charytatywną,
lokalnymi
problemami,
ochroną
środowiska itp.
(podręcznik, s.
197).

14. Środki masowego przekazu

Pojęcie i funkcje 2 14.1, 1. Uporządkowanie – wyjaśnia, co to jest – analizuje przekazy burza mózgów, – podręcznik
współczesnych 14.5, wiedzy na temat komunikacja i medialne; praca pod – teksty
mediów 14.6, środków masowego wymienia jej rodzaje: – ocenia ich kierunkiem z źródłowe
(54–55) 14.7 przekazu, jako jednej z werbalna i wiarygodność i wykorzystaniem – dane
form komunikacji niewerbalna oraz bezstronność; źródeł statystyczne
społecznej. typy; – odróżnia statystycznych, – materiały
– opisuje funkcje informacje od analiza przypadku, prasowe
mediów w państwie komentarzy; debata – pisaki
demokratycznym i – papier
niedemokratycznym;
– przedstawia
najważniejsze media
w Polsce i na świecie
 (odbiorcy, zasięg,
forma przekazu,
orientacja
ideologiczna, typ
własności);
– charakteryzuje
wybrane media
lokalne;

Podstawy prawne 1 14.2, 1. Określenie stanu – wyjaśnia, jakimi – ocenia skutki praca pod – podręcznik Nauczyciel może
funkcjonowania 14.3, prawnego zasadami etycznymi ograniczenia kierunkiem z – Konstytucja zaproponować
mediów w Polsce 14.4 funkcjonowania powinny się kierować niezależności i wykorzystaniem RP realizację projektu
(56) mediów w Polsce. media i ocenia pluralizmu mediów; aktów – ustawa o edukacyjnego:
przykłady – analizuje źródła i normatywnych, radiofonii i projekt spotkania z
kontrowersyjnych korzysta z różnych studium przypadku telewizji z dziennikarzem
działań dziennikarzy i przykładów z prasy, 1992 r. lokalnej gazety,
mediów pod radia i telewizji; – ustawa z stacji radiowej lub
względem etycznym; 26.01.1984 r. telewizyjnej
– wyjaśnia, na czym (podręcznik, s.
polega zasada 209).
wolności słowa;
– wskazuje na
przypadki jej
nadużycia;
– uzasadnia znaczenie
niezależności i
pluralizmu mediów;

Rola Internetu 1 14.8 1. Uporządkowanie – wyjaśnia pojęcie – ocenia zasoby Metoda WebQuest – podręcznik Nauczyciel może
(57) wiedzy dotyczącej Internetu; Internetu z punktu – komputer zaproponować
Internetu, podkreślenie – wymienia widzenia rzetelności
realizację projektu
jego roli, jak również najpopularniejsze i wiarygodności
zagrożeń, jakie niesie. usługi sieciowe: www, informacyjnej; edukacyjnego:
poczta elektroniczna, – świadomie i projekt Dnia
spam, FTP, grupy krytycznie odbiera Wolnego
dyskusyjne, USENET, zawarte w nim Oprogramowania
fora dyskusyjne, treści;
(Software Freedom
komunikatory
internetowe, telefonia Day) (podręcznik, s.
internetowa, media 209).
internetowe, serwisy
społecznościowe;
Obywatel w 1
państwie i media
– lekcja
powtórzeniowa
(58)

Obywatel w 1
państwie i media
– lekcja
sprawdzająca
(59)

POLITYKA
1. Pojęcie polityki
Pojęcie polityki 1 16.1 1. Usystematyzowanie – przedstawia różne – analizuje burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
(60) wiedzy dotyczącej rozumienie pojęcia informacje z różnych praca pod – materiały zaproponować
polityki. „polityka”; źródeł; kierunkiem z źródłowe
realizację projektu
– omawia to pojęcie w – wyjaśnia różnice i wykorzystaniem – prezentacje
ujęciu historycznym; podobieństwa źródeł i prezentacji, multimedialne edukacyjnego:
– wymienia między różnymi pogadanka Przygotuj projekt
najważniejsze koncepcjami spotkania z
dyscypliny politologii; polityki; politologiem
– charakteryzuje
(parlamentarzystą,
różne koncepcje
polityki; dyplomatą,
urzędnikiem
państwowym
wyższego szczebla)
– Co to jest
polityka? – O jakie
kwestie powiązane
z instytucją
państwa, jego
formą oraz
podstawami
prawnymi i
sposobami
sprawowania
 rządów warto by
było go zapytać?

