Trình tự thiết kế hệ thống báo cháy.

Thiết kế hệ thống báo cháy bao gồm 3 bước : lựa chọn loại báo cháy, xác định loại
đầu báo, bố trí thiết bị, đi dây và chọn tủ báo cháy trung tâm.

+ Bước 1 : Lựa chọn loại báo cháy là bước đầu tiên trong thiết kế hệ thống báo
cháy.

Trong bước lựa chọn loại báo cháy, kỹ sư thiết kế có thể lựa chọn theo zone hoặc theo
địa chỉ.

Báo cháy theo zone : quản lý vùng cháy theo khu vực tín hiệu báo cháy cho 1 zone.
Chúng không quy định cụ thể đầu báo cháy nào tác động. Thường loại báo cháy này áp dụng
trong các phân khu sản xuất trong nhà máy, các khu vực công cộng có diện tích lớn, không
phải các phòng chức năng.

Loại thứ 2 là báo cháy theo địa chỉ : quản lý vùng cháy theo điểm, vùng báo cháy được
xác định cụ thể. Loại này thường áp dụng chủ yếu ở các khu văn phòng, khu chung cư, khu
sản xuất có nhiều phòng chức năng nhỏ.

Hệ thống báo cháy địa chỉ là hệ thống báo cháy hiện đại, về bản chất đây là một hệ
thông điều khiển mạng. Việc lắp đặt hệ thống báo cháy địa chỉ thường không phức tạp và bao
gồm 4 bước cơ bản sau :

Bước 1 : Kiểm tra bản vẽ, lên phương án lắp đặt hệ thống.

Trước khi tiến hành lắp đặt hệ thống báo cháy địa chỉ cần kiểm tra các yêu cầu lắp đặt,
các phương án báo cháy của chủ đầu tư.

Kiểm tra và tính toán lại số lượng thiết bị cần thiết khớp với bản vẽ và số lượng từng
mạch vòng (Loop).

Tính toán dung lượng ác quy (thời gian hoạt động sau khi mât điện – thông thường 1
giờ bình thường và 5 phút báo cháy).

Tính toán nguồn sử dụng cho các thiết bị (chuông đèn còi…) các thiết bị ngoại vi bao
gồm các thiết bị điều khiển nếu có, nếu không đủ thì phải sử dung bộ nguồn phụ cho trung
tâm báo cháy.

Lên phương án đi dây sao cho tối ưu nhất (Mạch vòng và mạch nhánh).
 Bước 2 : tiến hành lắp đặt hệ thống báo cháy địa chỉ.

Bước 3 : Lập trình cho hệ thống báo cháy.

Bước 4 : Kiểm tra và nghiệm thu hệ thống báo cháy.

+ Bước 2 : Xác định loại đầu báo.

Đầu báo cháy thường được chia làm 3 loại là đầu báo khói, đầu báo nhiệt và đầu báo
tia lửa. Tùy vào từng dự án, khu vực mà kỹ sư lựa chọn các loại đầu báo thích hợp với khu
vực đó.

Đầu báo cháy là các thiết bị nhạy cảm với các sự cố cháy như : phát sinh khói, gia tăng
nhiệt độ, phát sáng của tia lửa. Chúng có nhiệm vụ phát hiện đám cháy và truyền thông tin đó
về tủ điều khiển trung tâm.

Đầu báo cháy thường : Là loại đầu báo cháy đơn giản chỉ có chức năng phát hiện đám
cháy, không có  khả năng xác định các thông số như : độ bẩn của cảm biến, vị trí  …Vì thế
các đầu báo thường được sử dụng lắp theo dạng kênh, khi có 1 đầu báo báo cháy  sẽ  cho biết
kênh nào đó bị cháy chứ không xác định chính xác vị trí có cháy.

+ Đầu báo khói : Sử dụng cảm biến phân tích, xác định khói trong thành phần không
khí để đưa ra cảnh báo cháy.

Trong đầu báo cháy cảm biến khói, dựa vào những tính chất vật lý của khói do đám
cháy gây ra người ta chế tạo hai loại đầu báo cơ bản phát hiện khói : Đầu báo khói Ion
(Ionization Smoke Detector) và đầu báo khói quang (Photoelectric Smoke Detector).

a. Đầu báo khói Ion.

Đầu báo khói Ion được chế tạo dựa trên hiệu ứng dẫn điện của không khí khi bị ion
hóa, sử dụng một buồng Ion để phát hiện khói. Buồng lon này được chia làm 2 ngăn, 1 ngăn
đóng kín để sao cho khói khó lọt vào và được gọi là ngăn mẫu, 1 ngăn còn lại được để tiếp
xúc thường xuyên với bên ngoài gọi là ngăn phân tích.