2. Demokracja
Pojęcie i geneza 1 15.3 1. Uporządkowanie – wyjaśnia znaczenia – analizuje źródła; burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
demokracji wiedzy dotyczącej pojęcia – interpretuje słowa elementy dramy, – materiały zaproponować
(61) demokracji. „demokracja”; W. Churchilla na pogadanka, praca źródłowe realizację projektu
– wskazuje temat demokracji; pod kierunkiem z – prezentacje edukacyjnego:
najważniejsze cechy wykorzystaniem multimedialne projekt debaty,
demokracji; tekstów i której mottem
– omawia fazy prezentacji będą cytowane na
rozwoju demokracji multimedialnych początku tego
w ujęciu rozdziału słowa
historycznym; Winstona
– charakteryzuje Churchilla
główne fazy (podręcznik, s.
kształtowania się 233).
systemu
demokratycznego;

Polskie tradycje 2 15.4 1. Uświadomienie – opisuje polskie – przedstawia wkład praca pod – podręcznik Nauczyciel może
demokratyczne wkładu Polski w rozwój tradycje Polski w rozwój kierunkiem z – teksty zaproponować
(62–63) demokracji. demokratyczne demokracji; wykorzystaniem źródłowe realizację projektu
(parlamentaryzm I – samodzielnie źródeł, ikonografii i – portfolio edukacyjnego: We
Rzeczypospolitej, wyciąga wnioski; prezentacji – albumy współpracy z
Konstytucja 3 maja, II multimedialnych, tematyczne nauczycielem
Rzeczpospolita); portfolio – film historii przygotuj
– wyjaśnia pojęcia: – ilustracje projekt badawczy
demokracja na temat polskich
szlachecka, tradycji
konfederacja; demokratycznych.
Projekt może mieć
formę prezentacji
multimedialnej,
filmu lub portfolio.

Fundamentalne 1 15.1, 1. Zapoznanie z – wymienia zasady – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik

zasady demokracji 15.2 fundamentalnymi demokracji; wartości praca pod – teksty
(64) zasadami demokracji. – opisuje wartości demokratyczne: kierunkiem z źródłowe
będące wolność, równość, wykorzystaniem – prezentacje
fundamentem sprawiedliwość oraz źródeł, metoda multimedialne
 współczesnej porządek i seminaryjna – papier
demokracji; efektywność; – pisaki
– podaje różne – analizuje teksty
sposoby rozumienia źródłowe i na ich
wolności, równości i podstawie uzasadnia
sprawiedliwości; konieczność
– rozumie, w jakim rozdziału
stopniu demokracja poszczególnych
sprzyja pokojowemu władz;
rozwiązywaniu
konfliktów;

Formy demokracji 1 15.5, 1. Powtórzenie – wymienia formy – rozpoznaje burza mózgów, – podręcznik
(65) 15.6, wiadomości na temat demokracji: przejawy łamania praca pod – teksty
15.7 form demokracji. bezpośrednie zasad i procedur kierunkiem z źródłowe
(referendum, demokratycznych wykorzystaniem – Konstytucja
zgromadzenie, w życiu publicznym źródeł i prezentacji RP
plebiscyt i inicjatywa – w państwie, multimedialnych,
ludowa) i pośrednie; społeczności debata
– wyjaśnia, jak są lokalnej i życiu
przeprowadzane i szkoły;
jaką rolę odgrywają – na podstawie
wybory we analizy źródeł
współczesnej określa, kto ma
demokracji; prawo ogłosić
– wyjaśnia, czym jest referendum
referendum; krajowe i kiedy
– rozważa, jak we wynik jest wiążący,
współczesnym kto stwierdza
świcie można ważność wyników
realizować inne głosowania itp.;
formy demokracji
bezpośredniej;

3. Polityka, ideologie, doktryny i programy polityczne

Kultura polityczna 1 16.2, 1. Zapoznanie z – zna wyznaczniki – korzystając z burza mózgów, – podręcznik
(66) 16.3, pojęciem kultura kultury politycznej; różnych źródeł praca pod – teksty
16.4 polityczna. – wymienia informacji, opisuje kierunkiem z źródłowe
podstawowe rodzaje przebieg debaty wykorzystaniem – film
kultury politycznej: publicznej na źródeł i Internetu, – prezentacje
kultura zaściankowa, wybrany temat; techniki dramowe multimedialne
 podporządkowania, – formułuje własne
uczestnictwa i stanowisko;
obywatelska; – ocenia jakość
– charakteryzuje argumentacji stron
kulturę polityczną w debacie;
współczesnej Polski
(normy, formy
komunikacji, poziom
partycypacji,
natężenie
konfliktów);
– analizuje wybrane
konflikty wartości i
interesów
ujawniające się w
debacie publicznej w
Polsce;

Współczesne 2 16.5, 1. Uświadomienie, czym – wymienia – porównuje burza mózgów, – podręcznik

ideologie 16.6 jest ideologia najważniejsze pozycję, jaką zajmuje praca pod – teksty
(67–68) polityczna, materializm ideologie polityczne; człowiek w ideologii kierunkiem z źródłowe
dialektyczny, – wyjaśnia pojęcie konserwatywnej, wykorzystaniem – prezentacje
totalitaryzm, populizm. ideologii; nacjonalistycznej, źródeł i prezentacji multimedialne
– podaje faszystowskiej, multimedialnych,
najważniejszych liberalnej, uczenie się we
przedstawicieli komunistycznej oraz współpracy
ideologii; społecznej nauce
– charakteryzuje Kościoła;
najważniejsze – wyszukuje z tekstu
ideologie: elementy
konserwatyzm, populistyczne;
liberalizm, nauka – analizuje teksty
społeczna Kościoła, źródłowe,
socjalizm, komunizm, interpretuje je;
faszyzm;
– odwołuje się do
przykładów
historycznych;

Współczesne 1 16.6 1. Usystematyzowanie – wyjaśnia pojęcie – uzasadnia, skąd burza mózgów, – podręcznik
doktryny wiedzy na temat „doktryny polityczne”; pochodzi podział mapa myśli – papier
polityczne doktryn politycznych. – podaje typy i doktryn na – pisaki
(69) rodzaje doktryn lewicowe, centrowe
politycznych; i prawicowe;
– charakteryzuje – zajmuje
najważniejsze stanowisko np. w
współczesne doktryny sprawie podziału
polityczne; doktryn i
argumentuje je;

Program 1 16.7 1. Zapoznanie z – wyjaśnia pojęcie – przeprowadza burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
polityczny pojęciem program „program polityczny”; krytyczną analizę praca pod – materiały zaproponować
(70) polityczny – zna części składowe programów i innych kierunkiem z wyborcze realizację projektu
programów materiałów wykorzystaniem – materiały edukacyjnego:
politycznych; wyborczych partii źródeł i prezentacji prasowe projekt programu
– wymienia instytucje, politycznych ze multimedialnych i – prezentacje własnej partii
które współcześnie względu na materiałów multimedialne politycznej
zajmują się zawartość wyborczych oraz – Internet (podręcznik, s.
opracowywaniem merytoryczną i komputera 254).
programów (think formę przekazu;
tanki, Centrum im.
Adama Smitha,
Ośrodek Myśli
Politycznej, Ośrodek
Analiz Polityczno-
Prawnych);