Sự hiện diện của chất phóng xạ Americium-241 trong đầu báo ion, có nghĩa rằng tất cả
các đầu báo khi hết thời gian hoạt động phải được xử lý để tránh tạo thành mối nguy hại đối
với môi trường. Một số nước đã cấm sử dụng đầu báo khói ion.
 b. Đầu báo khói quang học.

Đầu báo khói quang học là đầu báo cháy được chế tạo theo nguyên lý khuyếch tán và
hấp thụ ánh sáng bởi các phân tử khói khi anh sáng truyền trong không khí. Khói được tạo ra
bởi đám cháy sẽ ảnh hưởng tới dòng hạt ánh sáng chuyển động qua không khí bình thường.
Khói có thể ngăn hoặc làm che khuất các ánh sáng. Chúng cũng là nguyên nhân khiến tia
sáng bị khúc xạ và bị lệch đường truyền. Đầu báo khói quang học đã được thiết kế dựa trên
các nguyên lý về ánh sáng và ảnh hưởng của khói tới chúng.

+ Đầu báo cháy nhiệt.

Đầu báo nhiệt là những đầu báo cháy được thiết kế dựa trên nguyên lý sự gia tăng nhiệt
độ môi trường nơi có đám cháy xảy ra. Khi có đám cháy nhiệt lượng sẽ tỏa ra và chúng được
phân tán tới các vùng không gian xung quanh qua truyền nhiệt hoặc đối lưu không khí.

Đầu báo nhiệt sử dụng cảm biến về sự gia tăng nhiệt độ để phát hiện có cháy, thường
được chế tạo theo 3 nhóm A, B, C. Nhóm A có nhiệt độ cố định từ 60 oC ÷ 75oC. Nhóm B có
nhiệt độ cố định từ 80oC ÷ 95oC .Nhóm C có nhiệt độ từ 120oC ÷ 135oC.

Thông thường sẽ có 2 kiểu đầu báo cháy nhiệt đó là đầu báo nhiệt cố định và đầu báo
nhiệt gia tăng.

a. Đầu báo nhiệt cố định.

Là loại đơn giản nhất, cấu tạo gồm một cảm biến nhiệt độ đo nhiệt độ không khí xung
quanh môi trường. Ngưỡng nhiệt độ tùy thuộc vào yêu cầu mà sản xuất đưa ra các ngưỡng :
57, 70, 100 oC.

Đầu báo nhiệt cố định chỉ làm việc khi nhiệt độ môi trường đạt tới một giới hạn không
tính tốc độ gia tăng nhiệt.

b. Đầu báo nhiệt gia tăng.

Đầu báo nhiệt gia tăng là loại đầu báo cháy sẽ hoạt động và giữ tín hiệu về trung tâm.
Cảm biến nhiệt độ đo sự thay đổi nhiệt độ không khí môi trường xung quanh. Nếu nhiệt độ
gia tăng từ 5 ÷ 7 oC trên phút đầu báo sẽ phát tín hiệu alarm.

Đầu báo nhiệt gia tăng chỉ làm việc khi tốc độ gia tăng nhiệt đạt đến mức giới hạn,
không tính đến mức nhiệt độ của môi trường.
 Đầu báo tia lửa : Sử dụng cảm biến phát hồng ngoại của ngọn lửa để phát hiện đám
cháy.

Áp dụng tiêu chuẩn : TCVN 5738 - 2001 (quy định rất rõ về hệ thống báo cháy tự
động).

Bước 3 : Bố trí thiết bị, đi dây và chọn tủ báo cháy trung tâm.

Khi đã cập nhật được các thông tin này sẽ giải quyết được rất nhiều vấn đề trong quá
trình thiết kế.

Thiết kế hệ thống báo cháy bao gồm các bản vẽ sau :

- Sơ đồ nguyên lý hệ thống báo cháy tự động.

- Vị trí các bộ phận trong hệ thống báo cháy trên mặt bằng công trình.

- Hệ thống cáp và dây dẫn tín hiệu, dây dẫn nguồn.

- Các chi tiết lắp đặt các bộ phận của hệ thống báo cháy.

Phần bản vẽ thiết kế hệ thống báo cháy.

H Hệ thống báo cháy công trình n tầng được thể hiện trên mặt bằng kiến trúc của công
trình.