4. Systemy partyjne
Definicja i 1 17.2 1. Uporządkowanie – wyjaśnia pojęcie –omawia tendencje burza mózgów, – podręcznik, Nauczyciel może
typologia partii wiedzy dotyczącej partia polityczna; zmian zachodzących praca pod – ustawa z 27 zaproponować
politycznych pojęcia i typologii partii – przedstawia podział w partiach; kierunkiem z VI 1997 r. o realizację projektu
(71) politycznych. partii politycznych ze – analizuje ustawę o wykorzystaniem partiach edukacyjnego:
względu na strukturę partiach aktu normatywnego politycznych We współpracy z
organizacyjną, politycznych; i prezentacji nauczycielem
program polityczny, multimedialnych, wiedzy o
społeczny; mapa myśli społeczeństwie lub
– porównuje funkcje politologiem
partii politycznych w przygotuj projekt
państwach badawczy w formie
demokratycznych i instrukcji na temat
niedemokratycznych; warunków
koniecznych do
zarejestrowania
 partii politycznej w
Polsce. Projekt
może być
przedstawiony jako
prezentacja
multimedialna lub
krótki film
instruktażowy.

Współczesne 1 17.1, 1. Porządkuje wiedzę na – wyjaśnia pojęcie – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik
systemy partyjne 17.3 temat współczesnych system partyjny; system praca pod – teksty
(72) systemów partyjnych. – podaje typy monopartyjny, kierunkiem z źródłowe
systemów: dwupartyjny, wykorzystaniem – prezentacje
jednopartyjny, wielopartyjny; źródeł i prezentacji multimedialne
dwupartyjny, – przedstawia multimedialnych, – papier
wielopartyjny; system partyjny plakat – pisaki
– omawia powyższe wybranego przez
systemy, siebie państwa (do
uwzględniając w wyboru spośród
systemie Wielkiej Brytanii,
wielopartyjnym: Niemiec, Francji,
system partii Stanów
dominującej, system Zjednoczonych) na
kooperacji partii, podstawie
system dwublokowy i samodzielnie
system rozbicia zebranych
wielopartyjnego; wiadomości;
Partie polityczne 1 Treści 1. Uporządkowanie – wyjaśnia pojęcia: – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik,
w Polsce uzupełniając wiedzy na temat partii statut partii polską scenę praca pod – ustawa z 27
(73) e politycznych w Polsce. politycznej, osoba polityczną; kierunkiem z VI 1997 o
prawna, osobowość – omawia system wykorzystaniem partiach
prawna; finansowania partii; źródeł i prezentacji politycznych
– wie, kto ma zakaz – analizuje ustawę o multimedialnych, – prezentacje
przynależności do partiach plakat multimedialne
partii; politycznych; – materiały
– wymienia kluby ikonograficzne
parlamentarne w – papier
Sejmie VI kadencji; – pisaki

Współczesne 1 17.4, 1. Poznanie i – opisuje podstawowe – omawia metodę burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
systemy wyborcze 17.5, uporządkowanie zasady ordynacji przeliczania głosów praca pod – ordynacje zaproponować
(74) 17.6 wiadomości na temat większościowej i w systemie kierunkiem z wyborcze realizację projektu
systemów wyborczych. proporcjonalnej w proporcjonalnym; wykorzystaniem – prezentacje edukacyjnego,
państwach z – porównuje źródeł i prezentacji multimedialne debatę na temat:
systemem ordynację multimedialnych, „Który z systemów
dwupartyjnym i większościową i debata wyborczych:
wielopartyjnym; proporcjonalną; proporcjonalny czy
– wyjaśnia znaczenie większościowy jest
progu wyborczego dla korzystniejszy dla
reprezentatywności demokracji?”
wyborów i tworzenia (podręcznik, s.
rządzącej koalicji; 266).

Polityka jako 1
zjawisko
społeczne – lekcja
powtórzeniowa
(75)

Polityka i 1
demokracja –
lekcja
sprawdzająca
(76)

5. Instytucja państwa
Pojęcie i geneza 1 18.1, 1. Porządkowanie i – wyjaśnia pojęcie – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik
państwa 18.3; poszerzanie wiedzy państwa; zjawisko plastyczne techniki – prezentacje
(77) 18.4 dotyczącej państwa. – wymienia cechy legitymizacji władzy, dramowe (plakat, multimedialne
państwa ; odnosząc teorie schemat), praca – papier
– opisuje Maxa Webera do pod kierunkiem z – pisaki
najważniejsze teorie historycznych i wykorzystaniem
genezy państwa współczesnych prezentacji
(Arystotelesa, przykładów; multimedialnych
teistyczna, umowy – analizuje problem
społecznej, podboju i zachowania
przemocy, suwerenności
marksistowska); zewnętrznej
– wyjaśnia na państwa we
przykładach relacje współczesnym
miedzy narodem a świecie;
państwem; – uzasadnia swoją
 opinię;

Władza 1 18.2 1. Uporządkowanie – wyjaśnia pojęcia: – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik

państwowa wiedzy dotyczącej władza państwowa, zjawisko praca pod – materiały
(78) władzy państwa. legitymizacja władzy, legitymizacji władzy, kierunkiem z źródłowe
alienacja władzy, odnosząc teorię wykorzystaniem – prezentacje
korupcja, Maxa Webera do źródeł i prezentacji multimedialne
biurokratyzacja, historycznych i multimedialnych, – papier
partykularyzm, współczesnych rymowanka – pisaki
klientelizm, przykładów;
nepotyzm, – analizuje teksty
brutalizacja metod źródłowe;
rządzenia;
– wymienia typologię
władzy wg Maxa
Webera (legalna,
tradycyjna i
charyzmatyczna);

Funkcje państwa 1 Treści 1. Uświadomienie roli, – wymienia główne i - podaje przykłady, z burza mózgów, - podręcznik
(79) uzupełniając jaką pełni państwo. szczegółowe funkcje życia codziennego, praca pod - materiały
e państwa; poszczególnych kierunkiem z źródłowe
– wyjaśnia pojęcia: funkcji państwa; wykorzystaniem - Konstytucja
abolicja, amnestia, - klasyfikuje tekstów RP
państwo opiekuńcze; poszczególne źródłowych, mapa
– omawia funkcje państwa na mentalna
poszczególne funkcje podstawie
państwa; materiałów
źródłowych;
- ocenia wypełnianie
obowiązków przez
państwo wobec
społeczeństwa;

Historyczne i 1 Treści 1. Usystematyzowanie - wyjaśnia znaczenie - charakteryzuje burza mózgów, - podręcznik Nauczyciel może
współczesne uzupełniając wiedzy dotyczącej form pojęć: monarchia, współczesne formy praca pod - teksty zaproponować
formy państwa e państwa w ujęciu republika, państwo ustrojowe kierunkiem z źródłowe realizację projektu
(80) historycznym. policyjne, wybranych państw; wykorzystaniem - papier edukacyjnego:
demokratyczne, - uzasadnia własne źródeł i - pisaki projekt dnia
autorytarne i stanowisko na temat podręcznika, - film poświęconego
totalitarne, autonomii, czy schemat, plakat, - mapa wybranemu
 federacyjne, unitarne, przyznanie techniki plastyczno- - prezentacje państwu
autonomia; autonomii jednemu dramowe multimedialne europejskiemu
- przedstawia na lub kilku regionom (podręcznik, s.
schemacie podział Polski zagroziłoby 306).
państw ze względu na jedności państwa?
różne kryteria;
- wymienia wszystkie
państwa europejskie
będące monarchiami;

Modele ustrojowe 2 19.1, 1. Zapoznanie z – wyjaśnia pojęcie: – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik
państw 19.2 pojęciem modele model ustrojowy, CIA, krótko ustroje praca pod – teksty
demokratycznych ustrojowe i systemami FBI, kontrasygnata; polityczne Niemiec, kierunkiem z źródłowe
(81-82) ustrojowymi w – wymienia Wielkiej Brytanii, wykorzystaniem – prezentacje
państwach współczesne modele Francji, Stanów tekstów multimedialne
demokratycznych. ustrojowe: system Zjednoczonych, źródłowych, – papier
prezydencki, Szwajcarii, Włoch i prezentacji – pisaki
semiprezydencki Rosji na podstawie multimedialnych i
(mieszany, samodzielnie Internetu, dyskusja
półprezydencki), zebranych panelowa, schemat
parlamentarny informacji;
(gabinetowo-
parlamentarny,
parlamentarno-
gabinetowy,
kanclerski) oraz
parlamentarno-
komitetowy;
– podaje cechy
charakterystyczne
różnych modeli
ustrojowych państw
demokratycznych;
– wyjaśnia, jaki model
obowiązuje w Polsce;

Zasady 1 19.3 1. Uświadomienie, co to – wyjaśnia pojęcie – wskazuje burza mózgów, – podręcznik

odpowiedzialnośc jest odpowiedzialność odpowiedzialności i podobieństwa i praca pod – teksty
i konstytucyjnej i konstytucyjna i impeachmentu; różnice między kierunkiem z źródłowe
politycznej polityczna i jaki ma – przedstawia zasady odpowiedzialnością wykorzystaniem – ustawa z
(83) charakter. odpowiedzialności polityczną a źródeł dnia
konstytucyjnej i konstytucyjną; 26.03.1992 r. o
 politycznej; – analizuje teksty Trybunale
– wskazuje, kto im źródłowe; Stanu
podlega; – na podstawie – Konstytucja
fragmentów ustawy RP
o Trybunale Stanu
odpowiada na
pytanie: „W jakich
sytuacjach
prezydent może być
pociągnięty do
odpowiedzialności
konstytucyjnej?”

Relacje między 1 19.4, 1. Przedstawienie – wymienia funkcje – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
państwem a 19.5 relacji, jakie istnieją religii; typy religii: animizm, praca pod – Konstytucja zaproponować
Kościołem i między państwem a – wymienia i omawia teizm, politeizm, kierunkiem z RP
realizację projektu
związkami Kościołem i związkami najważniejsze kościoły monoteizm; wykorzystaniem – ustawa z
wyznaniowymi wyznaniowymi. i związki wyznaniowe – ocenia przemiany źródeł, schemat, 17.05.1989 r. o edukacyjnego: 1)
(84) w Polsce; ruchu mapa mentalna gwarancjach projekt Dnia
– wyjaśnia pojęcia: ekumenicznego w wolności Ekumenicznego
konkordat, związek Polsce i na świecie sumienia i (podręcznik, s.
wyznaniowy; na przełomie XX i XXI wyznania 306); 2) projekt
– opisuje współczesne wieku; – konkordat wycieczki szlakiem
modele stosunków między Stolicą świątyń różnych
między władzą Apostolską a wyznań
świecką a władzą RP (podręcznik, s.
duchowną – papier 306).
(uprzywilejowanie – pisaki
głównego wyznania,
państwo ateistyczne,
państwo neutralne
światopoglądowo);
– omawia przepisy
Konstytucji RP
dotyczące relacji
państwo – Kościół;
– podaje
najważniejsze
postanowienia
konkordatu;

6. Władza ustawodawcza w państwie demokratycznym

Władza 2 20.1, 1. Przybliżenie władzy – wyjaśnia terminy: – ocenia zasadność burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
ustawodawcza w 20.2, ustawodawczej sesja plenarna, immunitetu praca pod – Konstytucja zaproponować
państwie 20.3, (legislatywy) i roli, jaką komisja parlamentarnego; kierunkiem z RP
realizację projektu
demokratycznym 20.4, pełni w państwie. parlamentarna, – odróżnia jego wykorzystaniem – teksty
(85–86) 20.5, kworum, interpelacja, formy (immunitet źródeł prezentacji źródłowe edukacyjnego:
20.6 zapytania poselskie; formalny, multimedialnych i – prezentacje projekt sesji
– wymienia i ilustruje materialny); stron www, sesja multimedialne popularnonaukowe
przykładami funkcje – określa procedurę popularnonaukowa j prezentującej
władzy tworzenia prawa
organizację i prace
ustawodawczej; przez parlament;
– zarysowuje główne – opisuje mechanizm wybranych
funkcje izby wyższej i tworzenia koalicji parlamentów
niższej parlamentów rządowej; państw
w wybranych – wyjaśnia rolę europejskich
państwach: Wielkiej opozycji w pracy
(podręcznik, s.
Brytanii, Stanach parlamentu;
Zjednoczonych i 313).
Niemczech;
– podaje przykłady
państw z
parlamentem
jednoizbowym;

7. Władza wykonawcza w państwie demokratycznym

Władza 2 21.1, 1. Przybliżenie władzy – wyjaśnia pojęcie – charakteryzuje burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
wykonawcza w 21.2 wykonawczej kohabitacja; kompetencje rządu praca pod – Konstytucja zaproponować
państwie (egzekutywy) w – wyjaśnia, jaką rolę w państwie kierunkiem z RP realizację projektu
demokratycznym państwie we współczesnych demokratycznym i wykorzystaniem – teksty edukacyjnego: We
(87–88) demokratycznym. państwach może relacje między źródeł i prezentacji źródłowe współpracy z
pełnić głowa państwa; rządem a głową multimedialnych – prezentacje nauczycielem
– podaje przykłady państwa; multimedialne wiedzy o
urzędujących głów – korzystając ze społeczeństwie i
państw (monarchów i źródeł wyszukuje historii przygotuj
prezydentów); informacje na temat projekt ankiety na
– podaje modele tytułów, jakie może temat organizacji i
według których może nosić monarcha, zasad działania
być zorganizowana podaje przykłady; władzy
władza wykonawcza wykonawczej w
(monokratyczny lub Polsce, Niemczech i
dualistyczny); USA. Ankietę
przeprowadź w
szkole wśród
 maturzystów. Jej
opracowane wyniki
przedstaw na lekcji
wiedzy o
społeczeństwie.

8. Współczesna demokracja w Polsce i na świecie – problemy i zagrożenia

Współczesna 1 22.1, 1. Podsumowanie – omawia na – rozważa problemy burza mózgów, – podręcznik Nauczyciel może
demokracja w 22.2, wiedzy na temat przykładach patologie polityki debata, technika – źródła zaproponować
Polsce i na świecie 22.3, demokracji. życia publicznego (np. bezpieczeństwa SWOT, mapa statystyczne realizację projektu
– problemy i 22.4, 2. Uświadomienie korupcja, nepotyzm, socjalnego; mentalna, praca – papier edukacyjnego:
zagrożenia 22.5, problemów, klientelizm) i wyjaśnia, – rozpoznaje pod kierunkiem z – pisaki projekt debaty
(89) 22.6 poszukiwanie szansy dlaczego wpływają przejawy populizmu wykorzystaniem publicznej
rozwoju. one destrukcyjnie na i wyjaśnia, dlaczego źródeł dotyczącej szans i
życie publiczne; stanowi on zagrożeń dla
– wyjaśnia, dlaczego zagrożenie dla demokracji w
tak wielu obywateli demokracji; Polsce (podręcznik,
nie uczestniczy w – przedstawia s. 325).
życiu politycznym i sposoby, jakimi
przedstawia sposoby partie polityczne
zwiększania poziomu walczą o elektorat, i
partycypacji; ocenia te działania
według standardów
demokracji;

Państwo i władza 1
– lekcja
powtórzeniowa
(90)

Państwo i władza 1
– lekcja
sprawdzająca
(91)

Do dyspozycji nauczyciela – 5 godzin lekcyjnych (wycieczki dydaktyczne, sesje popularnonaukowe, projekty itp.).